West-Friesland pakt de problematiek van alcohol- en druggebruik bij zijn jeugd aan in het project Jeugd, Alcohol en Drugs. In 2007 sloten het rijk en de tien West-Friese gemeenten (Andijk, Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Medemblik, Koggenland, Opmeer, Schagen, Stede Broec en Wervershoof) hiervoor een convenant. Dat gaf aan de aanpak een extra impuls. In het convenant zijn wederzijdse afspraken gemaakt over alcoholmatiging en veiligheid. In juni 2009 is een vervolgovereenkomst gesloten. In het project ondersteunen en werken samen, behalve de tien gemeenten: het ministerie van Binnenlandse Zaken, de provincie Noord-Holland, GGD Hollands Noorden, Brijder Verslavingszorg, GGZ Noord-Holland-Noord, Politie Noord-Holland Noord en Openbaar Ministerie. Het project wordt begeleid door het Programmabureau Integrale Veiligheid Noord-Holland Noord.
Burgemeesters blij met uitkomsten onderzoek horeca De burgemeesters van West-Friesland en Schagen zien in de resultaten van het onderzoek van de Koninklijke Horeca Nederland een bevestiging dat zij de goede weg zijn ingeslagen. Niet alleen de West-Friese bevolking, maar ook horecabezoekers hebben in ruime meerderheid geen problemen met vroeger uitgaan. In het vorig jaar gepresenteerde Plan van aanpak Jeugd en Alcohol ontvouwen de gemeenten een breed pakket maatregelen voor alcoholmatiging en overlastbeperking. Vervroegen van het uitgaansleven is daarvan een onderdeel. Zo geldt per 1 januari 2010 op vrijdag en zaterdag in de West-Friese gemeenten 00:00 uur als uiterste binnenkomsttijd voor de horeca. De horeca sluit om 02.00 uur, ten-
zij er een ontheffing is om langer open te mogen blijven. Stel je eens voor dat om 24.00 uur een toegangsstop zou gelden op de toegang op uitgaansgelegenheden, ga je dan nog uit?
23% 46% 31% Ja zeker, ik ben er toch altijd al voor die tijd Ja, dan ga ik voortaan vroeger uit Nee, dan zou ik niet meer (uit) gaan Bron: Jongeren, Alcohol & Toegangsstop in West Friesland
1
NIEUWSBRIEF JEUGD, ALCOHOL EN DRUGS
september 2009
Brede steun
Nieuwe informatie
De West-Friese gemeenten hebben eerder de mening van de bevolking gepeild en daaruit blijkt dat driekwart van de West-Friezen vroeger zou willen uitgaan. Gesprekken met jongeren gaven dit ook al aan. En nu blijkt ook uit het onderzoek van Koninklijke Horeca Nederland dat het vervroegen van sluitingstijden voor 85 procent van de horecabezoekers geen probleem is. Iets meer dan de helft zegt in dat geval voortaan vroeger uit te gaan. Een derde geeft aan dan al dan toch al weg te zijn. De uiterste binnenkomsttijd van 00.00 uur is voor meer dan de helft (53 procent) geen probleem. De helft daarvan vindt het zelfs een goed idee. Meer dan driekwart is er dan toch al of gaat vroeger uit.
Het onderzoek heeft voor de gemeenten ook nuttige nieuwe informatie opgeleverd. Zo zou de toegangsstop voor 68 procent van de horecabezoekers geen invloed hebben op de alcoholconsumptie. Toch zegt 7 procent dan te zullen minderen. Dat percentage ligt hoger dan de 5 procentdoelstelling van de gemeenten. 3 Procent zegt meer te zullen drinken, 22 procent zegt nog niet te weten of men gaat minderen. Hier ligt dus een kans. De vervroegde toegangsstop heeft volgens het onderzoek geen noemenswaardig effect op de omvang van het uitgaanspubliek. ‘Men blijft uitgaan’, aldus het rapport. Daarmee heeft de horeca geen omzetverlies te vrezen. De meest kritische uitlatingen zijn opgetekend onder 16- en 17-jarigen. Die opvattingen gaan de gemeenten gebruiken om de uitvoering van de op hen gerichte activiteiten nog eens toe te spitsen.
Stel je eens voor dat sluitingstijden van uitgaansgelegenheden met 2 uur worden vervroegd. Ga je dan nog uit?
Gezellig maken
15% 33%
52% Ja zeker, ik ben toch al weg voor die tijd Ja, dan ga ik voortaan vroeger uit Nee, dan zou ik niet meer (uit) gaan
Zowel uit het eigen onderzoek van de gemeenten als uit het onderzoek van de horeca komt naar voren dat het uitgaanspubliek het belangrijk vindt dat het ook vroeg gezellig is. Daar ligt voor de horeca een belangrijke uitdaging. De horeca zelf heeft begin dit jaar in Schagen overigens al succesvol geëxperimenteerd met vroeger uitgaan door al vroeg een aantrekkelijk programma te bieden. ■
Via het bericht hierover op www.westfrisland. nl/actueel komt u op het volledige onderzoek van Horeca Nederland.
Bron: Jongeren, Alcohol & Toegangsstop in West Friesland
Vervroegd toelatingsuur in Heerhugowaard De horeca in Heerhugowaard mag met ingang van 2010 na 00.00 uur geen nieuwe bezoekers meer binnenlaten. Dat heeft de gemeenteraad op 21 september besloten. Na een jaar wordt geëvalueerd.
voor jongeren aantrekkelijker om vroeger uit te gaan. Dit toelatingsbeleid geldt voor een jaar. De gemeenteraad ging akkoord met het voorstel om daarna een evaluatie te houden. De nu besloten maatregel past in het kader van ‘Naar een nuchter Noord-Kennermerland’, een pakket maatregelen waarbij acht gemeenten samenwerken. Heerhugowaard loopt met het raadsbesluit voorop in Noord-Kennemerland en in de pas met ‘Westfrisland’.
De toelatingsstop is, net als in West-Friesland, bedoeld om het drankmisbruik van jongeren tegen te gaan. De horeca wordt erdoor uitgedaagd vroeger op de avond activiteiten te organiseren. Als dat gebeurt, wordt het
2
Gastlessen over alcohol voor herhaling vatbaar De gastlessen die West-Friese vwoleerlingen geven op basisscholen over de risico’s van alcohol op jonge leeftijd zijn voor herhaling vatbaar. Dat blijkt uit de evaluatie van het proefproject Dat drinkt niet in het schooljaar 2008/2009. Elf basisscholen in Drechterland, met zo’n 380 leerlingen, deden eraan mee. Bijna een kwart van de leerlingen ging na afloop van de lessen een Alcohol Nee Contract met hun ouders aan. De lessen zijn een aanvulling op de lessen Alcohol, een ander verhaal voor leerlingen uit groep 7 en 8, waaraan bijna alle basscholen in West-Friesland meedoen. Twaalf vwo-4 leerlingen van het Atlascollege, locatie Copernicus, verzorgden de gastlessen. Het proefproject is een initiatief van GGD Hollands-Noorden. De leerlingen die hun contract terugstuurden, worden drie jaar lang gevolgd door de GGD. Het project
wordt voor vier jaar gefinancierd door de Rabobank. De lessen worden gegeven op scholen die in een bepaald jaar niet meedoen met de lessen Alcohol, een ander verhaal, omdat het jaar daarvoor sprake was van een gecombineerde groep 7/8. ■
Zie voor het volledige evaluatieverslag www.westfrisland.nl/ feiten en cijfers/onderzoeken.
Brief van de burgemeester voor brugklassers ‘Wat kun jij leren van Amy Winehouse, Dave Grohl van de Foo Fighters, Britney Spears? Zij kwamen allemaal te vroeg en te vaak in aanraking met alcohol, net als veel West-Friese jongeren! Voor hen heeft/had dit verstrekkende gevolgen voor gezondheid en carrière. Nu jij deel uitmaakt van het voorgezet onderwijs is de kans dat je met alcohol in aanraking komt enorm toegenomen. Je krijgt misschien te horen dat het drinken van alcohol normaal is. Dat is niet zo!’ Zo begint de brief die West-Friese burgemeesters hebben gestuurd aan (toekomstige) brugklassers in hun gemeente. Ze roepen erin op het bijgevoegde Alcohol Nee Contract te ondertekenen en terug te sturen. Daarmee maken ze kans op een cd-bon. Inmiddels hebben vele tientallen kinderen het contract opgestuurd. ■
3
Gemeenten brengen hokken en keten in beeld De Stuurgroep Jeugd, Alcohol en Drugs wil zicht krijgen op wat er in de hokken en keten in West-Friesland gebeurt: zijn ouders en jongeren zich bewust van de gevaren van alcoholgebruik op jonge leeftijd? Om hier achter te komen, hebben de afgelopen periode gemeentelijke medewerkers en een adviseur van PRIMO-nh alle hokken en hun eigenaars bezocht. PRIMO-nh is
Holland. Aan de hand van de evaluatie worden volgende stappen uitgedacht. Het sluiten van hokken en keten kán een mogelijkheid zijn. Dat gebeurt in ieder geval als sprake is van commerciële hokken of keten waar grote groepen jongeren tegen gereduceerd tarief alcohol kunnen kopen.
een adviesorganisatie voor sociaal beleid in Noord-
Meer hierover in het interview op pagina 5.
Horeca en gemeenten in gesprek Vertegenwoordigers van de horeca en van de gemeenten die deelnemen aan het project Jeugd, Alcohol en Drugs voeren regelmatig gesprekken met elkaar. En dat is nodig. Er spelen verschillende zaken. In onze regio is een groot aantal jongeren dat veel drinkt en is er (daardoor) veel geweld en uitgaansoverlast, zoals vernielingen en lawaai. Met ingang van 2010 gelden in de tien betrokken projectgemeenten voor de horeca een toelatingstijd tot 00.00 uur (ook voor de terrassen) en een sluitingstijd van 02.00 uur. Later sluiten kan ook, maar dan gelden er andere voorschriften. De gesprekken tussen gemeenten en horeca gaan met name over de voorschriften voor bepaalde uitgaansgelegenheden om hun deuren later dan tot 02.00 uur open te houden. Die hebben te maken met het tegengaan van overlast en het voorkomen van alcohol schenken aan jongeren onder de 16 jaar en het overmatig schenken in het algemeen. Iedere horecaondernemer moet ervoor zorgen dat in zijn bedrijf en in de directe omgeving daarvan geen ordeverstoringen plaatsvinden. In de openbare ruimte ligt de verantwoordelijkheid primair bij politie en gemeente. Horeca en overheid hebben echter ook een gezamenlijk belang in het gebied direct buiten het horecabedrijf. De gesprekken met de horeca gaan met name over ieders verantwoordelijkheid en rol in dit ‘grijze’ gebied. In elk geval zijn de gesprekken tussen gemeenten en horeca constructief.
Susteams Gemeenten en horeca spreken over diverse maatregelen die een bijdrage kunnen leveren aan de rust in de openbare ruimte en aan alcoholmatiging. Het aanstellen van portiers is daarvan een voorbeeld. Portiers kunnen uitgaansproblemen tegengaan, maar moeten zij dan overal staan of slechts in een aantal gelegenheden en situaties waarbij problemen op de loer liggen?
Ook wordt gesproken over de inzet van zogenaamde susteams in de nachtelijke uren, die in het uitgaansgebied surveilleren en mensen aanspreken op hun gedrag, met als doel de orde en rust te bewaren. Om te voorkomen dat cafés en kroegen mensen binnenkrijgen die al te veel op hebben, is een blaastest een mogelijkheid. De vraag is dan of die aan de deur moet worden afgenomen of in het uitgaansgebied. Een andere vraag is wiens taak dit nu eigenlijk is, die van de horeca of van de overheid. Het toezicht op het verstrekken van alcohol aan jongeren kan gebeuren met behulp van polsbandjes of identiteitscontrole. Bovendien kunnen mystery guests worden ingezet, die controleren op zaken als het blijven schenken aan iemand die al te veel heeft gedronken of aan jongeren onder de 16 jaar.
Mystery guests Bij een aantal van deze zaken is alles glashelder en is geen discussie. Zo willen partijen afspraken maken over mystery guests. Ook over het toepassen van de horecaontzegging aan bezoekers die huisregels overtreden, is geen discussie. De intentie is uitgesproken een ontzegging voor heel West-Friesland te laten gelden. Andere kwesties liggen ingewikkelder, zoals het instellen van een susteam. Ook hierover zijn horeca en gemeenten in dialoog. ■ 4
INTERVIEW
‘We brengen alles in kaart wat van belang is’ Mark van Dijk is adviseur bij PRIMO-nh en betrokken bij het in kaart brengen van hokken en keten in West-Friesland (zie pagina 4). Wat houdt die inventarisatie in? Hoe kijkt hij er tegenaan?
‘We zijn er open in gegaan’, zegt Mark. ‘Het is zeker niet het vooropgezette doel om alle hokken en schuren te sluiten. Natuurlijk, we willen de veiligheid, eventuele overlast, paracommercie en drankgebruik
gros van de gevallen zijn ouders de eigenaren en die bleken ons bezoek doorgaans op prijs te stellen.’ Mark kwam van alles tegen. ‘Van knusse huiskamertjes van 2 bij 3 meter tot keten waar wel veertig
Tolerant De intenties van de eigenaren zijn goed, constateert Van Dijk. Het zijn bijna altijd ouders, die vinden dat hun kinderen onder hun vleugels beter af zijn dan elders. Of ze vinden dat ze iets moeten bieden omdat er in het dorp niets te doen is voor de jongeren. Ze houden toezicht op zaken als druggebruik en geluidoverlast van muziek of brommers. Mark stelt vast dat de ouders een tolerante houding hebben tegenover drinken, maar ziet tegelijkertijd dat de boodschap dat jong drinken schadelijk is, aan het doordringen is.
Gesloten cultuur
in kaart brengen. Maar ook willen we een beeld krijgen van de rol van de ouders en de reden waarom jongeren elkaar hier zo graag ontmoeten. Daarop kunnen de gemeenten vervolgens beleid formuleren. Een ander doel van het inventarisatieonderzoek is de hiermee opgedane kennis vervolgens te delen met andere regio’s in de provincie.’ Van Dijk en de gemeenteambtenaar kwamen nooit onaangekondigd. ‘Het ging ons er niet om de eigenaars te overvallen, maar we wilden juist in gesprek gaan. In het
jongeren elkaar treffen. Van schuren waar je hand aan de bar blijft plakken tot goed ingerichte en schoongemaakte ruimtes. Wij hebben onder meer bekeken of er een brandblusser was, of er kaarsen werden gebrand, of er niet-geïmpregneerde versiering hing en natuurlijk of er alcohol werd geschonken. We hebben ook onderzocht of er sprake was van paracommercie: wordt er voor elk drankje betaald of lappen de jongeren geld waarmee om de zoveel tijd drank wordt gekocht?’
5
De inventarisatie richt zich ook op de klaarblijkelijke behoefte van jongeren, met name jongens, aan een dergelijke ontmoetingsplek. ‘Wat zoeken ze bij elkaar en wat vinden ze? Dat interesseert mij persoonlijk als voormalig jongerenwerker zeer. We hebben het onderzoek nog niet klaar, maar er tekent zich wel iets af. Ik zie vrienden die met elkaar een gesloten cultuur vormen, met de rug naar de buitenwereld en met vaste normen, waar je je als individu dus moeilijk aan kunt onttrekken. Zo’n norm is dat bier er bij hoort. Kom daar dan maar eens onderuit!’
Uitstel eerste drankje is mogelijk Drinken op jonge leeftijd kan worden uitgesteld, als ouders én hun kinderen worden geïnformeerd over de redenen waarom jongeren geen alcohol zouden moeten drinken. Jongeren moeten zelf overtuigd zijn en ook in staat zijn nee te zeggen. Dat laatste lukt alleen als zij daarbij gesteund worden door ouders die regels stellen. Dit blijkt uit een groot onderzoek naar alcoholpreventie bij jongeren. Het onderzoek, ‘Preventie Alcoholgebruik Scholieren’ (PAS), is uitgevoerd in samenwerking met Universiteit Utrecht en het Trimbos-instituut. Veel initiatieven om het alcoholgebruik onder jongeren te verminderen, zijn vaak gericht op de jongeren óf hun ouders. Maar alleen als ouders én hun kinderen er van overtuigd worden dat alcohol onder de zestien slecht is, kan het beginnen met drinken worden uitgesteld.
moet nog veel verder doorzetten. Daarvoor is het niet genoeg als ouders en kinderen gecombineerde voorlichting krijgen. Een breder pakket van (overheids)maatregelen blijft nodig, stellen de onderzoekers. Het Plan van aanpak van de negen West-Friese gemeenten en Schagen die deelnemen aan het project Jeugd, Alcohol en Drugs, biedt zo’n pakket van maatregelen, gericht op het terugdringen van (overmatig) alcohol drin-
Ruim 3.000 jongeren (12-15 jaar) en hun ouders zijn drie jaar lang gevolgd. Ouders kregen op school informatie over de gevolgen van alcohol op jonge leeftijd. Ze werden aangemoedigd om regels te stellen. De eerstejaarsleerlingen volgden in de klas vier computerlessen van de e-learning module van het project De gezonde school en genotmiddelen van het Trimbos-instituut. In de tweede klas volgde een korte herhalingsles. In het onderzoek wordt vastgesteld dat nee zeggen moeilijk is: 90 procent van de jongeren begint voor het zestiende jaar met drinken. Dat betekent dat de meeste vrienden van jongeren drinken. Daarnaast spelen veel ouders een grote rol bij het beginnen met drinken. Zij bieden zelf vaak het eerste drankje aan, met het idee dat het verstandig is onder toezicht te leren omgaan met alcohol. Dat is echter een misverstand. Ouders die geen duidelijke regels stellen en hun kinderen toestaan thuis te drinken, stimuleren juist het alcoholgebruik.
Breed pakket nodig Landelijk is het percentage jongeren van 1214 jaar dat wekelijks alcohol drinkt, inmiddels afgenomen met 10 procent. Die daling
DOELSTELLING
Het onderzoek
De doelen van het convenant Zowel minister Guusje ter Horst als de tien gemeenten willen eind 2010 het volgende bereikt hebben.
• • • •
e overmatige consumptie van alcohol door D 10- tot 23-jarigen is 5 procent lager. procent minder jongeren in de leeftijd van 5 10 tot 23 jaar drinken. e leeftijd waarop jongeren voor het eerst alcohol D drinken is niet gedaald. Jongeren geven 5 procent minder overlast.
ken door de jeugd. Bij de start van het project in 2007 was vastgesteld dat West-Friesland tot de vier regio’s in Nederland behoort waar de jeugd al jong begint met drinken en overmatig veel drinkt. Wetenschappelijk onderzoek ondersteunt het werk van de deelnemers aan het project. Onderzoek wijst uit dat de rol van ouders essentieel is bij het voorkómen van vroegtijdig en overmatig veel drinken door jongeren. Daarom stimuleert het project Jeugd, Alcohol en Drugs op alle mogelijke manieren de betrokkenheid van de West-Friese ouders. ■ Het onderzoek is op te vragen via
[email protected]. 6
Vroeg op Stap vraagt steun West-Friezen voor vroeg sluitingsuur De initiatiefnemers van de landelijke actie Vroeg op Stap roepen iedereen uit West-Friesland op de WestFriese actie voor het vervroegen van het uitgaansleven te ondersteunen. Zij hebben alle mensen uit WestFriesland die eerder hun petitie hebben ondertekend
voor het (landelijk) vervroegen van de sluitingstijden, uitgenodigd de West-Friese gemeenteraden een mail te sturen. De eerste reacties stromen al binnen. Kijk voor meer informatie over deze actie van Vroeg op Stap op www.vroegopstap.nl/laatste nieuws.
Filmpremière Drink je verstand niet op! Op 2 juli vond in Cinemagnus in Schagen de première plaats van de film Drink je verstand niet op! In deze voorlichtingsfilm spelen leerlingen van de Julianabasisschool in Schagen de hoofdrol. Zij deden het afgelopen jaar mee aan de lessen Alcohol, een ander verhaal, die alle leerlingen van groep 7 en/of 8 in West-Friesland volgen. De film werd mogelijk dankzij een bijdrage van Rotary Club Drechterland. In de film bedachten de betrokken leerlingen een originele manier voor het vervullen van de opdracht om een alcoholvoorlichtingsbureau op te zetten. Met een verborgen camera testen zij in het filmpje de reacties van voorbijgangers wanneer een leerling onder de 16 jaar op straat alcohol drinkt en zijn lege bierflesjes wil inleveren om van het statiegeld breezers te kunnen kopen.
Inspiratiebron Tijdens de afsluitende avond in Schagen maakten de ouders kennis met de film. Die is
Alcohol, een ander verhaal is een project van GGD Hollands Noorden in samenwerking met Brijder Verslavingszorg en de besturen van circa 100 basisscholen. Het project wordt gefinancierd door de West-Friese gemeenten. Kern van het project is dat leerlingen zelf een voorlichtingsbureau oprichten en op een ouderavond hun eigen ouders voorlichten over de risico’s van alcohol op jonge leeftijd. De lessen zijn ontwikkeld door het Trimbos-instituut. Kenmerkend voor deze lesmethode is dat leerlingen zelf actief op zoek gaan naar informatie over alcohol.
echter ook geschikt voor alle basisschoolleerlingen die de komende jaren nog aan Alcohol, een ander verhaal zullen deelnemen. Daarnaast is het een inspiratiebron voor de docenten om het project tot een succes te maken. Daarom heeft de stuurgroep Jeugd, Alcohol en Drugs besloten de film ter beschikking te stellen aan alle basisscholen, in de hoop dat Drink je verstand niet op! bij docenten en leerlingen de discussie en de bewustwording op gang brengt. ■
7
De film is ook te zien op www.westfrisland.nl
Sportclubs werken aan reglement en convenant stellen waaraan alle betrokkenen zich committeren. Het wordt gebaseerd op het al bestaande NOC*NSF-model. Met het convenant binden de verenigingen zich aan specifieke afspraken waarover ze het met elkaar eens zijn. Zo’n afspraak zou kunnen zijn dat een vereniging geen alcohol verschaft aan jongeren onder de 18 jaar, in plaats van de geldende wettelijke leeftijd van 16 jaar.
Een klankbordgroep gaat voor alle verenigingen (met name sportclubs) een gezamenlijk bestuursreglement en een convenant over jeugd en alcohol opstellen. In deze groep zitten vooralsnog zo’n acht voorzitters van sportverenigingen. De werkgroep regelgeving en handhaving zorgt voor de begeleiding. De leden van de klankbordgroep bespreken de mogelijkheden die de werkgroep hen voorlegt. Hierdoor ontstaat het benodigde draagvlak. Doel van het bestuursreglement is – binnen de juridische en wettelijke mogelijkheden – zoveel mogelijk regels op te
In oktober vinden de besprekingen plaats die tot het bestuursreglement en het convenant moeten leiden. ■
Geldprijs voor Hoornse sportverenigingen
Harmen Ettema (l.) en Dick Bennis zichtbaar blij met de prijs.
In mei heeft wethouder Cilia van Weel van Hoorn een gedeeld eenhoornzegel ter waarde van 1.000 euro uitgereikt aan De West-Friese Hockey Club en sportvereniging Westfriezen. In het kader van het project Jeugd, Alcohol en Drugs had de gemeente alle Hoornse sportverenigingen opgeroepen om een creatief idee te bedenken over de rol van sportclubs bij het tegengaan van drinken door de jeugd. Op een informatieavond presenteerden de twee genoemde verenigingen hun ideeën aan de aanwezigen, die vervolgens hun keuze mochten maken. Omdat de voorstellen elkaar aanvulden, is besloten om het eenhoornzegel te delen en beide verenigingen 500 euro te geven
voor de uitvoering van hun idee. Volgens Dick Bennis, voorzitter van sportvereniging Westfriezen, kunnen sportclubs veel doen aan voorlichting over alcoholgebruik. De website, het clubblad en posters in de kantine kunnen hier als vaste middelen voor worden ingezet. Westfriezen wil graag blaasproeven uitvoeren. En ze meent dat een intern meldsysteem beter zicht kan bieden op het alcoholgebruik van jeugdige leden. Voorzitter Harmen Ettema van Hockeyclub WFHC hield een betoog voor het sluiten van een veelomvattend convenant. Meer hierover in een interview met hem, op pagina 9 ■
8
INTERVIEW
‘Uniforme regels bij de sportclubs helpen onze kinderen’ De Hoornse sportverenigingen gaan daadkrachtig aan de slag met een gezamenlijk alcoholbeleid. Er is een convenant in de maak. Harmen Ettema, voorzitter van Hockeyclub WFHC, kwam met het idee. ‘Ik zie het helemaal voor me: alle verenigingen hebben bij de entree hetzelfde bord met glasheldere regels. Zo helpen we onze kinderen.’
Harmen Ettema heeft een duidelijke visie. Sportverenigingen spelen daarin een centrale rol in het sociale leven van de jeugd. Met kantines die fungeren als een club- of buurthuis, waar de jongeren zich geborgen weten. Daar heerst de norm: jong drinken en veel drinken is uit den boze. ‘Los van de vraag of het zover komt, is het een feit dat
bij het terugdringen van drinken door de jeugd. Burgemeester Van Veldhuizen riep de aanwezigen toen op met creatieve ideeën te komen. Dat liet de WFHC-voorzitter niet op zich zitten. Zijn idee was om - ‘van voetbalvereniging tot schaakclub’ - alcoholregels en alcoholmaatregelen overeen te komen. Harmen schroomde niet om meteen maar tal van voorzetten te geven voor wat er allemaal in zou kunnen. Zijn inbreng bleek goed voor een Eenhoornzegel, gedeeld overigens met sportvereniging Westfriezen (zie bericht pagina 8).
Ouders onmisbaar
sportverenigingen de potentie hébben om de jeugd te bereiken. Laten we onze mogelijkheden uitbouwen. Het convenant waaraan momenteel binnen de stuurgroep Jeugd, Alcohol en Drugs wordt gewerkt, is daarvan een wezenlijk onderdeel.’ Ettema nam in december 2008 deel aan het gesprek van Hoornse bestuurders met sportverenigingen over de mogelijke rol van de clubs
Juist de sociale drijfveer van vrijwilligers en bestuurders van sportverenigingen biedt grote kansen, is de overtuiging van de hockeyvoorzitter. Het is dat warme hart voor de jeugd dat het mogelijk maakt één lijn te trekken. ‘Zo voorkom je niet alleen dat leden naar een ‘meer liberale’ club overstappen, je creëert ook een overal gedeelde norm dat drinken niet stoer is, zoals nu met roken aan het gebeuren is. Je valt buiten de groep.’ Het aanschaffen van blaasapparatuur, het beperken van het drankenassortiment, het optreden bij (in)drinken, het aanspreken van leden die bij een feestje introducés
9
meenemen die zich misdragen. Het is maar een greep uit de ideeënbus van Harmen Ettema. Hij beseft echter terdege dat handhaven erbij hoort. De vrijwilligers en bestuurders van de clubs kunnen dat in de kantine en op het veld doen, maar er zijn ook nog de ouders. Die moeten meewerken. Zij zijn onmisbaar in het geheel. ‘Dat kom je steeds tegen in de strijd tegen het drinken. Wij sportclubs kunnen via de kinderen de ouders meer betrekken. Neem nu het Alcohol Nee Contract. Dat is nu vooral een zaak tussen ouders en kinderen. Als de sportclubs dit contract in hun voorlichting en benadering meenemen en, wie weet, zelfs een beloning in het vooruitzicht stellen als het wordt getekend, is vast en zeker nog hoger te scoren. Niet alleen qua resultaat, maar ook in het uitdragen van de norm dat drinken not done is.’
Leeftijd omhoog Ook ziet Harmen Ettema de kans om intern boven de wettelijke grensleeftijd van 16 jaar uit te gaan. ‘Belangrijk nu we weten dat de hersenen dan nog lang niet uitontwikkeld zijn. Als wij binnenshuis bepalen dat onder de 18 jaar niet geschonken wordt, wordt dát de norm. Het kan lukken, omdat bij de clubs de mensen elkaar en zeker de kinderen een warm hart toedragen. Laten we daar gebruik van maken.’
Over het herkennen van probleemsignalen GGZ Noord-Holland-Noord traint in vier jaar tijd 1.200 mensen in het leren signaleren én benoemen van problemen bij jongeren. Hoe meer problemen immers worden herkend, des te eerder is er hulp. Deze 1.200 personen hebben in hun werk dagelijks met jongeren te maken. Op 17 september kregen bestuurders van de tien bij het project Jeugd, Alcohol en Drugs betrokken gemeenten in vogelvlucht te horen wat in de training allemaal aan de orde komt. Middelen
Depressie
Praat!
Veelvuldig middelengebruik is een signaal om in te grijpen, hulp te zoeken of minstens het gesprek aan te gaan, zo kwam aan de orde. Alcohol is om allerlei redenen dé grote boosdoener. Veel drinken, zeker op jonge leeftijd, is op zich al gevaarlijk. Het blijkt verder bij mannen tot een depressie te kunnen leiden. Er zijn aanwijzingen dat vroeg beginnen met drinken op latere leeftijd leidt tot meer middelengebruik en (dus) meer schade. Veel drinken en veelvuldig druggebruik kunnen de aanleiding vormen voor suïcidaal gedrag.
Veel jongeren kampen met depressie. Signalen zijn bijvoorbeeld agitatie, veel ongelukjes hebben en onverantwoorde risico’s nemen. Een ander belangrijk symptoom is veelvuldig piekeren, maar dat blijft al gauw verborgen. Bij jongeren ziet depressie er
Ouders zijn erbij gebaat om iets te kunnen doen met hun vaak terechte ‘gevoel’ dat er iets mis is met hun kind. Als ze bepaald gedrag enigszins kunnen thuisbrengen, wordt het voor hen gemakkelijker om iets te ondernemen. In elk geval vragen twee in het oog springende gedragsveranderingen om actie: zeer afwezig gedrag of radicaal ander gedrag (van opgewekt naar somber én andersom). Het motto is: praat! De training Leren signaleren omvat daarom ook gesprekstechniek. Vervolgens komt de hulp in beeld. Voor de mensen die de training hebben gekregen, is
Alcohol is dé grote boosdoener Veel of steeds meer gebruikte drugs zijn cannabis, cocaïne en GHB. Brijder Verslavingszorg is geneigd de verslaving van het gamen toe te voegen. Cocaïne is vooral voor pubers die kampen met onzekerheidsgevoelens aantrekkelijk omdat ze er - voor even meer zelfvertrouwen en een groot geluksgevoel door krijgen. De keerzijde: agressie, somberheid, angst en paniek. Lichamelijk gebeurt er ook het nodige, zoals: bloedneuzen, epileptische aanvallen en gewichtsverlies. Omdat het middel duur is, kunnen gebruikers in geldproblemen komen.
Depressie bij jongeren ziet er anders uit dikwijls anders uit dan bij volwassenen. Die worden somber en stil, terwijl jongeren zich juist bijzonder energiek en opgewekt tonen.
Suïcidaal gedrag In West-Friesland denkt minstens één op de zes jongeren weleens aan zelfdoding (iets meer dan het landelijk gemiddelde). Alleen dat al is een alarmerend noodsignaal. Wie suïcidale neigingen heeft, kan dit uiten door daadwerkelijk een poging tot zelfdoding te doen. Extreem riskant gedrag vertonen is een ander teken aan de wand. Men kan ook uitspraken doen als ‘volgend jaar ben ik er niet meer’, en ook letterlijk ‘ik wil dood’. Toch - blijkt uit gesprekken met familie en vrienden na een zelfdoding - worden dergelijke uitingen nogal eens gebagatelliseerd of genegeerd.
10
Cocaïne geeft veel meer zelfvertrouwen een meldpunt ingericht, waar zij hun signalen kwijt kunnen. Daarna wordt snel hulp geboden. Deze werkwijze en volgorde maakt de cirkel rond. Ouders die het moeilijk vinden om direct vragen te stellen aan hun kind, kunnen gebaat zijn bij steun van buitenaf. Brijder Verslavingszorg biedt de gratis cursus ‘Hellup!! Mijn kind kan niet zonder…’ aan ouders /opvoeders van kinderen die alcohol drinken, drugs gebruiken of gokken. Telefoonnummer Brijder Verslavingszorg Hoorn: (0229) 57 76 55. ■
www.westfrisland.nl De website van het project Jeugd, Alcohol en Drugs in West-Friesland www.alcoholinfo.nl Onderdeel van de landelijke alcoholmatigingscampagne ‘Voorkom alcoholschade bij uw opgroeiende kind’, in opdracht van de overheid uitgevoerd door het Trimbosinstituut. www.dgsg.nl Onderwijspreventieprogramma over alcohol, roken en drugs, opgezet door het Trimbos-instituut. www.trimbos.nl Website van landelijk instituut voor GGZ-zorg
COLOFON
HANDIGE LINKS
Websites voor informatie of verwijzing
De nieuwsbrief wordt u aangeboden door het Programmabureau Integrale Veiligheid Noord-Holland Noord in opdracht van de stuurgroep Jeugd, Alcohol en Drugs. Samenstelling en eindredactie Christa van Hees Tekst Mirjam Scholten Teksten, Zwaag Vormgeving The Image Firm, Enkhuizen Foto’s Marcel Rob, Hoorn, Henk de Weerd, Hoorn Projectleiding Simon Dijkstra 06 55706705
[email protected]
www.brijder.nl Website van verslavingszorgorganisatie Brijder www.ggdhollandsnoorden.nl Website van de GGD in het gebied van het project Jeugd, Alcohol en Drugs
Voor meer informatie en het ontvangen van de nieuwsbrief: Projectsecretariaat, Geertje Paaij 06 21809295
[email protected]
www.alcoholstartpagina.nl Overzicht van internetpagina’s die gaan over de effecten van alcohol, alcoholgebruik en alcoholmisbruik www.alcoholpreventie.nl Website van STAP, Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid, onafhankelijk kennisinstituut dat zich inzet voor effectief alcoholbeleid en voor publieke bewustwording van de gezondheidsrisico’s van alcohol www.alcoholzwangerschap.nl www.uwkindenalcohol.nl www.vroegopstap.nl Website van actiegroep voor vroegere horecasluitingstijden www.polikliniekjeugdenalcohol.nl Website ontwikkeld door de pilotziekenhuizen
11
Website www.westfrisland.nl