Versie: Alpha
KB 26.1 – Het nieuwe werken Jolien Collet Lorenzo De Carlo Pim Gelevert Ewout Rijneveld Jurgen Smit Ilse van Vendelo
20057385 20063762 20064071 20054355 20061347 20052441
Voorwoord Dit Toekomst Concept Rapport is met veel ambitie en plezier ontwikkeld door groep KB 26.1 in samenwerking met de Haagse Hogeschool, TNO , Microsoft en EPN. Het is ons een eer om met deze partijen te hebben mogen samenwerken en uiteindelijk tot dit eindproduct te komen.
Jolien Collet Lorenzo De Carlo Pim Gelevert Ewout Rijneveld Jurgen Smit Ilse van Vendeloo Den Haag, 3-12-2009
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
2
Inhoudsopgave 1. Inleiding ............................................................................................................................................... 4 2. Het nieuwe werken .............................................................................................................................. 5 2.1. Initiatiefnemer ............................................................................................................................... 5 2.2. Opdrachtformulering ..................................................................................................................... 5 2.3. Probleemstelling ........................................................................................................................... 5 2.4. Geïnteresseerden ......................................................................................................................... 5 3. Concept ............................................................................................................................................... 7 3.1. Scenario ........................................................................................................................................ 7 3.2. Specifieke onderdelen .................................................................................................................. 7 3.3. Onderzoek .................................................................................................................................. 10 4. Uitwerking .......................................................................................................................................... 16 4.1 Scenario ....................................................................................................................................... 16 5. Conclusie ........................................................................................................................................... 18
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
3
1. Inleiding Vanuit de Haagse Hogeschool, in samenwerking met EPN, TNO en Microsoft, is er opdracht gegeven om een situatieschets te ontwikkelen waarin de manier van werken in 2018 wordt weergegeven. Dit Toekomst Concept Rapport zal alle inhoudelijk zaken behandelen die in ‘Het nieuwe werken in 2018’ aan de orde zullen zijn. ‘Het nieuwe werken’ wordt door ons in de vorm van visueel materiaal uitgedragen welke ontwikkeld is aan de hand van het door ons ontwikkelde idee. Dit idee, samen met alle visuele uitwerkingen, is ondersteund door het door ons uitgebreide onderzoek. In hoofdstuk 2 zullen we de opdracht formuleren met daarbij meer informatie over de initiatiefnemer, andere meewerkende partijen en de geïnteresseerden van het onderzoek. Vervolgens zullen we in hoofdstuk 3 ons concept omschrijven aan de hand van een scenario en uileg over specifieke onderdelen. In hoofdstuk 4 kunt u de visuele uitwerking van het concept vinden en in het laatste hoofdstuk een conclusie van het rapport.
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
4
2. Het nieuwe werken In dit onderdeel wordt de opdrachtgever, de opdrachtformulering en de probleemstelling behandeld. Het zal duidelijkheid scheppen over de opdracht waaraan groep KB 26.1 gewerkt heeft.
2.1. Initiatiefnemer Dit project is opgezet vanuit een opdracht van de initiatiefnemer EPN en is door de Haagse Hogeschool aan ons aangeboden. hebben een belangrijke ondersteunende rol ingenomen tijdens de uitvoering van dit project.
2.2. Opdrachtformulering Het ontwikkelen van een concept, in de vorm van visuele middelen, zal aan de hand van een gekozen scenario een toekomstige situatieschets van het werken in 2018 moeten weergeven. Deze visuele middelen moeten gebruikt kunnen worden in seminars, persberichten en/of op blogs.
2.3. Probleemstelling Door het gebrek aan kennis over het werken in de toekomst is het voor de initiatiefnemers belangrijk dat hier onderzoek naar gedaan wordt. Door dit onderzoek kan er op een actieve manier ingespeeld worden op de benodigde aanpassingen die genomen moeten worden om het bedrijf, het personeel en de klant voor te bereiden op de toekomst. Ondanks dat het niet bekend is welke technieken er over tien jaar toegepast kunnen worden, is het echter wel mogelijk om hier onderzoek naar te doen. De meeste nieuwe technieken van nu worden nog niet in de praktijk gebracht, waardoor het zich niet verder ontwikkelt. We zullen de relevantie van de huidige ontwikkelingen moeten bepalen om te beoordelen of deze in de uitwerking van het scenario toegepast kunnen worden.
2.4. Geïnteresseerden Doordat er geen direct specifieke doelgroep bestaat wordt er gepraat over geïnteresseerden. Deze geïnteresseerden zijn onderverdeeld in werkgevers, werknemers en overigen, welke vervolgens onder te verdelen zijn in lezers van onder andere perseberichten en/of blogs, luisteraars en bezoekers van seminars. Dit kunnen ook personen uit het bedrijfsleven zijn. Werkgevers Het zal interessant zijn voor werkgevers, zodat ze zich op financieel en op andere gebieden kunnen voorbereiden op de toekomst., Zo hoeven zij niet achter te raken ten opzichte van andere bedrijven. Werknemers Voor werknemers is het altijd belangrijk om te kijken naar de toekomst en op zo veel mogelijk situaties voorbereid te zijn, zodat ze zich snel aan de markt kunnen aanpassen. Het is daarbij ook noodzakelijk dat er kennis is zodat ze inbreng kunnen hebben bij de investeringen die er gedaan zullen worden Overigen Naast de werkgevers en werknemers zullen er ook andere mensen zijn waar het toekomstbeeld interessant en belangrijk voor is. Denk aan de studenten die in de toekomst in de branche werkzaam zijn, voor hun is het heel belangrijk te weten hoe zij zullen gaan werken als ze klaar zijn met hun studie. Voor partners van de werknemers zal het ook interessant zijn. Voor partners van de werknemers zal het ook interessant zijn, omdat hun leven ook voor een groot gedeelte zal gaan veranderen. Het is heel anders als je partner thuis kan werken en op heel wisselende tijden, dan dat hij of zij van 9.00 tot 17.00 uur op kantoor zit. Zij zullen er ook rekening mee
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
5
moeten houden. Het zal een stuk makkelijker zijn om je kinderen van school te halen en op ze te passen. Werknemers die meer thuis werken, kunnen ook meer tijd doorbrengen met hun kinderen, ze kunnen ervoor kiezen pas te gaan werken als de kinderen naar bed moeten. Dat zal voor kinderen een stuk leuker zijn, als ze hun vader vaker kunnen zien.
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
6
3. Concept In dit onderdeel wordt er ingegaan op het door ons ontwikkelde concept van de toekomst. Het concept zal ondersteund worden door resultaten uit onderzoek naar het specifiek gekozen onderdeel. Dit concept zal ‘Het nieuwe werken in 2018’ weergeven aan de hand van toekomstige technieken en een scenario.
3.1. Scenario Het door ons ontwikkelde scenario is gebaseerd op het gekozen scenario; Persoonlijke, intelligente werkomgeving. Persoonlijke, intelligente werkomgeving Hendrik Jan begint aan het project: de opdracht is duidelijk en hij moet met zijn collega’s vaststellen of het project haalbaar is: of gezien het budget en de tijd die beschikbaar is, het businessmodel dat ten grondslag ligt aan de dienst, de expertise van het projectteam en de technische mogelijkheden, de dienst gerealiseerd kan worden. Het is in grote lijnen duidelijk wat ze willen bereiken, maar of dat allemaal mogelijk is, is nog maar de vraag. De volgende dagen zullen hij en zijn collega’s intensief met elkaar samenwerken. Ze moeten van elkaar begrijpen welke problemen en mogelijkheden er zijn. Een Japanse collega Yang Hoei is al een aantal uren aan het werk: zijn avatar staat in een hoekje van de desktop van Hendrik Jan. Yang Hoei is een technisch expert. Hendrik Jan ziet dat hij bezig is om de technische problemen te inventariseren. Hij ziet aan de kleur van de avatar, dat Yang in een fase is waarin hij beter niet kan worden gestoord, omdat het erg moeilijk is om de draad daarna weer op te pakken. Yang Hoei chat ondertussen met vakgenoten die hij goed kent. Hendrik-Jan ziet rond de avatar van Yang Hoei een tag-cloud: in de tag-cloud staan allerlei steekwoorden uit de communicatie met de collega. Bron: http://www.epn.net/wiki/index.html
3.2. Specifieke onderdelen Er zijn diverse toekomstschetsen uitgewerkt, hieronder wordt er op deze schetsen dieper ingegaan. Hierdoor wordt het duidelijk welke specifieke onderdelen centraal staan in ons toekomst concept, ‘Het nieuwe werken in 2018’. Flexibele werkplekken Wij verwachten dat men in 2018 niet meer gebonden is aan één werkplek. Je persoonlijke werkomgeving met de bijbehorende documenten zijn op elke willekeurige locatie te benaderen. Hierdoor kan de werknemer van de toekomst gemakkelijk een gedeeld bedrijfspand binnenlopen, waar hij biometrisch geïdentificeerd wordt. Vervolgens krijgt hij een locatie toegewezen waar zijn persoonlijke omgeving geladen is. De omgeving is aanpasbaar; de werknemer kan ervoor kiezen in een omgeving te werken die aan een afdeling, zoals wij die kennen, doet denken. Hij ziet zijn directe collega’s om hem heen door middel van een virtuele weergave en is voor die collega’s ook zichtbaar. Wanneer hij behoefte zou hebben aan een rustige of afgesloten omgeving kan dat uiteraard ook. Door de mogelijkheid in een uniforme omgeving een dynamische omgeving te creëren wordt het mogelijk om op bijvoorbeeld de luchthaven van Bern in Zwitserland hetzelfde werk, in een vertrouwde omgeving uit te voeren, als op een willekeurige andere locatie. Zo vervallen de grenzen en wordt telewerken wel heel gemakkelijk. Deze verandering zal veel voordelen met zich meebrengen. Zo heeft een bedrijf niet meer te maken met leegstand en kan zodoende veel besparen op de kosten van een pand.
Ambient personal working environments Door de digitale ontwikkelingen wordt het mogelijk om een persoonlijk gevoel met je mee te nemen naar het werk. De flexplek is zodanig ingericht dat zodra er wordt ingelogd door de persoonlijke biometrische identificatie de hele werkplek aangepast zal worden naar de geprefereerde instellingen. Dit houdt onder andere in dat het mogelijk is om bijvoorbeeld de muren van kleur te laten veranderen
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
7
of een externe omgeving te tonen. Ook zal direct het gebruik van de computer bij betreding van de ruimte gereed zijn. Door mogelijkheid om de sfeer van de werkruimte aan te passen naar de voorkeur van de werknemer zal de kwaliteit van het werk toenemen.
Gedeelde bedrijfspanden Een andere toepassing is een gedeelte van de flexplekken binnen een bedrijf open te stellen voor locatiezoekende medewerkers van een willekeurig ander bedrijf. Een werknemer kan met zijn PDA een locatie zoeken naar zijn voorkeuren, bijvoorbeeld in de buurt van zijn huidige locatie of in stad X). De locatie kan middels de applicatie op zijn PDA direct gereserveerd worden. Zo kan een bedrijf haar leegstaande plekken verhuren, waardoor de onnodige kosten direct gecompenseerd worden. Het bovenstaande zal automatisch toegepast kunnen worden. Scenario: de PDA registreert een afspraak in Amsterdam van 10.00 tot 12.00 en een tweede afspraak van 15.00 tot 16.00. Ook registreert dit apparaat dat de eigenaar de dag erna een deadline, die voor 85% gereed is, te halen heeft. Het apparaat stelt voor om van 12.30 tot 14.30 een flexruimte op Amsterdam CS te reserveren en een lunch op die locatie te laten bezorgen.
Directe communicatie met collega's vanuit flexplek Vanuit de flexplek kunnen gebruikers direct communiceren met hun collega's, wat bijvoorbeeld erg belangrijk kan zijn bij projecten waar verschillenden partijen aan meewerken. Dit kunnen ze doen op verschillende manieren. Op flexplekken kunnen gebruikers hun collega’s virtueel zien. Ze kunnen op die manier gemakkelijk met elkaar communiceren, omdat het net is of je samen in dezelfde vergaderruimte zit. Daarnaast zullen de werknemers allemaal een Personal Device (zoals een PDA) bij zich hebben, waarmee ze via mail, bellen, instant messaging en/of sms kunnen communiceren met hun collega’s die onderweg of niet online zijn. Zo kunnen ze toch bestanden naar elkaar doorsturen, maar ook onderling overleg plegen, zonder dat ze een computer bij de hand hebben. Op deze manier kan iedereen elkaar ten alle tijden bereiken en hulp vragen, tenzij van te voren anders aangegeven. Je moet zelf dus ook altijd hulp kunnen bieden. Daar zullen wel duidelijke afspraken over gemaakt moeten worden, maar dat is vrij makkelijk en snel met behulp van de Personal Device. Daarnaast zal er nog steeds de behoefte bestaan elkaar af en toe in levende lijve te ontmoeten. Op die manier kunnen sociale contacten nog steeds het beste worden onderhouden. Met behulp van de PDA’s en de flexplekken kunnen afspraken worden gemaakt over waar en wanneer de ontmoeting plaats zal vinden. Men kan naar flexplekken, of speciaal daarvoor ingerichte plekken op kantoor, maar het kan ook in het café om de hoek, of bij iemand thuis. De tijden kunnen ook 's avonds zijn, of in het weekend, wat het personeel maar wenst. Als de betrokken partijen het er maar mee eens zijn, maakt het voor een ondernemer niet veel uit, het enige waar hij zich druk over hoeft te maken is of het werk wel af komt en kwalitatief in orde is. De werknemers kunnen dus heel flexibel werken, zelf kiezen waar en wanneer ze werken en met wie. Ook wordt het mogelijk om informatie buiten de groep te vergaren. Zo wordt vaker het werknemers netwerk aangesproken of wordt informatie verzameld via crowdsourcing.
Crowdsourcing en Online Multiworking Kennismanagement beperkt zich niet tot de grenzen van de eigen onderneming. Crowdsourcing via internettechnologie maakt het mogelijk om op allerlei manieren klanten, leveranciers en het brede publiek te betrekken bij het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten. Ze kunnen eventueel beloningen aangeboden krijgen voor hun inbreng. Maar de grote waarde van crowdsourcing zit waarschijnlijk niet eens zo zeer aan de kostenkant. Juist omdat problemen door een grote diversiteit aan mensen worden bekeken wordt er onvermoede creativiteit losgemaakt.
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
8
Door de nieuwe manier van werken wordt het nog gemakkelijker om met een groep aan één document of project te werken. Per project kan er worden bepaald welke mensen eraan zullen werken, welke mensen iets belangrijks kunnen toevoegen. Er kunnen zelfs experts vanuit het buitenland aan meewerken, zonder dat ze daarvoor naar Nederland hoeven te reizen, waardoor tijd, moeite en kosten worden bespaard. Maar dat geldt ook voor de Nederlandse projectleden: omdat ze ervoor kunnen kiezen thuis te werken, naar een flexplek in de buurt te gaan zullen ze minder hoeven te reizen. Tegelijkertijd lost dit voor een gedeelte het fileprobleem op. Dit alles is mogelijk omdat de projectleden digitaal met elkaar kunnen samenwerken waarbij er geen direct voordeel van fysieke aanwezigheid te noemen is. Door online software wordt online samenwerken, ook wel multiworking genoemd, veel eenvoudiger. Het is mogelijk om direct het resultaat te zien van de werkende collega en hierop te reageren of om hieraan mee te werken. Het samenwerken in een gezamenlijk online document kan ook wel gekenmerkt worden als virtueel werken. Hierdoor veranderd de situatie echter wel; de werknemers zullen onderling minder fysiek contact hebben.
Software as a Service (SaaS) Software zal zich op verschillende platforms anders gaan gedragen. Doordat er meer gebruik gemaakt gaat worden van verschillende platforms zal de aangeboden software in verschillende Graphical User Interfaces aangeboden worden. De software is door de gebruiker vooraf ingesteld en zal zich op elke computer naar deze geprefereerde instellingen aanpassen, hierdoor is het ook mogelijk om overal en altijd de belangrijkste informatie voor de gebruiker als eerst te tonen.
Online software-on-demand Software zal voor een groot deel niet meer voor geïnstalleerd staan op moderne computersystemen, maar zal zich in de meeste gevallen compleet inladen via het internet. Licenties van programmatuur zijn geregistreerd per medewerker en onder andere hierdoor overal beschikbaar. De meeste software zal continu in ontwikkeling zijn, deze software zal in de vorm van bèta’s aangeboden worden aan de gebruiker. Een bijkomend voordeel van software via internet is dat iedereen altijd met de meest recente versie kan werken.
Direct-to-home, overal thuis server beschikbaar In 2018 is een groot gedeelte van alle huishoudens uitgerust met een server die vanaf elke locatie met internet te bereiken zal zijn. Hierdoor wordt het mogelijk om overal en altijd alle data vanuit huis beschikbaar te hebben. Via mobiel werken of vanuit de flexplek; je bent altijd en overal verbonden met thuis.
Wie is online, wie is in de buurt? In de toekomst zal iedereen bereikbaar zijn, waar hij zich ook bevind, of hij nou in de auto, thuis, of op een flexplek is, tenzij de persoon aangeeft dat hij niet gestoord wil worden.. Men zoekt contact met elkaar in persoon, niet met zijn telefoon of zijn mailbox. Het zal in de toekomst makkelijker zijn collega’s of andere personen op kenmerken, zoals locatie, op te zoeken.
Online ID`s een persoonlijk profiel Iedereen heeft in de toekomst buiten zijn paspoort ook een online ID. Het ID waar wij het dan over hebben bestaat visueel uit een goed gelijkend 3D beeld van de gebruiker. Om een persoonlijke ID te gebruiken en te beveiligen wordt gebruik gemaakt van zogenoemde “biometrics”: een scan van de hand, iris of stem. Een persoonlijke ID is meteen een soort profiel. De gebruiker kan er gebouwen en flexplekken mee betreden. Het ID beschrijft ook meteen wie de gebruiker is, waar hij werkt, welke projecten hij heeft
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
9
gedaan, en wat eerdere collega`s van de samenwerking met hem vonden. Hierdoor kunnen mensen contact met hem opnemen als ze graag met hem willen samenwerken of iets van hem nodig hebben. Ook kan bijvoorbeeld zijn baas zien of hij op een flexplek aan het werk is of vanuit huis. Het nieuwe ID is dus een alles omvattend profiel van de gebruiker waarmee hij zich online kan identificeren en waaraan mensen hem kunnen herkennen, of benaderen vanwege eerder opgedane kennis of positieve berichten van eerdere collega`s.
Projecten Doordat er minder controle is over het werk van de projectgroepen zal er in de toekomst betaald gaan worden naar prestatie. Er zal resultaat gericht gewerkt gaan worden, de 40-urige werkweken zullen verleden tijd zijn. Het werk en het dagelijkse sociale leven zullen meer één geheel worden. Het werk zal daarnaast meer internationaal gaan plaatsvinden. Het verschil tussen dag en nacht zal hierdoor verdwijnen, doordat er overal ter wereld gewerkt kan worden door verschillende groepen mensen.
Communicatie met computersystemen Spraak zal een belangrijkere rol gaan spelen in het gebruik met computers. Elk computer platform zal uitgerust zijn met spraak herkenning. Vanuit bijvoorbeeld de auto is het mogelijk een e-mail voorgelezen te krijgen en verbaal hierop te reageren. De ingebouwde auto computer verstuurd vervolgens de mail.
3.3. Onderzoek Work-life Balance De balans tussen werk en privé staat bij veel werknemers momenteel bovenaan het lijstje van voorwaarden. Uit diverse onderzoekingen blijkt dat een goede balans tussen werk en privé de productiviteit, motivatie en betrokkenheid van werknemers bevordert. Een goede work-life balance wordt steeds belangrijker, mede vanwege de dalende werkloosheid, toenemende participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt en het toenemende gebruik van internet. Het wordt daarom tijd dat men serieus aandacht aan dit onderwerp gaat besteden.
Intelligent Agents Op dit moment zijn Intelligent Agents nog vooral leuke speeltjes voor wetenschappers, het aantal praktische toepassingen is gering. Daar staat echter tegenover dat de potentie juist heel groot is. Je zou IA kunnen zien als de volgende grote stap in automatisering. Na de administratie kunnen vanaf nu ook menselijke onderhandelingsprocessen worden vervat in software. In de logistiek is de toepassing veelbelovend, vooral als snel reageren belangrijker is dan het nemen van optimale beslissingen.
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
10
Files Peiling onder bezoekers website Partij van de Filerijder (398 weggebruikers, vooral mannen) -
45% van de filerijders voelt zich vooral machteloos tijdens de file. 64% van de ondervraagden noemt zichzelf slachtoffer van de filecrisis. En meer dan ¾ van de Nederlanders beschouwt een filevrij Nederland als utopie. 86% van de rijders begroet de file met een negatieve emotie, die ook nog eens een slechte invloed heeft op de rijstijl. Uit de cijfers blijkt dat 55% van de weggebruikers een stuk agressiever en minder oplettend is in het dagelijkse infarct op de Nederlandse wegen
http://www.partijvandefilerijder.nl/ Luc van Brussel is Initiatiefnemer In 2006 verloren we 45 miljoen uren in de files. Nederlands grootste probleem. In 2020 verliezen we 75 miljoen uren in de files. Nederland staat dan stil. Cijfers: - De Nederlandse economie loopt door file-vorming ieder jaar voor ruim €470.000.000 schade op. - Het aantal gederfde arbeidsuren bedraagt meer dan 1.000.000. - Over de periode van 1985 tot 2005 steeg het aantal jaarlijkse reizigerkilometers ongeacht het vervoermiddel (in Nederland) met 35%. - In 2005 werd ruim ¾ van die behoefte ingevuld door de auto en slechts 11 % door het openbaar vervoer. - Alleen al de toename van de vervoersbehoefte (50 mld km sinds 1985) is bijna 2,5 maal de huidige invulling door het openbaar vervoer. - Files ontstaan vooral door overvolle wegen. 20% van alle files wordt veroorzaakt door een ongeluk en slechts 7% is te wijten aan wegwerkzaamheden. - In 2003 legden we 21,1 miljard kilometer af met het openbaar vervoer, in 1996 was dat nog 24,8 kilometer. - Jaar op jaar krimpt de ruimte per auto op onze wegen met ongeveer 30cm (informatie van V&W). - Meer dan ½ van de pendelende werknemers lijden dusdanig onder het dagelijkse fileleed dat ze nadenken over een andere baan. (Blijkt uit een onderzoek van MegaJobs (Zibb.nl, 2007). - 15% van de filerijders is om deze reden al een keer van baan veranderd. - 1 op de 3 werknemers waarvan de reistijd door files met ¼ is verlengd overweegt nu hetzelfde te doen. Oplossingen: http://www.partijvandefilerijder.nl/cms_lidmaatscap.asp - Toeritdosering - Snelheidsregulering - Uitbreiding wegennet - De carpoolstrook - Gratis Openbaar Vervoer - Dubbeldekssnelweg - Rekeningrijden - Spitsstroken - Mobiele rijstroken tegen files - Verkeersverwachtingssysteem - Het wegnemen van verstoringen in de doorstroming en in de aandacht van bestuurders - Vermindering van het verkeersaanbod - Afstand tussen voertuigen verkleinen Maximale slijtage en dus steeds meer onderhoud maken het fileprobleem alleen maar groter. De files in Nederland zijn een ramp voor alle weggebruikers, maar ook voor de maatschappij in het algemeen: onze economie, ons milieu, onze verkeersveiligheid, ons energieverbruik en onze mobiliteit. Het Railnet is er niet veel beter aan toe. Openbaar Vervoer wordt door de Overheid nog steeds niet serieus genomen
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
11
Ontwikkelingen file De eerste file (in Nederland) ontstaat als gevolg van dagjesmensen die massaal op pad gaan. Het is dan 29 mei 1955, Tweede Pinksterdag. De file ontstaat op knooppunt Oudenrijn. Op 8 februari 1999 werd de drukste ochtendspits tot nu toe genoteerd. Op het hoogtepunt stond er 975 km aan files, veroorzaakt door gladheid door een dik pak sneeuw. Ter vergelijking: op een gemiddelde werkdag staat er op de rijkswegen ongeveer 200 km file op het hoogtepunt van de ochtendspits. De drukste avondspits ooit dateert van vrijdag 25 november 2005. Op die dag stonden er als gevolg van hevige sneeuwval rond 18.00 uur door het hele land files met een totale lengte van 818 kilometer. Op 13 juni 2005 telde Nederland ruim 7 miljoen personenauto’s. Dat waren er zo’n 1,5 miljoen meer dan in 1994. Dagelijks gaan ongeveer 3 miljoen mensen met de auto naar hun werk. Automobilisten zitten gemiddeld 20 kilometer achter het stuur voordat ze aan de slag gaan. Het autogebruik blijft toenemen. In 1996 reden we in Nederland met z’n allen 137,4 miljard kilometer. In 2003 waren dat er 8,7 miljard meer: 146,1 miljard kilometer om precies te zijn. Dat alles leverde ons in het jaar 2004 maar liefst 36 699 files op; in 1998 waren dat nog 23 231 files. Met die files is het voorlopig niet gedaan: in 1997 slaagde het recordaantal van 194 000 mensen voor het rijbewijs B. En in 1999 werden meer dan 610 000 nieuwe auto’s verkocht, ook een record aantal! Nederlanders staan steeds langer in de file. In de afgelopen tien jaar is het tijdverlies in files met 53 procent toegenomen. Als de overheid geen maatregelen zou hebben genomen, zou de groei 90 procent zijn geweest. (bron: het nieuwe Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid in het Mobiliteitsplan.) De verkeersinformatie-voorziening in Nederland heeft op 1 juli 2007 een belangrijke kwaliteitsverbetering ondergaan: automatische generatie van file berichten. Het aantal meldingen neemt hierdoor toe. Dat komt in de eerste plaats omdat iedere file wordt gemeld waar voorheen files op hetzelfde wegdeel vaak samengevoegd werden tot een lange file. Voorts worden vanaf nu ook files op (lange) verbindingswegen gemeld. Daarom heeft de VID besloten om haar classificatie-systeem, waarbij spitsen worden onderverdeeld in categorieën, per 1 juli ook aan te passen. De nieuwe indeling is als volgt:
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
12
File bij managers - Onderzoek Management Team http://www.mt.nl/Archief/1282147/MT_onderzoek_Verhuizen_Dan_liever_in_de_file!.html - 47% van de Autorijdende managers staan liever in de dagelijkse file, dan dat ze moeten verhuizen voor hun baan. Thuiswerken zal daar weinig aan veranderen, tenzij de portemonnee wordt getrokken. - 83% van de managers reist met de auto naar het werk. Belangrijkste redenen: snelheid (61%) en gemak (48%). - 54% van de managers staat wel eens in de file - 60% staat tussen 0 en 5 uur per week in de file, 31% minder dan 10 uur, 9% tussen de 10 en 20 uur - 60 procent zegt dat het fileprobleem invloed heeft op de baankeuze - 26 procent houdt als manager geen rekening met files - 44% wordt erdoor belemmerd in het werk - 63 procent biedt flexibele werktijden aan - 83 procent handelt zakelijke telefoontjes af in de file - 81% werkt wel eens vanuit huis, vrijdag is de favoriete dag, terwijl 68% zelfs denkt dat thuiswerken het fileprobleem kan oplossen. Onderzoek CMI – 17 maart 2008 – Werken in 2018 - 24 uur per dag worstelen om de zorg voor kinderen en ouderen te combineren met continue bereikbaarheid en internationale markten. - Een steeds grotere vervaging tussen werk en privé. - Geen ontspannen toestand, maar het zal stres opleveren. - Virtuele werkplekken (denkt driekwart van de ondervraagden) - Meer virtueel contact (9 van de 10) mbv hologramtechnologie en snelle verbindingen - Intelligente computers: hologrammen, robotten en intelligente computers, waardoor managementfuncties (deels) komen te vervallen. - Mogelijke gebruik van microchips die geïmplanteerd worden in de hersenen van werknemers om hun vaardigheden, geheugen en/of kennis te verbeteren, en zelfs om het gedrag in de gaten te houden en te beïnvloeden. (te vergezocht) - Internet steeds meer cyberslagveld, dus groter belang van ‘virtuele dammen’, meerdere backups en ‘intellectuele eigendomsbanken’. - Aandeelhouders krijgen steeds minder rechten, werknemers krijgen steeds meer macht. Overig - Gezamenlijk menselijk brein, het internet. - Minder noodzakelijk alle kennis te hebben. - Wel belangrijk om te weten op welke locatie de kennis zich bevind. Kleinschalig onderzoek van netwerkspecialist AXIANS onder 135 organisaties, zowel uit de publieke sector als de overheid. - Bij ¾ van de Nederlandse organisaties zijn flexplekken ingericht. - Bij 1 op de 5 bedrijven kunnen alle medewerkers op een flexplek terecht. - Bij iets meer dan de ½ van de organisaties kan alleen een beperkt deel van het personeel gebruik maken van een flexibele werkplek. - 8% gaf aan nog geen flexplekken te hebben, maar het instellen ervan wel te overwegen. - 18% gaat zeker geen flexplekken instellen. Meer dan ½ ervan geeft hiervoor als reden dat flexplekken niet passen binnen de bedrijfscultuur. - Flexplekken zijn handig bij organisaties waar veel werkplekken een aantal dagen in de week leegstaan (deeltijdwerk). Het bespaart op de uitgaven van het inrichten van nieuwe werkplekken. - Voor optimale benutting van flexplekken, moeten wel kosten worden gemaakt om het bedrijfsnetwerk anders in te richten. Zo moeten toegangsrechten en privileges van de persoon die op de flexplek werkt, automatisch worden ingesteld. Dat moet zodanig dat de netwerkbeheerder daarvoor geen extra werkzaamheden hoeft uit te voeren
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
13
Voordelen van thuis werken - Niet hoeven reizen. - Werk combineren met privé. - Goedkoper, geen huur te betalen voor kantoorruimte - Rustig werken, geen collega’s die je van je werk houden - Gemakkelijke manier om te beginnen. Nadelen van thuis werken - Je wordt thuis continue met thuis geconfronteerd. - Komt niet gemakkelijk tot rust. - Lastig afstand te nemen van privé - Lastig combineren van werk en privé - Minder professioneel tegenover klanten (geluiden op achtergrond, mensen ontvangen) - Meer moeite om te netwerken Het nieuwe werken - 7 trends die je professionele leven veranderen (www.intermediair.nl/artikel In de komende 20 jaar zal het aantal Nederlanders tussen de 20 en 65 jaar met 1 miljoen dalen. De potentiële beroepsbevolking slinkt in die periode van tien naar negen miljoen mensen, zo becijferde het Centraal Bureau voor de Statistiek begin deze maand. De arbeidsmarkt zal daardoor structureel zeer krap worden. Bovendien ontgroent de beroepsbevolking: in 2020 zal 37 % daarvan 50 jaar of ouder zijn. Daardoor ontstaat een langdurige strijd om jonge, talentvolle werknemers. De zeven werktrends die we in dit artikel signaleren, zijn allemaal reacties op de komende krapte. Het scholings- en aannamebeleid van werkgevers, de honorering, de hoeveelheid werk die naar het buitenland gaat, de omgang met het zittende personeel, flexibilisering en manieren van aansturing: dat alles zal veranderen vanwege de aanstaande strijd om de jonge, talentvolle werknemer. 1. Organisatie - Virtuele teams (cPort, international) 2. Salaris - Ieder z’n eigen loongolf (prestatiegerelateerde beloningen, voor mensen die bereid zijn over te stappen naar een andere baas, ziet Van de Velde echter wel flinke stijgingen in het vaste salaris) 3. Arbeidsverhoudingen - Werkgever moet loyaliteit verdienen 4. Innovatie - De ondernemende werknemer 5. Management - De plaag die manager heet 6. Opleiding - Filosoof wordt bankier 7. Werving - Groenpluk is kortzichtig (jongeren aannemen die hun studie nog niet hebben afgemaakt, worden weer als eerst op straat gezet, zodra het met de economie slechter gaat, staan ze als eerste op straat, zonder diploma.) Regus Regus is een internationaal bedrijf dat complete werkplekken aanbiedt. Bedrijven kunnen intekenen voor wat ze maar willen: kantoorhuur, met of zonder secretaresse, voor een uurtje of voor een heel jaar. Nederland is volgens Dixon het land bij uitstek waar de flexibele werknemer steeds meer ruim baan zal krijgen. Hij wijst op het fileleed en op de milieuschade die door het woonwerkverkeer wordt aangericht. Een mobiele werkplek vormt daar het antwoord op. Wat Regus aanbiedt is niets anders dan een 'zakenvariant van een internetcafé'. 'Onze nieuwste kantoren in de Verenigde Staten worden standaard met videoverbindingen ingericht. Een druk op de knop en je ziet of iemand achter zijn bureau zit.' Het idee om 'kantoorruimte op afroep' in te richten, ontstond tijdens een trip in Brussel. Voor een werkplek kon Dixon eigenlijk alleen maar terecht in hotels waar een flexibele en professionele werkomgeving ontbrak. Dixon zag een gat in de markt en besloot de verhuur van kantoorplekken zelf te gaan doen. Ook een 'virtueel kantoor' is mogelijk. Dat betekent dat ondernemers formeel een vestiging kunnen hebben op een vooraanstaand adres (inclusief telefoniste), maar zelf heel ergens anders zitten. Cijfers: Inmiddels is hij actief in meer dan 70 landen met meer dan 800 businesscenters. Regus heeft een jaaromzet van ruim €770.000.000 en staat genoteerd aan de beurs in Londen. Ook in Nederland is
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
14
Dixon geen onbekende. Zijn bedrijf is actief in 23 steden en veelal op toplocaties. 'We zitten bij vrijwel elke afslag van de Amsterdamse Zuidas.'
-
Technology visionair Nova Spivack voorspelde tijdens de laatste The Next Web conferentie in Amsterdam dat in 2010 het semantic web/web 3.0 gemeengoed zal zijn.
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
15
4. Uitwerking In dit onderdeel is de uitwerking weergegeven van “het nieuwe werken in 2018”.
4.1 Scenario Arthur C. Clarke formulated the following three “Laws" of Prediction: When a distinguished but elderly scientist states that something is possible, he is almost certainly right. When he states that something is impossible, he is very probably wrong. The only way of discovering the limits of the possible is to venture a little way past them into the impossible. Any sufficiently advanced technology is indistinguishable from magic.
Deze wetten zijn geschreven tussen 1962 en 1973. Er is sinds die tijd ontzettend veel veranderd, Er is sinds die tijd ook veel hetzelfde gebleven... Als we naar de eerste vroege trends kijken in het zakenleven van nu, hoe ziet een werkdag van Max Hollander er dan hoogstwaarschijnlijk uit over tien jaar? Bovenstaande zal op en grafisch verantwoorde manier als teksten op het scherm verschijnen, bewegen en verdwijnen. We zetten de tijd tien jaar verder, van 2008 naar 2018. Dit zal uitgebeeld worden als een animatie waarin de jaren voorbij vliegen. Max begint zijn dag om 11 uur op dinsdag 8 juli 2018, Den Haag is al een aantal uren wakker en levendig op deze warme zomerdag. Max heeft om 12 uur afgesproken met een collega, het spitsuur heeft hij al lang gemeden en is op tijd in Amsterdam. Dit scheelt hem 40 minuten filetijd. Deze tekst is een voiceover, we zien de tijd en datum onder in de hoek verschijnen en Max wordt al silhouette voorgesteld voor de skyline van Den Haag. Vervolgens zien we een animatie van een vrijwel lege snelweg. Het in Amsterdam gevestigde bedrijf “Media Revolutionaries” is gevraagd om een commercial te maken voor een nieuwe sportschoenen lijn. Max, als art director, is verantwoordelijk voor het zoeken van de juiste locatie om de commercial te filmen. We zien Max langs de grachtenpanden in Amsterdam lopen terwijl de narrator bovenstaand verhaal verteld. Aan het einde komt Max stil te staan voor een pand met het logo van Media R. Onderin de hoek staat de datum en tijd. 11:50 8 juli. De collega, een regisseur binnen het bedrijf, en Max hebben nog veel te bespreken. Ten behoeve van de creativiteit besluiten ze op deze warme dag op een terras in Amsterdam te gaan werken. Elke werknemer heeft een laptop en PDA die altijd in verbinding staan met het internet, het maakt niet uit vanaf welke locatie gewerkt wordt. We zien Max en de regisseur op een terras druk overleggen, in een splitscreen zien we een brandende zon en een concept uitwerking van een moderne laptop en PDA.
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
16
Het is 5 uur, het concept en de locatie zijn zo goed als rond, Max heeft zijn research ondertussen gedaan naar prachtige locaties in Nieuw Zeeland en heeft een afspraak weten te regelen met een vooraanstaand freelance cameraman uit Wellington. Op de PDA zien we een tekstmessage verschijnen in het engels waarin staat: There is an appointment at Eight o’ clock in the morning. (New Zealand time) with mister Revell. Narrator verteld wederom bovenstaande. Om 21:00, na een hapje gegeten te hebben, zijn Max en de regisseur op één van de vele flexplekken gaan zitten om in het pand van Media Revolutionaries. Geen van de medewerkers heeft zijn eigen werkplek binnen het bedrijf, maar op de interactieve tafels, die elke flexplek bevat, zijn na het inloggen alle gegevens en bestanden van Max automatisch geladen. We zien de flexplek, die veranderd van Wireframe naar goede kwaliteit. Verschillende shots, different angles. Als Max binnen komt lopen veranderen de muren naar zijn eigen stijl. Welkom Max staat op één van de schermen. Op 8 juli 22:00 uur, (9 juli 8:00, tijd in Nieuw Zeeland) Verschijnt de cameraman uit wellington op het interactieve scherm tegenover Max, ze maken kennis en overleggen over de verschillende locaties in Nieuw Zeeland. De regisseur, op een andere flexplek in het pand van Media Revolutionaries verschijnt op het zijscherm bij Max. Het is alsof ze met z’n drieën om de tafel te zitten... Max zit aan de tafel naar het scherm te kijken, op het scherm zit de manuit Nieuw Zeeland, op het andere scherm de regisseur. Ze zijn duidelijk aan het discussieren. Any sufficiently advanced technology is indistinguishable from magic. Het nieuwe werken in 2018... Onvermijdelijk Efficiënt. Deze zinnen komen als afsluiting achter elkaar in beeld.
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
17
5. Conclusie De manier van werken zal in de toekomst anders zijn dan hoe we in 2008 gewend zijn. Welke veranderingen er precies zullen plaatsvinden weet niemand. In dit document hebben wij geprobeerd een tekstuele beschrijving te geven van onze visie op ‘het nieuwe werken’. De veranderingen zullen vrij ingrijpend zijn. Bij een aantal mensen zal dit aversie oproepen, misschien zullen ze niet mee willen groeien. Door deze mensen goed te informeren over de veranderingen en de voordelen daarvan is deze aversie terug te dringen. Wij hopen dat het door ons geleverd product hieraan zal mogen meewerken.
KB 26.1 – ProSpective – Toekomst Concept Rapport
18