Verkiezingsprogramma CDA SWF

Samen vooruit! v

Verkiezingsprogramma CDA SWF 2014-2018

Samen vooruit!

Inhoudsopgave Voorwoord

blz.

3

Inleiding 1. Van vrijblijvend naar betrokken: Mensen maken hun leefomgeving 1.1. Een mooie grote gemeente 1.2. Kernenbeleid 1.3. Samenlevingsgericht werken 1.4. Leve de lokale cultuur 1.5. De verbindende factor 1.6. Dienstverlenend werken

blz. blz.

4 5

2. Van grenzen naar ruimte: Minder regels en meer mogelijkheden 2.1. Zuinig zijn op onze ruimte 2.2. Ruimte geven aan lokale economie

blz.

9

3. Van nazorg naar voorzorg: Voorkomen is beter 3.1. Zorg efficiënt én dichtbij 3.2. Goed begin is het halve werk 3.3. Veiligheid bevorderen

blz.

13

4. Participatie: Iedereen doet mee 4.1. Welzijn van mensen 4.2. Weer aan het werk 4.3. Goed onderwijs

blz.

17

5. Van gebruiken naar waarderen: Niet alles is in geld uit te drukken 5.1. Gezonde lokale economie 5.2. Gezonde agrarische sector 5.3. Nieuwe groene energie 5.4. Wel in geld uit te drukken

blz.

20

2

Samen vooruit! Voorwoord Voor u ligt het verkiezingsprogramma van het CDA Súdwest-Fryslân (CDA SWF) voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2014. Een programma dat met zorg is samengesteld op basis van de normen en waarden en uitgangspunten van het CDA. Het is ook een programma dat voortborduurt op de resultaten die de afgelopen 3,5 jaar zijn behaald. Vanaf het moment dat de fusiegemeente Súdwest-Fryslân is ontstaan heeft het CDA SWF het heft in handen genomen. Het CDA SWF heeft de afgelopen jaren op een proactieve manier leiding gegeven aan de coalitie en bovendien met een grote CDA-fractie van tien personen en twee actieve wethouders aan de wieg gestaan van de beleidslijnen van de nieuwe gemeente. Een gemeente die, ondanks de omvang, dicht bij de mensen is komen te staan. Een gemeente waar wonen, werken en ondernemen plezierig is, maar bovenal een gemeente van én voor de burgers. Een gemeente van en voor de burgers, dat is waar het CDA SWF voor staat en de komende jaren voor wil staan. Niet alleen dicht bij de burger maar ook samen met de burger de gemeente verder vormgeven. Dat thema, “Samen vooruit!”, staat centraal in dit programma en dat thema willen we graag vormgeven de komende vier jaar. Centraal bij het schrijven van dit programma stond dat u weet waar het CDA SWF voor staat en de komende jaren voor wil staan! Het programma is met zorg samengesteld door een commissie met daarin vertegenwoordigers van het bestuur van het CDA SWF, de huidige CDA-fractie in de gemeenteraad aangevuld met enkele leden met een specifieke deskundigheid. Het programma is bekrachtigd door de leden tijdens de ledenvergadering in herfst van 2013. Ik hoop van harte dat u zichzelf herkent in onze keuzes én dat u bewust kiest voor het CDA de komende jaren. Ik wens u veel leesplezier!

Sijbren Mulder Voorzitter CDA Súdwest-Fryslân

3

Samen vooruit! Inleiding Het CDA is een moderne christendemocratische partij, die is geworteld in alle lagen van de samenleving. Voor het CDA staat de betrokkenheid van mensen bij de samenleving centraal. Niet alleen het familie- en gezinsleven, maar ook de scholen, de buurten, de bedrijven en de verenigingen vormen de pijlers van onze samenleving. Het CDA heeft een eigen plaats in de Nederlandse politiek, zowel op ethisch, sociaal als economisch gebied. Het CDA stelt de mens centraal en hecht grote waarde aan het behoud en waar mogelijk versterken van normen en waarden. Juist in deze tijd zijn de CDA-uitgangspunten een belangrijke basis om verder te bouwen aan de samenleving in Súdwest-Fryslân. Ons bindt, naast geloof in democratische waarden, de Bijbelse boodschap als grondslag en inspiratiebron bij het zoeken naar oplossingen voor hedendaagse problemen. Het CDA hanteert vier uitgangspunten die in onderlinge samenhang het christendemocratisch gedachtengoed inhoud geven: - Gerechtigheid - Solidariteit - Gespreide verantwoordelijkheid - Rentmeesterschap. Aan de hand van deze punten wil CDA Súdwest-Fryslân (CDA SWF) de komende jaren bouwen aan onze gemeenschappen. Wij kiezen bewust partij voor de samenleving. Wij geloven in het oplossend vermogen van mensen en organisaties zelf. CDA SWF wil daarvoor vijf bewegingen in onze samenleving in gang zetten: 1. 2. 3. 4. 5.

Van vrijblijvend naar betrokken: Mensen maken hun leefomgeving Van grenzen naar ruimte: Minder regels en meer mogelijkheden Van nazorg naar voorzorg: Voorkomen is beter Participatie: Iedereen doet mee Van gebruiken naar waarderen: Niet alles is in geld uit te drukken

4

Samen vooruit! 1. Van vrijblijvend naar betrokken: Mensen maken hun leefomgeving 1.1. Een mooie grote gemeente Súdwest-Fryslân is klaar voor de toekomst. Vier jaar geleden zijn vijf gemeenten opgeschaald tot de huidige gemeente. Als eerste gemeente in Fryslân, nagenoeg alle andere gaan volgen. De CDAfracties hebben met hun sterke visie overtuigend en moedig het voortouw genomen. De nieuwe gemeente heeft natuurlijk aanloopproblemen gekend. Dat is logisch als vijf organisaties samengevoegd worden. Inmiddels staat er nu echter een organisatie die met minder mensen meer werk doet, die een stevigere onderhandelingspartner is naar de provincie, die nog zonder lastenverzwaring de bezuinigingen op heeft kunnen vangen, die nieuw beleid ontwikkelt én die investeert. Bovendien hebben we een aantal samenwerkingsverbanden kunnen opheffen omdat we die taken nu prima zelf kunnen doen. We zitten daarmee weer zelf aan het stuur en dat is volgens onze democratische principes veel beter. Binnen Fryslân staan we op grote voorsprong en daar willen we van gaan profiteren. Een deel van de op te heffen gemeente Boarnsterhim wordt bij SWF gevoegd en wellicht in een later stadium ook nog een deel van Littenseradiel. Voor het CDA SWF is dit bespreekbaar indien ‘schoon’ wordt opgeleverd. Dat betekent bijvoorbeeld: geen achterstallig onderhoud aan wegen en bruggen. CDA SWF: - wil de ambtelijke organisatie telkens aanpassen aan de moderne tijd. Dat betekent, uitgaande van een optimale dienstverlening, zo slank en efficiënt mogelijk; - wil zo weinig mogelijk inhuur van ‘dure’ mensen; - wil doorgaan met het afbouwen van ingewikkelde samenwerkingsverbanden omdat we veel zelf kunnen doen en zelf willen sturen; - vindt uitbreiding met een deel van Boarnsterhim en eventueel Littenseradiel bespreekbaar. Omdat deze kleine gemeenten zelfstandig geen toekomst hebben zijn ze van harte welkom! Het is daarbij wel belangrijk dat deze overgang zo schoon mogelijk plaatsvindt. 1.2. Kernenbeleid De grote uitdaging bij de samenvoeging van de vijf gemeenten was: hoe houd je inwoners, stads- en dorpsbelangen en wijkverenigingen betrokken? Het antwoord ligt in het Kernenbeleid. Dit is met grote inzet en steun van CDA-ers ontwikkeld en in SWF breed gedragen tot uitvoering gebracht. Inmiddels door vriend en vijand geprezen als de oplossing. Ook buiten SWF is er belangstelling voor deze manier van werken. We zijn met dit geheel nieuwe beleid goed op weg. Het is nu tijd om de uitvoering te perfectioneren en het beleid door te ontwikkelen. CDA SWF wil met het kernenbeleid: - in gesprek blijven met plaatselijke belangen, besturen, dorpshuizen etc., en ook regelmatig via dorpscoördinatoren bekijken of de communicatie aan ieders wensen voldoet; - ondersteuning van bestuurswerk in de kernen, o.a. door financiële bijdragen; - de vraag beantwoorden (onder andere): welke verantwoordelijkheden en bevoegdheden willen de dorpsbelangen overnemen, welk budget is daarvoor nodig, hoe komen we tot een goede prioritering van de wensen uit de verschillende kernen en hoe kunnen we de beschikbare middelen het beste inzetten?; - er voor zorgen dat de beschikbare middelen tot op de laatste cent ook echt geïnvesteerd worden in de wijken en kernen. 1.3. Samenlevingsgericht werken Veel mensen zijn bereid om inspanningen te leveren voor een betere leefomgeving. Daar willen en moeten we dankbaar gebruik van maken. Dit doen we door onze inwoners, bedrijven en het maatschappelijk middenveld te betrekken bij waar we mee bezig zijn. Ons kernenbeleid is een goed middel om betrokkenheid en inbreng vorm te geven. Het gaat in de basis om de samenwerking omdat de inwoners goed weten wat belangrijk is voor hun 5

Samen vooruit! leefomgeving. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid om aan te geven welke mogelijkheden er zijn om gevolg te geven aan de wensen van de inwoners. Dit kan dus alleen door het samen te doen. Voorbeelden hiervan zijn: Veiligheid Een veilig gevoel is een erg belangrijke basis voor een goede leefomgeving, zo niet de belangrijkste. CDA SWF wil graag dat de burgemeester bijvoorbeeld samen met de politie in gesprek gaat met de inwoners van wijken en dorpen om prioriteiten vast te stellen als het gaat om de veiligheid van hun omgeving. Schoolomgeving Ervaring leert dat de schoolomgeving een belangrijke omgeving is gedurende een belangrijke periode in het leven van een kind. Het is daarom zaak om samen met de inwoners en scholen in gesprek te gaan over hoe de omgeving ingericht moet zijn. Een veel genoemd aspect daarbij is de verkeersveiligheid. Je wilt je kinderen de vrijheid en het vertrouwen kunnen bieden om zelfstandig en veilig naar school te kunnen gaan. Het CDA is tegen coffeeshops en vooral in de nabijheid van scholen. Nieuwe speelgelegenheden Als er nieuwe speelgelegenheden aangelegd worden gebeurt dat altijd met het meedenken van kinderen en hun ouders in die omgeving. Dat meedenken is vanaf het begin, liefst nog in de planfase. Met speelgelegenheid wordt niet op voorhand een terrein met alleen speeltoestellen bedoeld. Dat kan ook een ingericht natuurgebiedje zijn, een plek om hutten te bouwen of een combinatie van meerdere wensen. Onderhoud openbare ruimte Met de bewoners van een wijk of dorp wordt bekeken welke wensen er zijn ten aanzien van het onderhoud van het groen, de straten en de pleinen. Wensen die passen binnen het beschikbare budget worden door de gemeente vastgelegd in het onderhoudsprogramma. CDA SWF wil: - mensen vanaf de start betrekken bij het maken van plannen; - van inwoners, bedrijven en het maatschappelijk middenveld horen wat belangrijk en wenselijk is; - dat de gemeente duidelijk aangeeft wat de (financiële) kaders en randvoorwaarden zijn. 1.4. Leve de lokale cultuur Samenleven komt vaak tot uitdrukking in wat mensen op cultureel gebied met elkaar ondernemen. Cultuur verbindt mensen. Het CDA SWF wil een gemeente die kunst en cultuur laat bloeien. We willen de hoge kwaliteit van nu in stand houden en zorgen voor regionale spreiding en toegankelijkheid. It Frysk It Frysk is tige wichtich foar ús kultuer en fertsjinnet dêrom in prominint plak yn ús gemeente. It CDA SWF wol dat Frysktalige ynwenners yn harren eigen taal prate kinne en ek tasprutsen wurde. Lokale podia en theater Sneek Het bijzondere in onze gemeente is dat iedereen wijd verspreid een vorm van cultuur kan beleven. Van de vele kleinere dorpshuizen tot in het nieuwe Poppodium en Theater Sneek. Het is van groot belang dat een evenwichtige financiële ondersteuning plaatsvindt waarbij zowel het grote als het kleine op passende wijze ondersteund wordt. Muziek en toneel verdienen de ruimte in SWF.

6

Samen vooruit! Musea Súdwest-Fryslân kent een groot aantal musea die in stand worden gehouden door talrijke vrijwilligers. In onderlinge samenwerking moet worden getracht de kosten te beperken en de promotie te versterken. Musea zijn waardevol en verdienen passende ondersteuning. Bibliotheken De bibliotheken in SWF bereiden zich voor op de toekomst. In gezamenlijk overleg en met steun van het CDA SWF komen zij tot een behoorlijke reorganisatie. Dat is nodig omdat de wereld verandert en de financiële ondersteuning moest worden beperkt. Belangrijk is dat we hebben bereikt dat bibliotheken een belangrijke rol blijven spelen in SWF. Zes van de elf Friese steden Met zes van de elf Friese steden binnen onze gemeente; namelijk Bolsward, Hindelopen, IJlst, Sneek, Stavoren en Workum, beschikt SWF niet alleen over geweldig waardevol historisch erfgoed, maar ook over een heel sterk beeldmerk. Het CDA SWF wil dat benutten en nog meer promoten, ook ter ondersteuning van de toeristische en recreatieve sector. CDA SWF wil: - kunst en cultuur laten bloeien en in overleg met culturele organisaties steeds opnieuw vaststellen wat men zelf kan doen en waar steun van de gemeente nodig is; - de positie van de musea versterken door samenwerking en gezamenlijke promotie; - de bibliotheken blijvend ondersteunen in haar veranderende toekomstige rol; - zorgvuldig omgaan met onze mooie steden en dorpen; - het beeldmerk van zes van de Friese 11-steden binnen de gemeentegrenzen versterken, inzetten en benutten. 1.5. De verbindende factor Mensen voelen zich op verschillende manieren verbonden. Met name het sport- en verenigingsleven speelt een belangrijke rol in het samenbrengen van mensen. De gemeente moet zich inzetten voor het samenbrengen van mensen met verschillende achtergronden en culturen. Dit kan bijvoorbeeld door er voor te zorgen dat iedereen de mogelijkheid heeft om sport te beoefenen en dat er ontmoetingsplekken zijn. Dorps-, wijk- en buurthuis In wijken en dorpen zijn buurtaccommodaties belangrijke plekken waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten. Er zijn soms daarnaast ook nog aparte accommodaties voor sport, zorg, welzijn en onderwijs. Deze worden niet altijd voor meerdere doelen gebruikt. Dit vindt het CDA niet efficiënt. Om dit te veranderen wil CDA SWF kijken naar mogelijkheden waar samenwerking van sportclubs, (brede)scholen, instellingen en andere organisaties gerealiseerd kan worden. Mensen leren elkaar zo beter kennen. Ze zijn meer betrokken bij elkaar en hebben meer voor elkaar over. Vrijwilligers nemen het heft in handen en worden ‘eigenaar’ van hun initiatief. Hier spelen verenigingen een rol in. CDA SWF wil: - bevorderen dat mensen elkaar kunnen ontmoeten, zodat ze meer bij elkaar betrokken raken en meer voor elkaar over hebben; - kijken naar mogelijkheden voor samenwerking tussen sportclubs, scholen en andere organisaties zodat deze efficiënt gebruik maken van elkaars faciliteiten; - dat het voor iedere inwoner van onze gemeente mogelijk is om lid te worden van een vereniging of sportclub.

7

Samen vooruit! 1.6. Dienstverlenend werken De dienstverlening en informatievoorziening moeten snel en makkelijk toegankelijk zijn. Voorbeelden hiervan zijn: Een toegankelijke website en andere digitale informatievoorziening De informatie en dienstverlening van de gemeente moet gemakkelijk te vinden zijn, ook voor mensen die doorgaans weinig gebruik maken van digitale informatievoorziening. De website dient te voldoen aan het criterium drempelvrij. CDA SWF wil: - dat inwoners ook door middel van apps geïnformeerd worden over zaken als het ophalen van huisvuil, wegafzettingen, parkeermogelijkheden, ect. Toegankelijkheid via balie, telefoon of bij u thuis Niet iedereen heeft internet of wil informatie uitwisselen via de digitale weg. Er moet daarom voldoende mogelijkheid blijven om contact te hebben via telefoon of aan de balie. Openingstijden spelen hierbij een belangrijke rol. Door avond- en/of zaterdagopenstelling zijn inwoners en bedrijven meer flexibel in het kiezen van een gepast moment voor contact met de gemeente. Desgewenst komt de gemeente bij u thuis of spreekt met u af op een locatie bij u in de buurt zoals dorpshuis, wijkgebouw of bibliotheek. CDA SWF wil: - een overzichtelijke website waar direct duidelijk is waar je terecht kunt met vragen; - apps laten ontwikkelen met informatie over taken van de gemeente; - flexibele openingstijden van de gemeentelijke loketten; - dat dienstverlening op afspraak thuis kan plaatsvinden of op een willekeurige locatie in de buurt.

Doorkijkje in Allingawier

8

Samen vooruit! 2. Van grenzen naar ruimte: Minder regels en meer mogelijkheden Als we terugkijken op de afgelopen jaren zien we dat de overheid steeds meer taken op zich heeft genomen. We zien ook dat de overheid daarbij steeds meer is gaan regelen en voorschrijven, vaak met de beste bedoelingen. Het CDA SWF wil deze trend keren en mensen meer verantwoordelijkheid laten nemen. Dat vraagt bestuurlijke moed, want het betekent dat mensen vaker op hun gezond verstand worden aangesproken in plaats van op regels en voorschriften. 2.1. Zuinig zijn op onze ruimte Het landschap van Súdwest-Fryslân is zeer waardevol. Het grootste deel van de gemeente maakt deel uit van het Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân. In Nederland zijn slechts 20 Nationale landschappen! Het gaat in onze gemeente om waardevolle gebieden zoals de IJsselmeerkust, de Natura 2000-gebieden, de Hempolders, de veen- en kleigebieden en de merengebieden. CDA SWF wil: - ruimtelijk beleid met een goede balans tussen ruimte, wonen, werken, recreëren en natuur. 2.2. Ruimte geven aan lokale economie Economische ontwikkeling is een belangrijke voorwaarde voor het goed functioneren van onze samenleving. Een florerend bedrijfsleven in Súdwest-Fryslân is van grote waarde op zowel economisch als sociaal gebied. Het bedrijfsleven biedt werkgelegenheid maar speelt ook een rol in onze leefomgeving, bijvoorbeeld door het sponsoren van lokale evenementen in de gemeente. Nederland en ook Fryslân bevinden zich momenteel in een economisch lastig tijdperk. Alhoewel CDA SWF niet de illusie heeft op lokaal niveau de recessie te kunnen keren, kunnen lokaal wel sommige effecten van de crisis worden afgevlakt. CDA SWF wil afscheid nemen van de welstandscommissie Hûs en Hiem. Het CDA wil gaan werken met een eigen gemeentelijke welstandscommissie. Het CDA is van mening dat deze gemeenschappelijke regeling in onze gemeente, met deze omvang, niet meer nodig is. CDA SWF wil: - de ondernemer de ondernemer laten zijn; - dat de inspanningen van de gemeente zich richten op optimale contacten met de ondernemer. Belemmeringen moeten worden weggehaald door bijvoorbeeld minder regels, het doorontwikkelen van het (digitale) ondernemersloket en het met voorrang afgeven van vergunningen; - een actief ondernemersklimaat. Waarbij bedrijven actief geïnformeerd en gefaciliteerd worden; - bedrijven ruimte bieden, ook door het terugbrengen van het aantal regels en vergunningen. Regels die er wel zijn, zoals t.a.v. winkelfuncties in bestemmingsplannen, beter handhaven. - een goede bereikbaarheid en toegankelijkheid van onze winkelgebieden. De winkelgebieden moeten aantrekkelijk blijven; - afscheid nemen van Hûs en Hiem en andere gemeenschappelijke regelingen. Recreatie en toerisme Súdwest-Fryslân, van de IJsselmeerkust tot de vele waterdorpen en -steden, is bij uitstek dé gemeente van het water. Ook ‘op het land’ is veel te zien en te beleven. Súdwest-Fryslân is dan ook een aantrekkelijke gemeente om vakantie te houden en te recreëren. De gemeente herbergt tal van recreatieve bedrijven en initiatieven. De recreatieve sector is dan ook een belangrijke werkgever. In de watersportkernen, met uitzondering van Sneek en Bolsward, is geen betaald parkeren meer. De parkeertarieven worden niet verhoogd. CDA SWF wil: - dat de gemeente doorgaat met het verbeteren van accommodaties en voorzieningen en zo kwaliteit biedt voor zowel toeristen als de eigen inwoners; - het Friese merenproject verder ten uitvoer brengen en via projecten de omgeving opwaarderen; 9

Samen vooruit! -

investeren in een goede infrastructuur voor het toerisme; geen verhoging van de parkeertarieven; de bezoekers op een klantvriendelijke en toegankelijke wijze van informatie voorzien en de beschikbaarheid van Wi-Fi stimuleren.

Verhouding stad - platteland Vitale steden hebben het platteland nodig. Voor voedselvoorziening (landbouw) en voor recreatiemogelijkheden (water, natuur en landschap) om van te genieten en om tot rust te komen. Omgekeerd heeft het vitale platteland de steden nodig. Voor grotere winkelvoorzieningen, onderwijs- en cultuurinstellingen en voor de economische ondersteuning van het omringende platteland. In het ruimtelijk beleid komt het er op aan de verschillende functies te combineren zodat een zo compleet mogelijke leefgemeenschap ontstaat. Bij al deze ontwikkelingen gaat het om een duurzame benadering. CDA SWF wil: - de diversiteit en de kernkwaliteiten van Súdwest-Fryslân bewaren en versterken; - de landschapstypen (de weidsheid en verscheidenheid daarvan) en de dorpsgezichten beschermen. Leefbare (kleine) kernen In de afgelopen jaren zijn veel van de nieuw gerealiseerde woningen in de grotere kernen en de steden gebouwd. Een goed en sociaal woningbouwprogramma voor starters en senioren is van belang voor de leefbaarheid in de (kleinere) kernen. CDA SWF wil: - samen met woningcorporaties en andere belanghebbenden kijken naar mogelijkheden tot bouwen in kleine kernen; - dat elk dorp zoveel mogelijk een eigen ontmoetingsplek én voorzieningen heeft. Te denken valt aan een buurthuis, kantine of vrijkomend klaslokaal van een basisschool. Ruimte in krimpgebieden Ook de gemeente SWF krijgt te maken met het verschijnsel krimp. De groei in de grote kernen zal nog doorgaan, maar in diverse dorpen krijgt de gemeente te maken met een daling van het aantal inwoners. Het CDA SWF wil zoveel mogelijk de voorzieningen op het platteland in stand houden. En samen met de dorpen zoeken naar de beste oplossing hoe deze voorzieningen bereikbaar blijven. Levensloopbestendig wonen Bij (ver)bouwprojecten wil het CDA SWF dat er meer aangesloten wordt bij de woonwensen van ouderen: zogenoemde ‘kangoeroewoningen’, woongroepen en levensloopbestendige woningen. Een betere afstemming met woningcorporaties, projectontwikkelaars, huisartsen en zorginstellingen maakt dit ook mogelijk. CDA SWF wil: - inzetten op een aanpak van verschillende kanten. Nieuwbouw van woningen in krimpdorpen door initiatieven van bewoners of ontwikkelaars moet mogelijk blijven. Hierbij moet de gemeente wel de garantie hebben dat te bouwen woningen ook worden afgenomen; - dat initiatieven van bewoners om voorzieningen in stand te houden, vaak met inzet van vrijwilligers, worden aangemoedigd. Lokale regelgeving of beperkte kosten voor de gemeente mogen daarbij geen belemmering vormen; - investeringen in én ruimte voor nieuwe trends. De bouw en inrichting van zogenaamde ‘mantelzorgwoningen’ vraagt flexibele bestemmingsplannen en minder regels, evenals woningen voor meerdere generaties, grotere huizen met een flexibele indeling,

10

Samen vooruit! levensloopbestendige woningen en wonen met zorg aan huis. Dit als de behoefte aan ruimte toe- of afneemt. Lokale woningmarkt in beweging krijgen Door de economische recessie stagneert ook de woningmarkt waardoor er momenteel veel woningen te koop staan. De aanhoudende crisis heeft tevens geleid tot prijsdalingen. Deze prijsdalingen zijn ook binnen onze gemeente merkbaar. Er staan nu veel woningen te koop in de prijsklasse tot € 150.000. In kwantitatieve zin is er dan ook voldoende aanbod voor starters op de koopwoningmarkt. De projectontwikkelaars moeten hun plannen zodanig ontwikkelen dat die goed aansluiten op deze situatie. In het woningbouwprogramma kunnen de woningcorporaties een reëel aandeel hebben in de bouw- en herstructureringsopgave. CDA SWF wil: - een betaalbare huur- en koopmarkt; - om voldoende woningen te realiseren, in een vroegtijdig stadium samenwerken met woningbouwcorporaties, makelaars, ontwikkelaars en zorg- en welzijnsaanbieders; - waar nodig maatwerk toepassen om de doorstroom op de lokale woningmarkt te bevorderen. Duurzaamheid Het CDA SWF wil verder met de invulling van het thema duurzaamheid. Het gaat om zaken als het eigen wagenpark van de gemeente, de bedrijfsvoering, het toepassen van ledverlichting en het inkoopbeleid. Extern gaat het om het (beter) isoleren van woningen, het toepassen van alternatieve energiebronnen, het stimuleren van duurzaam bouwen en het creëren van duurzame leefomgevingen. Bij nieuwbouw van woningen zijn duurzaamheid van materialen en energiebesparing het uitgangspunt. Waar het kan wordt bij de situering van woningen en andere gebouwen zoveel mogelijk gebruik gemaakt van zonne-energie. Bij de afvoer van hemelwater wordt het hemelwater langzaam afgevoerd en in de bodem gebracht. Een duurzame gemeente en een duurzaam gebruik van gebouwen gaan hand in hand. CDA SWF wil: - dat de gemeente een voorbeeldfunctie en een voortrekkersrol vervult. Eigen gebouwen hebben een voorbeeldfunctie; - bewoners stimuleren hun woning energiezuiniger te maken door bijvoorbeeld voorlichting te geven en subsidies beschikbaar te stellen; - dat de gemeente honderd procent duurzaam inkoopt; - dat nieuwe woonwijken energieneutraal zijn. Herstructureren en realisatie bedrijventerreinen, De Hemmen, en lokale bedrijvigheid Het herstructureren van bestaande bedrijventerreinen krijgt voorrang op de aanleg van nieuwe terreinen. Bestaande bedrijventerreinen moeten wel tijdig verbeterd worden. Herinrichting, doelmatig gebruik, duurzaamheid en financiering zijn dan de sleutelwoorden. De mogelijkheden en onmogelijkheden ten aanzien van de uitbreiding van De Hemmen in Sneek moet verder in beeld worden gebracht. Het gaat immers om een ontwikkeling die al eerder in gang is gezet. Eén van het belangrijkste punten is dan de haalbaarheid en betaalbaarheid van De Hemmen. De realisatie moet zoveel mogelijk kostendekkend worden uitgevoerd. Erg belangrijke elementen zijn de (landschappelijke) inpassing in het nationaal landschap en de situering ten opzichte van Folsgare. Lokale initiatieven kunnen worden gehonoreerd in het belang van behoud van werkgelegenheid en verbondenheid met het dorp. CDA SWF wil: - eerst de bestaande bedrijventerreinen benutten voordat nieuwe terreinen worden aangelegd; 11

Samen vooruit! -

dat op bedrijventerreinen ook ruimte is voor kleinschalige bedrijvigheid; specifieke aandacht voor Folsgare en het nationaal landschap bij een uitbreiding van De Hemmen.

De haven van Makkum

12

Samen vooruit! 3. Van nazorg naar voorzorg: Voorkomen is beter 3.1. Zorg efficiënt én dichtbij In de zorg is voorkomen bij uitstek beter dan genezen. Dat vraagt om een zo gezond mogelijke levensstijl, om investeringen in voorzieningen die sport en bewegen stimuleren en om goede voorlichting om ongezond gedrag tegen te gaan. Het vraagt vroegtijdige signalering als er iets mis dreigt te gaan met kinderen. Het CDA SWF wil dat de gemeente waar nodig de zelfredzaamheid van inwoners ondersteunt en dat de gemeente voorziet in een woon-, zorg- en welzijnsomgeving voor ouderen en zij die leven met beperkingen. Mensen worden gemiddeld ouder en het aantal ouderen neemt ook in SWF toe. Tegelijkertijd blijven ouderen langer gezond en actief. Actieve en zelfstandige ouderen zijn van belang voor de samenleving. Het CDA SWF wil dat de gemeente werkt aan langer zelfstandig wonen en zelfredzaamheid door te investeren in een levensloopbestendige woonomgeving en passende woningen. Maar ook in de voorzieningen die daar voor nodig zijn zoals passende hulp en ondersteuning vanuit de WMO. Om de zorg efficiënt en dichtbij te organiseren pleit het CDA SWF voor de inzet van wijkteams. Door deze wijkteams wil het CDA invulling geven aan de wensen in een buurt of wijk. Deze wijkteams zullen bestaan uit wijkverpleegkundigen en andere zorgverleners. Deze hulpverleners kennen de wijk en kunnen buurtgericht werken, ze zijn als het ware de spin in het web. Zo krijgen de inwoners van de gemeente SWF in de eigen omgeving de juiste zorg of informatie, waardoor kosten minder kunnen worden. Uitbreiding taken voor gemeente in het sociale domein Op basis van de plannen van het kabinet worden er taken op het terrein van de AWBZ, jeugdzorg en participatie naar de gemeente overgeheveld. Dit betekent dat de gemeente per 2015 verantwoordelijk wordt voor: - de begeleiding, ondersteuning en verzorging uit de AWBZ naar de WMO; - de uitvoering van de Participatiewet (voor WWB–bijstand, voormalig Wajong en WSW) - de jeugdzorg. Het gaat hier om de provinciale jeugdzorg, de jeugdbescherming en -reclassering, de jeugd-ggz en de zorg voor licht verstandelijk gehandicapte jeugd. Omdat het kabinet deze zogenaamde decentralisaties met forse bezuinigingen gepaard laat gaan, moet de gemeente dus meer gaan doen met minder geld. Het CDA SWF wil het beschikbare geld beter benutten door in te zetten op preventie, doelmatiger organiseren en het bundelen van de diverse vormen van ondersteuning. Ook zal een beroep worden gedaan op het benutten van de eigen kracht van burgers en de omgeving. De gemeente treedt daarbij stimulerend op en biedt ondersteuning op maat. Deze samenwerking lukt alleen door anders te denken én anders te doen: van aanbodgericht werken naar vraaggericht werken. Onderlinge contacten stimuleren Het CDA SWF wil dat de gemeente initiatieven ondersteunt die contacten met ouderen tot stand brengen. Een actieve en regisserende rol is daarbij gepast. Mantelzorgers ontlasten Ondersteuning van mantelzorgers door respijtzorg, emotionele en praktische hulp, is van groot belang. Het CDA SWF wil dat mantelzorgers af en toe bij kunnen tanken en wil aandacht voor de mogelijke overbelasting en eenzaamheid die deze zorg met zich mee kan brengen. Innovatieve oplossingen kunnen hierbij enorm ondersteunen. Zo kunnen bijvoorbeeld door middel van een website de huidige voorzieningen overzichtelijk gemaakt worden. Steeds meer ouderen kunnen uit de voeten met internet. Door gerichte online platforms in te richten en in stand te houden kunnen zij ook daar sociale contacten blijven opdoen.

13

Samen vooruit! Voorzieningen in de directe omgeving Te vaak wordt ervan uitgegaan dat ouderen uit zichzelf naar buurtcentra gaan. Voor veel minder mobiele ouderen is dat echter niet het geval. In samenspraak met dorpen en woningcorporaties kunnen gemeenschappelijke ontmoetingsruimtes ingericht worden. Deelname door mensen met een beperking Het hebben van een beperking mag niet betekenen dat mensen minder deel kunnen nemen aan het maatschappelijk verkeer. Het CDA SWF is voorstander van de aanpak waarbij, samen met de WMOmedewerker, gekeken wordt hoe iemand met een beperking door eigen inzet of inzet van het eigen sociale netwerk zo optimaal mogelijk kan functioneren. CDA SWF wil: - investeringen in levensloopbestendige woonomgevingen en passende woningen; - dat wijkteams buurtgericht gaan werken; - dat de gemeente bij nieuwe locaties voor kinderopvang op de mogelijkheden voor combinaties met ouderenopvang wijst; - de mogelijkheden onderzoeken of de gemeente mantelzorgers tegemoet kan komen in de kosten voor kinderopvang, door dit in het eigen gemeentelijk beleid te regelen; - voorzieningen en ontmoetingsplaatsen in de directe omgeving. 3.2. Goed begin is het halve werk De gemeenten worden naast jongerenwerk ook verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Het CDA SWF ziet lokaal jeugdbeleid als het startpunt voor het voorkomen van sociale problemen in de toekomst. Een goed begin in het leven is het halve werk. Een goed begin van de transitie voor de nieuwe jeugdzorgtaak van het rijk naar de gemeenten is dat ook. Daarbij wordt samenwerking gezocht met de onderwijsinstellingen in de gemeente. Vroeg ingrijpen in problematische gezinssituaties past bij de keuze voor voorzorg boven nazorg. Door buurtgericht werken gaat de signalering als vanzelf. Onnodige bureaucratie kan hierdoor verdwijnen. Betrokken en effectief Jeugdzorg wordt vanaf 2015 een taak van gemeenten. Het CDA SWF ziet volop kansen om de jeugdzorg eenvoudiger en effectiever te maken. Het accent moet liggen op het voorkomen van problemen en vroegtijdige signalering als er iets misgaat. Het op peil houden van algemene jeugdvoorzieningen zoals kinderopvang, jeugdgezondheidszorg, scholen, jongerenwerk, sportclubs, muziekverenigingen, scouting etc. in onze kernen helpt als middel om te voorkomen dat onnodig veel jongeren gebruik moeten maken van jeugdzorg. Doel van jeugdzorg voorop Niet de discussie over de structuur van de jeugdzorg en het jongerenwerk staat voorop, maar het doel. Structuren of instellingen zijn daaraan voor het CDA SWF ondergeschikt. Eén instelling neemt de zorg of de ondersteuning per jongere op zich en stemt het waar nodig met anderen af, waarbij ontschotting een vereiste is. Zo bereik je dat er één aanspreekpunt per gezin is. Sport is gezond en vormend Sportdeelname van jongeren is gezond en helpt overgewicht tegen te gaan. Daarnaast bevordert deelname aan sport de teamgeest en leren jongeren zich inzetten voor elkaar. Het CDA SWF stimuleert jeugdlidmaatschap en wil initiatieven zoals ‘de sportsnuffelweek’ blijven ondersteunen. Doordat de jeugdsubsidie minder is geworden moeten de clubs op de mogelijkheden worden gewezen waar ondersteuning van de gemeente te vinden is. CDA SWF wil: - algemene jeugdvoorzieningen, zoals sport- en muziekverenigingen, op peil houden en lidmaatschap van verenigingen stimuleren; 14

Samen vooruit! -

bij jeugdzorg de jongere centraal stellen waarbij één instelling voor de zorg en ondersteuning zorgt.

3.3. Veiligheid bevorderen Veiligheid is een fundamenteel recht voor elk mens. De overheid heeft als enige het recht dwangmaatregelen te nemen om de veiligheid in de samenleving te garanderen. Maar veiligheid is wel een zaak van iedereen. De veiligheid in de samenleving hangt samen met de sociale verantwoordelijkheid die mensen in hun eigen omgeving willen nemen. Een benadering van veiligheid die verder gaat dan de inzet van politie is de enige duurzame manier om de samenleving in SWF veiliger te maken en om veiligheid in de toekomst te garanderen. Politie in de buurt Het bezoeken van een politiebureau of een andere vorm van direct contact met de politie moet dicht bij huis mogelijk blijven met daarbij publieksvriendelijke openingstijden. Aangifte doen via internet wordt bevorderd. De wijkagent moet zichtbaar zijn voor de buurt en 80 procent van zijn of haar tijd in de buurt actief zijn. Alcohol en drugs en tabak Bij veel gevallen van overlast speelt alcohol een rol. Het CDA SWF wil dat de leeftijdsgrens van 18 jaar (per 1 januari 2014) voor aankoop en gebruik van alcohol streng wordt gehandhaafd, dit in samenspraak met de winkeliers. Bij evenementen wordt evenementenbier (met een lager alcoholpercentage) geschonken. Voor alcohol, drugs en tabak is voorlichting aan ouders belangrijk om hen op hun verantwoordelijkheid aan te kunnen spreken. Problematisch alcoholgebruik door jongeren onder de 18 jaar moet worden aangepakt. Het CDA SWF wil dat de gemeente zich inzet om samen met ouders, scholen en verkopers van alcohol (supermarkten, cafés, sportkantines et cetera) een proactief beleid te voeren. Daarnaast wil het CDA SWF dat de gemeente kordaat optreedt als de regels worden overtreden. Het CDA SWF ontmoedigt drugsgebruik en wil geen uitbreiding van het aantal coffeeshops in onze gemeente. Cameratoezicht Cameratoezicht is een effectief middel om vandalisme of inbraken op industrieterreinen te verminderen. De camera’s ondersteunen de politie bij het voorkomen van escalaties in het uitgaansgebied en bij tegengaan van geweld. Op dit moment loopt er op initiatief van het CDA SWF een proef met cameratoezicht. Uit de evaluatie van deze proef moet blijken of het cameratoezicht een vervolg kan krijgen. Prostitutie Het CDA SWF wil een mensenhandelvrije gemeente door stevig in te zetten op de handhaving van de regels rond prostitutie. Daar waar prostitutie toegestaan is, worden voorzieningen getroffen om prostituees een uitweg te bieden. Samenwerking Om incidenten te voorkomen en aan te kunnen pakken brengt de gemeente samenwerking tot stand tussen welzijnsinstellingen, GGD, GGZ, maatschappelijk werk, politie, BOA’s en veiligheidshuizen. Dat kan door vooraf heldere afspraken te maken. Rampenbestrijding Gemeenten, dus ook de gemeente SWF, moeten zich voorbereiden op incidenten en crises. In geval van calamiteiten moet de organisatie er staan. Dat vraagt goede (regionale) afspraken en trainingen met de politie en de hulpdiensten. CDA SWF wil: - de Centra voor Jeugd en Gezin inzetten voor voorlichting aan ouders over alcohol- en drugsgebruik, ook via de scholen; 15

Samen vooruit! -

op het vlak van alcohol, drugs en tabak dat de gemeente kordaat optreedt als regels worden overtreden; geen uitbreiding van het aantal coffeeshops; de bereikbaarheid en zichtbaarheid van de wijk- of buurtagent vergroten; een degelijke en operationele organisatie als het gaat om rampenbestrijding.

Zichtbaarheid van de politie

16

Samen vooruit! 4. Participatie: Iedereen doet mee Ieder mens heeft talenten. Talenten zijn echter niet evenredig verdeeld. Het CDA streeft naar een samenleving waarin iedereen erbij hoort en zijn of haar steentje bijdraagt. Dat betekent lokaal dat er steeds werk moet worden gemaakt van een samenleving waarin mensen niet worden uitgesloten. Eén van de christendemocratische uitgangspunten is: bevorderen dat mensen elkaar leren kennen en zo vooroordelen bestrijden en voorkomen. Werk is een middel bij uitstek om deel te nemen aan de samenleving en verantwoordelijkheid te dragen voor het eigen leven of het eigen gezin. Naast de nodige solidariteit spreken we mensen ook aan op hun persoonlijke verantwoordelijkheden. Rechten en plichten gaan dus hand in hand. 4.1. Welzijn van mensen Het gemeentelijk WMO-beleid is gebaseerd op drie uitgangspunten: iedereen doet mee, problemen voorkomen (door preventie en vroege signalering) en problemen waar nodig oplossen (door individuele ondersteuning). Daar waar mensen niet in staat zijn om geheel op eigen kracht deel te nemen aan de samenleving, staat de gemeente garant voor een passende compensatie. Daarbij bepalen niet de professionals of de gemeente wat mensen nodig hebben, maar verwoorden mensen dat zelf in een open gesprek met de WMO-medewerker. De gemeente krijgt op termijn (2015) extra taken rond ondersteuning en persoonlijke verzorging. Daar wordt in de plannen van het kabinet fors op bezuinigd. Ook het jarenlang bestaande recht van ouderen op lijfgebonden zorg en verpleging wordt afgeschaft. CDA SWF wil deze mensen niet aan hun lot overlaten. De professional heeft de juiste kennis op het gebied van advies, voorlichting en instructie. Leeftijd, lichamelijke, psychische of verstandelijke beperkingen mogen geen belemmerende factoren zijn voor deelname aan de samenleving. CDA SWF staat voor een samenleving waarin iedereen erbij hoort. Zo’n samenleving kan niet eenzijdig door de overheid worden gecreëerd. Iedereen die deel uitmaakt van de samenleving is daarvoor nodig. Dat begint bij het gezin en de directe woonomgeving. Maar ook op school, in het bedrijfsleven, in de sport en in het uitgaansleven is inclusief denken en niemand buitensluiten belangrijk. Het CDA wil initiatieven ondersteunen die een inclusieve samenleving dichterbij brengen. Het welzijnswerk in de gemeente kan hierin een stimulerende functie hebben. Dat betekent dat het CDA geen activiteiten ondersteunt waar uitsluitend specifieke doelgroepen welkom zijn, maar activiteiten ondersteunt waarbij mensen met beperkingen zich welkom voelen en worden opgenomen in de reguliere samenleving. Vraag van mensen Financiering van ondersteuning vindt zoveel mogelijk plaats door niet de instelling (dus het aanbod van ondersteuning) te financieren, maar de vraag van mensen. Dit kan door diverse vormen van persoonsvolgende financiering zoals een persoonsgebonden budget of een persoonsvolgend budget of vouchersysteem waarmee zorg kan worden ingekocht wanneer iemand daarvoor kiest. Niet waar iemand recht op heeft moet leidend zijn, maar waarmee iemand geholpen is. Met die instelling kunnen kosten bespaard worden zodat het aanbod voor iedereen bereikbaar blijft. Voedsel- en kledingbanken Voedsel- en kledingbanken blijken helaas noodzakelijk maar moeten wel een tijdelijke oplossing zijn. Het CDA SWF wil dat de gemeente de voedsel- en kledingbanken waar nodig ondersteuning biedt bij het vinden van een geschikte accommodatie. Bezoekers van de voedsel- en kledingbanken hebben vaak meerdere problemen, zoals werkloosheid en schulden. De gemeente moet bezoekers van de voedsel- en kledingbanken actief benaderen om deel te nemen aan schuldhulpverleningstrajecten en te helpen bij het zoeken naar werk. Zo kunnen de voedsel- en kledingbanken een tijdelijke voorziening blijven.

17

Samen vooruit! CDA SWF wil: - geen financiering van instellingen, maar budget bij de ondersteuning van de vragende klant; - inzet van de WMO-consulent voor het vinden van de beste oplossing samen met de cliënt; - actieve hulp voor bezoekers van voedsel- en kledingbanken. 4.2. Weer aan het werk Werkloosheid is een groeiend probleem voor mensen en de maatschappij. De economische omstandigheden maken het vinden van werk steeds minder eenvoudig. Toch blijft werk een belangrijke factor om mee te kunnen doen in de maatschappij. Het CDA SWF vindt dat - als je gebruik maakt van een uitkering - het uitgangspunt moet zijn dat je zo snel mogelijk weer in je eigen levensonderhoud kunt voorzien. Op weg daar naar toe kan dat betekenen dat je een opleiding volgt, of een bijdrage levert door het doen van vrijwilligerswerk. Bijzondere positie van jongeren De aanpak van jeugdwerkloosheid heeft prioriteit. Om jongeren uit een uitkering te houden, wordt ingezet op training, scholing, werkervaringsplaatsen en aanvullingen op het loon wanneer zij niet volledig kunnen werken. Daarbij wil het CDA SWF jongeren actief betrekken in het maken van plannen tegen jeugdwerkloosheid. Tegenprestatie Gemeenten verplichten mensen die een bijstandsuitkering ontvangen en niet in een reintegratietraject zitten, tot het leveren van een tegenprestatie. Dit kan in de vorm van vrijwilligerswerk. Het CDA SWF ziet hierbij mogelijkheden voor een combinatie met de WMO. CDA SWF wil: - jongeren actief betrekken bij het maken van plannen tegen jeugdwerkloosheid; - een actieve houding bij deelname aan het arbeidsproces. 4.3. Goed onderwijs Niets heeft zoveel impact op een goede sociale integratie als onderwijs. Onderwijs vergroot de kansen van kinderen, jongeren en ouderen. De bevoegdheid van de gemeente op het gebied van onderwijs is niet groot. Dat geeft veel scholen de positieve vrijheid om zelf te bepalen hoe goed onderwijs eruitziet. Scholen zijn belangrijke partners als het gaat om signaleren en oplossen van problemen. Schoolgebouwen Multifunctioneel gebruik van schoolgebouwen staat voorop. Het CDA SWF streeft naar een brede buurtschool als spil in het dorp en de wijk en als een ontmoetingsplek die ook ’s avonds en in het weekend optimaal benut wordt. Bijvoorbeeld doordat het schoolplein openbaar speelterrein is. Of door er ’s avonds onderwijs of cursussen (voor bijvoorbeeld senioren of taallessen voor allochtone inwoners) aan te bieden. Keuzevrijheid van ouders Het CDA staat voor de keuzevrijheid van ouders als het om scholen gaat. De vrijheid om te kunnen kiezen tussen bijzondere of openbare scholen moet blijven bestaan, ook in regio’s waar er sprake is van bevolkingskrimp. Kwaliteit van scholen staat voorop. Regioscholen en de ontwikkeling hiervan kunnen hierbij een rol spelen. De veelgenoemde grens van 100 leerlingen voor een basisschool mag hierbij niet leidend zijn. CDA SWF wil: - dat ouders keuzevrijheid houden tussen een bijzondere of een openbare school; - dat de gemeente bij een sluiting van scholen eventueel vervangend leerlingenvervoer organiseert en betaald;

18

Samen vooruit! -

dat kwaliteit van het onderwijs leidend is en niet de veelgenoemde grens van 100 leerlingen per basisschool; multifunctionele inzet van scholen en andere openbare gebouwen.

19

Samen vooruit! 5. Van gebruiken naar waarderen: Niet alles is in geld uit te drukken Alles in onze omgeving is van waarde. Ook als het niet direct in euro’s valt uit te drukken. Dit geldt bijvoorbeeld voor de leefbaarheid in de kernen in onze gemeente, die is onbetaalbaar. Dit geldt ook voor ons landschap, voor de (kleine) detailhandel en de boerenbedrijven die vaak al decennia of nog langer aan het dorp of de stad verbonden zijn. CDA’ers zijn rentmeesters van wat van waarde is. Daarin zit ook economische potentie. En er hoeft geen tegenstelling te zijn tussen duurzaamheid en economische ontwikkeling. Dat laatste is volgens het CDA nodig voor behoud en -waar mogelijk groei - van de werkgelegenheid. 5.1. Gezonde lokale economie Een samenleving waar iedereen bij hoort heeft behoefte aan een gezonde economie en voldoende werkgelegenheid. Hoewel gemeenten slecht deels de economische ontwikkeling kunnen beïnvloeden, is vooral het midden- en kleinbedrijf (MKB) afhankelijk van lokale keuzes. Zonder groei van de lokale economie komt er geen werkgelegenheid bij. De gemeente creëert de randvoorwaarden voor die noodzakelijk groei en ondersteunt (waar mogelijk) bedrijven, maar gaat niet voor de individuele ondernemer keuzes maken. Detailhandel De detailhandel staat onder druk. Maar deze groep is wel bepalend voor het aanzien van een dorpen stadshart en voor de levendigheid en leefbaarheid in een dorp of stad. Winkels horen in het dorp of het centrum van een stad, vindt het CDA. Het CDA SWF is tegen de ontwikkeling dat winkels gevestigd worden aan de rand van een dorp of stad. CDA SWF wil: - winkels in het centrum van een stad of dorp en niet aan de randen. Ruimte geven aan de lokale economie Het CDA zet zich in voor de lokale economie. Het CDA wil een vitaal centrum, zowel in de steden als in de dorpen. Dit niet alleen ten gunste van de ondernemers maar ook voor de leefbaarheid. CDA SWF wil: - dat de leegstand geïnventariseerd wordt en dat partijen zich ten doel stellen huurders voor de panden te vinden; - dat de gemeente in gesprek gaat met de betrokkenen als vastgoedeigenaren, winkelverhuurders en huurders. Midden- en kleinbedrijf Om startende bedrijven te ondersteunen organiseert en/of faciliteert de gemeente met de ondernemersverenigingen uitwisseling tussen nieuwe en ervaren ondernemers. De gemeente stemt opleidings- en re-integratietrajecten voor uitkeringsgerechtigden af met de ondernemersverenigingen op de behoefte aan lokaal en regionaal (winkel) personeel. De gemeente gaat bovendien bij (ver)bouwplannen van winkeliers terughoudend om met welstandseisen. Als een bedrijf ergens niet binnen de regels past, helpt de gemeente en zoekt naar andere mogelijkheden. Bereikbaarheid van bedrijven Bedrijventerreinen moeten goed bereikbaar zijn, zowel op de digitale weg als op de echte wegen. Nieuwe vormen van collectief vervoer worden waar mogelijk bevorderd. Digitale bereikbaarheid speelt ook een belangrijke rol, de aanwezigheid of de aanleg van Wi-Fi wordt bevorderd. In de steden kan bevoorradingsverkeer flexibeler toegelaten worden, mits er aantoonbaar gebruik wordt gemaakt van stillere motoren.

20

Samen vooruit! Zelfstandigen zonder personeel (zzp-ers) Het CDA wil het voor zzp-ers makkelijker maken om een eigen bedrijf aan huis te vestigen. Dit punt is ook belangrijk met het oog op mantelzorg: met een bedrijf aan huis wordt organiseren van mantelzorg eenvoudiger. De bestemmingplannen moeten hierin voorzien. In het aanbestedingsbeleid van de gemeente wordt waar mogelijk ruimte gegeven aan kleine zelfstandigen en kleine bedrijven om mee te dingen naar opdrachten. De criteria worden zo opgesteld dat plaatselijke bedrijven kunnen inschrijven op die opdrachten. Koopzondag Hoewel het CDA SWF niet gelukkig is met de recente uitbreiding van het aantal koopzondagen in SWF, beseft ze dat deze discussie een gelopen race is. Het CDA SWF wil wel dat het personeel vrijheid heeft omtrent de inzet op zondag. Ondernemersfonds In overleg met en met instemming van ondernemers kan de gemeente een fonds instellen waaruit initiatieven van georganiseerde ondernemers worden gefinancierd. Het CDA SWF wil ‘free-ridersgedrag’ (wel meeprofiteren, niet meebetalen) van ondernemers tegengaan. Ondernemers betalen mee aan het fonds en beheren het fonds ook zelf. Dit vindt plaats via een heffing (OZB of reclamebelasting). Een goed voorbeeld hiervan is het bestaan van het ‘Sinterklazenfonds’ in Bolsward en Sneek, dat de intocht van de goedheiligman organiseert. CDA SWF wil: - in overleg met de ondernemers onderzoeken of het mogelijk is om in SWF per dorp of stad een ondernemersfonds in te stellen waar alle ondernemers aan meebetalen. 5.2. Gezonde agrarische sector De leefbaarheid op het platteland staat of valt volgens het CDA SWF met een gezonde agrarische sector. Het CDA is bij uitstek de partij die zich inzet voor een vitaal buitengebied. Het CDA streeft naar een goede balans tussen landbouw, recreatie en natuur. Een buitengebied waar plaats is voor de boer, de burger en de toerist. De authenticiteit en eigenheid van kleine kernen en dorpen is voor het CDA SWF zeer waardevol. Bestaande agrarische bedrijven De huidige agrarische bedrijven zijn de belangrijkste economische drager van het platteland. Het CDA wil bij de noodzaak van uitbreiding vooral inzetten op hervestiging van bestaande bedrijven als er sprake is van een conflict met de leefomgeving, de natuur of het milieu. Landbouw De noodzakelijk vergroting van boerenbedrijven kan de komst van grotere stallen betekenen. Een kwalitatieve inpassing in het landschap van deze, uiteraard diervriendelijke stallen, is een vereiste. Het CDA SWF wil ruimte bieden aan schaalvergroting. En is voorstander van de Nije Pleats methode zoals die in Fryslân gehanteerd wordt. Het CDA is terughoudend bij de omschakeling van landbouwgrond naar natuur. Functieverandering Als een agrarisch bedrijf stopt, komt er soms een boerderij leeg te staan. Het CDA SWF is een voorstander van een nieuwe bestemming door bijvoorbeeld wonen mogelijk te maken, of andere functies mogelijk te maken. Dat kan een zorgfunctie zijn of een andere vorm van eigentijds ondernemerschap. Agrarisch Natuurbeheer Veel boeren in de gemeente doen aan agrarisch natuurbeheer en zijn lid van één van de agrarische natuurverenigingen in SWF. Er is daarnaast meer samenwerking nodig tussen de terreinbeherende 21

Samen vooruit! organisaties als Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, It Fryske Gea en grondgebonden agrarische sectoren als de melkveehouderij. Het doel moet zijn dat melkveehouders veel meer betrokken worden bij het beheer van terreinen, bijvoorbeeld door begrazing en inscharen, door het leveren van ruige mest etc. CDA SWF: - is van mening dat agrarische bedrijven de belangrijkste economische drager zijn op het platteland; - wil een duurzame ontwikkeling van de agrarische sector, duurzaam voor zowel boer, dier als omgeving (niet of-of maar en-en); - wil een blijvende rol voor boeren bij het onderhoud van het landschap; - nieuwe bestemmingen voor vrijkomende agrarische gebouwen, mits dit niet tot problemen voor de omgeving leidt. Educatie Het cliché dat kinderen vaak niet weten waar ons voedsel vandaan komt gaat maar al te vaak op. Ook in onze gemeente. Waar vroeger bijna iedereen een boer in zijn familie of nabije omgeving had is dat nu allang niet meer het geval. Daarmee komen kinderen op afstand te staan van natuur en landbouw. Een groen schoolplein waar eventueel ook groente geteeld wordt kan helpen om dat tij te keren. Op bezoek bij een boer als onderdeel van het lesprogramma in het basisonderwijs is een idee dat het CDA SWF van harte steunt. Dit vindt in onze gemeente al plaats en moet behouden blijven en waar mogelijk uitgebreid worden. Initiatieven m.b.t. stads- of dorpslandbouw verdienen steun. CDA SWF: - vindt het belangrijk dat kinderen in zowel de stad als de dorpen weten waar hun eten vandaan komt en zo ook het belang van de natuur ontdekken. 5.3 Nieuwe groene energie Niet alleen gebruiken maar ook bewaren is het uitgangspunt van het CDA. Dat geldt voor grondstoffen, energie, voedsel en afval. Alles heeft waarde. Als we dit belangrijk vinden moeten we het anders gaan doen. Het CDA SWF streeft ook lokaal naar een balans tussen mens, milieu en een gezonde economie. We gaan hierbij uit van ambitieuze maar haalbare milieudoelen. En willen lokale bedrijven en vooral de inwoners betrekken bij de overgang naar een duurzaam ingerichte gemeente. Om duurzaamheid niet alleen een project van de overheid te laten zijn en om invulling te geven aan het ‘containerbegrip’ kiezen we als CDA SWF voor spontane projecten. Zelf energie opwekken Het CDA SWF wil ruimte voor burgers die zelf energie opwekken en pleit voor het wegnemen van obstakels en barrières bij initiatieven van buurten, verenigingen, coöperaties en bedrijven. Bij dergelijke initiatieven is het wel van belang dat de gemeente afspraken vastlegt over de te leveren prestaties. CDA SWF wil: - ruimte voor het zelf opwekken van energie door zowel burgers, agrarisch ondernemers als buurten, wijken, verenigingen, coöperaties en bedrijven. Windenergie Windenergie is een onderdeel van duurzame en groene energie. Onderzoek naar opschaling van de bestaande windmolens van Windpark A7 (Witmarsum), Beaburen (Tjerkwerd) en Hiddem Houw (Cornwerd), past in de omschakeling van fossiele energie naar die duurzame energie. CDA SWF wil dat ook onderzocht wordt of en hoe andere initiatiefnemers kunnen aansluiten bij de genoemde zoekgebieden waardoor een breder draagvlak ontstaat. CDA SWF wil dat 22

Samen vooruit! laagdrempelige participatiemogelijkheden worden onderzocht; hoe kan de hele gemeente van windmolens profiteren, kan er een eigen energiecorporatie SWF komen, en hoe kan een ‘dorpsmolen’ worden gepositioneerd? De inzet is dat bestaande solitaire molens worden opgeruimd, deze kunnen een plaats krijgen in een beperkt aantal clusters met compensatie/verbetering aan de eigenaren. CDA SWF blijft in gesprek met inwoners, Rijk en Provincie om zo tot een optimale verdeling van parken en windmolen te komen. In dat kader moet onderzocht worden wat de mogelijkheden zijn van plaatsing van windmolens op/nabij de Afsluitdijk. Als alle onderzoeken tot een negatief advies leiden en het rijk blijft vasthouden aan de Rijkscoördinatieregeling, dan is CDA SWF tegen plaatsing van windmolens in het IJsselmeer. Verduurzamen van verkeer Het autoverkeer kan verder verduurzaamd worden door op verschillende plekken in onze gemeente oplaadpunten voor elektrische auto’s te installeren. Ook kan dit door het rijden op groen gas te stimuleren. De gemeente geeft het goede voorbeeld door ‘duurzame auto’s’ aan te schaffen. Afval De gemeente is verantwoordelijk voor het inzamelen van afval. Dit moet in de ogen van het CDA SWF kostendekkend gebeuren. In de overeenkomst met de inzamelaar moet recycling van afvalproducten een belangrijke plaats innemen. De reststroom aan afval die overblijft moet volgens het CDA SWF bij voorkeur gebruikt worden om energie op te wekken. Het streven moet zijn: 1) voorkomen van afval, 2) hergebruik van afval en 3) recycling van afval. Zwerfafval Een belangrijke bron van ergernis is het zwerfafval in de bermen, op het water en op andere plekken. Hier ligt een belangrijke taak in de opvoeding. Handhaven is moeilijk maar bewustwording en educatie kunnen bij de oplossing van dit probleem een belangrijke rol spelen. CDA SWF wil: - dat de gemeente scholen en organisaties die een project maken van zwerfafval, actief ondersteunt met bijvoorbeeld voorlichtingsmateriaal. 5.4. Wel in geld uit te drukken Het grootste deel van het bedrag van de gemeentebegroting wordt ontvangen van de Rijksoverheid. Slechts een beperkt aandeel komt uit lokale heffingen en belastingen. In beide gevallen is er sprake van belastinggeld, deels opgebracht door de inwoners van de gemeente. CDA SWF heeft de overtuiging dat we duurzaam moeten omgaan met de financiële middelen die voorhanden zijn, nog nadrukkelijker in tijden van bezuinigingen. CDA SWF wil: - zorgvuldigheid, spaarzaamheid, transparantie en gematigde lokale lasten als uitgangspunten voor het financieel beleid; - het uitgangspunt hanteren de belastingen jaarlijks met niet meer dan de indexering te verhogen, tenzij beleid vanuit Den Haag de gemeente dwingt om een belastingverhoging te hanteren. Sparen en weerstandsvermogen De hoogte van de gemeentelijke uitgaven en investeringen vormt geen doel op zich. Ze dragen bij aan een maatschappelijk doel. We leven niet bij de waan van de dag. We zorgen dus ook voor voldoende weerstandsvermogen.

23

Samen vooruit! CDA SWF wil: - gezond financieel beleid voeren met een reservepositie die voldoende is om calamiteiten op te vangen. Transparantie Er is niks geheim aan de inkomsten en uitgaven van de gemeente. Om die reden ontvangen inwoners, bijvoorbeeld bij hun OZB-aanslag, een korte weergave van de inkomsten en uitgaven van de gemeente. CDA SWF wil: - transparantie en met een ‘begroting in één oogopslag’ (enkele A4-tjes) laten zien waar het geld vandaan komt én naar toe gaat.

p/a Buren 15 8757 JW Gaast  [email protected]  www.cda-swf.nl 24