Hoe gaan gemeenten en sportverenigingen de crisis te lijf? Facts & figures voor een gefundeerde toekomstvisie Provinciale Sportontmoeting Utrecht 9 oktober 2013, Huis voor de Sport Nieuwegein Remco Hoekman, senior onderzoeker
© Mulier Instituut, Utrecht
Oktober, 2013
Spoorboekje Sport in collegeprogramma’s 2010-2014 Ontwikkeling in sportdeelname 2006-2012 Gevolgen van de recessie voor de sportsector Toekomstbeeld – collegeprogramma’s 2014-2018 Vragen/discussie
Collegeprogramma’s 2010-2014 Sport belangrijke bijzaak 89% sport genoemd – 63% aparte sportparagraaf
Sportaccommodaties meest genoemd (77%): Multifunctioneel gebruik/ hogere bezetting Beleidsvoornemen tot privatiseren Aanpakken historisch gegroeid tariefstelsel Verhogen zelfwerkzaamheid
Minder middelen en meer samenwerking Inzet op instrumentele waarde en verbinden sectoren Bron: Hoekman & Gijsbers (2010). Sport in collegeprogamma’s : belangrijke bijzaak.
Belang accommodaties onderkend Meerderheid burgers (ook niet-sporters) vindt dat overheid moet zorgdragen voor sportaccommodaties
100% 90% 80% 70%
zeer onbelangrijk
60%
onbelangrijk
50%
neutraal
40%
belangrijk
30%
zeer belangrijk
20% 10% 0% bereikbare accommodaties Bron: NSO 2012, Mulier Instituut
betaalbare accommodaties
kwalitatief goede accommodaties
Sportdeelname in Nederland stabiel Sportdeelname in % (bevolking 6-79 jaar) 100 80 64
66
64
65
65
64
66
60 40
52
53
2006
2007
53
52
53
2009
2010
53
55
Wekelijkse sportdeelname (40 keer of meer per jaar)
20 0
Bron: OBiN 2006-2012
2008
Minimaal 12 keer per jaar (RSO-norm)
2011
2012
Sportdeelname naar geslacht, leeftijd, opleiding en inkomen Sportdeelname obv RSO-norm (in %) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Bron: OBiN 2012
Sportdeelname in Nederland
Lidmaatschap naar leeftijd Percentage van de bevolking dat lid is van een sportvereniging (2012) 100
80
80 69
60 38
40
28 20
20
15
15
50-64
65-79 jaar
0 6-11 Bron: OBiN 2012
12-17
18-24
25-34
35-49
Accommodatiegebruik naar leeftijd 80 70 60 sporthallen/sportzalen
50
gymzaal
40
overdekt zwembad
30
sportvelden
20
openbare weg
10
fitness
0 6-11 jaar
12-17 jaar
18-24 jaar
Bron: OBiN 2010-2011
25-34 jaar
35-44 jaar
45-64 jaar
6-79 jaar
Gevolgen recessie voor de sport 68% van gemeenten heeft bezuinigd op sport in huidige collegeperiode (2010-2014) Vooral middels verlagen subsidies en verhogen tarieven
70% van gemeenten verwacht in komende collegeperiode te gaan bezuinigen op sport Bezuinigingen accommodatie-gerelateerd Tarieven/subsidies Beheersvormen Besparen op onderhoud, renovatie of nieuwbouw Bron: Hoekman (2013). Recessiepeiling gemeenten 2013
Bereikbaarheid sportaccommodaties
Verenigingsleden Zeer tevreden Tevreden Neutraal Ontevreden Zeer ontevreden Bevolking
Weet niet/geen antwoord
0%
20%
Bron: NSO 2012, Mulier Instituut
40%
60%
80%
100%
Kwaliteit van accommodaties Verenigingsleden Zeer tevreden Tevreden Neutraal Ontevreden Zeer ontevreden Weet niet/geen antwoord
Bevolking
0%
20%
Bron: NSO 2012, Mulier Instituut
40%
60%
80%
100%
Tevredenheid aanwezigheid sportaccommodaties 22% mist sportmogelijkheden in de buurt (meer bij sporters dan bij niet-sporters!) 8% geeft aan graag verandering te zien Vooral zwembaden, fitness en aanbod voor specifieke doelgroepen Zeer beperkte groep geeft aan (meer) te gaan sporten bij meer accommodaties
Mist u sportmogelijkheden dichtbij, in de buurt? (groep 'niet gesport') Nee, geen behoefte aan
4% 8%
Nee, gewenste mogelijkheden zijn in buurt
30% 58%
ja, mis mogelijkheden, hoeft niet te veranderen ja, mis daadwerkelijk mogelijkheden
Bron: SportersMonitor 2011, bewerking en analyse Mulier Instituut
Herbezinning Verdwijnen schoolzwemmen 31% van gemeenten heeft bezuinigd op schoolzwemmen of is van plan dit te gaan doen
Rechtvaardig tarievensysteem Historisch gegroeide verschillen rechttrekken
Vereniging mede-financier bij vervanging toplaag Gemeenten hebben in helft van de gevallen geld gereserveerd
Beleidsvoornemen om te privatiseren Vooral bij kleinere gemeenten Belang van gedifferentieerde aanpak Bron: Hoekman (2013). Recessiepeiling gemeenten 2013
MAAR…. Sport relatief ontzien bij bezuinigingen Weliswaar groter deel van rekening bij de gebruiker Tariefsverhogingen – hoger dekkingspercentage 90% verwacht dat sporten duurder wordt voor de burger
Beperkte consequenties voor opbrengst beleid 30% gemeenten verwacht dat beleid minder oplevert in de komende collegeperiode
weinig invloed van prijsstijging verondersteld sportverenigingen als effectieve beleidspartner Bron: Hoekman (2013). Recessiepeiling gemeenten 2013
Sportverenigingen fundament sportsector Financiële situatie sportverenigingen stabiel Tweederde financieel gezond
Minder sponsorinkomsten en gemeentelijke bijdragen Minder subsidies van gemeenten en meer doen om in aanmerking te komen voor subsidies
Meer verantwoordelijkheden Beheer en exploitatie accommodatie Rol in beleidsprojecten Samenwerking in de wijk/buurt/gemeenschap
Contributieverhogingen lijken onvermijdelijk
Betaalbaarheid van de sport: Prijselasticiteit Complexe materie met veel afhankelijkheden Consumentengedrag
Wat speelt rol bij besluiten nav prijsverhoging: Uitstapdrempel (binding) Perceptie van kwaliteit (of aanpassing van kwaliteit) Economische situatie (inkomen / andere activiteiten) Referentieprijs (evenwichtige ‘passende’ prijs)
Belang van transparantie Inzicht in werkelijke kosten (bijdrage gemeente)
Reden om te stoppen met sport Prijs beperkte rol (minst genoemd): Prijs wel vaker genoemd bij 2e sport (5%) dan bij 1e sport (3%) Kosten speelt grotere rol bij fitheidssporten (Fitness, aerobics, gymnastiek)
Niet leuk meer/te druk/wil wat anders meest genoemd: Belang van (intrinsieke) motivatie
Belangrijk rol Jeugdsportfonds en armoedegelden Tegemoetkoming in kosten voor lage inkomensgroepen Succesvolle werking van vangnetten
Betaalbaarheid sportaccommodaties verenigingsleden
Zeer tevreden Tevreden niet gesport'
Neutraal Ontevreden Zeer ontevreden Weet niet/geen antwoord
bevolking
0%
20%
Bron: NSO 2012, Mulier Instituut
40%
60%
80%
100%
Maar: Wanneer is de kritische grens bereikt? Daling van de koopkracht Rekening bij de sportvereniging/sporter – sporten duurder Meer verantwoordelijkheden voor verenigingen
Dreiging van uitval waardevolle doelgroepen? Is 75% sportdeelname nog een reëel doel? Privatisering: succesverhaal of valkuil? Belang van dialoog en lokaal maatwerk
Collegeprogramma’s 2014-2018? Sportaccommodaties nog steeds centraal Beleidsvoornemen tot privatiseren Dekkingspercentages tariefstelsel
Inzet op buurten en wijken Participatiemaatschappij/burgerparticipatie – vraaggericht werken Buurtsportcoach
Maatschappelijke vitale sportvereniging Meer verantwoordelijkheden/taken voor vereniging
Efficiënter werken / samenwerking / decentraliseren Initiatieven aanjagen en integrale aanpak
Hartelijk dank voor uw aandacht!
mulier instituut Herculesplein 269 3584 AA Utrecht t (030) 721 02 20 i www.mulierinstituut.nl Remco Hoekman
[email protected] Voor meer informatie zie www.mulierinstituut.nl
