Plan van aanpak Jeugd en alcohol gemeenten Appingedam en Delfzijl
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1
Aanleiding
3
Hoofdstuk 2
Probleemanalyse en cijfers gebruik - Alcoholgebruik jongeren regio N-O (VO) - Binge-drinken in de afgelopen 4 weken (VO) - Ouders over alcoholgebruik kind (VO)
5
Hoofdstuk 3
Doelgroep, doelstellingen, aanpak en uitgangs punten - Doelgroep - Doelstelling - Aanpak
6
Hoofdstuk 4
Plaats organisatie - Taken en bevoegdheden werkgroep - Evaluatie
8
Hoofdstuk 5
Inventarisatie van activiteiten
10
Hoofdstuk 6
Opdracht gemeente Appingedam en Delfzijl
13
2
Hoofdstuk 1 Aanleiding Nederland behoort in Europa tot de top als het gaat om alcoholgebruik door jongeren. Vooral in de leeftijdsgroep van 12 – 14 jaar is het alcoholgebruik de afgelopen tien jaar gestegen. Dit is zeker geen gegeven om trots op te zijn. Het is dan ook niet verwonderlijk dat dit onderwerp in politiek Nederland de aandacht heeft: landelijk vanuit het rijk, in de regio en uiteraard ook in de gemeenten Appingedam en Delfzijl. Het maatschappelijke probleem met betrekking tot jeugd en alcohol is door de gemeenteraden van Appingedam en Delfzijl erkend in het lokale gezondheidsbeleid, het integrale veiligheidsbeleid en binnen het integrale onderwijs en jeugdbeleid. Vanuit haar verantwoordelijkheid voor de openbare orde, volksgezondheid en het jeugdbeleid hebben de gemeenten een belangrijke taak in het ontwikkelen en uitvoeren van preventief beleid d.w.z. het voorkomen van alcohol gebruik bij jongeren 10-16 jaar en het voorkomen van alcoholmisbruik van jongeren 16-18 jaar. De gemeenten Appingedam en Delfzijl willen gezamenlijk een integrale aanpak ontwikkelen om het overmatig alcohol en middelengebruik van kinderen terugdringen. Uit onderzoek van de GGD blijkt dat jongeren op het platteland op steeds jongere leeftijd beginnen met alcohol- en middelengebruik. Het middelengebruik onder jongeren is zorgwekkend, omdat er een relatie is tussen middelengebruik, geweldsoverlast en schooluitval. Omdat alcohol- en middelengebruik een negatief effect heeft op de ontwikkeling en gezondheid van jongeren willen beide gemeenten iets doen aan het terugdringen van de deze gezondheidsrisico’s. Bij het ontwikkelen van een aanpak is het betrekken van jongeren zelfs een voorwaarde Voorliggend plan van aanpak heeft als doel het bundelen, uitbreiden en afstemmen van preventieactiviteiten in een meerjarenaanpak. Het doel is het ontwikkelen en uitvoeren van een preventieve integrale aanpak met concrete activiteiten, voor en met jongeren en hun (co)opvoeders. Hoofddoelstelling is: Binnen het gebiedsgericht werken een gezamenlijke integrale aanpak ontwikkelen en uitvoeren om het overmatig alcohol- en middelengebruik van jongeren terug te dringen. De activiteiten moeten gericht zijn op jongeren, hun directe opvoeders en iedereen die met jongeren te maken heeft. Randvoorwaarden voor het project De integrale aanpak dient draagvlak te hebben onder alle betrokken partijen (jongeren, hun opvoeders, scholen, politie etc.). Draagvlak betekent dat de partijen instemmen met de integrale aanpak, en naar vermogen deelnemen aan projectactiviteiten. Te bereiken resultaten in 2012: - Jeugdigen in Appingedam en Delfzijl beginnen niet of pas op latere leeftijd met alcohol- en middelengebruik - Jeugdigen en hun ouders weten wat ze kunnen en moeten doen om te voorkómen dat ze alcohol en genotsmiddelen gaan gebruiken - Er zijn instrumenten beschikbaar die bijdragen aan het bewustwordingsproces van jongeren en ouders (en de omgeving) over de risico’s van alcohol- en middelengebruik op jonge leeftijd. - De instrumenten die in Delfzijl al eerder zijn gebruikt worden geëvalueerd op hun effect en effectieve instrumenten worden in Appingedam ingezet
3
In 2009 is er een start gemaakt met het project naar voorbeeld van de nog lopende pilot alcohol en jongeren in de gemeenten Winsum, De Marne en Zuidhorn. Aan dit project namen GGD, VVN, BOA en beleidsmedewerkers vanuit het gebiedgericht werken deel met ondersteuning van CMO Groningen. Dit heeft geleid tot een concept projectplan voor Appingedam en Delfzijl. Over dit plan was geen volledige overeenstemming en was er te weinig verbinding met openbare orde en veiligheid, volksgezondheid en jeugdbeleid van de beide gemeenten. Er is met enkele betrokken partijen in Appingedam en Delfzijl bestaande uit Politie (jeugdagent), VNN, GGD, BOA’s DAL-gemeenten, beleidsmedewerker openbare orde en veiligheid, beleidsmedewerker jeugd van Delfzijl en beleidsmedewerker welzijn van Appingedam als ‘trekkende gemeente’ onder leiding van CMO Groningen een doorstartbijeenkomst geweest. De betrokken partijen hebben meegewerkt aan de inventarisatie van gegevens met betrekking tot alcohol en jeugd, het benoemen van de knelpunten, de aanpak en welke instrumenten daarvoor beschikbaar zijn en ingezet kunnen worden. Dit is uitgewerkt in hoofdstuk 3
4
Hoofdstuk 2 Probleemanalyse en cijfers gebruik Uit cijfers van de GGD jeugdgezondheidsenquête1 Jongeren in Groningen 2008 – 2009 blijkt dat het alcoholgebruik onder jongeren licht daalt. Jongeren beginnen op iets latere leeftijd met drinken en drinken bovendien minder glazen per keer. Wel is het zorgwekkend dat alcohol er kennelijk bij hoort, ondanks de duidelijke norm: “geen alcohol onder de 16”. Alcohol gebruik jongeren regio Noord-Oost Uit cijfers van de GGD jeugdgezondheidsenquête2 Jongeren in Groningen 2008 – 2009 blijkt dat 13% van de jongeren op 12/13 jarige leeftijd al stevig drinkt; 5 drankjes of meer per gelegenheid in de afgelopen 4 weken (Bingedrinken). Voor jongeren van 14-15 jaar is dit percentage 38% en bij 16-18 jarigen ligt dat rond de 60%. Binge-drinken in afgelopen 4 weken VO (regio Noord-Oost) 70%
60%
60% 50% 38%
40% 30% 20%
13%
10% 0% 12-13 jaar
14-15 jaar
16-18 jaar
Het alcoholgebruik onder jongeren lijkt meer geaccepteerd te worden. Zowel jongeren als ouders/opvoeders vinden het niet vreemd als jongeren alcohol gebruiken. Bij de VO leerlingen onder de 16 jaar wordt door slechts 5% van de ouders het drinken van alcohol verboden, 16% van de ouders vindt het goed en 10% zegt er niets van, maar weet het wel. Terwijl dit gezien de uitwerking, zoals overlast, agressie, hersenbeschadiging, schooluitval enz. als ongewenst gezien en benaderd dient te worden. Ouders over alcoholgebruik kind VO Ze vinden het goed
60% Minder alcohol drinken
50% 40%
Ze raden het af
30%
Ze verbieden het
20%
Ze weten het niet
10%
Ze zeggen er niets van
0% 12-15 jaar
1 2
16-18 jaar
N.v.t. /niet ingevuld (drinkt niet)
Zelfonderzoek onder schoolgaande jeugd in het basis- en voortgezet onderwijs Zelfonderzoek onder schoolgaande jeugd in het basis- en voortgezet onderwijs
5
Hoofdstuk 3 Doelgroep, doelstellingen, aanpak en uitgangspunten Doelgroep De doelgroep waar het project zich op richt, bestaat uit jongeren. Daarnaast zijn er zogenoemde intermediaire doelgroepen om de jongeren te bereiken. Dit zijn de volwassenen die met deze jongeren te maken hebben. Denk hierbij aan bijv. ouders, leerkrachten, sporttrainers, het jeugd- en jongerenwerk, winkeliers, horecamedewerkers enz. Het accent ligt in Appingedam en Delfzijl vooral op de jeugd van 10 – 16 jaar en hun ouders/opvoeders. Vanuit preventief oogpunt valt in deze groep het meeste resultaat te verwachten. Ook de gezondheidsrisico’s voor deze groep zijn extra aanwezig, aangezien het lichaam van een 16 jarige nog niet volgroeid is. Daarnaast ligt de wettelijke leeftijdsgrens op het verkrijgen van alcohol bij 16 jaar. Daarnaast wordt er ingezet op het terugdringen van overmatig alcohol gebruik onder jongeren 1618 jaar. De jongeren en hun ouders willen wij bereiken via hun leefgebieden: thuis, vrije tijd en onderwijs. Per leefgebied zijn er resultaten te behalen. Doelstelling De doelstelling voor Appingedam en Delfzijl is alcoholmatiging te bevorderen, waardoor het alcoholgebruik onder met name jongeren tot 18 jaar wordt teruggedrongen. Het gaat hierbij om: - erkenning bij de ouders dat kinderen (te) veel alcohol drinken, - bewustwording bij ouders intermediairs en jongeren dat overmatig alcoholgebruik op jonge leeftijd schadelijke gevolgen heeft voor de gezondheid, - hoeveelheden alcohol die de jongeren drinken naar beneden brengen, - het aantal keren in de week dat de jongeren drinken verminderen, - beïnvloeding van de alcoholvriendelijke omgeving van de jongeren. Specifiek betekent dit het volgende: - afname van overmatig alcoholgebruik door jongeren van 16-18 jaar - afname van alcoholgebruik door jongeren van 10-16 jaar - geen verdere verlaging van de aanvangsleeftijd alcoholgebruik - afname van alcoholtolerantie bij ouders van jeugdigen van 10-18 jaar Aanpak Een effectief lokaal alcoholmatigingsbeleid interventie, regelgeving en handhaving
kent
drie
pijlers:
preventie,
Om te komen tot een goede uitvoering van beleid op het gebied van alcoholmatiging en jeugd worden de volgende uitgangspunten geformuleerd. a. Een samenhangende integrale lokale aanpak welke regionaal is ingebed Van belang is te komen tot een lokale aanpak, ondersteund door de integrale aanpak. Binnen de gemeenten Appingedam en Delfzijl worden al activiteiten uitgevoerd op het gebied van alcoholmatiging. In de gemeente Delfzijl is er al aandacht voor verslavingspreventie in het onderwijs, zoals de Gezonde School en Genotmiddelen en wordt aan het jongerenwerk deskundigheidsbevordering gegeven. Ook ontvangen alle jeugdsosen een IVA curus en wordt op initatief van het jongerenwerk/opbouwwerk voorlichting aan ouders in de dorpen gegeven. In 2010 gaat deze uitgezet worden in de gemeente Appingedam. In Delfzijl en Appingedam loopt op dit moment een pilot drank en horecawet met extra inzet van twee medewerkers BOA in verband met de Voedselen Warenautoriteit en is er in maart 2010 een Startnotitie Integrale Veiligheid & Lokaal Integraal Veiligheidsprogramma gereed waarbinnen het thema Jeugd en Alcohol ook aan bod komt.
6
Beoogd wordt een regionale en integrale aanpak. Deze aanpak vormt de basis voor dit plan van aanpak. De integrale aanpak die de komende jaren gevoerd wordt in Delfzijl en Appingedam is aanvullend op het lokale beleid. Jongeren zijn mobiel: ze wonen in de ene gemeente, gaan naar school in de andere en gaan vervolgens uit in weer een derde gemeente. Samenwerking in de regio is daarom noodzakelijk. Een regionale aanpak beoogt dat jongeren op verschillende plaatsen een zelfde boodschap krijgen ten aanzien van alcoholgebruik. Ook op het gebied van regelgeving en handhaving is een regionale aanpak noodzakelijk. b. Meerdere maatregelen op het terrein van preventie, interventie, handhaving en regelgeving Alcoholmatiging en preventie van alcohol gebruik onder jongeren 10-16 jaar is niet te bereiken via één oplossing, een pakket van maatregelen heeft meer kans van slagen dan een enkele maatregel. Er wordt gekozen voor een integrale aanpak waarbij meerdere maatregelen op het terrein van preventie, interventie, regelgeving en handhaving een elkaar versterkend effect kunnen hebben. De nadruk in de gemeente Appingedam en Delfzijl ligt vooral op preventie, de integrale aanpak richt zich daarnaast ook op interventie, handhaving en regelgeving. c. Samenwerking met lokale en regionale partners We gaan nauw samenwerken met lokale en regionale partners: politie, VNN, Halt, onderwijs, de GGD, het jongerenwerk, horeca, voedsel en warendienst en het (sport)verenigingsleven om een goed beleidsdraagvlak te verkrijgen. Voorgesteld wordt om binnen elk van de drie leefgebieden – thuis, vrije tijd en onderwijs – activiteiten uit te voeren op de drie verschillende niveaus. De uitvoering wordt, afhankelijk van de bewuste activiteiten, met diverse partners (b.v. GGD, VNN, politie, het jeugd en jongerenwerk van de ASWA, SW&D (sport)verenigingen, onderwijs, horeca enz) uitgevoerd.
7
Hoofdstuk 4 Plaats organisatie Zoals al werd aangegeven is in 2010 een startnotitie integrale veiligheid Appingedam/Delfzijl gerealiseerd, welke uitgaat van het kernbeleid Veiligheid van de VNG op het gebied van sociale en fysieke veiligheid (zie schema). Onder het veiligheidsveld Jeugd en Veiligheid valt het veiligheidsthema alcohol en drugs. Ook wordt er per gemeente jaarlijks een Lokaal Integraal Veiligheids Programma (LIVP) opgesteld waar jeugd en alcohol ook een plek krijgt binnen de werkgroep Jeugd en Veiligheid. Deze werkgroep zal monitoren wat er gebeurd, wie wat doet en legt verantwoording af aan de Stuurgroep Veiligheid Appingedam/Delfzijl.
8
Het plan van aanpak jeugd en alcohol maakt onderdeel uit van het integrale veiligheidbeleid en krijgt daarmee een duidelijke plaats binnen de gemeenten.
Gemeenteraad Appingedam/Delfzijl
College B&W
Stuurgroep Veiligheid Delfzijl/Appingedam Werkgroep Jeugd en Veiligheid - Thema Jeugd en Alcohol Projectgroep …….
………. Projectgroep ………
Projectgroep ………..
Overlegstructuur
Taken en bevoegdheden Werkgroep Jeugd en Veiligheid Het project Jongeren en alcohol is onderdeel van het programma jeugd en veiligheid. Hiervoor wordt een werkgroep in het leven geroepen. Deze werkgroep bestaat uit de portefeuillehouders Jeugd van de gemeenten Appingedam en Delfzijl, de beleidsmedewerkers Jeugd c.s, een gebiedsregisseur van de gemeente Delfzijl, de wijkcoördinator van de gemeente Appingedam en twee medewerkers (jeugd- en buurtagent) van de regiopolitie basiseenheid Delfzijl. De uitgangspunten waar deze werkgroep vanuit werkt zijn o.a. verwoord in de beleidsnota’s integrale veiligheidsbeleid, het onderwijs en jeugdbeleid en de nota’s volksgezondheid. Overmatig alcoholgebruik levert problemen op door o.a. uitgaansgeweld, overlast van jongeren en problemen voor de volksgezondheid. Geweld en overlast door jongeren zijn onderdeel van het veiligheidsveld Jeugd & Veiligheid. Het speerpunt Jeugd en alcohol is uitgewerkt in de uitvoeringsnota lokale volksgezondheid. De acties op dit terrein sluiten daarom aan bij het plan van aanpak Jeugd en Alcohol. Incidenten en meldingen worden besproken in deze werkgroep. Een ander doel van deze werkgroep is om in gezamenlijkheid met voorstellen te komen om (jeugd)overlast structureel aan te pakken. De frequentie van overleg kan variëren afhankelijk van de te bespreken onderwerpen maar tenminste 1 maal per kwartaal. De beleidsmedewerker Openbare orde en veiligheid participeert in dit overleg en heeft een verbindende taak. Evaluatie Al hoewel deze werkwijze voor de gemeenten niet geheel nieuw is, is het toch van groot belang de hierboven omschreven overlegstructuur na één jaar tegen het licht te houden. De stuurgroep neemt hiertoe het initiatief. Voor een deel vallen de uitvoeringshandelingen onder de verantwoordelijkheid van een werk- of projectgroep. Elke organisatie is verantwoordelijk voor de uitvoering van de 'eigen' activiteiten in het project. Jaarlijks zal voor december het LIVP vastgesteld worden voor het nieuwe jaar.
9
Hoofdstuk 5 Inventarisatie van activiteiten Tijdens de doorstartbijeenkomst is er een inventarisatie gemaakt van de drie leefgebieden en niveau’s voor de uitvoering 2010, 2011 en 2012. CMO Groningen heeft deze inventarisatie op een rijtje gezet. Er is gekeken naar wat er al is, wat nog uitgevoerd dient te worden en de mogelijkheden van de verschillende partners: Leefgebied Vrije Tijd Te bereiken partijen in dit leefgebied zijn: • Jeugd- en jongerenwerk, inclusief de jeugdsosen Mogelijkheden voor activiteiten zijn, in nauwe samenwerking met SW&D en ASWA jeugd- en jongerenwerk: Deelname aan landelijke campagnes (preventie) Voorlichting aan jongeren en aan ouders (preventie) Training voor jongerenwerkers omgaan met alcoholgebruik (interventie) IVA-cursussen voor barvrijwilligers (interventie) IVA’s opnemen in de horecaverordening en/of het alcoholbestuursreglement (handhaving) Overleg politie/jongerenwerk bij overlast als gevolg van alcoholgebruik (handhaving/repressie) BOA’s: jongerenwerk voorziet BOA’s van informatie en bezoek van BOA’s aan jeugdsosen (handhaving) Convenant met de jeugdsosen, afspraken over alcoholverstrekking (handhaving, gemeenten) •
Sportverenigingen/sportkantines Uitgezocht moet worden hoe in de sportverenigingen wordt omgegaan met alcoholverstrekking. Zijn er afspraken, is er een bestuursreglement? Worden er IVA-trainingen gegeven aan barvrijwilligers? Zijn die verplicht gesteld door de sportbonden? Lopen er vergunningen in het kader van Integraal Veiligheidsbeleid? De ambtenaren sportbeleid en integraal veiligheid van de beide gemeenten hierbij betrekken, evenals het Huis voor de Sport. Na de inventarisatie en in overleg met de sportverenigingen bepalen welke activiteiten ingezet kunnen/moeten worden.
•
Horeca (kroegen, discotheken, verpachte kantines). Hiervoor is al een concept horeca-convenant ontwikkeld voor Delfzijl en Appingedam. Dit traject loopt in het kader van integraal veiligheidsbeleid en daar wordt in het projectplan J&A naar verwezen en niet verder uitgewerkt.
•
Winkels, supermarkten. Hier moet een link worden gelegd met de Drank- en Horecawet, het terrein van de BOA’s. Ook speelt hierbij de wetswijziging een rol. Ook kijken naar APV-gerelateerde artikelen.(handhaving) Voorlichtingsfolder voor winkelpersoneel met logo van de beide gemeenten (preventie)
10
•
Politie Politie aanwezig op risicotijden en –plaatsen (preventie, Politie)
•
Evenementen (dorps- en schuurfeesten etc.). Hierbij wordt verwezen naar het IVB-beleid en BOA’s (vergunningen, ontheffingen), afspraken met de pachter (handhaving).
Leefgebied School (basis- en voortgezet onderwijs) Preventie: voorlichtingsprojecten op scholen Basisonderwijs: project “Ik wait wat ik dou” voor leerlingen, leerkrachten en ouders (preventie) Het boekje “COOL” wordt gratis uitgereikt aan leerlingen van groep 8 om het gesprek met ouders te stimuleren (preventie) Deelname van basisscholen aan het project is een punt voor het LEA (lokaal educatieve agenda). Gemeenten leggen het belang van het project uit en geven aan dat zij graag willen dat de scholen deelnemen aan het project J&A. Voortgezet Onderwijs: project “Gezonde School en Genotmiddelen”, elearning voor leerlingen, docenten en activiteiten met ouders over alcohol, roken en drugsgebruik (preventie). Er zijn ook andere aanbieders van preventieve activiteiten op scholen, zoals Stichting Voorkom, Delinquentie & Samenleving, Huis voor de Sport (weerbaarheidstrainingen), politie kan op VO-scholen in klas 2 voorlichting geven over Veilig Uitgaan. Signaleren van problemen (interventie): via de jeugdgezondheidszorg contactmomenten met leerlingen en ouders training signaleren en begeleiden spreekuren VO-scholen (kan ingezet worden) Jongerenteam: een adviesgesprek met jongeren of docenten over omgaan met alcohol. Het jongerenteam bestaat uit jong-volwassenen van VNN (kan ingezet worden). Problemen worden ook gesignaleerd in het kader van het Centrum voor Jeugd en Gezin en de Verwijsindex. Handhaving: Alle VO scholen zijn verplicht een Schoolveiligheidsplan te hebben. De onderwijsinspectie moet dit controleren. Waarschijnlijk hebben nog niet alle VO scholen in Delfzijl en Appingedam een schoolveiligheidsplan. Opnemen met de afdelingen onderwijs, agenderen in het REA. Kijken of er een alcoholparagraaf in het schoolveiligheidsplan opgenomen kan worden. HALT Noord Nederland heeft expertise en ervaring om scholen te helpen bij het opstellen van een schoolveiligheidsplan. Er is met het VO een lopend convenant De Veilige School (scholengemeente-politie-justitie). Er moet afstemming/integratie komen tussen de huidige convenanten Veilige School en de schoolveiligheidsplannen. Schoolfeesten: BOA’s controleren op alcoholverstrekking. Scholen controleren zelf ook.
11
Leefgebied THUIS Preventie: Bewustwording van ouders vergroten, tolerantie voor alcoholgebruik verkleinen. O.a. in hierboven genoemde projecten op scholen en in het jongerenwerk, en door: Homeparty’s: ouders organiseren dit zelf, VNN of GGD komt om voorlichting te geven Actie “16-min, fris is in” via jeugdigen, om thuis het gesprek op gang te brengen over alcoholgebruik Brief van de wethouder aan ouders over de actie “16-min, fris is in” Prijsvraag (GGD) Interventie/ingaan op problemen: Chat-service voor jongeren en voor ouders: tussen 13 en 17 uur kunnen mensen chatten met de VNN over alcohol- en middelengebruik en problemen daarbij. Deze chatservice breed bekendmaken in het kader van het project J&A Oudercursus voor ouders met kinderen die problemen hebben met alcoholgebruik (VNN) Politie verwijst naar Bureau Jeugdzorg als er sprake is van een zorgelijke situatie bij een jongere Opvoedingsondersteuning aan ouders in het kader van Centra voor Jeugd en Gezin Handhaving/repressie: Politie stuurt ouders een brief naar aanleiding van overlastsituatie Politie verwijst naar HALT bij delictpleging; HALT nodigt altijd de ouders uit op gesprek
12
Hoofdstuk 6 Opdracht gemeente Appingedam en Delfzijl Aan de hand van onze gezamenlijke visie en doelstellingen en de inventarisatie is de volgende stap van de gemeente Appingedam en Delfzijl om te bepalen waar en hoe wij de beschikbare middelen inzetten op de drie verschillende leefgebieden en niveau’s. Afstemming met andere partijen is heel belangrijk. Er is draagvlak en daadwerkelijke deelname nodig om tot een integrale uitvoering te komen. Dit gaan wij doen door middel van: -
Het organiseren van meerdere voorbereidende bijeenkomsten: namelijk over de leefgebieden onderwijs, opvoeding en vrije tijd Dit met betrokken partijen (scholen, jongerenwerk, horeca, BOA’s, sportverenigingen, politie, HALT, winkeliers en ouders via het behoefte onderzoek naar ondersteuning op dit gebied).
Doel is te komen tot een definitief uitvoeringsplan. Vervolgens zullen wij in de komende periode het conceptuitvoeringsplan bespreken met alle direct betrokkenen. Zo denken wij o.a aan: -
-
Jeugd en jongerenwerk: met de SW&D en ASWA het conceptuitvoeringsplan bespreken en kijken wat uitvoerbaar is Overleg met de VNN GGD alsmede onderzoek naar eventuele andere aanbieders) Sportverenigingen: het conceptuitvoeringsplan afstemmen met ambtenaren sport en Huis voor de Sport Scholen: het conceptuitvoeringsplan agenderen in LEA en REA, afstemmen met afdelingen onderwijs en bovenschools management (gemeenten) Horeca/evenementen: afstemmen met Integraal Veiligheidsbeleid (gemeenten) Relatie leggen met CJG (opvoedingsondersteuning, verwijsindex; gemeenten). Overleg met de Politie en HALT: nieuw beleid Jeugd en Alcohol, relatie schoolveiligheidsplannen (gemeenten)
13
