verstandelijk beperkte zorgvragers

pr

16

oj

e

c

tb

oe

WERKEN BIJ

verstandelijk beperkte zorgvragers

k

pb16-2007-v2

19-03-2007

11:17

Pagina 2

Colofon Uitgeverij Auteur Vormgeving Illustraties Pictogrammen Foto’s Drukwerk Met dank aan:

: : : : : : : :

Uitgeverij Edu’Actief b.v. Monique Duyvestein Tekst in Beeld Menno Kooistra Sluiter boekproductie, Lelystad Daniëlle Pluimers, Daans Foto’s, Rob van Rienen, Uitgeverij Edu’Actief b.v. Giethoorn ten Brink medewerkers en cliënten TriAde

Bij de ontwikkeling van PiT is gebruikgemaakt van het gedachtegoed van het Hezelandproject. Dit was een samenwerking van 31 vmbo-scholen voor Zorg & Welzijn (21 ‘Hezeland-scholen’ en tien ‘Fricolore-scholen’). Het project ontwikkelde een visie op de werkplekkenstructuur (WPS).

PiT Werken bij verstandelijk beperkte zorgvragers ISBN: 978-90-6053-487-8 NUR: 181 trefw. Leermiddelen: vmbo Zorg & Welzijn, WPS Copyright 2006

Uitgeverij Edu’Actief b.v. Postbus 1056 7940 KB Meppel telefoon: 0522-235235 telefax: 0522-235222 e-mail: [email protected] internet: www.edu-actief.nl

Eerste druk/tweede oplage Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission from the publisher. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

Pagina 3

Pictogrammen

4

Start

5

Actie Casus A Casus B Casus C

9 9 30 50

Reactie

68

Begrippenlijst

70

់

់

Inhoudsopgave

់

11:17

់

19-03-2007

់

pb16-2007-v2

pb16-2007-v2

19-03-2007

11:17

Pagina 4

4 ់

់

់

់

Pictogrammen

់

W E R K E N B I J V E R STA N D E L I J K B E P E R KT E Z O R G V R A G E R S

In dit boek komen de volgende pictogrammen voor: Dit betekent dat je de betekenis van sommige woorden kunt opzoeken. Je kunt ze opzoeken op Theek-iT.

Bij dit pictogram gaan jullie naar een clip kijken.

Opdrachten met dit pictogram kun je alleen doen.

Als je dit pictogram ziet moeten jullie een rollenspel uitvoeren.

Bij dit pictogram overleg je eerst met je docent voordat je met de opdracht mag beginnen.

Pagina 5

់

់

់

Start

11:17

់

19-03-2007

់

pb16-2007-v2

WERKEN BIJ

verstandelijk beperkte zorgvragers

START

1

De sector Zorg & Welzijn laat je kennismaken met werkveldgroepen. Vraag om de cd-rom met clips. Kies de clip ‘Start’. Als je wilt werken met gehandicapten, kun je kiezen uit twee werkveldgroepen: Gezondheidszorg en Welzijnswerk. Welke drie andere werkveldgroepen zijn er? 1. 2. 3. Zodra alle vijf werkveldgroepen zijn genoemd, klik je op de werkveldgroep ‘Welzijnswerk’. Hierin worden drie werkvelden genoemd. Welke werkvelden zijn dit? 1. 2. 3. Bij welk werkveld kun je gaan werken met gehandicapten?

Daarna klik je op de werkveldgroep ‘Gezondheidszorg’. Hierin worden ook drie werkvelden genoemd. Welke werkvelden zijn dit? 1. 2. 3. Bij welke werkvelden kun je gaan werken met gehandicapten?

PIT

VOOR

Z &W

5

pb16-2007-v2

19-03-2007

11:17

Pagina 6

6


START

2

Als je wilt werken met mensen met een verstandelijke beperking, moet je allerlei dingen leren over handicaps. Bijvoorbeeld over de oorzaken, de ernst en de soorten handicaps. De meeste mensen met een verstandelijke beperking hebben een aangeboren handicap. Je moet ook oefenen hoe je met mensen met een verstandelijke handicap om kunt gaan. Om met mensen met een beperking te kunnen werken, is een goede beroepshouding heel belangrijk. In de tabel staan punten die bij beroepshouding horen. Sommige van de genoemde punten zijn persoonlijke eigenschappen. Andere punten kun je proberen te ontwikkelen als werken met gehandicapten jou aanspreekt. Bespreek in je groep welke eigenschappen belangrijk zijn bij het werken met volwassenen of kinderen met een beperking. Zet eerst kruisjes in kolom 2 achter de eigenschappen die je voor jezelf belangrijk vindt en vergelijk daarna je antwoorden. Welke eigenschappen heb jij zelf die belangrijk zijn voor dit werk? Zet een kruisje in kolom 3. Aan welke eigenschappen zou jij nog moeten werken als jij dit werk wilt gaan doen? Noteer dit in kolom 4.

eigenschappen

belangrijk

heb ik

aan werken

goed kunnen luisteren duidelijk kunnen praten praktisch zijn goed kunnen inschatten wat een ander aankan overbezorgd zijn vertrouwen kunnen wekken ergonomisch kunnen werken eigenzinnig zijn je aandacht kunnen verdelen gevoel voor humor hebben aandacht kunnen geven inlevingsvermogen hebben kunnen organiseren stressbestendig zijn je clownesk kunnen gedragen zelfstandig kunnen werken hygiënisch kunnen werken creatief zijn streberig zijn respectvol zijn

Welke woorden zijn moeilijk? Welke woorden moet je opzoeken? Schrijf de woorden op de lijst achter in dit projectboek.

pb16-2007-v2

19-03-2007

START

3

11:17

Pagina 7

Werkveldopdracht In de verstandelijke gehandicaptenzorg heb je verschillende beroepen, zoals Verzorgende, Zorghulp, Helpende SAW, Pedagogisch werker, Medewerker maatschappelijke zorg of Woonbegeleider gehandicapten. Als je carrière wilt maken binnen het sociaal-pedagogisch werk of de zorg, kun je misschien wel hoofd van de dagbesteding of teamleider worden. Maar ook als je niet meer zo lang naar school wilt, kun je in de gehandicaptenzorg terecht. Maak een tabel van beroepen voor de gehandicaptenzorg met de bijbehorende mbo-opleidingen en toelatingseisen.

beroepen

PIT

VOOR

Z &W

mbo-opleiding

toelatingseisen

7

pb16-2007-v2

19-03-2007

11:17

Pagina 8


Kwartetspel Maak een kwartetspel met trefwoorden die horen bij werken in de verstandelijk-gehandicaptenzorg. Knip kaartjes van stevig papier of karton voor zes kwartetten. Een kwartet heeft vier kaartjes. Elk kwartet heeft een titel. p kwartet 1: Wonen in een instelling p kwartet 2: Wonen in een sociowoning p kwartet 3: Verblijven op de dagbesteding p kwartet 4: Bij de ouders thuis wonen p kwartet 5: Werken op een zorgboerderij p kwartet 6: Werken in de horeca Zoek bij elke titel vier trefwoorden. Denk bij het zoeken naar trefwoorden aan situaties die je tegen kunt komen in de genoemde omgevingen. Wat doe je in die omgeving? Wat is het speciale aan die woon- of werkomgeving? Let op: Het kwartet moet gaan over werksituaties die jij als stagiair in de zes verschillende soorten opvang voor gehandicapten tegen zou kunnen komen. Bijvoorbeeld: p Bij werken in de horeca: Contact met klanten. p Bij wonen in een instelling: Bewoners met meervoudige handicap. Zoek daarna plaatjes bij de trefwoorden en maak de kwartetten.

8

19-03-2007

CASUS

ï

Pagina 9

់

់

់

់

Actie

11:20

់

pb16-2007-v2

Woonbegeleiding De Eickenborg is een stichting waar mensen met een verstandelijke beperking ondersteuning krijgen. Er zijn voorzieningen om te wonen en om te werken. De Eickenborg heeft voor de huisvesting van zorgvragers de mogelijkheid om 24 uurszorg te geven. Maar de stichting heeft ook woningen voor zelfstandig wonen met ambulante begeleiding. Verder biedt De Eickenborg logeeropvang voor de weekenden en vakanties voor kinderen en jongeren die nog thuis wonen. Van deze semi-murale zorg wordt steeds meer gebruikgemaakt. Veel mensen met een verstandelijke handicap kunnen vanwege hun beperking niet naar school en ook niet werken. Deze cliënten kunnen hun dag zinvol besteden op de zorgboerderij of in het activiteitencentrum De Kassei. Deze sociale voorzieningen bieden de cliënten een betekenisvolle dagbesteding.

Daan heeft een lichte verstandelijke beperking. Sinds hij door een beroerte getroffen werd, woont hij op Neptunes 6. Tijdens de koffiepauze praat je met Matthew over het extra risico bij verstandelijk beperkte zorgvragers op hart- en vaatziekten. Op advies van Matthew ga je dit voor jezelf uitzoeken. Om het herstelproces te ondersteunen, krijgt Daan bewegingsoefeningen en worden bewegingsspellen met hem gespeeld. De bewegingsagoog Harald geeft hiervoor tips. Harald vraagt jou om een nieuw spel voor Daan te zoeken. Bewoonster Anne is heel zelfredzaam. Een aantal jaren geleden bleek dat ze naast haar lichte verstandelijke handicap diabetes type 2 heeft. Nu krijgt ze ondersteuning bij haar eetgewoontes en medicijngebruik. Matthew vraagt of jij op papier een dagagenda voor Anne wilt maken. Anne moet wekelijks op wondjes aan haar voeten gecontroleerd worden. Matthew vraagt jouw hulp hierbij. Harald wil graag dat Anne veel aan sport doet.

Je loopt stage op een woonvoorziening met 24 uurswoonbegeleiding aan Neptunes 6-10. Hier wonen 18 mensen met een matige verstandelijke beperking. Zij wonen in drie woningen in een gewone woonwijk. De woningen zijn met een tussendeur aan elkaar verbonden. Matthew en Karima werken in de eerste woning, Neptunes 6, waar jij stage komt lopen. Matthew begeleidt je tijdens de stage. Matthew is teamleider en Karima is Zorghulp. De bewoners zijn allemaal ouder dan 55 jaar. Sommigen van hen hebben extra zorg nodig. Jeffrey lijdt aan depressies naast zijn matig verstandelijke beperking. Daarom is hij door de huisarts doorverwezen naar een psychiater. Zijn kamer krijgt vandaag een beurt. Hij moet erg gestimuleerd worden om hieraan mee te helpen. Jij helpt Karima bij het schoonmaken van de kamer.

PIT

VOOR

Z &W

9

pb16-2007-v2

19-03-2007

11:20

Pagina 10


Anne heeft spierzwakte en slappe gewrichtsbanden. Kort wandelen kan ze goed. Jij gaat met Anne een fotopuzzeltocht uitzetten voor de bewoners van Neptunes 6-10. Jeffrey moet tijdens de wandeling goed worden beschermd tegen zonlicht. Hij is overgevoelig voor UV-straling. Jij helpt Anne bij het gebruik van de wasmachine en de wasdroger voor een fijne was. Omdat Anne zelf wil strijken, krijgt ze les in het strijken van een bloes. Rina is 55 jaar. Ze heeft het syndroom van Down. Ze heeft nu ook de ziekte van Alzheimer. Dat begon met vergeetachtigheid. Ze moet geholpen worden met aankleden en optutten. Als stagiair mag jij het haar van Rina kammen. Als ze erg onrustig en in de war is, zingt men liedjes met haar. Matthew vraagt aan jou een liedtekst voor Rina in steekwoorden en met afbeeldingen te maken. Anton is 61 jaar. Hij heeft het Fragiele X syndroom. Anton is erg ziek. Dat komt door kanker. Jij helpt Matthew bij de verzorging van Anton. Dat is een moeilijke klus omdat Anton elke aanraking afweert en ondanks zijn ziekte nog steeds hyperactief is. Op Neptunes 6 wordt alleen op zondag zelf gekookt. Jij helpt mee met de maaltijdbereiding. Door de week krijgen de bewoners kant-en-klaarmaaltijden. De maaltijden zijn, na de bereiding, snel teruggekoeld. De maaltijden worden op Neptunes 6 in de convectomaat opgewarmd. Het is een hygiënische bereidingswijze. De kans op een voedselinfectie is klein. Welke woorden zijn moeilijk? Welke woorden moet je opzoeken? Schrijf de woorden op de lijst achter in dit projectboek.

10

pb16-2007-v2

19-03-2007

ACTIE

ï1

11:17

Pagina 11

Maken van een planning Bekijk Actie A2 tot en met Actie A9. Maak met je groep een planning voor de activiteiten. Hieronder zie je een tabel waarin jullie planning komt. Vul de tabel samen in.

actie

wat?

A2

Eigen ervaringen

A3

Jeffrey

hulpmiddelen/instructies

hoe lang?

wanneer?

paraaf docent

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

Depressief De kamer van Jeffrey A4

Daan Een beroerte Test Afasie Bewegingsspel

A5

Anne Diabetes Hulp en controle Fotopuzzeltocht UV-straling

PIT

VOOR

Z &W

11

pb16-2007-v2

19-03-2007

11:17

Pagina 12

12


actie

wat?

A6

De was van Anne Fijne was Drogen Strijken

A7

Rina Helpen bij de verzorging Steekwoorden bij liedjes

A8

Anton

A9

Koken op zondag Opruimen, afwassen, schoonmaken Voedselinfectie

hulpmiddelen/instructies

hoe lang?

wanneer?

paraaf docent

pb16-2007-v2

19-03-2007

ACTIE

ï2

11:17

Pagina 13

Eigen ervaringen Misschien heb je zelf al ervaring in de omgang met mensen met een verstandelijke handicap. Welke hulp of ondersteuning hebben ze nodig? Wat vind je leuk? Wat vind je minder leuk? Als je nog geen ervaring hebt met mensen met een verstandelijke beperking, bedenk dan welke hulp of ondersteuning ze nodig hebben. En ook wat je leuk lijkt en wat je minder leuk lijkt.

Ik heb ervaring in de omgang met verstandelijk gehandicapten. ja/nee hulp en ondersteuning bieden aan mensen met een verstandelijke beperking werkzaamheden

leuk

minder leuk

Praat met je groepsleden over jullie antwoorden. Zijn er werkzaamheden waar je zelf niet aan hebt gedacht?

PIT

VOOR

Z &W

13

pb16-2007-v2

19-03-2007

11:19

Pagina 14

14


ACTIE

ï3

Jeffrey

Mijn mening is:

Depressief Jeffrey is pas bij de dokter geweest. Hij heeft een lichamelijk onderzoek gehad. Jeffrey is gezien zijn situatie lichamelijk nog gezond. Op geestelijk vlak gaat het niet goed met hem. Hij is depressief. De psychiater die gespecialiseerd is in psychogeriatrie heeft Jeffrey antidepressiva voorgeschreven. Ook heeft de psychiater gezegd dat het erg belangrijk is dat Jeffrey deelneemt aan activiteiten. Vaak heeft hij daar zelf geen zin in. Hij moet door de begeleiding gestimuleerd worden. Jeffrey heeft geen zin om uit bed te komen. Geef drie redenen waarom het toch belangrijk is dat Jeffrey opstaat en meehelpt. 1. 2. 3. Hoe kun je hier als professionele kracht ondersteuning in geven, zodat Jeffrey toch opstaat en mee gaat helpen om zijn kamer schoon te maken?

Het valt je op dat bij Neptunes de zorgvragers, ondanks hun leeftijd, worden aangesproken bij hun voornaam. Is dit wel professioneel? Is het wel respectvol? Wat is jullie mening over het bij de voornaam aanspreken van verstandelijk beperkte zorgvragers van 55 jaar en ouder? Gebruik in de omschrijving van jullie mening de woorden professioneel en respectvol.

Hieronder staan tien punten die te maken hebben met lichamelijk of sociaal functioneren van mensen. Welke genoemde punten kunnen bijdragen aan het ontstaan van depressies? Zet hiervoor een kruisje. lichamelijke factoren

sociale factoren

៙

slechtziendheid

៙

veel bezoek krijgen

៙

slechthorendheid

៙

geen collega’s meer hebben

៙

hoge bloeddruk

៙

veel begrafenissen hebben van leeftijdgenoten

៙

lopen gaat moeilijk

៙

actief bezig zijn, samen met anderen

៙

hartafwijking

៙

slapeloosheid

De kamer van Jeffrey Vandaag moet de kamer van Jeffrey ruwschoon worden gemaakt. Ook krijgt Jeffrey schoon beddengoed. Karima wil dat Jeffrey zelf zijn bed afhaalt. Waar let je op als Jeffrey het bed afhaalt en weer opmaakt? Schrijf drie aandachtspunten op. 1. 2. 3.

pb16-2007-v2

19-03-2007

11:17

Pagina 15

Welk genoemd aandachtspunt heeft te maken met de handicap van Jeffrey?

ACTIE

ï4

Daan Een beroerte Daan heeft een beroerte gehad. Noem vier kenmerken waaraan je een beroerte kunt herkennen.

De kamer van Jeffrey moet ruwschoon opgeleverd worden. Wat moet je dan doen?

1. 2. 3. 4.

Bij een stofzuiger horen verschillende mondstukken.

Wat moet je direct doen als je denkt dat iemand een beroerte heeft?

Je moet een kamer ruwschoon opleveren. Welk mondstuk gebruik je voor welke vloer? soort vloer

geschikt mondstuk

Wat is er in de hersenen van Daan gebeurd? Gebruik het woord bloedprop in je uitleg.

tapijt tegels linoleum

Is er een mondstuk dat je niet gebruikt bij het ruwschoon opleveren?

Voor een beroerte worden ook andere woorden gebruikt: herseninfarct en hersenbloeding. Betekenen die woorden precies hetzelfde? ja/nee Licht je antwoord toe.

Ja/nee, Stofzuig een (slaap)kamer.

PIT

VOOR

Z &W

15

verstandelijk beperkte zorgvragers

Recommend Documents