VERSLAG TANZANIA CLOWNS REIS 2007 Lieve lezers/sters. Allereerst wil ik iedereen die deze reis mogelijk heeft gemaakt door donaties te geven heel heel hartelijk bedanken: Claudia Hanssen, Mevrouw Schuller, Riet Ursum, Marcelle van de Ende, Fred en Judith Guitjens, Familie Verbeek/Schut, fam.Vliegendhart, fam. Elings, de heer A.Noom, fam. Hagen, Renee Citroen, Dirk- Studio Ankeveen, Savita Dieleman, Peter, Bruisend Ankeveen, Tiny Beemsterboer en alle lieve mensen die clown Bijouxxx morele steun geven. Als reddende engelen veel dank voor de sponsor aktie van Mahasti Naranghi, Nico Bezuur, Rolf van Mierlo, en haar collega tandartsen Peter Koelewijn, Paul van de Horst, Regina de Rijk, en Bregit Berghem: 3000 Euro!! Mijn moeder Lidy van Gelder sponsorde 1000 Euro. Tevens heel veel dank voor alle kadoos, muziek instrumenten en schoolmateriaal die gedoneerd zijn door : New Classic Toys, Allehand, Jeanne van Belltree en Dam bvba uit Antwerpen. Tevens dank ik Paul Delcour voor het maken van de PR DVD. We hebben een geweldige reis gemaakt en veel kinderen van 0 tot 120 jaar gelukkige momenten gegeven.
1
VERSLAG TANZANIA CLOWNS REIS 2007 Het begin. De reis begint in februari 2007 op het moment dat ik twee vrienden, die ik bij eerdere clowns reizen ontmoette, uitnodig om mee te gaan als staf leden. William uit Amerika en Nina uit Denemarken. Na twee maanden wachten, uitnodigingen en het reisprogramma naar hun werkgevers sturen weet ik dat ze beiden mee kunnen gaan. Ik ben enorm blij: de reis kan doorgaan. Ondertussen mail ik de clownsclub, clowns leraar Ton Kurstjens en clowns school Tiny Hero Productions en schrijf hen dat er in mei een clownsreis naar Tanzania zal zijn en clowns zich kunnen opgeven om mee te gaan.
in Eindhoven vlnr: Martijn, Bastiaan, Rik, Cees, Anneke, Angela, Bijouxxx, Gerda
Als snel melden clowns zich aan. In drie bijzondere avonden in mijn clowns huis ontstaat er een groep van 12 clowns, inclusief Tommer van 8 jaar. Zijn moeder Martijn is in 2005 ook meegegaan en neemt nu haar zoon en echtgenoot Bastiaan mee. Zij is drama docente en heeft veel speel ideeën. Cees en Rik uit dezelfde stad worden vrienden, jongleren en vouwen ballonnen figuren. Astrid zingt en speelt accordeon, Angela maakt muziek en zingt, Anneke schildert en neemt kilo's verf mee, Gerda uit België is in rust en met humor aanwezig. William is een magigian die truuks doet en Nina is clown Boris met snor en pak. We varieren in leeftijd van 8 tot 65 jaar. Voor vertrek hebben we een ontmoetings middag. Clowns improviserend leren 2
we elkaar een beetje kennen. Ik wil zeker 14 centra bezoeken, het worden er 17. Ik heb de meeste adressen al van de vorige reizen en vind er nog meer op internet en onderweg. Emanuel die onze Tanzaniaanse reis gids is, reist een week vooruit om de bus en hotels te regelen. Gelukkig is Nuhu, de chauffeur die ik al ken, inclusief zijn bus weer beschikbaar. Martijn en familie vertrekken twee dagen eerder, William en Nina haal ik een dag van tevoren van Schiphol. Dat betekent drie reisjes naar Schiphol in twee dagen. We reizen met 8 clowns in het vliegtuig, een zeer gezellige happening. We nemen 80 kg aan schoolmateriaal mee. We hebben allemaal ongeveer 3 kg aan overgewicht en zoals iedere keer als ik op clownsreis ga (telkens weer heb ik overgewicht) ”bid” ik dat we niet extra hoeven te betalen. Gelukkig gaat het helemaal goed, ik heb de juiste “intsjek”bali gekozen met een zeer vriendelijke dame. Sinds mijn eerste Tanzania reis in 2003 sponsort de Stichting twee schooltjes: Dymphna special school for mentally handicaped children en Engina Trust voor kinderen met en zonder handicap. Beide schooltjes zijn opgezet door een vrouw (moeders met kinderen, begonnen in hun eigen huis) Dankzij sponsors zijn de schooltjes aan het groeien. Er is nog heel veel geld nodig voor de bouw, materiaal, vervoer van de kinderen en salaris. Lichamelijk en geestelijk gehandicapt zijn is nog steeds een taboe in Tanzania. Dankzij centra als Sibusiso (www.sibusiso.nl) komt er meer bekendheid en acceptatie over het feit een gehandicapt kind te hebben. De aankomst op Kilimanjaro airport is hartverwarmend: we worden
ontvang en met bloemen en zang. De bus is versierd, een lint is voor de deur gespannen. Ik krijg een scheermesje om de bus te openen en gooi er een clowns namaak champagne fles tegenaan. Heerlijk om weer in deze vertrouwde bus met in het midden 3
opklapstoeltjes te zitten. We stappen met zijn allen het “Afrika sprookje” binnen. Ik voel dat ik weer thuis kom. De eerste dag is vrij om te acclimatiseren. S’Middags hebben we de eerste groeps meeting. Ik heb een”talking stick” meegenomen: ieder die iets wil vertellen houdt het vast, net als bij de Indianen. Het helpt om te focussen. Deze stick is een blij kijkend clownspoppetje op een stokje. Om de beurt vertellen we wat we willen delen, waarom we deze reis willen maken, wat ieders wensen zijn. We luisteren zonder commentaar te geven.
Dit zijn de centra die we bezoeken. (dit is in het Engels omdat ik dat al zo had opgeschreven) -Dymphna special school for handicaped children. - Monduli rehabilitation center for children, who have had ortopedic operation. - Usa River Rehabilitation and Training Center, E.L.C.T. Diocese of Meru. - SOS Orphanage. ( big orphanage in Arusha) - Engino Nursary and primary school for orphans and handicaped children. - Camp Mozes and camp Joshua, home for disadvantaged children. - UAACC creative center for street children en orphans. - KCMC Hospital, children’s wards. - Light in Africa. Orphanage with schoolchildren. - Amani children’s home ( aids-orphans and handicaped children ) - Mkombozi, center for streetchildren - Mawenzi hospital, children’s wards. - Light in Afrika, Orphanage, baby house. - TunaHaki Centre for street children - Tengeru, party for 150 AIDS orphans. - Mto wa Mbu, orphanage - Mount Meru Hospital, childrens ward - Sint Lucia Nursing Home, hospice for adults and children with AIDS. - Orphanage
Tanzanianen die met ons mee reizen. Met zijn allen sponsoren we 4 Tanzanianen die met ons mee reizen. Het doel daarvan is om hen een kans te geven Tanzaniaanse kinderen die in een moeilijke situatie leven te ontmoeten (Zij hebben vaak zelf geen geld genoeg om deze centra te bezoeken), hen te inspireren om contact te maken via spel, dans, muziek en hun eigen clown te ontdekken. En zo inspireren zij weer mensen in hun omgeving. Ndemno Sitayo, de echtgenoot van Emmy (directrice van de Engino school) neemt drie jongens mee: Arip, Michael en Omari. Ernest de broer van onze gids gaat mee en de zoon van de 4
chauffeur, Davidi. Allen in de leeftijd van 18-20 jaar. In het midden van de reis ontsaat er “heftig gekibbel” tussen hen en de chauffeur en het scheen niet te kunnen worden opgelost. De staf neemt het besluit hen te zeggen niet verder mee te kunnen. Er wordt een grens gesteld. Na veel excuses van hun kant kunnen ze toch blijven en wordt de sfeer heel fijn.
Omari
Michael en Ernest
Het is geweldig om mensen van het land waar clowns werken mee te nemen op tournee. Zo leren wij weer van hun cultuur, gewoontes, muziek en dans. Het is fijn om op deze manier tolken te hebben en sterke mannen die vele flessen water kunnen dragen (op hun hoofd...)
Wat er gebeurt als een groep clowns buiten loopt, in de rijdende bus zit of aan het optreden is. Als we als clown alleen of als groep buiten lopen reageren de mensen meestal heel enthousiast. Meteen staan we omringd door kinderen en volwassenen: nieuwsgierig, afwachtend en al heel snel lachend als wij grapjes maken. Als er muziek is wordt er al snel meegezongen of gedanst. Een keer, in de regen als we niet meer verder kunnen met de bus en moeten lopen naar een centrum, willen enkele clowns helpen om de weg te repareren. Dat wordt absoluut niet gewaardeerd. De werk mannen hebben het veels te druk om te worden afgeleid: erg moeilijk voor clowns om te aksepteren. Het wordt een spannende, soppige, modderige tocht. We mannoevreren met al onze tassen en koffers. Lopend, muziekmakend, clownend op een markt is altijd een groot feest. Het is een geweldige plek om op te treden en contact te maken. Persoonlijk geniet ik er erg van om in de rijdende bus te wuiven naar iedereen op straat: zoveel verschillende reakties. Prachtig om te zien. En 5
telkens als ik mijn grootste glimlach laat zien lachen mensen terug. Geweldig dat glimlachen aanstekelijk is. Dit soort “moment contact”geeft veel vreugde en kracht.
Er zijn vele ontroerende momenten tijdens de bezoeken aan de kinderen.
Dansen en muziek maken.
Dymphna special school for handicaped children. Ons eerste bezoek is aan de school van Mary Ayo, Dymphna school for special children. Een paar jaar geleden opende ze een klas voor geestelijk gehandicapte kinderen bij haar thuis. Nu is er een schoolgebouwtje. Martijn en familie hebben een groot houten schommelpaard van huis meegenomen. Dit wordt officieel ingewijd, een geweldig kado voor deze kinderen. Angela overhandigt 1000 Euro die mensen uit haar omgeving gedoneerd hebben. Er is school materiaal en houten puzzels. Mary die extra geld verdient met het maken van batiks heeft voor ons allemaal een rok of blouse gemaakt en verkoopt er ook een paar. Van de Amsterdamse winkel Belltree kreeg ik heel veel belletjes instrumentjes die op de school blijven en meteen in gebruik worden genomen. We zingen, dansen en maken muziek. We krijgen een heerlijke lunch en voelen ons thuis. We voelen ons allemaal diep geraakt en zijn onder de indruk van het geweldige werk wat Mary in zeer moeilijke omstandigheden heeft opgezet. 6
Emmy en Mary met clown Bijouxxx
Engino Nursary and primary school. We zijn op weg naar de Engino Nursary and primary school for orphans and handicaped children, opgezet door Emmy Sitayo. Er is een gigantische kuil in de weg. Met zijn allen, plus buren inclusief hun gereedschap repareren we de weg. In de verte horen we kindergezang: de kinderen (watoto) van de Engino school komen ons tegemoet lopen.
Gaten in de weg
Het is feest: Martijn en ik kennen een paar kinderen van de vorige toer, we 7
zijn heel blij weer samen te zijn. Dansend en huppelend gaan we richting school. Emmy komt iets later en we omhelzen, lachen en huilen van blijdschap. De andere clowns die Emmy nog niet kennen krijgen ook tranen in hun ogen door het voelen van de warmte en echte hartelijkheid. (Ik heb regelmatig ervaren dat manipuleren inTanzania een gewoonte is, en dat is nu echt niet het geval. Hollandse en Tanzaniaanse liedjes en spelletjes worden gedeeld met zo’n dertig kinderen. Voordat we wederom een heerlijke lunch krijgen, geven we Emmy en haar echtgenoot Ndemno (die de hele tijd met ons mee reist) twee dozen met schoolmateriaal en Angela overhandigt nogmaals 1000 Euro. Aan het eind van onze reis besluiten we voor Ndemno een computercursus 1 en 2 te financieren. Net als tijdens het bezoek van de clownsreis in 2005 geeft Emmy een kado aan iedere clown die een land vertegenwoordigt. William (Rigoletto) krijgt een prachtige Massaï stok, Nina (Boris) en Gerda (Kokwa) krijgen Massaï sierraden en ik krijg een hele prachtige lange imposante witte Massaï halsversiering. Emmy heeft dit zelf gemaakt en ik ben sprakeloos. Met dit kado wil zij mij eren omdat ik degene ben die haar gestimuleert heeft om haar wens realiteit te laten worden: een schooltje op te richten voor weeskinderen en gehandicapte kinderen. Ik ontmoette Emmy in Sibusiso waar ik in november 2003 twee maanden gewoond heb. Emmy werkte daar toen in het outreach team. Soms ging ik met haar mee. We werden vriendinnen en ik help haar met ideeën en geld zoveel ik kan. Het dak van het schoolgebouw heb ik kunnen financieren. Emmy vertelt aan de groep dat ze heel blij is dat ik deze reizen organiseer en dat de clowns nu in haar centrum zijn. Ik voel me geroerd en heel blij met dit compliment. Als ik de halsversiering om mijn hals draag voel ik me een echte burgemeesteres. In 2005 ontving ik een Massaï kruis van de priester die toen ook op het schooltje werkte. Ik houd niet zo van kruizen. Zeker niet zoals die in vele kerken hangen en ik wist even niet wat ermee aan te moeten. Emanuel vertelde me later de betekenis van het kruis voor de Massaï: het heeft met natuurkrachten te maken, de aarde, het licht en vertrouwen. En dat vind ik heel mooi. Al deze kado’s zijn gemaakt van kralen, in combinatie met hout, leer en alpaca versiering.
SOS weeshuis. Het is een hartelijk weerzien met de staf en kinderen in dit zeer luxe weeshuis. Ik kom hier voor de derde keer. De eerste keer was in 2004 samen met Emanuel. Hij gaf een voorstelling met een grote “puppet” en ik deed circus met de kinderen. In een enorme grote kring maken we met elkaar kennis, zingen en dansen en gaan dan in kleine groepjes uiteen. We hebben met zijn allen een heerlijke middag. 8
Kinderen, Rigoletto, Bijouxxx en Emanuel in S.O.S weeshuis
Camp Mozes. www.lohada.org Dit centrum voor weeskinderen is Christelijk. Het is een nieuw contact. Samen met Emanuel ga ik op donderdag praten met Anti Susi. Ze vindt het idee clown erg eng: ze is bang voor zwarte magie, dat clowns magische dingen doen. Ik vertel haar dat het alleen om contact maken, humor, plezier, liefde en spel gaat. Ik noem allerlei voorbeelden en uiteindelijk ontspant en lacht ze. Ik geloof dat ze het begint te begrijpen. We gaan er op zaterdagmiddag heen. Als we aankomen moeten we een kwartier wachten. Er is net een bijeenkomst voor de kinderen. Zoals altijd is het voor clowns erg moeilijk te wachten om kinderen te begroeten als ze in de buurt staan. We houden ons in tot alle kinderen netjes op de grond zitten. Ze hebben een paars school uniform aan.
kinderen schminken
9
De middag verloopt prima. We stellen ons om de beurt, “op zijn clowns” voor, zingen samen met de kinderen en doen dan ieder ons ding met een groepje kinderen: Rik jongleert, William doet truuks, Cees maakt ballonnen, de anderen spel en muziek en ik ga kinderen schminken. Ik hoor de hele tijd: ma mimi, ma mimi !! : nu ik, nu ik. Het is een gedrang van je welste. Gelukkig komt een vrijwilligster mij helpen. De staf van dit weeshuis zit rustig achteraan te kijken wat er allemaal gebeurt. Na twee uur sluiten we met zijn allen af: in een grote kring zingen we een afscheidslied. Iedereen is heel blij. Dit is wat er telkens weer ontstaat: we komen ergens aan, de kinderen lijken stil en verlegen, een paar grapjes en het ijs is gebroken. Na een uur is het feest: de kinderen voelen zich veilig en hun ogen gaan stralen. Het is alsof we elkaar al jaren kennen. Ons hart groeit na ieder optreden een beetje meer. Door het maken van contact stroomt er liefde. Dat geeft kracht en levenslust. Dit verslag kregen wij later opgestuurd:LOVING HAND FOR THE DISADVANTAGED AND AGED NEWSLETTER April - June 2007 Everyone at LOHADA was very excited at the prospect of our first Open Day on May 5th. This was our chance to say thank you to all our supporters and donors. We also wanted to take this opportunity to introduce ourselves and describe our mission to other people in the local community. Later in the day a troupe of clowns from the Netherlands came to delight everyone with their antics. Face-painting, balloon animals, and other activities were all put on to amuse the children. To start with, the children (and the staff!) didn't know what to make of them but soon warmed to them as the clowns gently drew them into their games.. Putting on an Open Day like this is always a big undertaking for a small organization like LOHADA. While we hoped that there would be a bigger crowd attending, nonetheless there are more people now that know about LOHADA and our mission to help disadvantaged children here in Arusha. Only time will reveal the true benefits of this Open Day. Altogether, it was a day to remember and we sincerely thank all those who were able to join us. Asante sana! Send in the Clowns!
Monduli rehabilitation center for children. Hier traden we in 2005 ook op en dat was evenals dit jaar een groot succes. Ik ben niet aanwezig bij dit bezoek. De foto spreekt voor zich.
10
clowns en kinderen, na het optreden in Monduli
Usa River Rehabilitation and Training Center for children and addults. Ook dit centrum is nieuw voor ons. Ze hebben wel eerder clowns op bezoek gehad. Dus we kunnen onze neuzen opdoen. Alle kinderen van 2 tot 120 jaar zijn heel gelukkig met het clowns bezoek en voorstelling. Het is een hele grote groep. Meer dan 100 lijkt het. Iedereen zit in rijen zoals in een theater en de verzorg(st)ers zitten helemaal achterin op tafels. De hal waarin we zijn is enorm groot: hoe gaan we dat doen? Hoe gaan we contact maken? We beginnen met een voorstelling, acrobatiek en jongleren en het mislukt de hele tijd. We doen van alles op en om stoelen. We zien dat er lach, ontspanning en beweging in de groep komt. Het moment is er om de kinderen bij ons spel te betrekken. Het beroemde koorddansen met muziek, parapluutjes en rolstoelen is weer een succes. Het ijs is helemaal gebroken. Er is één op één contact en dan zijn de twee uur ineens om en is het tijd om een afscheidslied in een hele grote kring te zingen. De directrice bedankt ons stralend, we hebben haar geraakt, dat is duidelijk.
11
clown Kokwa als acrobate
clown Boris en clown Zjuul assisteren de koörddansers
Heel blij stappen we in onze bus. Ik ben trots op onze groep. Voor de meesten is dit land en als clown in een groep optreden helemaal nieuw. Het ging geweldig.
KCMC Hospital in Moshi Dit is mijn vierde bezoek aan dit ziekenhuis. Omdat ik in mijn Sibusiso tijd meeging met een kind naar het ziekenhuis en op onderzoek uitging of ik daar kon clownen, ontmoette ik een Nederlandse fysioterapeute. Zij stelde mij voor aan een Duitse kinderarts: Dr.Werner Schimana. Via hem komt de eerste clowns groep in het ziekenhuis in 2005. Werner stelt mij voor aan het hoofd van de kinderafdeling: Dr Grace Kinabo. Ze is ontzettend blij met ons bezoek en speelt gewoon met ons mee, geweldig!! Nadat we met zijn allen druk aan het spelen zijn op twee kinderzalen neem ik na een half uur een kijkje in een andere kleine kamer. Er liggen twee kinderen en ik maak contact met een jongen wiens broer op bezoek is. Het is een zeer blije muzikale jongen die blind is. Dat hoor ik pas later. Hij heeft verband om zijn hoofd en het lijkt alsof zijn gezicht verbrand is. Ik vraag in clowns taal of hij het leuk vind als ik muziek maak. Hij wil dat graag. Al snel deint hij mee op de muziek, hij is heel blij. Ik voer na een tijdje het tempo op en hij gaat rechtop zitten en begint zittend te swingen, en gaat tenslotte staan dansen. Hij glundert. Ik geef hem een instrumentje en meteen speelt hij mee. We hebben veel contact ook al merk ik dat ik hem niet echt kan aankijken. 12
Later hoor ik dat hij blind is. Het begint steeds swingender te worden, hij gaat staan en blijkt een geweldige danser te zijn. We voelen ons heel gelukkig en er komen steeds meer verpleegsters en anderen kijken. De broer was een hele tijd heel stil maar begint uiteindelijk ook mee te deinen en zijn gezicht ontspant. Het is fantastisch dat deze zeer ziek uitziende jongen zo enorm levendig is. Ik geef hem twee instrumentjes om te houden en vraag de verpleegsters ook muziek met hem te maken. Ik vind het erg moeilijk om afscheid te nemen als het tijd is om te vertrekken.
ballonnen gooien
Angela (clown Herrie)speelt zachtjes guitaar
Light in Africa. Dit centrum is een weeshuis. Er zijn huizen op drie verschillende plekken. Lagere schoolkinderen, tieners en babies. Wij bezoeken de lagere schoolkinderen. Vijftig kinderen ontvangen ons zingend bij het hek, wat een heerlijke ontvangst. We gaan naar binnen. Er is een soort droog slootje waarachter wij blijven staan. Een voor een komen we ons al voorstellend, aan de overkant aan. Emanuel is meestal onze “ceremonie meester”en tolk. Daarna ontstaan er kleine groepjes. Ik schminck een gehandicaped meisje, een 13
stralende prinses. Gelukkig wordt zij hier geaccepteerd.
clown Zjuul onderwijst jongleren
prinsessen schminken
United African Alliance Community Center: UAACC www.uaacc.habari.co.tz Hier wonen Mama Charlotte en Brother Pete. Zij zijn Amerikaanse Refugees en hebben een schitterend cultureel creatief centrum opgericht om wees/straat- kinderen te onderwijzen. Ik zal hier voor de derde keer optreden. Helaas is de communicatie gestrand en is het de dag te voren niet duidelijk voor Mama Charlotte dat we ook werkelijk komen. Er zijn geen kinderen uitgenodigd, zoals de bedoeling was. We gaan toch en spelen voor en met alle op dat moment aanwezige studenten en staf van het centrum. Het is een moeilijk begin. Pas als na een tijd 14
improviseren Anneke (clown Jonathana )gaat trouwen met een van de studenten en we “daar komt de bruid zingen”wordt er hartelijk gelachen en komt er ontspaning en beweging. We kunnen nu met zijn allen gaan dansen en krijgen ook een dans voorstelling en les. En een heerlijke lunch. Mama Charlotte is heel blij dat we gekomen zijn. Wij hebben een totaal andere manier van optreden dan zij gewend zijn en zij vindt dat heel inspirerend.
Mama Charlotte en Boris
Amani, centrum voor straat kinderen en aids weeskinderen. www.amanikids.org. Amani betekent vrede. Er wonen ongeveer 80 kinderen in een spiksplinternieuw gebouw. We komen een beetje te vroeg aan. Daardoor zijn is nog een aantal kinderen op school. We krijgen een rondleiding door een stevig, doch somber gebouw. Er moet ook nog veel geschilderd en ingericht worden. Er is een groot stuk land bij waar alle ruimte is om te spelen en te sporten. Na aan elkaar “snuffelen”, kennis maken met de kinderen vormen we een giga grote kring. Met spel en zang stellen wij ons voor. Daarna zal er een voetbalwedstrijd gespeeld worden. Eerst de warming up. Er zijn 11 voetbalbroekjes uit Nederland meegenomen. Het is de bedoeling om te spelen en te genieten, niemand hoeft er te winnen. De clowns verdelen zich in de twee elftallen. Van clowns voetbal snappen de kinderen niets. Halverwege de wedstrijd ga ik er samen met Anneke met het doel 15
vandoor, en dat slaat nergens op: voetbal is en blijft een serieuze zaak, er valt niets te lachen!! Helaas gaat het al snel regenen en moeten we schuilen in een open gebouwtje en later met alle spullen naar binnen rennen.
Rik samen met een autistische jongen
het voetballen begint
een stukje hele grote kring
Binnen zitten de kinderen in rijen te wachten wat er nu gaat komen. Martijn doet een spel en een aantal jongens laten hun geweldige acrobatische kunsten zien. Ik ontferm mij over een autistische jongen van 8 jaar. Af en toe springt hij ineens tussen de andere kinderen, en zit dan weer genietend met mij en met Rik op de grond. Later vertelt organisatrice Valerie mij dat de 16
kinderen erg moesten wennen aan het hele clowns gebeuren én dat ze ervan genoten hebben.
Mkombozi, centrum voor straat kinderen De volgende dag bezoeken we een veel kleiner centrum waar alleen jongens wonen. Het is prachtig gelegen in de natuur en bestaat uit verschillende kleine gebouwen, inclusief een school.
super accrobaten, gaat dat wel goed?
Kinderen, staf en clowns verzamelen zich in een open zaal. We stellen ons 17
aan elkaar voor, doen spel, zang, muziek en veel akrobatiek. Het is voor straatkinderen erg belangrijk te laten zien wat ze allemaal kunnen We hebben allen een heerlijke middag.
Mawenzie Hospital.
wachtend tot het optreden kan beginnen
Die ochtend bezoeken we als allereerste clowns het Mawenzie ziekenhuis in Moshi. We moeten een lange tijd wachten voordat we door de Geneesheer Directeur, dokter Saganda ontvangen kunnen worden. Van een verpleegster vernemen we dat we heel rustig bij onze bus moeten wachten en niet mogen clownen totdat we bij de directeur geweest zijn. Dat is een erg moeilijke opdracht voor clowns. Eindelijk zijn we in het kantoortje gepropt waar het bloed heet is. De nodige beleefdheden worden uitgewisseld en dan mogen we in twee verschillende groepen naar de ziekenzalen. We maken buiten contact met vele patienten die rondlopen. Het duurt toch nog een kwartier voordat we in een ziekenzaal aangekomen zijn. Ervaring heeft ons die dag geleerd geen kadootjes uit te delen als er niet genoeg voor iedereen is, daar komt onrust van. Het is beter alles aan de verpleegster te geven die de kadootjes later uitdeelt. Ikzelf heb een grote zak met gekleurde veertjes bij me en kan die wel aan iedereen geven. Het is fijn om op deze manier even contact te maken. Rode en blauwe stikkertjes zijn er ook genoeg om op alle Tanzaniaanse neuzen te plakken: patient en personeel! Dr. Saganda bezoekt ons in de ziekenzaal. Ik zie nu pas dat hij een handicap aan zijn been heeft. In zijn kantoor zat hij achter een buro. Ik ben blij te zien dat hij hier werkt. Er zijn niet veel kinderen die dag, wel babies samen met hun moeders in bed. De kinderen ontmoeten we in een overvolle wachtkamer. Het is er erg 18
onrustig en geen goede plek om contat te maken. Dat doen we met zijn allen buiten, waar ook veel mensen staan te wachten. We zingen onze Tanzaniaanse liedjes terwijl Clown Boris en Rigoletto dansen. Het duurt een tijdje voor het ijs gebroken is. Het is mooi om te zien hoe er steeds meer glimlach en openheid bij de mensen ontstaat. Clown Zjuul en Tap maken mooie ballonnen voor zeer blije kinderen. Bij het afscheid vertelt dokter Saganda ons, zeer verheugd te zijn met ons bezoek. Hij had er geen idee van wat hij kon verwachten. We mogen volgend jaar terugkomen: hoeraaa!!
in een ziekenzaal
Boris op het ziekenhuis terrein
Light in Africa, afdeling baby house. Dan is het alweer vrijdag 11 mei. We bezoeken het baby weeshuis van Light in Africa. We worden ontvangen met koffie en thee. Er is een winkel waar prachtige hand - gemaakte voorwerpen te koop zijn. Op de grond zit een 18 jarige gehandicapte jongen een mand te vlechten. Ik vraag mij af of hij hier iedere dag aan het werk is. Ik vind dat het na een lange koffie tijd wel erg lang duurt voordat we naar de kinderen gaan. Het blijkt dat onze begleidster op ons wachtte en wij op haar. Er is afgesproken de babies in kleine groepjes om de beurt te bezoeken. Gelukkig loopt het spontaan anders. Alle babies worden naar de hal gebracht waar wij op de grond zijn gaan zitten en dan is de knuffeltijd aangebroken. Het is erg gezellig. We zingen liedjes, spelen en wiegen. Er werken hier een paar Europese en Amerikaanse vrijwilligers.
19
met zijn allen op de grond
Tuna Haki creatief centrum voor straat kinderen. (www.tunahaki.org)
het centrum heeft mooie gekleurde muren
Tuna Haki betekent: “We have the right”. Dit is wat de kinderen zeggen. Er 20
zijn heel veel kwetsbare kinderen zonder thuis, voedsel, drinkwater en scholing. De kans op ziekte, prostitutie, zwangerschap en misdaad zijn heel groot. Vooral in de straten in de buurt van Mount Kilimanjaro, Arusha, Dar Es salaam en Lake Victoria. Gelukkig komen er steeds meer centra om deze kinderen op te vangen. Tuna Haki is een creatief, kunstzinnig centrum. De oprichter David Ryatula is zelf kunstenaar. De oudste schoolkinderen heeft hij opgeleid tot acrobaten. Ze treden af en toe op. Het centrum streeft ernaar de kinderen met hun familie te herenigen, begleiding en scholing te bieden. Op de website van het centrum staat deze tekst: Mother Theresa"Being unwanted, unloved, uncared for, forgotten by everybody, I think that is a much greater hunger, a much greater poverty than the person who has nothing to eat. We must find each other." Mother Theresa. Onderweg naar Tuna Haki laat onze chauffeur Nuhu weer eens zien wat een chauffeurs kunstenaar hij is. De bus moet keren in een heel nauw straatje en het lukt. Het centrum ligt iets buiten de stad in een modderstraatje. Overal vandaan komen kinderbeentjes aan hollen. Wat een feest om zo ontvangen te worden. Er zijn 10 kinderen als we in het kleurrijke centrum aankomen. De andere kinderen zijn nog op school en zullen binnen druppelen. We krijgen een rondleiding. Het is er erg klein. Twee slaapvertrekken en een keuken. Wij spelen op de binnenplaats. We zingen ons mooie introduktie lied: Nojana, vertellen waar we vandaan komen, dansen, springen touw en door de hoepel en dansen koord. Op de melodie van het lied “varia varia” zingen we de naam van ieder kind die over het touw loopt, begeleid door bellenblaas en instrumenten. Het is erg gezellig.
Straatkinderen vader David kruipt over het touw
21
Clown Sasa doet een deftig spel met ons: zij is de koningin en heeft vier bedienden. Twee aan iedere kant van haar. Ze moeten heel beleefd en gehoorzaam zijn. Dat zijn ze zolang zij zich naar hen toekeert en met hen praat. De bedienden die zij even niet kan zien lachen haar achter haar rug uit. Als zij dit opmerkt, worden ze akkuut ontslagen en komen er nieuwe bedienden. Het is een geweldig spel met veel plezier.
de koningin en haar bedienden Vader David bekijkt ons en het gebeuren op zijn gemak. Na een uur lijkt hij te ontspannen en te genieten van die witte clowns en de opgetogen kinderen. Zijn vrouw Mary zit gedurende ons hele bezoek op een stoepje met twee peutertjes die nu en dan ineens met ons meedoen. Er hangen een paar djembe’s aan een stok die de Tanzaniaanse clowns eraf halen. Er ontstaat een heftig trommel concert. We gaan allemaal even uit ons clowns bol en dansen er op los. Ik wil hier best een paar nachtjes logeren en het is jammer om afscheid te nemen. We komen hier zeker weer terug.
Speciale dag voor AIDS weeskinderen in Tengeru. Op zaterdag 12 mei bezoeken we een bijeenkomst met 150 weeskinderen. Zij hebben hun ouders verloren aan aids. Via het internet ontmoet ik een Amerikaanse vrouw, Carol geheten. Zij werkt bij het Pamoja project. Op de website zie ik dat deze organisatie onder andere centra voor kinderen met aids en aids weeskinderen heeft helpen opzetten.(www.pamojaproject.org) Pamoja betekent :together. Carol is ontzettend blij dat er een groep clowns in Tanzania is en vraagt ons naar “het feest” te komen. Natuurlijk willen wij dat heel graag. We rijden naar Tengeru, een paar km. buiten Arusha. Carol staat ons aan de weg op te wachten. We moeten een eindje lopen met al onze attributen en parapluus. Het regent dan weer wel en dan weer niet. We komen zingend aanlopen. De kinderen zwermen meteen om ons heen: een blije en hartelijke ontvangst.
22
Met zijn allen maken we allerlei geluiden en klappen luid voor elkaar. Het eerste half uur is het een chaos: de kinderen worden in een klein gebouwtje gepropt. Een paar clowns beginnen binnen contact te maken en te improviseren. Het wordt een leuke mini voorstelling. De kinderen zijn heel enthousiast. Andere clowns blijven buiten en doen daar iets met de kinderen. Er is geen eenheid tussen ons, de regen en de leiding. Als het even droog is gaan alle kinderen weer naar buiten, dan weer naar binnen en nogmaals naar buiten. Een lesje in flexibiliteit voor ons. Uiteindelijk zitten alle kinderen op natte stoelen en kunnen we gezamelijk beginnen. Clown Sasa vertelt het roodkapje verhaal. Er zijn wolven en andere dieren, grootmoeders, jagers, bomen en struiken. De kinderen doen mee en zijn heel betrokken. Het blijft droog en dat is heel prettig zo midden in de natuur. Clown Tap, Zjuul, Rigoletto en Tommer vertonen hun clown- jongleer- en magische kunsten. Als clown Zjuul jongleert klappen alle kinderen heel hard mee. We doen circus aktiviteiten met de kinderen, zingen, delen stikkers, grote rode neuzen en ballonnen uit. Ik vind het een fijne manier om contact te maken: een stikkertje op een kinderneus plakken, onze naam aan elkaar vertellen, elkaar aankijken, grapjes maken. Het is ongelovelijk pijnlijk om te beseffen dat al deze kinderen een of twee ouders verloren zijn en waarschijnlijk zelf ook besmet zijn met het HIV virus. Het is heel belangrijk om in het moment te blijven, te zien hoeveel pezier de kinderen hebben en ons hart zo veel mogelijk te openen. Als we weggaan zijn we weer een hele grote familie geworden. Het feest gaat nog even door, alle kinderen krijgen nog iets te eten, snoepen en drinken. 23
Carol en de andere leiding zijn ontzettend blij dat wij toevallig in Tanzania zijn. Via haar Amerikaanse centrum geeft Carol mij wat dollars als dank. Wij gaan daar wat van gebruiken en trakteren onszelf op thee, taart, heerlijke stoelen en een geweldig uitzicht. Er is een schitterend hotel aan het ”lake Duluti”. Ik heb mij al vaak beheerst om hier geen nachtje te slapen. De goedkoopste kamer is 120 dollar. Meer dan een maand salaris voor veel Tanzanianen.
Blessed Comfort Home, Mto wa mbu. We nemen even pauze na 12 dagen hard werken. We gaan twee dagen dieren en natuur ontmoeten ( voor de duidelijkheid: van ons privé geld ) Als we onderweg zijn zien we een nieuw weeshuis, net geopend. We beloven onszelf daar heen te gaan op de terug weg. Deze mail ontving ik na thuiskomst: Hello there. Just thinking that it is well with you! It is also well with us here at the Home comfort center. Thank you in advance for your visit to my orphanage, predefined above. I t was a good time to us all. It’s our hope that it was a good time to you too. Would you keep in touch with us please for we still have a long way to go with this mission of bringing up the children? Many many kind regards from the children and the community at large. Hoping to hear from you soon, have a good time, Hopeful Judica Mbise
24
We spreken af dat we daar op dinsdag 15 mei heen gaan. Er zijn ongeveer 20 kinderen als we aankomen. Iedereen staat ons buiten op te wachten. Het is een feest voor de kinderen onze mooi versierde bus te zien aankomen. Eerst gaan we naar binnen: een kleine vrij donkere ruimte met een lage tafel in het midden. Er zijn twee “moeders” die ons schoolwerk en tekeningen van de kinderen laten zien. We maken individueel kontakt met hen: spelletjes, muziek, dans, alles door elkaar en het is er heel knus. Ons uitstapje in de natuur heeft ons goed gedaan. We werken heel mooi samen. Ik geniet enorm van zulke uurtjes als er veel harmonie is. Het is altijd weer heel bijzonder om met een groep mensen die je niet kent tot een groep te worden. Er gebeurt altijd zo ontzettend veel tussen mensen. En wij zijn bijna drie weken samen. Het is heel fijn dat Tommer van 8 met ons meereist. De tweede dag ging er tijdens voetballen iets mis met zijn knie en moest hij een paar dagen met krukken lopen. Hij heeft dat zeer heldhaftig doorstaan en was heel opgelucht weer met alle kinderen mee te kunnen spelen toen hij weer beter was.
Tommer, clown Toto
25
Sint Lucia Nursing home. Dit zieken-wees huis wordt hospice genoemd. Het plan was om daar in de eerste week op bezoek te gaan. Maar door miscommunicatie denk ik dat het dan gesloten is. Gelukkig kunnen we toch een andere keer komen. Vanuit Nederland mailde ik met directrice zuster Winfrida Mwashala. Dit contact voelde zo warm dat ik haar graag wou ontmoeten. Helaas is ze niet aanwezig als wij komen. Er liggen twee heel zieke volwassen vrouwen in bed. We zijn met een klein groepje clowns en gaan heel stil naar binnen en spelen muziek voor hen. Het is al gauw teveel. Dan maken we in alle stilte nonverbaal contact. Buiten zijn ongeveer 10 kinderen op een grasveldje. We maken hier geen foto’s. Zover ik te weten kom zijn niet alle kinderen hier heel ziek. We hangen met zijn allen op het gras. Zingen wat, maken zachtjes muziek, voetballen, spelen, doen acrobatische kunstjes met de kinderen en schmincken. Het is allemaal heel knus en ontspannen. Er wordt ook veel geknuffelt en dat is hard nodig.
www.stluciahospiceandorphanage.org
Mount Meru Hospital in Arusha. In dit grote ziekenhuis zijn niet eerder clowns op bezoek geweest. Helaas kan ik niet meegaan. Enkele clowns hebben zwaar verbrandde kinderen opgezocht en blij gemaakt. Hier een stukje verslag van Rik, clown Zjuul: Vanmorgen weer terug in Arusha direct een bezoek aan het plaatselijk ziekenhuis waar we een kinderafdeling van zo,n honderd kinderen hebben bezocht. Hier waren de kamers slechts voorzien van 20 bedden, dus met de moeders erbij zo'n 40 per kamer. Met zang, muziek en clownsspel ontstond er steeds een fijne sfeer en zag je kinderen die bij binnenkomst nog wat somber keken in de loop van ons bezoek een gulle glimlach op hun gezicht verschijnen. Buiten het ziekenhuis reageerd een van de artsen heel positief op ons clownsspel en zij hij dat ik leek op Mr. Bean. Hij zette me aan om nog wat ondeugender te gaan doen en zo kreeg mijn clownskoffer een lift van een Tanzaniaanse auto, erg leuk en ook de reactie van de meer dan 100 mensen voor het ziekenhuis waren hartverwarmend. 26
Tacoda centrum voor wees/straat kinderen. Tacoda staat voor: Tanzanian Community Development Alliance. We worden ontvangen door een luid blaffende hond aan een ketting. De hond blijft zeker een uur blaffen en niemand geeft het dier enige aandacht. Honden krijgen niet veel liefde in Tanzania en kippen al helemaal niet: het idee leeft dat kippen geen gevoel hebben dat je dus met ze kan smijten, zoals ik vaak gezien heb: een aantal kippen zijn met hun poten aan elkaar vastgebonden en liggen onder een bank in de daladala ( busje, propvol ) en worden dan op straat gesmeten. Ik vind het moeilijk om me niet met de hond te bemoeien, maar de kinderen hebben nu voorrang. Er wonen hier 11 jongens, tussen de 5 en 9 jaar. Dit is ons allerlaatste bezoek en ik wil dit keer beginnen met contact te maken met de kinderen. Als ik als enige clown ergens optreedt dan heb ik daar geen moeite mee. Zijn er anderen dan voel ik me verlegen en onzeker. Dat wil ik niet. Telkens als we ergens binnen komen zijn de andere clowns mij voor. De een is veel sneller dan de ander. Mijn wens is dat we elkaar “dragen” en elkaar een kans geven om onszelf te ontwikkelen. Dat is niet eenvoudig. Niet iedereen is het daarmee eens. Dit keer denk ik alleen aan mijzelf, spring in het diepe en maak met ieder kind op een grappige manier contact. Het gaat goed, alle kinderen zijn erbij betrokken en ik begin te ontspannen. Op dat moment, veel te snel voor mij, gaat een andere clown muziek maken en de aandacht van de kinderen is bij haar. Ik ben even heel erg teleurgesteld en kwaad en zeg tegen mezelf: wees blij met die paar mooie momenten. De verdere middag verloopt heel goed. De leiding heeft samen met de kinderen een opvoering voor ons. Het is heerlijk om te mogen ontvangen.
zebra, poes, olifant en tijger. 27
Een leidster leest het skript/verhaal voor. Er zijn ongeveer 10 dieren die om de beurt een stukje van het verhaal spelen. De jongens laten ons ook hun acrobatische dans kunsten zien. Daarna dansen we met zijn allen. Touw lopen en touw trekken komen ook aan bod. Na de voorstelling krijg ik een rondleiding door het gebouw. Er zijn een paar slaapvertrekken met dubbele bedden, het ziet er kaal uit. Er is een binnen tuin en een soort ontvangst salon met een grote versleten bank. Er is een speciale ruimte waar je kunt tekenen en schilderen. Overal hangen mooie schilderijen. De kinderen zien er hier goed verzord uit. De leiding is heel betrokken en liefdevol.
Er komt een heel groot gekleurd doek aan wapperen. We staan er met zijn allen omheen. Er worden allerlei spelletjes mee gedaan.
Je kunt er onderdoor, een bal erop laten stuiteren en erin kruipen
28
Voordat we vertrekken worden er een aantal zeer beweeglijke groepsfoto’s gemaakt: wuivend, gekke gezichten trekkend en natuurlijk lachend. We nemen voor het laatst afscheid en stappen in de bus op weg naar ons afscheids feest. Astrid is al naar Nederland vertrokken. De ochtend voor vertrek hebben we onze laatste groeps meeting. Ik heb al 7 clowns reizen gemaakt, georganiseerd door anderen. Van Patch Adams en Clown One Italy, Ginevra heb ik ervaren dat twee-drie meetings adequaat is. De manier die ik het fijnst vind om een clowns reis te maken is om dit als groep te doen. Iedere ochtend voordat we per bus vertrekken vraag ik iedereen die dat wil om samen een cirkel te maken en elkaars handen vast te houden. We doen dan een paar ademhalings/ontspannings/ aardings/losmaak oefeningen. Als er genoeg tijd is ook clowns oefeningen. Bij alle “Patch” reizen wordt dit niet gedaan. Ook bij de bezoeken doet iedereen zijn eigen ding. Ik vind dat jammer. Samenspel kan heerlijk zijn. Soms ontmoet ik een clowns maatje in de groep. ( zoals Nina/clown Boris die nu met ons mee reist) Als we iallemaal n de bus zitten vertel ik waar we naar toe gaan en geef achtergrond informatie. Ook al heeft iedereen zelf een programma, het is goed om de avond tevoren en op de dag zelf informatie te geven. Onze gids Emanuel vult mij aan en vertelt over de natuur en stad/dorp waar we heengaan. Hierbij enkele reakties van een ieder die mee is geweest. De Tanzanianen: Omari is iedereen heel dankbaar dat hij mee kon. Hij zegt: het werk wat wij doen is heel erg belangrijk voor Tanzania. Hij weet niet goed hoe dit alles in het Engels uit te drukken. Arip is God heel dankbaar dat hij een paar dagen mee kon reizen (hij moest ook werken) Hij heeft veel geleerd over Nederlanders en over de kinderen die we bezochten. Karibuni sana: heel veel dank. Davidi dankt mij en God dat ik alle clowns naar Tanzania heb gebracht. Hij beloofd de volgende keer beter Engels te kunnen spreken. Hij is de zoon van onze chauffeur. Het is prachtig om te zien hoe open en vrolijk hij is geworden, zeer liefdevol en speels naar de kinderen. Ernest voelt zich shaky en emotioneel. Dit is zijn tweede clowns reis. Hij bedankt mij en alle staf en groeps genoten. Hij is erg verdrietig dat we weer vertrekken en heel blij, trots en dankbaar dat hij verder kan studeren. Twee clowns sponsoren een opleiding tot gids voor hem. Ernest heeft veel voor mij gefilmd en daar ben ik hem heel erkentelijk voor. Michael krijgt van twee andere clowns dezelfde opleiding gesponsord en is heeeel blij en gelukkig. Hij dankt ons allen en vertelt dat hij zich vaak erg in de war heeft gevoelt tijdens de reis. Ik heb Michael twee jaar geleden ook ontmoet en ervaarde hem toen als een zeer matio man. Dat matio gedrag 29
vertoonde hij nu ook. Niemand reageerde daarop. Ik zie tijdens deze meeting eindelijk zijn zachte kwetsbare kant. Dat ontroert me en maakt me heel blij. Ik snap dat het heel verwarrend kan zijn om je ineens in een totaal andere energie te bewegen. Ik denk dat hij een dubbele cultuur shock kreeg: clowns en Europeanen. Ndemno is heel dankbaar dat hij via mij heel veel mensen in zijn eigen land heeft ontmoet, dat wij de wereld naar Tanzania hebben gebracht. Er is veel gebeurd in zijn hoofd en hart. Hij zegt: “we weten wat ons werk is, dat dat belangrijk is. Hij wil ook graag clown zijn en rondreizen. Ondanks enkele conflicten tijdens de reis is ons doel veel belangrijker dan dat”. Ndemno is de vader van alle kinderen op het schooltje. Als Emmy werkt verzorgt hij de kinderen. Deze reis is voor hem een uitje. Nuhu begint met : hallo dames en heren. Ik dank jullie dat we naar de weeshuizen zijn gegaan. Kom a.u.b. weer zodat we elkaar kunnen ontmoeten. Hij bedankt Angela die veel voor hem gedaan heeft. Nuhu is diabeet en Angela ook. Zij ontdekte het in een gesprek met hem. Het blijkt dat hij geen insuline, naalden en andere apparatuur heeft. Angela heeft een aantal middelen vanuit Nederland meegenomen en kan Nuhu hiermee helpen. Ze gaan ook samen naar een ziekenhuis voor advies. Angela zal hem blijven helpen en dit is echt fantastisch. Nuhu is bij ieder optreden heel betrokken bij de kinderen. Ik ben wederom heel blij dat hij en de bus beschikbaar waren om met ons mee te gaan. Emanuel vertelt dat zijn hart heel dankbaar is voor dat wat iedereen gedaan heeft. “Kom altijd terug naar Tanzania, voel je hier thuis, ik zal jullie altijd helpen. Een groot hart geeft succes in het leven”. Mijn staff: Nina is heel erg blij met deze reis, met de ervaringen die we samen gehad hebben, de intensiteit en dichtbijheid van de groep. Ze neemt de mooie energie die ze ervaren heeft mee naar het ziekenhuis waar zij als verpleegster werkt. Ze mist ons nu al. Ik heb Nina ontmoet in mijn laatste Rusland clowns reis twee jaar geleden. Het klikt vaak tussen Deense en Nederlandse clowns in een groep met veel Amerikanen. William zei in het begin van de reis een clowns fix nodig te hebben om zijn clown weer tot leven te brengen. Hij dankt iedereen voor deze fix: het is gelukt. Ik ontmoette William in 2002 in de trein in Siberië. Daarna clownden we samen in China/Tibet en in Zuid Italië. Hij is een gepensioneerde professor in de criminologie, en weet veel over communicatie technieken. Ik ben heel erg blij dat hij en Nina mee konden komen op deze reis. Ik kan mij geen betere staf members voorstellen! Ik zal de feedback van de andere clowns bij elkaar zetten. Iedereen is heel blij met de ervaringen met de kinderen, met de Tanzanianen. Blij dat ze een kans kregen hiernaar toe te gaan. Voor de meesten is het het eerste bezoek aan een Afrikaans land. 30
Wat de clowns delen: *ik zie dat Tanzanianen veel liefde voor hun land hebben ondanks de armoede. *ik had een speciale ziekenhuis ervaring en heb een heel intens contact ervaren met de mensen van dit land, en voel me hiermee heel rijk. *voor mij is clown spelen met Tanzaniaanse mensen heel speciaal. Dank je Tanzaniaanse mensen. *ik vind de bus trips heerlijk, de grapjes, de vrolijkheid, clowns kleren, de natuur en ben heel gelukkig in de groep. * ik ben heel blij dat ik de kans had om hier te zijn, heb veel verschillende gevoelens, het was een grote ervaring om in zo’n ander land te zijn. Ik kom terug met mijn gezin. * dank je wel voor een geweldige vakantie. Ik ben heel blij dat ik samen met mijn gezin hier kon zijn. *ik vind Afrikanen leuk, leuk dat we een gemixte groep zijn. Leuk dat ik de familie van Emanuel ontmoet heb. *Ik voel me niet gelukkig, ik mis connectie met anderen, voel me eenzaam en geïrriteerd. *dank je wel Evelyn dat je deze reis mogelijk hebt gemaakt. Ik bewonder je moed en kracht. * dank je wel Emanuel voor alle organisatie. Je bent een geweldige gastheer en gids.
delen op hotel terrein
En hoe was het voor mijzelf: ik ben ontroert door alle feedback en door de veranderingen die ik zie bij velen. Ik ben ontzettend blij dat we zoveel hebben kunnen delen met alle kinderen van 0 tot 120. Ik heb genoten van het leiderschap. Soms was deze reis emotioneel heel zwaar voor mij. Ik heb 31
een relatie gehad met Emanuel en ben nog niet onthecht van hem. Ik weet van tevoren dat het niet makkellijk zal zijn en toch gaan we. Het doel is om er te zijn voor de kinderen in Tanzania en dat is het belangrijkste en mijn focus. Emanuel is een geweldige gids. Ik spreek met hem af dat als het niet gaat er iemand anders komt in zijn plaats. De tweede dag vertelt een van de clowns verliefd op hem te zijn geworden en dat ze gezoend hebben die avond daarvoor. Ze vertelt het me na het ontbijt. Ik ben sprakeloos, kan mijn oren niet geloven, ben heel erg verdrietig en woedend. Later die dag zeg ik dat als ze hiermee doorgaan een van ons drieën weg moet gaan. Het is te pijnlijk voor mij. En dan stopt dit gedoe. Gelukkig kan ik proffesioneel blijven en mijn werk doen. Maar het contact vanuit mijn hart met deze clown is verbroken. In de groeps meeting in Nederland heb ik de clowns over deze relatie vertelt en mijn kwetsbaarheid daarover. Ik krijg veel steun tijdens de reis en ben daar heel dankbaar voor. Ik vertel in de laatste meeting heel trots op mijzelf te zijn en dat ik mij 56 jaar heb voorbereid om deze reis te kunnen organiseren en leiden.
Hotels, restaurants en uitjes Wat ik ook geleerd heb van de vorige reizen is om in goede hotels te overnachten. En we logeren op een schitterende plek.
we delen zulke huisjes
Het is belangrijk dat niemand ziek wordt onderweg en dat we onze energie op peil houden. Dus goed slapen in een schoon bed is het motto. In Arusha heeft Emanuel een hotel met huisjes net buiten de stad gereserveerd. Het is net een park met grote kabouter huizen. Het is er stil en heel mooi. Het hotel in Moshi is een gewoon hotel, goed eten en vlak bij het internet café. In de beide hotels waar we logeren zijn het ontbijt en diner 32
geweldig en heel gezellig. Het personeel went aan ons en geniet stiekem. Onze lunches zijn aldoor in restaurants waar de Tanzanianen komen. Wat mij stoort is het vele vlees en vis wat de meesten van ons tweemaal per dag eten. We brengen liefde en doden ondertussen heel veel dieren. Bij de volgende reis stel ik in dat vlees/vis eenmaal per dag genoeg is. Omdat Emanuel Tanzaniaan is en hij de hotels heeft gereserveerd, betalen we geen hele dure westerse prijzen. Hij heeft een verassing voor ons in Moshi: een diner in een prachtige tuin aan lange tafels. Na het eten krijgen we een dans voorstelling. Dit is in een lodge waar groepen komen logeren. Het ziet er eenvoudig en welkom uit. De eigenares en haar echtgenoot zijn zeer verheugd met ons als gasten, vooral als wij vertellen wat we in Tanzania doen. Er zijn enkele manlijke en vrouwelijke dansers die apart als groep dansen. Onze mannen worden uitgenodigd door de manlijke dansers om mee te doen, de vrouwen door de danseressen. Om de beurt. Er is life trommel muziek. Ondanks onze volle magen shaken we erop los. De mannengroep danst heel dicht bij elkaar op een kluitje. Het is meer springen dan dansen. Wij dames dansen in een cirkel, om allerlei pilaren heen. Ineens blijken we allemaal een sjaal om onze heupen geknoopt te hebben. Het Afrikaanse ritme past goed bij clowns en brengt ons dicht bij de aarde. Na een tijd mengen we ons tussen de mannen en maken ook af en toe een hoge sprong. Doordat we veel van dansen houden en zeer beweeglijk zijn worden de danser-essen heel erg enthousiast. We mogen niet meer stoppen. We moeten de hele nacht door dansen. We krijgen vele complimenten van de gastvrouw: ze heeft dit nog nooit meegemaakt. De andere blanke gasten zijn stijver en rustiger dan ons. Blij en bezweet stappen we in de bus, morgen zullen we weer vroeg opstaan. In Arusha wordt op een avond miss Sakina gekozen, een soort miss Tanzania, maar dan van de stad Sakina. We gaan er met zijn zessen heen, pas om 10 uur s’avonds. Het zou om 1/2 11 beginnen en start uiteindelijk pas om 12 uur. We zijn heel melig, vertellen mopjes en krijgen de slappe lach, ook tijdens de catwalk. We zitten helemaal vooraan aan tafetjes in een grote ruimte. Er is een lang en breed catwalk podium. Voordat het begint is er al een hele show van de presentator. Hij doet ontzettend gewichtig en test de micrifoon wel 100 keer. Hij heeft een deftig pak aan, wat in mijn idee veels te lang is, en hele grote schoenen met lange punten. Hij struikelt er net niet over. Dan komen de meisjes, om de beurt. Ze lopen even, draaien en vertellen iets over zichzelf, over wat ze in hun leven willen doen. Wij geven cijfers net als bij het songfestival. Ik kan me maar net beheersen om niet ook op het podium te springen. De meisjes hebben hun kleren zelf ontworpen en gemaakt. Degene die wint krijgt geld om een project in hun stad te sponsoren en om zich zelf te ontwikkelen. Enkele van deze jonge vrouwen zien er heel kwetsbaar uit. Ik zou graag willen weten wat er in hun hart 33
omgaat. Als we buiten een tijdje op onze bus moeten wachten houden we onze eigen miss verkiezing, lopen de catwalk voor elkaar en vertellen hoe belangrijk we zijn, alles op zijn clowns. We hebben ontzettend veel plezier. Het is heerlijk om even heel hard te lachen.
Op safari
Het eerste dier wat we zien is een schitterende uil
en tembo’s
We gaan twee dagen op safari. Het regent af en toe en dat betekent dat we niet zoveel dieren zullen zien. Tommer is dolblij en kijkt zijn ogen uit met een verrekijker en dieren boek op schoot. Ik ben erg moe, hang in de bus en slaap af en toe. We zien een uil, veel olifanten, apen, giraffen, vogels, empala’s, een paar zebra’s. Geen leeuwen, hoe goed we ook kijken.
monkey en twigia
Er zijn plekken om te “piknikken”. Binnen een paar minuten staat er een heerlijke lunch op tafel met tomaten en veel fruit. Er is een aap die ons wil bestelen en één keer heeft hij brood gepikt.
34
hallo een Punda melia
gids Emanuel die ons de weg wijst
Donderdag 17 mei is het afscheidsfeest. We versieren het restaurant in ons hotel in Arusha. Emmy en Mary zijn onze gasten. Ik ben evenals Rigoletto verkleed als de broer van Boris, lekker dik met een zwarte snor. We geven aan iedere clown een afscheids kado in “Boris” stijl met veel Russische klanken. Acrobaten vrienden van Emanuel treden voor ons op. Emanuel en ik krijgen als dank voor alle organisatie een enveloppe met geld. Het idee is dat ik ervan ga genieten in een sauna. We zijn allemaal heel blij en tevreden. We vertrekken in de namiddag naar het vliegveld. Dag Kilimanjaro, dag Tanzania tot de volgende keer. Als we op Schiphol onze bagage hebben gaan we met zijn allen door de deuren, ik al spelend op mijn organettie. 35
