Verslag reis Namibië voor Sanrise door Theo Kwaks en Ruud van Eijndhoven
Op zondag 3 juni 2012 vertrokken we rond 12 uur vanuit den Bosch richting Dusseldorf. Vandaar naar Berlijn en met een forse wachttijd naar Windhoek. Daar arriveerden we rond 6 uur in de ochtend na een rustige vlucht. Snel hadden we de huurauto en konden we naar de stad rijden. We checkten in bij hotel Vondelhof en fristen ons op. Om 10 uur hadden we de eerste afspraak en wel met honorable parlementariër Juliette Kavetuna. Met haar namen we het programma voor de eerste twee dagen door... Om 11 uur hadden we een gesprek met Eva Weitz, regional coördinator van WIMSA, Working Group of Indigenous Minorities in Southern Africa. Dit is een non governmental organization die zich bezig houdt met de problematiek van achtergestelde bevolkingsgroepen, waaronder de SAN, in ZA, Namibia, Angola en Botswana. Zij krijgen subsidie van o.a. de EU en veelal Duitse, sponsoren. Een van hun speerpunten is educatie van kinderen wat prima aansluit bij Sanrise. Hun grote frustratie is dat er geen coördinatie is tussen alle organisaties die voor de San werken. Kortgeleden is er de San Support Organization Forum opgericht en binnenkort is er een eerste workshop over dit onderwerp. Zij kent Cosdec goed en is enthousiast over een vestiging in Tsumkwe! Wat wel opvalt is dat haar gebied zo groot is dat ze de lokale omstandigheden in de Tsumkwe west area nauwelijks kent en er zelfs nooit
gedachte, en de moeder zoals hij zelf aangeeft, en nog
is geweest.
steeds een soort beschermheer ervan.
Ze kan wel kant en klare projecten aanleveren om te
Conclusie van de gesprekken van deze eerste dag is dat
sponsoren maar dat laten we even voor wat het is.
er alle steun is voor een Cosdec vestiging in Tsumkwe,
Om 2 uur hebben we een afspraak met Mr. Gerson Ka-
dat er eerst een onderzoek moet komen naar de lokale
matuka, Deputy Mayor of Windhoek en Deputy Director
behoefte, kan Cosdec zelf doen, samen met WIMSA en
Special Projects van het kabinet van de Deputy Prime
de overheid, en dat de uitvoering, evt. via eerst een pilot,
Minister. Hij is tevens hoofd van het San Development
in samenwerking moet gebeuren van alle partijen.
Program wat rechtstreeks onder de Prime Minister valt. Ook met hem wordt het gemis aan goede samenwerking
De PM belooft ons te steunen in welke vorm ook.
en coördinatie besproken. Ook hij is enthousiast over
Hoewel vermoeiend na de lange reis is de eerste dag
een Cosdec vestiging in Tsumkwe! Maar dan wel nadat
zeer waardevol gebleken en ’s avonds dineren we met
er eerst een survey heeft plaatsgevonden naar de lokale
parlementslid Juliette Kavetuna die twee San meisjes
behoefte, en in samenwerking met alle betrokken organi-
meebrengt die zij heeft geadopteerd, en waarvan er een
saties, zoals WIMSA en overheid.
mogelijk een beurs van ons wil om te kunnen gaan studeren. Ze zal daar nog op terug komen.
Om 4 uur hebben we een audiëntie bij de Prime Minister zelf, Mr. Angula.
Op 5 juni rijden we via Okahandja naar Otjiwarongo waar
Hij ontvangt ons erg vriendelijk, wil alles weten over onze
we inchecken in de Otjibamba lodge.We brengen een
activiteiten en steunt ons voorstel voor een Cosdec vesti-
bezoek aan de San jongeren die hier studeren bij Cosdec
ging in Tsumkwe. Hij is de vader van de Cosdec
en zien hoe ze gehuisvest zijn bij de ouders van Juliette.
We hebben een gezellige conversatie en beloven terug
beoordelen zij als goed en goedkoop. We nemen allerhar-
te komen met cola en taart. ’s Avonds dineren we met
telijkst afscheid en laten hen in verwarring achter!
de CEO van de gemeente Otjiwarongo, zeg maar de
’s Middags bezoeken we het Multifunctional Help Center
gemeentesecretaris, en bespreken veel zaken rondom
in Otjiwarongo dat is opgezet door de gemeente Heusden
Namibië en de San people.
en waarvan Theo ook de projectleider is.
Op 6 juni hebben we een uitgebreid gesprek met het Re-
Op 7 juni is er een tweede gesprek met de CEO van de
gional Office van het Department of the Ministry of Educa-
gemeente en bezoeken we weer het MPHC, nu op een
tion. We spreken met Mr. Liebenberg, Mr. Williams, en de
moment de kinderen er zijn en eten. Eind van de middag
Director of Education, Mrs. Caley. Al gauw blijkt dat deze
bezoeken we weer de Cosdec kinderen thuis en drinken
mensen het onderling niet eens zijn over wat ze willen in
met hen cola en eten chocoladetaart.
de regio. Ze zijn zeer goed op de hoogte van de regionale problematiek, weten precies wat Sanrise hier al heeft gedaan, maar verschillen van mening over de aanpak.
Op 8 juni hebben we een gesprek met Tusjnelda, de manager van Cosdec. Ze vertelt dat de kinderen het redelijk goed doen en niet een groot verzuim hebben zoals de vader van Juliette ons vertelde. Rueben is zelfs de beste van de klas! We bespreken ook met haar de mogelijke Het kost dan ook enige moeite goede adviezen te krijgen
vestiging in Tsumkwe, waar ook zij erg enthousiast over
over mogelijke projecten voor Sanrise! Over een zaak zijn
is.
ze het wel eens en dat is dat er een vestiging moet komen van Cosdec in Tsumkwe. Dus dat wordt ons speerpunt
Daarna reizen we af naar Swakopmund voor een vrij
zo lijkt het. Ze hebben een suggestie voor een mogelijk
weekend aan de kust. Vrij, omdat we gehoord hebben
gebouw om te starten en wel het CLDC. Community
dat onze afspraken met Herman en Elna niet door kunnen
Learning Development Center, en raden aan daar te gaan
gaan omdat Herman is opgenomen in het ziekenhuis in
praten met Mr. Kudumu. Verder zullen zij actie nemen om
Windhoek. Uit latere berichten blijkt dat het weer goed
te proberen de natte unit in Omatako, die er prachtig uit
met hem gaat. Via Etosha National Park rijden we naar
ziet maar niet werkt, aan de gang te krijgen. Wij horen dan
Toit Mybourgh, de aannemer, die altijd voor ons heeft
wel of we evt. wat kunnen betekenen, bv. een toren bou-
gebouwd, maar die heeft aangegeven dit niet meer te
wen met water reservoir om voldoende druk te krijgen.
willen doen omdat er enkele wrijvingen waren ontstaan in
Maar we gaan geen nieuwe ablution block bouwen! Waar
het mail verkeer.
wel daar behoefte aan is, is een one class school gebouw, als pre-primary school. We gaan dat ter plaatse met Deon
We komen bij hem 12 juni aan en het wordt een beetje
Lou bespreken. Ze adviseren ons in Auuns te gaan kijken
een vredesmissie die snel slaagt. We bespreken vervol-
waar zij recent een schooltje hebben opgericht.
gens met hem de lopende aanvragen voor projecten zoals de verbouwing van de kerk in Luhebu, het aanbrengen
De verbouwing van de kerk in Luhebu is akkoord, als er
van een tegelvloer in de school in Kanovlei en de vele
tenminste een pre-primary school in komt,wat niet onder
activiteiten die in Omatako gewenst zijn. Hij is overal zeer
de verantwoordelijkheid van de regering valt. De offerte
goed van op de hoogte. Ook is hij enthousiast over de
van Toit over het betegelen van de school in Kanovlei
plannen in Tsumkwe een vestiging van Cosdec te openen.
Na een zeer koude nacht, min 10!, vertrekken we 13 juni
terwijl er wel rails hangen. En er is nergens elektra , dus
naar Groot Fontein.
geen verlichting en zo. En verder is de middenruimte die door de leraren wordt gebruikt erg onpraktisch . Het zou goed zijn er een tussenwandje, kan al in de vorm van kamerschermen, te plaatsen zodat de leraren ook enige vorm van privacy hebben. Belangrijk om de jonge leraar te motiveren te blijven als hij een mooi onderkomen heeft! Als hij vertrekt blijft er niets over van alle inspanningen! We kunnen Toit vragen een offerte voor al deze zaken te maken.
We hebben daar eerst een gesprek met Elize van Zijl die de secretaresse is van het project rond de pre-primary schools, wat wij sponsoren. We maken haar duidelijk dat het de bedoeling was dat Sanrise dit deels zou sponsoren en om te beginnen voor een jaar. In het eerste jaar, wat bijna voorbij is, hebben we 100% betaald. We spreken af dat zij naar andere sponsoren op zoek gaat en probeert te bereiken dat wij nog maar 50% hoeven te sponsoren en dat weer in principe voor een jaar. Vervolgens bespreken we met Dominee Hendrik van Zijl, die met ons mee gaat naar de Tsumkwe area in zijn 4 wheel drive, de reis naar Bushmanland! Hendrik en Elize zijn ook zeer geporteerd van een Cosdec vestiging in Tsumkwe. De eerste stop is in Luhebu. Daar staat een kerkje en de bedoeling is een deel ervan te gebruiken als pre-primary
Volgende stop is Tsumkwe, de hoofdstad van Bushman-
school. De staat waarin de kerk zich bevindt is niet goed.
land. Hier bezoeken we een aantal mogelijke plaatsen
Er zijn ruiten gebroken, inbraak, en de termieten heb-
voor een Cosdec vestiging. Het gebouw dat door Lieben-
ben binnen hele heuvels opgeworpen. Hendrik kan niet
berg is aanbevolen is totaal ongeschikt en er zijn twee
vertellen om hoeveel kinderen het zou gaan. Hij gaat dit
plaatsen waar ruimte is om te starten. Maar dan moet
eerst uitzoeken, meldt dit aan ons en dan kunnen we evt.
alles wel van de grond af aan worden opgebouwd!
offerte aanvragen bij Toit. De laatste optie leek ons meteen de beste. Even buiTweede bezoek is aan Nhoma. Hier hebben we een
ten Tsumkwe, ongeveer 6 kilometer, ligt een bestaand
school gebouwd, een hostel en een natte unit. De gebou-
trainingscomplex van de overheid wat speciaal gericht
wen zijn in goede staat. De overheid heeft de verantwoor-
is op landbouw en veeteelt. Alle voorzieningen zijn daar
delijkheid overgenomen en dus ook voor het onderhoud.
voorhanden behalve slaapgelegenheid. En met wat kleine
In de natte unit is nogal wat onderhoud nodig. We gaan
aanpassingen kunnen er ook andere trainingen worden
dat aan Liebenberg voorleggen. In het hostel gebouw is
gegeven zoals metselen, lassen en bv. loodgieter. We be-
een ruimte voor de meisjes, een voor de jongens en een
zoeken het complex, maken foto’s en praten met de ma-
voor de leraren. Er zijn er nu twee waaronder de jongen
nager. Op dit moment worden er geen trainingen (meer)
die er in 2009 ook al was. Hier vallen twee zaken op: er
gegeven. Een unieke kans voor ons. We moeten dit verder
is vergeten bedden te plaatsen! Er zouden 40 bedden
gaan exploreren, in samenwerking met de overheid.
moeten komen, 20/20 jongens/meisjes, met uiteraard
Dan gaan we naar Kanovlei. Hier staan zowel primary
matrassen en beddengoed. Ook ontbreken er gordijnen
als pre-primary schools. Wij hebben daar een schooltje
gerenoveerd maar het is niet geheel duidelijk welke! De vraag was een vloer in een gebouw te betegelen maar bij inspectie bleek ons niet de noodzaak daartoe omdat de vloeren overal hetzelfde waren en ook in redelijk goede staat. Het lijkt ook beter Kanovlei niet verder als doelgebied te beschouwen omdat er al meer hulporganisaties actief zijn.
De laatste plaats die wij bezoeken is Omatako. Hier is, zoals gewoonlijk, veel aan de hand. Deon, met een nieuwe haarkleur en militaire outfit, brengt ons op zijn eigen wijze op de hoogte van alle falen. Het ablution block, dat wij hebben aangelegd, werkt op dit moment niet voldoende omdat er te weinig water is ( zoals op meer plaatsen in Namibië). Verder is nog steeds de vloer van het jongens hostel in zeer slechte staat en is er daaromtrent een offerte in omloop van Toit, die wij nooit eerder gezien hebben. Daarin is ook opgenomen de aanleg van toiletten en douches in het hostel en meer aanpassingen. Deon vindt de situatie in het meisjes hostel ook niet goed omdat er een onveilige situatie ontstaat als zij in de nacht naar het toilet moeten. Ook hiervoor heeft hij mogelijke oplossingen en ons lijkt een simpel muurtje als afscheiding van de buitenwereld een goedkope, simpele en adequate oplossing. Zouden we Toit kunnen voorleggen. Ook blijkt er achterstallig onderhoud in de hostels, is een zaak van de overheid, Liebenberg, en scheuren in het gebouw dat
wij hebben laten bouwen, Toit! Tenslotte blijken de matrassen van de meisjes, die wij indertijd hebben betaald, niet goed; ze worden steeds dunner naarmate ze vaker gewassen worden. Niet direct een oplossing voorhanden. En we vertellen dat Liebenberg heeft beloofd de niet werkende natte unit te gaan aanpakken! Zoals steeds gaan we hier in verwarring weg omdat er een veelheid aan problemen is en veel oplossingen worden aangedragen, niet echt helder. Theo denkt in een volgend gesprek met Toit en Liebenberg tot een plan te kunnen komen waarbij wij een bijdrage kunnen leveren. Veilig brengt de dominee ons weer in Groot Fontein. We evalueren nog even de situatie en vertrekken dan richting zuiden. We krijgen nog een lekke band en verwisselen die net voor donker in de smalle berm langs een drukke weg met de gevaren driehoek aan de verkeerde kant!
Een zeer geslaagde reis met grote uitdagingen, vooral
Via de Frans Ondongo lodge en Mount Etjo, bereiken we
gelegen in het opzetten van de Cosdec vestiging in
weer Windhoek waar we slapen in de Kalahari Transit Inn
Tsumkwe. Hiervoor zal een meerjaren projectplan moeten
voor we maandagochtend erg vroeg weer naar Nederland
worden gemaakt waarbij ruimte is voor financiering door
vertrekken.
bv. Theo Dols en Sonja Sahakian.
