Verslag reis Zambia voorjaar 2013

Verslag reis Zambia voorjaar 2013

Source Connection Steven Trijsburg

Inhoudsopgave Projectimplementatie..............................................................................................................3 Zomer 2012-2013.............................................................................................................. 3 Sekute............................................................................................................................3 Winter 2013........................................................................................................................4 Mandia .......................................................................................................................... 4 Katombora..................................................................................................................... 6 Zomer 2013 – 2014........................................................................................................... 7 Marktontwikkeling...................................................................................................................7 Lokale markt...........................................................................................................................7 Regionale markt.................................................................................................................7 Zakelijke markt...................................................................................................................8 Samenwerkingen................................................................................................................. 10 Farming God's Way......................................................................................................... 10 Sons of Thunder.............................................................................................................. 10 Overland Missions........................................................................................................... 12 Oxfam / Asnapp............................................................................................................... 12 Lubemba.......................................................................................................................... 13 PSRD .............................................................................................................................. 13 Response Network ......................................................................................................... 14 Simonga........................................................................................................................... 14 Volgende uitzendingen.........................................................................................................15 Financiële verantwoording................................................................................................... 16 Namen en nummers.............................................................................................................17

2

Projectimplementatie Het overzicht van de trainingsdata is als volgt. Training Preplanting Thinning & top dressing Oogst & evaluatie

Dagen

Periode 2–3 2 2–3

September – November December – Januari April – Mei

Zomer 2012-2013 Farming God's Way is op twee locaties geïntroduceerd. In augustus in Lioka (Mandia) en in september in Mushekwa (Katombora). In Lioka is een well watered garden aangelegd, in Mushekwa niet. Op geen van de locaties hebben boeren FGW toegepast, omdat er al gezaaid zou zijn. Vreemd omdat de training al vroeg in het seizoen was, augustus in Lioka en september in Mushekwa. In Lioka waren er 15 mensen aanwezig, in Mushekwa 25. Elias vertelde over de overige trainingen. Maar ik vind het twijfelachtig of die er zijn geweest. Er zijn geen foto's en er was tenslotte niet gezaaid. Het succes is op basis van deze gegevens moeilijk hard te maken maar er zijn goede stappen gezet. Boeren gebruiken al jaren (inefficiënte) methoden en het duurt wel even voordat daar verandering in komt. Elias is nu bekend in de regio, kent de locaties en weet welke mensen betrokken zijn. In de relatie tussen hem en de boeren heb ik flink geïnvesteerd. Mensen leren hem beter kennen, krijgen vertrouwen in zijn zijn expertise, omgangsvormen, hebben zijn contactgegevens en weten inmiddels dat we hier zijn voor de lange termijn. De evaluaties doet Elias op in mei. In juni gaat hij voor rapportage naar Zuid Afrika. Grant zal dezelfde maand, of uiterlijk juli, de evaluatie van dit seizoen aan ons doorsturen.

Sekute Eerder was er sprake van een derde trainingslocatie in Sekute. Elias heeft hier wel getraind maar dat was met Overland Missions. Het was enigszins verwarrend omdat Elias deed voorkomen alsof hij deze training voor ons heeft gedaan. Het is natuurlijk mooi dat er ook FGW in Sekute wordt getraind maar dit valt buiten ons project. De overeenkomst tussen Source Connection en FGW is voor twee locaties. Overland Missions wil de trainingen in Sekute voortzetten maar heeft hier op het moment de capaciteit en middelen niet voor. In Sekute trof ik wel het succes van FGW aan. Twee boerinnen hadden beiden de training bijgewoond. De eerste boerin die ik bezocht, Albertina Siachumani, had FGW niet toegepast op haar land. Dat lag er dan ook belabberd bij en de oogst was slecht, ze is voor voedsel afhankelijk van haar kinderen die eten meenemen uit de stad. Nog geen 250 meter verderop trof ik Albertina Kamwi. Zij had FGW wel toegepast, haar land lag er goed onderhouden bij en oogstte voldoende maïs voor het komend jaar. Daarnaast heeft ze 50 kg. groundnuts geoogst wat in een klein inkomen voorziet.

Links het veld van Albertina Siachumani waar het onkruid hoger is dan de maïs. Rechts het land van Albertina Kamwi die FGW structureel toepast en voldoende voedsel verbouwd om zelfvoorzienend te zijn en een inkomen te verdienen.

3

Winter 2013 Dankzij adequaat handelen van Source Connection en Grant in Zuid Afrika is het gelukt om voor het huidige seizoen een extra trainingcyclus te doen in Mandia. Daarnaast hebben Elias en ik ook nog een aantal trainingen in Mushekwa verzorgd om hen optimaal te prepareren voor het komend seizoen. In dit seizoen gaat iedereen zich gaat richten op het verbouwen van hoogwaardige gewassen (cash crops). Groenten zoals wortel, broccoli, zoete aardappel, komkommer, cherry tomaat, pompoen, courgette, aubergine, worden voornamelijk geteeld voor de handel. Koolsoorten, tomaat en rape zijn de gewassen die men in de Zambiaanse (plattelands)keuken vooral aantreft. Hieronder een overzicht van de trainingen. De groenten worden op verschillende momenten geoogst maar het seizoen loopt in augustus, september op zijn eind. Dan wordt het land klaargemaakt voor de natte periode waarin voedselzekerheid voor het volgend jaar moet worden gerealiseerd. Locatie

Datum

Training

Aanwezig

Katombora, Mushekwa

10 april

Compost + preplanting

12

Mandia, Siandavu

17 april

Preplanting + well watered garden

14

Katombora, Mushekwa

18 april

Well watered garden

4

Mandia, Siandavu

15 mei

Thinning

Mandia, Siandavu

5 juni

Top dressing

Mandia, Siandavu

31 juli

Tazzeling

Mandia, Siandavu

28 augustus

Harvest

Mandia, Siandavu

4 september

Evaluaties

Mandia Voor de trainingen in het huidige en komende seizoen in Mandia hebben Elias en ik besloten dat deze in Siandavu zullen plaats vinden en niet meer in Lioka. Siandavu heeft namelijk een aantal voordelen. Zo is David, de headmen, beter in staat praktische dingen te regelen (in Lioka was na twee weken nog onvoldoende materiaal verzameld om de compost training te doen). Daarnaast is David goed in staat mensen op te trommelen voor trainingen. De ligging van Siandavu is gunstiger, zo is Siandavu ook in het natte seizoen goed bereikbaar en is het centraler in Mandia gelegen. Hierdoor wordt het ook voor boeren uit west-Mandia mogelijk om de trainingen bij te wonen en vergroten we dus het bereik van ons project. Laatste punt is dat boeren uit Lioka, Mashandi en Siamate nu reeds geïnteresseerd, en van de partij zijn bij trainingen in Siandavu. De data voor de vervolgtrainingen in Siandavu heb ik met David Siandavu en Elias vastgelegd. David doet de promotie lokaal, verzorgt een versnapering en Elias verzorgt de training. Op deze manier zijn er checks and balances om er op toe te zien dat de trainingen plaatsvinden en kunnen we inzicht krijgen in het verloop ervan. Bij de eerste training van het droge seizoen (preplanting training) hebben we ook een well watered garden aangelegd in Siandavu hierin is groene maïs gezaaid. Deze is eind augustus klaar voor de oogst. Leuk was dat na enkele dagen de zaadjes al ontsproten waren en door God's blanket naar boven kwamen. Deze training was op korte termijn gepland en de samenwerking met Elias en David verliep goed. Ik had wat budget voor fritas (een soort muffins) en frisdrank (Mazoe , siroop dat je aanlengt met water) meegenomen. Dit zijn wel noodzakelijke voorzieningen, de temperaturen zijn hoog en mensen leggen flinke afstanden af om bij de training aanwezig zijn. Op de volgende pagina de namenlijst van mensen die aanwezig waren bij de training. Degene die we moeten volgen zijn: • • • •

Siandavu village: Mashandi village: Siamate village: Lioka village:

David Siandavu Hendrik Mashandi Steven Supane Freddy Kalombwana

4

Aanwezig bij de training in Siandavu: Naam

Village

Telefoonnummer

Opmerking

David Siandavu

Siandavu

977965551

Headmen, well watered garden is bij hem

George Luas

Siandavu

Rita Ngenda

Siandavu

Erik Siandavu

Siandavu

Arnold Siandavu

Siandavu

Bonfirst Mashandi

Mashandi

978899434

Hendrik Simasika

Mashandi

975831993

Ernest Mashandi

Mashandi

976428022

Michal Mutoiwa

Mashandi

Gift Silomea

Siamate

978811682

Steven Supane

Siamate

976349822

Pre school teacher and farm manager to be

Nervous Span

Siamate

Freddy Kalombwana

Lioka

964759712

Contact farmer Lioka farm manager at Love's Door for all Nations

Bessi Mwale

Siankaba lodge

Contact farmer Mashandi

Siankaba pre school - and Siankaba lodge, might becoma a vegatable buyer

Op deze foto's een indruk van de training. Elias die onder de boom de theorie uitlegd, boeren die aandachtig luisteren, het praktisch gedeelte van de training en na gedane arbeid e groepsfoto.

5

Katombora In Katombora is het dus wel gelukt om de compost-training te doen. De samenwerking daar onderling, waar de Mushekwa Women Group de ruggegraat van is, is goed. Het contact verloopt soepel, ook op afstand. Een telefoontje en alles wordt lokaal geregeld. Materialen worden verzamelend en de mensen ingelicht. De harde kern van de groep bestaat uit Peter, Josephine, Edith en Bettina. Zij werken nauw samen en vertrouwen elkaar. De compost training hebben we gedaan in de tuin van Bettina. Een ieder werd verantwoordelijk voor een item. De een zorgde voor voldoende mest, de ander voor groen materiaal, de derde voor droog materiaal en de vierde voor de houten stokken. Zodoende was er in mum van tijd voldoende materiaal verzameld om de training te laten plaatsvinden. Er waren nog boeren uit Katombora zelf en Munyanya bij aanwezig. De interesse voor het project in Mushekwa is erg groot. De nabij gelegen Royal Chundu Lodge werkt intensief met hun samen. Ze delen zaden uit en nemen gegarandeerd groenten af. Dit uitzicht op inkomen werkt heel motiverend voor de mensen. Vorig jaar was er een beperkte deelname van boeren, maar het succes dat zij hebben gehad heeft anderen geïnspireerd. De komende tijd wordt er concurrentie verwacht, maar dat is alleen maar goed en de Royal Chundu Lodge heeft onbeperkt opname capaciteit.

Gedurende de tijd die we doorbrachten in Mushekwa werd duidelijk dat er nog vraag was naar effectieve methoden om te zaaien in het droge seizoen. Daarom hebben Elias en ik alsnog een training preplanting georganiseerd waarbij ook de well watered garden is aangelegd. Op die manier hopen we de dames en heren van Mushekwa goed uitgerust te hebben voor een vruchtbaar droog seizoen.

Op deze foto's samenwerking met het halen van water, de groepsfoto voor de composthoop, Elias die theorie uitlegt en de een groepsfoto na de preplanting training.

6

Zomer 2013 – 2014 In september gaan de trainingen van start voor het natte seizoen, de zomer. In zowel Siandavu als Mushekwa wordt dan de volledige cyclus gedaan. In deze periode is het de uitdaging voor de boeren om voldoende maïs te verbouwen voor het volgende jaar. Belangrijk is dat het land op tijd geprepareerd is zodat er gezaaid wordt na de eerste regens, gewoonlijk tussen 10 en 25 november. Dit is een belangrijk punt. Veel oogsten mislukken, of lukken niet optimaal omdat er te laat gezaaid wordt. Op die manier krijgen de gewassen te weinig water en kunnen ze niet tot volledig potentieel groeien. Met het prepareren van het land moet daarom in september begonnen worden. Het raster voor de de planting stations moet worden gemaakt, de planting stations moeten worden gegraven, de mest of kunstmest moet worden toegevoegd en het geheel moet weer met aarde worden bedekt. Dan is het wachten op de eerste regen en dan gaan de zaden de grond in. Het lijkt me een goed idee dat degene die de regio voor Source Connection in het najaar bezoekt ruwweg data vastlegt met Elias en de boeren in Mandia en Katombora voor de vervolgtrainingen zodat we progressie goed kunnen meten. Daarnaast kunnen we Elias vragen enkele foto's te sturen van iedere training die hij doet.

Marktontwikkeling Lokale markt De lokale markt, de handel tussen dorpelingen onderling, is informeel en weinig transparant. Lokaal wordt eten gedeeld met families en vrienden en verkocht of geruild met anderen. Deze markt is niet georganiseerd en wie wat verbouwd is altijd weer een verrassing. Zodra iemand een goede oogst heeft van het een of ander verspreid dat nieuws zich als een lopend vuurtje en zijn mensen zelfs vanuit dorpen aan de andere kant van de weg er als de kippen bij. Deze markt reguleert zichzelf prima en wordt door Source Connection denk ik het best gestimuleerd door te helpen de voedselproductie te verhogen.

Regionale markt Livingstone Momenteel verkoopt geen enkele boer uit Mandia of Katombora in Livingstone. De productie is te laag, wat verkocht wordt is lokaal. De markt van Livingstone biedt uitstekende mogelijkheden. Navraag op de Libuyu -, Maramba - en Zimbabwe markt (van zowel minst centraal naar meest centraal gelegen als van goedkoop naar meest dure gerangschikt) wees uit dat de meeste producten van boeren uit de omgeving van Kalomo en Choma op 125 en 250 km worden gekocht. Wekelijks reizen dames van de markt deze kant op en worden de inkopen gedaan. Boeren ten noorden van Livingstone brengen hun waar wel die kant op, al dan niet via een coöperatie als Mulemba of Sons of Thunder. Marktkooplui geven ook aan dat er vaak niets te koop is en dat meer aanbod welkom zou zijn. Vooral als dit in de buurt geproduceerd wordt, wat reistijd en kosten zal drukken. De vraag naar groenten is dus groot. En groeiend: de bevolking van Livingstone groeit als kool en de komende maanden neemt ook het toerisme weer toe. The Reformatory School uit Katombora levert wel met enige regelmaat groenten aan op de markt in Livingstone. Hoe frequent dit gebeurd is niet helemaal duidelijk, toen ik er was werd er vooral in kuikens gehandeld en werden de velden net ingezaaid. Misschien behoort een samenwerking met hun voor de boeren in Katombora tot de mogelijkheden. Kazungula Een enkeling uit Katombora, vooral de westelijk gelegen dorpen, zoals Munyanya, levert af en toe aan marktkooplui uit Katombora. Ze brengen de producten erheen op de fiets en soms worden ze ook gehaald. Navraag op de markt in Kazungula wijst uit dat de meeste producten daar gekocht worden in Livingstone. Ook hier is de vraag naar lokale producten groot en is afname gegarandeerd. Het bedienen van de regionale is een flinke uitdaging. Maar als dit lukt dan is er sprake van een enorme stap in de ontwikkeling van zowel de landbouwproductie als gegenereerd inkomen. Deze markten kunnen het

7

gemakkelijkste bediend worden als de boeren in Mandia en de boeren in Katombora de handen ineen slaan. De productie is dan een stuk substantiëler en het aanbod allicht gevarieerder. Ook zaken als opslag, transport, het krijgen van een goede prijs (als er sprake is van continu aanbod), marketing en eventueel het aanvragen van financiering gaan gemakkelijker in samenwerkingsverband. David Siandavu begon er al over. Hij is van mening dat er onderling afspraken gemaakt worden wie wat gaat produceren. Op die manier voorkom je dat iedereen hetzelfde gewas aanbiedt wat de prijs doet dalen en de markt overspoeld. Beter is het volgens hem als iedereen iets anders gaat telen om zo een gevarieerd aanbod te hebben. Dit is echter wel een uitdaging, zo gaf hij gelijk toe, omdat sommige zaden duurder zijn dan anderen, langer nodig hebben dan anderen, wat de investering en risico groter maakt terwijl de opbrengsten dit niet perse compenseren. Vraag is dan wie die gewassen dan zou moeten telen? Het wordt een heel moeilijke klus om dit te organiseren. Ervan uitgaande dat de boeren zich in een coöperatie willen verenigen. Het wordt een moeilijke klus omdat er geen zakelijk leider is. Niemand kan of wil het risico voor de groep nemen, aldus David. We moeten maar kijken hoe dit zich verder ontwikkeld. De boeren hebben in ieder geval de samenwerking bij Sons of Thunder gezien en zijn erdoor geïnspireerd. Voordat regionale markt überhaupt bediend kan worden moet eerst de productie omhoog. Daarom is het denk ik goed eerst dit seizoen eens af te wachten, kijken hoe de oogst zich ontwikkeld heeft en of er overschotten naar de markt zijn gegaan. Op basis van die informatie en de ontwikkeling wat betreft samenwerking onderling en hoe boeren daarover denken kan dan verder gewerkt worden aan een mogelijke vorming van een coöperatie. Een andere optie zou zijn dat boeren zich individueel aansluiten bij een al bestaande coöperatie zoals bijvoorbeeld Mulemba. Hierover meer verder in dit verslag.

De canter van Sons of Thunder, Farming God's Way op Green Market in Livingstone. Twee keer per week brengt deze coöperatie groenten gezamenlijk aan de man in het centrum van Livingstone. Opbrengsten worden bij thuiskomst verdeeld naar ratio.

Zakelijke markt Waterberry Lodge Waterberry lodge ligt in de omgeving van Siandunda, Lioka en Komanyanya. De lodge heeft een preschool gebouwd voor de kinderen in deze dorpen en donaties van gasten worden gebruikt voor pennen en schoolboeken. Er is eerder al eens een project geweest waarbij groenten lokaal zijn gekocht. Dit is toen niet bevallen. De werklui die dit te kregen voorgeschoteld werden er ziek van. Het enthousiasme om weer lokaal groenten te kopen is dan ook wat gelauwerd maar niet helemaal weg. Toen ik vertelde over ons project nam de interesse toe. Wel zijn er harde eisen, de kwaliteit moet uitstekend zijn en producten consistent geleverd kunnen worden. Lynette is degene die verantwoordelijk is voor het MVO-beleid en zij besloot niet naar de trainingen te komen. Haar argument is dat ze niet wil doen lijken alsof Waterberry's weer een project gaat doen. Met de preschool waren er negatieve ervaringen; men was niet erg bereid tot samenwerking en vroeg vooral om meer input, geld en materialen, van de lodge. Om die reden wil Lynette niet betrokken zijn in deze fase van het project. Ze wil dat boeren vanuit eigen belang meer gaan produceren. In een latere fase waarbij de productie is toegenomen en de kwaliteit goed genoeg is dan is Waterberry's wel geïnteresseerd om zaken te doen.

8

Contact: Lynette Rink, 0976078036 Zie verder: http://www.waterberrylodge.com/community-projects/

Islands of Siankaba Deze lodge ligt tussen Siankaba en Siandavu in. Ook deze lodge doet aan MVO, zo zijn er gebouwen voor de school in Mandia gebouwd en worden donaties ook aan lesmateriaal besteed. De interesse in ons project is vergelijkbaar met die van Waterberry's, hoewel het enthousiasme en support (net als bij Waterberry's) voor ons project groot is. Islands of Siankaba maakte wel iemand vrij om de training in Siandavu bij te wonen. Bessi is verantwoordelijk voor de preschool nabij Siankaba alwaar ze ook eten willen gaan verbouwen. FGW is een methodiek die men wil gaan toepassen. De data voor de vervolgtrainingen zijn gecommuniceerd. De lodge is ook bereid groenten af te nemen, hoewel het kleine aantal gasten dat men hier heeft commercieel niet heel erg interessant is. Maar ook hier geldt: eerst de productie en de kwaliteit omhoog. Contact: Verena, 0977791241 [email protected] Zie verder: http://www.siankaba.net/mandia-clinic-school/

Royal Chundu lodge Van de lodges in de nabije omgeving heeft de Royal Chundu lodge MVO en landbouw meest gecombineerd. De chef is een Zambiaan en heeft de ambitie om via de lodge de Zambiaanse keuken te ontwikkelen en te promoten. Daartoe heeft de lodge de ambitie om alle producten uit de direct nabije omgeving te betrekken. Om dit te doen, en om de lokale boeren te stimuleren, is er vorig jaar al gestart met een project waarbij zaden gratis verstrekt werden en de oogst gegarandeerd werd afgenomen. Een heel stel boeren heeft toen al goede zaken gedaan. De lodge is dan ook laaiend enthousiast over ons nieuwe project. Samen bieden we de boeren alles wat ze nodig hebben om zowel meer te produceren als de handel te intensiveren. Naast de landbouw is de lodge nauw betrokken bij de community. Er is een community group, mede rond de Mushekwa Women Group, die wekelijks overlegd bij de lodge. Er worden village tours gedaan en donaties worden aan de community group verstrekt. Zij besteden dit in overleg aan zaken die de gemeenschap ten goede komt. Dat dit goed loopt is zichtbaar. Enkele weken geleden kwam er een bedrag vrij dat werd bestemd voor de bouw van een markt. In de weken dat ik er was is de markt volledig opgebouwd. Hier zullen zelfgemaakte souvenirs worden verkocht aan de gasten van de lodge die een village tour doen. Contact: Eigenaar, management: Tina Aponte: + 27824434801 [email protected] F&B manager: Hessah Silwebbe: 0977879384 [email protected], Zie verder: http://royalchundu.com/en/community/

Op de foto links en rechts de voortgang van de bouw van de lokale markt in Mushekwa. Tussen beide foto's zat minder dan een week. Aan het einde van de rit was de markt volledig omheind en waren de hutten zo goed als af. Op de foto in het midden de huidige maïsoogst in Mushekwa.

9

Samenwerkingen Farming God's Way Elias De samenwerking met Elias verliep zowel op persoonlijk als zakelijk vlak goed. Hij is enthousiast en welwillend veel vrije tijd op te geven voor Farming God's Way zonder dat hij daar direct van profiteert. Dat laatste maakt het soms ook moeizaam. Hij is, net als iedereen, bezig vooruit te komen. Hiertoe ziet hij een handout van Source Connection als een mogelijkheid. Hij schroomde dan ook niet mij te herinneren aan zijn wensen of tekortkomingen. Dit is natuurlijk lastig daar wij als gezamenlijke organisatie geen handouts promoten, sterker nog zien, menen dat het bijdraagt aan afhankelijkheid en reden is voor onderontwikkeling. Ook persoonlijk liep de samenwerking goed en hebben we veel gelachen. Hij is natuurlijk pastoor en heeft een vrij eendimensionale kijk op het leven en de wereld. Als niet-gelovige met een pluralistische kijk op het vraagstuk religie kunnen gesprekken dan wel eens langdradig worden. Ondanks deze punten hebben we fijn samengewerkt en hebben we veel kunnen doen. Elias is een goede trainer die boodschap van FGW uitstekend over weet te brengen naar de doelgroep. Hij heeft aanzien en verwerft respect met zijn beroep en door zijn kunde. In de dorpen verliep onze samenwerking heel soepel. Ik was zoveel mogelijk op de achtergrond en Elias deed zijn werk. In het begin richtte mensen zich nogal eens op mij, de blanke omdat ze daar iets van verwachtten. Maar al gauw werd duidelijk, ook door de opstelling van Elias, dat we hier zijn voor training en niks anders. Dat werkte heel goed en daardoor was alle aandacht voor Elias. Waar we wel op moeten toezien in de toekomst is dat trainingen, zoals afgesproken, ook worden uitgevoerd. Bij Sons of Thunder hoorde ik van het management dat Elias vooral kwam opdraven als er iemand van buitenaf een bezoek kwam brengen en tussentijds zijn gezicht weinig liet zien. Hoe dat tot nu toe in Mandia en Katombora is geweest heb ik in het midden gelaten. Maar voor de komenden jaren vind ik dat we data goed op orde moeten hebben, zodat we weten wat er daadwerkelijk gebeurd. Grant De samenwerking met Grant verliep, verloopt uitstekend. Ondanks dat hij soms wat traag reageert op emails is hij op momenten dat het nodig is uitermate adequaat. Zo hebben we het bezoek aan Sons of Thunder en de trainingen voor het huidige seizoen op korte termijn kunnen realiseren.

Sons of Thunder Mede dankzij Grant is het op korte termijn gelukt een peer 2 peer meeting te organiseren bij Sons of Thunder (SOT) met de boeren uit Mandia en Katombora. SOT is een missionarispost waar sinds de jaren 90 gewerkt wordt aan de missie “Afrika te Voeden.” Dit doen ze op spiritueel vlak via de kerk en op fysiek vlak door met behulp van Farming God's Way de voedselproductie te helpen verhogen. SOT wordt nu 8 jaar gerund door een Amerikaans echtpaar, Sal en Renee. Maar de farm wordt gemanaged door Alexander Mumbulu. Alexander is getraind door Patrick (van FGW Zuid Afrika) en Elias, in september wordt hij door Grant geaccrediteerd als landelijke trainer. Op het landgoed zijn 7 dorpen en wonen zo'n 50 boeren. Al deze boeren zijn getraind en worden begeleid door Alexander. Er wordt samengewerkt onder het label Sons of Thunder Farming God's Way. SOT heeft een canter ter beschikking gesteld en in tegenstelling tot vroeger worden de geteelde gewassen nu gezamenlijk naar de markt gebracht. Alexander is verantwoordelijk voor de relaties met bedrijven, zoals de SPAR en een aantal hotels, Arnold regelt de zaken met de lokale marktkooplui. Boeren leveren hun groenten aan bij hen, zij verkopen het vervolgens op de markt en twee keer per week krijgen de boeren hun financiële vergoedingen. Het loopt als een trein en iedereen is dik tevreden. Met 16 boeren uit Mandia en Katombora togen we op 30 april in een minibusje naar SOT. Ondanks dat het een lange, zware dag was (de bus zat propvol, het was warm, de afstanden groot) was het een geslaagde dag. Na aankomst met thee en een scone werden we voorgelicht en rondgeleid door Alexander. De boeren uit Mandia en Katombora waren zeer geïnteresseerd en keken vol bewondering naar de velden die ondanks dit jaargetijde in volle glorie onder de zon lagen. Iedereen raakte nog meer dan voorheen enthousiast om FGW toe te gaan passen. Feit dat het betaaldag was en men zag dat mensen stapeltjes geld kreeg uitgereikt hielp hier zeker bij.

10

Aanwezig waren: Naam

Village

David Siandavu

Siandavu (Mandia)

Freddy

Lioka (Mandia)

Catherine

Lioka (Mandia)

Gift

Lioka (Mandia)

Roderick

Lioka (Mandia)

Hendrik

Mashandi (Mandia)

Gift Silomea

Mashandi (Mandia)

Ernest

Mashandi (Mandia)

Michael

Mashandi (Mandia)

Steven

Siamate (Mandia)

Peter

Mushekwa (Katombora)

Edith

Mushekwa (Katombora)

Bettina

Mushekwa (Katombora)

Josephine

Mushekwa (Katombora)

Edwin Mompole

Munyanya (Katombora)

Given Scotta

Munyanya (Katombora)

Contact: [email protected] Renee: 0966603022 Alexander Mulumbu: 0965124533

11

Overland Missions Overland Missions is een missionarispost, campsite en lodge. Er worden Amerikanen ontvangen die er de Bijbel bestuderen en vaak ook vrijwilligersprojecten doen. De samenwerking tussen hen en FGW is er al jaren. Grant verblijft hier weleens en er worden gezamenlijk trainingen gegeven en later dit jaar zal de grote landelijke trainingsdag in Zambia plaatsvinden bij Overland Missions. Tijdens deze sessie van een paar dagen worden er trainers intensief opgeleid door middel van trainingen in het veld. In deze periode worden er dus ook veel boeren getraind. Contact: Sherril Auker: 096594011, [email protected] Zie verder: http://www.overlandmissions.com/

Oxfam / Asnapp Oxfam heeft in april haar nieuwe project in Sekute chiefdom gelanceerd. Dit programma is gericht op Disaster Risk Reduction (DRR) en wordt geïmplementeerd door PSRD. PSRD wil dit project in de gemeenschappen brengen via de Sekute Community Development Trust. Haar belangrijkste doelen zijn 'natural resource management and the improvement of livelihoods'. Deze club is nieuw voor mij, is een officieel geregistreerde organisatie, heeft 15 comités op dorpsniveau en een kantoor in Kazungula. De chairman is Edward Sekute. Een kundige vogel die de belangen goed lijkt te behartigen. Ik heb zo mijn twijfels of de voornaamste taak van deze club is de belangen van de chief of de belangen van de gemeenschappen te behartigen. Daarom ben ik niet verder met ze in zee gegaan. Ik heb hun oprichtingsdocument opgehaald in Kazungula waar we ons verder in kunnen verdiepen. Natuurlijk kunnen we ook de ervaringen van PSRD afwachten om te kijken of we er iets mee willen. Binnen het DRR programma worden gemeenschappen getraind om weerbaarder te zijn tegen rampen, zoals droogte, overstromingen, veeziekten of olifanten die de dorpen teisteren en gewassen aanvreten. Tijdens de presentatie van het project met onder andere de Chief, zijn metgezellen, de Sekute Community Development Trust, de district commissioner en andere stakeholders heb ik ons programma gepresenteerd. Op de langere termijn wil Oxfam ook income generating activities gaan ontwikkelen. Ik heb met deputy country director besproken over de synergie in onze projecten. Oxfam heeft eerder een project gedaan waarbij ze samenwerkten met ASNAPP. Dit is de club die boeren aansluiting helpt te vinden met markten. In de volgende fase kunnen we dus mooi samenwerken. Voor Source Connection is dit misschien een goede exit-strategie. Ik heb contact met Dailes Judge, de assistent landen directeur, Teddy Kabunda, de humanitairian officer en Brian Kapotwe die over de samenwerking met Asnapp gaat. Ik heb hun om opheldering gevraagd over de voortgang van het project, doelstellingen, welke locaties gekozen zijn en met welke boeren is samengewerkt in het project met Asnapp. Contact: District Commissionair for Kazungula: Pasalina Muskotwane 0979960445 [email protected] Oxfam, deputy country director: Dailes Judge 0211291016 / 291085 / 0979476800 [email protected] Oxfam, Humanitarian Coordinator Teddy Kabunda 0211291016 / 291085 / 0977655952 African Wildlife Foundation, project officer community development Oluronke Omowunmi Oke 0213321516 / 0977743376 [email protected] Sekute´s Development Trust

12

Edward Sekute, head of organization: 0969115139 / 0977957591 Local representatives: Katombora: Ernest Nnandu Mandia: Vincent Malambo Sekute: Gertrude Kamwi (ook FGW farmer) Simonga: Alfred Ngenda

Lubemba Lubemba is een van origine Canadees initiatief en was voorheen samen met LIFCS. Tegenwoordig richten ze zich alleen landbouw en doet LIFCS zuivel en vlees. De missie van Lubemba is de landbouwproductiviteit van de boeren waarmee zij werken te vergroten om voedselzekerheid te realiseren en van een inkomen te voorzien door hun afnemers kwalitatief hoogstaande producten te bieden. Lubemba verstrekt zaden aan boeren in de coöperatie die terugbetaald worden na oogst. Vervolgens koopt Lubemba de geteelde gewassen en levert deze weer aan de lokale markt, de Spar en enkele lodges. Lubemba heeft een kantoor met gekoelde opslagruimte in het Queenspark gebouw. Ik sprak er met Steven Ngoma de manager. Hij bevestigde weer eens wat ik overal te horen krijg. De vraag naar landbouwproducten is veel groter dan het aanbod. Hoewel Lubemba rechtstreeks van de kleinschalige boeren wil kopen lukt dat niet altijd en zijn ze genoodzaakt op de lokale markt (veel duurder) producten te kopen om te leveren waar de afnemers om vragen. Lubemba wil zijn coöperatie dan ook graag uitbreiden. Er zijn criteria voor consistentie, capaciteit en kwaliteit. De reactie op het project van Source Connection was dan ook enthousiast en er is interesse om samen te werken. Ik heb de boot wat afgehouden omdat er kosten verbonden zijn om toe te treden tot de coöperatie. Het lijkt mij beter eerst dit winter seizoen en komende zomer seizoen eens te kijken hoe de productie is. Waarschijnlijk is er aan afnemers zowel lokaal als in Livingstone geen gebrek. Wanneer de productie verbeterd is en we weten welke boeren toegewijd zijn dan is kan een koppeling met Lubemba allicht interessant zijn. Contact: Steven Ngoma: 0979717117 Zie verder: www.lubemba.org

PSRD Met Simeon en Charity gaat het goed. Richard en Maketo heb ik niet gezien, die zijn elders aan het werk. PSRD is inderdaad aan het werk gegaan voor Unicef. Het project heeft een aantal maanden geduurd en is toen stilgelegd door Unicef. Het is onduidelijk wat daar aan de hand is maar alle projecten zijn on hold gezet voor een intern onderzoek. Balen voor Simeon want die had net allemaal staf aangenomen in de districten. Hoe dat verder loopt is onduidelijk, maar Simeon houdt er rekening mee dat het volledig stopt. Simeon is verder druk met zoveel andere zaken dan alleen PSRD. Hij heeft natuurlijk de lodge in aanbouw bij Kazungula maar tegenwoordig ook een restaurantje in Livingstone onder dezelfde naam; Trefpunkt. Misschien kennen jullie Aunt Nancy's nog? Daar is het, in dezelfde straat als Jollyboys. Verder heeft Simeon nog een huis in Lusaka, waar zijn vrouw verblijft, een stuk land daar in de buurt met een boerderij en kippenbedrijf waar laatst alles vernield is. Voor PSRD is er wel weer een nieuw project. Voor het Disaster Risk Reduction programma van Oxfam (zie verderop) is PSRD de implementerende partij. Waar er wat geïmplementeerd gaat worden is mij, en Simeon naar eigen zeggen, niet helemaal duidelijk. Officieel is het project van start gegaan maar er wordt vooralsnog veel gepraat. Simeon is blij met het project want hij wil PSRD graag draaiend houden, zo erg zelfs dat hij er ook geld van zichzelf in stopt, maar hij klaagt ook dat het maar een klein project is. Hij neemt direct allemaal staf aan die het project moeten gaan implementeren, hij stuurt aan vanuit kantoor.

Relatie PSRD en Source Connection. Nog even navraag gedaan bij Peter. Zijn lezing is dat PSRD met een voorstel kwam met heel hoge budgetten. Wij gaven aan dat we daar niet in konden participeren. Er kwam een nieuw budget, nog steeds te groot. Toen heeft Source Connection gevraagd voor welk bedrag de resterende BSFs geïnstalleerd konden worden. Hier is nooit op gereageerd. Vermoedelijk omdat Unicef toen heeft toegezegd. Het weerzien met Simeon was allerhartelijkst en we hebben fijn samengewerkt. Het lenen van de motor was

13

geen probleem en hij vond het fijn dat ik er onderhoud aan deed. Wel een beetje raar dat hij daar niks aan heeft gedaan de laatste jaren. Met alleen een schroevendraaier was er al veel te verbeteren. Simeon ondersteunt onze project en nodigt me uit voor relevante bijeenkomsten. Wel merkte ik dat hij vooral ook geïnteresseerd blijft in mogelijkheden om samen te werken. Ook wil hij ons graag van dienst zijn, zoals met die survey van Aqua 4 All. Ik denk dat we daar wel iets adequater op hadden kunnen reageren.

Response Network Respons Network is al jaren actief in de zuidelijke provincie met een self-help programma. 14 Workshops worden aan een gemeenschap gepresenteerd waarna de gemeenschap zich kan verenigen rond een bepaald thema. Thema's die aan bod komen lopen uiteen van timmermanschap, omgaan met alcohol of vrouwenrechten. Maar ook landbouw komt aan de orde. De workshop organic farming is erop gericht om organische vormen van landbouw te introduceren. Het contact met Response Network, de directeur Hakon, is goed. Onlangs hoorde ik dat Response Network nieuwe fondsen heeft binnen gehaald en in staat is dit jaar nog uit te breiden naar Sekute Chiefdom. Met Hakon heb ik afgesproken dat de mensen in Mandia en Katombora regio die aangeven geïnteresseerd in landbouw te zijn doorverwezen worden naar ons. Response Network deelt handleidingen uit en plan is de landbouwhandleiding van de informatie over ons project te voorzien. Contact: Hakon Spigseth 0977873514 Zie verder: http://www.responsenetwork.org/

Simonga •

In Simonga is nog geen nieuwe headmen of vrouw aangewezen. De bedoeling is dat dat volgende

maand gaat plaatsvinden. Bevin en Kent sprak ik op de veranda van Inonge's huis. Zij lijken hier nu te wonen en het gezag van het traditioneel leiderschap uit te oefenen. Ze vertelden dat een van de kinderen het leiderschap krijgt toegewezen nadat zij, de kinderen (of eigenlijk kleinkinderen) besloten hebben wie van hen het stokje overneemt. Bevin en Kent willen het in ieder geval niet. Zij stelden dat het een vrouw moet zijn. Wat betekent dat een van de twee dochters het worden moet. Bevin en Kent hebben eigenlijk al besloten wie het wordt. Een zus die in Lusaka woont en werkt. Zij weet nog van niks, maar ze komt in mei. Dan zullen de broers haar verrassen met de mededeling dat zij de nieuwe headlady is. Volgens Bevin en Kent hoeft zij niet in Simonga wonen maar reist ze af en toe af als de situatie daarom vraagt. Het dagelijks leiderschap zal in hun handen komen. Als adviseur zullen ze optreden en haar vertegenwoordigen bij de Chief als ze niet in staat is bij belangrijke bijeenkomsten aanwezig te zijn. De situatie doet me erg aan de oude denken. Inonge is officieel headlady maar het feitelijk gezag en bestuur lag in handen van Bernard. •

Later in de shabeen vroeg een leraar van dezelfde school als waar Emmanuel lesgeeft of ik even bij hem kwam zitten. Hij wilde graag even praten over het leiderschap. Hij was helemaal niet te spreken over de nieuwe generatie. Hij zei dat ze vooral zaken voor zichzelf goed regelen en te weinig zorg hebben voor de noden van de bevolking. Hij vertelde ook dat opvolging op een andere manier gaat. De Chief zal iemand aanwijzen. Kinderen of kleinkinderen bepalen dat volgens hem niet.

•

De hutten van het toeristisch project liggen er verlaten bij en er wordt niet naar omgekeken. Het gras er om heen is manshoog. Wat niet gek is in de regentijd als je niet maait. De hutten zelf zijn aan het vervallen. Alle daken zijn lek. Bij het betreden van een van de hutten waar de deur van open was werd ik gewaarschuwd 'kijk uit!, daar woont een slang!' Ik kon nog net even naar binnen kijken en zag meters grote gaten in de muren van klei. Kent en Bevin praten honderd uit over de grote plannen die ze hebben om er weer iets van te maken. Als het nieuwe leiderschap officieel is komt er een nieuwe stuurgroep en wordt initiatief genomen. De afgelopen jaren is er in ieder geval niks ondernomen. De stuurgroep bestaat niet meer. Ik vind het weinig belovend allemaal.

•

Verder is er wel een boel ontwikkeling. De kliniek is eindelijk afgebouwd en ook operationeel. Een gekwalificeerde zuster uit Livingstone woont nu in het huis naast de kliniek en is fulltime aan het werk. Ze wordt betaald door de overheid dus de basis lijkt een continue te zijn. In de kliniek was net iemand opgenomen. Toch mochten we wel even een kijkje nemen. Best wel vreemd. Maar ook leuk, een van de vrouwen aan het ziekbed is een zus van Inonge en die vloog me gelijk in de armen.

14

•

Bevin vertelde dat een gast van de River Club op visite was. Hij was enthousiast over de kerk die (nog steeds) in aanbouw is. Tot hij vernam dat het van een andere stroming was. Toen kwam hij met het idee een kerk van zijn stroming te gaan bouwen. Een budget van $15,000 gaat hij volgens Bevin vrijmaken. De bouw zal door de Simonga-nezen worden gedaan wat inkomen genereert.

•

Ik heb de brieven afgeven bij het vertrek na het eerste bezoek. Ze werden in ontvangst genomen maar echt aandacht voor de inhoud hadden ze niet.

•

Later in de week ben ik nog eens langs gereden. De bus van de River Club stond bij de oprit. Bevin leidde twee toeristen rond. Deze business gaat volgens mij gestaag voort en levert voldoende en makkelijk geld op, wat het toerisme project voor meerdere dagen onaantrekkelijk maakt. Ik denk dat het een zachte dood zal sterven.

•

Ik ben ook nog even langs de school gereden om headmen Chester te begroeten. Enthousiast en met open armen kwam hij me vanuit het klaslokaal tegemoet. Erg hartelijk en even kort gepraat. Hij nodigde me uit te komen zitten in zijn kantoor. Maar gezien zijn volle klas leek het mij beter terug te komen op een ander tijdstip.

•

Later heb ik een aantal toeristen uit Jollyboys aangeraden een kijkje in Simonga te nemen. Een Nls stelletje fietste erheen en kwam helemaal enthousiast terug. Bevin belde me op en zei dat mensen hem moesten bellen als ze langs wilde komen. Klaarblijkelijk zijn er genoeg anderen bij de bar die toeristen graag een rondleiding willen geven. Er waren ook twee avontuurlijke meisjes die er heen togen met eigen tent om er te kamperen. Tot mijn verbazing waren ze 's avonds weer terug. Volgens Bevin was het niet veilig in het dorp. Onzin natuurlijk, Bernard vond het leuk om gasten te verzorgen, de nieuwe generatie verdient liever geld door een ommetje in de buurt te maken.

De kliniek in Simonga die inmiddels operationeel is.

Volgende uitzendingen De eerstvolgende reis moet volgens mij dit jaar weer plaatsvinden. De maanden augustus en september zijn ideaal. In augustus is het oogst- en evaluatietijd van het huidige seizoen. Het lijkt me nuttig dat we zelf zien wat de resultaten zijn van de wintertraining in Siandavu en de omliggende dorpen, Mashandi, Siamate, Lioka, Siankaba en natuurlijk Mushekwa. Daarnaast is het goed inzicht te krijgen hoe de boeren FGW hebben ervaren, of Elias zijn afspraken is nagekomen, hoe de oogst is, of deze is toegenomen en of er genoeg geproduceerd werd om handel te drijven. Voor de dorpen in Mandia is het van belang dat we in kaart brengen hoe die markt werkt en of Livingstone wordt bereikt. Daarnaast is het interessant om te onderzoeken in hoeverre er sprake is van samenwerking tussen boeren onderling en met Waterberry Lodge

15

en Islands of Siankaba. In Mushekwa is het van belang dat we inzicht krijgen in het verloop van de samenwerking met de Royal Chundu lodge en of er handel met Kazungula mogelijk is gebleken. In september gaan de trainingen voor het zomerseizoen van start. Het lijkt mij goed als daar iemand namens Source Connection bij aanwezig is. Allereerst om te kijken wie er op welke locaties worden getraind en welke vervolgdata er worden gepland in de maanden erna. De start van het komende seizoen is misschien wel een sleutelmoment in ons programma. Nu de locaties definitief zijn: Siandavu in Mandia en Mushekwa in Katombora en de fanatieke boeren in deze dorpen bekend zijn is het goed om alles uit de kast te halen en ervoor te zorgen dat er een maximaal aantal boeren goed betrokken raakt bij het project. Daarnaast is het de periode waarin inzichtelijk wordt in hoeverre samenwerking onderling gerealiseerd is, of dat haalbaar is of dat het erop lijkt dat het realistischer is dat men zich individueel aansluit bij een van de bestaande coöperaties. Tevens is het een groot goed als iemand namens de Source Connection aanwezig is bij de “In Field Training” van Farming God's Way. Dit is een intensieve week waarbij de trainers uit Zuid Afrika alle trainers in Zambia bij elkaar halen. De trainers gaan intensief boeren trainen en worden hierin begeleid door de trainers uit Zuid Afrika. Na afloop zullen enkele trainers geaccrediteerd worden tot nationale trainers. Dit jaar zal het georganiseerd worden bij Overland Missions en zal ook plaats vinden in september. Het is voor Source Connection een ideaal moment beter bekend te geraken met Farming God's Way, de betrokkenen en een flinke hoeveelheid trainingen mee te maken. Daarnaast is het misschien goed om uit te zoeken of we ons project officieel moeten bij het de disctrict council in Kazungula. Van hieruit worden verschillende programma's aangestuurd en voor de samenhang en coherentie is het allicht goed dat men daar ook officieel op de hoogte is van ons project. Enige voorzichtigheid is denk ik wel nodig, want wie weet wat een officiële registratie aan verplichtingen met zich mee brengt?

Financiële verantwoording De administratie is tot twee keer toe volledig verdwenen. Eerst door de computer die kapot ging en vervolgens doordat de nieuwe computer gestolen werd. Hieronder een grove schatting van verdeling van de uitgaven. Item

Begroot

Werkelijk

Vliegticket

1200

1231

Visa

100

100

Malariatabletten

0

25

Overnachtingen

532

326

Eten

840

682

Telefoonkosten

160

200

Internetkosten

280

300

Lokaal transport (inclusief reparaties)

750

650

Kantoor (aanschaf kaarten / was / cadeaus)

40

188

Computer

0

286

Totaal

3902

3988

16

Namen en nummers Naam

Village / Organisatie

Telefoonnummer

Andrew

Mushekwa

977388722

Newton Phiri

Asnapp

979205804

Bettina

Mushekwa

976901974

Bevin

Simonga

97440009

Boyd

Munyanya

961928012

Brett

Bovu Island

978725282

Catherina

Lioka

979029590

Chief Sekute

Chief

977522044

Edith

Mushekwa

976075078

Edward Sekute

Sekute Community Development Trust

0977957591/ 0969115139

Elias

FGW

977332977

Freddy

Lioka

964759712

Gilbert Maluza

IDE

976022591

Grant

FGW

27415811833

Hakon Spigseth

Response Network

977873514

Hendrik

Mashandi

975831993

Hessah

Royal Chundu Lodge

977879384

Inoke

Pastor, Sekute

974823202

Lynette

Waterberry

976078036

Highland

LIFCS

974232622

Dan

Love's Door

965788025

Rene

Love's Door

976428456

Namanasseh

Reformatory School Farm Manager

977718952

Michek

Minubus driver

977426637

Peter

Mushekwa

964665778

Rodrick

Lioka

971928887

Royal Chundu Lodge

213327060

Sherril

Overland Missions

965940100

David Siandavu

Headmen

977965551

Verena

Siankaba Lodge

977791241

Simeon

PSRD

977369936

Renee

Sons of Thunder

966603022

Alexander

Sons of Thunder

965124533

Steven

Siamate

976349822

Tina

Royal Chundu Lodge

27824434801

Waterberry

213327455

17

18