Verslag Enquête Alcoholbeleid onder Sportverenigingen en Sportaanbieders in de gemeenten Appingedam en Delfzijl.
Huis voor de Sport Groningen Saskia Duursma en Ineke Raukema Oktober 2010
Inleiding Huis voor de Sport Groningen heeft in opdracht van de gemeenten Delfzijl en Appingedam een enquête uitgevoerd onder sportverenigingen ten behoeve van de Visie Nota Jeugd en Alcohol alcoholbeleid. Het verzoek is om middels een enquête inzicht te krijgen in alcoholgebruik en alcoholbeleid onder sportverenigingen en sportaanbieders in beide gemeenten. In Delfzijl en Appingedam hebben alle sportverenigingen en sportaanbieders een enquêteformulier per post ontvangen. Daar waar e-mailadressen bekend zijn, zijn de formulieren ook digitaal verzonden. Er is geen onderscheid gemaakt in sportverenigingen/aanbieders. Ook verenigingen zonder eigen kantine of zonder jeugdleden zijn aangeschreven. Er zijn 145 enquêtes verzonden (117 in Delfzijl; 28 in Appingedam). Huis voor de Sport Groningen heeft 51 enquêtes retour ontvangen, waarvan 4 niet zijn ingevuld. 47 Sportverenigingen hebben de enquête geheel of gedeeltelijk ingevuld. Hiervan zijn 15 per mail ontvangen en 32 per post. De resultaten die hieronder worden weergegeven betreffen de uitkomsten van de 47 (gedeeltelijk) ingevulde enquêtes.
Inventarisatie vooraf 1.
Onze sportvereniging heeft een eigen kantine die we ook zelf beheren en exploiteren Ja : 17 Nee : 30
Vraag 2 t/m 21 zijn beantwoord door sportverenigingen die vraag 1 met Ja hebben beantwoord. 2.
Onze sportvereniging heeft een alcoholbestuursreglement achter de bar liggen Ja : 11 Nee : 4 Niet ingevuld : 2
3.
Onze sportvereniging leeft het bestuursreglement volledig na Ja : 12 Nee : 2 Niet ingevuld : 3
4.
Als onze kantine open is, is er altijd iemand aanwezig die een diploma Sociale Hygiëne heeft Ja : 12 Nee : 5
5.
In onze kantine hebben ALLE mensen die achter de bar staan een IVA (Instructie Verantwoord Alcoholgebruik) gevolgd Ja : 9 Nee : 6 Niet ingevuld : 2
6.
In onze kantine hebben we barvrijwilligers Ja : 16 Nee : 1
7.
In onze kantine hebben we betaalde bardienst medewerkers Ja : 1 (incidenteel) Nee : 16
Samenvatting: Van 17 sportverenigingen met een eigen kantine geeft 23, 5% aan dat zij geen alcoholbestuursreglement achter de bar hebben liggen; bij 29,4% van de sportverenigingen is er niet altijd iemand aanwezig met het diploma Sociale Hygiëne en bij 35,2% hebben niet alle barmedewerkers de IVA (Instructie Verantwoord Alcohol) gevolgd. Bijna alle sportverenigingen (94,1%) werken met barvrijwilligers die daarvoor niet worden betaald.
Alcoholgebruik 8.
Het is belangrijk om alcoholgebruik voor jongeren van 10-16 jaar en alcoholmisbruik voor jongeren van 16-18 jaar te voorkomen Helemaal mee eens : 17
9.
Doet uw vereniging zelf iets om alcoholgebruik of alcoholmisbruik te beperken: Deze vraag is door 14 van de 17 verenigingen beantwoord: Naleven van de gestelde (wettelijke) regels (3x ) Geen alcohol schenken tijdens trainingen en wedstrijden van de jeugd (5x) Cursus IVA aanbieden en sociale controle (1x) N.v.t omdat men geen jeugdleden heeft (2x) Niets omdat het probleem zich niet voordoet in de sportvereniging (3x)
10.
In onze kantine komt alcoholgebruik voor bij jongeren van 10-16 jaar Helemaal mee oneens :10 Mee oneens : 5 Mee oneens : 0 Helemaal mee eens : 0 Niet ingevuld : 2
11.
In onze kantine komt overlast door alcoholgebruik voor bij jongeren van 16-18 jaar Helemaal mee oneens : 11 Mee oneens : 4 Mee eens : 0 Helemaal mee eens : 0 Niet ingevuld : 2
12.
Het is voor al onze leden en trainers duidelijk hoe we binnen onze vereniging omgaan met alcoholgebruik voor jongeren van 10-16 jaar Helemaal mee oneens : 1 Mee oneens : 3 Mee eens : 1 Helemaal mee eens : 10 Niet ingevuld : 2 alcoholgebruik voor jongeren van 16-18 jaar Helemaal mee oneens : 0 Mee oneens : 3 Mee eens : 3 Helemaal mee eens : 9 Niet ingevuld : 2
13.
In onze kantine hebben we voor wat betreft alcohol soms: Piekuren ja: 1 nee: 14 Aanbiedingen ja: 1 nee: 14 3halen-2betalen ja: 0 nee: 15 Promotieposters ja: 0 nee: 15 Niet ingevuld :2
Samenvatting: De sportverenigingen vinden unaniem dat het belangrijk is om het alcoholgebruik van 10-16 jarigen en alcoholmisbruik van 16-18 jarigen te voorkomen. Zij geven ook unaniem aan dat bij hen in de kantine geen alcohol wordt gebruikt door leden jonger dan 16 jaar en dat er geen alcoholmisbruik wordt geconstateerd in de groep van 16-18 jarigen. Hoe met de regels ten aanzien van alcohol wordt omgegaan is niet voor alle trainers en leden even duidelijk. Acties die drinken van alcohol stimuleren komen sporadisch voor.
Ondersteuning 14.
Wij hebben belangstelling voor ondersteuning op het thema alcoholpreventie: Ja : 3 Nee : 12 Niet ingevuld : 2
15.
Wij hebben belangstelling voor 1 of meerdere van de volgende scholingen:
een Instructie Verantwoord Alcoholgebruik (IVA) een scholing sociale hygiëne een scholing voor onze leden over het onderwerp “wat doet alcohol met je”? Niets Niet ingevuld: 2 (geldt voor alle deelvragen)
ja: 3 ja: 4 ja: 1 ja: 11
16.
Wij willen graag hulp bij het opzetten van een alcoholbestuursreglement Ja : 2 Nee : 12 Niet ingevuld : 3
17.
Voor welk(e) overige onderwerp(en) op het gebied van alcohol hebt u belangstelling voor ondersteuning: Niet ingevuld: 17
Samenvatting: 17,6 % van de sportverenigingen wil graag ondersteuning op het thema alcohol preventie. Daarnaast hebben zij belangstelling voor : IVA (17,6%). Sociale Hygiëne (23,5%) en “Alcohol, wat doet het met je” (5,8%). Twee sportverenigingen geven aan hulp te wensen bij het opstellen van het wettelijk vereiste alcoholbestuursreglement.
Voorkomende situaties 18.
Onze barvrijwilligers komen bij hun bardienst vaak in lastige situaties terecht waar ze niet goed raad mee weten (bijvoorbeeld Nee zeggen tegen een bekende die al teveel heeft gedronken of Nee zeggen tegen een jeugdleider die nog moet rijden met zijn jeugdteam en een paar biertjes heeft gehad) Helemaal mee oneens : 13 Mee oneens : 1 Mee eens : 1 Helemaal mee eens : 0 Niet ingevuld : 2
19.
Onze barvrijwilligers hebben er moeite mee om jongeren van onze eigen vereniging naar hun identificatie te vragen als ze twijfelen over de leeftijd Helemaal mee oneens : 12 Mee oneens : 3 Mee eens : 0 Helemaal mee eens : 0 Niet ingevuld : 2
20.
Onze barvrijwilligers hebben er moeite mee om jongeren van een bezoekend team naar hun identificatie te vragen als ze twijfelen over de leeftijd Helemaal mee oneens : 12 Mee oneens : 3 Mee eens : 0 Helemaal mee eens : 0 Niet ingevuld : 2
21.
Opmerking(en) : Deze vraag is door 1 vereniging beantwoord: In principe “bij sport geen alcohol”. Echter omdat sportverenigingen afhankelijk zijn van de inkomsten van hun kantine, betekent het niet schenken van alcohol vermindering van inkomsten.
Samenvatting: De sportverenigingen geven aan dat de barvrijwilligers in hun vereniging (vrijwel) geen moeite hebben om te handelen naar de regels die zijn opgesteld. Het vragen naar een identificatiebewijs om leeftijd van de jeugd te verifiëren blijkt niet op moeilijkheden te stuiten.
Overige vragen (alleen ingevuld door verenigingen die geen eigen kantine in beheer hebben) 22.
In sportkantines waar onze vereniging vaak komt, komt alcoholgebruik voor bij jongeren van 10-16 jaar Helemaal mee oneens : 13 Mee oneens : 5 Mee eens : 2 Helemaal mee eens : 0 Niet ingevuld of n.v.t : 10
23.
In sportkantines waar onze vereniging vaak komt, komt overlast door alcoholmisbruik voor bij jongeren van 16-18 jaar Helemaal mee oneens : 10 Mee oneens : 1 Mee eens : 2 Helemaal mee oneens : 0 Niet ingevuld of n.v.t. : 17
24.
In sportkantines waar onze vereniging vaak komt, zijn veel jongeren die wel alcohol kopen maar dat vanwege hun leeftijd nog niet mogen. De barvrijwilliger achter de bar doet daar niks aan en vraagt niet naar identificatie Helemaal mee oneens : 8 Mee oneens : 3 Mee eens : 0 Helemaal mee oneens : 0 Niet ingevuld of n.v.t. : 19
25.
Welk(e) overige problem(en) of lastige situaties op het gebied van alcoholpreventie komt u tegen in de praktijk: Deze vraag is door één vereniging ingevuld: “Overlast door jongeren (niet leden) die bij en rondom het clubhuis alcohol nuttigen”.
26.
Wat zouden sportverenigingen of kantinebeheerders zelf kunnen doen om alcoholgebruik of alcoholmisbruik in kantines te beperken: 11 verenigingen hebben deze vraag beantwoord: Bij sport hoort geen alcohol; geen alcohol schenken in kantines en sportaccommodaties (5x). Goede voorlichting en goed toezicht Goed voorbeeld door en toezicht houden van bestuursleden Niet op alle tijdstippen alcohol schenken (rekening houden met jeugd) Regels volgen en duidelijkheid scheppen naar de jeugd (2x) Alert zijn op gemengde belangen. Omzet is belangrijk voor een beheerder/sportvereniging.
27.
Opmerking(en) : 10 verenigingen geven aan het formulier gedeeltelijk te hebben ingevuld omdat: zij geen jeugdleden hebben er geen alcohol te koop is tijdens de sportbeoefening de kantine van de accommodatie niet open is tijdens sportbeoefening zij geen gebruik maken van kantines
Samenvatting: Van de sportverenigingen die de vragen wel hebben beantwoord geeft 11,7% aan dat alcoholgebruik van jeugd onder de 16 jaar en alcoholmisbruik van jeugd tussen 16 en 18 jaar voorkomt in de accommodaties waar zij sporten. Het grootste gedeelte ervaart geen of weinig problemen. Een hangplek vlakbij een sportaccommodatie zorgt echter wel voor overlast waarbij alcohol ook een rol speelt.
Conclusies en aanbevelingen Alle sportverenigingen geven aan alcoholpreventie bij de jeugd belangrijk te vinden. Zij ervaren in hun vereniging echter weinig tot geen problemen ten aanzien van dit thema. Een aantal sportverenigingen met een eigen kantine voldoet echter niet aan de wettelijk gestelde eisen. Het ontbreken van een alcoholbestuursreglement; geen of onvoldoende mensen met de opleiding Sociale Hygiëne en barvrijwilligers die zonder IVA achter de bar staan blijkt nog regelmatig aan de orde. Het is aan te bevelen om sportverenigingen in staat te stellen deze gebreken op te lossen door het aanbieden van (financiële) kaderondersteuning en het structureel verzorgen van de cursus IVA. Daarnaast verdient het aandacht om het verlenen van vergunningen ten aanzien van verstrekking van alcohol in en bij sportaccommodaties nader te onderzoeken. Vragen die hierbij gesteld kunnen worden: “Hoort alcohol bij sport?” “Mag er tijdens jeugdtrainingen en - wedstrijden geen/wel alcohol worden geschonken?” “Hoe verhouden zich de financiële belangen van kantinebeheerders en sportverenigingen zich tot dit thema?” “Zijn acties die het nuttigen van alcohol stimuleren toegestaan?” Tot slot: Regels en vergunningen vragen om handhaving. Wie zijn of worden verantwoordelijk voor het naleven van de regels? Gezien de respons van de sportverenigingen is een grote mate van medewerking te verwachten bij het terugdringen van het alcoholgebruik en alcoholmisbruik bij de jeugd.
Financiële bijlage. Minimaal één persoon binnen een sportvereniging dient in het bezit te zijn van de Verklaring Sociale Hygiëne. Om minder kwetsbaar te zijn raden wij aan om minimaal twee personen voor deze verklaring te scholen. De kosten voor de opleiding Sociale Hygiëne bedragen ± € 320,- (kosten voor studiematerialen en het afleggen van een examen). Voor een (sport)vereniging is dit een aanzienlijk bedrag. Daarnaast bedraagt de studielast voor de deelnemer gemiddeld 40 uren. Huis voor de Sport Groningen biedt deze cursus niet aan; de deelnemer studeert zelfstandig. Het verlenen van een gehele of gedeeltelijke subsidie kan een positieve stimulans zijn om sportverenigingen te bewegen meer leden of vrijwilligers op te leiden en daardoor de kwaliteit van het beheer van de (sport)kantines te verhogen. Dit geldt ook voor het aanbieden van de IVA-trainingen voor barvrijwilligers. Door in- en uitstroom van vrijwilligers is het raadzaam de IVA-training 1 x per jaar aan te bieden. Dit kan voor beide gemeenten gezamenlijk door Huis voor de Sport Groningen worden georganiseerd. De kosten voor deze training bedragen ± € 600,-. (minimaal aantal deelnemers 15; maximaal aantal deelnemers 40). Ondersteuning aan sportverenigingen t.a.v. het opstellen van een alcoholbestuursreglement kan worden verleend door sportconsulenten van Huis voor de Sport Groningen. Twee verenigingen hebben aangegeven gebruik te willen maken van deze ondersteuning. De kosten van deze ondersteuning bedragen € 620,- (twee dagdelen).
