Bestuursovereenkomst Jeugd en alcohol Zeeland
Partijen: De minister van Veiligheid en Justitie (VenJ); De Vereniging van Zeeuwse Gemeenten, namens de 13 gemeenten in Zeeland, hierna te noemen de gemeenten; Gedeputeerde Staten van Zeeland, hierna te noemen de provincie; Spreken de intentie uit: Samen te werken bij de ontwikkeling en uitvoering van een aanpak Jeugd en alcohol onder de titel 'Laat ze niet (ver)zuipen' en het voorkomen en terugdringen van (overmatig) alcoholgebruik onder jongeren en de succesvolle resultaten daarvan onder de aandacht te brengen bij andere regio‟s. Onderdeel van de samenwerking is de oprichting van een praktijkteam voor Zeeland. In het praktijkteam komen de verschillende expertises van de deelnemende partijen samen. Bestuursovereenkomst 1 oktober 2010 Met ondertekening van deze bestuursovereenkomst wordt een vervolg gegeven aan de bestuursovereenkomst getekend op 1 oktober 2010, die daarmee komt te vervallen. De wijzigingen ten opzichte van de bestuursovereenkomst van 1 oktober 2010 zijn; dat namens het rijk nu de minister van Veiligheid en Justitie deze samenwerking ondersteunt en deze overeenkomst ondertekent; dat de minister zich verbindt aan deze bestuursovereenkomst tot en met 31 december 2012 Problematiek van jeugd en alcohol in Zeeland Alcoholgebruik onder jongeren is heel gewoon geworden en een groot deel van de jongeren drinkt veel en vaak alcohol. Op het platteland komt schadelijk gebruik van alcohol door jongeren vaker voor dan in stedelijke gebieden. In Zeeland wordt net zoveel gedronken als in de rest van Nederland. Jongeren drinken veel en vaak. Dit wordt met name duidelijk op grond van ervaringen van vele betrokken instanties. In Zeeland heeft 65% van de 14 - 16 jarigen (de derdeklassers) in de afgelopen vier weken alcohol gedronken (bron: jeugdmonitor 2007 Scoop). In het RIVM rapport Spelen met Gezondheid (2008) staat over de alcoholschade bij jongeren het volgende: “Alcoholgebruik door jongeren is bovendien bijzonder schadelijk. Jongeren zijn gevoeliger voor alcoholschade dan volwassenen. Jongeren hebben in het algemeen een kleiner lichaam, dat anders is van samenstelling dan dat van volwassenen. Ten tweede is het lichaam van jongeren nog in ontwikkeling en daarom kan bij langdurig zwaar gebruik van alcohol met name de hersenontwikkeling geschaad worden. Dit kan blijvende schade aan denken en gedrag veroorzaken. Ook incidenteel overmatig alcoholgebruik kan al permanente hersenschade veroorzaken. Bijkomend effect is dat jongeren voor het verdovende effect van alcohol juist minder gevoelig zijn. Hieruit is waarschijnlijk te verklaren waarom jongeren vaker geneigd zijn „door te drinken‟ ”. Bij jongeren openbaren zich vooral de acute consequenties van alcoholgebruik, zoals alcoholvergiftiging. Alcoholgebruik gaat echter ook gepaard met schade die zich op langere termijn uit, zoals hersenschade en kanker. Hoe jonger iemand begint met regelmatig en veel alcohol drinken, hoe jonger de leeftijd waarop deze consequenties zich kunnen openbaren. Een belangrijk bijkomend punt is dat mensen die op jonge leeftijd beginnen met alcohol drinken, meer kans lopen op latere leeftijd schadelijk drinkgedrag te ontwikkelen. Preventie en uitstellen van alcoholgebruik bij jongeren heeft dus zeker gezondheidsvoordelen op lange termijn. Naast gezondheidsschade is er overigens ook alcoholgerelateerde schade, die niet direct te maken heeft met de lichamelijke gezondheid, zoals verminderde leerprestaties. Behalve gezondheidsschade zijn er verschillende vormen van economische en maatschappelijke schade als gevolg van alcoholgebruik zoals (verkeers-)ongevallen, vandalisme, verstoring van de openbare orde, geweldsdelicten en huiselijk geweld. In 2008 heeft Schouwen-Duiveland deel
2
uitgemaakt van een onderzoek waarin de relatie werd onderzocht tussen geweldsmisdrijven en het 1 gebruik van alcohol . Uit dit onderzoek kwam naar voren dat 49% van de geweldsdelicten op Schouwen-Duiveland, tijdens het onderzoek, middelen gerelateerd was. Van die 49% had 45 % een relatie met alcoholgebruik. In de regio vindt standaard nog geen registratie plaats van de relatie met alcoholgebruik bij incidenten. Het is dan ook niet bekend in hoeveel % van de incidenten zoals boven genoemd er sprake is van alcoholgebruik. Aangenomen mag worden dat deze gegevens niet veel afwijken van wat landelijk bekend is. In de kern kan het vraagstuk teruggebracht worden tot twee onderdelen. Het eerste heeft betrekking op het gebruik van alcohol door jongeren onder de 16 jaar. De afgelopen jaren is het drinken van alcohol door kinderen gestegen terwijl dit gepaard gaat met gezondheidsrisico‟s op korte en op lange termijn. Het tweede onderdeel heeft betrekking op overmatig en excessief alcoholgebruik door jongeren. Dit gebruik gaat niet zelden gepaard met overlast en openbare orde problematiek, in het bijzonder in de weekenden. Doelstellingen De samenwerking tussen de minister van VenJ, de gemeenten in Zeeland en de provincie Zeeland is gericht op het bereiken van de volgende doelstellingen: 1. Het tegengaan van alcoholgebruik door jongeren onder de 16 jaar. Introductie en bestendiging van de norm: onder de 16 geen alcohol. Met als gewenst resultaat ten opzichte van de nulmeting in 2010: het percentage Zeeuwse jongeren onder de 16 jaar dat alcohol gebruikt zal significant afnemen; een verhoging van de 'startleeftijd' waarop jongeren beginnen met het nuttigen van alcohol; toename van de naleving van leeftijdsgrenzen in supermarkten, slijterijen, horeca en paracommerciële sector; 2. Verantwoord alcohol gebruik door jongeren vanaf 16 jaar. Tegengaan van overmatig en excessief alcoholgebruik door uitgaande jongeren zowel privé als in het publieke domein. Met als gewenst resultaat ten opzichte van de nulmeting in 2010: zicht krijgen op het excessief alcoholgebruik door jongeren en de relatie met openbare orde problematiek wil het project: - tot een registratie komen in Ziekenhuizen van jongeren die naar aanleiding van excessief alcoholgebruik of met letsel waarbij alcoholgebruik in het spel is, worden opgenomen; - tot een registratie komen bij de Politie Zeeland van het alcoholgebruik bij jonge verdachten die zijn aangehouden, door hen een (vrijwillige) blaastest af te laten nemen. In het project zullen één of meerdere pilots daartoe uitgevoerd worden; afname van alcoholgerelateerde vernielingen, overlast, geweld en dronkenschap in de openbare ruimte; een beeld krijgen waar en in welke mate er sprake is van een hokken- en ketenproblematiek; door middel van een aanpak conform de landelijke richtlijnen komen tot een afname van het aantal illegale en (semi-)commerciële hokken en keten; een Zeeuws breed geaccepteerd beleid voor verantwoord alcoholgebruik door jongeren tijdens evenementen. 3. Er sprake is van een blijvend politiek en maatschappelijk draagvlak met betrekking tot het tegengaan van alcoholgebruik door kinderen jonger dan 16 jaar en een verantwoord alcoholgebruik door jongeren vanaf 16 jaar. Met als gewenst resultaat ten opzichte van de nulmeting in 2010: de Zeeuwse aanpak 'Jeugd en alcohol' staat nadrukkelijk op de politieke en bestuurlijke agenda van de 13 Zeeuwse gemeenten en van die van de provincie; er is een vergroot maatschappelijk bewustzijn ten aanzien van de gevolgen van alcoholgebruik onder jongeren. Het aantal inwoners in Zeeland dat aangeeft dat
1
Juni 2008, "geweld onder invloed", IVA beleidsonderzoek en advies i.o.v. het Ministerie van Justitie (WODC)
3
alcoholgebruik bij kinderen jonger dan 16 jaar ontoelaatbaar is tijdens de looptijd van het project toegenomen.
Te leveren inzet Inzet VenJ
VenJ ondersteunt het project met expertise op bestuurlijk, juridisch en inhoudelijk vlak ten behoeve van de uitvoering van de samenwerkingsafspraken en zal daar waar nodig en mogelijk ook het ministerie van VWS bij betrekken; VenJ zal in samenwerking met het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) de kennis en ervaringen die opgedaan worden in Zeeland landelijk ontsluiten; VenJ zal in samenwerking met het CCV relevante (landelijke) ontwikkelingen, best practices e.d. aan de regio aanreiken t.b.v. de uitvoering van de samenwerkingsafspraken; VenJ zal een „makelaarsrol‟ spelen richting andere departementen en landelijke organisaties; VenJ spreekt indien nodig landelijke organisaties aan om samenwerking in de keten op lokaal en regionaal niveau te realiseren.
Inzet gemeenten
De gemeenten geven uitvoering aan het Zeeuwse project Jeugd en alcohol en zetten zich in om de doelstellingen van dit project te verwezenlijken. Om de doelstellingen te realiseren wordt ingezet op 3 pijlers, namelijk het creëren van publiek draagvlak voor de 2 hoofddoelstellingen van het project, handhaving en regelgeving. Bij het project hoort een projectplan 'Laat ze niet (ver)zuipen‟; De gemeenten gaan in gesprek met belangrijke partners om hen bij de aanpak te betrekken, zoals de horeca, scholen, detailhandel, sociaal en cultureel werk en sportverenigingen; De gemeenten delen landelijk hun kennis en ervaring die zij opdoen tijdens de looptijd van deze overeenkomst, ondermeer door deelname aan regionale bijeenkomsten; De gemeenten monitoren de resultaten van de doelstellingen door het uitvoeren van een 0meting in 2010 en een eindmeting in 2013; De gemeenten zetten ambtelijke capaciteit in om uitvoering te geven aan de activiteiten zoals opgenomen in het bij deze samenwerkingsovereenkomst horende projectplan. Ambtelijke inzet is met name nodig op de terreinen communicatie, gezondheidszorg, welzijn, openbare orde en veiligheid, vergunningverlening en handhaving. De gemeenten bereiden zich voor op de overdracht van het toezicht op de Drank- en Horecawet naar gemeenten in 2012.
Inzet provincie
De provincie neemt actief deel in de stuurgroep 'jeugd en alcohol'; De provincie zal een „makelaarsrol‟ spelen richting Zeeuwse organisaties; De provincie zal vanuit het integraal jeugdbeleid het project waar nodig ondersteunen met kennis en kunde.
Praktijkteam Voor de periode van 1 september 2010 tot en met 31 december 2013 zijn betrokken partijen actief in het delen van kennis en ervaring op het gebied van het terugdringen van alcoholgebruik door jongeren. Dit kan worden vormgegeven door het werken met een zogenaamd praktijkteam. Bij de samenstelling van het praktijkteam staat de behoefte van de gemeenten voorop en wordt de samenstelling in overleg met VenJ vastgesteld. Daarbij kan gedacht worden aan vertegenwoordigers van gemeenten, departementen, bestuurders, thema-experts, wetenschappers en landelijke organisaties zoals het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid. De voorzitter van de Stuurgroep Jeugd en alcohol is tevens voorzitter van het praktijkteam. Het praktijkteam werkt ondersteunend aan het project in Zeeland om het vraagstuk van 'Jeugd en alcohol' aan te pakken. Het praktijkteam neemt geen verantwoordelijkheden van de gemeenten over. Partijen kunnen elkaar
4
aanspreken op de voortgang en uitvoering van zaken, maar gaan geen afdwingbare rechten en verplichtingen aan. Looptijd De overeenkomst loopt van 1 september 2010 tot en met 31 december 2013. De samenwerkingsafspraken zijn gezamenlijk opgesteld en zijn flexibel; tussentijdse aanpassing is altijd mogelijk. De samenwerking met het ministerie van VenJ wordt voortgezet tot en met 31 december 2012. Van de doelstellingen en resultaten die in de samenwerkingsafspraken zijn afgesproken wordt alleen afgeweken met de wederzijdse instemming van de ondertekenaars. Terneuzen, 7 november 2011
DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID,
DE VOORZITTER VAN DE STUURGROEP JEUGD EN ALCOHOL
I.W. Opstelten
G.C.G.M. Rabelink
DE VOORZITTER VAN HET ALGEMEEN BESTUUR VAN DE VERENIGING VAN ZEEUWSE GEMEENTEN, Namens de 13 gemeenten in Zeeland,
DE GEDEPUTEERDE JEUGD PROVINCIE ZEELAND,
R.J. van der Zwaag
G.R.J. van Heukelom
5
