STOMAZORG
De verzorging van uw urinestoma ADVIES
De verzorging van uw urinestoma In deze folder vindt u informatie over de verzorging van een urinestoma (kunstmatige uitgang van de urinewegen). Eerst wordt uitgelegd hoe u een stoma met een ééndelig systeem het beste kunt verzorgen. Daarna kunt u lezen hoe de stomaverzorging met een tweedelig opvangsysteem in zijn werk gaat. Ook leest u hoe u het urinezakje kunt legen en hoe de nachtzak wordt aangesloten. Tot slot vindt u een aantal tips. Speciaal opgeleide verpleegkundigen zullen u precies uitleggen welk opvangsysteem u hebt en hoe u de handelingen uit moet voeren. In deze folder kunt u dit nog eens rustig nalezen. Wat u nodig hebt:
Het ééndelig opvangsysteem
een stoma-opvangzakje; • • droge en natte gazen (u kunt kraanwater gebruiken); • een afvalzakje; • (als het zakje niet op maat is:) malletje, schaar en pen.
Het ééndelige opvangsysteem is een zakje met kleeflaag dat rechtstreeks op de huid rond de stoma wordt geplakt. Afhankelijk van welk soort zakje u gebruikt, is deze op maat of moet nog op maat geknipt worden. Het opvangzakje wordt elke dag verschoond.
Verzorging: • Leeg het zakje in het toilet. • Zo nodig het zakje op maat knippen. • Verwijder het oude opvangzakje. Werk daarbij van boven naar beneden. Maak aan de bovenkant eerst een klein stukje van de kleeflaag los. Houd dit vervolgens met uw ene hand vast en duw met de andere hand zo op de huid, dat het opvangsysteem loskomt van uw buik. • Dek de stoma direct af met een nat gaasje.
Figuur 1. Eéndelig opvangsysteem
1
Het verwisselen van de huidplaat met zakje Wat u nodig hebt:
• Vouw het zakje naar binnen toe dubbel en deponeer het in het afvalzakje. Reinig huid en stoma met natte gazen. • Droog de huid rond de stoma met een droog gaasje. • Verwijder het beschermpapier van de kleeflaag van het opvangzakje. • Trek de huid van uw buik strak. • Leg de onderrand van de opening van het zakje tegen de onderrand van de stoma en klap het zakje om (zie afbeelding 1). • Druk alles goed aan en controleer of het opvangsysteem goed vast zit. • Sluit het kraantje onderaan het zakje.
huidplaat en opvangzakje; • • malletje, schaar en pen (als de huidplaat niet op maat is); • droge en natte gazen (u kunt kraanwater gebruiken); • een afvalzakje.
Verzorging: • Leeg het urineopvangzakje eerst in het toilet. • Knip zo nodig de nieuwe huidplaat op maat m.b.v. het malletje. • Verwijder de oude huidplaat. Werk daarbij van boven naar beneden. Maak aan de bovenkant eerst een klein stukje van de kleeflaag los. Houd dit vervolgens met uw ene hand vast en duw met de andere hand zo op de huid, dat de huidplaat loskomt van uw buik. Deponeer hem in het afvalzakje. • Dek de stoma direct af met een nat gaasje. • Reinig de huid en stoma met natte gazen. • Droog de huid rond de stoma met een droog gaasje. • Verwijder het beschermpapier van de kleeflaag van de huidplaat. • Trek met één hand de huid van uw buik strak en plak de huidplaat rond de stoma. • Druk alles vervolgens goed aan, vooral rondom de stoma. • Bevestig het zakje daarna op de huidplaat en controleer of dit goed vast zit. • Sluit het kraantje aan de onderkant van het zakje.
Het tweedelig opvangsysteem Een tweedelig opvangsysteem is een zogenoemde huidplaat met apart verwisselbare zakjes. De zakjes worden met dit systeem niet rechtstreeks op de huid geplakt, maar aan de huidplaat bevestigd. De huidplaat vervangt u in principe twee tot drie maal per week en het zakje elke dag.
Figuur 2. Tweedelig opvangsysteem
2
Verwisselen van alleen het zakje (bij tweedelig systeem):
Wat u nodig hebt:
Wat u nodig hebt:
Het legen:
opvangzakje; • • droge en natte gazen (kraanwater); • een afvalzakje.
• Houd de opening (de onderkant) van het zakje omhoog en open het kraantje. • Hang de opening van het zakje vervolgens naar beneden en laat de inhoud in de wc lopen. • Maak de binnenkant van het kraantje droog met het gaasje of stukje toiletpapier. • Sluit het kraantje.
• een droog gaasje of stukje toiletpapier.
Verzorging: • Leeg het urineopvangzakje eerst in het toilet. • Verwijder het zakje van de huidplaat en vouw dit naar binnen toe dubbel. Deponeer het vervolgens in het afvalzakje. • Dek de stoma direct af met een nat gaasje. • Reinig de stoma en de ring op de huidplaat met een nat gaasje. Let erop dat de buitenkant van de ring goed schoon is. • Bevestig het zakje op de huidplaat en controleer of het goed vastzit. • Sluit het kraantje aan de onderkant van het zakje.
Het aansluiten van een nachtzak Voor de nacht wordt het urineopvangzakje aangesloten aan een urinenachtzak. Bij bepaalde typen zakjes moet u eerst een koppelstuk bevestigen aan het kraantje, voordat u de nachtzak kunt aansluiten. De nachtzak heeft een inhoud van ongeveer twee liter en kan in een rekje aan de zijkant van uw bed hangen. Aan de onderkant heeft de nachtzak een aftapkraantje.
Het legen van het zakje Uit de stoma komt gewoonlijk de hele dag door urine. Wanneer het zakje voor ........................ deel gevuld is leegt u het in de wc. U kunt daarbij half op de wc zitten zodat het zakje zijdelings in de toiletpot geleegd kan worden. Of u kunt normaal op de wc zitten terwijl u het zakje tussen uw benen door leegt. Ook kunt u staande het zakje legen in de toiletpot.
Het aansluiten: • • • •
Leeg het urineopvangzakje in de wc. Laat het kraantje openstaan. Sluit de nachtzak hierop aan. Controleer of het kraantje aan de onderkant van de nachtzak gesloten is. • Bevestig de nachtzak aan het rekje. Hang het rekje aan de zijkant van uw • bed. De volgende ochtend kunt u de nachtzak weer van het urineopvangzakje ‘loskoppe-
3
len’. Sluit vervolgens het kraantje en verwissel het urineopvangzakje voor een schoon zakje. Wanneer u een koppelstuk gebruikt, laat dit dan aan de nachtzak zitten.
Het schoonmaken van de nachtzak: •
• Open het aftapkraantje en laat de urine in de wc lopen. • Spoel de zak met koud leidingwater en laat het water er weer uitlopen. • Sluit het aftapkraantje. • Giet een scheutje azijn in de zak en vul hem bij met koud water. Schud de inhoud een paar keer heen en weer door de zak. • Laat de zak leeglopen in de wc en hang hem met open kraantje te drogen tot u hem weer nodig hebt.
•
U kunt de urinenachtzak vijf tot zeven dagen gebruiken.
Algemene tips •
• Rondom en op de stoma zit altijd wat slijm; dit is normaal. Met een droog of nat gaasje is dit slijm van de stoma te halen. • Tijdens het reinigen van de stoma kan het slijmvlies wat gaan bloeden. Ook dit is een vrij normaal verschijnsel. • Als de huid rondom de stoma er wat rood uitziet, kunt u deze dun insmeren met een barrièrecrème voordat u het nieuwe opvangsysteem aanbrengt. Masseer de crème goed in de huid, totdat deze weer stroef aanvoelt. Breng vervolgens het opvangsysteem aan. • U kunt douchen met of zonder opvangsysteem. Als u doucht zonder opvang-
•
•
4
systeem moet u er rekening mee houden dat er altijd wat urine uit de stoma kan komen. U kunt het beste ‘s ochtends douchen en uw stoma verzorgen, omdat er dan het minste urine uit de stoma komt. Eventuele haartjes rond de stoma kunt u met een scheermesje weghalen. Reinig uw huid daarna met water, dep deze droog met een gaasje en smeer er vervolgens een dun laagje barrièrecrème op (zoals eerder beschreven). U kunt beter geen oplosmiddelen, ontvettende middelen, olie en/of vette zalven gebruiken tijdens de verzorging van uw stoma. Deze middelen irriteren de huid en kunnen de plakkracht van het opvangsysteem verminderen. Eventuele lijmresten kunt u verwijderen met een milde remover (niet te vaak). Daarna de huid goed reinigen met water en droogdeppen. Vervolgens de huid insmeren met barrièrecrème zoals eerder beschreven. De opening van het opvangsysteem moet precies passen rondom de stoma, er mag geen huid vrijliggen. Het is van belang dat u elke dag 1½ à 2 liter drinkt. Of u voldoende drinkt ziet u aan uw urine, deze moet er helder en lichtgeel uitzien. Vlokjes of slijm in de urine is normaal. Zorg dat u altijd extra opvangmateriaal bij u hebt, ook wanneer u de polikliniek bezoekt. In noodgevallen kunt u dan altijd uw opvangmiddelen verschonen.
Tot slot Hebt u nog vragen? U kunt altijd telefonisch contact opnemen met ons. U vindt onze contactgegevens in het grijze adreskader achterin deze folder.
5
St. Antonius Ziekenhuis T 088 - 320 30 00 E
[email protected] www.antoniusziekenhuis.nl
Spoedeisende Hulp 088 - 320 33 00 Stomazorg 088 - 320 28 00
Locaties en bezoekadressen
Ziekenhuizen
Poliklinieken
St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn)
St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht
St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein
St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern
6
Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl
STO 04/2004
Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis
