Visie op Kunststof. Dorst naar innovatie? Case study: Curana: van producent tot trendsetter. Aan het woord: Strategisch team Flanders PlasticVision

juli 2011 | jaargang 1 | nr. 1 | kostprijs: €10

Visie op Kunststof Vakblad over innovatie voor de kunststof- en rubberverwerkende industrie in Vlaanderen

Dorst naar innovatie?

Case study: Curana: van producent tot trendsetter Aan het woord: Strategisch team Flanders’ PlasticVision Uit de praktijk: b-token wil snel ideeën kunnen realiseren

Met steun van

Polymer Science & Technology Synthesis

Modification

Characterization Textile Processing

Within the association of Ghent University, teams covering polymer research have joined forces in a unique centred research entity of ‘Polymer Science & Technology’. International expertise is present on all facets of polymer research. Starting with the synthesis of polymers, thorough characterization, processing into plastics, textiles or composites and finally design into a new product. Our primary objective is to offer multi-disciplinary solutions to the polymer community and industry.

Design Composites

www.polymer.ugent.be

Colofon

Inhoud

Visie op Kunststof is een vakblad voor de Vlaamse kunststof- en rubberverwerkende bedrijven, hun afnemers en toeleveranciers.

Voorwoord

1e jaargang nr. 1 Verschijnt 2 maal per jaar Oplage: 3250 ex.



Jan Geeraert

Verantwoordelijke Uitgever: Jan Geeraert

tile

Case study | Curana: van producent naar trendsetter In de kijker | Plastiflex wint Vision Award for

Business Impact 2010

| Orfit Industries wint Vlaamse

“Leeuw van de Export”

Adres

06 09 09

Interview

E. Sabbelaan 51 BE-8500 Kortrijk T +32 56 28 28 25 F +32 56 28 28 05 E [email protected] W www.plasticvision.be



Aan het woord | Strategisch team Flanders’ PlasticVision Uit de praktijk | b-token



Drukwerk

Hoewel de informatie gepubliceerd in deze uitgave zorgvuldig is uitgezocht en waar mogelijk gecontroleerd, sluiten de uitgever en de redactie uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheden en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens.

Publiciteit

Vormgeving, copy en realisatie Denk! Communication Vaartstraat 13-15 8400 Oostende T 059 34 02 80 F 059 34 02 89 www.denk.be

Copyright: Visie op Kunststof is een uitgave Within the association of Ghent University, van Flanders’ PlasticVision. Overname van teams coveringalleen polymer research havevan joined forces artikelen na toestemming de uitgever. in a unique centred research entity of ‘Polymer Science & Technology’.

International expertise is present on all facets of polymer research. Starting with the synthesis of polymers, thorough characterization, processing into plastics, textiles or composites and finally design into a new product. Our primary objective is to offer multi-disciplinary solutions to the polymer community and industry.

www.polymer.ugent.be

| NovoPolymers



Nieuws



Jan Geeraert

r Science & Technology

ion

Cases

Redactie:

04

Actua | Kunststof- en rubbersector in beeld

| Europees platform voor meer innovatie

Research | Plastics meets micro-electronics



| Smartroof

| Microspuitgieten

Innovatie | Vlasvezel in kunststof-compounds

Lid worden

10 14 15 15 16 18 20 21 22 23

06 10 16 Cover

Het nieuwe campagnebeeld van Flanders’ PlasticVision siert de cover van de eerste editie van ons tijdschrift. De slogan “Dorst naar innovatie?” is gericht naar de lezers van Visie op Kunststof: samen innoveren in de kunststofsector is de hoofddoelstelling van Flanders’ PlasticVision en we zijn volop nieuwe partners aan het zoeken. Join us!

VOORWOOR

Het kick-off event te Merendree op 17/02/2011 was een succes.

Dat de tijd vliegt is nog maar eens bewezen: Flanders’ PlasticVision heeft op 1 juni zijn eerste kaarsje mogen uitblazen. Een jaar geleden werd gestart met de nieuwe competentiepool en werden op de tweede dag de visie en missie met de Raad van Bestuur vastgelegd. Nu zijn we een jaar verder en is er een organisatie actief met 3 werknemers, een herkenbare huisstijl, een levendige website, een goede verankering in het Vlaamse innovatielandschap en een duidelijk doel voor ogen: de competitiviteit van de Vlaamse kunststof- en rubberverwerkende sector verhogen door de bedrijven te laten kennismaken met nieuwe technologieën en samen met hen en de kennispartners in het Vlaamse landschap innovatieve oplossingen te bedenken voor hedendaagse en toekomstige uitdagingen. En uitdagingen zijn er voldoende aanwezig. De hoge grondstofprijzen blijven als een zwaard van Damocles boven het hoofd hangen waardoor we steeds waakzaam moeten blijven voor de efficiëntie waarmee we onze producten hier vervaardigen en onze processen uitvoeren. De druk uit het nabije en verre Oosten neemt alsmaar toe waardoor we steeds weer op zoek moeten gaan naar materialen en producten waarmee we ons kunnen differentiëren en een toegevoegde waarde kunnen bieden. De wijzigende maatschappij zoals de hogere levensverwachting, de roep naar alternatieve energiebronnen en de evolutie in de medische wereld biedt tal van opportuniteiten voor nieuwe producten en diensten maar vereist een samenwerking tussen verschillende spelers in de waardeketen. Flanders’ PlasticVision wil hiertoe zijn steentje bijdragen door thema’s die leven binnen de kunststof- en rubberindustrie aan te pakken en projecten te organiseren en uit te voeren die moeten leiden tot innovatieve producten en processen. Hierdoor willen we net dat verschil realiseren

4

Visie op Kunststof 1 | 2011 voorwoord

waardoor onze producenten de leiders worden in hun markt of applicatiedomein. De transitie naar een duurzame economie en het verder gaan in de ontwikkeling van duurzame kunststof toepassingen in de breedste zin van het woord zijn uitdagingen die aangepakt moeten worden. Dit kan het best door samenwerkingen te creëren tussen kleine en grote bedrijven, ondersteund door technologiecentra en kennisinstellingen uit het Vlaamse landschap. Onze doelgroep en hun grondstofleveranciers realiseren samen een omzet van 16 miljard euro en stellen zo’n 40000 personen te werk. Dit geeft nog maar eens aan dat zelfs in een typische kmo-sector (de gemiddelde grootte is 45 werknemers) het verschil kan gemaakt worden door efficiënt te produceren en producten te leveren met een toegevoegde waarde voor de klant of consument. We hebben nog een hele weg af te leggen maar zijn hoopvol voor de toekomst. De interesse bij de bedrijven en de voorstellen voor thema’s en projecten neemt dag na dag toe. We hopen dan ook met dit eerste nummer jullie op de hoogte te kunnen brengen van waar we staan en jullie te enthousiasmeren om aan ons project deel te nemen voor zover dit nog niet het geval zou zijn. Wij zien de toekomst alvast rooskleurig tegemoet en hopen op een vruchtbare samenwerking.

Clement De Meersman Voorzitter

Jan Geeraert Algemeen directeur

Bent u op zoek naar een nieuwe technologie of onderzoekssamenwerking? Laat u inspireren door de kennis en de expertise van de leden van de Associatie K.U.Leuven. Wij helpen u innoveren.

associatie.kuleuven.be • lrd.kuleuven.be

ANZIPLAST TAVERNIER ANZIPLAST TAVERNIER

excellent injection moulding for excellent customers

ANZIPLAST TAVERNIER

excellent injection moulding for excellent customers excellent injection moulding for excellent customers

u uuwil wil innoveren? wil innoveren? innoveren? U wil ... U wil U wil ......

nieuwe en slimme producten? nieuwe en slimme nieuwe slimmeproducten? producten? deskundig advies? deskundig advies? deskundig advies? een snelle design-check? een snelle design-check? een snelle design-check? goedkoper, sneller en beter? goedkoper, sneller en beter? goedkoper, sneller en beter? hoge hoge kwaliteit? kwaliteit? hoge kwaliteit? totaaloplossingen opmaat? maat? totaaloplossingen op totaaloplossingen op maat?

kiesde de Anziplast-Aanpak! Anziplast-Aanpak! kies passie voor kunststof voor kunststof kies depassie Anziplast-Aanpak! passie voor kunststof www.anziplast.be +051.33.33.33 www.anziplast.be +051.33.33.33

www.anziplast.be +051.33.33.33

Building a sustainable home Bij Deceuninck bouwen we met zorg aan een duurzaam (t)huis. Een huis dat energiezuinig is om in te wonen en mooi om naar te kijken. Deceuninck werkt wereldwijd met duurzame materialen zoals PVC en Twinson, omdat die weinig onderhoud vergen, perfect isoleren én aan het einde van de rit 100% recycleerbaar zijn. Het ultieme doel is een betere wereld, voor onze partners en onze eindgebruikers. Ontdek onze duurzame oplossingen op www.deceuninck.com

innovation

Ramen & Deuren

ecology

design

Tuintoepassingen

advertentie Deceuninck

Dak & Gevel

Binnentoepassingen

case stud

Curana: van producent naar trendsetter Veranderen of verdwijnen Curana bedenkt, ontwerpt en produceert hedendaagse fietsonderdelen. De voorbije jaren zijn open innovatie en design er een hoofdrol gaan spelen. Het heeft het familiebedrijf gered van de ondergang en een steile groeicurve laten doorlopen. Het familiebedrijf uit Roeselare is vandaag een trendsetter en een strategische ontwikkelingspartner van de grote Europese fietsfabrikanten. Volgens Wim Vanhaverbeke, prof. Open Innovatie aan de Vlerick Leuven Gent Management School, is het Curanaverhaal één van de meest succesvolle kmo-cases in Europa. Curana is een familiebedrijf waar de derde generatie aan het roer staat. In 1946 richtte de grootvader van Dirk (CEO) en Geert (COO) Vens een fietswinkel op. Hij produceerde zelf z’n frames, toen gebruikelijk voor een fietsretailer. Na de Tweede Wereldoorlog besloot hij zijn eigen accessoires te gaan produceren. Later leverde hij ook spatborden en bagagedragers aan andere Belgische fietsfabrikanten. Toen de broers de zaak overnamen, zag de markt er niet goed uit: van de vele fabrikanten van accessoires bleven er in de jaren tachtig nog maar weinig over.

Overal concurrentie

In het begin van de jaren negentig veranderde het fietslandschap fundamenteel. De doorbraak van mountain- en citybikes bracht nieuw leven in de fietsmarkt. Van een markt met sterke nationale spelers evolueerde het landschap naar een competitieve markt op wereldniveau. Plots kwam de concurrentie van overal. Fietsen werden op een internationale schaal gefabriceerd en fabrikanten gingen ook voor accessoires de internationale toer op. Vooral uit Taiwan werd massaal ingevoerd. Heel wat Europese toeleveranciers verdwenen van de markt. Niet alleen de prijsdruk speelde Curana parten. Naast de opkomst van wereldwijde fabrikanten, veranderden ook de materialen waarmee accessoires werden gemaakt: stalen spatborden werden vervangen door spatborden in aluminium of polypropyleen.

Product(ie)gedreven

Dirk en Geert Vens stonden voor een keuze: hun business fundamenteel transformeren of verdwijnen. Ze kozen in 1999 voor de eerste optie: een belangrijke strategische heroriëntatie. Curana schakelde zich om van een productiegedreven naar een productgedreven onderneming. In

6

Visie op Kunststof 1 | 2011 case study

“Door concepten te ontwikkelen die niet alleen nieuw waren voor ons, maar voor de hele industrie, wilden we een prijsspiraal vermijden die we toch niet konden winnen.” plaats van nog langer producten te maken op vraag van hun klanten, besloten de broers productgedreven te gaan werken, met een sterke focus op design en innovatie. Ze besloten om totaal nieuwe concepten te gaan ontwikkelen en op de markt te brengen. Het was geen geringe doelstelling, vooral omdat de firma nooit bezig was geweest met kunststof, design of innovatie.

Zoeken naar nieuwe materialen

Curana ging zwaar investeren in productontwikkeling. Het familiebedrijf ging een partnership aan met het ontwerpbureau Pilipili in Kortrijk om een totaal nieuw soort spatbord te ontwikkelen in kunststof. Het resultaat was niet goed genoeg om de fietsmarkt door elkaar te schudden. Een designer bij de Nederlandse fietsenmaker Batavus, een belangrijke klant van Curana, suggereerde om kunststof en metaal te combineren, zoals bij tuinmeubilair gebeurt. Het was een winnende combinatie op papier,

maar de productie bleek een probleem. Kunststof en metaal combineren kan niet zonder lijm, maar lijm zou het productieproces compliceren en dus duurder maken. Uiteindelijk bleek producent Corus hét materiaal te hebben: twee dunne aluminiumlaagjes gescheiden door een laagje polypropeen. Het leidde tot B’’lite, een spatbord met een grote stijfheid dat een kwart lichter is dan spatborden in kunststof.

Omzet maal vier

Het prototype was meteen een succes bij een grote speler, maar was Curana wel in staat om het ook te produceren? En nog wel tegen de deadline van mei 2001? Het bleek onmogelijk. De deadline werd opgeschoven tot 19 april 2002. Succes bleef uit. Dirk Vens besloot een ingenieur van het Vlaams Kunststofcentrum (VKC) in te schakelen. De producent weigerde eerst om met de VKC-ingenieur samen te werken, maar Dirk zette door. Al vlug was er een oplossing. Tot de producent niet in staat bleek om tijdig een nieuwe test te doen. Dirk besloot een andere producent in te schakelen. De directeur van Anziplast nam de handschoen op en besloot er dag en nacht aan te werken. Op 18 april, één dag voor de deadline, was er een resultaat. Het was een groot succes. De omzet van Curana verviervoudigde in de zes jaren na de lancering. Ook Anziplast deelde in het succes. Het succes van B’’lite leidde tot andere producten én tot vertrouwen bij fabrikanten. Innovatie in o.m. spatborden voor fietsen.

Ultralichte fietsaccessoires ontstaan via een open innovatie strategie.

Innovatie als ordewoord

Van een original equipment manufacturer (OEM) die onderdelen produceerde en verkocht aan fietsfabrikanten werd Curana een original design manufacturer (ODM). “De grootste verandering in onze bedrijfsstrategie was dat we de dat spatbord niet noodzakelijk integraal zelf wilden produceren. We besloten om niet zelf te investeren in de integratie en processing van de nieuwe producten, maar om van innovatie en design onze core business te maken. Innovatie werd het ordewoord. Curana evolueerde naar een derde fase: original strategic management (OSM). Sinds 2008 kiest de firma met original brand management (OBM) à la ‘Intel inside’ voor de ontwikkeling van een sterk merk dat ook bij eindklanten sterk herkenbaar is.

OEM

ODM

OBM

OSM

• Price pressure • Technology driven • No added value

• • •

Image driven Reliability & authenticity Market pull from customers

• Price setting • Design driven • Added value

• • •

Vision driven Proactive design solutions Innovative

Open innovatie Open innovatie is het combineren van interne en externe bronnen voor zowel de ontwikkeling als het op de markt brengen van nieuwe technologieën en producten. (Chesbrough, 2003) Voor meer informatie rond Open Innovatie contacteer [email protected].

Visie op Kunststof 1 | 2011 case study

7

Design en materiaal-innovatie gaan hand in hand.

Open innovatie

Open innovatie was een essentiële factor in Curana’s succesverhaal. B’’lite was het resultaat van een samenwerking met Pilipili, Anziplast en de technische expertise van VKC. Later ging Curana ook samenwerken vele andere partners. “Innovatie gaat veel sneller als u samenwerkt. De groei van Curana is er gekomen door ons goed te omringen met allerhande partners: ontwerpstudio’s, productiebedrijven, kenniscentra, hogescholen... Zonder die openheid hadden we nooit de kansen kunnen grijpen die we nu hebben gegrepen. Een kmo kan niet alle expertise in huis hebben.”

Curana als casestudy

“Innovatie gaat veel sneller als je samenwerkt. De groei van Curana is er gekomen door ons goed te omringen met allerhande partners.”

Curana was de belangrijkste case op het ‘Open Innovation’-event dat Flanders’ PlasticVision op 10 mei organiseerde voor kmo’s uit de kunststofsector. Voor een 40-tal aanwezigen brachten Dirk Vens (Curana) en Joeri Dekyvere (Anziplast) hun gemeenschappelijke ervaringen op een zeer eerlijke en enthousiaste manier. Nadien goot prof. Wim Vanhaverbeke de ‘lessons learned’ van de Curana-case in een gestructureerd raamwerk voor kmo’s. Hij vindt onder meer dat de complexiteit van Open Innovatie de moeite moet lonen: de meerwaarde van het beoogde innovatiedoel moet voldoende groot zijn om de extra complexiteit en risicobereidheid van alle partners te verantwoorden.

Naar de consument

Lees het volledige verslag van het recente “Open Innovatie”-event op www.plasticvision.be.

Wat volgt? Ligt de groei bij fietsen? Ja en nee. De firma denkt steeds ruimer. Voor de komende jaren denken de broers aan producten die niet zozeer fiets- maar vooral fietser-georiënteerd zijn: kleding, losse verlichting, tassen. Het is een strategie die geïnspireerd is door de vaststelling dat fietsen een uiting van lifestyle geworden is. Samen met Cannondale hebben we accessoires ontwikkeld voor de Nederlandse kledingfabrikant G-Star. Co-branding biedt enorm veel mogelijkheden”, aldus de Vens-broers.

Referentiepunt

De broers denken ook al verder. Moet Curana verder groeien in de fietsindustrie of kan dat ook buiten de branche? In Europa of verder? De innovatieve reputatie van het bedrijf is ondertussen ook in andere sectoren bekend. Dirk Vens: “We moeten voorzichtig omgaan met alle opportuniteiten die zich aanbieden. We moeten duidelijk focussen, al zijn de vragen uit andere markten vaak verleidelijk. In de fietsindustrie willen we alleszins wereldwijd trendsetter worden in innovatie.” Voor die focus ontving het bedrijf vorig jaar nog de Henry van de Velde Award Bedrijf 2010. Volgens de jury koos Curana er bewust voor om op het bijna verzadigde marktsegment van de fietsonderdelen, design als een strategisch tool te gaan gebruiken. Het gaat zeer vernieuwend te werk en profileert zich met techno-

8

logisch en esthetisch onderscheiden producten, aldus de jury. Curana heeft alvast de ambitie om verder te gaan en een trendsettend referentiepunt te zijn en te blijven voor hedendaagse fietsproducenten wereldwijd.

Visie op Kunststof 1 | 2011 case study

Do’s en dont’s bij open innovatie volgens Dirk Vens • De relaties managen met uw partners is cruciaal. Het vergt extra aandacht en soms nieuwe expertise. • Open innovatie is iets eenvoudiger met partners van dezelfde grootte. • Een open boekhouding en transparantie in de kosten zijn essentieel om vertrouwen te houden tussen de verschillende partners in een innovatieconcept. • Open innovatie moet ook intern worden verkocht. • Open innovatie verandert de strategie van uw bedrijf en ook de cultuur. Curana Steenovenstraat 11 8850 Ardooie T 051 24 18 46 [email protected] www.curana.com

Plastiflex wint Vision Award for Business Impact 2010

Orfit Industries wint Vlaamse “Leeuw van de Export”

Plastiflex — lid van Flanders’ PlasticVision — won vorig jaar de Vision Award for Business Impact 2010 in de categorie private sector. De award is een initiatief van de Belgische BI-Community (een netwerk van Business Intelligence professionals) en van het BeyeNETWORK (een online netwerk met gratis resources voor business intelligence professionals). De Vision Award for Business Impact zet bedrijven in de kijker die innovatieve technologie gebruiken voor technische uitdagingen en businessproblemen. Plastiflex NV is een bedrijf dat wereldwijd vestigingen heeft en sinds de uitvinding van de flexibele slang in 1953 wereldleider is in flexibele kunststof buizen. Het bedrijf focust op innovatie door voortdurend nieuwe concepten te creëren en daarna te zorgen voor de productie ervan (en de bijhorende service). De productie in de Belgische vestiging te Beringen wordt voor de helft afgenomen door Miele. Het bedrijf staat bekend als een innovator en is actief in vier sectoren: vloerverzorging, industriële toepassingen, zwembaden en ziekenhuistoepassingen. Ook water- en luchtmanagement is een belangrijke activiteit. Plastiflex won de Vision Award for Business Impact 2010 met een SAP-applicatie om wereldwijd beter te kunnen budgetteren en accuratere voorspellingen te kunnen maken. De toepassing — die samen met RealDolmen werd uitgetekend — stelde de managers van het bedrijf in staat om sneller te reageren op de veranderende markt.

Flexibele kunststof buizen.

Plastiflex Beverlosesteenweg 99 3583 Paal T 011 43 58 00 [email protected] www.plastiflex.com

De winnaars nemen hun prijs in ontvangst van Minister-president Kris Peeters.

Orfit Industries — lid van Flanders’ PlasticVision — heeft dit jaar de prestigieuze Leeuw van de Export in de categorie tot 50 werknemers gewonnen. Het bedrijf dankt zijn overwinning aan de proactieve internationale strategie die het sinds zijn oprichting in 1991 voert. Met de Leeuw van de Export beloont Flanders Investment & Trade, het Vlaams agentschap voor internationaal ondernemen van de Vlaamse overheid, jaarlijks de exportsuccessen van Vlaamse bedrijven. De organisatie onderstreept daarmee het belang van export voor onze Vlaamse economie. Orfit Industries ontwikkelt, produceert en verkoopt innovatieve spalkmaterialen, systemen om kankerpatiënten bewegingsloos te houden tijdens de bestraling en thermoplastisch plaatmateriaal voor prothesekokers. Onderzoek, ontwikkeling en productie vinden plaats in Wijnegem. De firma heeft twee verkoopkantoren in Frankrijk en Duitsland en een dochteronderneming in de VS. Dit jaar wordt er ook nog een verkoopkantoor geopend in Sao Paulo in Brazilië. De producten vinden hun weg naar professionele eindgebruikers in 71 landen in alle continenten. 48 medewerkers realiseerden in 2010 ongeveer 11,6 miljoen euro omzet. Maar liefst 98% daarvan is afkomstig uit het buitenland. CEO Steven Cuypers: “Wij zijn een ‘born global’. Wij maken gretig gebruik van de hefboom export & innovatie en realiseren door onze hoogtechnologische activiteit een meerwaarde in Vlaanderen.”

Orfit Industries Vosveld 9A 2110 Wijnegem T 03 326 20 26 [email protected] www.orfit.com

Visie op Kunststof 1 | 2011 in de kijker

9

Strategisch team Flanders’ PlasticVision Great expectations

AAN het

Grote verwachtingen

Jan Geeraert, algemeen directeur Flanders’ PlasticVision.

Met bijna 150 aanwezigen op de twee kick-off events heeft Flanders’ PlasticVision haar start niet gemist. De Vlaamse kunststof- en rubberverwerkende sector kijkt reikhalzend uit naar de initiatieven van de jonge organisatie. De doelstellingen zijn alvast zeer ambitieus. Of ze zullen worden gehaald, hangt voor een stuk af van het sturend team van Flanders’ PlasticVision. Wat kan Flanders’ PlasticVision volgens hen betekenen voor de sector? FPV in a nutshell

Herman Derache zetelt namens Sirris in de raad van bestuur van Flanders’ PlasticVision. Samen met Federplast en het VKC stond hij aan de wieg van Flanders’ PlasticVision. Sirris is het collectief centrum van de Belgische technologische industrie. “Wij helpen bedrijven bij technologische innovaties om hun concurrentiepositie te versterken. Onze experts gaan ter plaatse, geven technologisch advies, starten innovatietrajecten op en begeleiden de bedrijven bij de uitvoering. Jaarlijks komen wij bij meer dan 1800 ondernemingen — meestal kmo’s — over de vloer.” De activiteiten van Sirris lijken op het eerste gezicht sterk op wat Flanders’ PlasticVision doet en gaat doen. Herman Derache vindt van niet: “Wij vinden dat we niet alleen hoeven te zoeken naar oplossingen voor de technologische uitdagingen van de Belgische industrie. Er is ruimte voor organisaties als Flanders’ PlasticVision die zich op andere activiteiten richten, in dit geval het aanzetten tot samenwerking in innovatie binnen een specifieke sector.”

10 Visie op Kunststof 1 | 2011 aan het woord

Volgens Herman Derache groeit het besef dat innovatie nodig is. “Bedrijven die innoveren, hebben het meest succes. Sterke en grote bedrijven doen zelf aan research & development; andere hebben nood aan steun.” Sirris was dan ook van meet af aan bij de oprichting van Flanders’ PlasticVision betrokken. Ook secretaris-generaal Geert Scheys van Federplast verwacht heel wat van Flanders’ PlasticVision. Federplast is de Belgische vereniging van producenten van kunststof- en rubberartikelen en een gemeenschappelijke koepelstructuur van Agoria en Essenscia. De organisatie vertegenwoordigt 254 bedrijven met 23.000 werknemers en een gezamenlijke omzet van 8 miljard. Geert Scheys: “De kunststofverwerkers moeten makkelijker toegang krijgen tot serviceverleners (competentiecentra, bijvoorbeeld). Voor heel wat bedrijven is die afstand vandaag te groot. Het ontbreekt hen ook vaak aan tijd om er zich op toe te leggen. Flanders’s PlasticVision moet daaraan kunnen verhelpen.

“De toekomst ligt in de zoektocht naar combinaties van materialen. Innovatie moet een ander gezicht krijgen.” Nood aan samenwerking

Herman Derache: “De sector heeft het te lang goed gehad. Wij staan aan de top in de wereld, maar hebben daardoor verzuimd om op lange termijn te denken. Door onze luxepositie is er ook weinig samenwerking rond innovatie. Dat moet veranderen.” Geert Scheys is het er helemaal mee eens: “Het wordt almaar noodzakelijker om sector- en grensoverschrijdend te gaan werken. Aanvankelijk was dat niet nodig omdat er voldoende creatieve toepassingen konden worden gevonden voor nieuwe materialen: ‘kunnen we het niet in plastic maken?’. Die fase is voorbij. De toekomst ligt in de zoektocht naar combinaties van materialen. Innovatie moet een ander gezicht krijgen.” Het is ook een grote uitdaging om aan duurzame ontwikkeling te gaan doen als antwoord op maatschappelijke evoluties. Geert Scheys: “Verpakking moet recycleerbaar zijn. Hernieuwbare grondstoffen moeten in toepassingen worden gebruikt. Dat zijn de uitdagingen. Het is aan ons om op die wijzigende behoeften een intersectorieel antwoord te vinden.” Onderzoekers als Filip Du Prez kunnen daar

Raad van Bestuur van Flanders’ PlasticVision.

“Het wordt almaar noodzakelijker om sector- en grensoverschrijdend te gaan werken.” beslist een rol in spelen. De professor is aan de Gentse universiteit actief in het onderzoek naar polymeren. “Biodegradeerbare of biogebaseerde polymeren zullen de energie- en klimaatproblemen niet oplossen. Als ze op de juiste manier worden aangewend, kunnen ze wel bijdragen tot de oplossing”, aldus de professor. Alleszins zal samenwerking nodig zijn tussen onderzoekers en bedrijven. Etienne Van Daele, voorzitter van de Raad van Bestuur van het Vlaams Kunststofcentrum (VKC): “Silicon valley ontstaat niet in totale eenzaamheid. We moeten de handen in elkaar slaan.”

resources zijn. En dan is een buitenlandse ondernemer ermee weg… Smartroof is een succes geworden omdat we in een heel vroeg stadium hebben kunnen samenwerken met verschillende partijen: kenniscentra, producenten, plaatsers… Het is een rol die ik Flanders’ PlasticVision met plezier zie opnemen.” Samenwerking is de sleutel tot succes. Het belang van een cluster voor de kunststofverwerkende industrie in Vlaanderen is niet te onderschatten. Concentratie in een kleine regio en het aantrekken van buitenlandse bedrijven doen een positieve interne concurrentie ontstaan die de slagkracht van de regio verhoogt. Door coöperatie tussen de overheid, de opleidingscentra en de onderzoeksinstellingen wordt een regio gecreëerd die een concurrentievoordeel oplevert in de kunststofverwerkende sector en Vlaanderen als dusdanig op de wereldkaart zet.

Meerwaarde voor kmo’s

Dat ook kmo’s wel degelijk hulp kunnen gebruiken bij innovatieve projecten, blijkt uit het verhaal van Clement De Meersman, voorzitter van Flanders’ PlasticVision maar ook bezieler van de innovatieve Smartroof-dakpannen met geïntegreerde zonnepanelen. Om van het Smartroofidee een winstgevend product te maken, moesten heel veel horden worden genomen: oplossingen vinden voor assemblage en kabels, overleg met dakdekkers, daktechnologie bestuderen, certificatie, patenten… Clement De Meersman: “Er waren gigantisch veel beslissingen nodig om een simpel pannetje te maken. Veel kmo’s moeten dan ook passen bij de ontwikkeling van een creatief idee. Tientallen projecten sterven een stille dood omdat er onvoldoende

Herman Derache, directeur van Sirris Vlaanderen.

Visie op Kunststof 1 | 2011 aan het woord

11

“Vernieuwing staat centraal in onze bedrijfsfilosofie. Wij voeren voortdurend onderzoek naar nieuwe technologieën.” Wat willen grote bedrijven?

Ook voor grote ondernemingen kan Flanders PlasticVision een rol spelen. Conwed Plastics uit Genk produceert hoogtechnologische kunststof netstructuren voor verschillende gespecialiseerde toepassingen in de industrie en de automobielsector. Daarnaast richt het bedrijf zich ook op de consumentenmarkt met producten als matrassen en poetsdoeken. “Vernieuwing staat centraal in onze bedrijfsfilosofie. Wij voeren voortdurend onderzoek naar nieuwe technologieën. Zo innoveerden we een tijdje geleden met de lancering van een ultralichte netstructuur voor nieuwe energiezuinige Miele-luchtfilters. We legden al verschillende nieuwe octrooien neer. In onze constante drang naar vernieuwing komen de initiatieven van Flanders’ PlasticVision zeer goed van pas”, aldus Henk Brouwers, chairman Europe van Conwed.

Versnippering

Ondertussen staat innovatie ook op de Vlaamse agenda, maar het speelveld in Vlaanderen is erg versnipperd: er zijn heel veel initiatieven (vaak kleinschalig) en heel veel organisaties die onvoldoende met elkaar overleggen en allemaal ongeveer hetzelfde aanbieden. Bedrijven op zoek naar steun vragen zich af waar ze moeten zijn: de versnippering is een probleem geworden. Dat lijkt in onze buurlanden minder een probleem te zijn. Etienne Van Daele: “Wij zijn niet de enige Europese regio die de nood voelt

om een meer dynamisch innovatie- en ontwikkelingsbeleid te voeren. Ook onze Franse, Zwitserse en Oostenrijkse collega’s zijn actief en creëren gelijkaardige structuren. Ook deze regio’s hebben het begrepen: het beste innovatieve klimaat ontstaat en bloeit waar de ondernemingen samen de toekomst exploreren, samen overleggen, samen ontwikkelen en innoveren.”

Don Quichote

Samenwerking stimuleren in het versnipperde Vlaamse landschap is minder evident dan het lijkt. Bij projectaanvragen en andere initiatieven blijkt dat er heel wat zere tenen en gevoeligheden zijn. Iedereen vindt specialisatie een opportuniteit, maar het vertrouwen is nog te klein om er voluit voor te gaan. Het lijkt wel een bovenmenselijke opdracht om beweging te krijgen in die situatie. “Ik voel me dan ook als Don Quichote die tegen windmolens vecht”, weet Jan Geeraert. Hij is niettemin positief: “Flanders’ PlasticVision kan niet mislukken. Omdat er vandaag helemaal géén toenadering is tussen de verschillende partners, is elke stap in de goede richting — hoe klein ook — een succes. Hoopvol is het dat bedrijven zélf vragende partij zijn. Zij zijn het beu om elke dag te worden gebeld door telkens andere hogescholen die projecten willen realiseren.”

Jan Geeraert Algemeen directeur Flanders’ PlasticVision E. Sabbelaan 51 8500 Kortrijk T 056 28 28 25 [email protected] www.plasticvision.be

Etienne Van Daele, voorzitter van de Raad van Bestuur van het Vlaams Kunststofcentrum.

12 Visie op Kunststof 1 | 2011 aan het woord

Wie is wie 1

2

3

4

5

6

“De sector heeft het te lang goed gehad. Wij staan aan de top in de wereld, maar hebben daardoor verzuimd om op lange termijn te denken.”

7

1. Jan Geeraert • Algemeen directeur Flanders’ PlasticVision. 2. Clement De Meersman • Voorzitter van Flanders’ PlasticVision en bestuurder in verschillende vennootschappen (o.a. Deceuninck). 3. Herman Derache • Directeur van Sirris Vlaanderen. 4. Geert Scheys • Secretaris-generaal van Federplast. 5. Etienne Van Daele • Voorzitter van de Raad van Bestuur van het Vlaams Kunststofcentrum (VKC). 6. Filip Du Prez • Hoogleraar Polymeerchemie aan UGent; coördinator AUGent-groep ‘Polymer Science & Technology. 7. Henk Brouwers • Vice-voorzitter van Flanders’ PlasticVision. • Chairman Europe van Conwed.

Visie op Kunststof 1 | 2011 aan het woord

13

uit de praktij

b-token Wil snel ideeën kunnen realiseren

Informatie uitwisselen

b-token verwacht heel wat van het FPV-lidmaatschap. Nathalie Breugelmans: “Wij vinden het een zeer boeiend initiatief en we vinden dat het zeker een meerwaarde kan bieden. Het is belangrijk dat er een aanspreekpunt is voor bedrijven in gelijkaardige sectoren of met gelijkaardige productieprocessen. Wij kijken alvast uit naar de mogelijkheid om informatie uit te wisselen. Eerder werkten we nauw samen met het Vlaams Kunststofcentrum (VKC) in Kortrijk. Omdat het VKC lid is van Flanders’ PlasticVision, zijn wij ook lid geworden. We zijn nog niet heel lang lid van Flanders’ PlasticVision, maar we hebben er alle vertrouwen in dat we veel nieuwe mensen, bedrijven en technieken zullen leren kennen.”

Betaalmunten in kunststof.

b-token produceert betaalmunten in kunststof. Het bedrijf uit Retie is lid geworden van Flanders’ PlasticVision omdat het kennis wil delen met andere bedrijven. “Wij willen innoveren en willen graag zo veel mogelijk leren”, luidt het bij b-token. De jetons van b-token worden gemaakt uit kunststof die het bedrijf zelf spuitgiet. Betaalmunten in kunststof kunnen steeds opnieuw worden gebruikt. Dat milieuvriendelijke aspect is een belangrijke troef. Het maakt ook dat ze op langere termijn goedkoper zijn dan papieren drankbonnen. Plastic jetons hebben nog voordelen: ze maken een snellere betaling mogelijk én een veiligere verwerking. Ze vormen, kortom, het perfecte betaalmiddel.

Duurzaam ondernemen

Duurzaam ondernemen is een belangrijk onderdeel van het beleid bij b-token. “Duurzaam ondernemen betekent voor ons dat we rekening houden met de ecologische en maatschappelijke effecten van onze productie. We doen heel wat inspanningen. We proberen de verpakkingen te verminderen door ze optimaal te gebruiken. We maximaliseren het hergebruik van de afvalstromen. De afvalstroom van messing of koper halen we tijdens het spuitgieten uit de totale afvalstroom”, aldus manager Nathalie Breugelmans.

14 Visie op Kunststof 1 | 2011 uit de praktijk

“Wij kijken alvast uit naar de mogelijkheid om informatie uit te wisselen.” Uitgebreid netwerk

De kennis die een koepelorganisatie als Flanders’ PlasticVision kan verzamelen, vindt b-token een troef. “Kleine bedrijven zoals ons zijn vaak op zoek naar oplossingen die heel sectorgericht zijn. Dankzij koepelorganisaties als Flanders’ PlasticVision hoeven we het warm water niet meer opnieuw uit te vinden, maar moeten we enkel nog toepassingen vinden in onze sector. Daarnaast heeft Flanders’ PlasticVision ook een zeer uitgebreid netwerk dat ons zeker van pas kan komen.” b-token is alvast een ambassadeur. Nathalie Breugelmans: “Het is zeer belangrijk dat bedrijven in gelijkaardige sectoren zich verenigen. Waarschijnlijk zijn er bedrijven die telkens op dezelfde problemen blijven stuiten. Het is een ideaal platform om hulp te krijgen van andere bedrijven. Wij kijken heel erg uit om samen met FPV onze innovatieve dromen en ideeën om te zetten in realiteit.”

b-token Veldenstraat 14 bis 2470 Retie T 014 38 99 00 [email protected] www.b-token.eu

NovoPolymers Wil beter zicht op de sector en de sectorevoluties NovoPolymers is een Belgische ontwikkelaar en producent van kunststoffolies die voornamelijk in de fotovoltaïsche industrie gebruikt worden. Het startende bedrijf telt 20 werknemers en wil zich vooral concentreren op onderzoek en ontwikkeling om zonnepanelen te optimaliseren. De firma is lid geworden van Flanders’ PlasticVision omdat ze heel wat nieuwe netwerking-opportuniteiten zag in het lidmaatschap van een koepelorganisatie. NovoPolymers verwacht vooral een duidelijk beeld te krijgen van de kunststofindustrie in Vlaanderen. Zeker als starter is het een enorm pluspunt om de sector goed te leren kennen en te weten wie aanwezig is op de markt. De voordelen van lidmaatschap van een koepelorgansatie zijn legio, maar NovoPolymers verwijst hier vooral naar pluspunten zoals marketing en de consolidatie van alle partners als waardevolle dienstverlening voor het bedrijf. NovoPolymers is nog maar net lid van Flanders’ PlasticVision en nam nog geen deel aan projecten, maar hier zal de toekomst snel verandering in brengen.

NovoPolymers Rijksweg 8A 2870 Puurs T 03 820 14 59 [email protected] www.novopolymers.be

Smartroof

zoekt naar innovatie-partners Smartroof ontwikkelt, produceert en verkoopt zonnepannen in de vorm van dakpannen. De dakpannen zijn gemaakt uit kunststof en hebben een geïntegreerd photovoltaisch element. De firma (3 werknemers) is lid geworden van Flanders’ PlasticVision om op de hoogte te blijven van innovaties in kunststofverwerking, maar ook om kennis te maken met ideeën, knowhow en werkmethodes van buiten de sector. Smartroof kijkt — via Flanders’ PlasticVision — eveneens uit naar mogelijke samenwerkingen. De firma vindt de oprichting van Flanders’ PlasticVision een goed initiatief: “Een leegte wordt nu hopelijk opgevuld.” Ze probeert momenteel een cluster op te bouwen en is tot dusver tevreden over de samenwerking met Flanders’ PlasticVision.

Smartroof Wezestraat 8A 8850 Ardooie T 051 74 57 52 [email protected] www.smartroof.be

Visie op Kunststof 1 | 2011 uit de praktijk

15

act

Kunststof- en rubbersector in beeld Samenwerking is nodig Hoe is het gesteld met de Belgische kunststof- en rubbersector? Die houdt méér dan stand, zo blijkt uit cijfers van Federplast. Maar de sector heeft meer dan ooit nood aan een sterke innovatiemotor. De kunststof- en rubberindustrie in België is uniek in Europa en de wereld, zowel qua intensiteit en efficiëntie als qua welvaartsbijdrage. In België wordt het grootste volume aan kunststof en rubber verwerkt per hoofd van de bevolking. Met bijna 200 kg per capita heeft ons land een flinke voorsprong op achtervolger Duitsland (dat geen 150 kg haalt). Bij de productie scoren we nog beter: we produceren meer dan 500 kg per capita. Nederland haalt net geen 300 kg en Duitsland – op de derde plaats – produceert ongeveer 200 kg per capita. (Figuur 1 & 2)

“De diverse inputs die Flanders’ PlasticVision heeft verzameld zullen alvast als inspiratiebronnen en roadmaps worden gebruikt om in de sector acties op gang te brengen.” Forse welvaartsbijdrage

De kunststof- en rubberindustrie is niet alleen sterk vanuit volume- en efficiëntie-overwegingen, maar levert ook een forse bijdrage tot onze welvaart. Op tien jaar tijd verdubbelde de handelsbalans voor de sector (export – import), terwijl de handelsbalans-evolutie voor alle Belgische producten samen veel minder sterk was (en in 2008 zelfs een diepe duik maakte). Ook de tewerkstelling in de sector houdt veel beter stand dan de volledige industriële tewerkstelling in België. (Figuur 3 & 4)

Onklopbare troeven

Hoe komt het dat België zo goed scoort? De sterke logistieke positie van België in Europa en in de wereld speelt natuurlijk een grote rol. Met drie grote zeehavens, een dicht netwerk van pijpleidingen en de aanwezigheid van Europa’s belangrijkste chemie-cluster heeft ons land troeven die anderen niet kunnen uitspelen. Er is ook een sterke en unieke integratie van de gehele waardeketen (van

16 Visie op Kunststof 1 | 2011 actua

feedstock tot eindproduct) voor kunststof en rubber op het Belgische grondgebied. De synergie die daardoor kan ontstaan, leidt tot een onklopbare kostenefficiëntie. Dan is er nog de nabijheid van de Europese consumentenmarkten met een zeer hoge koopkracht: 80 procent van de Europese koopkracht bevindt zich binnen een straal van 500 km rond Brussel.

Kritische massa

Er is ook een keerzijde. De sector wordt in ons land gekenmerkt door vele kleine(re) tot middelgrote ondernemingen. Het gemiddelde bedrijf telt 45 personeelsleden. Al die bedrijven hebben apart niet voldoende kritische massa om innovatie en R&D op een duurzame en kostenefficiënte manier in stand te houden. Samenwerking is aanbevolen, meent Federplast.

Wat denken CEO’s?

Federplast vroeg aan de CEO’s uit de sector hoe zij naar de toekomst kijken. Volgens de CEO’s wordt 2011 een goed jaar. 70% van de respondenten verwacht een groei van het productievolume. Slechts 42% van de CEO’s voorspelde groei voor 2010. Opvallend is dat vele CEO’s groei zien in nieuwe markten of eindtoepassingen. De bevraagde CEO’s denken dat de tewerkstelling stabiel zal blijven (50%) of zelfs zal toenemen (38%). Optimistische vooruitzichten hebben echter innovatie nodig als noodzakelijke brandstof, vindt Federplast. De diverse inputs die Flanders’ PlasticVision heeft verzameld heeft uit de recente samenwerking met ECP4 (zie elders in dit magazine) zullen alvast als inspiratiebronnen en roadmaps worden gebruikt om in de sector acties op gang te brengen. (Figuur 5 & 6) Alle data kunnen in detail worden geraadpleegd op www.federplast.be.

Federplast Diamant Building A. Reyerslaan 30 1030 Brussel T 02 238 97 39 [email protected] www.federplast.be

1

Plastics processing per capita (2009)

kg per capita

600

2

Plastics production per capita (2009)

kg per capita

250 500 200 400 150

300

100

a ik

IS Am

er

na

C

hi C

n

d

te os O

M

id

La

de

t.

n

W er el

.

je

on K

an

d ig

Ve re n

Sp

n

lië Ita

a

pa Ja

ijk kr

ro p

an Fr

Eu

nd

TA AF

ts ui D

N

la

la

lg

er

Be

ed

Am t. La

N

ië

a

IS

ik er

na

C

hi C

.

W er el

le

on K d

ig

d

n

ijk kr

Po

an Fr

Ve re n

a

je an Sp

ë

ro p Eu

n

Ts j

ec

hi

nd

pa

la er ed

Ja

lië N

N

Ita

AF

TA *

nd

lg

la ts ui

D

Be

*

0

ië

100

0

nd

200

50

1. Kunststof- en rubberverwerking per capita (2009). 2. Kunststof- en rubberproductie per capita (2009).

3 Handelsbalans (export - import) 20

104

in biljoen €

102

18

Alle Belgische producten

16

100 98

14 11,0

12 10

96 94

8 6

4

106

5,4

92

Kunststof en rubber

4

90

2

88

0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Industrie (zonder bouwnijverheid) Maken van kunststof of rubber materialen

86 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

3. Kunststof- en rubber handelsbalans (export - import). 4. Werkgelegenheid in de Belgische kunststof- en rubberverwerkende industrie.

5 80%

50%

44%

42%

40% 30% 10%

50%

50%

60%

20%

58%

60%

70%

70%

6

70%

15%

2011

21% 9%

38%

40%

2010

30% 20%

19%

23%

2010 2011

13%

10%

0%

0% Daling

Stabiel

Groei

Daling

Stabiel

Groei

5. Voorspelling CEO’s van de Belgische kunststof- en rubberverwerkende industrie - productie volume. 6. Voorspelling CEO’s van de Belgische kunststof- en rubberverwerkende industrie - werkgelegenheid.

Visie op Kunststof 1 | 2011 actua

17

act

Europees platform voor méér innovatie ECP4 van start recente Europese onderzoeksbudgetten (FP6, FP7…). De laatste maanden is daarom door EuPC gewerkt aan een platform voor meer (coöperatief ) langetermijnonderzoek ten bate van de kunststof- en rubberverwerkende industrie. Het platform moet het relatief aandeel van de industrie in de Europese onderzoeksprogramma’s verhogen.

“Het platform moet het relatief aandeel van de industrie in de onderzoeksprogramma’s verhogen.” Roadmaps

Kunststofgerichte onderzoeksprojecten.

De sector van de Europese kunststof- en rubberverwerkende industrie is belangrijk in Europa. Met een gecumuleerde omzet van 208 miljard euro, een totale tewerkstelling van ongeveer 1,4 miljoen personen en 50 000 bedrijven heeft de sector heel wat te betekenen. De economische belangen en de handelsbelangen van de sector worden momenteel vanuit een Brussels kantoor behandeld door EuPC (European Plastics Converters). Men ontwikkelt er een klare kijk op de toekomst. De sector heeft af te rekenen met heel wat uitdagingen. Zo is er nood aan meer coöperatieve research, development en innovatie om het hoofd te kunnen blijven bieden aan goedkopere producten uit lageloonlanden. Er is ook nood aan meer innovatie door nieuwe grondstoffen (en de praktische verwerkbaarheid ervan). In de transformatie- en productieprocessen moet het energieverbruik naar beneden. Tenslotte moet er heel wat gebeuren om te voldoen aan nieuwe Europese milieu- en gezondheidsregels, zoals die ook vereist zijn in diverse eindtoepassingen (verpakking, bouw, auto-industrie, consumentengoederen …).

Te weinig innovatie

Méér innovatie en R&D lijken dus cruciaal voor de sector. Toch is dat wat net niet gebeurt. De innovatiebestedingen zijn relatief laag, wat mee wordt bepaald door het sterke kmo-karakter van de bedrijven. Het lage bedrag aan innovatiebestedingen vertaalde zich ook in het relatief lage aandeel van de kunststofgerichte onderzoeksprojecten in

18 Visie op Kunststof 1 | 2011 actua

Het nieuwe platform kreeg een naam: European Composites Polymer Plastics and Processing Platform (ECP4). Enkele leden zijn o.a. Fraunhofer en Aimplas. Het zal een aparte juridische structuur krijgen en projectmanager Wouter Geurts krijgt een belangrijke rol. “Eén van mijn eerste opdrachten — ze is al gestart overigens — is een aantal roadmaps of visiedocumenten opstellen voor de sector. Ik ga trachten een aantal belangrijke evoluties in kaart te brengen, en ook de noden van eindtoepassingen voor kunststoffen, rubbers en composietmaterialen op termijn te schetsen voor verschillende sectoren: automotive, medische sector en farma, elektronica, bouw, industriële uitrusting, verpakking en consumentengoederen (speelgoed, bagage, sportgoederen, meubilair…)”, aldus Wouter Geurts. De bedoeling van de visiedocumenten is om voldoende coherentie en kritische massa te krijgen. De volgende stap is dan het opzetten van internationale en coöperatieve R&D-projecten, geïnspireerd door de visiedocumenten.

European Plastics Convertors Avenue de Cortenbergh 71 1000 Brussel T 02 732 41 24 [email protected] www.plasticsconverters.eu www.ecp4.eu

Your partner in packaging components Passion for Excellence

Lyo & Serum Stoppers - Syringe Components - Aluminum Caps

Our offer Coated products Camera inspection Ready-To-Use solutions Life-cycle packaging support

Your benefit Compatibility Enhanced safety Process efficiency Convenience

Sales Office Belgium

Sales Office USA

Sales Office Italy

Industrieterrein Kolmen 1519 B-3570 Alken Belgium (+32 11 590 811)

9012 Pennsauken Highway Pennsauken, NJ 08110 USA (+1 856 663 2202)

Viale dell’ Industria 7 20010 Pregnana Milanese Italy (+39 02 939 651)

25/05/11 09:45

© Samsonite 2011

adv_AP Review_186x129.indd 1

www.helvoetpharma.com

Choosing for lightness becomes twice as hard. Thanks to CURV® technology* Thanks to the new revolutionary Curv® technology, the Cosmolite and Cubelite ranges manage to combine extreme lightness with outstanding shock resistance. That just leaves you with just one really tough choice: which one of the two?

Cosmolite as of 2.2 kg for the spinner 55 cm

www.samsonite.com

2SAM1904_Ad_Curv_186x129_UK.indd 1

Cubelite as of 2.1 kg for the upright 54 cm

*CURV® is a registered US trademark of Propex Operating Company, LLC

11/05/11 15:08

REsearc

Plastics meets micro-electronics Aan tafel met IMEC en UGent ficiëntie en qua opschaalbaarheid. De wereld van de micro-electronica kijkt in de richting van de industrie voor betere en efficiëntere oplossingen mét een potentieel voor industrialisatie.

“Voor de industrie is het belangrijk om zich te accociëren met de Gentse universiteit of met een topinstituut als IMEC.” RFID-technologie

Moule voor LED-matrix.

Wat kan micro-elektronica betekenen voor de wereld van plastics en polymeren? Op 29 maart werd daar over nagedacht door IMEC (Cel Industrialisatie en Innovatie), de UGent (Center for Microsystems Technology), Flanders’ PlasticVision en het VKC. Aan welke gemeenschappelijke uitdagingen en opportuniteiten kan er samen worden gewerkt? Verschillende, zo blijkt. Voor de industrie is het belangrijk om zich te associëren met de Gentse universiteit of met een topinstituut als IMEC: het kan bij bedrijven de deur openzetten voor nieuwe kansen en nieuwe opportuniteiten die ze vanuit hun traditionele lineaire denkpatroon wellicht nooit zelf zouden kunnen ‘spotten’. Na de sessie met IMEC en de UGent kwamen drie opportuniteiten voor de kunststofsector duidelijker en scherper in beeld.

Stretchable electronics

Bij de ‘stretchable’ elektronica is er nood aan opschaalbare en industrialiseerbare processen voor de encapsulatie van flexible schakelingen. De huidige oplossingen die worden gebruikt voor encapsulatie (een elastisch kunststofmateriaal zoals silicone of polyurethaan) voldoen niet qua ef-

20 Visie op Kunststof 1 | 2011 research

RFID-technologie gebruiken bij hoogvolume-kunststofvormgevingsprocessen zoals spuitgieten en extrusie, is een tweede opportuniteit. Er is nood aan een betere identificatie en ‘tracking’ van hoogwaardige kunststofgevormde eindproducten (reiskoffers, ski’s, surfboards, hoogwaardige verpakking… ). Tegelijk daalt de kost almaar van RFIDtechnologie en RFID-tags. Er wordt gedacht aan een haalbaarheidsstudie om het potentieel, de IP-situatie en de mogelijke complexiteit van een volwaardig innovatieproject beter te kunnen inschatten.

Plastic displays

Ook in de deeldomeinen van ‘Large Area Electronics’ en organische zonnecellen (OPV) worden opportuniteiten op lange termijn gezien voor de kunststofsector. Meer bepaald is er expertise nodig voor ‘plastic displays’ en voor coatings op folies in plastic. Organische zonnecellen kunnen immers met traditionele coatingtechnieken (inkjet printing of spraycoating) worden gemaakt op goedkope, flexibele dragers. UGent - CMST Technologiepark 914 9052 Gent [email protected] www.cmst.be IMEC Kapeldreef 75 3001 Leuven [email protected] www.imec.be

Microspuitgieten Verdere optimalisatie mogelijk via ultrasoon en/of hybride matrijzen? Micro-injectie is het spuitgieten van hoogwaardige, kleine of gedetailleerde onderdelen. Het vereist een aangepast ontwerp voor zowel product als matrijs, en een reeks andere procesparameters voor het spuitgieten zelf. Vaak voorkomende problemen zijn de moeilijke doorgang door de nauwe openingen en het nauwkeurig volgen van een gedetailleerd oppervlak. Het aanleggen van een ultrasoon veld kan dan een aanzienlijke verbetering geven. Het is moeilijk om kleine producten volledig te vullen en om de juiste toleranties te verkrijgen bij gedetailleerde afwerkingen. Een ultrasoon veld zou dan kunnen helpen. Ultrasoon zou kunnen worden toegepast bij alle onderdelen die met micro-injectie worden gemaakt. Het gaat dan over hoogwaardige kleine onderdelen: lenzen, kleine schroefjes, tandwieltjes... Ook bij iets grotere producten met een heel gedetailleerde afwerking (CD’s...) zou het kunnen worden gebruikt.

Nauwkeurigheid op zeer kleine schaal (kop kogelpen).

Twee effecten

Het aanleggen van een akoestisch veld over een kunststofstroom leidt tot twee simultane effecten: enerzijds een periodieke verandering van de druk met een snelheidsveld als gevolg en anderzijds een (plaatselijke) verhoging van de temperatuur. Beide fenomenen leiden tot een verlaging van de waargenomen viscositeit. Bovendien vermindert de wrijving tussen de kunststof en de matrijs. De nuttige effecten op het (micro)spuitgietproces kunnen het best worden aangetoond aan de hand van enkele voorbeelden. Het aanleggen van een akoestisch veld kan bijvoorbeeld de oppervlaktenauwkeurigheid verhogen. Het gewicht van een contactlens neemt toe bij het aanleggen van een ultrasoon veld. Dat wijst erop dat de krimp in het product beter kan worden gecompenseerd.

Moule voor een micro molen.

Hybride matrijstechnologie

Een andere mogelijke oplossing voor het verbeteren van de productkwaliteit en de reologie bij micro-injectie, is gebruik te maken van hybride matrijstechnologie. Bij die techniek worden conventionele en Additive Manufacturing-productietechnieken (AM) ingezet. De matrijzen zijn dan opgebouwd uit meerdere materialen. In een onderzoeksproject van IWT-TETRA werd aangetoond dat de inzet van multi-materialen resulteert in een duidelijk verbeterd vloeigedrag van het polymeer. De nadelige thermische eigenschappen van matrijs-inzetblokken in titanium of keramiek, bijvoorbeeld, zorgen ervoor dat het matrijsmateriaal dienst doet als thermische isolator. Het product gaat dan minder snel stollen. Het resultaat is een duidelijk verbeterde ‘vloei’ van het te verwerken polymeer. Zo verbeteren de mechanische eigenschappen én de oppervlaktegesteldheid/kwaliteit van het eindproduct.

Katholieke Hogeschool Limburg Cel Kunststoffen Ir. Ludo Naelaerts - Projectcoördinator T 011 27 88 25 [email protected] Hogeschool Gent - Onderzoeksgroep CPMT Dr. Ing. Ludwig Cardon T 09 242 42 92 [email protected] www.cpmt.eu

Visie op Kunststof 1 | 2011 research

21

innovati

Vlasvezel in kunststof-compounds Een nieuwe jeugd voor vlas Vlas is de oudste textielvezel van natuurlijke oorsprong ter wereld. Maar de oude vezel is nog springlevend. Zijn unieke eigenschappen vormen immers een belangrijke troef én een enorm potentieel. In nieuwe, vaak verrassende toepassingen worden ze nóg beter gevaloriseerd dan vroeger. Speelt Vlaanderen in die nieuwe vlastoepassingen opnieuw de hoofdrol? In zijn vorige en historische levenscyclus was de vlasvezel vooral gericht op allerlei textieltoepassingen. De voordelen zijn bekend. Linnen (het afgewerkt product op basis van vlasvezels) is gezond voor de huid, warmteregulerend in winter én zomer, anti-allergeen, antibacterieel en sterker dan alle andere natuurlijke vezels. De ongeëvenaarde eigenschappen van de vlasvezel, waaronder vooral zijn sterkte en zijn geringe gewicht, zijn ook de producenten van vernieuwende technische materialen niet ontgaan. Vandaag staat de vezel weer helemaal op de voorgrond bij diverse materiaaltoepassingen. Het gaat dan vooral over de opkomst van composietmaterialen (hybride materialen): thermoplasten of thermoharders die worden versterkt door lange continue vezels (C, glasvezel...). Naast een goede specifieke stijfheid heeft de vlasvezel ook goede dempende eigenschappen. Daardoor komt de vezel als composietvezel in aanmerking voor diverse eindtoepassingen.

Duurzaam gewas

In tegenstelling tot veel andere natuurlijke vezels, is de impact van vlas op het milieu minimaal. Vlas is een zeer duurzaam gewas: het heeft een lage bemestingsbehoefte, het heeft weinig gewasbeschermingsmiddelen nodig en ook geen (of weinig) nood aan extra irrigatie. De vlasplant wordt ook volledig gebruikt. De lange en korte vezels worden verwerkt tot hoogkwalitatieve garens en stoffen; de korte vezels worden gebruikt voor de productie van papier, touw, non-wovens en composietmaterialen. Alle bijproducten van de vlasplant, waaronder vooral lijnzaad en lemen, vinden op hun beurt hun weg in een brede waaier van zeer uiteenlopende toepassingen. Nieuwe toepassingen voor de natuurlijke en milieuvriendelijke vlasvezel passen dan ook perfect in de aandacht voor ecologie, duurzaamheid, hernieuwbaarheid en recycleerbaarheid.

22 Visie op Kunststof 1 | 2011 innovatie

Lange continue vezels gebruikt in de ‘fiets van Museeuw’.

Toepassingen

De natuurlijke vezel heeft echter een groot nadeel: vlas is vochtabsorberend. Daarom moet de vezel meestal vooraf worden gedroogd. Lange continue vlasvezels worden als composiet-component al gebruikt in diverse toepassingen: wagens (hoedenplanken , deuronderdelen…), sportartikelen (ski’s, fietsen...). De ski’s van Rossignol (Attraxion 3S Echo) en de ‘fiets van Museeuw’ zijn bekende voorbeelden. De vezel komt ook van pas in productieprocessen. Klassieke composieten worden o.m. vervaardigd via ‘compression moulding’. Het is een werkwijze die vaak maar kleine reeksen toelaat. Daarom kijkt men recent ook in de richting van bekende massaproductietechnieken voor kunststoffen (spuitgieten, extrusie...) in combinatie met korte vlasvezels (enkele mm lang).

KU Leuven - Departement MTM Kasteelpark Arenberg 44 3001 Heverlee T 016 32 14 14 [email protected] www.mtm.kuleuven.be KHBO Expertisecentrum Kunststof Zeedijk 101 8400 Oostende T 059 56 90 45 [email protected] www.khbo.be

Lid worden?

Dorst naar innovatie? Om optimaal van onze diensten gebruik te kunnen maken, is lidmaatschap een must. Het lidgeld dat u zal dienen te betalen zal afhankelijk zijn van het aantal werknemers in uw bedrijf. Voor het jaar 2011 is het lidmaatschap echter gratis. Alle actoren uit de kunststof- en rubberverwerkende sector in Vlaanderen en erbuiten kunnen lid worden. Als lid van Flanders’ PlasticVision krijgt u volgende voordelen: 2 dagen gratis technologisch en wetenschappelijk advies over de innovatiemogelijkheden voor uw bedrijf in de kunststofsector Begeleiding bij het detecteren, definiëren en opstellen van innovatieve onderzoeksprojecten Onbeperkte toegang tot het forum van de verschillende onderzoeksprojecten waaraan u deelneemt Belangenbehartiging op Vlaams niveau De meest up-to-date informatie over trends en ontwikkelingen uit de sector via nieuwsbrieven, postersessies van onderzoeken van hogescholen en universiteiten in heldere taal, thema-publicaties op mensenmaat en een jaarlijkse verzameling van alle resultaatfiches (Trendwatch) 30% korting op onze evenementen (ontbijtsessies, seminaries, bedrijfsbezoeken, e.d.) Toegang tot een exclusief netwerk van collega-ondernemers en onderzoekers Uw bedrijfsgegevens in de ledengids van Flanders’ PlasticVision. Deze ledengids wordt op (inter)nationaal niveau verspreid aan klanten van onze leden Gratis lidkaart Vrij gebruik van het logo van Flanders’ PlasticVision

Meer info: T +32 56 28 28 25 | E [email protected]

Wat is Flanders’ PlasticVision?

Activiteiten van Flanders’ PlasticVision

Flanders’ PlasticVision is een competentiepool ter ondersteuning van de kunststof- en rubberverwerkende industrie in Vlaanderen. Flanders’ PlasticVision is een platform voor kennisuitwisseling tussen de kunststofindustrie en de onderzoekswereld; ze definieert nieuwe onderzoeksthema’s die innovatie in de kunststofindustrie mogelijk moeten maken. De organisatie is de brug tussen de theorie, het labo en de productie van innovaties in verband met kunststoffen en rubbers.

• Toekomstverkenningen en marktstudies (laten) uitvoeren rond volgende thema’s: nanotechnologie, nieuwe kunststoffen , biogebaseerde en biodegradeerbare materialen, hybride producten en composiettoepassingen met en van kunststof, microverwerking, energiebeheer en monitoring van verwerkingsprocessen en oppervlaktetechnologieën;

Wat doet Flanders’ PlasticVision?

• De leden begeleiden en coachen bij het detecteren, definiëren en opstellen van coöperatieve innovatieprojecten en businessmodellen;

Flanders PlasticVision wil de Vlaamse kunststof- en rubberverwerkende kmo’s stimuleren om meer samen te werken en de Vlaamse kunststofsector concurrentieel te maken en te houden ten opzichte van de buitenlandse kunststofmarkten. Onze voornaamste taken zijn: gezamenlijke projecten opzetten, het begeleiden van samenwerkingsverbanden, allianties creëren en  kenniscreatie stimuleren. Voor meer informatie, surf naar www.plasticvision.be

• Haalbaarheidsstudies voor mogelijke R&D-projecten (laten) uitvoeren;

• Het coördineren en financieren van technologische adviesverlening bij kenniscentra voor een optimale diffusie van de resultaten; • Bedrijfsleiders van kmo’s overtuigen van het belang van netwerking binnen de sector via samenwerking op het vlak van technologie en innovatie; • Op zoek gaan naar geïnteresseerde partijen (ook buiten de eigen sector) om gedefinieerde problemen op te lossen en naar manieren om een groepsdynamiek tot stand te brengen (bvb. door het organiseren van ontmoetingsdagen, groepsbezoeken en studiereizen); • Contacten onderhouden met andere binnenlandse en buitenlandse kenniscentra.