Wethouders Jeugd en Onderwijs van de gemeenten Andijk, Drechterland, Hoorn, Schagen en Stede Broec, de besturen van de betreffende basisscholen, GGD Hollands Noorden en Brijder Verslavingszorg tekenden als eerste het convenant ‘Alcohol, een ander verhaal’
Convenant over alcoholvoorlichting Alcohol, een ander verhaal Er is een convenant gesloten tussen vrijwel alle basisscholen in West-Friesland, de gemeenten, GGD Hollands Noorden en Brijder Verslavingszorg over alcoholvoorlichting in de laatste groepen van de basisscholen. Op 21 mei tekenden schoolbestuurders en
gemeentelijke bestuurders uit Opmeer, Koggenland, Medemblik, Wervershoof en Enkhuizen het convenant ‘Alcohol, een ander verhaal’. Eerder al, op 31 maart, gebeurde dit door schoolbestuurders en wethouders uit Andijk, Drechterland, Hoorn, Schagen en Stede Broec. Het convenant loopt vier jaar en betreft zo’n honderd scholen. ‘Alcohol, een ander verhaal’ is een methode voor alcoholvoorlichting in het
juni 2008
NIEUWSBRIEF JEUGD EN ALCOHOL
De tien gemeenten van West-Friesland (inclusief Schagen), organisaties in de preventieve gezondheidszorg, de Politie Noord-Holland Noord, het Openbaar Ministerie en het Programmabureau Integrale Veiligheid Noord-Holland Noord hebben gezamenlijk het initiatief genomen om de problematiek van alcohol- en druggebruik bij de jeugd op de politieke agenda te zetten. De aanpak kreeg een extra impuls met het convenant dat rijk en gemeenten in november 2007 sloten, met wederzijdse afspraken over alcoholmatiging en veiligheid.
basisonderwijs. Het Trimbos-instituut heeft voor basisschoolleerlingen het preventieprogramma ‘De gezonde school en genotmiddelen’ ontwikkeld. Daarvan is ‘Alcohol, een ander verhaal’ een onderdeel.
ademhaling aanstuurt, raakt verdoofd door de niet te verwerken hoeveelheid alcohol. Een twaalf- of dertienjarige ‘valt om’ bij zeven à acht glazen drank. Dat aantal staat gelijk aan vijf breezers, want één breezer omvat
Het is gebaseerd op de onderwijsmethode verhalend ontwerpen. De kinderen leren haast ongemerkt te analyseren, te overleggen en theoretische kennis toe te passen op een praktisch dilemma. Deze manier van werken leidt bij leerlingen tot zelfbewustzijn en gevoelens van trots en succes. Dat komt bij voorlichting over alcohol goed van pas: het ontwikkelen van een positief zelfbeeld is één van de kernzaken. De kinderen zoeken onder meer allerlei informatie over alcohol op en oefenen met nee zeggen tegen groepsdruk. Tot slot presenteren de kinderen wat ze gemaakt en geleerd hebben op een ouderavond. Voor de ouders is er dan een medewerker van Brijder Verslavingszorg aanwezig om informatie te geven over alcohol en opvoeding. (zie interview Sjaak Stuyt)
anderhalf glas bier. Dat kinderen als ze eenmaal drinken, soms hard doorgaan, komt doordat bij kinderen al na een beetje alcohol de rem eraf gaat.
Schrik Ter gelegenheid van deze tweede ondertekeningssessie van het convenant toetste preventiemedewerker Frank van der Hoek van Brijder Verslavingszorg de kennis van de gemeente- en schoolbestuurders over dit onderwerp. Zijn vragen bleken soms moeilijk. Ook waren er schrikreacties op wat hij vertelde. Zo was er ontsteltenis over de omvang die het drinken door jongeren kan hebben en over de funeste invloed van zoete drankjes. Bier is bitter, maar deze mixdrankjes drinken zo lekker weg. Advies: ‘Laat je niet op het verkeerde been zetten als een kind zegt dat het maar twee glazen heeft gedronken. Welke glazen, en wélke drank? In een groot bierglas kunnen vijf borrelglaasjes.’ Op de vraag wat alcoholvergiftiging nu eigenlijk is, moest menigeen het exacte antwoord schuldig blijven. De feiten: alcoholvergiftiging gaat heel snel en is levensbedreigend. De hersenstam, die de
Stand van zaken Voorafgaand aan de ondertekening gaf voorzitter Onno van Veldhuizen van de stuurgroep Jeugd en Alcohol inzicht in de stand van zaken van het project van dat moment. Het onderwerp staat nu goed op de agenda, stelde hij vast. ‘We zijn met Brijder, GGD, GGZ en Westfries Gasthuis aan het werk gegaan, wier expertise we goed kunnen gebruiken. Dankzij hen weten wij inmiddels welke aantoonbare schade alcohol toebrengt aan jonge hersenen. Ook weten we nu dat bij stelselmatig en flink gebruik in korte tijd de schade zo groot is dat het betrokken kind één tot zelfs twee schoolniveaus lager uitkomt. Wat betekent dát voor onze samenleving? Wij willen graag in ons ziekenhuis een pilot voor een alcoholpoli starten. Als we dat bereiken, is dat overigens bepaald geen mijlpaal om trots op te zijn.’>>
2
INTERVIEW
‘De grenzen opzoeken en elkaar vertrouwen geven’ Burgemeester Henk Eggermont (Stede Broec), voorzitter werkgroep Preventie, Hulpverlening en Bewustwording
Hij stond aan de wieg. Burgemeester
In elkaars keuken kijken
Henk Eggermont van Stede Broec uitte
Er zijn tientallen bij de jeugd betrokken
in zijn nieuwjaarstoespraak van 2007 zijn
partijen die hun rol moeten vervullen bij
bezorgdheid over de gezondheid van de West-
het reduceren van het alcoholgebruik. Het
Friese jeugd, gekoppeld aan drank en drugs.
gesprek is op gang gekomen. Eggermont
‘Tijdens de regionale werkconferentie op 20
verwacht veel van hun inbreng. ‘Neem nu de
juni vonden veel betrokken partijen elkaar in
GGD, de GGZ en Brijder Verslavingszorg.
de overtuiging dat we in actie moesten komen
Die hebben zo veel kennis en ervaring in huis
ook bij dat we onze successen vieren. Zo’n
om het tij te keren.’
waarvan wij allemaal kunnen profiteren. Al
succes vind ik de informele gesprekken met
In diezelfde tijd kwam ook het contact met het
klinkt dit eenvoudiger dan het is, dat weet
ouders en jongeren tijdens de Dagen van het
ministerie van Binnenlandse Zaken tot stand,.
ik best. De intenties zijn goed, maar in de
Gesprek. Zo verfrissend en onbevangen als die
dat uitmondde in convenantafspraken tussen
praktijk zal optimaal samenwerken best
kinderen praatten! Het viel me op dat zij best
West-Friesland en het ministerie. Doel: in
ingewikkeld blijken. Hoe dan ook, wij moeten
wel veel weten over de schadelijke gevolgen
twee jaar tijd het drankmisbruik bij jongeren
het hebben van organisaties die zich niet
van overmatig alcoholgebruik. Nogal eens
terugdringen.
verschuilen achter regels en wetten, zoals de
meer dan hun ouders.’ Voor de andere kant
Privacywet, maar bereid zijn de grenzen op
– wethouders, raadsleden – was het goed
echter ver voorbij die twee jaar. Ze focussen
te zoeken. We kunnen niet zonder elkaar.
om direct in gesprek te gaan met ouders en
bovendien niet alleen op alcohol, maar - in
Een voorbeeld. Veel probleemjongeren
jeugd en uit de eerste hand hun ervaringen
een later stadium - ook op druggebruik. En
zijn bekend bij meer dan één instantie. Die
te horen, meent Eggermont. Hij ziet dus veel
we starten een traject met het tijdig signaleren
overlapping moet bekend worden, zodat we
in de expertise die onze regio heeft en in de
van persoonlijke problemen bij de jeugd.
kunnen zien waar we onze aanpak moeten
spreekwoordelijke West-Friese daadkracht,
Het gaat om preventie en zorg, maar ook
beginnen. Dit kan betekenen dat een ander
maar beklemtoont dat gedane beloften ook
om terugdringen en handhaven. Kijk, drugs
een probleem oppakt dat misschien volgens
echt zullen moeten worden ingelost. ‘We
mogen niet. Drinken mag wel. Wie spreek je
de regeltjes eigenlijk op jóuw bordje zou
kunnen een grote broek aantrekken en roepen
dan aan als het misgaat en er weer een meisje
moeten liggen. Dat kan moeilijk zijn. Het
dat we dit en dat willen verbieden. Maar
van dertien buiten westen in de sloot is beland
gaat om zo veel vertrouwen in elkaar hebben
dan moet je wel handhaven en je woorden
of een joch van veertien zich van de sokken
dat we elkaar toestaan in de keuken te kijken.’
waarmaken. Daarin moeten we elkaar helpen.
Eggermont:
‘Onze
bestuurders
kijken
heeft gezopen en voor lijk in het ziekenhuis ligt? We moeten het spoor terug volgen.’
Korte klappen maken
Burgemeester Henk Eggermont
En we moeten de partijen helpen die we nodig hebben: de ouders die het goed bedoelen, de
De burgemeester ontmoet ouders die met
Dat zijn vastberaden woorden, maar ergens
leraren die al zo veel voor hun kiezen krijgen,
de beste bedoelingen hun kind al vroeg een
aan beginnen is één, de zaak op de rails houden
de kinderen die niet willen drinken, maar wel
biertje voorzetten, ‘om hem er alvast aan
een tweede. Gaat dat lukken en hoe? ‘Wij hier
graag fijn willen kunnen uitgaan.
te laten wennen. Daar moet nog veel aan
in West-Friesland maken graag korte klappen.
En hoe houden we het láng vol? Door op
voorlichting worden gedaan.’ Hij ziet vaders
Daar voel ik me bij thuis. Daarnaast geloof
een gegeven moment het projectmatige in te
die na hun voetbalwedstrijd beginnen ‘aan de
ik zeker dat we het met elkaar volhouden en
ruilen voor standaard gemeentelijk beleid. Het
derde helft’: bier drinken, per meter. ‘Dat is niet
volbrengen. Daar hoort tussentijds evalueren
moet op de agenda blijven staan. Dat zal nog
het voorbeeld waaraan de jeugd zich spiegelen
bij, in de gaten houden of we allemaal nog
lastig worden, maar ik geloof erin.’
moet. Ouders hebben een spilfunctie.’
wel dezelfde doelen nastreven. Daar past
3
Het aanbod beperken Het is niet genoeg om alleen aan preventie en voorlichting te doen. Helaas is repressie ook nodig. ‘We naderen het strafschopgebied. Dan zal het spel wel verharden.’ Eenvoudig is het niet. De overheid komt niet gemakkelijk achter de voordeur. Wat wél kan? Het drankaanbod beperken. Dat zal over de hele linie – van sportclub, keten, supermarkten en horeca – echt zoveel mogelijk moeten gebeuren. De burgemeesters zijn daarover in gesprek en komen nog dit jaar met een voorstel. ’ Het is volgens Van Veldhuizen zaak als aanjagers van het project niet alleen voorzetten te doen, maar ook aan de bal te blijven. Bovendien moeten de vele betrokken partijen nu en de komende tijd meespelen. ‘Het tegengaan van alcoholmisbruik bij de jeugd duurt een generatie. Dat heeft het terugdringen van het roken wel bewezen.’
In gesprek over alcohol Burgemeesters, wethouders en anderen in West-Friesland zijn in april en mei tijdens de Week van het Gesprek met jongeren en ouders (afzonderlijk) in gesprek gegaan over jeugd en alcohol. Deze gesprekken vonden plaats in een huiselijke sfeer en omgeving, die uitnodigde tot grote openhartigheid. De reacties aan beide zijden waren zeer positief. De misschien wel belangrijkste conclusie: jongeren zijn bereid naar hun ouders te luisteren, maar ouders weten niet altijd even goed hoe ze met het drinken van hun kind moeten omgaan. Hieronder de meest opvallende conclusies en uitspraken.
Westfris alternatief Onder de naam Energy 0% NAP circuleert nu in West-friesland een energiedrankje zonder alcohol. De blikjes worden ingezet voor promotionele activiteiten van het project Jeugd en Alcohol. Dat is ook gebeurd op vrijdag 30 mei, toen de website www.westfrisland.nl online ging.
Jongeren • Ongeveer evenveel kinderen hebben níet de behoefte om in het weekend te gaan stappen als wél, zo is uit de gesprekken naar voren gekomen. Ze hebben in het weekend van alles te doen en vinden het thuis gezellig. Dit nuanceert het beeld van een West-Friese jeugd die massaal uitgaat en daarbij flink uit de bol gaat. • Jongeren op hangplekken staan daar nogal eens met een alcoholhoudend drankje. •Drinken betekent met name voor de jongsten dat ze cool zijn. Groepsdruk is vooral voor de jongste kinderen belangrijk.>>
4
INTERVIEW
‘Juist op de basisschool kun je ouders nog betrekken’ Sjaak Stuyt, directeur basisschool Sint Jozef in Venhuizen
Misschien is het niet goed voorstelbaar.
op zoek gaan, sloeg aan. De ouders die
Alcoholpreventie al in het basisonderwijs?
de presentatieavond bezochten, waren
Toch is het nodig, misschien wel juíst daar.
onder de indruk. Ze vernamen hoe
Kinderen van groep 7 en 8 zijn over het
schadelijk het toestaan van alcoholgebruik
algemeen jong genoeg om dan nog niet
bij jonge kinderen is. ‘Dat was schrikken.
met drank in aanraking te zijn geweest en
Ook voor mij trouwens’, erkent Stuyt. ‘Als
oud genoeg om te leren wat alcohol met
je ziet hoe de hersenen die nog moeten
je doet. Voor directeur Sjaak Stuyt van
groeien, dan al zijn aangetast! De reacties
basisschool Sint Jozef in Venhuizen komt
waren veelal: ‘Dat het zo erg was, wist
daar nog een factor bij die hij minstens zo
ik helemaal niet.’ Ik herinner me een
we het onderwerp nog weer aan de orde
belangrijk vindt. ‘De ervaring leert dat op
meegekomen opa die ter plekke in woede
gesteld. Dan is het hier in Venhuizen kermis
de basisschool nagenoeg alle ouders naar
ontstak over ouders die, hoe goedbedoeld
en wordt er heel veel gedronken.’
een projectpresentatie komen waar hun
misschien
Als straks alle scholen in West-Friesland het
kind bij betrokken is. In het voortgezet
drinken.’
onderwijs is de opkomst veel lager. Enige tijd geleden is er vanuit de brede school in
ook,
hun
kinderen
laten
Basisschooldirecteur Sjaak Stuyt
convenant hebben getekend, wordt overal in de regio het bereikte ‘basisschooleffect’
Later in het jaar
voortgezet in het voortgezet onderwijs.
Wijdenes een voorlichtingsavond geweest
De onderwijsmethode van ‘Alcohol, een
Dat vindt Sjaak Stuyt een belangrijke
voor ouders van kinderen van 12 tot 16 jaar.
ander verhaal’ slaat met name aan omdat de
meerwaarde. ‘Dit is niet iets waar je met één
De opkomst was teleurstellend laag. Als
kinderen alles zelf moeten op- en uitzoeken
project klaar mee bent.’
wij vinden dat ouders een essentiële factor
en het op zichzelf kunnen betrekken.
zijn bij alcoholpreventie, is het lespakket
‘Het begint bij informatie verzamelen via
‘Alcohol, een ander verhaal’ bij groep 7 en
internet. Dan komen er vragen aan de orde,
Zijn eigen kinderen, nu volwassen, waren
8 een must.’
waar ze de beste oplossingen bij moeten
in hun jeugd niet erg geïnteresseerd in
zoeken.
lijken
alcohol. Dat zal, meent Stuyt, voor een
goed, maar ze moeten ook in de praktijk
aanzienlijk deel te maken hebben gehad met
Stuyt kan het weten. Nog vóór er sprake
uitvoerbaar zijn. Kinderen kunnen ook
het bestaan van de levendige en attractieve
was van het project Jeugd en Alcohol in
kiezen hoe ze het voorlichtingsbureau
tienervereniging Wip-in. Zijn kinderen
West-Friesland was zijn school, samen met
presenteren, zoals aan de hand van een
gingen daar graag naartoe en ze waren er
de andere vier scholen van de Stichting
toneelstuk of rollenspellen. En ze moeten
ook actief. Drank kwam en komt daar niet
Katholiek Onderwijs in Drechterland, al
zelf de ouderavond organiseren.’
binnen. Voor de jongeren boven de zestien
bezig met ‘Alcohol, een ander verhaal’.
‘Alcohol, een ander verhaal’ staat bij de
is er Access. Hier wordt bier geschonken,
Brijder
Stuyt
scholen in Drechterland standaard op het
maar voor misbruik wordt gewaakt. ‘Zulke
geattendeerd op dit initiatief van het
programma voor de groepen 7 en 8. ‘De
alternatieven werken goed’, meent Stuyt.
Trimbos-instituut. Uiteindelijk zijn alle
ervaring heeft ons wel geleerd dat het voor
‘In Hoogkarspel zijn jongerenwerkers bezig
tien de basisscholen in Drechterland er
groep 7 beter is het in de tweede helft van
met het opzetten van een jeugdhonk. Daar
in het begin van dit schooljaar mee aan
het jaar te doen. Dan zijn ze oud genoeg
wordt nu al de jeugd actief bij betrokken.
de slag gegaan. Ze kozen daarbij voor
om het project optimaal op te pakken.
Zo moet het. Want alcohol verbieden is
het onderdeel ‘Het voorlichtingsbureau’.
Dit eerste jaar hebben we het project dus
één ding, onze kinderen moeten wel ergens
De leermethode, waarmee kinderen zelf
al gedaan, maar rond Pinksteren hebben
terecht kunnen.’
Onder de indruk
verslavingszorg
had
Sommige
oplossingen
Alternatieven
5
• Drank is gemakkelijk te krijgen, ook al zijn er voorschriften en verboden. Jongeren zijn heel creatief in het omzeilen. • In de kroeg drinken is duur, daarom is het indrinken populair. • De bittere smaak van bier vinden de meesten vies. • Jongeren vinden dat niet zij, maar anderen te veel drinken. • De kortetermijneffecten van drinken zijn bekend, de langetermijnschade veel minder. • Kinderen willen graag eerlijk tegen hun ouders zijn, dus als ouders drinken verbieden, vinden ze het niet eenvoudig zich daar zomaar aan te onttrekken. • Als hun vrienden niet zouden drinken, zouden ze er zelf ook niets meer aan vinden. • Jongeren hebben weinig op met ‘losers’ die hun verhaal komen vertellen. ‘Toon ons de harde feiten maar! Laat de dokter het maar vertellen.’ • Jongeren willen dat leeftijdgenoten die in de fout gaan, hard worden aangepakt.
Ouders • Ouders willen meer hulp bij de opvoeding rond alcohol. • Ouders kunnen moeilijk ouders vinden met wie ze één lijn kunnen trekken. • Ouders denken de leefwereld van hun kinderen te kennen, maar hebben onvoldoende zicht op met name de digitale werelden waarin ze verkeren. • Ouders zijn niet op de hoogte van de langetermijnschade van drinken en trekken daarom ten onrechte een vergelijking met hun eigen jeugdige drinken. Dat begon bovendien niet al op 12-jarige leeftijd, gebeurde minder vaak en in kleinere hoeveelheden. • Ouders hameren op controleren en handhaven, ook in de kroeg. ‘Neem een blaastest voor ze de kroeg íngaan. Dat zal ook tegen het indrinken helpen.’ • Ouders willen dat hangplekken worden ontmoedigd.
Alcoholvrije cocktail Tijdens de Dag van het Gesprek in Enkhuizen kregen de aanwezige ouderen een alcoholvrije koffielikeur aangeboden. De jongeren ontvingen een pakketje met ingrediënten voor een alcoholvrije cocktail: een cocktailglas, een stamper, een fles vruchtensiroop en een recept voor het maken van de cocktail.
Het recept • Doe als basis een klein beetje siroop in een shaker. Stop daar ingrediënten bij die jij vindt passen bij de siroop (bijvoorbeeld: water, yoghurt, vruchtensap en/of vruchtenpartjes). • Wikkel een aantal ijsblokjes in een theedoek en sla deze tegen een muur zodat je de ijsblokjes verbrijzelt. • Doe het ijs bij de ingrediënten in de shaker en schud alles door elkaar. • Giet dit alles in een glas en garneer met een roerstokje en een vruchtenpartje. (Heb je geen shaker? Gebruik dan iets anders dat goed afgesloten kan worden.)
6
INTERVIEW
‘Als ouders nee zeggen, blijft onze jeugd van de drank af’ Arjen Verboom, kinderarts en initiatiefnemer van de alcoholpoli in het Westfries Gasthuis De constatering was voor Arjen
met agressief gedrag of vandalisme uit de bocht
Verboom niet alleen een grote verrassing, maar
vliegen, kunnen als gevolg van zulke schade
vooral ook een welkome steun in zijn strijd
niet meer op hun gedrag reflecteren en achteraf
tegen vroegtijdig alcoholgebruik in West-
constateren: dat was foute boel. De volgende
Friesland: ouders hebben de sleutel in handen.
keer gaat het opnieuw mis. Dat betekent heel
In september 2007 promoveerde Haske van
wat voor hun verdere leven.’
der Vorst aan de Radboud Universiteit op het
Verboom zegt behoorlijk te zijn geschrokken
onderwerp ‘jongeren en alcohol en de rol van
van de schade door het
de ouders’. De preventiepraktijk in Nederland
oftewel met regelmaat in korte tijd vijf glazen
is dankzij haar onderzoek van koers veranderd.
of meer drinken. ‘Dat kan één of zelfs twee
Als het gaat om het voorkómen van drinken
schoolniveaus schelen! Wat zijn wij dan met
dubbele van wat je mag hebben gedronken als
door de jeugd, leggen ouders meer gewicht in
onze kinderen aan het doen als wij hen het
je achter het stuur gaat! Met zo veel drank op
de schaal dan voorlichtingscampagnes en zelfs
drinken blijven toestaan? Ikzelf was zo’n ouder
zijn er al acute bijverschijnselen bij kinderen.
ook dan leeftijdgenoten. ‘De ouders hebben een
die af en toe een glaasje toestond, want dat kon
Zo kunnen ze moeite hebben met zelfstandig
centrale positie en verdienen alleen al daarom
toch geen kwaad? Als ik toen had geweten wat
ademhalen. In 2004 zagen we op de eerste hulp
al onze steun’, zegt kinderarts Arjen Verboom.
ik nu weet, zou ik dat nooit gedaan hebben.’
twee kinderen onder de 18, in 2007 was dit
‘Ik ervaar dat hun informatiebehoefte immens
De boodschap ‘gewoonweg verbieden’ heeft
aantal opgelopen tot 24. Het jaar 2008 is nog
groot is. En dankzij de medische wetenschap
voor ouders het voordeel dat schipperen
niet eens op de helft en nu zitten we al op een
weten we heel goed wát we hen moeten
en onderhandelen niet aan de orde zijn. De
aantal van acht. Waar eindigt dat?’
vertellen, namelijk dat ouders hun kinderen
argumenten liggen er. Tegenwerpingen als
In het ziekenhuis komen kinderen binnen die
alcohol moeten verbieden.’
‘jullie dronken vroeger óók’ en ‘het gaat goed
zich buiten westen hebben gezopen en/of een
De boodschap: niet schipperen met alcohol.
op school, dus is er niks aan de hand’ leiden
ongeval hebben gekregen als gevolg van hun
Zolang je in de groei bent – en dat eindigt
nergens toe. We weten nu wat we toen niet
drankmisbruik. De jongeren gaan aan het
niet ineens als je 16 jaar wordt - is drinken uit
wisten: alcohol is slecht voor jonge hersenen, dus
infuus en worden opgelapt, maar daar blijft het
den boze. Alcohol beschadigt de hersenen
is drinken niet aan de orde totdat je volwassen
niet bij. Verboom laat hen terugkomen, dikwijls
onherstelbaar, met soms grote gevolgen.
bent. Wie al jong drinkt, heeft bovendien een
met hun ouders, en confronteert hen. ‘Het is
vier keer zo grote kans later verslaafd te raken
niet mijn taak te oordelen of te vragen hoe het
dan kinderen die niet drinken, is óók zo’n
komt dat ze drinken. Mijn taak is informeren,
alarmerende boodschap.
informeren, informeren. Ik laat zien wat er al
Eén of twee schoolniveaus lager Je zal alle ouders de kost moeten geven die denken dat zij hun kinderen maar beter kunnen leren ‘verantwoord te drinken’ door
‘bingedrinken’,
Informeren, informeren
Kinderarts Arjen Verboom
met hun hersenen is gebeurd als gevolg van dat drinken. Ik verbloem niets en gebruik geen
hen dat in huiselijke kring te laten doen. Nee,
Arjen Verboom is in het Westfries Gasthuis
verhullende taal. Ik laat foto’s zien die duidelijk
de drankfles dichthouden is het antwoord.
bezig met het opstarten van een alcoholpoli.
maken hoe verwoestend drank ook op je uiterlijk
Geen druppel drinken, ook niet dat feestelijke
Dat is niet zozeer een aparte afdeling in
werkt. Komt er in onze gesprekken problematiek
glaasje champagne en niet dat gezellige
het ziekenhuis, maar vooral een bepaalde
aan het licht waarvoor professionele hulp nodig
advocaatje. MRI-scans bewijzen dat alcohol
aanpak. Zo’n aanpak is nodig, meent hij. In
is, dan verwijs ik door. Onthullend vind ik: bij
schade aanricht aan hersenen die nog groeien.
Nederland zijn er al jongeren van 19 jaar met
de helft van de kinderen die hier binnenkomen,
En die schade is onomkeerbaar. Tel daar bij
de ziekte Korsakov. Daar zit nog geen West-
spelen zaken die aangeven dat er meer aan de
op dat de schade precies aan de centra wordt
Fries bij, maar blijft dat zo? Hij ziet in zijn poli
orde is dan af en toe lekker uitgaan. Er is wel
toegebracht waar de kennis, de controle en het
kinderen van dertien binnenkomen met een
degelijk iets aan de hand met de geestelijke
sociaal gedrag zitten. ‘Dronken kinderen die
alcoholpromillage van 1. ‘Let wel, dat is het
gezondheid van onze jeugd.’
* Zie voor een samenvatting van het proefschrift van Haske van der Vorst www.westfrisland.nlelf
7
De werkgroep Regelgeving en Handhaving is achter de schermen hard aan het werk. De leden hebben de moeilijke taak om niet alleen de regels voor het drinken door jongeren regiobreed af te stemmen, maar bovendien te waarborgen dat de regels ook worden gehandhaafd. De tien West-Friese gemeenten voerden tot nu toe op het terrein van jeugd en alcohol hun eigen beleid, maar in de toekomst trekken zij samen op. De gemeenten Hoorn en Enkhuizen doen mee aan een overheidspilot om het toezicht op de hele Drank- en Horecawet bij de gemeenten te leggen. Nu berust dit toezicht bij de Voedsel- en Warenautoriteit. In de West-Friese pilot gaan twee toezichthouders, afkomstig van Bureau Stadstoezicht Hoorn, in Enkhuizen en Hoorn werken. Er zal speciale aandacht zijn voor controle op de leeftijdsgrenzen, in de gelegenheden waar alcohol wordt geschonken of verkocht: cafés, supermarkten, slijterijen en ook sportkantines. De toezichthouders kunnen ook ‘bijten’: zij hebben bevoegdheden om op te treden, zoals boetes opleggen.
Drank- en Horecaverordening Een onderdeel dat de werkgroep momenteel aan het uitwerken is, is het opstellen van de Drank- en Horecaverordening. Die biedt diverse handvatten om het drankgebruik door jongeren terug te dringen, omdat gemeenten het een en ander zelf in deze verordening kunnen regelen. Bijvoorbeeld dat in bepaalde typen horecalokaliteiten geen sterke drank, of zelfs geheel geen alcoholhoudende drank mag worden verstrekt. Of dat jongeren onder een bepaalde leeftijd (tot maximaal 21 jaar) niet tot bepaalde typen horecalokaliteiten mogen worden toegelaten. Een voorbeeld hiervan kan zijn dat jongeren onder bijvoorbeeld de 16 jaar niet worden toegelaten tot zo’n lokaliteit als er een houseparty plaatsvindt.
Ook kan tijdens evenementen het drinken aan banden worden gelegd en kunnen regels worden gesteld aan buitentaps.
Sluitingstijden Met de Algemene Plaatselijke Verordening kunnen gemeenten de sluitingstijden in de horeca bepalen. Door deze in de regio uniform te maken, kan ‘alcoholtoerisme’ worden uitgebannen. De burgemeesters komen hiervoor nog dit jaar met een voorstel.
Politieregistratie De politie, die ook deel uitmaakt van de werkgroep Regelgeving en Handhaving, registreert sinds april 2008 geweldsdelicten waarbij drank in het spel is. Op die manier ontstaat er inzicht in de effecten van het (overmatig) alcoholgebruik.
Drinkketen De werkgroep heeft een inventarisatie gemaakt van het aantal hokken en keten waar de jeugd drinkt. Nu moet worden bepaald of deze hokken en keten de regels overtreden. Dit kan aan de orde zijn als ze commercieel van opzet zijn. Doordat het drinken daar gemakkelijk en goedkoop is, nemen jongeren grote hoeveelheden alcohol tot zich, nog vóór ze naar het café of de disco gaan. Met de Voedsel- en Warenautoriteit is er afstemming over de mogelijke aanpak van de hokken en >>
DOELSTELLING
Regelgeving en handhaving
De doelen van het convenant Zowel minister Guusje ter Horst als de tien gemeenten willen in 2009 het volgende bereikt hebben.
• • • •
e overmatige consumptie van alcohol door D 10- tot 23-jarigen is 5 procent lager. procent minder jongeren in de leeftijd van 5 10 tot 23 jaar drinken. De leeftijd waarop jongeren voor het eerst alcohol drinken is niet gedaald. Jongeren geven 5 procent minder overlast. 8
Trainers voor leren signaleren r is een relatie tussen psychische E problematiek en overmatig alcohol- (en drug)gebruik. Om deze problematiek aan te pakken, is er de methode Leren signaleren. In West-Friesland krijgen de komende vier jaar 1.200 personen een training in het leren signaleren van problemen bij de jeugd. Vijf mensen - hulpverleners in de regio - gaan deze training geven. Zij op hun beurt krijgen hiervoor vanuit de GGZ een opleiding. Die begint in juni. De West-Friese jeugd drinkt beduidend meer, vaker en vroeger overmatig alcohol dan leeftijdgenoten in andere delen van Nederland. Al decennialang zijn er in onze regio, ook bij jongeren, relatief veel zelfdodingen en pogingen daartoe. Alcoholconsumptie op steeds jongere leeftijd vergroot het risico van tal van gezondheidsproblemen. Inmiddels maken in West-Friesland kinderen gemiddeld op 12jarige leeftijd al kennis met alcohol. Het is van groot belang dat de mensen die met jongeren werken, de signalen onderkennen die er op duiden dat zij het ergens moeilijk mee hebben. Vier jaar lang worden steeds 300 West-Friese professionals die beroepshalve in contact staan met de jeugd, getraind in: •h et herkennen van risicofactoren richting psychische en/of middelenafhankelijke problematiek • het signaleren van psychische en/of middelenafhankelijke problematiek bij kinderen tussen 10 en 21 jaar • het signaleren van de ontwikkeling van psychische en/of middelenafhankelijke problematiek • hoe te handelen als er een vermoeden is van deze problematiek.
HANGIGE LINKS
keten. De Voedsel- en Warenautoriteit is met uitzondering van Hoorn en Enkhuizen - immers de handhaver, die op haar beurt wel de medewerking van gemeenten nodig heeft. Als het gaat om bijvoorbeeld brandveiligheid is de gemeente de handhavende partij.
Websites voor informatie of verwijzing www.westfrisland.nl De website van het West-Friese project Jeugd en Alcohol www.alcoholinfo.nl Informatie over alcohol en een alcoholvraagbaak voor het publiek www.watdrinkjij.nl Een interactieve website over alcohol voor jongeren www.uwkindenalcohol.nl Een interactieve en informatieve website voor ouders www.goedvoorbereid.nl Informatie over alcohol en veilig vrijen voor ouders van kinderen die voor de eerste keer alleen op vakantie gaan. www.rokendrinkendrugs.nl Informatie voor ouders en docenten over het preventieproject De gezonde school en genotmiddelen. www.alcoholvrijeomgeving.nl Praktijkvoorbeelden van alcoholvrije initiatieven onder 18 jaar www.alcoholbeleid.nl Voor beleidsmakers, bestuurders, handhavers en andere betrokkenen bij lokaal alcoholbeleid www.stap.nl Website van Stichting Alcoholpreventie die een effectief overheidsalcoholbeleid nastreeft en zich inzet voor publieke bewustwording www.vroegopstap.nl Website van actiegroep voor vroegere horecasluitingstijden Volgende nieuwsbrief De volgende nieuwsbrief verschijnt in september 2008.
9
www.westfrisland.nl in de lucht
Projectorganisatie Het project Jeugd en Alcohol wordt bestuurlijk aangestuurd door een stuurgroep onder voorzitterschap van Onno van Veldhuizen (burgemeester van Hoorn en voorzitter van de werkgroep Communicatie). De stuurgroep bestaat verder uit Jan Baas (burgemeester van Enkhuizen en voorzitter van de werkgroep Regelgeving en Handhaving), Henk Eggermont (burgemeester van Stede Broec) en Dirk te Grotenhuis (wethouder in Drechterland en voorzitter van de werkgroep Preventie, Hulpverlening en Bewustwording, Peter Gigengack (projectleider programmabureau Integrale Veiligheid Noord-Holland Noord) en Christa van Hees (coördinator werkgroep Communicatie, gemeente Hoorn). Het project wordt voorbereid, uitgevoerd en ondersteund door het Programmabureau Integrale Veiligheid Noord-Holland Noord. Daaronder hangt een projectgroep waarin naast de projectleider de drie coördinatoren van de werkgroepen Regelgeving en Handhaving, Preventie, Hulpverlening en Bewustwording en Communicatie zijn vertegenwoordigd. Zie voor het complete overzicht van de werkgroepen www.westfrisland.nl.
COLOFON
Op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen? Nog eens nalezen hoe het zit met het convenant met het ministerie van Binnenlandse Zaken? De feiten en cijfers op een rijtje zien? Het kan sinds 30 mei allemaal dankzij de nieuwe website www.westfrisland.nl.
De nieuwsbrief wordt u aangeboden door het Programmabureau Integrale Veiligheid NoordHolland Noord in opdracht van de stuurgroep Jeugd en Alcohol. Samenstelling en eindredactie: Christa van Hees en Peter Gigengack Tekst: Mirjam Scholten Teksten Vormgeving: The Image Firm, Enkhuizen Foto’s: Marcel Rob, Hoorn Meer informatie en nieuwsbrief ontvangen: Programmabureau Integrale Veiligheid Noord-Holland Noord Projectleiding: Peter Gigengack 072 5494033
[email protected]
Projectsecretariaat: Berit van Schajik 06 21809295
[email protected]
Website: www.westfrisland.nl
10
