VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS

VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS Guimardstraat 1 - 1040 BRUSSEL LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

STUDIERICHTING

KUNSTSTOFTECHNIEKEN

Derde graad TSO 1ste leerjaar/2de leerjaar

Licapnummer: D/1992/0279/110 januari 1993

- Licap-uitgave - Brussel -

LESSENTABEL

KUNSTSTOFTECHNIEKEN

1

Basisvorming AV AV AV AV AV AV AV

Godsdienst Aardrijkskunde Frans Geschiedenis Lichamelijke opvoeding Nederlands Wiskunde

1ste lj.

2de lj.

12

12

2 1 2 1 2 2 2

2 1 2 1 2 2 2

2

Optie

2.1

Studierichting (fundamenteel gedeelte)

20

20

PV TV

8 12

8 12

4

4

2.2

Praktijk/Stages Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica (x) Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Beroepseconomie (x) 0 1 Laboratorium materialen (x) 2 2 Materialen (x) 1 2 Matrijzen (x) 2 2 Pneumatica/Hydraulica (x) 2 1 Regeltechniek (x) 0 1 Technisch tekenen (x) 3 2 Verwerkingstechnieken (x) 2 1

Complementair gedeelte: maximum

- Te kiezen uit de vakken en/of de specialiteiten opgesomd in het Besluit van de Vlaamse Executieve van 5 juni 1989 tot vaststelling van de algemene vakken, de kunstvakken, de technische vakken en de praktische vakken. - Wanneer in het complementair gedeelte één of meer vakken gekozen worden die ook voorkomen in de basisvorming of in het fundamenteel gedeelte dan vervallen deze vakken niet in de basisvorming, noch in het fundamenteel gedeelte. - Pedagogische aanbevelingen: AV Engels (x) 2 2 TV Elektriciteit/Elektromechanica/Kunststoffen 1 1 Elektriciteit (x) TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica 1 1 Te kiezen uit: Mechanica (x) 1 1 Regeltechniek (x) 0 1C 1C 1C Technisch tekenen (x) 0 1C Verwerkingstechnieken (x)

(x) (C)

Voor deze vakken is het leerplan in deze brochure opgenomen. Staat voor uitbreiding van het aantal lesuren voorzien in het studierichtingsgedeelte.

INHOUD blz. 1 2 3 4 5

BEGINSITUATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 STUDIEPROFIEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 RELATIE DOELSTELLINGEN, EVALUATIE EN GEINTEGREERDE PROEF . . . 8 TAXONOMIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 LEERINHOUDEN, VERWERKING (LEERPLANDOELSTELLINGEN) EN METHODOLOGISCHE WENKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 PV TV TV

TV TV TV

TV TV TV

PRAKTIJK/STAGES ELEKTROMECHANICA/KUNSTSTOFFEN/MECHANICA . . Eerste en tweede leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ELEKTROMECHANICA/KUNSTSTOFFEN/MECHANICA BEROEPSECONOMIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tweede leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ELEKTROMECHANICA/KUNSTSTOFFEN/MECHANICA LABORATORIUM MATERIALEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eerste leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tweede leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ELEKTROMECHANICA/KUNSTSTOFFEN/MECHANICA MATERIALEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eerste en tweede leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ELEKTROMECHANICA/KUNSTSTOFFEN/MECHANICA MATRIJZEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eerste en tweede leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ELEKTROMECHANICA/KUNSTSTOFFEN/MECHANICA PNEUMATICA/HYDRAULICA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eerste leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tweede leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ELEKTROMECHANICA/KUNSTSTOFFEN/MECHANICA REGELTECHNIEK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tweede leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ELEKTROMECHANICA/KUNSTSTOFFEN/MECHANICA TECHNISCH TEKENEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eerste en tweede leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ELEKTROMECHANICA/KUNSTSTOFFEN/MECHANICA VERWERKINGSTECHNIEKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eerste en tweede leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

COMPLEMENTAIR GEDEELTE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AV ENGELS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TV ELEKTRICITEIT/ELEKTROMECHANICA/KUNSTSTOFFEN ELEKTRICITEIT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eerste en tweede leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TV ELEKTROMECHANICA/KUNSTSTOFFEN/MECHANICA MECHANICA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eerste en tweede leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TV ELEKTROMECHANICA/KUNSTSTOFFEN/MECHANICA REGELTECHNIEK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TV ELEKTROMECHANICA/KUNSTSTOFFEN/MECHANICA TECHNISCH TEKENEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TV ELEKTROMECHANICA/KUNSTSTOFFEN/MECHANICA VERWERKINGSTECHNIEKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

11 11 16 16 24 25 27 29 29 37 37 46 47 50 53 53 57 57 61 61 72 72 82 82 91 91 97 97 97

BIBLIOGRAFIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

Werken aan het christelijk-gelovig opvoedingsproject is een opdracht van de hele schoolgemeenschap. Deze uitdaging is zeker geen aangelegenheid van de leraar godsdienst alleen. Elk vak kan in zijn dialoog met de werkelijkheid een eigen bijdrage leveren tot een christelijk geïnspireerd zoeken naar waarheid. Elk vak biedt de kansen en de mogelijkheden om tot waardenverheldering of gelovige duiding te komen. In elk vak kunnen de leraars vanuit een dialogale houding jonge mensen aanzetten tot een christelijk-ethische reflectie op de inhouden, tot een houding van verwondering en bewondering, van solidariteit, van eerbied en dankbaarheid. In de beschrijvingen van de studieprofielen is de dimensie van het christelijk-gelovig opvoedingsproject steeds op de achtergrond aanwezig.

-61

BEGINSITUATIE

De logische vooropleiding van de leerlingen die deze studierichting volgen is het 2de leerjaar van de 2de graad TSO "Mechanische technieken". Afhankelijk van de structuur van de school in de 2de graad kunnen ook leerlingen uit het 2de leerjaar van de 2de graad TSO 'Mechanica', 'Elektromechanica' en 'Elektriciteit' opteren voor deze studierichting. Het leerplan steunt en bouwt verder op het leerplan van de 2de graad TSO 'Mechanische technieken'. 2

STUDIEPROFIEL

2.1

Algemene doelstellingen

Elk onderwijs wil drie algemene doelstellingen nastreven: het bieden van mogelijkheden tot brede ontplooiing, een voorbereiding tot deelname aan het maatschappelijke gebeuren en een voorbereiding tot deelname aan het functioneren in een beroep. Deze doelstellingen interfereren voortdurend. Elk goed onderwijs is daarom naast opleidend, ook vormend en opvoedend onderwijs. De studierichting TSO 'Kunststoftechnieken' behoort tot de praktisch-technische TSO-studierichtingen, dit wil zeggen dat zij vooral de beroepskwalificatie nastreeft. Het volgen van bepaalde vormen van hoger onderwijs blijft mogelijk. Dit betekent dat de opleiding praktisch-technisch wordt uitgebouwd. De leerling wordt daarbij begeleid tot gestructureerd inzichtelijk denken, waarbij de leerstof beredeneerd wordt verwerkt. -

Wat de beroepskwalificatie betreft beoogt men hier een opleiding tot de functie van machine-operator vooral gericht naar de kunststofverwerkende nijverheid. Van deze meer praktisch gekwalificeerde technicus wordt verwacht: - dat hij een machine kan instellen en afstellen, - dat hij het proces, dat reeds onder controle is, kan bestendigen (on-line quality) en dat hij zicht heeft op de manier waarop een proces kan gestabiliseerd worden vanaf de embryonale fase (off-line controle), - dat hij kennis heeft van foutlokalisatie, foutanalyse en herstel. Specifieke technieken zijn hun domein. De leerlingen ontvangen genoeg theoretische informatie om ruim inzicht te verwerven in de verschillende technische systemen. Hun specifieke opdracht zal erin bestaan de gebruiksalgoritmen, die het goed functioneren van gekende systemen waarborgen, correct te hanteren. Ook het juist gebruiken van foutlokalisatie-algoritmen wordt van hen verwacht. Deze vaardigheden vormen de essentie van de opleiding.

- Wat het volgen van hoger onderwijs betreft is de afgestudeerde bekwaam een specialisatiejaar of onderwijs sociale promotie (OSP) te volgen waarbij HOKT zeker niet uitgesloten is. 2.2

Vormingscomponenten

Rekening houdend met wat hierboven vermeld staat, geven wij hierna een omschrijving van de verschillende vormingscomponenten die wij in deze 3de graad TSO nastreven.

-72.2.1

ONTWIKKELEN VAN PERSOONLIJKHEIDSKENMERKEN EN ALGEMENE MENTALE VAARDIGHEDEN

- Kritisch ingesteld zijn ten opzichte van het eigen werk. - Verantwoordelijkheidszin en plichtsbewustzijn betrachten. - Zin voor samenwerking aan de dag leggen. - Groeien naar gestructureerd zelfstandig werken. - Bereidheid tot permanente vorming en belangstelling voor technologische vernieuwingen ontwikkelen. - Analytisch en synthetisch denken bevorderen. - Zin voor orde en netheid nastreven. - Luistervaardigheid aan de dag leggen. - Economisch verantwoord en eerlijk omgaan met materialen. - Kwaliteitszorg en zin voor nauwkeurigheid en volledigheid nastreven. - Zin voor produktiviteit ontwikkelen. - Kostenbewust denken en werken. - Het raadplegen van informatiebronnen aanmoedigen. - Bewust veiligheidsbevorderend en preventief optreden. 2.2.2

ALGEMENE EN THEORETISCH TECHNISCHE VORMING

- In de eigen taal vlot, zowel mondeling als schriftelijk, rapporteren. - In de tweede taal een eenvoudige technische conversatie voeren, technische handleidingen begrijpend lezen. - De wiskundige basisvorming bezitten om bepaalde technische vakken te kunnen bestuderen. - Een grondige kennis verwerven van de verschillende kunststofmaterialen, hun eigenschappen, en de verwerkingsmogelijkheden. - Inzicht hebben in de verschillende kunststofverwerkingstechnieken. - Kennis verwerven in de werking van verspanende en niet-verspanende werktuigmachines. - Snijtheorieën en verspaningstechnieken beheersen zowel voor metalen als voor kunststofmaterialen. - Tekeningen begrijpend lezen, correcties en functionele aanpassingen aanbrengen. - Inzicht hebben in de opbouw en in de vulling (mold-flow) van matrijzen. - Matrijzen voor eenvoudige produkten ontwerpen.

-8- De werking, het regelen en het afstellen van elementaire pneumatische, hydraulische, elektropneumatische en elektrohydraulische automatiseringssystemen begrijpen. - Kennis en inzicht verwerven in de constructie en de werking van kunststofverwerkingsmachines: injectiemachines, extrusiemachines, persen, kalanderstraten, enz... - Begrippen en principes van organisatie, planning en kwaliteitszorg verwerven. - Kennis hebben van de voorschriften in verband met veiligheid en hygiëne. 2.2.3

PRAKTISCHE VORMING

- Instellen en bedienen van verspanings- en niet-verspaningsmachines. - Instellen en bedienen van NC-machines. - Storingen zowel van mechanische, van elektrische, van elektronische als van pneumatische aard opsporen, analyseren en verhelpen. - Montage en demontage van mechanismen correct en volgens de richtlijnen uitvoeren. - Testen van gemonteerde mechanismen op hun goede werking en betrouwbaarheid. - Elementaire kunststoflastechnieken beheersen en praktisch toepassen. - Warmtebehandelingen uitvoeren volgens de voorschriften. - Metingen uitvoeren met moderne meetapparatuur en de gegevens verwerken en interpreteren. 2.3

Tewerkstelling en toekomstmogelijkheden

In de sector: -

onderhoud van matrijzen, kunststofmachine-operator, onderhoud van kunststofmachines, technisch tekenaar (matrijstekenaar), verkoop grondstoffen, apparatenbouw, halffabrikaten en kunststofmachines,

Verdere studies: - 3de leerjaar van de 3de graad, - onderwijs sociale promotie (OSP), - hoger onderwijs van het korte type. 3

RELATIE TUSSEN DE DOELSTELLINGEN, DE EVALUATIE EN DE GEINTEGREERDE PROEF

- In zijn taak als didacticus heeft de leraar een plannings- en voorbereidingstaak: hij zet het leerplan om in een jaarplanning en de verschillende leerinhouden en doelstellingen zet hij om in een aangepast didactisch proces. De leraar heeft uiteraard ook een beoordelingstaak: hij moet de kennis, de vaardigheden en de attitudes van de leerlingen objectief evalueren in functie van de doelstellingen.

-9- Een verantwoorde evaluatie vertrekt dus van duidelijk geformuleerde en operationele lesdoelstellingen. In dit leerplan worden geen les-, maar leerplandoelstellingen geformuleerd, die een lessenreeks overspannen. Alle leerplandoelstellingen van de vakken van het studierichtingsgedeelte worden omvat door de algemene doelstellingen van de studierichting. De einddoelstellingen sluiten op hun beurt aan bij het studieof beroepsopleidingsprofiel dat wij in de 3de graad duidelijk nastreven en dat een probleemloze overstap naar een functie- of beroepsprofiel moet kunnen garanderen. Dit functie- of beroepsprofiel werd door de beroepsfederaties geformuleerd binnen de voormalige Hoge Raad voor het Technisch en Beroepsonderwijs of binnen de huidige sectoriële commissies van de Vlaamse Onderwijsraad. Een leraar die zijn evaluatie ernstig wil opvatten, moet zich dus bewust zijn van de verschillende doelstellingen die hij minimaal moet bereiken om tenslotte aan het studieprofiel te beantwoorden. - In het totale toetsingsmechanisme moet de leraar aandacht hebben voor de permanente evaluatie of het dagelijks werk (zeker voor de praktische vakken), voor de formatieve toetsen (waarin de foutenanalyse en de remediëring een belangrijke rol spelen) en voor de summatieve toetsen of voor de examens. Binnen het evaluatiesysteem neemt de geïntegreerde proef een speciale plaats in. De relatie tussen de geïntegreerde proef, de einddoelstellingen en het nagestreefde studieof beroepsopleidingsprofiel moet de leraar duidelijk voor ogen staan. De geïntegreerde proef die in de loop van het 2de leerjaar van deze 3de graad moet georganiseerd worden, wil het geheel van kennis, vaardigheden en attitudes gericht op de beroepsactiviteit evalueren en omvat de vakken van het fundamenteel optioneel gedeelte. De geïntegreerde proef heeft een vakoverschrijdend, een beroeps- en realiteitsgericht karakter. De proef kan de vorm aannemen van een project dat vanaf het begin van het schooljaar opgebouwd wordt en waarvan het zwaartepunt op het einde van het schooljaar ligt. Ook een eindwerk of een praktische realisatie kan op dezelfde wijze langzamerhand tot stand komen. Het concept, het ontwerp, de realisatie van de proef moet van bij het begin van het 2de leerjaar van de 3de graad aandacht krijgen. De aanstelling van de beoordelingsjury, die voor een groot deel uit deskundige buitenstaanders moet bestaan, dient ook in het begin van het schooljaar te gebeuren. Samenvattend kunnen wij besluiten dat bij de interpretatie van dit leerplan voor de 3de graad niet voorbijgegaan kan worden aan het studieprofiel, de einddoelstellingen en de evaluatie ervan in de geïntegreerde proef.

- 10 4

TAXONOMIE

Voor de Technische Vakken (TV), behalve Laboratorium, is dit leerplan opgesteld in de vorm van leerinhouden en verwerking die samen de doelstellingen vormen. Het minimum niveau van de verwerking wordt ook aangegeven. Hiervoor wordt de taxonomie van BLOOM toegepast met de volgende afkortingen: K = Kennen B = Begrijpen T = Toepassen A = Analyseren S = Synthetiseren E = Evalueren Voor de Praktische Vakken (PV) en Laboratorium maakt men gebruik van de taxonomie voor de psychomotorische doelstellingen volgens BRION, met de volgende afkortingen: W = Waarnemen N = Nabootsen I = Inoefenen B = Beheersen De B en U in de kolommen betekenen basis en uitbreiding. De basisdoelstellingen MOETEN bereikt worden.

5

LEERINHOUDEN, VERWERKING (LEERPLANDOELSTELLINGEN) EN METHODOLOGISCHE WENKEN

- 11 -

PV Praktijk/Stages Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica

1

1ste leerjaar : 8 u./w. 2de leerjaar : 8 u./w.

BEGINSITUATIE

De leerlingen die het 1ste leerjaar van de 3de graad 'Kunststoftechnieken' aanvatten, kennen reeds de motoriek van het verspanen. Vanuit deze situatie is het dan ook eenvoudiger om over te schakelen op andere soorten materialen zoals de kunststoffen. De leerlingen hebben reeds de eerste vrees om machines te bedienen overwonnen. De leerlingen die deze motoriek nog niet aanleerden worden speciaal begeleid in deze basistechnieken. 2

ALGEMENE DOELSTELLINGEN

Het is de bedoeling de leerlingen voldoende vaardigheden en kennis te laten opdoen om later de functie van 'machine-operator' efficiënt te beoefenen en zich eventueel via een bijkomend specialisatiejaar nog meer te specialiseren in alle mogelijke bewerkingstechnieken van alle kunststoffen. 3

ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN

- Oefeningen en opdrachten zo dicht mogelijk bij de industriële realiteit plaatsen, eventueel zelfs met werkorders van bepaalde bedrijven, zonder de echt produktieve toer op te gaan. - De juiste toleranties en symbolen gebruiken. - Veel aandacht besteden aan kwaliteit en kwaliteitscontrole. - Aan het aspect veiligheid dient eveneens zeer veel aandacht besteed te worden. - Kunststoffen zijn grondstoffen die door veel externe factoren beïnvloed worden. Het is daarom zeer belangrijk veel aandacht te besteden aan de voorbereiding en de opslag van de grondstoffen. - Het is zeer belangrijk bij het instellen van een machine te beseffen wat er gebeurt, daarom zullen produktiefiches en kwaliteitsfiches zorgvuldig dienen aangebracht. - De volgorde van de opgesomde praktijkopdrachten is niet dwingend en kan aangepast worden. - Om de overgang, voor de scholen die geen 3de leerjaar van de 3de graad kunnen organiseren, naar het bedrijf zo soepel mogelijk te laten verlopen is het misschien wel aangewezen de leerlingen van het 2de leerjaar van de 3de graad een korte stageperiode te laten doorlopen. De leerling-stagiair zal de concrete bedrijfsituatie beter leren inschatten en ervaren wat van hem later zal worden verwacht. Men moet er echter over waken dat de stageperiode zinvol opgevuld wordt en pedagogisch verantwoord is. De stageperiode moet naast bedrijfservaring ook de gelegenheid bieden de leerinhouden verder te verwerken en uit te diepen. 4

LEERINHOUDEN, COGNITIEVE EN MOTORISCHE LEERPLANDOELSTELLINGEN

PV Praktijk/Stages Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Nr.

LEERINHOUDEN

1

BEWERKEN KUNSTSTOFFEN

1.1

Verspanend vervormen Draaien en frezen. Zagen en snijden. Boren en tappen. Polijsten. Ponsen en knippen.

1.3

1.4

Spaanloos vervormen Plooien en vervormen. Verwijden en vernauwen. Kunststofverbindingen Chemisch lassen (lijmen) Thermisch lassen @ warm gaslassen @ heet elementlassen Verwerken van composieten Grondstoffenvoorbereiding Handoplegmethode (op bestaande mallen)

COGNITIEF

MOTORISCH

W

N

I

De gepaste gereedschappen herkennen en verantwoord kiezen. De verspaningstechnologie toelichten: - snijsnelheid, - verspaanhoeken, - koeling, - opspanning. De juiste afwerkingsgraad kennen en toelichten.

Materialen verantwoord opspannen. De verschillende technieken toepassen bij het realiseren van werkstukken: - volgens de tekening, - met de gewenste nauwkeurigheid, - overeenkomstig de opgegeven toleranties.

B

De gepaste gereedschappen herkennen en verantwoord kiezen.

De verschillende technieken praktisch inoefenen.

B

De voorbereidende bewerkingen toelichten.

De verschillende lastechnieken inoefenen.

B

De regels en het correct gebruik van de apparatuur uitleggen.

De lascontroles uitvoeren.

De verschillende grondstoffen kennen.

De voorbereidende werkzaamheden uitvoeren: - de mal voorbereiden, - het afmeten van matten en vezels, - het mengsel klaarmaken.

B

De praktische werkwijze toelichten.

De voorbereidende werkzaamheden toelichten.

B

U

B

- 12 -

1.2

1ste en 2de leerjaar: 8 u./w.

De toe te passen technieken kennen en omschrijven. De werkmethode bespreken.

Een stuk volledig realiseren: - uitstrijken van hars, - plaatsen van mat en versterking, - impregneren, - uitrollen, ontvormen en afwerken.

B

B

2

MATRIJZENBOUW

2.1

Matrijs (in 't algemeen)

De werking van de matrijs begrijpen en verklaren.

Bestaande matrijzen monteren en demonteren.

2.2

Opbouw enkelvoudige matrijs

De specifieke bewerkingen op matrijselementen kennen en toelichten: mechanisch, thermisch en chemisch.

Bewerking op matrijselementen uitvoeren: - zinkvonken, - polijsten, - etsen.

3

VERWERKEN THERMOPLASTEN

3.1

Bewerkingstechnieken Spuitgieten Extruderen Thermovormen Extrusievormblazen Kalanderen Schuimen

De verschillende principes kennen en omschrijven.

Deze technieken in de praktijk toepassen.

B B B U U U

3.2

Voorbereidende bewerkingen op kunststofmaterialen

De hoeveelheden te gebruiken grondstofmaterialen bepalen aan de hand van de technische fiche van het werkstuk.

De te gebruiken grondstoffen afwegen.

B

De opbouw van de machine kennen en het doel van elk onderdeel toelichten.

De verschillende onderdelen aanduiden op de machine.

Spuitgieten Spuitgietmachine

- 13 -

3.3

B B U

De voorbereidende bewerkingen uitvoeren: inkleuren, drogen, malen en mengen.

B

B

Nr.

COGNITIEF

MOTORISCH

Matrijs op machine monteren.

De montagetechniek van de matrijs omschrijven.

B

Operationeel instellen.

Het belang en de rol van de verschillende parameters toelichten: temperatuur, druk, snelheid, tijd.

De matrijs op de machine monteren en de spantechnieken uitvoeren. Verwarming en koeling aansluiten. De parameters instellen overeenkomstig de gegevens op de werkfiche.

B B

De startprocedure uitleggen.

Met handbediening de spuitgietcyclus doorlopen en de ingestelde waarden controleren.

De evaluatie van het eindprodukt omschrijven.

De machine automatisch opstarten, de verwarming en de koeling regelen.

B

De controles op vorm, maat en uiterlijk aspect uitvoeren.

B

Het produktieproces optimaliseren.

B

Opstarten proefspuiting. Opstarten produktie. Kwaliteitscontrole.

3.4

Extruderen Extrusiemachine @ Extrusiekop monteren @ Operationeel instellen Operationeel instellen van de nevenapparatuur @ Kaliber @ Trektafel @ Zaag

De spuitgietcyclus kennen en toelichten.

De opbouw van de machine kennen en het doel van elk onderdeel toelichten. Het belang en de rol van de verschillende parameters toelichten: temperatuur, druk, snelheid, tijd. Het doel van de nevenapparatuur toelichten.

De onderdelen aanduiden op de machine. De spantechnieken uitvoeren. De verwarming en koeling van de extruder aansluiten.

W

N

I

B B B

De koeling en het vacuüm aansluiten op de nevenapparatuur.

B

De parameters instellen overeenkomstig de gegevens op de werkfiche.

B

B

- 14 -

LEERINHOUDEN

3.5

Opstarten produktie

De startprocedure kennen en toelichten.

Kwaliteitscontrole.

De evaluatie van het eindprodukt en van de produktie omschrijven naar: - kwaliteit, - kwantiteit.

Thermovormen Machine Matrijs op machine monteren Operationeel instellen produktie Kwaliteitscontrole

De machine en de produktie opstarten en de ingestelde waarden controleren.

B B

De controles op vorm, maat en uitzicht uitvoeren.

B

Het produktieproces optimaliseren.

De opbouw van de machine kennen.

De onderdelen aanduiden.

De veiligheidsvoorschriften kennen en toepassen bij montage.

De spantechniek toepassen.

U

De volledige cyclus doorlopen overeenkomstig de produktiefiche.

U

De kwaliteitsfiche invullen en bijhouden.

U

Correcties uitvoeren in functie van de resultaten van de kwaliteitscontrole. 4

U

VERWERKEN THERMOHARDERS Compressiepers

Herkennen van de te gebruiken persen.

De onderdelen van de pers aanduiden.

Matrijs op machine monteren

Veiligheidsvoorschriften kennen. Regels montagetechnieken kennen.

De spantechnieken uitvoeren.

U

Operationeel instellen produktie

Verwerkingstechnieken omschrijven en toepassen.

Werken volgens de produktiefiche. De volledige cyclus uitvoeren.

U

Kwaliteitscontrole

Evaluatie van de produktie toelichten: - kwaliteit / kwantiteit. Produkt : kwaliteit/kwantiteit.

Kwaliteitscontrole uitvoeren en de kwaliteitsfiche invullen. Correcties aanbrengen in functie van de resultaten van de kwaliteitscontrole.

U

U U

- 15 -

Evaluatie van de produktie toelichten: - kwaliteit / kwantiteit.

U

- 16 -

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Beroepseconomie

1

2de leerjaar : 1 u./w.

BEGINSITUATIE

Dit is een totaal nieuw leervak. Er is geen voorkennis. 2


De overgang van school naar bedrijf is voor bijna alle leerlingen een belangrijke stap. Het is dan ook evident dat jongeren die hun secundaire studies beëindigen, een aantal basisprincipes van bedrijfsorganisatie kennen. De algemene doelstelling van het vak Beroepseconomie is dan ook de leerlingen een algemeen beeld te geven van de ingewikkeldheid van het bedrijf en het bedrijfsleven. Deze doelstelling kan op de volgende wijze bereikt worden : - door de leerlingen een algemeen beeld te geven van de structuur van de bedrijven via een minimum aan basiskennis, - door de leerlingen aan te sporen tot nadenken, tot het zoeken naar oplossingen en tot gemotiveerd werken via het kritisch bespreken van actuele problemen, - door de leerlingen te overtuigen dat een goede organisatie aanleiding geeft tot het kwalitatief en kwantitatief verbeteren van de produktie, - door de integratie van kwaliteitszorg, veiligheid en hygiëne in al hun activiteiten aan te moedigen. De toegemeten tijd is kort, hieruit volgt de noodzaak het leerplan soepel te interpreteren. Ga praktisch tewerk gezien het grote aanbod van het studiemateriaal en de voortdurende verandering op technisch, economisch en sociaal gebied. 3


- Kies een produktiebedrijf in de vakspecialiteit van de leerlingen, groot genoeg om alle delen van het leerplan aan bod te laten komen. - Geef bij de theoretische uitleg zoveel mogelijk een praktische toepassing. - Een bedrijfsbezoek biedt alvast vele mogelijkheden om de geziene leerstof te illustreren. - Geef de leerlingen bij bedrijfsbezoeken welbepaalde opdrachten. Analyseer en bespreek deze opdracht daarna in klasverband. - Bij planning en procesbeheersing speelt de computer een belangrijke rol. 4


TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Beroepseconomie Nr.

LEERINHOUDEN

VERWERKING

2de leerjaar: 1 u./w. K

B

1

INLEIDING

Het begrip onderneming en het nagestreefde doel omschrijven.

B

2

DE ECONOMISCHE KRINGLOOP

Begrippen als goederenstroom, geldstroom, diensten en arbeidscircuit verklaren.

B

De onderlinge samenhang beschrijven.

B

3

ALGEMENE ORGANISATIE

3.1

Bedrijfsstructuren (van eenmanszaak tot onderneming)

De verschillende bedrijfsvormen kennen.

B

3.2

4

Organisatievormen

MARKETING

De meest voorkomende organisatievormen kennen en toelichten. - De lijnorganisatie. - De functionele organisatie. (Taylorstelsel) - De lijn en staforganisatie.

U

De voor- en nadelen van de verschillende organisatievormen bespreken.

B

Weten wat men onder 'marketing' verstaat. Het begrip 'vrije markteconomie' omschrijven.

A

S

E

METHODOLOGISCHE WENKEN

Illustreren met praktische voorbeelden uit de eigen beroepsspecialiteit.

Zoveel mogelijk voorbeelden uit de eigen specialiteit geven. - 17 -

B

De specifieke kenmerken van elke bedrijfsvorm omschrijven.

T

Uitgewerkte voorbeelden in schemavorm bespreken met de leerlingen. Ter gelegenheid van een bedrijfsbezoek de aandacht vestigen op de organisatievorm van dit bedrijf.

U

Illustreren met een praktisch voorbeeld. U

Nr.

LEERINHOUDEN

5

PRODUKTIVITEIT EN PLANNING

5.1

Produktiviteit

VERWERKING

K

Oorzaken van te lage produktiviteit opnoemen.

B

Het begrip produktiviteit en rendement definiëren. De factoren opsommen die de produktiviteit en het rendement beïnvloeden.

6

Planning

PRODUKTIEPLANNING

B

T

A

S

E


Illustreren met een praktisch voorbeeld.

B

Het begrip planning omschrijven. De soorten planningen: - in de tijd, - in functie van de produktie kennen en bespreken.

B B

Het doel en de taken van de planning omschrijven.

B

Het begrip produktieplanning omschrijven. Inzicht hebben in de factoren die de produktieplanning beïnvloeden.

B

Begrippen capaciteitsplanning, bezettingsplanning en orderplanning omschrijven.

B

Het belang en de noodzaak van deze planningen aantonen.

B

Illustreren met een praktisch voorbeeld eigen aan de specialiteit.

B Illustreren met een praktisch voorbeeld eigen aan de specialiteit. Orderplanning illustreren met de Gantt-planning en de PERT-netwerkmethode.

- 18 -

5.2

B

7

STUDIE- EN TEKENBUREAU

Het doel en de opdrachten van het studiebureau en van het tekenbureau omschrijven.

B

Het verloop vanaf de voorstudie tot het afgewerkte produkt bespreken.

B

Samen met de leerlingen een praktisch voorbeeld bespreken.

WERKVOORBEREIDING

Het doel en de taken van de werkvoorbereiding beschrijven.

B

Uitleggen met behulp van een praktisch voorbeeld.

9

WERKVERDELING

Het doel en de taken van de werkverdeling omschrijven.

B

Illustreren met een praktisch voorbeeld.

Het belang van een goede werkverdeling toelichten.

B

Het begrip arbeidsanalyse omschrijven.

B

De technieken gebruikt bij arbeidsanalyse omschrijven. - Methodenstudie. - Arbeidsmeting.

B

De techniek van de multimomentopname (MMO) bespreken.

U

Definiëren wat men verstaat onder procesanalyse. Het doel van de procesanalyse omschrijven.

B

Het principe en het nut van het fabricage-, het procesanalyse- en het omloopschema uitleggen.

U

10

11

ARBEIDSANALYSE

PROCESANALYSE

Toepassen op een praktisch voorbeeld.

Uitgewerkt voorbeeld met fabricage-, procesanalyse- en omloopschema gebruiken ter illustratie.

- 19 -

8

Nr. 12

13

WERKPOSTSTUDIE

KOSTPRIJSBEREKENING

PERSONEEL

VERWERKING

K

B

Begrip werkpost en werkpoststudie definiëren.

B

De werkmethode gevolgd bij werkpoststudies omschrijven: - studie van de werkpostinrichting, - studie van de bewegingen, - studie van de tijden, - studie van de ergonomie.

B

Het begrip en de soorten kostprijzen definiëren. Het doel van de kostprijsberekening omschrijven.

B

De verschillende elementen waaruit een kostprijs is samengesteld bepalen en toelichten.

B

Begrippen die belangrijk zijn bij kostprijs b e r e k e n i n g e n t o e l i c h t e n : - voor- en nacalculatie, - directe en indirecte kosten, - vaste en variabele kosten.

B

Rechten en plichten van werkgever en werknemer bondig omschrijven.

B

De soorten statuten en arbeidsovereenkomsten bespreken.

B

Weten wat men verstaat onder "sociale zekerheid".

B

T

A

S

E


Illustreren met een praktisch voorbeeld in de eigen werkplaats. Illustreren met praktisch voorbeeld uitgewerkt met de MTM-methode.

B - 20 -

14

LEERINHOUDEN

Voorbeeldformulieren van arbeidsovereenkomsten aan de leerlingen geven.

15

VEILIGHEID EN HYGIENE

15.1

Arbeidsongevallen

15.2

Eerste hulp bij ongevallen

Mogelijke oorzaken van ongevallen omschrijven.

B

Voorkomen bespreken.

arbeidsongevallen

B

Gevolgen van arbeidsongevallen, zowel voor werkgever als voor werknemer, omschrijven.

B

van

Basisregels in verband met eerste hulp bij ongevallen toepassen.

B B

15.3

Reglementeringen

Specifieke voorschriften voor het beroep opzoeken en omschrijven.

B

15.4

Dienst veiligheid, gezondheid en verfraaiing

Het doel en bevoegdheden van het comité en van de dienst veiligheid, gezondheid en verfraaiing omschrijven.

B

16

INTEGRALE KWALITEITSZORG (IKZ)

16.1

Kwaliteitsbeheersing

De begrippen kwaliteit, kwaliteitsbeheersing omschrijven.

Het ARAB en het AREI ter beschikking hebben voor opzoekingswerk.

U

B

Met praktische voorbeelden deze begrippen illustreren.

- 21 -

Werking van de dienst EHBO omschrijven.

Wettelijke voorschriften aangaande verkiezing en samenstelling van dit comité opsommen.

Concrete voorbeelden uit de school, vooral in de eigen werkplaats. Didactische panelen gebruiken.

Nr.

16.2

LEERINHOUDEN

Integrale kwaliteitszorg

VERWERKING

K

B

De kerngedachte van de kwaliteitsbeheersing toelichten en concretiseren in de Demingcirkel.

B

Het begrip IKZ omschrijven. De filosofie en de motivatie die erachter schuilen inzien en uitleggen.

B

De zes basisregels van Ishikawa verwoorden, toelichten en toepassen. 16.3

Kwaliteitskosten

A

S

E


Illustreren met behulp van de kwaliteitsspiraal. B

Begrip kwaliteitsmotivatie uitleggen.

B

De voorwaarden en de middelen tot kwaliteitsmotivatie bespreken.

B

Het doel van een kwaliteitskostenonderzoek uitleggen. Aan de hand van een diagram het waardenverloop van de kwaliteitskosten ten opzichte van de volmaaktheidsgraad toelichten.

B

- 22 -

16.4

Kwaliteitsmotivatie

T

U

16.5

Kwaliteitskringen

Het doel en de principes van kwaliteitskringen verduidelijken.

B

16.6

Groepsdynamische technieken

De groepsdynamische technieken die toegepast worden bij het behandelen van problemen bespreken en toelichten. - Brainstorming. - Visgraat of Ishikawa-diagram. - Pareto-analyse.

B

Illustreren met eenvoudige praktische voorbeelden.

Illustreren met praktische voorbeelden uit de eigen specialiteit.

17

PROCESBEHEERSING

17.1

Kwaliteitsbeoordeling

De kwaliteitsbeoordeling tijdens het fabricageproces toelichten. De soorten keuringen omschrijven.

B B

Het gebruik van controlekaarten bij proces- en bij prestatiebewaking toelichten en toepassen. 17.2

Attributieve keuringen

B

Het doel van het verzamelen van meetbare grootheden omschrijven.

B

Praktisch voorbeeld gebruiken.

Het doel en de voordelen van een grafische weergave met de methode van de frequentieverdeling toelichten.

B

De begrippen "gemiddelde waarde" en "spreiding" kennen en berekenen. Hun verband met het produktieproces (instellen en tolerantie) inzien.

B

Samen met de leerlingen een praktisch voorbeeld uitwerken. Laten inoefenen.

De grafische voorstelling volgens normale verdeling (Gauss-curve) opstellen, bespreken en toepassen.

B

Praktisch voorbeeld uitwerken.

Het principe, het doel en het gebruik van de X-R-kaarten toelichten.

B

X-R-kaart samen met de leerlingen opstellen.

Het doel en de principes van attributieve keuringen omschrijven.

B

De soorten controlekaarten en hun gebruik toelichten.

U

Illustreren met eenvoudige voorbeelden.

- 23 -

17.3

Variabele keuringen

Illustreren met praktische voorbeelden.

- 24 -

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Laboratorium materialen

1


BEGINSITUATIE

In de 2de graad hebben de leerlingen in 'PV Praktijk Elektromechanica/Mechanica' reeds kennis gemaakt met eenvoudige meetgereedschappen. Zij hebben deze instrumenten in de praktijk leren gebruiken en onderhouden. 2


Het vak Laboratorium heeft tot doel de leerlingen inzicht en kennis te laten verwerven in het belang van de meettechnieken en het materiaalonderzoek in het industriële streven naar kwalitatief betere produkten. Dankzij het laboratoriumwerk zullen de leerlingen ook een beter inzicht verwerven in de mechanische, thermische, fysische en chemische eigenschappen van de diverse materialen waarmee ze later veelvuldig in aanraking zullen komen. 3


Tijdens de uren 'Laboratorium' is vooral de meetactiviteit van de leerling belangrijk. De proeven moeten zo aangebracht worden dat de bekomen resultaten: - de weerspiegeling zijn van de gedragingen van de materialen in hun toepassingsgebied; - de invloed van verwerkingsparameters op de eigenschappen visualiseren; - het belang van de gebruikte testmethode aanduiden voor het specificeren van de materialen. Aan de hand van duidelijk omschreven meetopdrachten zal de leerling stap voor stap de verschillende metingen moeten uitvoeren, de resultaten ervan overzichtelijk in een meetverslag noteren en persoonlijke besluiten formuleren aangaande de meetresultaten, de ervaringen met de meettoestellen en met de metingen die hij heeft uitgevoerd. Bij de evaluatie van de afgewerkte meetproeven zal de leerkracht ook aandacht hebben voor de inzet en het doorzettingsvermogen van de leerlingen tijdens de meting, de nauwkeurigheid waarmee de meting is gebeurd en het verslag dat na elke meetopdracht wordt afgegeven. 4

LEERINHOUDEN, COGNITIEVE LEERPLANDOELSTELLINGEN

EN

MOTORISCHE

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Laboratorium materialen Nr.

LEERINHOUDEN

1

METALEN

1.1

Mechanische eigenschappen - Trekproef. - Drukproef. - Buigproef. - Kerfslagproef. - Hardheidsmetingen @ Rockwell C @ Vickers @ Brinell

1ste leerjaar : 2 u./w.

COGNITIEF

MOTORISCH

Het doel en het belang van de verschillende proeven toelichten.

Proeven uitvoeren op ferro- en nonferrometalen: - trekproef. - drukproef. - buigproef. - kerfslagproef.

De meetprincipes omschrijven. De meetresultaten analyseren en interpreteren naar de praktische toepassingen.

W

I

B B B U

B B B

1.2

Oppervlakteruwheid

Het verband tussen oppervlakteruwheid en bewerkingsparameters inzien en toelichten.

Oppervlakteruwheidsmetingen uitvoeren op afgewerkte stukken: - de ruwheidswaarden Ra, Rmax en Rz bepalen, - de resultaten vergelijken met de vooropgestelde waarden.

B

1.3

Polijsten van materialen

De polijstprocedure toelichten.

Verschillende polijstprocedures op verschillende materialen toepassen.

B

De lineaire uitzettingcoëfficiënt verschillende materialen opmeten.

B

De te gebruiken polijstmaterialen opzoeken in catalogi. 1.4

Uitzetting van materialen

Het belang van de uitzettingscoëfficiënt van verschillende materiaalsoorten bij praktische toepassingen inzien en toelichten.

van

B

- 25 -

Hardheidsmetingen uitvoeren en de resultaten onderling vergelijken. Vergelijkingstabellen opstellen: - Rockwell C - Vickers - Brinell

N

Nr. 1.5

LEERINHOUDEN Thermische behandelingen Harden Ontlaten Cementeren

COGNITIEF

MOTORISCH

Het doel van een thermische behandeling toelichten.

Op matrijsonderdelen de gepaste thermische behandelingen uitvoeren: - harden, - ontlaten, - cementeren.

B

De voorgeschreven controlemetingen uitvoeren na thermische behandeling.

B

Het principe van de thermische behandeling omschrijven. De invloed en het belang van de parameters op het resultaat van de uitgevoerde thermische behandeling uitleggen.

W

N

I

B

- 26 -

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Laboratorium materialen Nr.

LEERINHOUDEN

2

KUNSTSTOFFEN

2.1

Materiaaleigenschappen

2.1.1

MECHANISCHE EIGENSCHAPPEN - Trekproef. - Buigproef. - Slagproef. - Vermoeiingsproef. - Langeduurkruipproef.

COGNITIEF

- Ontvlambaarheid van kunststoffen.

2.1.3

FYSISCHE EIGENSCHAPPEN

W

De mechanische eigenschappen verschillende kunststofmaterialen proeven.

Inzicht verwerven in de specifieke uitzettingseigenschappen van verschillende materialen.

Uitzettingsproeven uitvoeren op verschillende kunststofmaterialen.

Inzicht verwerven in: - de ontvlambaarheid van de verschillende kunststoffen, - de normen met betrekking tot de brandbaarheid van kunststoffen.

Ontvlambaarheidsproeven uitvoeren op verschillende kunststoffen.

Inzicht verwerven in het belang van het MFI-getal (meltflow index) in verband met de verwerking van kunststoffen.

De proeven uitvoeren op verschillende materialen en de opgemeten resultaten onderling vergelijken: - bepalen van de soortelijke massa, - bepalen van het MFI-getal.

De opgemeten vergelijken.

resultaten

van be-

N

I

B

B

onderling

- 27 -

THERMISCHE EIGENSCHAPPEN - Lineaire uitzettingcoëfficiënt.

MOTORISCH

Inzicht verwerven in de invloed van verschillende parameters op de mechanische eigenschappen van: - éénzelfde materiaal, - verschillende materialen.

- Hardheidsproeven : . Brinell. . Vickers. . Shore A & D 2.1.2

2de leerjaar : 2 u./w.

B B

U

Nr.

LEERINHOUDEN

COGNITIEF

MOTORISCH

Inzicht verwerven in de chemische bestendigheid van kunststoffen.

Vergelijkende tests, van korte en van lange duur, op de chemische bestendigheid van de verschillende kunststoffen uitvoeren.

W

2.1.4

CHEMISCHE EIGENSCHAPPEN Chemische bestendigheid kunststoffen

2.2

Vezelversterkte kunststoffen

De soorten vezelversterkte kunststoffen kennen en hun eigenschappen opsommen.

Proefondervindelijk de eigenschappen van vezelversterkte kunststoffen in verband met maatvastheid, mechanische sterkte en oppervlaktestructuur bepalen.

2.3

Materiaalspanningen

De oorzaken van het ontstaan van materiaalspanningen en hun schadelijke gevolgen verklaren.

De oorzaken en de gevolgen onderzoeken bij spanningsconcentraties in spuitgietprodukten.

B

Het nut van geheugenspanningen in een kunststof inzien bij praktische toepassingen.

Proeven uitvoeren op kunststoffen met geheugenspanningen zoals bijvoorbeeld krimpkousen en/of PVC-fittingen.

B

De soorten schuimmiddelen, hun toepassingsgebieden en hun eigenschappen kennen.

Proeven uitvoeren met verschillende schuimmiddelen. De invloed van schuimmiddelen op het produktieproces bij spuitgieten aantonen.

Schuimmiddelen

I

B

B

B

- 28 -

2.4

van

N

U U

2.5

Kleuren van grondstoffen

Inzicht verwerven in de eigenschappen en het toepassingsgebied van kleurstoffen.

Op economische en doelmatige manier grondstoffen kleuren en de resultaten beoordelen.

2.6

Nabehandelingen

De invloed van vocht op de mechanische eigenschappen van polyamiden kennen.

Testen uitvoeren op het conditioneren van polyamideprodukten.

B

De juiste voorbehandeling voor het lakken van kunststoffen omschrijven.

Polyethyleen en -propyleen voorbehandelen voor het lakken.

B

B

- 29 -

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Materialen

1


BEGINSITUATIE

Dit leerplan kan enkel steunen op: - de elementaire materialenkennis verworven in de lessen 'Technologische opvoeding' van de 1ste graad, - de elementaire kennis van de materialen die de leerlingen verwerkt hebben in de praktijklessen van de 2de graad, - de parate kennis van de leerlingen die zij op het gebied van de verschillende kunststofmaterialen reeds verworven hebben vanuit hun eigen ervaringswereld. 2


Voor de kunststoftechnicus is een grondige kennis van de verschillende kunststofmaterialen zeker van groot belang. De leerlingen moeten, op het einde van het 2de leerjaar van de derde graad, de meest gebruikte kunststoffen kennen en herkennen en dit zowel naar eigenschappen als naar gebruik. Ze moeten ook de mogelijkheden tot verwerking evenals de toevoegmaterialen die kunnen gebruikt worden om de eigenschappen te beïnvloeden kennen. 3


De benadering van de kunststoffen zal steeds gebeuren met de nodige aandacht voor zowel de materiaalals voor de verwerkingseigenschappen. Ook mag men de factoren uit de C-chemie, die de eigenschappen van de kunststoffen sterk beïnvloeden, niet uit het oog verliezen. Ook bijzondere aandacht zal moeten worden besteed aan de voorschriften in verband met veiligheid en de milieuproblematiek bij de studie van de kunststoffen. De theorie wordt ook best ondersteund met praktische metingen en demonstraties in het laboratorium. 4


TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Materialen Nr.

LEERINHOUDEN

1

ALGEMENE KENMERKEN VAN DE KUNSTSTOFFEN

1.1

Oorsprong van de kunststoffen

1ste en 2de leerjaar: 1-2 u./w.

VERWERKING

K

De belangrijkste eigenschappen vergelijken met de klassieke constructiematerialen. Het geschiedkundig overzicht van de ontwikkelingen schetsen. De wereldproduktie en haar evolutie bespreken.

B

B

T

A

S

E


Illustreren met videofilms.

B U

Grafieken over de evolutie produktie en verbruik.

van

Herkomst van de kunststoffen

De 4 bronnen beschrijven. Schematisch het verloop binnen de petrochemische nijverheid schetsen.

1.3

Structuur en eigenschappen

Basisbegrippen en eigenschappen van de kunststoffen omschrijven: - definitie van kunststoffen, - ontstaan van polymeerketens, - hoofdindeling volgens de macromoleculaire structuur: @ thermoplast, @ thermoharder, @ elastomeer, - amorfe en deelkristallijne polymeren.

B

Chemische structuurmodellen gebruiken.

B

Schematische samenvatting opstellen door de leerlingen.

De verschillende synthesemethoden tot het vormen van macromoleculen bespreken: - polymerisatie: @ verschil tussen monomeer en polymeer,

B

1.4

Synthese van macromoleculen

B

B

B

laten

Praktisch demonstreren. Overzicht van de indeling van de kunststoffen volgens de synthesemethoden.

- 30 -

1.2

@ het begrip polymerisatie, @ de uiterlijke vorm van polymeren, @ copolymerisatie, @ industriële polymerisatiemethode, - condensatiepolymerisatie, - additiepolymerisatie. 1.5

Van polymeer tot kunststof

B B B

Andere toevoegstoffen opsommen.

U

1.6

Internationale afkortingen en symbolen

De internationale afkortingen en symbolen van de kunststoffen kennen.

1.7

Algemene eigenschappen van kunststoffen

De algemene eigenschappen van de kunststofmaterialen omschrijven: - factoren die de eigenschappen van kunststoffen beïnvloeden, - samenstelling van de macromolecule, - dichtheid, - mechanische eigenschappen, - thermische eigenschappen, - elektrische eigenschappen, - chemische eigenschappen, - optische eigenschappen, - veroudering.

B

De verschillende tonen.

toeslagmaterialen

Leerlingen een lijst met afkortingen en symbolen overhandigen. B

Eigenschappen praktisch aantonen.

- 31 -

Toeslagmaterialen die: - de verwerking, - de eigenschappen, - de houdbaarheid, - de prijs van het voorwerp, beïnvloeden bespreken.

Nr. 1.8

LEERINHOUDEN Verwerkingseigenschappen van kunststoffen

VERWERKING

K

B

De verwerkingseigenschappen, het gedrag bij verwarming en de eigenschappen van de smelt van de thermoplasten verwoorden.

B

Verwerkingseigenschappen van thermoharders bespreken.

B

B

Bewerkingseigenschappen van kunststoffen

De bewerkingseigenschappen kennen: - rubberachtige toestand bij thermoplasten, - warmte-ontwikkeling, - slechte warmte-doorlaatbaarheid.

1.10

Vezels gebruikt in de kunststoffenindustrie

De produktie, de eigenschappen, de gebruiksvormen van de verschillende soorten vezels kennen: - glasvezels, - koolstofvezels, - aramidevezels, - boorvezels.

1.11

Verschuimde kunststoffen

Het begrip verschuimde kunststoffen uitleggen.

A

S

E

METHODOLOGISCHE WENKEN Praktisch deze eigenschappen demonstreren.

- 32 -

1.9

T

B

De soorten in hun diverse vormen tonen.

B

Hun opbouw, hun kenmerken en hun algemene eigenschappen kennen.

B

De verschillende soorten en hun toepassingen bespreken.

U

Praktisch demonstreren.

2

THERMOPLASTEN

Algemeen overzicht en samenstelling van de thermoplasten omschrijven.

B

De leerlingen een overzichtslijst met de meest gekende handelsbenamingen en hun producenten geven.

2.1

Polyolefinen Polyetheen, polypropeen, polyisobuteen, polybuteen 1, polymethylpenteen en de voornaamste copolymeren.

De fysische, mechanische en elektrische eigenschappen van de polyolefinen kennen. De polyolefinen herkennen. De verwerking en de toepassingen bespreken.

B

Met didactische proeven de eigenschappen en het herkennen demonstreren.

Vinylpolymeren

De fysische, mechanische en elektrische eigenschappen van de vinylpolymeren kennen. De vinylpolymeren herkennen. De verwerking en de toepassingen bespreken.

2.2

2.4

Polymeren op basis van styreen Polystyreen, schuimpolystyreen en de copolymeren van styreen.

De fysische, mechanische en elektrische eigenschappen van de polymeren op basis van styreen kennen. Deze polymeren herkennen. De verwerking en de toepassingen bespreken.

Technische polymeren

De fysische, mechanische en elektrische eigenschappen van de technische polymeren kennen. De technische polymeren herkennen. De verwerking en de toepassingen bespreken.

B B U

B B U

B B U

Met didactische proeven de eigenschappen en het herkennen demonstreren. - 33 -

2.3

B U



Nr. 2.5

2.6

3

3.1

VERWERKING

K

Hittebestendige technische polymeren

De fysische, mechanische en elektrische eigenschappen van de hittebestendige technische polymeren kennen. Deze polymeren herkennen. De verwerking en de toepassingen bespreken.

B

Elastomere technische polymeren

Half-synthetische kunststoffen

THERMOHARDERS

Fenolformaldehyden

De fysische, mechanische en elektrische eigenschappen van de elastomere technische polymeren kennen. Deze polymeren herkennen. De verwerking en de toepassingen bespreken. De fysische, mechanische en elektrische eigenschappen van de half-synthetische kunststoffen kennen. Deze half-synthetische kunststoffen herkennen. De verwerking en de toepassingen bespreken.

B

T

A

S

E

METHODOLOGISCHE WENKEN Met didactische proeven de eigenschappen en het herkennen demonstreren.

B U B B U B B



U

Algemeen overzicht en samenstelling van de thermoharders omschrijven. De vloei van de persmassa en de korrelverdeling bespreken.

B

De fysische, mechanische en elektrische eigenschappen kennen. De toepassingen bespreken. De soorten vulstoffen en hun eigenschappen kennen.

B

B

U B

De leerlingen een overzichtslijst met de meest gekende handelsbenamingen en hun producenten geven. Met didactische proeven de eigenschappen demonstreren.

- 34 -

2.7

LEERINHOUDEN

3.2

Aminoplasten

De fysische, mechanische en elektrische eigenschappen kennen. De toepassingen bespreken.

Epoxyharsen Gietharsen van UP, Epoxy en Pur

Idem als 3.2.

3.4

Alkyden

Idem als 3.2.

3.5

Onverzadigde polyester

De fabricage bespreken. Enkele harstypen kennen. Toeslagstoffen, versterkingsmaterialen en het uitharden van hars bespreken. De fysische, mechanische en elektrische eigenschappen kennen. De toepassingen opsommen.

4

4.1

4.2

U

B B B U

De begrippen rubbers en vulcaniseren uitleggen. De algemene eigenschappen opnoemen. Een algemeen overzicht van de elastomeren geven.

B

Natuurrubbers Gechloreerde rubbers, hydrochloorrubber, cyclorubbers, oxyrubbers.

De fysische, mechanische en elektrische eigenschappen kennen. De verwerking en de toepassingen bespreken.

B

Synthetische rubbers Styreen-butadieenrubber (SBR) Polybutadieenrubber (BR)

De fysische, mechanische en elektrische eigenschappen kennen. De verwerking en de toepassingen bespreken.

ELASTOMEREN

Met didactische proeven de eigenschappen demonstreren.

B

Met didactische proeven de eigenschappen demonstreren. De leerlingen een overzichtslijst met de meest gekende handelsbenamingen en hun producenten geven.

B

U B U



- 35 -

3.3

B

Nr. 5

6

LEERINHOUDEN POLYURETHANEN

SILICONEN

VERWERKING

K

De soorten Pur-harsen kennen en herkennen. De fysische, mechanische en elektrische eigenschappen kennen. De toepassingen opsommen.

B

De soorten siliconen kennen en herkennen. De fysische, mechanische en elektrische eigenschappen kennen. De toepassingen opsommen.

HERKENNEN VAN KUNSTSTOFFEN

De specifieke en kenmerkende eigenschappen van de kunststoffen kennen: de soortelijke massa, het verbrandingsgedrag en het uiterlijk voorkomen.

8

VEILIGHEID, RECYCLAGE EN MILIEU-ASPECTEN

De veiligheidsaspecten bespreken: brandbaarheid, internationale normen, wetgeving. De recyclageproblemen bespreken: de methoden, de realisatie en de evolutie van de recyclage in onze maatschappij. De milieuproblemen van het veelvuldig gebruik van kunststoffen bespreken. De problemen van de verbranding en van het zwerfvuil toelichten.

T

B


U B

U


Het speciale karakter van deze kunststoffen onderschrijven.

B

B

E


U

B

S

Het speciale karakter van deze kunststoffen onderschrijven.

B

B

A

Gebruik maken overzichtstabellen.

van

algemene - 36 -

7

B

- 37 -

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Matrijzen

1

1ste leerjaar: 2 u./w. 2de leerjaar: 2 u./w.

BEGINSITUATIE

Dit leervak is volledig nieuw en kan enkel steunen op een zekere parate kennis die leerlingen reeds kunnen bezitten omtrent zeer eenvoudige vormgevingstechnieken. 2


De hoofddoelstelling is de leerlingen de basiskennis te laten verwerven van de specifieke technologieën gebruikt bij het ontwikkelen van matrijzen rekening houdend met zowel de specifieke produktietechnieken als met het vloeigedrag van de kunststofmaterialen. 3


Men maakt de lessen best aanschouwelijk door gebruik te maken van matrijzen en machines in de school aanwezig, projectiemateriaal en tekeningen. Hoewel het hier om een theoretisch vak gaat, is het toch aangewezen om over een lokaal te beschikken in of naast de werkplaats, om gemakkelijk over het didactisch materiaal te beschikken. Daarenboven is het wenselijk een sterke band te onderhouden met vakken zoals Technisch tekenen, Verwerkingstechnieken, Materialen en Praktijk zodat de leerlingen de relatie leren leggen tussen de verschillende aspecten ervan. 4


TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Matrijzen Nr. 1

LEERINHOUDEN ALGEMEENHEDEN

MATRIJZEN VOOR THERMOHARDERS

2.1

Gietmallen

2.2

Mallen voor kunststofcomposieten

VERWERKING

K

B

T

A

S

E


Het begrip matrijs omschrijven.

B

De verschillende kunststofverwerkingstechnieken kennen en opsommen.

B

Illustreren met praktische voorwerpen vervaardigd volgens de verschillende principes.

Voor elke techniek het principe toelichten en de te gebruiken matrijzen kennen.

B

De verschillende soorten matrijzen tonen. Transparanten gebruiken.

Het begrip krimp definiëren en het verschil tussen theoretische en praktische krimp verduidelijken.

B

Illustreren op praktische voorbeelden.

Het vervaardigen van het produktmodel beschrijven.

B

Illustreren met praktische voorbeelden van bestaande modellen.

- 38 -

2


Het ontwerpen en de bouw van gietmallen bespreken: - de gebruikte materialen, - de opbouw en de constructie, - de afwerking.

B

Gietmallen ter beschikking hebben in het klaslokaal en bij de bespreking aan de leerlingen tonen.

Het praktisch en correct werken met gietmallen toelichten.

B

Praktisch demonstreren met gietmal.

Het vervaardigen van het produktmodel beschrijven.

B

Illustreren met praktische voorbeelden van bestaande modellen.

De verschillende principes en uitvoeringstechnieken bespreken.

B

Het ontwerpen en de bouw van mallen voor kunststofcomposieten bespreken: - de gebruikte materialen, - de opbouw en de constructie, - de afwerking.

Compressiematrijzen

B

De gereedschappen, gebruikt bij het vervaardigen van de verschillende soorten mallen, bespreken.

U

Het belang van de oppervlakte-afwerking van de mal omschrijven.

U

Het principe en de opbouw van compressiematrijzen omschrijven.

B

De belangrijkste onderdelen van deze matrijzen opsommen en omschrijven in functie van: - de vormgeving, - de functie, - de praktische uitvoering.

B

De specifieke kenmerken eigen aan compressiematrijzen voor: - het verwerken van fenolplasten, - het SMC-procédé (sheet moulding compound), kennen en toelichten.

Mallen voor kunststofcomposieten tonen en gebruiken bij de bespreking.

- 39 -

2.3

De verschillende principes illustreren met praktische voorbeelden.

Compressiematrijzen tonen en gebruiken bij de bespreking.

B

Nr.

2.4

Transfertmatrijzen

Spuitgietmatrijzen

VERWERKING

K

B

De opbouw, het doel en het gebruik bespreken van: - enkelvoudige matrijzen, - meervoudige matrijzen.

B

Het doel en het plaatsen van inzetstukken bespreken.

B

De rol en het werkingsprincipe van de verschillende uitstootsystemen omschrijven.

B

De verschillende soorten transfertmatrijzen herkennen; hun doel en gebruik omschrijven: - de semi-transfertmatrijzen, - de transfertmatrijzen.

A

S

E

METHODOLOGISCHE WENKEN Transparanten gebruiken.

B

De belangrijkste kenmerken van deze matrijzen opsommen en toelichten.

B

De werking verklaren.

B

De verschillende soorten spuitgietmatrijzen voor thermoharders herkennen en hun werkingsprincipe toelichten.

T

- 40 -

2.5

LEERINHOUDEN

B

De belangrijkste kenmerken opsommen en omschrijven.

B

Het monteren van de matrijs op de machine en het praktisch gebruik van de matrijzen beschrijven.

U

3

MATRIJZEN VOOR THERMOPLASTEN

3.1

Thermoformeermatrijzen

Spuitgietmatrijzen Onderdelen Functie van de onderdelen Overzicht basistypes Materiaalkeuze

B

Transparanten gebruiken.

De thermoformeermatrijzen bespreken naar: - vorm, - opbouw: @ onderdelen, @ afwerking onderdelen, (oppervlakteruwheid), @ koeling, @ vacumeer-, ontluchtingsboring, - basismaterialen.

B

Thermoformeermatrijs tonen gebruiken bij de bespreking.

De verschillende onderdelen van eenvoudige spuitgietmatrijzen kennen, opnoemen en herkennen. Het werkingsprincipe uitleggen.

B B

De functie van elk onderdeel toelichten.

B

De verschillende basistypes kennen en bespreken: - schematische voorstelling kennen. - de belangrijkste deelelementen opsommen en hun doel omschrijven. - de specifieke karakteristieken toelichten. - de vorm en de opbouw in functie van het produkttype bespreken. - de openingskarakteristieken kennen.

B

en

Samenstellingstekeningen van eenvoudige matrijzen gebruiken ter illustratie.

- 41 -

3.2

De algemene principes van het thermoformeren omschrijven.

Nr.

LEERINHOUDEN

Matrijsontwerp

3.3.1

PRINCIPIELE WERKMETHODE BIJ MATRIJSONTWERPEN

3.3.2

VERBAND TUSSEN MATRIJS EN SPUITGIETMACHINE - Aantal vormholten - Indeling van de vormholten

- Afwerking van de vormholten

3.3.3

AANSPUITKANALEN

K

B

De keuze van de materialen, waaruit de verschillende onderdelen worden vervaardigd, toelichten.

B

Het belang van elastische vervormingen inzien en de invloed hiervan op de materiaalkeuze omschrijven.

U

Met behulp van een flow-chart stap voor stap de ontwikkelingsfasen opvolgen en toelichten.

B

T

A

S

E


Transparanten gebruiken.

- 42 -

3.3

VERWERKING

De beperking van het aantal vormholten toelichten.

B

De indeling van de vormholten bij enkelvoudige en bij meervoudige matrijzen bespreken.

B

Het belang van een goede lay-out inzien en toelichten.

B

De matrijsdeling bespreken.

Illustreren met behulp van transparanten.

B

De voorwaarden voor een goede lossing opnoemen en toelichten.

B

De verschillende soorten aanspuitkanalen kennen en herkennen.

B

Praktische voorbeelden uitwerken.

Praktische voorbeelden samen met de leerlingen uitwerken.

3.4

Matrijstemperatuurhuishouding

3.4.1

CONSTRUCTIE VAN KOELSYSTEEM VOOR MATRIJZEN

AANVOERLOOS AANSPUITEN

B

Het belang van de plaats van aanspuiten in verband met de stroming van het materiaal aantonen.

U

De noodzaak, het belang, de opbouw en het werkingsprincipe van het matrijskoelsysteem bespreken.

B

De verschillende soorten matrijskoelsystemen kennen en omschrijven.

B

De soorten dichtingen kennen en hun gebruik en onderhoud bespreken.

B

Het doel van het aanvoerloos aanspuiten uitleggen.

B

De theoretische warmteverliezen bij het aanvoerloos aanspuiten bespreken.

U

De verschillende soorten aanvoersystemen opsommen en het principe omschrijven.

U

Het principe en de opbouw van de matrijs kennen en toelichten.

U

Het opwarmen van de matrijs uitleggen.

B

- 43 -

3.4.2

De invloed van vorm en lengte van het aanspuitkanaal op de matrijsvulling toelichten.

Nr.

3.5

Uitstootmechanisme

Ontluchting van matrijzen

VERWERKING

K

B

De verschillende soorten verwarmingselementen bespreken: - verwarmingsprincipe, - uitvoeringsvormen, - montage in/rond de matrijs.

U

Het principe van het uitstoten van de afgewerkte produkten toelichten. De verschillende soorten uitstootsystemen bespreken: - de opbouw, - het werkingsprincipe, - de plaatsing, - de toepassingen.

B

Het belang van een goede matrijsontluchting inzien en toelichten. De verschillende ontluchtingsmogelijkheden en -systemen bespreken.

B

B

T

A

S

E

METHODOLOGISCHE WENKEN Didactische elementen of illustraties van dergelijke verwarmingselementen gebruiken.

Illustreren met praktische produktvoorbeelden van verschillende aard.

- 44 -

3.6

LEERINHOUDEN

B

3.7

Belangrijke matrijselementen

De belangrijke bijkomende matrijsonderdelen opsommen, hun functie en hun gebruik bespreken: - centreerring en -pennen, - leipennen en -bussen, - .....

B

3.8

Gebruik van normelementen

De genormaliseerde in de handel verkrijgbare matrijselementen kennen. Het gebruik van dergelijke genormaliseerde elementen bij het ontwerpen en bij de constructie van matrijzen toelichten.

B U

Illustreren met recente catalogi van toeleveranciers.

4

EXTRUSIEMATRIJZEN

U

De basisprincipes en het algemeen werkingsprincipe van extrusiematrijzen toelichten.

B

De verschillende soorten spuitkoppen bespreken naar vorm, opbouw, kenmerken, gebruikte spuitkopmaterialen en dit voor het extruderen van: - buizen en profielen, - vlakfolie en platen, - blaasfolie, - kabelommanteling, - blazen van holle voorwerpen.

B

Transparanten en/of didactische spuitkoppen gebruiken ter illustratie.

- 45 -

Het verantwoord kiezen en het bestellen van normelementen met behulp van catalogi bespreken.

- 46 -

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Pneumatica/Hydraulica

1


BEGINSITUATIE

In het 2de leerjaar van de 1ste graad werd de pneumatica reeds geïntroduceerd in het leervak 'Mechanismen'. Zo kennen de leerlingen reeds elementaire begrippen als enkel- en dubbelwerkende cilinder, slaglengte en slagvolume, boring en drukkracht. Ook werd reeds aangeleerd hoe men een cilinder kan sturen met een 3/2 ventiel N.G. en N.O.. De leerlingen hebben ook reeds waarheidstabellen opgesteld voor het bedienen van cilinders in 'EN'- en in 'OF'-schakeling. In dit vak kan worden gesteund op een aantal basisbegrippen uit de fysica van de 2de graad. 2


De huidige techniek beschikt over verschillende middelen om machines te automatiseren. We kunnen ze indelen in 2 soorten : - rechtstreekse : assen, nokken, riemen,.... - onrechtstreekse of met behulp van fluïdamiddelen : elektrisch, elektronisch, hydraulisch, pneumatisch .... Bij kunststofmachines komen nogal wat onderdelen voor die pneumatisch of hydraulisch gestuurd worden. Het is daarom van essentieel belang, wat betreft onderhoud en herstelling, niet afhankelijk te zijn van anderen en zelf zoveel mogelijk de problemen te kunnen oplossen. 3


- Symbolen zijn zeer belangrijk. Er dient dan ook op gelet dat de juiste symbolen en tekens worden gebruikt bij het opstellen van schema's. - Opstellingen uit de realiteit nabootsen. - Pneumatica/Hydraulica kan niet los gezien worden van het uitvoeren van schema's en dient dus zeker onderwezen te worden in een aangepast lokaal. 4


TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Pneumatica Nr.

LEERINHOUDEN

VERWERKING

TOEPASSINGEN

Het toepassingsgebied binnen de kunststofnijverheid omschrijven en illustreren met een aantal voorbeelden.

2

SYMBOLISCHE VOORSTELLING

De symbolen kennen en in schema's herkennen. De juiste symbolen weergeven.

COMPRESSOR EN TOEBEHOREN

Doel, opbouw en werkingsprincipe verklaren van: - compressoren, - luchtfilter, - drukreduceerventiel, - olienevelaar, - waterafscheider.

3

4

CILINDERS

Het werkingsprincipe en het gebruik van de verschillende cilinders omschrijven en de keuze van een cilinder verantwoorden: - enkel- en dubbelwerkend, - cilinder met bufferwerking, - slagcilinder, - draaicilinder, - membraancilinder.

K

B

T

A B

B B

B B B B B

B B U U U

De zuigergrootte bepalen in functie van de te ontwikkelen kracht.

U

De ontwikkelde kracht en de verplaatsingssnelheid van een zuiger berekenen.

U

S

E

METHODOLOGISCHE WENKEN Zeer algemeen benaderen.

Bondige herhaling van reeds geziene leerstof. Vooral veel aandacht voor het op school aanwezige systeem. Zelf schema's opbouwen en uittesten. Catalogi gebruiken. De verschillende cilinders tonen. Werking uitleggen met behulp van didactische platen. Catalogi ter beschikking stellen van de leerlingen.

Berekenen en in schema brengen. Bevestigingsmethode laten kiezen. Schakelingen opbouwen en uittesten.

- 47 -

1

1ste leerjaar : 2 u./w.

Nr. 5

LEERINHOUDEN VENTIELEN

VERWERKING Het doel, het gebruik en het werkingsprincipe van de verschillende ventielen bespreken: - mono- en bistabiel ventiel, - smoorventiel, - snelheidsregelventiel, - terugslagventiel, - snelontluchtingsventiel, - AND- en OR-ventiel.

K

B

T

VEILIGHEIDSSYSTEMEN

E


B

Zelfstandig complexere schakelingen opbouwen en uittekenen, weg-tijddiagrammen opstellen: - basisschakelingen, - logische schakelingen, - tijdsschakelingen, - volgordeschakelingen.

B

Schakeltoepassingen tekenen en de werking simuleren op computer.

U

De verschillende beveiliginssystemen kennen en schakeltechnisch toepassen: - vergrendelingssysteem, - tweehandenbeveiliging, - beveiliging met twee cilinders, - optische beveiliging.

B

Berekenen en in schema brengen. Bevestigingsmethode laten kiezen. Juiste ventielen plaatsen in schema's. Schakelingen realiseren.

ook

effectief

laten

- 48 -

7

SCHAKELINGEN

S

B

Praktische oefeningen op het gebruik van ventielen oplossen en tevens de keuze van de gebruikte ventielen verantwoorden. 6

A

8

ELEKTROPNEUMATICA

Oefeningen ontwerpen en de werking simuleren op computer.

B

Symbolen kennen en de werking uitleggen van : - elektromagnetische ventielen, - contactschakelaar, - naderingsschakelaars, - elektroventielen.

B

Gebruik maken van dia's en foto's. Didactische opstellingen gebruiken. Catalogi gebruiken.

- 49 -

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Hydraulica Nr. 1

LEERINHOUDEN BESTANDDELEN VAN EEN HYDRAULISCHE KRING

VERWERKING

2de leerjaar : 1 u./w. K

B

De schematische voorstelling van de verschillende onderdelen ontleden.

KARAKTERISTIEK VAN EEN HYDRAULISCHE KRING

POMPEN

3.1

Soorten

S

E

METHODOLOGISCHE WENKEN Tekeningen ontleden in functie van de verschillende onderdelen.

B

De begrippen druk, kracht, snelheid, debiet, vermogen en rendement ververklaren.

B

De invloed op de correcte werking van een hydraulisch systeem verwoorden.

B

- 50 -

3

A B

De genormaliseerde symbolen kennen en praktisch gebruiken. 2

T

De verschillende soorten pompen kennen en hun werkingsprincipe uitleggen: - tandwielpomp, - schottenpomp, - plunjerpomp.

B B B

3.2

Karakteristieken

De karakteristieken van deze pompen bespreken en opmeten : slagvolume - rotatiefrequentie, rendement - maximale druk.

3.3

Cavitatie

Het probleem van stromingscavitatie bij pompen toelichten.

B

4

CILINDERS

Het doel, het gebruik en de werking van hydraulische cilinders toelichten.

B

Pompen demonteren en monteren.

B

Een vergelijkende tabel van alle pomptypes opstellen samen met de leerlingen. Praktisch demonstreren.

5

LEIDINGEN EN KOPPELINGEN

7

HYDRAULISCH OLIE

8

HULPAPPARATUUR Reservoirs Filters ....

B

De zuigergrootte bepalen in functie van de te ontwikkelen kracht.

U

De ontwikkelde kracht en de verplaatsingssnelheid van een zuiger berekenen.

U

Het doel, de constructie en de werking van de ventielen omschrijven.

B

De verschillende soorten ventielen kennen en herkennen: - verdeelventielen, - stuurventielen, - drukregelventielen.

B

De verschillende types leidingen en koppelingen kennen.

Illustreren met praktische berekeningsvoorbeelden.

Werking toelichten met gebruik van: - didactische ventielen, - didactische wandplaten, - technische documentatie. - 51 -

6

VENTIELEN

De genormaliseerde symbolen kennen en gebruiken.

B

Catalogi ter beschikking stellen van de leerlingen.

Gepaste leidingen en koppelingen kiezen in functie van de toepassing.

B

Het correct monteren van leidingen en koppelingen toelichten.

B

Eigenschappen kennen van hydraulische oliën.

B

De hulpapparatuur kennen, hun gebruik en hun werkingsprincipe omschrijven.

B

Leerlingen catalogi leren gebruiken.

Catalogi en technische documentatie gebruiken.

Nr. 9

LEERINHOUDEN HYDRAULISCHE BASISSCHAKELINGEN

VERWERKING De hydraulische bespreken.

K

B

basisschakelingen

T

A

S

E


B

De onderdelen herkennen; de praktische opstellingen uitvoeren en de schakeling uittesten: - ontlasten pomp, - snelheidsregelingen, - schakelingen met verschillende drukkringen, - regelen bewegingsvolgorde, - bewegingssynchronisatie, - positioneringen.

Schema's laten opstellen, verklaren, opbouwen en uittesten door de leerlingen.

ELEKTROHYDRAULICA

Van basisschakelingen en van meer ingewikkelde schakelschema's het elektrohydraulisch equivalentschema opstellen.

B

11

MOTOREN EN VARIATOREN

Het principe en de werking van de verschillende hydraulische motoren en variatoren omschrijven.

U

Het constructief verschil met de pompen bespreken.

U

De regelingen op een hydrostatische overbrenging kennen en het principe omschrijven: - pompregeling, - motorregeling, - compoundregeling.

U

- 52 -

10

- 53 -

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Regeltechniek

1

2de leerjaar : 1 (+1) u./w.

BEGINSITUATIE

Het vak Regeltechniek is volledig nieuw. Er is geen voorkennis op het gebied van de hierna beschreven regelaars, opnemers en regelkringen. 2


Dit leervak heeft tot algemene doelstelling dat de leerlingen: - een duidelijk inzicht krijgen in de begrippen regelen en sturen en de verschillende typen regelaars leren kennen, - de eigenschappen en de technologische uitvoering van de verschillende opnemers en zenders leren ontdekken; het is zeker niet de bedoeling in dit vak de werking van alle apparaten grondig door te lichten en ingewikkelde theorieën te hanteren, - eenvoudige regeltechnische schema's begrijpend kunnen lezen. 3


Het vak Regeltechniek moet in nauw verband staan met de praktijk. Om deze reden is het uitermate belangrijk dat de leerkrachten veelvuldig gebruik maken van didactische opstellingen die best in het leslokaal aanwezig zijn. Zij kunnen het best de te bespreken opnemers en regelaars tijdens de les tonen. Men zal zoveel mogelijk demonstreren en praktische informatie geven. Indien mogelijk zal men de leerlingen zelf proefondervindelijk de invloed van de verschillende regelingen op het proces laten ervaren. Zo zal men de belangstelling van de leerlingen kunnen opwekken. Ook dienen de leerlingen veel aandacht te besteden aan het correct gebruiken van regeltechnische eenheden en symbolen. 4


TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Regeltechniek Nr. 1

LEERINHOUDEN INLEIDING

VERWERKING De begrippen regelen en sturen definiëren en toelichten. De opbouw van regelkringen bespreken: - open regelkringen, - gesloten regelkringen. Een vergelijkende studie tussen de werking en het toepassingsgebied van open/gesloten regelkringen toelichten.

2

REGELAARS

Het werkingsprincipe kennen en de werkingskarakteristieken tekenen en toelichten van de: - P-regelaar: @ procentuele band, @ stapantwoord, @ instelling. - I-regelaar: @ stapantwoord, @ integratietijd. De werking, de eigenschappen en het gebruik van de PI-regelaar bespreken.

K

B B

B B U

T

A

S

E

METHODOLOGISCHE WENKEN Illustreren met praktische voorbeelden zoals bijvoorbeeld een niveauregeling. Praktisch demonstreren met modulaire opstellingen. De functie van elke module demonstreren.

- 54 -

De verschillende soorten regelingen bespreken: - volgsysteem, - continue regeling, - aan/uit regeling met/zonder hysteresis.

2de leerjaar: 1 u.(+1)/w.

B B B

B

B B

De werking praktisch demonstreren met modulaire opstellingen. Het gebruik van de computer met aangepaste software om de theoretische uitleg te ondersteunen wordt sterk aanbevolen.

De principewerking en het gebruik toelichten van de: - D-regelaar, - PD-regelaar, - PID-regelaar.

OPNEMERS EN ZENDERS

Het algemeen overzicht van continue regelaars met hun algemene vergelijking en kenmerken toelichten.

U

Het instellen van de verschillende regelaars toelichten.

U

De stabiliteit van regelkringen bespreken.

U

De onderscheiden standaardsignalen in regelkringen toelichten: - elektrische signalen, - pneumatische signalen, - hydraulische signalen.

B

De algemene indeling van de sensoren kennen. De algemene eigenschappen en de technologische uitvoering van meetzenders/transmitters bespreken. Principe en gebruik toelichten van: - temperatuursensoren: @ bimetaal, @ thermokoppel, @ NTC-opnemer, @ pyrometer,

Illustreren met praktische voorbeelden en demonstratieve opstellingen.

B B

U

De verschillende sensoren tonen en de werking demonstreren.

- 55 -

3

U U U

Nr.

LEERINHOUDEN

VERWERKING

K

De algemene opbouw en de kenmerken van PLC-sturingen toelichten. Het doel van in- en uitgangskaarten kennen.

E


U

U

B B B

Het belang en het principe van logische-, geheugen- en telfuncties evenals van timers toelichten.

B

programmeeroefeningen

S

De verschillende sensoren tonen en de werking demonstreren.

De verschillende programmeermethoden omschrijven: - werken in machinecode, - werken met logische schema's, - werken met ladderdiagrammen.

Praktische oplossen.

A

- 56 -

PLC-STURINGEN

T

U

- druksensoren: @ membraansysteem, @ balg, @ bourdonsysteem, @ piëzo-halfgeleider, - niveausensoren: @ vlotter en potentiometer, @ capacitief, @ sonar, @ verdringer, - debietsensoren: @ drukverschilmeting, @ turbinemeter, @ elektromagnetisch, @ vortexmeting. 4

B

U

- 57 -

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Technisch tekenen

1

1ste leerjaar : 3 (+1) u./w. 2de leerjaar : 2 (+1) u./w.

BEGINSITUATIE

De leerlingen hebben in de 2de graad reeds kennis gemaakt met het ISO-passingsstelsel, de functionele maataanduiding, de oppervlaktegesteldheid en de vormen plaatstoleranties. Hierop wordt verder gebouwd in dit leerplan. 2


Reeds in de eerste ontwerpfase van een kunststofprodukt dient er rekening te worden gehouden met de eventueel hiervoor te fabriceren matrijs om dit produkt zonder problemen te kunnen vervaardigen. Het tekenen van kunststofprodukten vertrekkend van een voorontwerp van de opdrachtgever, is dus niet eenvoudig. Meestal worden hiervoor ervaren en hooggekwalificeerde technici ingezet. Vandaar dat de leerlingen vooral tekeningen dienen te kunnen lezen om: - de bestaande tekeningen te begrijpen; - bepaalde aanpassingen aan het getekende produktontwerp vanuit vormgevingstechnisch oogpunt te kunnen aanbrengen; - bepaalde verspanende bewerkingen aan het produkt te kunnen uitvoeren. Ook zullen de leerlingen na deze lessen in staat zijn eenvoudige kunststofprodukten te ontwerpen en matrijzen voor deze produkten te tekenen. 3


Tijdens het tekenen van produkten is het aan te raden modellen van deze produkten in de klas te hebben, zo dat de leerlingen zelf kunnen ervaren aan welke kwaliteitseisen de produkten maximaal kunnen voldoen. Voor het tekenen van matrijzen dienen de leerlingen zoveel mogelijk gebruik te maken van genormaliseerde onderdelen. Het is dus raadzaam de leerlingen vertrouwd te maken met het gebruik van catalogi die dus ook aanwezig moeten zijn in de tekenklas. Een nauwe samenwerking tussen de leraar Praktijk, de leraar Matrijzen en de leraar Technisch tekenen is een absolute vereiste. Het gebruik van CAD als tekenmiddel dient zeker gestimuleerd te worden. Indien de leerlingen in de 2de graad nog geen kennis gemaakt hebben met een CAD-tekenpakket is het wenselijk uit het complementair gedeelte per leerjaar 1 bijkomend lesuur toe te voegen. De leerinhouden voor dit bijkomend lesuur kan men dan vinden onder punt 16 in het leerplan TV Elektromechanica/Mechanica Technisch tekenen van de 2de graad Mechanische technieken (ref. D/1991/0279/007). 4


TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Technisch tekenen Nr. 1

2

ISO-TOLERANTIESTELSEL

FUNCTIONELE MAATAANDUIDING

OPPERVLAKTEGESTELDHEID

VERWERKING

K

B

De aanduiding en betekenis van ISOtoleranties formuleren met behulp van een schets.

B

De symbolen van het ISO-tolerantiestelsel op de gepaste plaatsen gebruiken.

B

Op de juiste manier (rekening houdend met functie en fabricage), maten aanbrengen op een tekening.

B

Maten terugvinden en verklaren op afgewerkte tekeningen van produkten, matrijzen, eenvoudige machine-delen, enz...

B

Referentievlakken en -boringen herkennen en aanduiden.

B

Begrippen inzake oppervlakteruwheid kennen en toepassen.

VORM- EN PLAATSTOLERANTIES

Begrippen en gebruikte symbolen verklaren. Verantwoorde aanduidingen met realistische uitvoeringen opstellen.

A

S

E


Opmeten werkstuk volgens zelfopgestelde maatvoering op bijvoorbeeld 3D-meetbank.

B

Een verantwoorde keuze maken van noodzakelijke oppervlakte-afwerkingen. 4

T

B

Afwerking ervaren aan de hand van afgewerkte produkten.

B

Kostprijs bepalen van foutgekozen vormtoleranties.

B

- 58 -

3

LEERINHOUDEN

1ste en 2de leerjaar: 3 (+1) - 2 (+1) u./w.

5

MATRIJZEN

5.1

Genormaliseerde stukken

Inzicht hebben in het bestaan, het doel en de eigenschappen van genormaliseerde stukken.

B

Matrijsonderdelen kiezen, binnen de bestaande genormaliseerde elementen, in functie van het te maken werkstuk.

B

Specificaties van te gebruiken matrijselementen in catalogi.

Catalogi met genormaliseerde matrijselementen ter beschikking stellen.

B

Produkt

Verschillende mogelijkheden voor het maken van een produkt uittekenen, rekening houdend met de verschillende waardebepalende factoren.

B

Verschillende afvalstrips bespreken.

5.3

Inzetstukken

De belangrijkste inzetstukken, die in de handel te verkrijgen zijn, opzoeken en gebruiken bij de opbouw van een matrijs.

B

Catalogi ter beschikking stellen en laten uitpluizen.

5.4

Matrijs

Een eenvoudige matrijs uittekenen met een verantwoord gebruik van in de handel verkrijgbare inzet- en genormaliseerde stukken.

B

6

LASVERBINDINGEN IN KUNSTSTOF

Lasverbindingen aanduiden op een tekening volgens de normen.

B

Lasverbindingen op tekeningen lezen en verklaren.

B

- 59 -

5.2

Nr.

LEERINHOUDEN

VERWERKING

K

B

T

A

S

E


7

BOUWPLAN

Isometrische tekeningen uitvoeren. Lay-out toevoerbanden, elevator, haspel, extruder, enz... schetsen.

U

Lay-out van bestaande opstellingen.

8

POLYESTERMALLEN

Een constructie ontwerpen als draagvlak voor het aanbrengen van de kunststof.

U

Draagconstructie molenwiek, enz...

Eenvoudige steunmallen uittekenen.

U

Eenvoudige tekeningen ontwerpen met behulp van een CAD-programma. Eenvoudige produkten visualiseren met behulp van een CAD-programma.

U

Efficiënt tekenen op een CAD-systeem met een optimaal gebruik van de aanwezige tekenen berekeningsmogelijkheden.

U

9

CAD-TEKENEN

Demo-diskette met uitgebreide grafische mogelijkheden. - 60 -

U

zwembad,

- 61 -

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Verwerkingstechnieken

1

1ste leerjaar : 2 u./w. 2de leerjaar : 1 (+1) u./w.

BEGINSITUATIE

Aangezien de leerstof in de tweede graad voor een groot gedeelte gebaseerd is op zowel ferro als nonferro metalen, verwachten we van de leerlingen dat zij als beginsituatie voor dit vak de verwerkingsmethode van deze metalen zowel manueel als machinaal fundamenteel onder de knie hebben. 2


Hierop kan men verder bouwen omdat er belangrijke parallellen vast te stellen zijn bij de kunststofbewerking, wat niet wegneemt dat het vak een grote verscheidenheid aan verwerkingstechnieken kent die veel verder reiken, boeiender en veelbelovender zijn dan die van de traditionele materialen. De algemene doelstelling van de kunststofverwerkingstechnieken, moet er dan ook in bestaan polyvalente kunststofverwerkingstechnici te vormen. 3


Het is zeker aangewezen de behandelde leerstof in de lessen praktijk te toetsen, vandaar dat het wenselijk is dat beide vakken door dezelfde leraar worden gegeven en dat het klas- en praktijklokaal niet te ver uit elkaar liggen. Op die manier zal er pragmatisch tewerk kunnen worden gegaan. Ook zal men rekening moeten houden met de meest voorkomende verwerkingstechnieken bij de kunststofbedrijven in de onmiddellijke omgeving van de school. Zo kan het zijn dat in bepaalde regio's meer de nadruk moet worden gelegd op het verwerken van composietmaterialen, terwijl op andere plaatsen vooral het spuitgieten en/of de extrusie belangrijker zijn. 4


TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Verwerkingstechnieken Nr.

LEERINHOUDEN

VERWERKING

1ste en 2de leerjaar: 2 - 1 (+1)u./w. K

B

T

VERSPANENDE BEWERKINGEN

1.1

Manueel

De basisprincipes van ritsen, snijden, vijlen, raspen, schrapen, zagen en schuren bespreken.

B

1.2

Machinaal

De basisprincipes van zagen, boren, draaien, frezen en slijpen uitleggen.

B

2

LIJMEN

2.1

Type van belasting

Volgende begrippen begrijpen : - schuifbelasting, - trekbelasting, - splijtbelasting, - afpelbelasting.

2.2

Solventlijmen

Soorten en eigenschappen kennen.

B

2.3

Reactielijmen

Soorten en eigenschappen kennen: - polycondensatielijmen, - polyadditielijmen, - polymerisatielijmen.

B

2.4

Contactlijmen

Soorten en eigenschappen kennen.

B

2.5

PVC-lijmen

Soorten en eigenschappen kennen. De gepaste lijmen kiezen.

B

De voorbereiding van de lijm en de lijmprocedure kennen en toepassen.

B

S

E


Gegevenstabellen raadplegen.

Schematisch deze begrippen illustreren.

B B

- 62 -

1

A

2.6

PMMA-lijmen

Soorten en eigenschappen kennen. De gebruikte oplosmiddelen kennen: - polymeeroplossing, - monomeeroplossing. De voorbehandeling, de lijmprocedures, de hechttijd en het temperen bespreken.

Verlijmen van kunststoffen met andere materialen

De verschillende methoden voor het verlijmen van kunststoffen op andere materialen bespreken.

3

LASSEN VAN KUNSTSTOFFEN

De principes van de verschillende kunststoflasmethoden kennen: - stomplassen, - moflassen, - elektromoflassen, - extrusielassen, - rotatie- of wrijvingslassen, - draadlassen.

4

MECHANISCHE GEN

5

PLOOIEN

VERBINDIN-

B

U

B B B U B B

Tabellen van de lijmsoorten raadplegen.

Documentatie gebruiken. - 63 -

2.7

B

De apparatuur en gereedschappen beschrijven.

B

Apparatuur en hulpstukken tonen. Didactische panelen gebruiken.

De mechanische verbindingen kennen en bespreken: - snapverbindingen, - klinkverbindingen, - schroefverbindingen.

B

Didactische panelen gebruiken. Catalogi gebruiken.

De werkmethoden voor het plooien van polyolefinen en van andere plasten beschrijven. Het gebruik en de werking van de thermoplooibank en het laszwaard omschrijven.

B B

Nr. 6

7

8

LEERINHOUDEN VACUUMVORMEN

BLAZEN

VEREDELEN VAN KUNSTSTOFFEN

VERWERKING

K

B

T

A

S

E


Het principe van het vacuümvormen uitleggen. Het dieptrekken met stempel en het dieptrekken in matrijs omschrijven.

B B

Gebruik maken van tabellen om de juiste vormgevingstemperatuur in te stellen.

Het strektrekken met perslucht en zonder matrijs omschrijven. Het strektrekken met perslucht en met matrijs bespreken.

U

Tabellen gebruiken om de juiste vormgevingstemperatuur in te stellen.

De verschillende methoden voor het veredelen van kunststoffen kennen en beschrijven. Voor elk veredelingsproces de werkmethode omschrijven: - polijsten, - metalliseren, - bevlokken, - bedrukken, - stempelen, - lakken.

B

U

Illustreren met aangepast didactisch materiaal. - 64 -

U

9

VOORBEWERKINGEN

De verschillende voorbewerkingsmethoden kennen.

B

9.1

Malen

Voor elke kunststof de werkgang van het malen omschrijven.

B

Schematisch het malen voorstellen.

9.2

Mengen

De mengmethoden, voor de verschillende kunststoffen, kennen en toelichten.

B

Schematisch voorstellen.

9.3

Plastificeren

Verklaren en de werking beschrijven van een continu- en van een discontinu plastificeerinstallatie.

U


9.4

Granuleren

Het begrip granuleren omschrijven. De heetafslag- en de koudafslaggranuleringsmethode beschrijven.

U


10

ROTATIEVORMEN

Het begrip rotatievormen verwoorden. De principewerking van rotatievorminstallaties uitleggen.

B

Enkelvoudige- en meervoudige rotatiematrijzen omschrijven.

U

Mogelijke fouten omschrijven en uitleggen hoe hieraan kan worden verholpen.

U

De principiële werking van het spuitgieten uitleggen. Invloed van temperatuur, druk en tijd op het eindprodukt beschrijven.

B

De opbouw van een spuitgietpers kennen en bespreken.

B

Uitleggen in de werkplaats aan de machine zelf.

De verschillende spuitgiettechnieken omschrijven: - plunjerspuitgieten, - schroefspuitgieten, - plunjer- en schroefspuitgieten.

B

Schema's van de diverse systemen geven.

Spuitgietmatrijzen herkennen en de samenstelling bespreken.

B

Matrijzen tonen aan de leerlingen.

SPUITGIETEN

Schematische voorstelling machines gebruiken. Schematisch voorstellen.

van

de

- 65 -

11

B

B

Nr. 12

SPUITBLAZEN

SCHUIMSPUITEN

VERWERKING

K

B

Het principe van de spuitblaastechniek omschrijven.

B

De invloed van temperatuur, druk en tijd op het eindprodukt bespreken.

B

Het werkingsprincipe van de spuitblaasmachine uitleggen.

B

De opbouw van de machine kennen.

U

De spuitblaasmatrijzen herkennen en hun opbouw omschrijven.

U

De methoden van kennen en uitleggen.

schuimspuiten

B

De matrijzen voor de verschillende schuimspuitmethoden herkennen en de werking uitleggen.

B

14

PERSEN EN SPUITPERSEN

14.1

Persen van gelaagde materialen

Het principe en de werkmethode voor het persen van gelaagde materialen kennen.

B

14.2

Persen van thermoplasten

De principes en de werkmethoden kennen en beschrijven.

U

14.3

Persen van schuimstoffen

Principe en werkmethode kennen.

U

14.4

Spuitpersen

Principe en werkmethode kennen.

U

T

A

S

E


Documentatie en schematische afbeeldingen gebruiken.

Bespreken met behulp van tekeningen. - 66 -

13

LEERINHOUDEN

Illustreren met tekeningen.

Illustreren met tekeningen.

15

EXTRUSIE

De basisprincipes van de extrusie begrijpen en uitleggen. De algemene werkmethode van het extruderen beschrijven. De opbouw van een extrusiemachine beschrijven. De werking van deze machines uitleggen.

B

B

Documentatie van fabrikanten gebruiken. Bedrijfsbezoeken kunnen nuttig zijn.

B B

Extrusie van volle staven, buizen, profielen en platen

Het werkmethode voor het extruderen van volle staven, buizen, profielen en platen uitleggen.

B

Illustreren met aangepaste tekeningen.

15.2

Speciale toepassingen

Werkgang uitleggen voor het extruderen van : - kabelommantelingen - flesblazen, - ....

U

Illustreren met aangepaste schema's.

15.3

Extrusierekblazen

Het principe en de werkwijze van het extrusierekblazen omschrijven.

U

Principeschema's gebruiken.

15.4

Coëxtrusieblazen

Het principe en de werkwijze van coextrusieblazen uitleggen.

U

Principeschema's gebruiken.

16

KALANDEREN

Het begrip "kalanderen" verklaren.

B

De kunststoffen die in aanmerking komen voor kalanderen opnoemen. De opbouw en de werking van de kalander bespreken. De samenstelling en de opbouw van de kalanderstraat uitleggen. De nabewerkingen op gekalanderde folies opsommen en verklaren.

- 67 -

15.1

B U U U

Principeschema's illustratie. Schema's gebruiken.

gebruiken

ter

Nr.

LEERINHOUDEN

17

GIETTECHNIEKEN

17.1

Gieten van acrylaten

VERWERKING

K

Principe en algemene werkwijze bespreken.

B

Het gieten van platen, staven en buizen beschrijven. Voordelen van deze werkmethode ten opzichte van spuitgieten en extrusie kennen en opsommen.

B

B

DOMPELEN

Principe en werkmethode uitleggen van zowel warm als koud dompelen.

B

POEDERBEKLEDING

De algemene principes van het poederbekleden uitleggen.

B

De basisprincipes kennen van : - het wervelsinteren, - het elektrostatisch poederspuiten, - het elektrostatisch wervelsinterbad.

B

18 19

polyamiden

en

S

E


De voor- en nadelen van deze methoden kennen.

B

Het harsverbruik bepalen.

U

De algemene voor- en nadelen van poederbekleding kennen. Problemen oplossen.

U

- 68 -

U

Gieten van thermoplasten

A

B

De giettechnieken voor deze materialen bespreken.

17.2

T

Illustreren met gepaste schema's.

Tabellen ter beschikking stellen.

20

GEEXPANDEERDE KUNSTSTOFFEN

20.1

Algemeen

Thermoplastische- en thermohardende kunststofschuimen kennen.

B

Herkennen volgens hun voorkomen: - gesloten celstructuur. - open celstructuur.

B

Onderscheid kennen tussen halfhard en soepel schuim.

20.2

Polyurethaanschuimen

Verschillende soorten schuimvormers kennen: - chemisch werkend (eigenschappen weergeven), - fysisch werkend (gasvormig en laagkokende solventen). Aanmaakmethoden uitleggen van: - one-shotmethode. - prepolymeertechniek.

B

U U B

Opbouw van schuimstructuur weergeven in functie van de gebruikte technieken: - slab-stocktechniek, - continuprocédé voor platen, - discontinuprocédé in een matrijs. Begrip integraalschuim verklaren.

- 69 -

20.3

Soorten schuimvormers

B

hard,

Verschillende schuimsoorten kennen.

Gebruikt als warmte-isolatie. Gebruikt als geluidsisolatie.

Illustreren met foto's.

B B B B

Schematisch illustreren.

Nr. 20.4

LEERINHOUDEN Polystyreenschuimen

Geëxpandeerde vinyls

21

VERWERKEN VAN THERMOHARDERS

21.1

Verwerkingsmethoden

K

Toepassingen kennen.

B

Volgens hun dichtheid weergeven: laag, middel en hoog volumieke massa.

B

De vormgeving bespreken: - eerste fase (voorexpansie), - tweede fase (matrijs).

U

De aanmaaktechnieken uitleggen.

U

Het uithardingsproces bespreken bij: - compressie- en transfertpersen: @ basisprincipe uitleggen, @ doseren van de grondstoffen bespreken (volumetrische- en massadosering), @ tabletteren omschrijven, @ voorverwarmen met infrarood lampen, met hoogfrequentovens en met plastificeertoestellen bespreken. - spuitgieten: @ normaal spuitgieten: sluitkracht, werkgang en dosering bepalen, @ spuit-drukgieten: de werkgang, de voor- en nadelen bepalen, @ aangeutloos spuitgieten: werkgang bepalen.

B

B

T

A

S

E


Schema's geven. Illustreren aan de hand van schema's.

- 70 -

20.5

VERWERKING

B B B B

B

Illustreren met aangepaste schema's.

B

Aangepaste schema's ter beschikking stellen.

U

21.2

Verwerken van onverzadigde polyester

Gebruikte grondstoffen kennen: - glasvezels en roving, - harsen: verschillende soorten opnoemen en hun toepassingen kennen, - gebruik van katalysatoren en versnellers kennen.

B

De manuele en de machinale verwerkingsmethoden kennen en bespreken.

B

Verwerken van epoxy

Het gieten en het spuitgieten van epoxyharsen bespreken.

U

21.4

Giettechnieken

De basisprincipes en de werkmethoden van het gieten omschrijven.

B

21.5

Matrijzen voor siliconenrubber

Matrijzen maken en gebruiken.

U

22

COATEN

Begrip coating verklaren.

B

Begrippen dragermaterialen coatingmassa's kennen.

en

B

Coatingmethoden en machines kennen. Volgende begrippen verklaren: - strijken, walscoaten, dompelen, extrusiecoaten, kalandercoaten, omkeermethode en gareelkanaal. - aanbrengen van PVC-coating. - oppervlaktebehandeling van gecoate dragerbanen: nerven en lakken.

U U U U

ter

beschikking

De verschillende methoden steeds illustreren met behulp van gepaste schema's.

- 71 -

21.3

Structuurschema's stellen.

Illustreren met schema's.

- 72 COMPLEMENTAIR GEDEELTE AV Engels

1


SITUERING VAN HET LEERPLAN

In de pedagogische aanbevelingen wordt erop aangedrongen om voor een groot aantal derde graadsTSO-studierichtingen zonder Engels in het fundamenteel gedeelte, via het complementair gedeelte toch een twee-urige cursus Engels in te richten. De omstandigheden waarin deze cursus Engels ingericht zal worden, zijn zo specifiek dat een speciaal leerplan 'Engels TSO - derde graad' vereist is. In principe is dit leerplan Engels immers bedoeld voor TSO-leerlingen die na het tweede leerjaar van de eerste graad in de tweede graad geen Engels meer gehad hebben, en eerst in de derde graad de studie van het Engels hervatten. Nochtans kan elke school vrij beslissen over het gebruik van het complementair gedeelte. Daardoor treft men in het TSO in de praktijk zowat alle mogelijke loopbanen Engels aan. Dit extra leerplan 'Engels TSO - derde graad' werd zo opgevat dat het aan zoveel mogelijk bijzondere situaties kan worden aangepast. Het kan derhalve slechts een raamleerplan zijn, dat in grote lijnen de doelstellingen en de leerplaninhouden omschrijft, maar dat in de geest van het leerplan in functie van elke afzonderlijke situatie en van de beschikbare tijd door de betrokken leraars Engels zelf geconcretiseerd moet worden. Daarbij spelen de leerkrachten die de voor de verschillende studierichtingen specifieke vakken onderwijzen, een belangrijke informatieve rol. De leerplancommissie kan wel gemeenschappelijke algemene doelstellingen formuleren, die voor alle studierichtingen als richtlijn gelden, maar het nauwkeurig bepalen van de prioriteiten en de gedeeltelijke opvulling van de leerplaninhouden, behoort tot de verantwoordelijkheid van zowel de leraar Engels als de vakspecialisten, die van nabij bij de opleiding van de leerlingen betrokken zijn. Met hun opvattingen en wensen moet in deze materie in elk geval rekening gehouden worden. Leerlingen in studierichtingen zonder Engels in het fundamenteel gedeelte, voor wie ook in de tweede graad een twee-urige cursus Engels ingericht werd, verkeren in dezelfde situatie als leerlingen in studierichtingen waar Engels tot het fundamenteel gedeelte behoort. Zij volgen uiteraard een cursus Engels op basis van het leerplan TSO derde graad 2 lestijden per week. 2

BEGINSITUATIE

2.1

Gemeenschappelijke kenmerken

- De leerlingen komen meestal uit technische studierichtingen waar de aandacht sterker gericht was op het verwerven van praktische vaardigheden en kennis, dan op het ontwikkelen van taalgevoeligheid en inzicht in het functioneren van taal. Hun schoolse taalbagage zal eerder klein en gebrekkig zijn. - Het is mogelijk (maar niet noodzakelijk) dat zij minder belangstelling hebben voor het aanleren van een vreemde taal. In elk geval ervaren zij de cursus Engels gemakkelijk als nutteloze ballast, indien snelle succesbeleving omwille van een te theoretisch-grammaticale benadering van het taalleerproces uitblijft of indien zij het nut en de zin ervan niet inzien. - Deze leerlingen zijn, zowel fysisch, verstandelijk als emotioneel, jonge mensen op weg naar volwassenenheid. Een aanpassing van de leerinhouden en werkvormen aan hun eigen aanleg en belangstelling voelen zij gemakkelijk aan als kinderachtig of denigrerend. Als de cursus Engels aan hun speciale situatie aangepast moet worden, moet dit - zowel naar inhoud als naar methode - gebeuren op een volwassener manier.

- 73 2.2

Mogelijke verschillen in voorkennis en belangstelling

De voorkennis van Engels die de leerlingen binnen dezelfde klasgroep hebben, kan sterk variëren: - De leerlingen voor wie het leerplan in de eerste plaats bedoeld is, hebben na het tweede leerjaar van de eerste graad, waar zij 2 lesuren per week Engels kregen, geen Engels meer gehad. De vaardigheid met Engels die zij toen opgedaan hebben, zal wel erg vervaagd zijn. Dit kan nochtans, om allerlei redenen, van leerling tot leerling sterk variëren - Anderen hebben in de tweede graad Engels als (opgelegd) keuzevak gevolgd naar rato van één lesuur per week. - In de derde graad zullen leerlingen met verschillende voorkennis Engels dikwijls samen in dezelfde klasgroep Engels krijgen. - Bovendien is het ook mogelijk dat leerlingen uit verschillende studierichtingen en met verschillend gerichte belangstelling om praktische redenen samen Engels krijgen. Dit alles heeft tot gevolg dat je als leraar Engels in de cursus Engels in de derde graad, wat betreft de voorgeschiedenis Engels en de belangstellingsfeer van de leerlingen, een allegaartje bijeen kan krijgen. Dat maakt de zaken vrij ingewikkeld en zal meestal een doorgedreven vorm van binnenklasdifferentiatie vergen. Het leerplan werd voldoende soepel opgevat om de leraars toe te laten hun cursus Engels aan elke mogelijke concrete klassituatie aan te passen. In zekere zin gaat het hier om een relatief korte en niet-intensieve cursus Engels, waarbij de beschikbare tijd zo doelmatig mogelijk aangewend moet worden. De doelstellingen zijn daarom in de eerste plaats afgestemd op het verwerven van direct praktische vaardigheden met een zo groot mogelijke nuttigheidsfactor voor de verdere studie of de latere beroepspraktijk van de leerlingen. Bij het begin van het leerjaar schat de leraar de concrete klassituatie zo nauwkeurig mogelijk in en tracht dan zijn lessen zo te organiseren dat alle leerlingen binnen de grenzen van hun mogelijkheden een zo groot mogelijke, voor hen praktisch bruikbare vaardigheid verwerven. Het is derhalve van het grootste belang dat de leraar Engels zo spoedig mogelijk een duidelijk beeld krijgt van de 'reële' beginsituatie van de klasgroep en hoe die klasgroep samengesteld is. Als de klasgroep sterk heterogeen is, wordt dit een moeilijke en delicate taak. Een traditionele 'diagnostische test' naar de nog aanwezige grammaticale en lexicale vaardigheid lijkt ons niet de aangewezen methode. Enerzijds lopen wij daarbij het risico de zwakkeren van meetaf aan te demotiveren; anderzijds verkrijgen wij niet de nodige gegevens waarop wij onze cursus kunnen baseren. De doelstellingen zullen immers vooral gericht zijn op praktische, mondelinge communicatieve vaardigheid in interactieve situaties en op de receptieve vaardigheden 'begrijpend lezen' en 'begrijpend luisteren'. Hoewel grammaticale vaardigheid hierbij niet onbelangrijk is, spelen ook andere - dikwijls latent aanwezige - vaardigheden en eigenschappen een minstens even grote rol. Louter als suggestie beschrijven wij hier onder een werkwijze uit de vakpraktijk die in het verleden haar nut bewezen heeft: - In de eerste les hebben wij met de leerlingen een gesprek over hun verwachtingen in verband met de cursus Engels die zij zullen volgen. Wij trachten uit te vissen of zij inzien waarom Engels op het programma staat. Wij laten hen in zekere zin hun eigen doelstellingen formuleren. Wij toetsen die aan de leerplandoelstellingen en doen hen de redenen en het nut ervan inzien. Wij vragen hen ten slotte op een half blaadje papier op te schrijven in welke leerjaren en hoeveel lesuren per week zij Engels gehad hebben. - Aan de hand van de verkregen informatie vormen wij ons thuis rustig een beeld van de samenstelling van de klasgroep. Wij stellen een leestestje en een luistertestje op in functie van het 'gemiddelde' niveau van de klas. Daarvoor kiezen wij korte lees- en luistertekstjes waarbij wij een aantal vragen formuleren die de leerlingen naar keuze in het Nederlands of in het Engels mogen beantwoorden. De vragen zijn gegradeerd van heel gemakkelijk naar moeilijker.

- 74 Minstens een derde van de vragen kunnen zelfs door leerlingen met een minimale kennis van Engels beantwoord worden, op voorwaarde dat zij aandachtig lezen en luisteren. - De antwoordbladen worden opgehaald en onmiddellijk nadien, nog in dezelfde les, bespreken wij de test samen met de leerlingen. Hierbij doen wij de leerlingen inzien hoe een aantal dingen hun kunnen helpen om van een luister- of leestekst toch al heelwat te begrijpen, zelfs al kent men weinig schools Engels. - Thuis gaan wij na hoe goed elke leerling de tekstjes begrepen heeft. Voor de volgende les kiezen wij een nieuwe, aan het niveau van de klas aangepaste lees- of luistertekst - zo mogelijk in verband met iets dat door de leerlingen in de eerste 'verkennningsles' gesuggereerd werd. Naar aanleiding daarvan brengen wij nu systematisch een of andere lees- of luistertechniek aan. Op deze manier start de cursus Engels. 3

DOELSTELLINGEN

3.1

Algemene doelstellingen

Hieronder worden in algemene termen de praktische vaardigheden vermeld die de leerlingen op het einde van de 3de graad in de mate van het mogelijke verworven moeten hebben. Zij worden onderverdeeld in 'primaire' algemene doelstellingen en 'secundaire' algemene doelstellingen. 'Primaire' algemene doelstellingen moeten in elk geval door alle leerlingen nagestreefd worden. 'Secundaire' algemene doelstellingen worden volledig of gedeeltelijk weggelaten, als de leerlingen slechts één uur per week Engels krijgen. Ook bij een twee-urige cursus Engels moet de leraar in functie van de concrete klassituatie beslissen in welke mate de 'secundaire' algemene doelstellingen nagestreefd worden. De 'primaire' algemene doelstellingen moeten in elk geval de absolute voorrang krijgen. 3.1.1

PRIMAIRE ALGEMENE DOELSTELLINGEN

- Zo groot mogelijke ontwikkeling van begrijpend lezen. - Zo groot mogelijke ontwikkeling van begrijpend luisteren. - Praktische, mondelinge communicatieve vaardigheid in interactieve situaties. 3.1.2

SECUNDAIRE ALGEMENE DOELSTELLINGEN

- Enkele concreet-praktische schriftelijke vaardigheden. - Enige achtergrondkennis over de landen met Engels als voertaal. - Vaardigheden in verband met woordenschat en grammatica als ondersteuning van de primaire algemene doelstellingen. 3.2

Concretisering van de algemene doelstellingen

De in rubriek 3.1 opgesomde 'algemene doelstellingen' worden als volgt geconcretiseerd: 3.2.1

PRIMAIRE DOELSTELLINGEN

3.2.1.1

Begrijpend lezen en luisteren

- Opdrachten en instructies voldoende begrijpen om ze nauwkeurig te kunnen uitvoeren. - Korte mondelinge of schriftelijke mededelingen, beschrijvingen en toelichtingen voldoende begrijpen om er gepast op te kunnen reageren: beamen, afwijzen, om nadere toelichting vragen, enz. (zie ook 3.2.1.2). - Ietwat uitgebreider, vakgerichte, mondeling of schriftelijk gepresenteerde teksten - al dan niet met beeldmateriaal geïllustreerd - zowel in essentie als in detail begrijpen: reclameboodschappen, gebruiksaanwijzingen, aanduidingen voor montage, veiligheidsvoorschriften, onderhoudsvoorschriften, werkwijzen, gedetailleerde beschrijvingen, enz.

- 75 - Naar de vorm relatief eenvoudige, korte luisteren leesteksten over meer algemene onderwerpen in essentie - en zoveel mogelijk ook in detail - begrijpen. - Strategische vaardigheden verwerven die de lees- en luistervaardigheid verhogen. - Hoofdzaken van bijzaken onderscheiden. - Goed gebruiken van hulpmiddelen: illustratiemateriaal, woordenboeken en woordenlijsten, zaakregister, enz. - Bij zelfstandig lezen betekenissen uit de context afleiden en een beroep leren doen op de voorkennis die men over het onderwerp al heeft. - Bij het luisteren zich leren concentreren op wat men wel verstaat eerder dan afgeleid te worden door wat men niet begrijpt. 3.2.1.2

Praktische, mondelinge communicatieve vaardigheid in interactieve situaties

Hieronder wordt de vaardigheid verstaan om met anderstaligen die het Engels ook als communicatiemiddel gebruiken, zowel informeel sociaal contact te hebben als om er in bedrijfs- of werkomstandigheden mee samen te werken. - Informeel sociaal contact: zich voorstellen, informatie uitwisselen over familie, leefgewoonten, accommodatie in stad of streek, enz. (Een vollediger lijst vindt men in het Leerplan Engels voor het tweede leerjaar van de 1ste graad, Licap, D/1989/0279/042, blz. 26-27). - Bedrijfs- of werkomstandigheden: aanduidingen geven of vragen, iets beamen of afwijzen, vragen om iets te herhalen, om nadere toelichting vragen, nadere toelichting geven, commentaar geven, samen overleggen, enz... (zie ook 3.2.1.1). 3.2.2

SECUNDAIRE ALGEMENE DOELSTELLINGEN

3.2.2.1

Schriftelijke vaardigheden

- In het Engels vermelde cijfers, getallen, korte getallengroepen (b.v. telefoonnummers, letters, letteren cijfercombinaties en afkortingen kunnen noteren (en indien nodig, ook verstaanbaar kunnen doorgeven). - Formulieren invullen. - Een gedicteerde korte mededeling, instructie of aanduiding kunnen noteren. - Zelf een korte mededeling, instructie of aanduiding formuleren. 3.2.2.2

Achtergrondkennis over de landen met Engels als voertaal (Culturele component)

We gaan ervan uit dat veel aspecten van het dagelijks leven en van het uitzicht van het openbare leven in Engelstalige landen vanzelf aan bod komen - en geëxploiteerd worden - naar aanleiding van de gebruikte teksten en vooral van gebruikte visuele en auditieve media. Daarbij wordt op de eerste plaats gekeken naar de aanwezigheid van het Engels in het dagelijkse leven van de leerlingen en in de specifieke vakdomeinen van de door hen gevolgde studierichting. Het is vanzelfsprekend dat stereotype opvattingen over Groot-Brittannië, Ierland, Amerika enz. kritisch bekeken worden en dat de leerlingen bewust gemaakt worden dat Engels niet alleen de taal van de Britten maar van een heel deel van de wereld is. Toch worden er voor de culturele component geen systematische doelstellingen geformuleerd.

- 76 3.2.2.3

Woordenschat

- De elementaire basiswoordenschat, die de leerlingen in het tweede leerjaar van de eerste graad verworven hebben, wordt via zowel receptief als produktief herhaald gebruik heropgefrist, en, waar dat nodig blijkt, aangevuld. In concreto gaat het hier vooral om de woordenschat in verband met 'Praktische, mondelinge communicatieve vaardigheid in interactieve situaties' (zie 3.2.1.2). - De leerlingen hebben een receptieve kennis van de woordenschat die nodig is voor het begrijpen van de in de klas aangeboden luisteren leesteksten (herkennen). - Zij hebben zowel receptieve als produktieve kennis van een aantal belangrijke woorden uit de vaktaal van hun specialisatievak. In verband daarmee wordt de vakleraar geraadpleegd. - Zij verwerven vaardigheid met strategieën om ongekende woorden gemakkelijker te begrijpen. 3.2.2.4

Spraakkunst

Vaardigheden in verband met spraakkunst zijn voor deze leerlingen geen leerdoel op zichzelf. Zij worden enkel aangebracht als ondersteuning van de primaire en secundaire doelstellingen. - Elementaire produktieve grammaticale vaardigheid die nodig is om de doelstellingen in verband met 'Praktische, mondelinge communicatieve vaardigheid in interactieve situaties' te verwezenlijken (zie 3.2.1.2). - Receptieve kennis van grammaticale fenomenen in zover die nodig is om de aangeboden lees- en luisterteksten goed te begrijpen. 4

LEERPLANINHOUDEN

Aangezien dit leerplan Engels uiterst concreet en doelgericht geconcipieerd werd, vallen de leerplaninhouden samen met de leerplandoelstellingen, en hoeven zij hier niet herhaald te worden. Daarnaast werd hierboven in de situering van het leerplan aangestipt dat het nauwkeurig bepalen van de prioriteiten en de gedeeltelijke opvulling van de leerplaninhouden, tot de gezamenlijke verantwoordelijkheid behoort van de leraar Engels en de vakspecialisten, die van nabij bij de opleiding, de mogelijke verdere studies en de tewerkstellingskansen van de leerlingen betrokken zijn. Bij het begin van het schooljaar, nadat hij de concrete klassituatie vastgesteld heeft, stelt de leraar Engels, na raadpleging van of in samenwerking met de vakspecialisten en rekening houdend met eventuele suggesties van de leerlingen zelf, aan de hand van de leerplandoelstellingen een lijst op van documenten en luisteren leesteksten die hij in de loop van het schooljaar zal behandelen. Bij elk document of tekst wordt bondig genoteerd welke primaire en/of secundaire vaardigheden men ermee denkt aan te brengen of te oefenen. Op deze manier verkrijgt men een voorlopige jaarplanning, die naargelang het schooljaar vordert, inhoudelijk opgevuld en aangepast kan worden. Deze jaarplanning is voor elke afzonderlijke groep leerlingen het uiteindelijk, aan hun specifieke leersituatie aangepast, geconcretiseerd leerplan . 5

METHODOLOGISCHE WENKEN EN EVALUATIE

- De doelstellingen hebben betrekking op concrete praktische vaardigheden. Alle lessen Engels zullen dan ook in de eerste plaats 'doe-lessen' zijn, waarin de leerlingen al doende in bepaalde vaardigheden geoefend worden en de daarvoor nodige kennis verwerven. Theoretische behandeling van leerstof, tenzij uiterst occasioneel, kort en eenvoudig, is hier uit den boze. - Het blijvend motiveren van de leerlingen is van het grootste belang. Zoals bij de analyse van de beginsituatie reeds gezegd werd, kan dit slechts als zij het nut en de zin van de cursus Engels inzien, geregeld het gevoel hebben dat zij vorderingen maken en als jonge volwassenen hun eigen inbreng in het leerproces hebben.

- 77 Daarom zal de leraar zoveel mogelijk tekstmateriaal kiezen dat op een of andere manier verband houdt met het vakterrein van de leerlingen, aansluit bij hun belangstellingssfeer of door hen zelf werd gesuggereerd. Bovendien wordt dit materiaal zo gekozen of voorbewerkt, dat het telkens nog vrij gemakkelijk binnen het begripsvermogen van de leerlingen valt. De leeractiviteiten worden zo gepland dat alle leerlingen ze mits de nodige inspanning nog aankunnen, maar dat zij toch telkens een uitdaging vormen. - In sterk heterogene klasgroepen dringt binnenklasdifferentiatie zich op. Dit kan onder meer gebeuren door een gedifferentieerde keuze van de teksten rondom hetzelfde thema, een verschillende graad van 'voorbewerking', verschillende reeksen vragen bij dezelfde lees- of luisterteksten, een meer actieve of meer passieve rol tijdens mondelinge interactie-oefeningen, enz. - Het is duidelijk dat er voor de leerlingen in onze doelgroep wellicht nog geen volledig geschikte leerboeken bestaan. Daarom werd in rubriek 4 'Leerplaninhouden' voorgeschreven hoe de leraar zijn leermateriaal zelf samenstelt. De leraars worden dringend verzocht met deze aanduidingen rekening te houden. Wat de primaire doelstelling 'Praktische mondelinge communicatieve vaardigheid in interactieve situaties' betreft, kan het wel nodig zijn leermateriaal te gebruiken dat op de leerboekenmarkt beschikbaar is. Hiervoor kan men best materiaal kiezen dat speciaal geconcipieerd werd voor volwassenen, zoals dat dikwijls in avondleergangen gebruikt wordt. Zulk leermateriaal wordt geregeld vooral door Engelse uitgeverijen gepubliceerd. - Eenzelfde thema wordt best gebruikt om de verschillende primaire vaardigheden (lees- en luistervaardigheid en praktische, mondelinge communicatieve vaardigheid in interactieve situaties) eventueel één of meer secundaire vaardigheden waartoe het thema zich leent, te oefenen. Met het oog daarop zal men lees- en luistertekstjes, documenten, situationele dialogen, enz. rond eenzelfde thema in één leerpakket trachten te verzamelen en uit te werken. - Luistervaardigheid oefent men zonder dat de leerlingen de gesproken tekst op een script kunnen volgen. De leerlingen moeten zich leren concentreren op wat zij horen. Het is belangrijk dat de moeilijkheidsgraad van de luisteroefeningen geleidelijk opgevoerd wordt: eerst heel eenvoudige, korte mededelingen, waarmee men weinig moeite heeft; geleidelijk langere en complexere instructies. Werken met videomateriaal, bijvoorbeeld van de schooltelevisie, kan hier erg nuttig zijn. Het luisteren moet ook voorbereid worden door een kort inleidend gesprek over het onderwerp, waarbij de belangrijkste nieuwe woorden vooraf aangebracht worden. - Leesvaardigheid betekent 'in staat zijn om zelfstandig - dit is zonder de hulp van de leraar - teksten te lezen en te begrijpen'. Als leesvaardigheid geoefend wordt, lezen de leerlingen derhalve steeds de tekst stil voor zichzelf. Daarna wordt dan op een of andere manier nagegaan in hoever de tekst begrepen werd. Naar aanleiding hiervan kunnen achteraf leesstrategieën waarover in rubriek 3.2.1.1 sprake is, aangebracht worden. Ook oefeningen in leesvaardigheid moeten ingeleid worden. Men kan bijvoorbeeld de titel van de leestekst op het bord schrijven en de leerlingen veronderstellingen laten maken over de inhoud van de tekst. Naar aanleiding daarvan worden belangrijke trefwoorden die onmisbaar zijn om de tekst te begrijpen, vooraf verklaard. - Het brengt weinig aarde aan de dijk om leerlingen een tekst luidop te laten voorlezen. Wil men uitspraak oefenen, dan kan dit beter gebeuren tijdens interactieve communicatieve oefeningen. Daar is het zinvol en nodig dat de mondelinge taaluitingen voor anderen duidelijk verstaanbaar zijn. - Ook bij toetsen moet rekening gehouden worden met de doelstellingen die in de loop van het jaar nagestreefd werden. Een typische examentoets, bijvoorbeeld zal in hoofdzaak bestaan uit een lees- en een luistertoets. De gebruikte teksten zijn vanzelfsprekend nog niet vooraf in de klas behandeld, maar zij bevatten overwegend woordenschat die tijdens de lessen aan bod gekomen is. Nieuwe, nog niet gekende woorden waarvan men de betekenis niet gemakkelijk uit de context kan afleiden, worden vooraf verklaard. De toetsvormen zijn bovendien dezelfde als deze die tijdens de lessen gebruikt werden. Zulke toets kan eventueel aangevuld worden met een korte schrijfopdracht en met een toets over vakwoordenschat. Grammatica, in de enge zin van het woord, komt in principe niet in aanmerking voor toetsing.

- 78 - De belangrijke primaire doelstelling 'praktische, mondelinge communicatieve vaardigheid in interactieve situaties' kan moeilijk tijdens een examenproef geëvalueerd worden. Hier zijn wij aangewezen op permanente observatie en evaluatie tijdens de talrijke interactie-oefeningen die wij in onze cursus Engels moeten inschakelen. 6

BIBLIOGRAFIE: selectief en geannoteerd

Hieronder volgt een zeer beperkte keuze 'aanraders'. De boekenmarkt voor Engels als vreemde taal is zeer groot en titels alleen zeggen weinig. Wat hieronder gecommentarieerd staat, is in elk geval ruim de aankoop waard. We selecteerden een paar basiswerken en veel verzamelingen van goede lesideeën en voorbeelden van lesmateriaal: praktisch bruikbaar en gemakkelijk toegankelijk. Schoolboeken (voor leerlingen) werden niet opgenomen. 6.1

Algemeen

CANDLIN, C.N. (ed., transl.), The Communicative Teaching of English. Principles and an Exercise Typology. London, Longman, 1981, 229 blz. Een 'klassieker'. Vooraf 4 bijdragen van drie 'groten': H.-E. Piepho, C.N. Candlin and C. Edelhoff over doelstellingen, over het ontwerpen van een communicatieve cursus, over leerstrategieën (leren leren), en over tekstsoorten, media en vaardigheden. De andere 170 blz. geven een volledig met voorbeelden verrijkt overzicht van de zowat 65 soorten oefeningen in de vier categorieën van de 'typologie': (A) informatie ordenen, (B) taal reproduceren, (C) vaardigheden oefenen, en (D) geïntegreerd oefenen. Een onuitputtelijke inspiratiebron voor gedifferentieerde activiteiten en voor wie zelf taak- en werkbladen wil aanmaken. ELLIS, G., SINCLAIR, B., Learning to Learn English. A course in learner training. Cambridge, Cambridge University Press, 1989, (met Teacher's Book en cassette). Een systematische gids, en een collectie activiteiten, om met de leerlingen over hun leeractiviteit, hun leerproces, hun leermoeilijkheden met Engels te werken, op weg naar zelfstandig behelpen en leren: leren leren, specifiek voor het vak Engels. HARMER, J., The Practice of English Language Teaching. London, Longman, 1991. Herwerking van een uitgave van 1983. Met aangepaste 'teaching materials' als overvloedige illustratie. Na de theoretische inleiding tast het praktische gedeelte alle domeinen van het leerproces af. 'Class management' en 'Planning' biedt een communicatieve kijk op leerkrachten en leerlingen. LEWIS, M., HILL, J., Practical Techniques for Language Teaching. Hove, Language Teaching Publications 1985, 134 blz. Dè verzameling adviezen van het praktische gezond verstand voor de leraar Engels. Zeer herkenbaar, vaak verrassend, steeds deugddoend. Ideale lectuur voor 'n kwartiertje tussendoor. NUNAN, D., Designing tasks for the Communicative Classroom. Cambridge, Cambridge University Press, 1989, 211 blz. Wat is 'task-based learning'? Over wat voor taken gaat het? Dit is één van dè achtergrondboeken bij uitstek voor de leerkracht (vakcoördinator/begeleider, ...) met meer didactische interesse dan 'lesgeven met het schoolboek'. Geen moeilijke theorie; toegankelijke duiding. Veel voorbeelden. SHEILS, J., Communication in the modern languages classroom. Strasbourg, Council of Europe (Council for Cultural Cooperation) 1988, 309 blz.

- 79 Systematisch geordend overzicht van een ontelbare variatie van leeractiviteiten in een communicatief vreemde-talenonderwijs; onder de hoofdingen 'interaction' 'comprehension', 'listening', 'reading', 'speaking', 'writing' en grammatica; daarbinnen in (chrono)logische volgorde, met overgedrukte les- en materiaalvoorbeelden uit tientallen publikaties (ook enkele voor Frans, Duits, ...). Een onuitputtelijke bron voor jaren exploratie en herontdekken. VAN EK, J.A., TRIM, J., Waystage English. An intermediary objective below Threshold Level in a European unit/credit system of modern language learning by adults. Strasbourg, Council of Europe, 1991. Nieuwe uitgave van de stilaan algemeen gekende en systematische inventaris van taalfuncties, noties, woordenschat en structuren, die een zinvol geheel vormen op een niveau dat als 'onderweg' of 'halfweg' naar het drempelniveau (Threshold Level) beschouwd kan worden; nu uitgebreid met communicatieve (compensatie-)strategieën en taalleerstrategieën. Het drempelniveau is dat van volwaardige sociale (nietacademische) communicatie. Het 'waystage' niveau bepaalt een sociale verbale communicatie met duidelijke beperkingen in complexiteit van functies en noties, over minder verschillende 'topics', met een nog hinderende beperking in woordenschat en structurele variatie. Een spiegel ter toetsing van het niveau op het einde van de eerste twee jaar Engelsonderricht (ook al is dit boek voor volwassenenonderwijs gedacht). 6.2

Lezen

GRELLET, F., Developing Reading Skills. A practical guide to reading comprehension exercises. Cambridge, Cambridge University Press, 1981, 252 blz. Zo goed als geen theorie over lezen en leesstrategieën, wel een systematische verzameling van talrijke korte voorbeelden van activiteiten bij teksten die bij de leerlingen leesstrategieën moeten helpen ontwikkelen, dus leren beter lezen. Bij elke oefening vooraf: 'specific aim', 'skills involved' en 'why?'. NUTTALL, C., Teaching Reading Skills in a Foreign Language. London, Heinemann, 1982, 233 blz. Zowel goed leesbare achtergrondkennis rond de vernieuwde aanpak van het leren lezen in de vreemde taal, als de nodige voorbeelden daarbij (alle voor het Engels). 6.3

Luisteren

UR, P., Teaching Listening Comprehension. Cambridge, Cambridge University Press, 1984, 173 blz. Een goed leesbare inleiding (30 blz.) over 'listening in real-life' en algemene adviezen voor het bedenken van luisteroefeningen. De rest van het boek zijn voorbeelden: 'listening for perception' (at word level; at sentence level), 'making no (verbal) response', 'making short responses', 'making longer responses'. 6.4

Spreken

KLIPPEL, F., Keep Talking. Communicative fluency activities for language teaching. Cambridge, Cambridge University Press, 1985, 202 blz. 123 systematisch beschreven mondelinge activiteiten, 'elementary to advanced', telkens met: 'aim, level, organisation, preparation, time, procedure, variations, remarks. De nodige indexen achteraan. 50 blz. 'worksheets to be copied'. MORGAN, J., RINVOLUCRI, M., Once Upon a Time. Using stories in the language classroom. Cambridge, Cambridge University Press, 1983, 120 blz. Gewoon omdat verhalen zo belangrijk blijken te zijn voor het aanbieden, inoefenen en onthouden van taal en zo centraal staan in de menselijke communicatie. Een heel boek vol voorbeelden in een 60-tal varianten.

- 80 6.5

Spel

WRIGHT, A., BETTERIDGE, D., BUCKBY, M., Games for Language Learning (new edition). Cambridge, Cambridge University Press, 1984, 212 blz. 101 spelideeën voor de les Engels, systematisch-praktisch beschreven, met goede indexen achteraan volgens structuren en functies die ingeoefend worden. 6.6

Schrijven

DAVIS, P., RINVOLUCRI, M., Dictation. New methods, New possibilities. Cambridge, Cambridge University Press, 1988, 122 blz. 6.7

Grammatica

FRANK, C., RINVOLUCRI, M., Grammar in Action. Awareness activities for language learning. Oxford, Pergamon Press (nu: Hemel Hempstead: Prentice Hall), 1983, 127 blz. Evenveel lesactiviteiten als bladzijden. Communicatieve activiteiten met als basis de menselijke waarde van iets positiefs mee te kunnen delen over jezelf. Telkens als inoefening van de 'use of the tenses' en nog enkele in alle schoolboeken behandelde grammaticale problemen. UR, P., Grammar Practice Activities. A practical guide for teachers. Cambridge, Cambridge University Press, 1988, 288 blz. 40 blz. inleidend (en vooral praktisch) advies over de integratie van grammatica-activiteiten in een communicatief georiënteerd taalonderricht. De rest is één lange lijst voorbeelden (zeer vaak met visueel materiaal) van activiteiten voor een contextueel zinvolle inoefening van zowat alle grammaticale punten die in de eerste drie à vier jaren Engels aan de orde komen. 6.8

Woorden

ENGELS, L.K., e.a., L.E.T. Vocabulary-List. Leuven English Teaching Vocabulary- List based on objective frequency combined with subjective word-selection. Leuven, Acco, 1981, 456 blz. Computerafdruk van cijfergegevens over de 2 000 belangrijkste woordgroepen (hoofdwoord met afleidingen) van het 'algemeen Engels' (core vocabulary) op basis van 3 miljoen woorden, aangevuld met een drietal andere woordenlijsten. Een objectieve maatstaf voor afspraken over minimumwoordenschat. Belangrijker wellicht nog is de aangekondigde 'opvolger', de EET, de Extended English Teaching Vocabulary-List die een meer didactisch gerichte groepering wordt van ca. 6 000 woordgroepen in 9 aanleerniveaus. MORGAN, J., RINVOLUCRI, M., Vocabulary. Cambridge, Cambridge University Press, 1986, 125 blz. Geen theorie, niets dan uitgewerkte voorbeelden (telkens aangegeven: niveau, duur, nodige voorbereiding, lesverloop): 9 'pre-text activities', 18 activiteiten 'with texts', 15 activiteiten met 'pictures and mime', 18 suggesties rond 'word sets' (woordgroepen en classificaties), 8 'personal' (communicatie over je zelf), 16 'dictionary exercises and word games', en tenslotte 17 'revision exercises'. SINCLAIR, J. (ed.), e.a., COLLINS COBUILD Essential English Dictionary. London, Collins 1988, 948 blz. Een droom van een ééntalig verklarend schoolwoordenboek voor Engels op 'intermediate level'. 45 000 woorden, 50 000 voorbeeldzinnen uit reële teksten. Met een door de computer gecontroleerde beperkte woordenschat voor de woordverklaringen. Nieuw type van definities: volzinnen waarin het syntactisch gebruik van het te verklaren woord vanzelf en concreet duidelijk is.

- 81 6.9

Media

JONES, C., FORTESCUE, S., Using computers in the Language Classroom. London, Longman, 1987, 154 blz. Wellicht de best leesbare inleiding om leerkrachten duidelijk te maken wat allemaal met de computer in de Engelse les kàn zonder programmeren: dus over software-gebruik bij (de nummers verwijzen naar de hoofdstukken) grammatica (2 en 3), woordenschat (4), lezen (5), schrijven (7 en 8), spreken (9 en 10), luisteren (11). De lange (geannoteerde) lijst is goed, maar beperkt tot UK en USA en (voor deze nieuwe technologie onvermijdelijk) gedateerd. STEMPLESKI, S., TOMALIN, B., Video in Action. Recipes for using video in language teaching. New York, Prentice Hall, 1990, 173 blz. Een summiere methodologische inleiding, vooral korte, overzichtelijke en schematische beschrijving van activiteiten met model-taakbladen (invulrasters, vragenlijsten). Cross-referenced index. WRIGHT, A., Pictures for Language Learning. Cambridge, Cambridge University Press, 1989, 218 blz. Na een 20-tal blz. inleiding over zinvol gebruik van visuele media (hier beperkt tot tekeningen en foto's), staan talrijke voorbeelden beschreven, voor de hele gamma van taalactiviteiten. De laatste 35 blz. geven advies over verzamelen en beheren van 'visuals'. 6.10

Evaluatie

HUGHES, A., Testing for Language Teachers. Cambridge, Cambridge University Press, 1989, 172 blz. Behandeling van het gehele veld van (zo objectief mogelijke) toetsing van taalgedrag tijdens het vreemde-talenleren. Enkele kortere algemene hoofdstukjes (soorten, validiteit, betrouwbaarheid, weerslag op het lesgebeuren, testconstructie), maar vooral talrijke voorbeelden (van gepubliceerde toetsen) met commentaar, gegroepeerd rond: algemene taalvaardigheid, schrijven, spreken, lezen, luisteren, grammatica en woordenschat. En een aanhangsel over statistische verwerking van resultaten. UNDERHILL, N., Testing Spoken Language. A handbook of oral testing techniques. Cambridge, Cambridge University Press, 1987, 117 blz. Na een uiterst zinnige (korte) inleiding, volgt het boekje de (chrono)logische orde van het werkschema bij het ontwerpen van (in dit geval mondelinge) toetsen (per hoofdstuk): formuleer doel van de lessen, leerbehoefte en verwachtingen van de leerling (1), kies het gewenste algemene type van toets (2), kies de meest geschikte toetstechniek (3), bepaal je scoresysteem (4) en (ev. achteraf) controleer of de toets goed getoetst heeft (5). Telkens geeft de auteur commentaar, voorbeelden en praktische tips. In zijn geheel wellicht meer voor de 'grotere' mondelinge toetsen, maar ook bij lectuur 'stukje voor stukje' een bron van inspiratie voor het dagelijkse klasgebeuren.

- 82 -

TV Elektriciteit/Elektromechanica/Kunststoffen Elektriciteit

1


BEGINSITUATIE

De leerinhouden voor het technisch vak 'Elektriciteit' sluiten aan op de leerstof van de 2de graad TSO 'Mechanische technieken'. Toch kan het nuttig zijn, afhankelijk van de concrete klassituatie, sommige leerstofelementen van de 2de graad op gepaste ogenblikken te herhalen. 2


Het is belangrijk dat de leerlingen van deze studierichting ook een minimum theoretisch technische basiskennis 'Elektriciteit' verwerven. Belangrijk is dat zij met voldoende kennis kunnen handelen in reële situaties die zowel in de werk- als in de eigen leefomgeving kunnen voorkomen. 3


De leerstofinhouden worden praktisch en beredeneerd uitgewerkt, met andere woorden het accent van de leerstofinhoud ligt niet zozeer op het opstellen en uitwerken van wetenschappelijke formules, maar eerder op een beredeneerde en praktische kennis van elektrische systemen, apparaten, aansluitingen, metingen en dergelijke. Daarom is het noodzakelijk om tijdens deze theoretische lessen veel didactisch materiaal en toestellen te tonen, schema's te laten opstellen door de leerlingen, schakelingen en metingen te demonstreren en nadien door de leerlingen zelf te laten uitvoeren. Het is dus absoluut nodig over een lokaal 'wetenschappen' te beschikken waarin, onder andere voor Elektriciteit, alle toestellen en didactische borden voorhanden zijn. De volgorde van de leerinhouden is niet bindend en kan vrij worden gekozen. 4


TV Elektriciteit/Elektromechanica/Kunststoffen Elektriciteit Nr.

LEERINHOUDEN


VERWERKING

K

B

T

A

S

E


THEORIE 1

Opwekken van sinusvormige wisselspanningen

Het opwekken van een wisselspanning verklaren.

B

Begrippen: - periode en periodeduur - frequentie - momentele, effectieve en gemiddelde waarde - amplitude - fase, faseverschil, voorijlen en naijlen - elektrische hoeksnelheid

Begrippen verduidelijken.

B

Praktische betekenis toelichten.

B

De kenmerkende vectorieel toelichten.

B

GEBRUIK VAN HET UNIVERSEELMEETTOESTEL Stroommetingen Spanningsmetingen Weerstandsmetingen

3

ENKELVOUDIGE WISSELSTROOMKETENS Ohmse weerstand Spoel Condensator

groothe den

Herhaling in functie van de noodwendigheden bijvoorbeeld met betrekking tot late instromers en geclausuleerden. Geen wiskundige bewijzen.

- 83 -

2

WISSELSTROOM

Toestel herkennen en de verschillende meetmogelijkheden toelichten.

B

Het instellen en het aflezen van de schaal toelichten.

B

Begrippen omschrijven.

B

Vectoriële voorstelling van spanning en stroom weergeven en toelichten.

B

Met de gegeven formules toepassingen oplossen.

Meter tonen. Metingen uitvoeren. Leerlingen schalen laten aflezen.

Herhaling in functie van de noodwendigheden.

B

Nr. 4

LEERINHOUDEN VERMOGEN EN ARBEIDSFACTOR

VERWERKING

K

De begrippen: - actief vermogen, - schijnbaar vermogen, - reactief vermogen, definiëren en toelichten.

B

A

S

E


B B B

De formules voor het berekenen van deze vermogens kennen en toepassen.

B

Het begrip arbeidsfactor uitleggen. De invloed van de arbeidsfactor toelichten. De verbetering van de arbeidsfactor bespreken.

B B

Verschil met gelijkstroom aanduiden. Verband tussen de vermogens en de arbeidsfactor toelichten.

U

Het principe voor de meting van het actief vermogen toelichten.

U

Het opwekken van driefasenspanning toelichten. De begrippen lijnen fasespanning toelichten.

B

Het momenteel verloop van deze spanningen tekenen.

B

De vectoriële voorstelling en de wiskundige formulering afleiden.

B

- 84 -

5

T

DRAAISTROOMNETTEN Driefasenspanning

De eigenschappen van draaistroomnetten kennen.

B

B

Illustreren met didactische opstelling: 3 spoelen met draaiende magneet.

Driefasenbelastingen

De opbouw van de verschillende soorten belastingsschakelingen omschrijven: - sterschakeling, - driehoekschakeling.

B

Het verschil tussen: - fase- en lijnspanning, - fase- en lijnstroom, toelichten en het onderling verband afleiden uit de vectoriële voorstelling.

B

Samenstellende delen opsommen. Principewerking verklaren.

B B

Begrip transformatieverhouding verduidelijken.

B

Werking van de transformator - onbelast - belast

De ideale en de praktische transformator vergelijken en bespreken. Vectoriële voorstelling bespreken.

B

Inwendige verliezen

De verliezen opsommen en toelichten: - magnetische verliezen - elektrische verliezen

B

Onderscheid tussen beide soorten verliezen duidelijk stellen.

Rendement van de transformator

Het begrip rendement definiëren. Bespreken hoe men het rendement bepaalt.

B U

Maximaal rendement.

Speciale transformatoren

Het principe en het gebruik toelichten van: - de veiligheidstransformator, - lastransformatoren.

TRANSFORMATOREN

6.1

Enkelfasetransformator Principe Samenstelling

Verwijzen naar leerstof: elektromagnetische inductie. Enkele praktische vraagstukken oplossen.

U

B B

- 85 -

6

Aantonen met een ampèremetertang, dat de som der stromen gelijk is aan nul.

Nr. 6.2

7

LEERINHOUDEN Driefasentransformatoren

DRIEFASENASYNCHROONMOTOR MET KOOIROTOR

VERWERKING

K

B

S

E

METHODOLOGISCHE WENKEN Vertrekken van drie enkelfase transformatoren.

De schakelmogelijkheden bespreken.

B

Enkel ster- en driehoekschakelingen bestuderen.

Samenstelling en constructie verklaren.

B

Illustreren met behulp van een ontmantelde motor.

Het werkingsprincipe uitleggen.

B

Het omkeren van draaizin toelichten.

B

Bouwvormen onderscheiden en symbool herkennen.

B

Beschermingsgraad (IP-factor) toelichten.

B

De opbouw en de principiële werking toelichten van: - de enkelfase inductiemotor, - de universeelmotor.

- 86 -

B

Het principe en de werking van de ster-driehoekaanloop uitleggen. ENKELFASE MOTOREN

A

De samenstelling van driefasentransformator bespreken.

Lezen en interpreteren van de kenplaatgegevens en hieruit bijvoorbeeld bepalen of de motor in ster of in driehoek moet worden geschakeld.

8

T

Illustreren met fotomateriaal en/of met catalogi van motorfabrikanten. B

U

B B

Kenplaten ter beschikking hebben.

De ster-driehoekschakeling praktisch demonstreren.

TECHNOLOGIE 9

10

- Smeltveiligheden

Het werkingsprincipe verklaren. Juiste beveiliging kiezen in functie van draaddoorsnede.

B

- Automaten

Het werkingsprincipe verklaren. Soorten kennen en onderscheiden. Juiste beveiliging kiezen in functie van draaddoorsnede.

B B

Het doel omschrijven van: - nokkenschakelaars, - impulsschakelaars, - contactoren. De schakelaars herkennen in hun verschillende uitvoeringen. De werking uitleggen aan de hand van een schema.

B

De schakelaars herkennen, het doel en hun gebruik verklaren. Principe verklaren waarop de werking berust. De beveiliging instellen in functie van de gegevens op de kenplaat van de motor.

B

Een differentieel foutstroomschakelaar herkennen. Het doel en zijn gebruik uitleggen. Het werkingsprincipe verklaren. Het aansluitschema lezen en toelichten.

B

SCHAKELAARS

BEVEILIGINGSSCHAKELAARS -

12

Thermisch Magnetisch Magneto-thermisch Nulspanningsschakelaar

DIFFERENTIEEL FOUTSTROOMSCHAKELAAR

B

Smeltveiligheden tonen. Tabellen voorzien. Zorgen voor catalogi. Idem voor automaten.

B De verschillende soorten schakelaars tonen. Catalogi ter beschikking hebben. - 87 -

11

BEVEILIGINGEN

B B

B

Schakelaars tonen (vrij en geschakelde).

B

B B B

Schakelaar tonen.

Schakelschema's hebben.

ter

beschikking

Nr. 13

LEERINHOUDEN

VERLICHTING - Halogeen - Fluorescentielamp

B

T

A

S

E


INSTALLATIEPLAN VAN EEN EENGEZINSWONING

Aan de hand van een schema de werking van de schakelaar verklaren.

B

Schakelaars ter beschikking hebben.

Vanaf het stroombaanschema uitvoeringsschema's afleiden.

de

B

Schakelschema's geven en de schakeling laten uitvoeren.

Het werkingsprincipe van halogeenen van fluorescentielamp-verlichting verklaren.

U

Een aansluiting van de verlichtingssystemen voordoen met bijvoorbeeld didactische panelen.

De eigenschappen opsommen.

U

De aansluitingsvoorwaarden en voorzorgen kennen.

U

Het plan van een eenvoudige eengezinswoning begrijpend lezen en toelichten.

U

Plaatsing van: @ lichten stopcontacten @ huishoudelijke toestellen @ andere kleine apparatuur

De aansluitvoorwaarden kennen.

U

Alle specifieke kenmerken met betrekking op het aansluiten van de toestellen opsommen.

U

Vochtige lokalen

Veiligheidsaspecten en reglementen uit het AREI opsommen.

U

De juiste keuze van de te gebruiken materialen opsommen.

U

- 88 -

15

K

AANSLUITEN VAN WISSELSTROOMMOTOREN - Met nokkenschakelaar - Met contactoren: @ start-stop @ omkeren van draaizin @ ster/driehoek

14

VERWERKING

Een plan van een eengezinswoning met de elektrische schema's ter beschikking stellen van de leerlingen. Catalogi en documentatie van schakelapparatuur en toestellen ter beschikking hebben.

ELEKTRONICA 16

HALFGELEIDERSTRUCTUREN - Onderscheid tussen geleider, niet geleider en halfgeleider - Opbouw van een halfgeleiderkristal

De eigenschappen van een geleider, niet-geleider en halfgeleider opsommen.

B

Aan de hand van een tekening de opbouw toelichten.

B

DIODE

17.1

P- en N-kristal

De structuur van het P- en van het Nkristal omschrijven: gaten, vrije elektronen, stroomgeleiding.

B

17.2

PN-junctie

Het principe van de PN-junctie toelichten en de werking uitleggen: - zonder toegepaste spanning, - in doorlaatzin gepolariseerd, - in sperzin gepolariseerd, - doorslag van de PN-junctie.

B

De werking praktisch demonstreren met behulp van didactische panelen.

Het genormaliseerd symbool van de diode kennen en gebruiken. 18

GELIJKRICHTING Enkelfasig enkelzijdig Enkelfasig dubbelzijdig Brugschakeling

Voor elk van deze gelijkrichtingssystemen: - het opstellingsschema en het werkingsprincipe uitleggen, - het stroomverloop door redeneren afleiden, - het spanningsverloop tekenen in een tijddiagram, - de toepassingen bespreken.

Verschillende soorten tonen.

B

B B B B

De vorm van de verschillende gelijkgerichte spanningen effectief tonen aan de leerlingen op de oscilloscoop.

- 89 -

17

Aan de hand van het periodiek systeem en de eigenschappen van de materialen, de eigenschappen van een halfgeleider afleiden.

Nr.

LEERINHOUDEN

19

THYRISTOREN

19.1

Algemeen

VERWERKING

K

B

De bouw, het werkingsprincipe, het symbool, de eigenschappen en de algemene karakteristieken van thyristoren uitleggen.

U

Het ontsteken en het doven van de thyristor toelichten.

U

T

A

S

E


Werkingsprincipe demonstreren op didactische panelen.

Aansturen van thyristoren

Het principe van het aansturen van de thyristor toelichten: - fasesturing, - periodesturing, - pulssturing.

U

19.3

Gestuurde gelijkrichters

Het gebruik van thyristoren bij gestuurde gelijkrichting toelichten.

U

Het principe, de werking, de spanningsvormen bespreken bij: - enkelfasig enkelzijdig, - enkelfasig dubbelzijdig, en dit bij ohmse en bij ohms-inductieve belastingen.

U

Idem.

B

Illustreren met praktische toepassingen: - rotatiefrequentieregeling bij universeelmotor, - lichtdimmer.

20

TRIAC en DIAC

De opbouw, de werking, de eigenschappen en het symbool van de TRIAC en van de DIAC kennen. De karakteristieken uitleggen.

- 90 -

19.2

B

- 91 -

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Mechanica

1


BEGINSITUATIE

Het gedeelte uit het leerplan sluit nauw aan op de leerstof van de 2de graad TSO 'Mechanische technieken'. Bijgevolg mag gerust worden aangenomen dat zij reeds voldoende basiskennis hebben verworven om met succes de leerinhouden van dit leervak te begrijpen. 2


Voor de kunststoftechnicus is inzicht in de fundamentele basisbegrippen van de mechanica ook belangrijk. Vooral begrippen als energie, arbeid, vermogen, rendement, beweging, krachten, evenwicht en wrijving vinden ook hun toepassingen in de kunststofverwerkende nijverheid. Ook nuttig voor deze leerlingen is inzicht verwerven in de verschillende opwarmings-, warmtetransporten afkoelingsprocessen. 3


Het is van essentieel belang te beschikken over een laboratorium waar de leerstof proefondervindelijk kan gedemonstreerd worden. 4


TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Mechanica Nr. 1

LEERINHOUDEN ARBEID - VERMOGEN - RENDEMENT


VERWERKING

K

De definitie, het symbool en de eenheid van arbeid omschrijven.

B

B

De arbeid verricht door een constante kracht berekenen en grafisch voorstellen.

T

B

De arbeid verricht door een veranderlijke kracht grafisch voorstellen.

B

De definitie, het symbool en de eenheid van vermogen omschrijven.

B B

Het begrip rendement definiëren en toepassen.

B

2

ENERGIE

2.1

Energievormen

De definitie geven en de formules van potentiële en kinetische energie toelichten.

2.2

Omzetting van energie

De wet van het behoud van energie kennen en toepassen.

B

3

KINEMATICA

3.1

De eenparig veranderlijke beweging - Rechtlijnige - Cirkelvormige

De formules gebruiken om snelheid en afgelegde weg te berekenen.

B

B

S

E

METHODOLOGISCHE WENKEN Steunen op de eerder geziene leerstof in de 2de graad. De begrippen verder uitdiepen en illustreren met praktische voorbeelden.

- 92 -

Het vermogen bij een eenparige beweging berekenen.

A

3.2

Samenstellen en ontbinden van bewegingen

De absolute snelheid berekenen.

B

De afgelegde weg bepalen.

B

De baan van beweging bepalen.

B

4

SAMENSTELLEN EN ONTBINDEN VAN KRACHTEN

4.1

Resultante

Definiëren en de betekenis verklaren.

4.2

Coplanaire, samenlopende krachten

De resultante grafisch bepalen.

4.3

Moment van een kracht

De definitie, het symbool en de eenheid omschrijven.

4.4

Coplanaire, evenwijdige krachten

De resultante berekenen.

5

EVENWICHT

5.1

Algemene evenwichtsvoorwaarden

De algemene evenwichtsvoorwaarden bespreken.

5.2

Evenwicht van coplanaire evenwijdige krachten

De reacties berekenen in twee steunpunten.

B

5.3

Coplanaire, niet-samenlopende krachten

De reacties berekenen.

U

6

WRIJVING

De begrippen statische, grens- en dynamische wrijving definiëren.

B

Opfrissen van eerder geziene begrippen en formules. Voorbeelden geven uit automatiserings- en robotmechanismen.

Herhaling van het begrip resultante. B

B

Herhaling van het begrip moment van een kracht.

B

B

De stelling van Varignon toepassen op een eenvoudig krachtenstelsel.

Vereenvoudigde voorwaarden voor bijzondere gevallen afleiden uit het algemeen geval.

- 93 -

B

Nr.

LEERINHOUDEN

VERWERKING Wrijvingshoek en wrijvingscoëfficiënt toelichten. Invloed van de smering op de wrijvingscoëfficiënt verklaren. Rolweerstand definiëren. Bandwrijving definiëren.

7

ARBEIDSVERGELIJKING

8

MACHINE-ONDERDELEN

B

9

WARMTETRANSMISSIE

9.1

Warmtegeleiding en warmtestroming

Door redenering de formules, voor de berekening van de warmtegeleiding en -stroming, opstellen.

9.2

Warmtedoorgang door een samengestelde wand

De begrippen warmtedoorgang, samengestelde wand en de k-coëfficiënt kennen en toelichten. De k-coëfficiënt van een samengestelde wand berekenen.

A

S

E


B B B B

Zo mogelijk de begrippen proefondervindelijk aanbrengen.

De arbeidsvergelijking toepassen op eenvoudige werktuigen.

Van deze elementen de functie geven. Aan de hand van catalogi en documentatie een juiste keuze maken voor het oplossen van eenvoudige problemen.

T

B

B

Een keuze maken uit: - hefbomen - takel - schroef, ...

Aandacht besteden aan deze leerinhoud in samenwerking met de leraar Technisch tekenen.

B

B

B

B

De computer en aangepaste software kunnen hier zeer nuttig zijn.

- 94 -

Koppelingen Lagers Riemen Kettingen Tandwielen Spieën

K

De isolatiedikte berekenen voor het bereiken van een bepaalde k-waarde. 10

WARMTEWISSELAARS

10.1

Werking en toepassingsgebied

De werking en de toepassingen van warmtewisselaars omschrijven.

10.2

Gemiddelde temperatuur en verwarmd oppervlak

De gemiddelde temperatuur en het verwarmd oppervlak berekenen zowel bij gelijk- als bij tegenstroom.

11

KOELPROCESSEN

11.1

Compressiekoelmachine

B

B U

U

De werking van de machine uitleggen.

U

11.2

Koelproces

De kringloop van het koelmiddel in het koelproces beschrijven en grafisch voorstellen in een h-log(p) diagram.

B

11.3

Warmtepomp

Aantonen dat de compressiekoelmachine ook kan worden gebruikt als warmtepomp.

U

12

KOELINSTALLATIES

12.1

Apparatuur en verbindingen

B

- 95 -

De samenstellende delen van de compressiekoelmachine opsommen.

De onderdelen van een industriële koelinstallatie opnoemen en op schema aanduiden.

Invloed van gelijk- en tegenstroom laten onderzoeken.

Nr.

13

LEERINHOUDEN

LUCHTBEHANDELING

VERWERKING

K

B

Het werkingsprincipe van de installatie uitleggen.

B

Het procesverloop toelichten op het hlog(p) diagram.

U

Het principe van luchtbehandeling omschrijven.

U

Het werkingsprincipe van luchtbehandelingsinstallaties omschrijven.

U

T

A

S

E


De karakteristiek praktisch optekenen op een speciaal voor metingen aangepaste koelkast.

- 96 -

- 97 -

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Regeltechniek

2de leerjaar: 1 u./w.

Hiervoor vindt men voldoende leerstof in het leerplan 'TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Regeltechniek' van het fundamenteel gedeelte. Er zijn de uitbreidingsleerinhouden (U) die men kan verwerken, indien men opteert voor dit extra uur. Eventueel kunnen ook bepaalde leerinhouden uit de basisleerstof verder uitgediept en ingeoefend worden.

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Technisch tekenen


Hiervoor vindt men voldoende leerstof in het leerplan 'TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Technisch tekenen' van het fundamenteel gedeelte. Er zijn de uitbreidingsleerinhouden (U) die men kan verwerken, indien men opteert voor deze extra uren. Eventueel kunnen ook bepaalde leerinhouden uit de basisleerstof verder uitgediept en ingeoefend worden.

TV Elektromechanica/Kunststoffen/Mechanica Verwerkingstechnieken

2de leerjaar: 1 u./w.

Hiervoor vindt men voldoende leerstof in het leerplan TV Elektromechanica/Kunststoftechnieken/Mechanica Verwerkingstechnieken van het fundamenteel gedeelte. Er zijn de uitbreidingsleerinhouden (U) die men kan verwerken, indien men opteert voor dit extra uur. Eventueel kunnen ook bepaalde leerinhouden uit de basisleerstof verder uitgediept en ingeoefend worden.

- 98 6 6.1

BIBLIOGRAFIE Naslagwerken

Integrale kwaliteitszorg in het Technisch Onderwijs. NVKSO - Guimardstraat 1 - 1040 Brussel. Spuitgieten (Vormgevingstechnieken). NVKSO - Guimardstraat 1 - 1040 Brussel, 1986. Ultrasoon bewerken (Vormgevingstechnieken). NVKSO - Guimardstraat 1 - 1040 Brussel, 1986. Vonkerosie (Vormgevingstechnieken). NVKSO - Guimardstraat 1 - 1040 Brussel, 1986. Veiligheid & gezondheid bij de arbeid. Provinciaal Veiligheidsinstituut - Jezusstraat 28 - 2000 Antwerpen - D/1990/0180/1. Polytechnisch zakboekje. Standaard Educatieve Uitgeverij - Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen, ISBN 90 622 8087 0. Tabellen mechanische techniek. Educaboek - Stam Technische Boeken - Culemborg - Nederland, ISBN 9011 007476. GOORDEN, H., VGOS Doe-boek. LICAP - Guimardstraat 1 - 1040 Brussel. LANGEREIS, F., Werkplaatsmeettechniek. De Vey Mestdagh - Markt 51 - 4331 LK Middelburg - Nederland, ISBN 90 700 276 15. PICHOL, K., Omvormtechniek. De Vey Mestdagh - Markt 51 - 4331 LK Middelburg - Nederland, ISBN 90 6376 016 7. STOUTE, J. & SCHUT, M., Digitale besturingstechniek. Waltman - Postbus 63 - 2300 AB Leiden - Nederland, ISBN 90 212 3181 6. WEISSBACH, W., Materialenkennis en materiaalbeproeving. De Vey Mestdagh - Markt 51 - 4331 LK Middelburg - Nederland, ISBN 90 6376 009 4. WEISSBACH, W., Vraagstukken materialenkennis. De Vey Mestdagh - Markt 51 - 4331 LK Middelburg - Nederland, ISBN 90 6376 010 8. MATERIALENLEER SAECHTLING, Kunststoftaschenbuch. Carl Hanserverlag - München - Duitsland, ISBN 3 446 15385 4. BARTNIG, K., Prüfung hochpolymerer Werkstoffe. Carl Hanserverlag - München - Duitsland, ISBN 3 446 12746 1. MATRIJZENBOUW MENGES, MOHREN Anleiting für den Bau von Spritzgiesswerkzeugen. Carl Hanserverlag - München - Duitsland, ISBN 3 446 13609 6. Rechner Unterstutztes konstruieren von Spritzgiesswerkzeugen. VDI Gesellschaft Kunststoftechniek. Anguss- und Anschnittprobleme beim Spritzgiessen. VDI Verlag gmbh - Düsseldorf - Duitsland, ISBN 3 18 404011 9.

- 99 VERWERKINGSTECHNIEKEN EBELING, Kunststofverwerking, Kluwer technische boeken - ISBN 90 2011322 4. Extrudieren von Schlauchfoliën. VDI Verlag gmbh - Düsseldorf - Duitsland, ISBN 3 18 404115 8. Spritzgiessen von Elastomeren. VDI Verlag gmbh - Düsseldorf - Duitsland, ISBN 3 18 404036 4. Das Spritzgussteil. VDI Verlag gmbh - Düsseldorf - Duitsland, ISBN 3 18 404054 2. Messen und Regeln beim Extrudieren. VDI Verlag gmbh - Düsseldorf - Duitsland, ISBN 3 18 404089 5. Injection moulding technology. VDI Verlag gmbh - Düsseldorf - Duitsland, ISBN 3 18 404067 4. Der Spritzgiessprocess. VDI Verlag gmbh - Düsseldorf - Duitsland, ISBN 3 18 404043 7. MINK, W., Grundzüge der Spritzgiesstechniek. Rudolf Zechner verlag gmbh. - Speyr/Rhein. PNEUMATICA/HYDRAULICA DEPPERT, W. & STOLK, K., Pneumatische besturingen. De Vey Mestdagh - Markt 51 - 4331 LK Middelburg - Nederland, ISBN 90 6376 004 3. DEPPERT, W. & STOLK, K., Pneumatische toepassingen. De Vey Mestdagh - Markt 51 - 4331 LK Middelburg - Nederland, ISBN 90 6376 005 1. KRIST, T., Fundamentele pneumatiek. De Vey Mestdagh - Markt 51 - 4331 LK Middelburg - Nederland, ISBN 90 6376 003 5 KRIST, T., Hydraulica. De Vey Mestdagh - Markt 51 - 4331 LK Middelburg - Nederland, ISBN 90 6376 006 X. SCHAD, E. & ZEBISCH, J., Basiskennis hydrauliek. De Vey Mestdagh - Markt 51 - 4331 LK Middelburg - Nederland, ISBN 90 6376 013 2. VAN DE VELDE, J., Hydrauliek en pneumatiek voor mobiele werktuigen. Delta Technica - Oudewater - Nederland, ISBN 90 6674 489 8. 6.2

Tijdschriften

Hydropneuma. FIMOP - Louizalaan 500 - 1050 Brussel. Fabrimetal Magazine. Fabrimetal - Lakenwerversstraat 21 - 1050 Brussel. Kunststof en rubber. Wyt uitgeefgroep BV. - Postbus 268 - 3000 AG Rotterdam, ISSN 0167 9597. Plastics & machinery news. Kluwer business press - Excelsiorlaan 18 - 1930 Zaventem.

- 100 Plastics bulletin. Jacques De Craene - Noorderlaan 33 - B 2030 Antwerpen. 6.3

Normen

NBN C 03-617-1 Grafische symbolen voor schema's - Elektrotechniek (6de uitgave). NBN 88-02

Technische tekening - Oppervlaktetoestand (1ste uitgave).

NBN 88-03

Technische tekening - Vorm- en plaatstoleranties (1ste uitgave).

NBN 102

ISO-tolerantiestelsel - Gebruikelijke maatafwijkingen voor nominale afmetingen kleiner dan of gelijk aan 500 mm (3de uitgave).

NBN 580

Tekeningen - Aanduiding van maattoleranties (1ste uitgave).

NBN 602

Maatafwijkingen voor maten zonder tolerantieaanduiding (1ste uitgave).

NBN 671

Tekeningen - Tandwielen (1ste uitgave)(met erratum).

NBN 863

Oppervlakteruwheid - Grondbegrippen en genormaliseerde gegevens (1ste uitgave).

NBN E 03-003

Driehoekige metrische ISO-schroefdraad - Algemeenheden en voornaamste afmetingen (3de uitgave).

NBN E 03-004

Driehoekige metrische ISO-schroefdraad - Grensafmetingen en toleranties (2de uitgave).

NBN E 04-001

Technische tekeningen - Aanzichten (3de uitgave).

NBN E 04-003

Technische tekeningen - Symbolen voor hydraulische en pneumatische installaties (1ste uitgave).

NBN E 04-010

Technische tekeningen - Vereenvoudigde voorstelling van schroefdraad (2de uitgave).

NBN E 04-012

Technische tekeningen - Formaten (2de uitgave).

NBN E 04-013

Technische tekeningen - Schalen (2de uitgave).

6.4

Reglementen

AREI (Algemeen reglement voor elektrische installaties). Bedrijfsfederatie der voortbrengers en verdelers van elektriciteit in België Tervurenlaan 34 bus 38 - 1040 Brussel - Tel.: (02)733 96 07. ARAB (Algemeen reglement voor arbeidsbeveiliging). Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid - Centrale bibliotheek Belliardstraat 51 - 1040 Brussel - Tel.: (02)233 44 44. 6.5

Nuttige adressen

FABRIMETAL Lakenweversstraat 21 - 1050 Brussel - Tel.: (02)511 23 70. FABRIPLAST Lakenweversstraat 21 - 1050 Brussel - Tel.: (02)510 23 01.

- 101 FECHIPLAST Maria-Louizasquare 49 - 1040 Brussel - Tel.: (02)238 97 11. BEC (Belgisch Elektrotechnisch Comité) Ravensteingalerij 3 - 1000 Brussel - Tel.: (02)512 00 28. BIL (Belgisch Instituut voor Lastechniek) Lakenwerversstraat 21 - 1050 Brussel - Tel.: (02)512 28 92. BIN (Belgisch Instituut voor Normalisatie) Brabançonnelaan 29 - 1040 Brussel - Tel: (02)734 92 05. FIMOP (Belgische vereniging van fabrikanten en invoerders van materiaal voor industriële hydrauliek, pneumatiek en automatisering) Louizalaan 500 - 1050 Brussel - Tel.: (02)640 77 35. NVVA (Nationale Vereniging tot Voorkoming van Arbeidsongevallen) Gachardstraat 88 bus 4 - 1050 Brussel - Tel.: (02)648 03 37

VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS

Recommend Documents