Verslag bijeenkomst alcoholgebruik jongeren thema ‘aandacht voor alcoholmatiging in het Hardenbergse onderwijs’ 19 januari 2010 Aanwezig: Nicole Buné, Mark Gortemaker, Dirk Hoek, Rolanda Dijkman, Ineke Odink, Winy Brinkhuis, Manon Diederix, Anneke Mijnders, Jaap Perlot, Jeny Flim en Geeske Roos. 12 ouders uit de ‘vaste groep’ hebben zich afgemeld om diverse redenen. Dit is de 8e bijeenkomst van betrokken ouders die mee willen denken over het onderwerp ‘alcoholgebruik onder jongeren in de gemeente Hardenberg verminderen’. Het is duidelijk dat er altijd ouders zullen zijn die niet kunnen op een bepaalde datum, vandaar dat er verslagen worden gemaakt zodat niet aanwezige ouders op de hoogte blijven van de gang van zaken.
1
Wat gebeurt er op de scholen?
Voortgezet onderwijs In 2007 hebben de gemeente Hardenberg, de politie, Tactus verslavingszorg en het voortgezet onderwijs convenanten afgesloten. Hierin zijn afspraken vastgelegd over - signalering en preventie van middelengebruik (drugs en alcohol) op school bij leerlingen, - doorverwijzing naar hulpverlening, - structurele voorlichting aan leerlingen en ouders, - maatregelen t.a.v. middelengebruik op school en op door school georganiseerde activiteiten (feest, werkweken etc.) Basisonderwijs In 2008 is er tussen het openbare basisonderwijs en de gemeente een convenant afgesloten, waarin afspraken zijn gemaakt over structurele voorlichting over middelengebruik in de groepen 7 en 8 evenals voorlichting aan ouders. Het openbare onderwijs heeft op eigen initiatief de functie van ‘alcoholdocent’ gecreëerd: een vaste leerkracht die als coördinator optreedt naar andere scholen o.a. voor het organiseren van oudervoorlichting; docenten op weg helpt met voorlichtingsmateriaal voor de eigen lessen en zelf per school twee lessen verzorgt. Deze constructie heeft een Hardenbergse ‘Fokke en Sukke’ opgeleverd (zie bijlage 1) Met het bijzonder basisonderwijs is de mogelijkheid van een convenant besproken maar is het niet van ondertekening gekomen. Enkele van deze scholen organiseren voorlichting i.s.m. Moedige Moeders. Andere hebben eind 2009 een voorlichtingsbijeenkomst van de gemeente bijgewoond over didactisch materiaal over middelengebruik en oudervoorlichting. Dit heeft o.a. geleid tot een project over alcoholmatiging op De Fontein (Lutten) met oudervoorlichting, voorafgegaan door een huis-aan-huis-aankondiging. Minder drank meer scoren: ‘alcoholgesprek’ in het onderwijs Gemeente Hardenberg draait mee in het regionale project Minder drank meer scoren. Eén van de afspraken daarbinnen is dat de GGD op het BO en VO aandacht besteedt aan alcoholmatiging. Vanaf schooljaar 2008-2009 wordt er tijdens het periodiek gezondheidsonderzoek (PGO) door de jeugdverpleegkundige of jeugdarts bij iedere leerling in groep 7 en klas 2 ingegaan op alcoholgebruik.
2
Wat is het ‘alcoholgesprek’?!
Manon Diederix en Winy Brinhkuis, werkzaam bij de GGD en o.a. betrokken bij het periodiek gezondheidsonderzoek, lichten het ‘alcoholgesprek’ toe. Hierin wordt gevraagd of de leerling al wel eens alcohol heeft gedronken. Leerlingen en hun ouders krijgen het advies om de landelijke richtlijn aan te houden; geen alcohol voor je 16e. Aan de aanwezige ouder wordt de (schadelijke) werking van alcohol uitgelegd. De schade aan de hersenen staat hierbij centraal. Misschien lijkt het vroeg om al op de basisschool te beginnen met het praten over alcoholgebruik. Toch blijkt uit onderzoek dat dit nodig is. Zo is de gemiddelde leeftijd dat jongeren in de regio IJsselland voor het eerst een glas alcohol drinken 13,1 jaar (jeugdmonitor, 2008). Wil je dit voor zijn, dan is het belangrijk om al vroeg, dus op de basisschool, te beginnen met preventie. Het grootste verschil tussen BO en VO is dat bij het BO een ouder aanwezig is. Qua opzet is het hetzelfde, de hersenscan (zie ook de meegestuurde uitnodiging voor 22 maart) staat centraal. Uiteraard wordt de manier waarop de boodschap gebracht wordt aangepast aan de leeftijd van het kind, maar de inhoud blijft dus gelijk. Ouders zijn voor het gesprek vaak kritisch over het ter sprake brengen van alcoholgebruik (‘zo vroeg al?!’) maar blijken nadien te waarderen dat er over gesproken wordt en voelen zich ook gesteund in het stellen van regels. Er blijven natuurlijk ouders die het 'onzin' vinden; jeugdverpleegkundigen merken dat ouders dan zelf vaak veel drinken. Regelmatig blijkt ook dat de voorlichting tijdens het PGO aanleiding is om er met andere broertjes en zusjes in het gezin om door te praten. Verder lijkt de informatie over de hersenschade vaak nog nieuw te zijn voor ouders waardoor het aanspreekt. Ook wordt de visuele kant van de scan als een positief punt beoordeeld: de informatie blijft hierdoor beter hangen. Anneke Mijnders vertelt dat zij de komende tijd als afstudeeropdracht de aanpak en effecten van het ‘alcoholgesprek’ gaat evalueren. Haar bevindingen zijn rond de zomer beschikbaar.
3
Preventie op scholen
Jeny licht toe hoe de ideale alcoholpreventie gericht op leerlingen eruit ziet, en welke rol Tactus verslavingszorg daarbinnen kan spelen: Basisonderwijs Groep 8 van de basisschool is een goed moment om te starten met voorlichting omtrent alcohol (en roken). Een aantal kinderen experimenteert al met alcohol en in de komende jaren zullen ze er hoe dan ook mee te maken krijgen. ´Op tijd voorbereid´ is een nieuw digitaal leerproject dat kinderen van groep 8 voorbereidt op het omgaan met alcohol (en roken) Het uitgangspunt is ook hier: geen alcohol drinken onder de 16 jaar. De leerlingen doorlopen individueel digitale thema's via internet. Daarbij komen ze spelletjes, animaties, filmpjes en opdrachten tegen. De digitale professor Profitacto geeft uitleg. De leerkracht kan de gemiddelde resultaten van de klas bekijken en het project uitbereiden met diverse groepsopdrachten die aandacht besteden aan groepsdruk en 'nee' zeggen. Voortgezet onderwijs Samenhang in beleid is een voorwaarde voor goede preventie. De combinatie van voorlichting, signaleren, begeleiding, regelgeving, beleid en ouderparticipatie blijkt het meest effectief. Tactus Verslavingszorg is een van de instellingen die VO scholen op verschillende manieren ondersteuning en advies biedt om het juiste beleid m.b.t. genotmiddelen te ontwikkelen. Preventiewerkers van Tactus kunnen jaarlijks met de school in gesprek om wensen en behoeften t.a.v. genotmiddelenpreventie te peilen en scholen te adviseren. Het team van de school heeft een centrale rol binnen preventie. Om hun kennis te vergroten, alert te maken op signalen en tips voor gesprekken met leerlingen te geven, heeft Tactus een
cursusprogramma ontwikkeld. In bijeenkomsten van 2 tot 3 uur trainen we groepjes docenten. Diverse onderwerpen kunnen aan bod komen in deze trainingen, zoals kennis over middelen, lesgeven over genotmiddelen, en het signaleren en bespreken van genotmiddelenproblematiek. Met name deze laatste training levert vaak een goede discussie op binnen de school over het reglement en beleid tav genotmiddelen: hoe gaan we hier met z´n allen mee om en is het wenselijk dat we dat zo doen? NB: Naast Tactus zijn er meer instellingen die zich met voorlichting en preventie bezighouden. In Hardenberg zien we dat binnen het BO en VO met ´de gezonde school en genotmiddelen´ wordt gewerkt (materiaal van het Trimbosinstituut); geven Moedige Moeders en Stichting Voorkom voorlichting of worden theatervoorstellingen ingehuurd, bijvoorbeeld met een accent op verkeersveiligheid. Voor 2010 heeft de gemeente een stimuleringssubsidie beschikbaar gesteld voor het VO, gericht op het ontwikkelen van beleid en maatregelen voor het vroeg signaleren van zorgelijk middelengebruik.
Volgende bijeenkomst Op 22 maart is er een grote oudervoorlichting in de Voorveghter. Daarmee vervalt de bijeenkomst van dinsdag 16 maart! In week 7 worden hier 3.500 ouders voor uitgenodigd met kinderen in de leeftijd van 11 tot 16 jaar. Het wordt een leuk programma, zie de meegestuurde uitnodiging. Volgende data: dinsdag 13 april, 15 juni
Bijlage 1
Bijlage 2
