VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS DRUK- EN AFWERKINGSTECHNIEKEN

VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

DRUK- EN AFWERKINGSTECHNIEKEN Derde graad TSO Eerste en tweede leerjaar

Licap - Brussel D/1998/0279/032C

september 1998

LESSENTABEL

DRUK- EN AFWERKINGSTECHNIEKEN TSO

1

Basisvorming AV AV AV AV AV AV AV

Godsdienst Aardrijkskunde Frans Geschiedenis Lichamelijke opvoeding Nederlands Wiskunde

2

Optie

2.1

Studierichting (fundamenteel gedeelte) AV AV PV TV

TV TV TV 2.2

Duits Engels Praktijk/Stages Grafische technieken (x) Grafische technieken Beroepseconomie Technologie (x) Toegepaste informatica Grafische technieken/Publiciteitstekenen Grafisch tekenen Toegepaste chemie (x) Toegepaste fysica (x)

Complementair gedeelte: maximum

1 5 1

1ste lj.

2de lj.

12

12

2 1 2 1 2 2 2

2 1 2 1 2 2 2

20

20

0 1 8 7

1 2 8 7

2

2

1 1

0 0

4

4

1 5 1

- Te kiezen uit de vakken en/of de specialiteiten opgesomd in het Besluit van de Vlaamse regering van 5 juni 1989 tot vaststelling van de algemene vakken, de kunstvakken, de technische vakken en de praktische vakken in de instellingen voor secundair onderwijs met volledig leerplan, voor zover het vakken of specialiteiten betreft waarvan het Besluit van de Vlaamse regering van 14 juni 1989, zoals gewijzigd, bekwaamheidsbewijzen vastlegt in de derde graad. - Wanneer in het complementair gedeelte één of meer vakken gekozen worden die ook voorkomen in de basisvorming of in het fundamenteel gedeelte, dan vervallen deze vakken niet in de basisvorming, noch in het fundamenteel gedeelte. - Pedagogische aanbevelingen: AV Duits 1• 0 AV Engels 1• 0 AV Nederlands 1• 1• AV Wiskunde 1• 1• TV Toegepaste chemie (x) 0 1• TV Toegepaste fysica (x) 0 1• (x) (•)

Voor deze vakken is het leerplan in deze brochure opgenomen. Deze aanduiding staat voor uitbreiding van het aantal lesuren voorzien in de basisvorming of in het studierichtingsgedeelte.

Lessentabel D/1998/0279/032C

3

Druk- en afwerkingstechnieken 3de graad TSO

INHOUD

LESSENTABEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

ALGEMEEN DEEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5

PV PRAKTIJK/STAGES GRAFISCHE TECHNIEKEN TV GRAFISCHE TECHNIEKEN TECHNOLOGIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15

Inhoud D/1998/0279/032C

4


DRUK- EN AFWERKINGSTECHNIEKEN Derde graad TSO ALGEMEEN DEEL

In voege vanaf 1 september 1998

D/1998/0279/032C

Algemeen deel D/1998/0279/032C

5


INHOUD

1

ALGEMENE INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7

2

STUDIEPROFIEL - STUDIENIVEAU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10

3

BEGINSITUATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10

4

ALGEMENE DOELSTELLINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

5

ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN . . . . . . . . . . . . . .

12

6

EVALUATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12

7

MINIMALE MATERIELE VEREISTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12


6


1

ALGEMENE INLEIDING

De grafische industrie is tijdens de laatste vijf jaar grondig van uitzicht veranderd en dit veranderingsproces gaat versneld en onveranderd door. De traditionele grafische industrie bestaat nog steeds zoals voorheen; de markt van de gedrukte informatie groeit nog steeds, maar deze industrie is van een zuiver grafische industrie verrruimd naar een media- en communicatie-industrie. Dat wil zeggen dat de grafische industrie naast de klassieke gedrukte informatie ook digitaal/ elektronische of niet-gedrukte informatie produceert of begint te produceren. De samenstelling van de grafische industrie bestaat uit erg van elkaar verschillende soorten bedrijfstypes, die elk hun specifieke eisen stellen aan hun werknemers en aan afgestudeerde kandidaat-werknemers. Het spreekt vanzelf dat de verschillende bedrijfstypes, die in de grafische industrie voorkomen, hun invloed hebben op de grafische studierichtingen. De grafische industrie kan, wat betreft grootteorde, marktgerichtheid of specialisatie, ingedeeld worden in drie grote categorieën: - de één-/tweemansbedrijven en de kleine KMO's; - de middelgrote en grotere KMO's; - de grote grafische bedrijven. Daarnaast zijn er nog grafische functies in niet-grafische bedrijven.

1.1

Kleine KMO’s

Deze groep kan ingedeeld worden in twee totaal van elkaar verschillende bedrijfstypes: de klassieke kleine, commerciële grafische bedrijven en de nieuwe hoogtechnologische kleine bedrijven. 1.1.1

Kleine, commerciële KMO's

De kenmerken van deze vrij talrijke bedrijfjes en bedrijven, en de werknemers die er tewerkgesteld worden, kunnen als volgt getypeerd worden: - bedrijven van 2 tot 10 werknemers; - commerciële drukkerijen die vooral familie- en firmadrukwerk uitvoeren, gericht naar veelzijdigheid in het uitvoeren van klein en niet erg gecompliceerd drukwerk; - deze bedrijven vragen werknemers die een basisopleiding in alle grafische deelprocessen en technologieën genoten hebben, zodat zij een deel van hun globale functie in elk van die deelprocessen kunnen uitvoeren. Deze basisopleiding kan slechts een beperkt karakter hebben door het uitgebreide en complexe geheel aan grafische kennis en vaardigheden. De nadruk ligt hier op een brede inzetbaarheid en soepelheid van de werknemers binnen een relatief eenvoudig opdrachtenpakket, en een geheel aan vrij traditionele werkwijzen. (Studierichtingen: ‘Grafische technieken BSO en TSO’) 1.1.2

Kleine, hoogtechnologische bedrijven

Deze kleine, hoogtechnologische bedrijfjes vinden wij in twee richtingen: - de zgn. multimediabedrijven; - de digitale drukkerijen of printing-on-demand-drukkerijen. Algemeen deel D/1998/0279/032C

7


De kenmerken van deze voor de grafische industrie vrij nieuwe bedrijfstypes en de gevraagde werknemers kunnen als volgt omschreven worden: - bedrijven van 3 tot 10 werknemers; - de multimediabedrijven, zijn gespecialiseerd in het maken van multimediale elektronische producten, pagina's voor websites of andere elektronische niet-gedrukte informatie; - de digitale drukkerijen of printing-on-demand-drukkerijen, zijn bedrijven die, op basis van een hoogtechnologische prepress-afdeling, volledig digitaal drukken. In dit type bedrijf primeert snelheid van uitvoering en productiviteit in kleine oplagen. Vormingsvereisten voor de werknemers: - voor MM-bedrijven is kennis in de productie van elektronische informatiemedia, de productie van multimediale producten en het maken van websites noodzakelijk; (Studierichting: ‘Multimediatechnieken TSO’) - voor de digitale drukkerijen is een grondige opleiding in digitale drukvoorbereiding de basis, aangevuld met kennis van meten en controleren van het digitaal gedrukte product. (Studierichting: ‘Drukvoorbereidingstechnieken TSO’)

1.2

De middelgrote en grotere KMO’s

In deze grootteorde van bedrijven vinden we de commerciële grafische bedrijven, die in vier specifieke groepen kunnen ingedeeld worden: - de gespecialiseerde prepress-bedrijven: loonzetterijen, fotogravures, prepress-service-bedrijven; - de gespecialiseerde drukkerijen, die geen eigen of slechts een zeer beperkte drukvoorbereiding hebben; - de gespecialiseerde afwerkingsbedrijven (klein in aantal); - die commerciële grafische bedrijven, die zowel over een prepress- als over een druk- en afwerkingsafdeling beschikken. De kenmerken van deze bedrijven kunnen als volgt omschreven worden: - bedrijven van 20 tot 200 werknemers; - deze bedrijven drukken - op familie- en firmadrukwerk, in kleine oplagen na - alle commerciële drukwerk, zoals firmafolders, productfolders, catalogi, publicitair drukwerk met veel kleur, jaarverslagen, technische handleidingen, tijdschriften, wetenschappelijke en literaire boekwerken, kunstboeken, enz.; - in deze bedrijven zijn strikt gescheiden functies voor drukvoorbereiding (prepress) en voor drukken en afwerken. Vormingsvereisten voor de werknemers: - de nodige vakkennis om drukvoorbereider (prepress-operator) te zijn is nog zeer ruim en zeer algemeen; - de nodige vakkennis om drukker/afwerker te worden is eveneens nog zeer ruim en zeer algemeen; - de eisen die aan ofwel de vakkennis of aan de productiviteit van de werknemers gesteld worden, gaan in de diepte en liggen algemeen heel wat hoger dan de eisen die aan de werknemers van kleine KMO's gesteld worden en waar deze kennis- en vaardigheidseisen meer in de breedte gaan; - de nadruk zal in deze bedrijfstypes liggen, óf op productiviteit bij repetitief werk, óf vooral op het inzicht, probleemoplossend vermogen, en de zelfstandigheid van de werknemer; (Studierichtingen: ‘Drukvoorbereidingstechnieken TSO’ en ‘Druk- en afwerkingstechnieken TSO’)


8


- in de gepecialiseerde prepress-bedrijven en de commerciële grafische bedrijven begint zich in bijna elk bedrijf een cel te ontwikkelen, die gericht is naar het produceren van niet-gedrukte elektronische producten. (Studierichting: ‘Multimediatechnieken TSO’)

1.3

Grote grafische bedrijven

Grote grafische productiebedrijven vinden we vooral in de sector van de kranten- en tijdschriftdrukkerijen. Kenmerken van deze bedrijfstypes: - bedrijven van 150 tot 500 werknemers; - volledig gescheiden functies voor drukvoorbereider (prepress) en drukker/afwerker; - in deze bedrijven vinden we functies in twee verschillende richtingen: @ uitvoerende functies in drukvoorbereiding en druk/afwerking voor werk met een repetitief karakter. Hier ligt de nadruk op de productiviteit van de werknemer; (Studierichtingen: ‘Drukvoorbereidingstechnieken BSO’ en ‘Druk- en afwerkingstechnieken BSO’) @ functies met meer verantwoordelijkheid en inhoud en die reeds een zeker leidinggevend karakter kunnen hebben, waarin denkwerk moet geleverd worden, probleemoplossend en organiserend moet kunnen gewerkt worden; (Studierichtingen: ‘Grafische wetenschappen TSO’ en ‘Grafische technieken TSO’) - in alle kranten- en tijdschriftdrukkerijen ontwikkelt zich een afdeling die gericht is naar online publiceren van hun publicaties op Internet. (Studierichting: ‘Multimediatechnieken TSO’)

1.4

Grafische functies in niet-grafische bedrijven

In veel kantoren, handelsfirma's, administraties worden, onder invloed van de grafische mogelijkheden van vroegere kantoortekstverwerkingsprogramma's, de eisen op grafisch gebied, die aan het interne drukwerk en de interne publicaties gesteld worden, vaak hoger gelegd dan vroeger. Voor die functies zoekt men af en toe, tot dikwijls grafisch afgestudeerden. De eisen voor vakkennis en productiviteit, die aan deze werknemers gesteld worden, liggen niet zo hoog als in de echte grafische bedrijven. Er zijn twee types functies in deze niet-grafische bedrijven: - drukvoorbereiding: met lay-out, scannen van eenvoudige beelden, paginaopmaak, printen; (Studierichting: ‘Drukvoorbereidingstechnieken BSO’ of ‘Grafische technieken BSO’) - drukker/afwerker: in niet-grafische bedrijven, die beschikken over een interne drukkerij met kantooroffset. (Studierichtingen: ‘Druk- en afwerkingstechnieken BSO’ of ‘Grafische technieken BSO’)


9


2

STUDIEPROFIEL - STUDIENIVEAU

In de derde graad ‘Druk- en afwerkingstechnieken TSO’ wordt een meer gespecialiseerde opleiding verstrekt, die vier elementen van het volledige grafische productieproces beslaat: grootmontage, kopie, drukken en afwerken. De nadruk ligt op de deeltechnologieën drukken en afwerken. Op het BSO-niveau ligt de klemtoon op het dieper inzicht in alle technische processen van de grootmontage/ kopie, drukken en afwerken. De nadruk ligt vooral ook op alle meerkleurendruk tot moeilijke vierkleurendruk. 3

BEGINSITUATIE

Als beginsituatie voor de derde graad ‘Druk- en afwerkingstechnieken TSO’ zijn er normaal onderliggende studierichtingen tweede graad (onderstaande linkse kolom) en ook toegelaten studierichtingen tweede graad (onderstaande rechtse kolom). Voor leerlingen die uit de "toegelaten studierichtingen" afkomstig zijn is het wenselijk dat een aantal elementen worden bijgewerkt, willen zij zich in de derde graad goed kunnen aanpassen aan het beginniveau van de leerstof.

3.1

Normaal onderliggende studierichtingen

Toegelaten studierichtingen

TSO Grafische technieken tweede graad graad

TSO Grafische wetenschappen tweede Andere TSO-studierichtingen tweede graad

De meeste leerlingen komen uit het tweede leerjaar van de tweede graad van ‘Grafische technieken TSO’ of mogelijk ook uit de studierichting ‘Grafische wetenschappen’ tweede graad, en hebben reeds een gerichte basiskennis grafische technieken. Voor deze leerlingen is een gebundelde herhaling van de leerstof voorzien, en zal de aanknoping met de nieuwe leerstof geen probleem vormen. Voor nieuwe leerlingen, vreemd aan de studierichting ‘Grafische technieken’, stelt zich een vrij groot aanpassingsprobleem. Het leerplan voorziet daarom een aantal herhalingslessen en -oefeningen uit het pakket van de tweede graad om de nieuwkomers voldoende vlot te laten aansluiten. De leerlingen uit andere richtingen kunnen instromen mits zij onderverdeeld worden in afzonderlijke praktijkgroepen zodat zij in de beginperiode een doorgedreven inhaalbeweging kunnen maken. Deze inhaalbeweging moet zo kort mogelijk zijn, en worden afgesloten door een objectieve evaluatie, aangezien anders het eigenlijke programma in het gedrang dreigt te komen.

3.2

Bij te werken elementen

Grafische wetenschappen TSO tweede graad De normaal voorziene herhalingsoefeningen voor Praktijk, uitgediept met een grotere verscheidenheid aan oefeningen doornemen:


10


- de algemene lijnen van het volledig grafisch productieproces en de deelaspecten ervan; - het drukken van lijnwerk; - het drukken van tweekleurenwerk op een éékleurpers. Andere TSO-studierichtingen Leerlingen die uit andere studierichtingen komen moeten alle basisvakbegrippen nog aanleren. Daarvoor kunnen de voorziene herhalingsoefeningen voor technologie en praktijk gebruikt worden, maar alle lesonderwerpen zullen grondiger moeten uitgediept worden. - de nodige basisvaardigheden bij de werkdoorloop van lay-out tot en met een eenvoudig afgewerkt product; - een basis in typografische/esthetische vorming; - eenvoudige papier- en filmmontage, eenvoudige micromontage; - het vervaardigen van kunststofclichés voor hoogdruk, en het vervaardigen van een offsetplaat; - eenvoudige drukwerken uitvoeren in één of twee kleuren op een volautomatische éénkleurpers; - de veiligheidsvoorschriften. 4

ALGEMENE DOELSTELLINGEN

De algemene doelstellingen van de studierichting ‘Druk- en afwerkingstechnieken’ kunnen als volgt geformuleerd worden.

4.1

Concept

- De studierichting is erop gericht de leerlingen de kennis en de vaardigheden in alle deeltechnologieen van het drukken en afwerken mee te geven, zodat hij in de passende grafische bedrijfstypes een functie kan uitoefenen. - Mits bijwerken van enkele algemene vakken (wiskunde en wetenschappen) moet het mogelijk zijn dat de meest gemotiveerde van deze leerlingen hoger onderwijs van het korte type kunnen volgen. - Op gebied van praktische vaardigheden moeten volgende niveaus bereikt worden: @ zelfstandig handelen; @ zelfstandig, vakbekwaam en probleemoplossend handelen.

4.2

Algemene doelstellingen

- De leerling heeft een op de praktijk gericht diepgaand overzicht op de grafische technologieën van het drukken en afwerken, en een grondige kennis van vaardigheden van het drukken en afwerken. Het diepgaand overzicht op de technologieën en de grondige kennis van de vaardigheden van het drukken en afwerken zijn gericht op die processen die door hun complexiteit meer inzicht en overleg vragen, bijvoorbeeld: @ de werkvolgorde kunnen bepalen bij het drukken en afwerken van een courant drukwerk; @ kunnen drukken en afwerken van een courant drukwerk; @ de problematiek en de technische vereisten van een drukwerk tijdens het drukken en het afwerken kunnen bepalen;


11


@ @ @ @ @ @

5

probleemoplossend denken en handelen bij het vaststellen van problemen in het productieproces; grootmontage op digitale en conventionele manier kunnen uitvoeren; plannen en uitvoeren, met kennis van het verdere productieproces, van een digitale grootmontage; een standaard (densiteit, punttoename, contrast) voor een drukpers kunnen bepalen; probleemoplossend werken door gebruik te maken van kleurmanagement en standaardisatie; uitgaande van het drukformaat, gesneden formaat, de instellingen van de afwerkingsapparatuur (snijmachine, vouwmachine, garenloosbinder, verzamelnietmachine) kunnen berekenen. ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

De markt van het drukken en afwerken wordt beheerst door het meerkleurendrukwerk op tweekleuren-, vierkleuren-, vijfkleuren-, enz. -drukpersen. Het volledig vertrouwd zijn met het zelfstandig drukken van kwaliteitsmeerkleurendruk is dus van het grootste belang voor leerlingen die deze studierichting volgen. Het drukken van conventionele rasters en stochastische rasters moet bij voorkeur in het totaal oefeningenpakket worden doorgenomen. De leerlingen moeten zeer goed kleurweergave kunnen beoordelen en moeten zelfstandig alle drukmoeilijkheden bij kleurenwerk kunnen oplossen. Beoordelen van kleurweergave en drukkwaliteit is een lange weg van waarnemen, analyseren en bespreken van drukresultaten. 6

EVALUATIE

De evaluatie van de leerstof kan best gebeuren door middel van syntheseoefeningen, waarin de drie belangrijke deeltechnologieën van deze studierichting - montage/kopie, drukken en afwerken geïntegreerd zijn. De elementen voor evaluatie van deze deeltechnologieën zijn opgenomen in het tweede deel bij PV Praktijk/ Stages Grafische technieken Druk- en afwerkingstechnieken en TV Grafische technieken Technologie. 7

MINIMALE MATERIELE VEREISTEN

De minimale materiële vereisten voor de studierichting ‘Druk- en afwerkingstechnieken TSO’ derde graad zijn samengevat in een globale tabel, waarin alle grafische studierichtingen en graden zijn opgenomen.


12


DRUK- EN AFWERKINGSTECHNIEKEN Derde graad TSO PV PRAKTIJK/STAGES GRAFISCHE TECHNIEKEN TV GRAFISCHE TECHNIEKEN TECHNOLOGIE Fundamenteel gedeelte Eerste leerjaar: 13 uur/week Tweede leerjaar: 13 uur/week In voege vanaf 1 september 1998

D/1998/0279/032C

PV Praktijk TV Technologie D/1998/0279/032C

15


INHOUD

1

BEGINSITUATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17

2

ALGEMENE DOELSTELLINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17

3

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

18

LEERPLANDOELSTELLINGEN, LEERINHOUDEN EN DIDACTISCHE WENKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

18

PV Praktijk/Stages Grafische technieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TV Grafische technieken Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

19 26

5

EVALUATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

34

6

BIBLIOGRAFIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

35

4


16


1

BEGINSITUATIE

De leerlingen komen uit het tweede leerjaar van de tweede graad ‘Grafische technieken TSO’. Het is ook mogelijk dat de leerlingen een tweede graad van een andere studierichting gevolgd hebben. 2

ALGEMENE DOELSTELLINGEN

2.1

Technologie

- De verschillende drukprocédés, de toepassingsgebieden van deze procédés en de specifieke kenmerken van elk procédé kunnen opnoemen. - Alle toe te passen veiligheidsvoorschriften kunnen opnoemen en het waarom omschrijven. - De vereisten van een digitale of conventionele grootmontage voor drukken en afwerken kunnen omschrijven. - De werking van densitometrie en het belang ervan kunnen omschrijven. - Een volledig onderhoudsplan voor drukpersen kunnen opstellen. - De standaardisering en de automatiseringsaspecten op drukpersen (afstandssturing, e.d.) in algemene termen kunnen beschrijven.

2.2

Praktijk

- Een conventionele grootmontage maken, voor het offsetprocédé; grootmontage waarin alle klassieke vereisten voor veel voorkomend drukwerk kunnen voorkomen. - Een digitale grootmontage maken waarin alle inpositievereisten voor veel voorkomend drukwerk kunnen voorkomen. - Een retouche maken op een film voor plaatmontage. - Een perfecte plaatkopie maken en naar kwaliteit beoordelen; de nodige milieuvoorzorgen en veiligheidsvoorschriften in acht nemen. - Een onderhoudsplan kunnen opmaken en het volledig onderhoud van de drukpers uitvoeren. - De basishandelingen - plaat inhangen, voor- en zijaanleg, afstellen registercontrole - kunnen uitvoeren. - Basisafregelingen uitvoeren: inktrollen, vocht en inkt; tegendruk en rubberdoek vervangen. - Densitometrie uitvoeren, alle metingen juist kunnen interpreteren en ernaar handelen. - Volledig zelfstandig één- en meerkleurenwerken drukken op éénkleurpers. - Volledig zelfstandig meerkleurendrukwerken (lijn, raster) drukken op tweekleurenpers. - Kleurmengen met PMS/HKS. - Drukwerkveredeling uitvoeren op hoogdrukpers: nummeren en perforeren, speciale toepassingen met vernis, gebruik van metaalinkten. - Uitvoeren van een vircotype. - De snijmachine programmeren en een uittekening maken. - Instellen van de vouwmachine en uitvoeren van alle mogelijke vouwschema's. - Afwerkingshandelingen (bij verpakken, lijmen, boren, nieten) uitvoeren.


17


3

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN

De basisvaardigheden van deze studierichting zijn vooral gericht naar het drukken en afwerken van alle soorten drukwerk, dit wil zeggen drukwerk met een normale en grote moeilijkheidsgraad, vooral moeilijk meerkleurendrukwerk tot en met vierkleurendrukwerk. In de deeltechnologieën zal het accent dan ook moeten gelegd worden op een dieper inzicht in de grafische deeltechnologieën van de studierichting, de juiste werkprocessen en werkvolgorden en het zelfstandig oplossen van alle druk- en afwerkingsmoeilijkheden. Als noodzakelijke didactische middelen voor deze studierichting kunnen aangeduid worden: - apparatuur voor conventionele grootmontage; - voldoende werkstations voor initiatie van digitale grootmontage; - tweekleurenoffsetpersen en indien mogelijk vierkleurenoffsetpersen; - afwerkingsapparatuur. 4

LEERPLANDOELSTELLINGEN, WENKEN


18

LEERINHOUDEN

EN

DIDACTISCHE


PV Praktijk

Nr.

LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

1

GROOTMONTAGE

1.1

Conventionele grootmontage

DIDACTISCHE WENKEN

- De leerling kan de plaats van de grootmontage in het productieproces omschrijven en kan de eigenheid van elke soort montage voor een specifiek procédé aanduiden.

B

- Algemeen overzicht van de montage: - De verschillen in montage voor de ver@ montage voor typo-, offset-, zeef-, flexoschillende drukprocédés aantonen met en diepdruk talrijke voorbeelden. @ plaats van de montage in het drukvoorbe- - Schematisch voorstellen van de plaats van reidings- en het drukproces de grootmontage.

- De leerling kan een grootmontage voor offsetdruk uitvoeren. - De leerling kan een grootmontage uitvoeren in functie van een opdracht.

B

- Demo en veelvuldige oefeningen. - Montage in functie van de offsetpers: - Resultaten bespreken en alle elementen @ drukoverdracht controleren. @ grijperwit en klemwit @ vooraanleg en zijaanleg @ verplaatsing van de cilinders @ minimum en maximum papier- en drukformaat @ recto/versodruk

- De leerling kan ene uittekening maken voor de grootmontage, met inbegrip van snijlijnen, vouwlijnen, perforeerlijnen, aanduidingen van het grijperwit, midden zetspiegel en andere controlemiddelen voor drukken en afwerken. - De leerling kan de begrippen keren, stolpen en draaien toepassen in een grootmontage.

B

- De leerling kan een grootmontage voor recto versowerk maken.

B

B

19 Druk- en afwerkingstechnieken 3de graad TSO

B

- Bij elke soort plaatmontage een uitgebrei- Grootmontage (plaatmontage): de demo voorzien, met vergelijking van de @ elementen van de filmmontage: beelddeverschillende werkwijzen. len, originelen, drager filmmontage, soorten films, gevoelige laag, monteren van lijnen rasterbeelden @ positieve plaatmontage @ negatieve plaatmontage @ plaatmontage voor omkeersystemen @ plaatmontage voor inbelichtingen - De uittekening (stramien): doel en werkmethode - Montagetechnieken: @ enkel recto @ recto/verso

Veelvuldig inoefenen van de verschillende technieken.

PV Praktijk

Nr.


1.2


LEERINHOUDEN

- De leerling kan een grootmontage maken voor werk recto en verso samen drukken.

B

- De leerling kan correcties uitvoeren op een positieve montage.

B

- De leerling kan controlestrips in de grootmontage plaatsen. - De leerling kan een registersysteem toepassen. - De leerling kan een perforatiesysteem gebruiken.

B

- De leerling kan een tweekleurenwerk monteren. - De leerling kan een meerkleurenwerk monteren. - De leerling kan eenvoudig boekwerk monteren.

B

- De leerling kan bestandsbeheer en montagefuncties van een impositieprogramma vlot bedienen. - De leerling kan templates opstellen voor veel voorkomende type-imposities. - De leerling kan opgemaakte pagina's importeren voor impositie.

B

B B

B B

DIDACTISCHE WENKEN

@ enkelvoudige en gemengde vormen @ montage met steunkleur @ relatie met papierformaat, machineformaat - Correctiesystemen: retouchemethodes - Nadruk leggen op nauwkeurige controle en secure uitvoering. - Registersystemen: - Elk element zorgvuldig leren toepassen. @ paskruisen, snijlijnen, controlestrips en controlemiddelen - Enkele keren toepassen. @ perforatie in de deelfilms @ perforatie en verzamelen voor de montage @ perforatie en belichting op de plaat @ protocolsysteem of gelijkaardig systeem - Vierkleurenmontage/deelfilms, stand, rasterlineatuur

raster- - Enkele demo's en eenvoudige toepassingen onder begeleiding laten uitvoeren. - Demo en eenvoudige toepassing.

- Een klassiek boekwerk kiezen, waarin de - Montage van boekwerk: belangrijkste montage-elementen zijn op@ soorten: genaaid, geniet, garenloos, gegenomen. bonden @ begrip katern met collationeertekens @ vormschema aanpassen aan de vouwmachine: witverdeling, paginering @ uitzetten van bladzijden Digitale grootmontage (impositie) - Impositieprogramma: @ bestandsbeheer @ basisinstellingen, montagefuncties @ templates opstellen voor impositietypes

- Demo van bestandsbeheer en montagefuncties, veelvuldig inoefenen.

- Templates eerst klassikaal opstellen en bespreken, daarna individueel inoefenen. @ import van diskette of harde schijf met - Inoefenen met imposities van vier pagina's opgemaakte pagina's tot grotere gehelen.

PV Praktijk

Nr.


LEERINHOUDEN

DIDACTISCHE WENKEN


- De leerling kan de verschillende soorten plaatmontage toepassen in een impositieprogramma.

B

- Toepassen van plaatmontage op impositie- - Bij elke soort plaatmontage een uitgebreiprogramma: de demo voorzien, met vergelijking van de @ positieve plaatmontage verschillende werkwijzen. @ negatieve plaatmontage @ plaatmontage voor omkeersystemen

- De leerling kan een grootmontage voor recto/ versowerk maken. - De leerling kan een grootmontage maken voor werk recto en verso samen drukken.

B

- Toepassen van montagetechnieken op - Veelvuldig inoefenen van de verschillende impositieprogramma: technieken. @ enkele recto @ recto/verso @ enkelvoudige en gemengde vormen

- De leerling kan een registersysteem toepassen. - De leerling kan een perforatiesysteem gebruiken.

B B

- Nadruk leggen op nauwkeurige controle - Toepassen van registersystemen: en secure uitvoering. @ paskruisen, snijlijnen, controlestrips en - Elk element zorgvuldig leren toepassen. controlemiddelen @ perforatie in de deelfilms @ perforatie en verzamelen voor de montage @ perforatie en belichting op de plaat @ protocolsysteem of gelijkaardig systeem

- De leerling kan een vierkleurenwerk monteren op een impositieprogramma.

B

- Vierkleurenmontage op impositieprogram- - Enkele demo's, waarna enkele eenvoudige ma toepassingen, daarna verschuiven naar moeilijke vierkleurmontages.

- De leerling kan eenvoudig boekwerk monteren op impositieprogramma.

B

- Montage van boekwerk op impositiepro- - Een klassiek boekwerk kiezen, waarin de gramma: belangrijkste montage-elementen zijn op@ soorten: genaaid, geniet, garenloos, gegenomen. bonden @ begrip katern met collationeertekens @ vormschema aanpassen aan de vouwmachine: witverdeling, paginering @ uitzetten van bladzijden

PV Praktijk

Nr.


LEERINHOUDEN

2

DIDACTISCHE WENKEN

KOPIE (P)


- De leerling kan de soorten offsetplaten opnoemen. - De leerling kan de soorten offsetplaten gebruiken.

B

- De leerling kan de hoofdkenmerken van de plaatoppervlakken opnoemen.

B

- De plaatoppervlakken: - Een nauwkeurige vergelijking uitwerken. @ korrelstructuur @ plaatbasis: aluminium, polyester @ lichtgevoelige lagen: diazo, fotopolymeer

- De leerling kan het kopieerraam programmeren en bedienen. - De leerling kan strooifolie gebruiken. - De leerling kan de nodige producten voor kopie op een juiste wijze gebruiken. - De leerling kan de milieuvoorzorgen uitvoeren. - De leerling kan inbelichtingen op de offsetplaat toepassen.

B

- Apparatuur en producten: @ kopieerraam @ strooifolie @ ontwikkelproducten @ milieuvoorzorgen

B

- Enkele eenvoudige oefeningen van inbe- Inbelichten op plaat: lichten op plaat. @ op negatieve plaat @ wegbelichten op positieve plaat (via maskers)

- De leerling kan de kwaliteitscontrolemiddelen gebruiken en de opmetingen vergelijken.

B

- De leerling kan de automatische plaatontwikkeling omschrijven.

B

- Kwaliteitscontrole: - Attitude van permanent controleren tijdens @ controlemiddelen het plaatontwikkelen bijbrengen. - Veelvuldig werken met alle controlemid@ opmetingen delen. @ programma voor de duur van de belichtingstijd @ maken van controleproeven - Automatische plaatontwikkeling: - Schematisch voorstellen van de plaats van @ algemene situering van de automatische de automatische plaatontwikkeling in het plaatontwikkeling productieproces. @ systemen van automatische plaatontwik keling

B

B B B

- Soorten offsetplaten: - Demo met maken van proeven op ver@ volgens samenstelling: gepresensibilischillende soorten offsetplaten. seerde platen, kunststofplaten, wateront- - Inoefenen met de in de school gebruikte wikkelaar soort offsetplaat. @ volgens nawerking: positief werkende platen, negatief werkende platen

- Uitgebreide demo. - Oefeningen met strooifolie. - Bepalen van de belichtingstijden. - Attitude van in acht nemen van milieuvoorzorgen aankweken.

PV Praktijk

Nr.


LEERINHOUDEN

3

DRUKKEN

3.1

Veiligheids- en milieuvoorschriften

DIDACTISCHE WENKEN

23

- De leerling kan de veiligheids- en milieuvoorzorgen bij gebruik van inkt en hulpproducten toepassen.

B

- Bij gebruik van drukinkt - De juiste attitudes aankweken en steeds - Bij gebruik van hulpproducten gecontroleerd laten toepassen. - Bij het onderhoud en het drukken op de offsetpers

- De leerling kan aan de hand van het mengboek een kleur samenstellen.

B

- Het mengen van drukinkten: @ gebruik van de kleurenatlas @ kleurmengsystemen, bv. PMS

- Veelvuldig gebruik van de kleurenatlas. - Een kleurenmengsysteem grondig inoefenen.

- De leerling kan alle nodige druktesten zelfstandig uitvoeren en hij kan de testen interpreteren.

B

- Druktesten voor offsetdruk

- Veelvuldige druktesten laten uitvoeren, daarna bespreken en evalueren.

Offsetdruk

3.2


- De leerling kan de verschillende onderhoudswerkzaamheden aan de typo- en offsetpers, vóór en na het drukken, uitvoeren, zowel het behandelen van de offsetplaat, in orde houden en reiningen van plaat-, rubber- en tegendrukcilinder, vocht- en inktrollen.

B

- Onderhoud persen: @ onderdelen vóór en na het drukken @ morgen- en avondonderhoud @ plaat @ cilinders @ vocht- en inktrollen

- De leerling kan zelfstandig en in de juiste volgorde een rubberdoek vervangen.

B

- Opspannen van een rubberdoek, vervang- - Inoefenen, juiste behandeling steeds conen van een rubberdoek troleren.

- De leerling kan het papiertransport afstellen op verschillende types offsetpersen. - De leerling kan volledig zelfstandig de vochtgeving en de inkttoevoer van een offsetpers regelen.

B

- Afstellen van het papiertransport, op ver- - Demo bij elke soort drukpers, daarna sysschillende offsetpersen tematisch uitvoeren en inoefenen. - Regelen van vochtgeving en inkttoevoer: - Demo, uitvoeren op, indien mogelijk, ver@ afstellen van de vochtrollen en inktrollen schillende vochtgevingssystemen. (bv. conventioneel en alcohol) @ samenstellen van het vochtmiddel

B

- Vanuit een vast onderhoudsschema alle onderhoudshandelingen tijdens elke praktijkbeurt laten uitvoeren.

PV Praktijk

Nr.


LEERINHOUDEN

DIDACTISCHE WENKEN

- De leerling kan de beeldmaat correct toepassen.

B

- Uittesten van de ideale afwikkeling: aan- - Meerdere testen met verschillende omstanpassen van de beeldmaat digheden laten uitvoeren.

- De leerling kan voor controle een densitometer gebruiken en hij kan de gemeten waarden interpreteren en oplossingen voorstellen. - De leerling kan kleur houden op de pers.

B

- Geprogrammeerd drukken: @ densitometer: on line op nieuwe drukpersen kleurmeting (filtergebruik) volvlakdensiteit, rasterdensiteit rasterpunttoename

24

- De leerling kan rasterpunttoename herkennen, de oorzaak bepalen en een oplossing voorstellen. - De leerling kan tijdens het drukken werken met controlestroken en meetstrippen. - De leerling kan de controle uitvoeren op het register, de afwikkeling, drukspanning, vocht- en inktregeling.

B B B

- Bij elke oefening zelfstandig metingen laten uitvoeren. - Nauwkeurige controle van de rasterpunttoename voorzien.

@ controlestroken en meetstrippen: trap- - Laten controleren bij elke toepassing, reping, contrast sultaten bespreken.


- De leerling kan zelfstandig verschillende offsetdrukwerken, zowel lijn-, raster- en meerkleurenwerk volgens de juiste volgorde drukken.

B

- Zelfstandig drukken van meerdere, een- - Gevarieerde oefeningen met stijgende moeilijkheidsgraad voorzien, nadruk op voudige offsetdrukwerken: het moeilijk zwartwit-werk en drukken @ tekst- en lijnwerk @ lijn en raster van rasters. @ meerkleurenwerk, aanpassen van de kleurvolgorde

- De leerling kan speciale drukwerken drukken.

B

- Speciale drukwerken: drukken volvlakken, - Regelmatig inoefenen. al of niet met uitsparingen

- De leerling kan een vierkleurendruk op een éénkleurpers uitvoeren. - De leerling kan een vierkleurendruk op een tweekleurenpers uitvoeren.

B

- Vierkleurendruk op één- of tweekleuren- - Vertrekken van eenvoudige oefeningen tot persen vrij complexe oefeningen.

- De leerling kan de belangrijkste kwaliteitscontroles uitvoeren.

B

B

- Kwaliteitscontrole: - De permanente kwaliteitscontrole als een @ begrip kwaliteit, beoordelingsnormen attitude proberen aankweken. @ kwaliteitscontrole vóór en na het drukken

PV Praktijk

Nr.


LEERINHOUDEN

DIDACTISCHE WENKEN

@ afstemmen van proefdruk en oplagedruk - Systematisch uitgevoerde handelingen van @ praktische toepassing van de drukcontrokwaliteitscontrole inbouwen bij elke drule koefening. @ drukcontrolesystemen - Toepassingen op kwaliteitscontrole - Inoefenen met speciaal moeilijke drukwerken. - De leerling kan speciale toepassingen op degel- en cilinderpersen (hoogdruk) uitvoeren. - De leerling kan een vircotypie uitvoeren.

B B

- Speciale toepassingen op hoogdrukpersen: - Op gepaste tijden deze speciale toepasperforeren, nummeren, rillen, pregen, stansingen inlassen. sen, foliedrukken op degel- en cilinderpers - Vircotypie

4

AFWERKING

4.1

De snijmachine

25

- De leerling kan de snijmachine programmeren voor eenvoudige snijprogramma's, hij kan de machine bedienen en de druk op de persbalk instellen. - De leerling kan beschrijven waarom papier moet voorgesneden worden. 4.2


- De leerling kan de verschillende vouwwijzen opnoemen en beschrijven en hij kan deze op de vouwmachine uitvoeren. - De leerling kan de verschillende papierbewerkingen, zoals verpakken, lijmen, boren, afronden uitvoeren. - De leerling kan de basisconfiguraties van verzamelnietmachines en garenloosbinders opnoemen en kan hierbij de basiswerkzaamheden uitvoeren. - De leerling kan, volgens opgegeven maat, een planovel verdelen.

B

B

- Programmeren van de snijmachine - Opstellen van het snijschema - Mes vervangen - Snijoefeningen

- Het programmeren van de snijmachine zelfstandig laten uitvoeren. - Veel aandacht geven aan de veiligheidsvoorschriften.

Papierbewerkingen B B

U

B

- Vouwmachines

- Het vouwschema zelfstandig laten opstellen, bespreken en uitvoeren. - Papierbewerkingen: stapelen, lijmen, ver- - Regelmatig inoefenen. pakken, perforeren, rillen, driesnijden, boren - Configuraties zelfstandig opstellen, be- Verzamelnietconfiguraties, garenloosbinspreken en, indien mogelijk, uitvoeren. ders - Bedrijfsbezoek in gespecialiseerd afwerkingsbedrijf. - Een planovel volgens een opgegeven maat - Inoefenen. juist verdelen

TV Technologie

Nr.


LEERINHOUDEN

1

GRAFISCHE INDUSTRIE, GRAFISCH PRODUCTIEPROCES

1.1

Algemene elementen

26

- De leerling kan de huidige en toekomstige technologische ontwikkelingen van de grafische industrie omschrijven. - De leerling kan een duidelijk overzicht geven over het huidige grafische beroepenveld en kan de veranderingen die daarin zullen optreden, inschatten en omschrijven. - De leerling heeft inzicht in de markt van de elektronische (digitale) grafische producten.

B B

B

DIDACTISCHE WENKEN

- Structuur van de grafische industrie - Structuur van de industrie schematisch - Huidige stand van de technologie, toekomweergeven. stige ontwikkelingen - Ontwikkelingslijnen van de deeltechnolo- Beroepenvelden gieën duidelijk in kaart brengen. - De beschikbare cijfers en prognoses van Febelgra gebruiken. - De markt voor gedrukte en elektronische - Illustreren met voorbeelden van gedrukte grafische producten en niet-gedrukte grafische producten. (demo multimediaproduct en Internet) Milieu

1.2 - De leerling kent de praktische toepassing van de milieuwetgeving, die eigen is aan de grafische industrie en kan de milieuverordeningen voor drukvoorbereiding toepassen.

B


1.3

- De praktische toepassingen voor milieube- - Interesse aanscherpen met cd over milieuheer in de drukvoorbereiding beheer in grafische industrie (Febelgra). - Veiligheidsfiches met indeling in verschillende klassen gebruiken. Grafische producten/productieproces

- De leerling heeft inzicht in het belang van de verschillende fasen van het productieproces. - De leerling kent de administratieve documenten, die het productieproces in de drukvoorbereiding begeleiden, en kan deze documenten verantwoord invullen. - De leerling kent het belang en de problematiek van klantgericht denken en werken van een grafisch bedrijf.

B B

B

- Fasen van het volledig grafisch productie- - De belangrijkste types van productieproproces ces weergeven in duidelijke schemavorm, - Uitgewerkte fasen van het productieproces waarin alle fasen van conventioneel en in de werkvoorbereiding digitaal productieproces vergelijkend zijn - Administratieve begeleiding van het proopgenomen. ductieproces in de drukvoorbereiding - Demo met kleine gevalstudie en set van - Verhouding klant/grafisch bedrijf administratieve documenten. - Soorten grafische producten, kwaliteitseisen, analyse van fouten van drukvoorbe- - Bespreking van grafische producten en reiding fouten aan de hand van voorbeelden.

TV Technologie

Nr.


LEERINHOUDEN

1.4

DIDACTISCHE WENKEN

Kwaliteitszorg - De leerling kan de algemene kwaliteit van de verschillende soorten grafische producten beoordelen, de eventuele fouten aanduiden en de oorzaken van drukvoorbereiding omschrijven. - De leerling kan een accurate organisatie van de volledige kwaliteitszorg van een grafisch bedrijf omschrijven en deze kwaliteitszorg in de drukvoorbereiding toepassen.

B

- Kwaliteitszorg in de grafische industrie

B

- Organisatie van de kwaliteitszorg in de drukvoorbereiding - Het schema van het productieproces in drukvoorbereiding stap na stap aanvullen met de bij elke stap nodige elementen van kwaliteitszorg.

2

- Grafische producten van goede kwaliteit en slechte kwaliteit naast elkaar bespreken en oorzaken van gebrek aan kwaliteit aanduiden.

DIGITALE GROOTMONTAGE IMPOSITIE


- De leerling kan de digitale grootmontage situeren in het verloop van een volledig digitale werkdoorgang en van het drukproces.

B

- De leerling kan een digitale uittekening instellen voor impositie, met inbegrip van snijlijnen, vouwlijnen, perforeerlijnen, aanduidingen van het grijperwit, midden zetspiegel en andere controlemiddelen voor drukken en afwerken.

B

- Organisatie van de digitale grootmontage - Schema met de plaats van digitale grootmontage in de volledige werkdoorgang in het productieproces van het productieproces. - Impositieprogramma's: soorten en kenmer- Vergelijking maken van de kenmerken van ken de belangrijkste impositieprogramma's. - Principes van digitale grootmontage/im- - Alle elementen aantonen door middel van enkele typevoorbeelden. positie - Elementen van digitale grootmontage: - Demonstratie van impositie. snijlijnen, vouwlijnen, perforeerlijnen, aanduidingen en controlemiddelen

- De leerling kan een digitale grootmontage plannen.

B

- Planning van de digitale grootmontage

- Klassikaal uitwerken van een impositieplanning.

TV Technologie

Nr.


LEERINHOUDEN

3

DIDACTISCHE WENKEN

DRUKKEN

3.1

Papierkennis - De leerling kan nauwkeurig de samenstelling van papier opnoemen.

28

- De leerling kan alle formaten van papier opnoemen en hij kan de toepassing en het belang van dikte en gewicht omschrijven. - De leerling kan de verbeteringen aan papier opnoemen en het belang voor de drukkwaliteit ervan aanduiden. - De leerling kan de drukresultaten op uiteenlopende papiersoorten met verschillende drukinkten interpreteren. - De leerling kan de elementen bedrukbaarheid, droging en plukvastheid beschrijven.


- De leerling kan de zeef- en viltzijde van het papier herkennen en de vezelrichting bepalen.

B

- Samenstelling van het papier - Productieschema's van papierfabricage - Papiermachine: gebruiken. @ fabricatie @ natpartij en droging @ perspartij @ afwerking: kalender, wikkelmachine, snijmachine - Toepassingen en soorten: formaten, ge- - Papier veelvuldig manipuleren, bevoelen, wicht, dikte benoemen, leren evalueren.

B

- Verbeteringen aan papier: vulstoffen, lijming, strijklaag - Testen van papiereigenschappen: @ zeef- en viltzijde @ looprichting @ volledigheid @ pH, poreusheid, absorptie @ oppervlaktegladheid, transparantie, opaciteit, watermerken, structuren - Sterke eigenschappen van papier - Papierbehandeling in de pers: keren en stolpen - Speciale papiersoorten en drukdragers: kunststof, doorschrijfpapier, aluminium

B B B

3.2

- Papierverbeteringen laten vaststellen via testen. - Demo van verschillende papiertesten, daarna veelvuldig inoefen om papiereigenschappen te leren herkennen.

- Demo aan de pers. - Bekijken van staalboeken.

Drukinkten - De leerling kan de componenten van drukinkten opsommen bij de verschillende soorten inkten.

B

- Basissamenstelling van de drukinkt: @ zwarte en gekleurde inkten @ speciale inkten en vegetale inkten

- Samenstelling schematisch voorstellen. - De reacties van inkt op de verschillende soorten papier demonstreren en uittesten.

TV Technologie

Nr.


LEERINHOUDEN

DIDACTISCHE WENKEN

29

- De leerling kan de noodzakelijke hulpmiddelen opsommen, hij kan het juist gebruik van deze producten aanduiden en hij kan het belang ervan voor de drukkwaliteit beschrijven.

B

- Hulpproducten: @ verdunningsmiddelen @ toevoegingsmiddelen @ droogstoffen @ antidroogstoffen

- De leerling kan de verschillende manieren van droging opsommen en beschrijven.

B

- De leerling kan de eigenschappen van drukinkt opnoemen en herkennen op drukwerk.

B

- Droging: verschillende manieren van dro- - Schematisch voorstellen, de verschillende ging manieren bespreken en evalueren, demo aan de drukpers. - Eigenschappen van drukinkten: - Bestaande drukwerken analyseren, bespre@ lichtechtheid, viscositeit ken en evalueren. @ dekkracht, transparantie en dergelijke

- De leerling kan de kenmerken van kleur opnoemen en toepassen op gedrukte kleuren.

B

- Kleurenleer voor drukken: @ het zien van kleuren @ het drukken van kleuren

- De leerling kan de goede drukvolgorde van de kleuren bepalen voor alle soorten en types drukpersen. - De leerling kan de basisprincipes van het inktmengen opnoemen en kan de kenmerken van de verschillende mengsystemen beschrijven.

B

- Drukvolgorde van de kleuren op verschil- - Na uitwerken van enkele basisvoorbeelden, de leerlingen zelfstandig drukvolgorlende soorten machines. den laten bepalen. - Inktmengen: PMS, Pantone, Focoltone, en - De verschillende kleurmengsystemen naast elkaar plaatsen en vergelijken, toeandere passingsgebieden aanduiden.

B


3.3

- De rol van de hulpproducten demonstreren, veiligheids- en milieuvoorschriften benadrukken.

- Leren kleuren waarnemen en beoordelen aan de hand van talrijke modellen.

Onderhoud van de drukpersen - De leerling kan de verschillende onderhoudswerkzaamheden aan de typo- en offsetpers, vóór en na het drukken, beschrijven, zowel het behandelen van de offsetplaat, in orde houden en reiningen van plaat-, rubber- en tegendrukcilinder, vocht- en inktrollen.

B

- Onderhoud persen: @ onderdelen vóór en na het drukken @ morgen- en avondonderhoud @ plaat @ cilinders @ vocht- en inktrollen

- Een volledig onderhoudsschema laten opstellen. - Demo aan de drukpers.

TV Technologie

Nr.


3.4


LEERINHOUDEN

DIDACTISCHE WENKEN

- Rubberdoeken: @ samenstelling en soorten @ conventioneel, samendrukbaarheid @ eigenschappen @ hardheid (shore) @ quickrelease, slijtvastheid, deukherstellend vermogen, elasticiteit @ inktaanname en inktafname @ behandelen van rubberdoeken @ wegwerken van deuken - Papiertransport: @ inlegsystemen: staffel en universeel @ stapeltafel en papierstapelen @ zuigers en zuigerkop @ werking en onderdelen @ doorvoer op de transporttafel: vernieuwen van transportbanden en spanning regelen @ aanleg: vooraanleg en zijaanleg @ soorten: werking en gebruik @ soorten dubbelbladcontrole @ doorvoer en uitleg @ transferttrommel(s) @ swingarm @ RV-persen @ afstellen van het papiertransport, op verschillende offsetpersen

- De eigenschappen van rubberdoeken proefondervindelijk laten uittesten, de gevolgen van fouten analyseren en bespreken. - Demo aan de drukpers.

Drukken - De leerling kan de kenmerken van een rubberdoek, nodig voor een goed drukresultaat, opnoemen en kan het belang van elk element voor een goed drukresultaat duiden.

B

- De leerling kan de werking van het papiertransport beschrijven en kan het verschil tussen de inlegsystemen evalueren. - De leerling kan het belang van elk onderdeel van het papiertransport voor een goede werking van het transport beschrijven.

B

- De leerling kan de vochtgeving, voor zowel conventionele vochtgeving, als voor alcoholvochtwerk, als voor inkttoevoer beschrijven. - De leerling kan de verschillen tussen de bevochtigingssystemen beschrijven en evalueren.

B

B

- De verschillende systemen schematisch voorstellen en vergelijken. - De praktische elementen van het transport demonstreren aan de drukpers.

- Demo aan verschillende drukpersen.

- Vochtgeving op de offsetpers: - Alle gangbare bevochtigingssystemen @ de bevochtigingssystemen: conventionaast elkaar plaatsen en vergelijken. neel, alcohol, filmvochtwerk (Alcolor, Voor- en nadelen uitgebreid bespreken. Roland-Matic, Dahlgren, Compac) @ samenstelling van het vochtmiddel

TV Technologie

Nr.


LEERINHOUDEN

- De leerling kan de noodzakelijke metingen bij de vochtgeving beschrijven.

B

- De leerling kan de constructie van de inktbak en de rol van elk onderdeel beschrijven.

B

31

- De leerling kan beschrijving geven van afstandsbesturing van de inktbak en kan de voordelen voor de automatisering en standaardisering van het drukken opnoemen.

B

- De leerling kan de juiste afwikkeling voor de verschillende papiersoorten beschrijven.

B


- De leerling kan de problematiek van speciale drukwerken beschrijven.

B

- De leerling kan de oorzaken van de belangrijkste drukmoeilijkheden in offset herkennen, beschrijven en de remediëring aangeven.

B

DIDACTISCHE WENKEN

@ meten van: de hardheid, pH, oppervlakte- - Demo van de metingen en inoefenen. spanning @ pH-buffers - Inktgeving op de offsetpers: @ constructiedoorsneden van de inkteen- - Schematisch voorstellen en de rol van elk heid deel van de inktgeving uitgebreid bespre@ functie en afstelling van de rollen ken. @ regelen van de inktbak @ de zijdelingse verwrijving @ nieuwe inktbakconstructies: afstandsbe- - De rol van de afstandsbesturing in alle sturing nieuwe persen benadrukken.

- De drukafwikkeling: begrippen in verband met de drukafwikkeling: @ cilinderbekleding @ invloed van de onderbekleding op de beeldgrootte @ controle op de afwikkeling: schuiven, slip, puntverandering, beeldformaatverandering - Drukken van speciale drukwerken: @ drukken van vierkleurendruk @ drukken van volvlakken, al of niet met uitsparingen

- Schematisch voorstellen en elk punt grondig analyseren en bespreken.

- Demo van de controlemethode. - Puntverandering laten vaststellen, oorzaak laten opzoeken en remediëren. - Verschillen/voordelen aantonen van hexacrome, novaspace, unbunt en kristalraster.

- Drukmoeilijkheden in offset: - Alle drukmoeilijkheden systematisch ana@ oorzaken en oplossingen lyseren; bij elke moeilijkheid verkeerd @ statische elektriciteit gedrukte modellen tonen en de mogelijke @ tonen en tinten oplossingen bespreken. @ inktmoeilijkheden: koeken, poederen, - Waar nodig de theorie ondersteunen met droging, ketsen, overzetten, en andere demo's aan de drukpers.

TV Technologie

Nr.


LEERINHOUDEN

DIDACTISCHE WENKEN

@ moeilijkheden drukpartij: kaallopen van de drukplaat, dichtlopen van het drukbeeld @ plukken en kleven van het papier @ optreden van strepen: dwars op de persrichting, rond de cilinder @ pasmoeilijkheden: door onderdelen pers (slechte afstelling) diameter van de cilinders papier, rubberdoek, plaat, inkt, vochtwerk


- De leerling kan voor controle een densitometer gebruiken; hij kan de gemeten waarden interpreteren. - De leerling kan kleur houden op de pers. - De leerling kan rasterpunttoename herkennen en hij kan de oorzaken aanduiden en een oplossing voorstellen. - De leerling kan het gebruik van controlestroken en meetstrippen correct beschrijven. - De leerling kan de controle uitvoeren op het register, de afwikkeling, drukspanning, vocht- en inktregeling. - De leerling kan het belang van stuur- en regelsystemen beschrijven. - De leerling kan de hoofdkenmerken van de versschillende stuursystemen opnoemen.

B

- De leerling kan alle soorten drukpersen opnoemen en kan de persen indelen volgens bouw, formaat en drukmethode.

B

B B B B

B

- Geprogrammeerd drukken: - Het gebruik van de densitometer klassi@ densitometer: kaal bespreken, demo met veel drukmoon line op nieuwe drukpersen dellen; alle metingen klassikaal interpretekleurmeting (filtergebruik) ren en bespreken. - Rasterpunttoename leren herkennen, de volvlakdensiteit oorzaken bepalen en de oplossing voorrasterdensiteit stellen. rasterpunttoename @ controlestroken en meetstrippen: trapping, contrast

@ stuur- en regelsystemen

B

- Soorten drukpersen: @ vellenpersen @ rotatievoeding @ indeling volgens bouw en formaat

- De capaciteit van de verschillende systemen met elkaar vergelijken. - Demo in de drukafdeling.

- Schema's van de verschillende soorten persen met elkaar vergelijken, bespreken en evalueren.

TV Technologie

Nr.


LEERINHOUDEN

3.5

33

3.6

DIDACTISCHE WENKEN

Digitaal drukken - De leerling kan de basistechnologieën van digitale drukpersen en de mogelijke configuraties beschrijven.

B

- De leerling kan de drukmethodes bij de belangrijkste digitale drukpersen schematisch voorstellen en de werking beschrijven. - De leerling kan de kenmerken van conventionele offsetdruk en digitale druk met elkaar vergelijken en evalueren. - De leerling kan de huidige markt voor digitale drukwerken beschrijven.

B

- De leerling kan alle nodige kwaliteitscontroles beschrijven.

B

- De leerling kan de bestaande drukcontrolesystemen opnoemen en hun belangrijkste kenmerken beschrijven.

B

B B

- Digitale drukpersen: - Schema's van digitale drukpersen analyse@ digitale druktechnologieën ren, de systemen vergelijken en bespreken. @ drukvoorbereiding voor digitale drukpersen, configuraties @ drukmethode bij: Xeikon, Chromapress, en gelijken Indigo andere @ kenmerken: mogelijkheden en grenzen, - De kenmerken van digitale druk leren herkwaliteitsnormen, oplage, mogelijke pakennen, de huidige mogelijkheden besprepiersoorten ken en tonen van veel digitaal gedrukte @ markt voor digitale drukpersen modellen. Kwaliteitscontrole


- Een theoretisch schema voor kwaliteits- Kwaliteitscontrole: controle opstellen. @ begrip kwaliteit, beoordelingsnormen @ kwaliteitscontrole vóór en na het drukken @ afstemmen van proefdruk en oplagedruk - De drukcontrolesystemen demonstreren. @ praktische toepassing van de drukcontrole @ drukcontrolesystemen

5

EVALUATIE

5.1

Grootmontage en kopie

Voor de grootmontage wordt in de studierichting ‘Druk- en afwerkingstechnieken’ het accent gelegd op de digitale grootmontage of impositie. De conventionele grootmontage blijft nog noodzakelijk daar in de meeste bedrijven de grootmontage nog conventioneel gebeurt, hoewel in de grote bedrijven volop naar digitale impositie wordt overgeschakeld. Voor de grootmontage het accent van de evaluatieoefeningen, die in elk trimester systematisch moeten voorzien worden, leggen op grootmontage van 2-pagina- en 4-pagina-drukwerken. In een tweede reeks evaluatieoefeningen de grootmontage voorzien voor eenvoudige tijdschriften en boeken. Bij de grootmontage is belangrijk het inzicht van de leerlingen in de verschillende stappen van het drukprocédé voortdurend te evalueren, onder andere: - gevoelige lagen, - vooraanvoer, - vouwen, enz. Voor kopie moet de evaluatie ook permanent gebeuren; elke plaat dient foutloos gekopieerd te zijn en bruikbaar te zijn. Dit is het eindpunt van de kwaliteitscontrole en de kwaliteitszorg.

5.2

Drukken

Bij het drukken moet de nadruk liggen op de evaluatie van volgende punten, daar zij stapsgewijs de vooruitgang van de leerlingen zullen aantonen en nauwkeurige controle op deze vooruitgang toelaten: - inhangen van de plaat, met voor- en zijaanleg; - registercontrole; - één kleur lijn drukken; - meerkleurenwerk lijn; - rasterwerk drukken; - combinatie raster/negatief en raster/volvlak; - volvlak drukken; - boekwerk; - standaardisering van een aantal drukaspecten; - register, kleur houden, netheid, onderhoud.

5.3

Afwerken

Bij de afwerking moeten drie terreinen grondig geëvalueerd worden: - snijden: programmeren van de snijmachine, uittekening maken; - vouwen; - en papierbehandeling. PV Praktijk TV Technologie

34


Eén terrein kan aan bod komen, indien de school reeds over de nodige apparatuur beschikt: de verzamelnietmachine en het garenloos binden. Het vouwen kan stapsgewijze geëvalueerd worden via oefeningen met stijgende moeilijkheidsgraad, in twee groepen: - parallelvouw, met in volgorde: één vouw, zigzagvouw, luikvouw, wikkelvouw; - kruisvouw, met in volgorde: 8 bladzijden, 16 bladzijden, + perforeren en snijden. De permanente kwaliteitscontrole en -zorg moet in alle handelingen geïntegreerd worden, maar moet vooral op volgende punten een vastgesteld controlemoment kennen: - de proef van een grootmontage; - de drukplaat; - de netheid van de afdruk op de offsetpers, het bereiken van de juiste kleur, het kleurhouden, enzovoort. 6

BIBLIOGRAFIE

Voor Drukken en Afwerken - AULL, M., Lehr- und Arbeitsbuch Druck, Duitsland. Technologie für Drucker der Fachstufen I und II, Verlag Beruf + Schule. - BANKS, W.H., Printing inks and color, Advances in Printing Science and. - BANKS, W.H., Technology (meerdere volumes), Pergamon Press. - BLANKENSTEIN, J.G., Boekbinden / Materialenkennis, Nederland. - DURCHON, P., Papiers et impression offset, Frankrijk. - EGGEN, Einführung in den Offsetdruck, Eggen Fachbuchreihe, Duitsland. - FOGRA, Verteiltes Publizieren, Forschungsbericht FOGRA. - GATF, Binding and Finishing, Pennsylvania, USA. - GOC/Gaade, Offsetdrukken, basisprincipes vellenoffset en rotatieoffset, Veenendaal. - GOC/Gaade, Meerkleurenoffsetdruk, Kwaliteitsbeheersing, Veenendaal, Nederland. - GOC/Gaade, Voorwaarden voor kopie en druk, Veenendaal/Amerongen, Nederland. - GOC/Gaade, Bind- en afwerkingstechniek 1, Algemene nabewerking: snijden, vouwen, geniet brocheren, vergaren. - GOC/Gaade, Bind- en afwerkingstechniek 1, Brocheren en uitgaafbinden. - GOC/Gaade, Boekblokvervaardiging, Brocheren en bandzetten, Kwaliteitsbeheersing - Heidelberg, Kleur en kwaliteit 1: Licht en kleur, Plantin, Evere-Brussel.

PV Praktijk TV Technologie

35


- Heidelberg, Kleur en kwaliteit 2: Kleuren in het drukproces, Plantin, Evere-Brussel. - Heidelberg, Kleur en kwaliteit 3: Densitometrie, Plantin, Evere-Brussel. - Heidelberg, Kleur en kwaliteit 4: Spectrale kleurmeting, Plantin, Evere-Brussel. - HEINZE, I., LIEBAU, D., Klebebinden, Verlag Beruf + Schule, Itzehoe. - HUIJSING, H., Van beeld tot drukwerk 2, Nijgh/Grafiboek, Nederland. - Nijgh Grafiboek, Offsetdrukken Leerboek, Rijswijk, Nederland. - Nijgh Grafiboek, Algemene nabewerking, Werkboek 1 en 2. - RITTWEGER, H., ing., Offsettechnik, Fachschriften Verlag, Fellbach bei Stuttgart, Duitsland. - SCHMIDT, Gebr., Technisch Information Offset, Schmidt Druckfarben, Duitsland. - STIVAKO, Drukdragers, deel 1, Amstelveen, Nederland. - STIVAKO, Afwerking, Amstelveen. - TESCHER, H., Offsetdrucktechnik, Technologien und Werkstoffe in der Druckindustrie. - VERMEULEN, F., Bindlexikon, Febelgra, Antwerpen. - WALENSKI, W., Offsetdruck, Polygraph Verlag, Duitsland. Vaktijdschriften -

Der Deutscher Drucker Der Druckspiegel Grafisch Nieuws, België M & C Grafiek, België

PV Praktijk TV Technologie

36


VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS DRUK- EN AFWERKINGSTECHNIEKEN

Recommend Documents