Verzorging › revalidatie › volwassenenrevalidatie › beenamputatie
Verzorging van de stomp Het dagelijks goed wassen van uw stomp is erg belangrijk (o.a. vanwege de transpiratie). Was de stomp met handwarm water en niet geparfumeerde zeep. Daarna goed spoelen en stevig afdrogen. Dit bevordert de doorbloeding. Wanneer u wondjes heeft, juist niet stevig afdrogen maar voorzichtig droogdeppen. De stomp moet goed droog zijn, voordat de prothese aangetrokken wordt. Het is daarom aan te raden de stomp ’s avonds, voor het naar bed gaan te wassen.
Huidproblemen Door het dragen van de liner en prothese kunnen huidproblemen ontstaan. Voorbeelden hiervan zijn: Versterkt transpireren Blaarvorming Allergische reacties (roodheid en jeuk) Open wondjes (met of zonder pus) Ontsteking aan huid of haarzakjes Vasthechten van de huid aan het onderliggende bot Controleer de stomp dagelijks met een handspiegeltje. Kijk zorgvuldig of er plekjes of wondjes op de huid te zien zijn. Meld huidproblemen altijd aan een van uw behandelaren of orthopedisch instrumentmaker. Zij kunnen u adviseren en eventueel behandelen. Het kan voorkomen dat u de prothese tijdelijk niet kunt dragen, zodat de huid zich beter kan herstellen. Indien nodig verwijst de revalidatiearts u naar een dermatoloog.
Gebruik van de liner In Rijndam wordt over het algemeen gebruik gemaakt van een liner. Dit is een dikke kous, gemaakt van bijvoorbeeld siliconen. Deze draagt u direct op de huid. Daaroverheen gaat de prothesekoker. De keuze voor een bepaald type liner hangt nauw samen met het type prothese dat u gaat krijgen. Als de liner de stomp heeft afgedekt, kan de huid daarop gaan reageren door overmatige transpiratie. Na enkele weken heeft de huid zich hieraan aangepast en zal het transpireren verminderen. Het is mogelijk dat het transpireren weer toeneemt bij grotere inspanningen of hoge temperaturen.
Bij het uittrekken van de liner is het van belang deze van boven naar beneden af te rollen en er niet aan te trekken. Het maakt het uittrekken gemakkelijker en u beschadigd uw huid en de liner niet. Bij het aandoen van de liner kunt u deze ook het beste over de stomp heen rollen van onder naar boven. Dit om de liner zo goed mogelijk aan te laten sluiten aan de huid (en bijvoorbeeld ter voorkoming van blaarvorming).
Verzorging liner, koker en prothese Verzorging van de liner en de prothese zijn erg belangrijk. De prothese en uw huid blijven dan in goede staat. Dat is beter voor uw functioneren en de levensduur van de prothese.
Verzorging van de liner en koker De liner en de prothesekoker omsluiten de stomp. Zowel de liner als de koker zijn plaatsen waar stof, haren, vuil en transpiratie zich kunnen ophopen. Het is daarom belangrijk om de liner en de prothesekoker regelmatig te reinigen. De liner reinigt u dagelijks over het algemeen met een PH-neutrale douchegel. Let goed op dat u de zeepresten goed wegspoelt om huidirritatie te voorkomen. De manier waarop u de liner moet wassen, verschilt per type liner. Meer informatie hierover krijgt u van uw instrumentmaker. De koker kunt u met een natte doek afnemen. U mag hierbij zeep gebruiken. Ook hier geldt dat u de zeepresten goed moet afspoelen om huidirritaties te voorkomen.
Verzorging van de prothese De slijtage van de prothese wordt bepaald door de mate van gebruik, uw lichaamsgewicht en het soort prothese. Bij een prothese met bewegende delen treedt slijtage op. Het is daarom belangrijk zorgvuldig met uw prothese om te gaan. Laat deze met enige regelmaat door de instrumentmaker controleren. Bij technische problemen met de prothese kunt u altijd contact opnemen met de instrumentmaker. Ga in ieder geval nooit zelf sleutelen aan een prothese!
Schoenkeuze Een juiste schoenkeuze is van belang omdat: Niet elke schoen geschikt is om te dragen onder een prothese De schoen ook een goede ondersteuning moet geven voor de andere voet Eisen aan de protheseschoen: Een soepele zool laat meer bewegingsmogelijkheid toe in de voet Een lichte schoen doet de prothese minder zwaar aanvoelen De schoen moet stevig bevestigd kunnen worden aan de prothesevoet Vlakke zool Eisen aan de schoen voor de andere voet: Goede ondersteuning Goede pasvorm
Geschikte schoenen zijn: Veterschoenen Goede voetbed-ondersteuning voor de goede voet Goed aansluitend voetbed voor prothesevoet en niet scheef wegzakkend Goede maat, voor zowel prothesevoet als de goede voet Zo licht mogelijk Stevig contrefort Vlakke zool, liefst niet doorlopend (zoals bij gymschoenen) Veerkrachtige zool, niet te glad Stabiele hak, niet te smal en niet te hoog Verschil in hoogte tussen de zool en de hak is 3,5 cm voor dames en 2,5 cm voor heren. Variatie in schoenen is mogelijk, zolang de hakhoogte maar gelijk blijft! Bespreek uw wensen of de mogelijkheden ook met uw instrumentmaker.
Verzorging van de andere voet Een amputatie is een ingrijpende gebeurtenis. Veel aandacht zal gaan naar uw stomp. U loopt nu het risico om minder te denken aan de voet die u nog heeft. Dit is een begrijpelijke situatie, maar zeker niet wenselijk. Deze voet moet meer arbeid verrichten voor het bewaren van uw evenwicht en u zult merken dat deze voet meer belast wordt bij het lopen. Mogelijk heeft uw been of voet een verhoogd risico op beschadiging door diabetes of vaatlijden. Kortom, belangrijke redenen om uitgebreider stil te staan bij de voetverzorging.
Let op: org dat er geen wondjes ontstaan aan uw voet! U kunt dit voorkomen door rekening te houden met de volgende punten: Draag goed ademend en niet knellend schoeisel (bij voorkeur van leer) Koop zachte schoenen zonder scherpe randjes Kies voor soepele schoenen die buigzaam zijn Kies liever voor rubber zolen dan voor leren zolen (gladder en stugger) Sokken dienen bij voorkeur ademend te zijn. Kies voor wol of katoen, het liefst zonder naden en met een goede pasvorm. Was uw voet minimaal één keer per dag, bij voorkeur ’s avonds. Was de voet met water en een milde zeep en vergeet niet om tussen de tenen te wassen. Droog daarna goed, maar voorzichtig af. Het is goed om na het wassen niet meteen de sokken en schoenen aan te trekken. Laat de voet eerst drogen aan de lucht. Inspecteer de voet elke dag op wondjes , zo nodig met een spiegeltje Smeer de voet regelmatig in met een vettige crème Zorg voor een goede en voorzichtige verzorging van de nagels en eeltplekken Wanneer een pedicure uw voeten verzorgt, zoek dan een pedicure met een aantekening voor de ‘diabetische voet’.
Oefeningen voor de voet Na het reinigen en inspecteren van de voet kunt u voetgymnastiek doen. Dit zijn oefeningen die de doorbloeding van de voet stimuleren en helpen om de voet in optimale conditie te houden.
Ga op een stoel zitten met uw voet op de grond. Vervolgens doet u de volgende handelingen met uw tenen: Trek uw tenen naar u toe: hakstand Duw uw tenen van u af: tenenstand Trek de kleine teen/buitenkant op van de grond Trek de grote teen/binnenkant op van de grond. Zit met uw voet los van de grond, of in bed. Met uw voet voert u de volgende bewegingen uit: Draai rondjes met de voet binnenwaarts Draai rondjes met de voet buitenwaarts Raadpleeg uw fysiotherapeut voor de juiste uitvoering van de oefeningen.
Invloed gewichtsverandering Bij een beenamputatie leiden veranderingen in het lichaamsgewicht meestal tot ongewenste effecten. Hieronder wordt dat uitgelegd.
Afname in gewicht Wanneer u dunner wordt, wordt ook de stomp dunner. Hierdoor kan uw prothese te ruim gaan zitten. Dit kan pijn of wondjes veroorzaken. Als u merkt dat de prothese te ruim wordt, probeert u dan een (extra) sokje en neem contact op met de instrumentmaker. Hij kan de prothese indien nodig voor u aanpassen.
Toename in gewicht Hiervoor geldt het omgekeerde: wanneer u dikker wordt, wordt ook de stomp dikker. Aankomen in gewicht komt vaak voor na een amputatie, omdat de lichaamsbeweging afneemt. Wanneer de stomp dikker wordt, kan uw prothese te krap gaan zitten. U staat dan meer ‘op’ dan ‘in’ de prothese. Het lopen wordt daardoor minder veilig. Bovendien veroorzaakt een te krappe prothese soms pijn of wondjes. Het is belangrijk dat u deze problemen aangeeft bij de revalidatiearts of de instrumentmaker.
Overgewicht is om meerdere redenen ongunstig: Het heeft een negatief effect op hart- en bloedvaten. Overbelasting van de amputatiestomp. Overbelasting van de rest van het lichaam (zoals het andere been en de rug). Overbelasting van de protheseonderdelen: de mechanische onderdelen zijn maar tot een bepaald gewicht veilig.
Wat kunt u doen om overgewicht te voorkomen? Meer bewegen. De fysiotherapeut en de bewegingsagoog kunnen u hierover informeren. Minder of anders eten. Een diëtist kan u hierbij ondersteunen.
Specialisten in revalidatie
Volwassenenrevalidatie | Kinderrevalidatie | Arbeidsrevalidatie | Orthopedietechniek © 2016 Rijndam
