Verwelkoming en mededelingen. Psalm 105 (allen, staande)

Psalmenvesper 15 juli 2012 Organist: dhr. M. Knol Voorganger: dr. J.A. van den Berg Met medewerking van het Arezzo Consort (de cantorij van de studentenvereniging CSFR), onder leiding van Henk Vogel Welkom in de Martinikerk Hartelijk welkom in de Martinikerk. We hopen dat u vanavond op deze prachtige plek in het centrum van Groningen iets van God ervaart. De Martini is al vele eeuwen lang een plaats van gebed. Bid en zing mee, en laat u raken door Hem.

Verwelkoming en mededelingen Psalm 105 (allen, staande)

2 Vraagt naar des HEREN grote daden; zoekt zijn nabijheid, zijn genade. Gedenkt hoe Hij zijn oordeel velt, zijn wonderen ten teken stelt, 1

volk dat op Abram u beroemt, met Jakobs nieuwe naam genoemd. Moment van stilte, bemoediging en groet (allen gaan zitten) Koorzang Cantate Domino (Claudio Monteverdi) Cantate Domino canticum novum, Zing een nieuw lied voor de Heer cantate et benedicite nomini ejus: Zing voor de Heer en zegent zijn naam Quia mirabilia fecit. Cantate et exultate et psallite in cythara et voce psalmi: Quia mirabilia fecit

Die wonderen heeft verricht. Zing, juich en prijs met de harp en psalmen, Hem, die wonderen heeft verricht.

Gebed Psalm 105 (wisselzang) a 3 God, die aan ons zich openbaarde, regeert en oordeelt heel de aarde. Zijn woord wordt altoos trouw volbracht tot in het duizendste geslacht. 't Verbond met Abraham zijn vrind bevestigt Hij van kind tot kind. m 4 De HEER heeft Izak uitverkoren, aan Jakob zijn verbond bezworen, aan Israël zijn trouw verpand: Uw kindren breng Ik naar dit land, naar Kanaän dat eeuwig is uw toegemeten erfenis. v 5 Toen zij door vreemde landen gingen, een kleine schare vreemdelingen, van volk tot volk, van land tot land, toen ging Hij aan hun rechterhand. 2

Volken en vorsten zei Hij aan: Laat mijn gezalfden veilig gaan. k 6 Hoe wonderbaarlijk zijn Gods wegen. Toen Hij de deur sloot van de regen, met hongersnood het land bezocht, was Jozef reeds als slaaf verkocht en in gevangenschap geraakt, maar door Gods woorden vrijgemaakt. a 7 Egypte's koning, die bespeurde dat al wat Jozef zei gebeurde, bevrijdde hem, gaf heel zijn land en heel zijn huis hem in de hand. Rijksgroten zelfs vereerden hem, en oudsten hoorden naar zijn stem. m 8 Zo kwamen Jakob en zijn zonen als gasten in Egypte wonen. God gaf hun bloei in 't vreemde land, zij namen bijna d'overhand. Doch niemand vreesde voor hun macht, zolang men nog aan Jozef dacht. v 9 De harten der Egyptenaren, die Israël genegen waren, zijn door de HEER die alles leidt vervuld met afgunst, haat en nijd. Toen heeft Egypte hen gekweld met sluwe list en bruut geweld. k 10 Maar Mozes liet Gods woorden horen, Aäron kwam, door God verkoren, en tekenen van 's Heren hand geschiedden in Egypteland. De duisternis verslond de dag, zo triomfeerde Gods gezag. 3

a 14 Gods volk trok uit langs effen paden, met zilver en met goud beladen. De rijen door weerklonk hun lied. Wie God vertrouwt, die struikelt niet. Bekomen van verslagenheid was zelfs Egypte's volk verblijd. m 15 God gaf een wolk die hen geleidde, een vuur in 't duister aan hun zijde. Zo trokken zij in vrede voort, en steeds heeft God hun wens verhoord. Hij zond hun kwakkels in de nood, en uit de hemel hemels brood. v 16 God laafde hen in dorre streken, deed water uit de rotsen breken, 't werd een rivier en stroomde voort, want Hij gedacht zijn heilig woord, de trouw die Hij had toegezegd aan vader Abraham, zijn knecht. a 18 Die gunst heeft God zijn volk bewezen, opdat het altoos Hem zou vrezen, zijn wet betrachten en voortaan volstandig op zijn wegen gaan. Prijs God om al zijn majesteit. Hij leidt ons tot in eeuwigheid. Eerste lezing: Psalm 105 (Nieuwe Bijbel Vertaling) 1 Loof de H E E R , roep luid zijn naam, maak zijn daden bekend onder de volken, 2 zing en speel voor hem, spreek vol lof over zijn wonderen, 3 beroem u op zijn heilige naam. Wees blij van hart, u die de H E E R zoekt. 4 Zie uit naar de H E E R en zijn macht, 4

zoek voortdurend zijn nabijheid. 5 Gedenk de wonderen die hij heeft gedaan, de oordelen die hij heeft uitgesproken, 6 nageslacht van Abraham, zijn dienaar, kinderen van Jakob, door hem verkozen. 7 Hij is de H E E R , onze God, zijn besluiten gelden over de hele aarde. 8 Tot in eeuwigheid zal hij gedenken zijn belofte aan duizend geslachten, 9 het verbond dat hij sloot met Abraham en voor Isaak bevestigde met een eed. 10 Voor Jakob verhief hij het tot wet, voor Israël tot een eeuwig verbond, 11 toen hij zei: ‘Ik zal jou Kanaän geven, dat land wordt je onvervreemdbaar bezit.’ 12 Toen zij daar nog maar korte tijd waren, een handjevol vreemdelingen, 13 zwierven zij van volk naar volk, van het ene koninkrijk naar het andere. 14 Hij stond niet toe dat iemand hen verdrukte, ter wille van hen strafte hij koningen: 15 ‘Raak mijn gezalfden niet aan, doe mijn profeten geen kwaad.’ 16 Hij riep een hongersnood over het land af en vernietigde elke voorraad brood. 17 Hij stuurde een van hen vooruit: Jozef die als slaaf werd verkocht. 18 Ze klonken zijn voeten in ketenen, sloten zijn hals in ringen van ijzer, 19 totdat zijn voorspelling uitkwam en het woord van de H E E R hem vrijsprak. 20 De koning beval hem los te laten, de heerser der volken liet hem vrij. 21 Hij stelde hem aan als heer van zijn huis, als beheerder van heel zijn bezit, 22 om zijn prinsen aan banden te leggen en zijn oudsten wijsheid te leren. 23 Israël trok weg naar Egypte, Jakob verbleef als vreemde in het land van Cham. 5

24 God maakte zijn volk zeer vruchtbaar, machtiger dan wie het belaagden. 25 Hij veranderde hun hart: ze gingen zijn volk haten en spanden samen tegen zijn dienaren. 26 Hij stuurde Mozes, zijn dienaar, en Aäron, de man van zijn keuze. 27 Zij kondigden zijn wondertekenen aan, machtige daden in het land van Cham. 28 Hij stuurde duisternis en het werd duister – waren ze niet doof voor zijn woorden? 29 Hij veranderde hun waterstromen in bloed en liet al hun vissen sterven. 30 Hun land krioelde van kikkers, tot in de kamers van hun koningen. 31 Hij sprak en er kwamen steekvliegen en muggen in heel hun gebied. 32 In plaats van regen gaf hij hagel, hevige branden ontstak hij in hun land, 33 hij trof hun wijnstok en vijgenboom en verwoestte de bomen in hun gebied. 34 Hij sprak en de sprinkhaan kwam met zijn larven, niet te tellen, 35 die vrat al het groen van de velden, die vrat het gewas van hun akkers. 36 Hij trof de eerstgeborenen in hun land, hun sterke oudste zonen. 37 Hij liet zijn volk vertrekken met zilver en goud, niemand in hun stammen ging strompelend weg. 38 Egypte was vervuld van angst en zag hen met vreugde gaan. 39 Hij hing een wolk op als gordijn en ontstak vuur om de nacht te verlichten. 40 Op hun vraag liet hij kwartels komen, met brood uit de hemel stilde hij hun honger, 41 hij sloeg de rots open en er vloeide water, een rivier stromend in uitgedroogd land. 42 Hij dacht aan zijn heilig woord, gegeven aan Abraham, zijn dienaar, 43 hij liet zijn volk in vreugde vertrekken, zijn uitverkoren volk jubelend gaan. 6

44 Hij gaf hun het land van andere volken, het bezit van vreemde naties viel hun ten deel. 45 Zij moesten daar zijn geboden naleven en zich houden aan zijn wet. Halleluja!

Koorzang: Sicut locutus est (uit Bachs Magnificat, BWV 243) Sicut locutus est ad Patres nostros, Zoals Hij sprak tot onze voorouders, Abraham et semini eius in saecula. tot Abraham en zijn zaad tot in eeuwigheid.

Tweede lezing: Efeze 1 (Nieuwe Bijbel Vertaling) 3 Gezegend zij de God en Vader van onze Heer Jezus Christus, die ons in de hemelsferen, in Christus, met talrijke geestelijke zegeningen heeft gezegend. 4 In Christus immers heeft God, voordat de wereld gegrondvest werd, ons vol liefde uitgekozen om voor hem heilig en zuiver te zijn, 5 en hij heeft ons naar zijn wil en verlangen voorbestemd om in Jezus Christus zijn kinderen te worden, 6 tot eer van de grootheid van Gods genade, ons geschonken in zijn geliefde Zoon. 7 In hem zijn wij door zijn bloed verlost en zijn onze zonden vergeven, dankzij de rijke genade 8 die God ons in overvloed heeft geschonken. Hij heeft ons in al zijn wijsheid en inzicht 9-10 dit mysterie onthuld: zijn voornemen om met Christus de voltooiing van de tijd te verwezenlijken en zijn besluit om alles in de hemel en op aarde onder één hoofd bijeen te brengen, onder Christus. 11 In hem heeft God, die alles naar zijn wil en besluit tot stand brengt, ons de bestemming toebedeeld 12 om vanaf het begin onze hoop te vestigen op Christus, tot eer van Gods grootheid. 13 In hem hebt ook u de boodschap van de waarheid gehoord, het evangelie van uw redding, in hem bent u, door uw geloof, gemerkt met het stempel van de heilige Geest die ons beloofd is 14 als voorschot op onze erfenis, opdat allen die hij zich heeft verworven verlost zullen worden, tot eer van Gods grootheid.

7

Gezang 304

2 De Heer regeert! Zijn koninkrijk staat vast, zijn heerschappij omvat de loop der tijden; een sterke hand, die nooit heeft misgetast, blijft met het heilig zwaard des Geestes strijden; de adem zijner lippen overmant de tegenstand.

Uitleg en verkondiging Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Vanavond klinkt in de reeks van Psalmen Psalm 105; een lied dat eigenlijk een vervolg is op Psalm 104. Psalm 104 is een loflied op God vanwege de schepping als een prachtig kunstwerk. De schoonheid van kleuren en licht, de bijzondere samenhang van alle dingen, de manier waar op God het kunstwerk van de werkelijkheid in stand houdt is reden om God te loven. Psalm 105 spoort aan om God te loven om een andere reden. Namelijk Gods handelen in de loop van de geschiedenis. God heeft ons mensen niet alleen gelaten in de grote schepping, waarin je je door haar grootsheid 8

verloren kunt voelen. God schrijft zijn naam ook uit in de geschiedenis van mensen, met wie Hij optrekt. Hij gaat een weg met mensen. In het bijzonder met Israel, het volk waarmee God zijn spoor in de geschiedenis begint. Hij sluit een verbond met hen. Daaraan herinnert de Psalm. Daarom begint de Psalm met de oproep: 1 Loof de H EE R , roep luid zijn naam, maak zijn daden bekend onder de volken, 2 zing en speel voor hem, spreek vol lof over zijn wonderen, Niet zonder reden klinkt de oproep om God te loven om zijn actief ingrijpen in onze menselijke werkelijkheid. Er zijn in de omgeving van de schrijver twee herkenbare blokkades om te geloven dat God handelt in de geschiedenis. 1. Deze Psalm is bij uitstek een Psalm van Israel, een volk dat omringd werd door allerlei andere opvattingen over de werkelijkheid. Andere volkeren, en dat waren er veel meer en die leken vaak veel machtiger, hadden andere verklaringsmodellen voor de dingen die er gebeuren in de geschiedenis. Kun je wel zeggen dat de God van vader Abraham, Izak en Jakob de loop van de geschiedenis bepaalt? Hoe weet je dat eigenlijk? De beproeving voor Israel is ook ons heel herkenbaar. Gods hand, zijn handelen zien in je leven is voor veel mensen om ons heen een aanvechtbare opvatting. Je leven zien vanuit de God die handelt en stuurt, aanwijzingen geeft en je regeert, wordt niet zomaar geaccepteerd. Helemaal wanneer je de grenzen van het persoonlijke leven overstijgt en Gods aanwezigheid op andere levensterreinen wilt zien. We leven in een cultuur die praktisch en methodisch atheïsme hanteert. 2. Een andere blokkade is dat de Israëlieten het ook niet altijd op prijs stelden dat God zo betrokken is op hun leven. Het is voor hen voelde het lang niet altijd als voordeel. We horen dit terug in het laatste vers: 45 Zij moesten daar zijn geboden naleven en zich houden aan zijn wet. Halleluja!

9

Het gevoel van ongemak bij een God die daadwerkelijk op mijn leven betrokken is, is heel herkenbaar. Hoewel het leven leeg aanvoelt zonder God, is het omgekeerde voor ons ook niet altijd aangenaam. Het loflied dat we vanavond horen, wil deze tweevoudige belemmering overwinnen door royaal te bezingen wie God is. Hoe goed Hij is en waarom je je geen zorgen hoeft te maken over Zijn invloed: die is niet beklemmend maar bevrijdend: 3 beroem u op zijn heilige naam. Wees blij van hart, u die de H E E R zoekt. Door het zingen van de lofzang zing je jezelf bovendien naar zijn nabijheid, leer je weer uitkijken naar Zijn macht, dat is in ieder geval de suggestie van v 4-6: 4 Zie uit naar de H E E R en zijn macht, zoek voortdurend zijn nabijheid. 5 Gedenk de wonderen die hij heeft gedaan, de oordelen die hij heeft uitgesproken, 6 nageslacht van Abraham, zijn dienaar, kinderen van Jacob, door hem verkozen. Het gedenken van zijn wonderen, is uitzien naar zijn macht is zoeken van zijn nabijheid. Het gedenken van de wonderen die God heeft gedaan krijgen een focus mee. Het is niet een reeks willekeurige gebeurtenissen. Het gaat om het uitvoeren van een plan met grote zegeningen voor het volk waar Hij zich mee verbindt. Een plan dat wordt uitgevoerd dankzij de geweldige trouw van God: Wat God belooft, doet Hij. Hij wil het en Hij kan het (7-11): 7 Hij is de H E E R , onze God, zijn besluiten gelden over de hele aarde. 8 Tot in eeuwigheid zal hij gedenken zijn belofte aan duizend geslachten, 9 het verbond dat hij sloot met Abraham en voor Isaak bevestigde met een eed. 10 Voor Jakob verhief hij het tot wet, voor Israël tot een eeuwig verbond, 11 toen hij zei: ‘Ik zal jou Kanaän geven, 10

dat land wordt je onvervreemdbaar bezit.’ Door het uitspinnen van een aantal historische lijnen maakt de Psalmist duidelijk hoever God gaat, en door welke omstandigheden heen God zijn belofte waar maakt. Hij legt accenten die de zingende gemeente bemoedigen. De belofte van God brengt een lijn aan in de vaak angstige, raadselachtige en moeilijke omstandigheden van het leven.  v12-15 gaan in op het leven als minderheid. Als minderheid kun je onder de indruk zijn van de machten die je omringen. Maar God regeert ook het hart van de koningen rondom de stam van Abraham: 14 Hij stond niet toe dat iemand hen verdrukte, ter wille van hen strafte hij koningen. Trouw en macht van God houdt hen staande. God laat hen niet los.  De Jozefsgeschiedenis; een bijzondere en vanuit mensen gezien weinig verheffende gebeurtenis: de jaloezie van de broers, de trots van Jozef die zijn broers verklikt, dit alles wordt door God ten goede gekeerd. Zo zegt de schrijver het: 17 Hij stuurde een van hen vooruit:  God stuurt Mozes en Aaron met tekenen en wonderen, wanneer kwaadaardige machten zich groot maken in Egypte.  God leidt het volk door de woestijn. Hij brengt hen in het beloofde land. De trouw van God aan zijn belofte brengt een lijn aan in het leven van Israel. Hij laat zich niet tegenhouden door lastige omstandigheden, Hij laat zich niet terzijde stellen door de dwaasheden van de kinderen van Jakob, Hij kan niet worden tegengehouden door vijanden. De trouw van God brengt eenheid en richting aan in het leven van Israel. Ze worden niet overgelaten aan de chaos die alles in de war laat lopen, ze blijven geen wezen in de woestijn van het leven. Zij hebben een verbond met de God van Abraham Izak en Jakob. Deze God voert uit wat Hij wil. Prachtige redenen om God te loven, hem te vertrouwen, en met Hem te leven! Dan worden die oude geschiedenissen nieuwe realiteit. Ook voor ons is die lijn van trouw en goedheid van toepassing geworden. Nog meer dan de Psalmist kon weten wordt het in Jezus Christus zichtbaar wat de wil van God voor en de trouw van God aan mensen betekent. De komst van Jezus Christus is een diepere laag in de belofte aan Abraham. In 11

Hem worden alle volken van de aarde gezegend. In Jezus Christus heeft God zich voorgoed met ons menselijk leven verbonden. In Hem is Hij in ons bestaan gekomen. In Christus Jezus komen werkelijk alle lijnen van de aardse geschiedenis samen. Alles wordt onder Hem verenigd. Zo zingt Efeze 1: het mysterie, zijn voornemen om met Christus de voltooiing van de tijd te verwezenlijken en zijn besluit om alles in de hemel en op aarde onder één hoofd bijeen te brengen, onder Christus. Alle raadsels, onwil, weerzin, verdriet, verbijstering, het wordt geordend, vernietigd, vernieuwd, herschapen in Hem. Ons leven niet langer geregeerd door angst voor de omstandigheden, maar door hoop (v3), niet langer door schuld- of schuldgevoelens (v7), zelfs uiteindelijk niet door ons onvermogen om het goede te doen. God heeft een voornemen, dat voert Hij uit. Hij brengt eenheid in de verdeeldheid van ons bestaan. Daarover zingt het nieuwtestamentische loflied (Efeze 1): 3 Gezegend zij de God en Vader van onze Heer Jezus Christus, die ons in de hemelsferen, in Christus, met talrijke geestelijke zegeningen heeft gezegend: HOOP! 4 In Christus immers heeft God, voordat de wereld gegrondvest werd, ons vol liefde uitgekozen om voor hem heilig en zuiver te zijn: Onze onheiligheid niet het laatste woord, 5 en hij heeft ons naar zijn wil en verlangen voorbestemd om in Jezus Christus zijn kinderen te worden, 6 tot eer van de grootheid van Gods genade, ons geschonken in zijn geliefde Zoon. Zing daarover, zoek dat op, weer daar blij over, vertrouw je daaraan toe. Je zult dan ervaren dat God zijn naam ook in uw geschiedenis uitschrijft en dat het vreugde geeft. Amen.

Orgelspel Wer nur den lieben Gott lässt walten—J.S. Bach (BWV 642)

12

Geloofsbelijdenis (staande)

Gebeden, na een moment van stilte besloten met het Onze Vader, door het koor gezongen (Notre Père van Maurice Durufle) 13

Inzameling van vrijwillige gaven voor de Protestantse Gemeente Groningen

Gezang 397 (staande)

2 De schaduw van uw troon omsloot uw heiligen weleer, bij U beveiligd is ons lot en zeker ons verweer. 3 Gij zijt, van vóór Gij zee en aard' hebt door uw woord bereid, altijd dezelfde, die Gij waart, de God der eeuwigheid! Uitzending en zegen (staande, met gezongen ‘amen’) Orgelspel Bij de uitgang worden er gecollecteerd voor het fonds van de wijkgemeente. De zendingsbussen staan er deze maan voor de sport- en spelweek die we van 23-27 juli organiseren op het Bernoulliplein langs de Korreweg.

14

C o n ta c t Deze dienst wordt geleid door de wijkpredikant dr. J.A. (Sjaak) van den Berg. Hij is na afloop van de dienst beschikbaar voor reacties en vragen. Mocht u op een ander moment met hem willen praten, neem gerust contact op via 050-5418205 of [email protected].

Wijkgemeente Martinikerk Deze dienst wordt georganiseerd door de wijkgemeente Martinikerk. Deze gemeente is voluit Gronings: deel van de Protestantse Gemeente Groningen, actief in het stedelijke kerkenwerk en gericht op de verkondiging van Gods Woord in de stad. Samen met de andere protestantse wijkgemeenten in Groningen wil zij een krachtige geloofsgemeenschap zijn, die op eigentijdse wijze getuigt van de levensveranderende boodschap van het evangelie. De Martinigemeente noemt zich ‘orthodox’, weet zich schatplichtig aan de gereformeerde traditie. Ze hecht aan een eredienst met de verkondiging van de drie-enige God als centrum. Jong en oud voelen zich bij ons welkom in de diensten en op de Bijbelkringen. Voor meer informatie: www.wijkgemeentemartinikerk.nl.

Alphacursus Op de Alpha-cursus maak je in tien weken tijd kennis met het christelijk geloof. Op de cursus worden vijftien verschillende thema's van het christelijk geloof besproken, zoals: Is er meer? Wie is Jezus? Bidden: waarom en hoe? Hoe relevant is het christelijk geloof? Hoe leidt God ons? Wekelijks kom je als groep bij elkaar. De cursus start meestal met een gezellige maaltijd. Na het eten luister je naar een boeiende inleiding over het christelijk geloof. Daarna praat je in kleine groepjes door. 15

In september start een nieuwe cursus. Lijkt het je wat? Neem dan contact op met ds. J.A. van den Berg (050-5418205; of per mail: [email protected]) of met ouderling H.-J. van der Wal (050-050 – 5713629) die een van de cursusleiders is.

Maandelijkse Psalmenvespers in de Martinikerk Zondagavond, aanvang 19.00 uur Toegang vrij, met vrijwillige collecten, iedereen welkom Deze Psalmenvespers worden gehouden om de blijvende verbondenheid met de Synagoge tot uitdrukking te brengen, in continuïteit met de christelijke traditie in kloosters en kathedralen, en als inspiratie voor onze eigen spiritualiteit in verhouding tot God, onszelf, onze naaste en onze cultuur in het heden. Datum

Voorganger

Koor

Psalm

Dr. J.A. van den Berg Ds. O.C. Kerssen (Sloten) Dr. J.A. van den Berg Prof.dr. G.H. van Kooten

Martinikerkkoor MKK MKK MKK MKK

Psalm Psalm Psalm Psalm

106 107 108 109

Dr. J.A. van den Berg Prof.dr. G.H. van Kooten Dr. J.A. van den Berg Prof.dr. G.H. van Kooten Dr. J.A. van den Berg Prof.dr. G.H. van Kooten Dr. J.A. van den Berg Dr. J.A. van den Berg Ds. O.C. Kerssen (Sloten) Dr. J.A. van den Berg

MKK Roder MKK Roder MKK Roder MKK Roder MKK Roder

Psalm Psalm Psalm Psalm Psalm Psalm Psalm Psalm Psalm Psalm

110 111 112 113 114 115 116 117 118 119

2012 23-09-2012 14-10-2012 18-11-2012 16-12-2012 2013 13-01-2013 10-02-2013 10-03-2013 14-04-2013 12-05-2013 09-06-2013 08-09-2013 13-10-2013 10-11-2013 08-12-2013

16

koren koren koren koren koren

Met ingang van 2013 zullen het Roder Jongenskoor en de Roden Girl Choristers structureel om de maand medewerking verlenen aan de Psalmenvespers. Voor actuele informatie kunt u zich aanmelden via [email protected] .

Diensten kunnen worden meegeluisterd of nageluisterd via www.kerkomroep.nl > provincie Groningen > Groningen, Martinikerk

17