Veranderend Zorglandschap

Netwerk Cliëntenraden in de Zorg

Veranderend Zorglandschap

In deze special o.a.: • Het einde van het traditionele ziekenhuis en de rol van de Cliëntenraad • Andere besturing voor vitale zorgorganisaties

• Veranderingen in het zorglandschap en de rol van de Cliëntenraad •Workshop Veranderend Zorglandschap en de Cliëntenraad

pagina 2

Zorg

Voorwoord Er staan ons veel veranderingen te wachten in het zorglandschap. Veel van die veranderingen zijn al ingezet. Om dit in goede banen te leiden past een gedegen reflectie hoe we omgaan met structuren, gebouwenbeheer. Ook leidinggevenden in de zorg zullen zich een andere attitude moeten aanmeten. Structuren zullen moeten gaan veranderen. En, uiteraard, cliëntenraden zullen in dat hele proces hun weg moeten vinden. Gastschrijvers Theo Staats en Leo Mimpen stellen vast dat het zorglandschap permanent in ontwikkeling blijft. In de ziekenhuissector is er een verschuiving van de lichtere zorg en een concentratie van de meer complexe zorg. Bij de ouderenzorg spelen scheiden van wonen en zorg en de verschuiving naar de WMO. De vraag voor de cliëntenraden is echter of het allemaal wel zo zal gaan lopen als verwacht. Vanuit het gastschrijverschap van Theo en Leo is als spin off het idee ontstaan om vanuit het netwerk van het NCZ en de expertise van de heren in gezamenlijkheid een workshop aan te bieden. Harriët Messing komt tot de conclusie dat er veel mis is gegaan bij de besturing van vitale zorgorganisaties. Dit vraagt om een andere vorm van leiderschap en andere besturingssystemen. Zij schrijft hierover aan de hand van het boek van Jaap van der Mei, Fatale en Vitale spiralen in de zorg, 16 zorgeigen oplossingen. Tot slot beschrijf ik op een zo laagdrempelige en praktisch mogelijke manier dat een cliëntenraad bij al deze veranderingen een belangrijke rol kan spelen. Sommige cliëntenraden zijn zich minder bewust van welke officiële bevoegdheden zij hebben. Naast een formeel-juridische positie kan een cliëntenraad door een actieve presentie en communicatie richting zowel raad van bestuur als achterban de belangen van de cliënt en het bewaken van de kwaliteit van de zorg beter vormgeven. Sjon Onnekink.

Redactioneel De bestuursleden van het NCZ willen graag nadrukkelijker contact met cliëntenraden om te weten te komen wat er speelt en waar zij mogelijk bij kunnen ondersteunen. Ook wil het bestuur zich graag nader voorstellen aangezien er een aantal nieuwe bestuursleden hebben plaats genomen. U kunt een telefoontje of email verwachten waarin gevraagd wordt of een bezoek gewenst is. Natuurlijk kunt u ons ook zelf uitnodigen. Een dergelijk bezoek(je) kan voorafgaand, tijdens of na afloop van een vergadering van de cliëntenraad plaatsvinden, maar kan uiteraard ook separaat.

Het einde van het traditionele ziekenhuis en de rol van de Cliëntenraad Wat speelt er in het zorglandschap? Verleden en nabije toekomst. Het systeem van zorgverlening heeft te maken gehad met ingrijpende wijzigingen. Vergeet niet dat het traditionele ziekenhuis uit het einde van de negentiende eeuw stamt. Sindsdien heeft de geneeskunde een grote vlucht genomen. Dit had uiteraard ingrijpende gevolgen voor het ziekenhuis. Dat groeide enorm en ook ontstonden in de loop der jaren, door toenemende kennis, steeds meer specialisaties in de geneeskunde. Een ander aspect dat van invloed was op de ontwikkeling van de ziekenhuizen is de wens om de zorg toegankelijker te maken. Dit streven vroeg om meer efficiëntie: zowel in het belang van de patiënt als met het oog op kostenbeheersing. Door de zorg te concentreren, konden schaalvoordelen worden bereikt. De reorganisatie en de verdeling van ziektekosten leidden aan het einde van de vorige eeuw vervolgens tot een enorme fusiegolf.

Ook vandaag de dag zien we een aantal ontwikkelingen, dat in de nabije toekomst tot een andere inrichting van het zorglandschap zal leiden. Aan de topklinische zorg worden verscherpte kwaliteitseisen gesteld. Specialisten in ziekenhuizen moeten een minimum aantal cliënten(patiënten) per ziektebeeld behandelen. Dit leidt tot een concentratie van complexe behandelingen. De zorginhoudelijke verschillen tussen de topklinische (algemene) ziekenhuizen en de academische ziekenhuizen (1) worden daardoor kleiner. Recent zien we dat ook terug in de fusies tussen ziekenhuizen, die erop gericht zijn om te voldoen aan kwaliteitseisen voor de hoog-complexe zorg. Zo heeft de NMA drie fusies goedgekeurd: Orbis Medisch en Zorgconcern en het Atrium Medisch Centrum Parkstad, het Spaarne Ziekenhuis en Kennemer Gasthuis en het TweeSteden ziekenhuis en het St. Elisabeth Ziekenhuis. Aan de andere kant vervaagt voor de meer eenvoudige laag-complexe acute zorg en de chronische zorg het onderscheid tussen ziekenhuiszorg, eerstelijnszorg en specifieke preventie.

pagina 3

(1)Een academisch ziekenhuis heeft een aantal functies dat overeenkomt met de algemene ziekenhuizen, namelijk de reguliere patiëntenzorg, de topklinische zorg en de opleidingsfunctie voor medisch specialisten. Daarnaast heeft het universitair medische centrum nog een topreferentiefunctie, een werkplaatsfunctie (wetenschappelijk onderzoek en onderwijs voor de medische faculteit) en een ontwikkelingsfunctie (ontwikkeling van nieuwe medische technologieën en behandelwijzen)

Groeiende en veranderende zorgvraag. Demografische, sociaal economische en technologische ontwikkelingen zorgen ervoor dat het huidige zorglandschap onhoudbaar wordt. De toenemende vergrijzing en ontgroening zullen een ongekende impact hebben op de omvang en het type zorgvraag. Immers, in de periode tot 2040 zal de Nederlandse bevolking maar beperkt (5%) groeien. Het aantal ouderen (65+) neemt in dezelfde periode echter toe met ca. 75% (de vergrijzing). En het zijn juist de ouderen die het meest gebruik maken van de ziekenhuizen. Daarbij komt nog dat de totale beroepsbevolking, de mensen die werken, in de periode tot 2040 met 10% zal afnemen (de ontgroening). De toenemende individualisering, in combinatie met de steeds grotere beschikbaarheid van informatie, leidt ertoe dat de zorgvraag verder stijgt en meer persoonsgericht wordt. Daarnaast kunnen door technologische ontwikkelingen straks cliënten behandeld worden, voor wie momenteel nog geen mogelijkheden bestaan. Daar komt bij dat de zorgvraag verandert: er komen steeds meer chronisch zieken, die bovendien vaak meerdere aandoeningen tegelijkertijd hebben. Kortom, als er niets aan de organisatie in de zorg verandert, dreigt de zorg onbetaalbaar te worden. Veranderend zorglandschap 24/7 De Raad voor Volksgezondheid & Zorg (RVZ) schetst in het adviesrapport ‘Medisch-specialistische zorg in 20/20’ een beeld van het zorglandschap in 2020. Kern van het advies is ‘zorg dichtbij als het kan en ver weg als het moet’. Dat leidt tot deconcentratie (spreiding) van relatief eenvoudige, veelvoorkomende zorg en concentratie van complexe en acute zorg in een beperkt aantal ziekenhuizen. Er ontstaan zorgnetwerken, waarin verschillende zorgprofessionals samenwerken, onderling en met hun cliënten, om integrale zorg te kunnen bieden. Hoewel de zorgnetwerken op verschillende wijzen georganiseerd zijn en qua samenstelling variëren in de loop der tijd, hebben zij gemeen dat ze een geografische oriëntatie hebben als het gaat om het leveren van zorg. Dit betekent dat er altijd een gezondheidscentrum dicht bij de burger moet zijn, dat 24/7 (uren/dagen) geopend is. In deze centra vindt coördinatie van de gehele keten van verpleging, verzorging en chronische ziekenzorg plaats. Ook maken de poliklinische voorzieningen deel uit van deze centra. Medische vervolgvoorzieningen


met specifieke indicatiegebieden, zoals een kliniek waar heupen worden vervangen, zijn gekoppeld aan de gezondheidscentra. Ziekenhuizen bieden dus niet meer alle medisch-specialistische functies aan, maar vormen onderdeel van een zorgnetwerk waar ook een Universitair of een topklinisch ziekenhuis deel van uitmaakt. Per regio is volgens het advies één grote locatie voor Spoedeisende Hulp (SEH) voldoende. Dit zou wettelijk geregeld moeten worden.

Om het bovenstaande vergezicht te kunnen realiseren is volgens de RVZ een substantiële, zorginhoudelijke verbetering van de ‘eerstelijns’-zorg noodzakelijk: de uitrol van gezondheidscentra over het land en de vestiging van medisch-specialistische voorzieningen in deze centra. Tevens is een belangrijke rol weggelegd voor het nieuwe Kwaliteitsinstituut, dat toezicht moet gaan houden op het instellen en handhaven van publieke kwaliteitsnormen. Minister Schippers van Volksgezondheid heeft het advies van de RVZ in belangrijke mate onderschreven. Ook de huidige kabinetsplannen lijken, zeker nu de inkomensafhankelijke zorgpremies niet meer doorgaan, deze ingeslagen weg te vervolgen. De Minister is wel van mening dat ook voor de complexe zorg de patiënt zoveel mogelijk moet kunnen kiezen uit meerdere zorgaanbieders. Alleen voor wat betreft de SEH heeft de Minister een ander standpunt. Zij voelt niets voor het wettelijk regelen van de SEH van ziekenhuizen op basis van gebiedsindeling, regiobudget, prestatiecriteria en zorgstandaard, zoals de RVZ dat bepleitte. Met de oprichting van het Kwaliteitsinstituut(2) heeft de Minister ervoor gezorgd dat het veld gestimuleerd wordt om in gezamenlijkheid professionele zorgstandaarden te ontwikkelen. Deze zorgstandaarden zullen aan een aantal eisen moeten voldoen. Zo moeten de zorgstandaarden onder meer het integrale zorgproces vanuit het perspectief van de cliënt beschrijven (en dient de cliënt dus ook als gelijkwaardige partner(3) aan tafel zitten). Daarnaast moeten zij behandel- of zorgdoelen bevatten en aandacht besteden aan doelmatigheid. De missie van het Kwaliteitsinstituut is het bevorderen en

pagina 4

Zorg

ondersteunen van permanente verbetering van de zorgkwaliteit en kwaliteitstransparantie in Nederland. Dat gebeurt op vier manieren: 1. Bevorderen dat kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten tot stand komen. Een kwaliteitsstandaard is een overzicht met afspraken voor goede zorg. Daarin is opgenomen welke richtlijnen of ‘best practices’ kunnen worden gebruikt, welke kwaliteitsindicatoren gelden en hoe verschillende professionals samenwerken. Voor professionals in de zorg wordt dit de leidraad bij hun handelen. 2. Helpen bij het invoeren van vastgestelde kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten, zodat iedereen ook de zorg krijgt die nodig is volgens die standaard. Met de ervaring en inzichten die alle zorgpartijen vervolgens opdoen en uitwisselen, worden standaarden op gezette tijden geactualiseerd. 3. De informatie over de kwaliteit van de geleverde zorg zodanig ontsluiten dat partijen in de zorg daar hun voordeel mee kunnen doen en dat cliënten worden ondersteund bij hun keuzes in de zorg. 4. Bevorderen van gepast gebruik van zorg. (2)Als sectie bij het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) (3)Diana Delnoij, directeur van het Centrum Klantervaring Zorg, is benoemd tot inhoudelijk kwartiermaker van het Kwaliteitsinstituut.

Theo Staats en Leo Mimpen

Tips voor Cliëntenraden Het lijkt duidelijk dat het zorglandschap in ontwikkeling blijft, ook in de komende jaren zal hierin het nodige gaan veranderen. De voorgespiegelde veranderingen worden alle mede ingegeven door het belang van de patiënt. Als het allemaal uit gaat komen - de minder complexe zorg komt dichterbij de cliënt en de meer complexere zorg wordt wat meer geconcentreerd, maar op een hoger kwaliteitsniveau -, zal geen enkele cliënt daar dan ook bezwaar tegen hebben. De vraag is echter of het allemaal wel zo zal gaan lopen als verwacht. Wat duidelijk is, is dat de concentratie binnen de ziekenhuissector de komende tijd zal toenemen. Dat zal betekenen dat niet ieder ziekenhuis meer over alle gebruikelijke voorzieningen ( bijvoorbeeld een verlosafdeling, een kinderafdeling of een SEH) zal beschikken. Het is echter de vraag of dit ook daadwerkelijk gecompenseerd wordt door de minder complexe zorg dichter bij de bevolking te brengen. Dit zal een belangrijk onderwerp van gesprek gaan worden tussen de besturen van zorginstellingen en de

cliëntenraden. De concentratie zal immers leiden tot een belangrijke wijziging in de organisatie en/of werkzaamheden. En mogelijkerwijze ook resulteren in een ingrijpende verbouwing van de huisvesting. Dit zijn onderwerpen waarbij de cliëntenraden volgens de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (WMCZ) een belangrijke rol vervullen. Vanaf 2013 zal het Kwaliteitsinstituut, dat wordt ondergebracht bij het College voor zorgverzekeringen, zoals eerder vermeld, een belangrijke rol bij het kwaliteitsbeleid gaan spelen. Verzekeraars en de Inspectie voor de Volksgezondheid (IGZ) zijn de partijen, die op dit moment reeds bij het kwaliteitsbeleid zijn betrokken. Het lijkt verstandig dat cliëntenraden zich op basis van hun wettelijke rol, in overleg met de raden van bestuur, ook gaan richten op deze organisaties. Verzekeraars zullen hier vanzelfsprekend gevoelig voor zijn. Het zijn immers de cliënten die met hun voeten kunnen gaan stemmen door voor een andere verzekeraar te kiezen. Ook het Kwaliteitsinstituut zal gelet op de doelstellingen oog hebben voor de belangen van de patiënt. Een punt van aandacht is nog wel de vormgeving van de inspraak bij de organisatie van de curatieve zorg in de eerste lijn. De verplichting tot het regelen van de medezeggenschap geldt nu nog niet voor de eerste lijn en zal volgens de toekomstige Wcz(4) ook niet gelden voor alle zorgaanbieders, maar uitsluitend voor instellingen die intramurale of extramurale AWBZ-zorg of andere intramurale zorg leveren. Maar ook hier kunnen cliëntenraden, ondersteund door de verzekeraar, meer voor elkaar krijgen dan strikt genomen volgens de wet mogelijk is. (4)De nieuwe wet, de Wet cliëntenrechten zorg (Wcz), waarin de nieuwe rechten worden opgenomen ligt nog voor bij de Tweede Kamer.

Theo Staats en Leo Mimpen

pagina 5


Theo Staats

Cursus/Workshop

Theo Staats is consultant Zorg en Bouw, zijn aandachtsgebieden zijn de ziekenhuis- en GGZ-sector. Hij adviseert zorgorganisaties over allerlei functionele en financiële huisvestingsvraagstukken. Met zijn brede kennis van de gezondheidszorg werkt hij op dit moment aan diverse huisvestingsplannen en het optimaliseren van het ruimtegebruik in ziekenhuizen en in de geestelijke gezondheidszorg, waarbij keten- of netwerksamenwerking een belangrijke rol speelt.

Veranderend Zorglandschap en Cliëntenraden.

nl.linkedin.com/pub/dir/Theo/Staats www.TNO.nl

Leo Mimpen Leo Mimpen is consultant Zorg en Bouw, zijn aandachtsgebied is de planning en financiering van de gehele intramurale zorg en in het bijzonder van de ziekenhuissector. Hij adviseert zorgorganisaties over het te voeren strategisch beleid evenals over de planmatige en financiële aspecten van huisvestingsvraagstukken. Met zijn brede kennis van de gezondheidszorg werkt hij op dit moment aan diverse financieringsvraagstukken. Ook werkt hij aan de koppeling van kapitaallasten (rente en afschrijving) aan ziekenhuisproducten, waardoor inzicht ontstaat in de mate waarin de kapitaallasten de kostprijs van ziekenhuisproducten beïnvloeden. nl.linkedin.com/pub/dir/Leo/Mimpen www.TNO.nl

Wat verandert er de komende jaren in het zorglandschap? Dit is een vraag waar cliëntenraden de komende jaren in toenemende mate bij betrokken zullen worden. Dit geldt zowel voor de ziekenhuissector als de ouderenzorg. In de ziekenhuissector zal er enerzijds een verschuiving van de lichtere zorg van de tweede naar de eerste lijn plaatsvinden en anderzijds een verdere concentratie van de meer complexe zorg. Bij de ouderenzorg spelen vraagstukken als scheiden van wonen en zorg en de verschuiving van de AWBZ naar de WMO in de komende jaren een belangrijke rol. Zowel in de ziekenhuissector als de ouderenzorg zal dit niet alleen leiden tot veranderingen in de zorg en de plaats waar de zorg wordt aangeboden maar deze ontwikkelingen monden ook uit in gevolgen voor de verschillende zorggebouwen. Dit zijn vraagstukken die tot het takenpakket van de cliëntenraden behoren. Het NCZ wil het cursusaanbod afstemmen op deze nieuwe ontwikkelingen. Het NCZ heeft Leo Mimpen en Theo Staats bereid gevonden invulling te geven aan dit cursusaanbod. Ter voorbereiding hiervan wil het NCZ graag inventariseren op welke concrete onderwerpen in het cursusaanbod zou moeten worden ingegaan. U kunt uw wensen kenbaar maken via [email protected].

Zorg

pagina 6

Andere besturing voor vitale zorgorganisaties Waarom is het in zo veel zorgorganisaties zo enorm mis gegaan? Waarom is de bureaucratie onafzienbaar geworden? Waarom is de patiënt/cliënt vaak een productiemiddel geworden? Waarom zijn medewerkers vaak murw en soms zelfs al gedemotiveerd of burn-out, slechts een klein radertje in enorme monsterorganisaties? Omdat in de zorg ten onrechte is gewerkt met Tayloriaanse managementinstrumenten uit het bedrijfsleven. Onder druk van de bezuinigingen lijken veel zorgorganisaties daar nog maar eens een schepje bovenop te gaan doen met nog meer fusies en bijbehorende managementtools. De uitkomst zal echter niet anders zijn. Daarvoor is een andere aanpak nodig en die begint bij een ander soort leiderschap.

Bestuurders/leiders Er is ander (dienend) en eigenzinnig leiderschap nodig: - De bestuurder is gefocust op het primaire proces dat leidend is in alles, en niet als eerste op het belang van de organisatie (bv. imago, omvang, aandeelhouderswaarde). - Hij is veelvuldig aanwezig op de werkvloer om te weten wat speelt. - Hij werkt vanuit vertrouwen in de medewerkers. - Hij probeert op eigenzinnige, legale manier te ontkomen aan verantwoordingsverplichtingen als die niet leiden tot betere zorg. Structuur - Schaalverkleining, te beginnen in het primaire proces. - Vergaande regelruimte voor medewerkers en de tijd en ruimte om hen te leren daar verantwoord mee om te gaan (denk ook aan het ‘Ja, tenzij-model’ van Humanitas). Processen

Zaken als schaalvergroting, procesdifferentiatie, beheersing en controle passen niet bij de zorg met zijn van nature niet routinematige karakter. Patiënten zijn geen controleerbare grondstof. Procesbenadering kan op hen niet worden toegepast, want er is teveel variatie in hun (zorg)behoeften. Hierdoor gaat de menselijk maat verloren voor zowel zorgverlener als patiënt/cliënt. Jaap van de Mei legt in zijn boek de fatale spiralen bloot waar heel veel zorgorganisaties al vele jaren aan lijden. Zij zullen het gaan afleggen tegen beginnende organisaties die het meteen anders kunnen doen vanuit vitale spiralen. Een goed voorbeeld is Buurtzorg met een dienend leider, minimale sturing van bovenaf, slimme instrumenten ter ondersteuning van processen en veel ruimte voor de professionaliteit en intrinsieke motivatie van de medewerkers. Het is echter niet te laat. Bestaande organisaties kunnen nog veranderen. Van der Mei beschrijft ook hoe fatale spiralen weer vitaal kunnen worden.

- Hoofdordening van werkstromen baseren op achtereenvolgende relaties (i.p.v. activiteiten), - waarbij de zorgverlener met de patiënt/cliënt een efficiënt zorgtraject uitstippelt en realiseert. - Hierbij is het van belang om flexibiliteit en integraliteit te organiseren (i.p.v. proces-benadering, standaardisering, protocollering, specialisering etc.). - Dat betekent dus multi-specialisatie onder medewerkers stimuleren (wat ook zorgt voor nieuwe uitdagingen en groeimogelijkheden) en hen inzetten voor verschillende taken. - Door het ‘Welkom-principe”toe te passen, wordt elke patiënt/cliënt direct geholpen, worden vervolgafspraken (eventueel ook die met andere zorgverleners) meteen gepland (daar waar nodig of mogelijk zo snel mogelijk en geclusterd) en worden wachtlijsten voorkomen. Sturing - Het is aan de professionals om bedrijfskundige instrumenten wel of niet te gebruiken (het moet immers ten goede komen aan het primaire proces). - Variatie in de uitvoering van hun werk wordt aangemoedigd. - Verantwoording afleggen focust zich op de manier waarop een resultaat of keuze tot stand is gekomen. Daarbij worden ook persoonlijke aspecten betrokken. - Er is altijd een spanning tussen het belang van de patiënt/cliënt en het belang van de organisatie. Het is van belang dit te erkennen en medewerkers te helpen naar oplossingen te zoeken als dit optreedt.

pagina 7

- Door stukjes van het organisatiebelang in het domein van de professional te brengen en horizontale bijsturing te stimuleren, dus van collega’s, (ook wel het eigenaarschapplusmodel genoemd) kun je medewerkers stimuleren het belang van cliënt en organisatie te dienen. © 2012 Harriët Messing Jaap van der Mei, Fatale en Vitale spiralen in de zorg, 16 zorgeigen oplossingen, met interessante en zeer relevante kantlijnopmerkingen van Maarten van Rixtel, bestuurder Sensire, Lucie Boonekamp, docent Erasmus Centrum voor Management Development in de Zorg en Marius Buiting, senior adviseur CBO. Meer info of boek bestellen: www.jaapvandermei.nl en www.naarrijnlands.nl

Harriët Messing Harriet Messing is een ervaren freelance communicatieadviseur en tekstschrijver met een eigen blog (www. harrietmessing.wordpress.com) over klantvriendelijkheid in de zorg. Daarnaast is zij voorzitter van de Nederlandse Leverpatiënten Vereniging (www.leverpatienten.nl) en teamlid van Stichting Compassion for Care (www.compassionforcare.com). Harriët schrijft zo veel mogelijk vanuit het standpunt van de patiënt / cliënt. Haar speciale aandacht heeft het gebruik van interneten ICT-toepassingen om communicatie en klantgerichtheid in de zorg te verbeteren, onder andere als eindredacteur van www.DigitaleZorgGids.nl

De waarden van het NCZ Het NCZ vindt vooral de 'Menselijke Maat' in de zorg bepalend voor de kwaliteit. De kwaliteit wordt gezien en gemeten aan de hand van de beleving van de cliënt. De kwaliteit wordt gedefinieerd aan de hand van de door het NCZ ontwikkelde “BASS-formule”, die staat voor Bejegening, Aandacht, Service en Sfeer. Bejegening: een gelijkwaardige en vriendelijke benadering van de cliënt. Aandacht: bewustzijn van de cliënt als mens; oprechte betrokkenheid. Service en Sfeer: een servicegerichte omgeving waarin een positieve en respectvolle houding ten opzichte van de cliënt bestaat.


Veranderingen in het zorglandschap en de rol van de Cliëntenraad Dat het zorglandschap drastisch gaat veranderen is een feit. Alle grote instellingen zijn bezig met herstructureren. De belangrijkste taak van de cliëntenraad in dit proces is uiteraard het bewaken van de kwaliteit. Zorginstellingen moeten keuzes maken; fuseren of niet; wat stoten we af; waar willen we ons in specialiseren? Het gevaar is niet denkbeeldig dat bij deze processen individuele -of bepaalde groepen vancliënten, tussen de wal en het schip geraken of dat er ingeboet wordt op de kwaliteit van zorg. De Raad van Bestuur van een instelling moet op enig moment in dit proces de cliëntenraad inschakelen en om advies vragen. Een cliëntenraad doet er dus goed aan op voorhand goed geïnformeerd te zijn over dit onderwerp. Invloed Het is een wettelijke verplichting voor een zorginstelling om een cliëntenraad te hebben. Dit is van belang omdat de CR ook de visie van de patiënten over de zorg kan laten horen. De cliëntenraad vertegenwoordigt de belangen van (potentiële) patiënten van zorginstellingen, met name op het gebied van kwaliteit van de zorg. Een CR dient bij keuzeprocessen van zorginstellingen zoals fusies, bouw, het aantrekken of afstoten van diensten –veranderingen in het zorglandschap dus- vroegtijdig ingeschakeld te worden. Het is immers wettelijk geregeld dat zij het recht heeft bij ingrijpende veranderingen te adviseren. Ook heeft een CR instemmingrecht. Voorbeeld; herstructurering van ziekenhuizen Laten we als voorbeeld de herstructurering van ziekenhuizen nemen. In deze “branche” worden op het ogenblik grote veranderingen doorgevoerd of verwacht als het gaat om veranderingen in het zorglandschap. Bijna ieder ziekenhuis in Nederland is bezig te herstructureren en de CR-en zijn daar bij betrokken; het is hun taak te overwegen wat de veranderingen teweeg brengen voor de cliënten en of dit al dan niet in het belang van de cliënt is. Binnen dat kader moeten zij advies verlenen. Hier kan een Raad van Bestuur niet zomaar omheen, dan zou het hele proces komen stil te liggen. Er is een CR geweest die met een advocaat een zaak heeft aangespannen tegen hun Raad van Bestuur en die heeft gewonnen. Dit is uiteraard niet wenselijk, beter is te streven naar goede verstandhoudingen met, met name, de RvB, maar geeft wel aan dat de positie van een cliëntenraad veel sterker is dan sommigen denken.

pagina 8

Zorg

Praktische afwegingen Een cliëntenraad bepaalt niet het beleid van een zorginstelling. Toch kan zij op heel praktisch niveau meedenken over wat de consequenties zijn van bepaalde veranderingen voor de cliënt. We blijven even bij het voorbeeld van herverdeling van ziekenhuizen. Een cliënt zal een veel bewustere keuze gaan maken als het dienstenpakket van een ziekenhuis verandert. Dit kunnen heel simpele afwegingen zijn. Afgezien van het feit van de vraag van op welke locatie krijg ik de beste kwaliteit van zorg. Zoals hoever moet ik reizen? En als ik ver moet reizen heeft dat weer invloed op familieleden en anderen die op bezoek willen komen. Moet ik met mijn klacht twee verschillende ziekenhuizen bezoeken? Omdat ziekenhuis A bijvoorbeeld geen nucleaire geneeskunde heeft en B geen tumorverwijderende operaties toepast. Handelingsaanbevelingen Voor de patiënt is kwaliteit, keuze en voldoende aanbod in behandelmogelijkheden belangrijk. Een cliëntenraad dient zich af te vragen welke behoeften de achterban heeft. Ook moet het oog gericht zijn op de nabije en verre toekomst. Een van de belangrijkste aspecten om de doelstellingen van een cliëntenraad te bereiken is denk ik presentie. Laat zien dat je er bent. Zowel richting de zorginstelling als richting de patiënten. Een cliëntenraad is vaak niet de eerste keuze van de directie als gesprekspartner. De CR heeft echter juridisch vastgelegde rechten. Sommigen maken hier in de praktijk veel te weinig gebruik van. Naast het feit dat de CR op zijn strepen kan staan richting directie/raad van bestuur, is het zaak om gewoon goede communicatiekanalen open te houden. Laat van je horen, andere patiënten-organisaties zitten ook in het circuit van een zorginstelling. Jezelf profileren is het devies. Zorg ervoor dat je weet wie op welke plek zit, wie waarover gaat, wie je aanspreekpunt is voor bepaalde zaken. Volgend jaar verandert er veel op het gebied van wetgeving. Blijf op de hoogte van zaken die je achterban aangaan. Ook richting achterban is communicatie het sleutelwoord. Zorg voor een goede informatie- en communicatiestructuur. Laat zien dat je er bent middels alle beschikbare communicatiesystemen. Dit kan via een folder, een nieuwsbrief, maar ook via een website, social media. Publiceer wat je doet. Laat weten dat je er (voor hen) bent. De registratie van de werkzaamheden van een CR is ook van belang vanwege het feit dat continuïteit in vrijwilligerswerk soms lastig is. © Sjon Onnekink

Sjon Onnekink Sjon Onnekink heeft theologie gestudeerd aan de RUU. Als afstudeerroute koos hij voor pastorale psychologie, een kruiswetenschap tussen theologie en psychologie. Al in zijn studententijd heeft hij zijn tekstbureau De Raaf opgestart. In die tijd was dit vooral gericht op het schrijven van teksten voor (wetenschappelijke) tijdschriften. Na zijn afstuderen heeft hij diverse functies gehad als tekstschrijver en/of PR-coördinator. Zowel langlopende functies van enkele jaren, als interim- en freelancewerk. Dit op velerlei gebied, waaronder ontwikkelingssamenwerking, kerk, zorg, maatschappij etc. Voor het NCZ is Sjon redacteur van de nieuwsbrief waarbij hij ook zelf graag eens in de pen klimt- en denkt mee over het PR-beleid. Bij deze activiteiten komt zijn talent voor netwerken goed van pas. www.tekstbureauderaaf.nl www.linkedin.com/in/tekstbureauderaaf www.twitter.com/sjononnekink

Kennis en leer netwerk Het NCZ is een kennis- en leernetwerk van cliëntenraden, professionals en netwerkpartners in de zorg. Kenmerken van een netwerkorganisatie zijn: •Herkenbare gemeenschappelijke externe identiteit •Niet-hiërarchische relatie tussen netwerkpartners •Extern gerichte blik en ondernemerschap •Waardering van eigen initiatief en zelforganisatie •Open informatie-uitwisseling met behulp van ict •Tijdelijke en unieke samenwerkingsvormen •Combinatie van kerncompetenties en positionering in de markt Het NCZ is lid van Netwerkgids Nederland: www.netwerkgidsnederland.nl

pagina 9


Meer specials ontvangen? Deze special wordt u aangeboden door het Netwerk van Cliëntenraden in de Zorg. Meerdere exemplaren zijn te bestellen tegen vergoeding van € 1,50 per stuk en de portokosten. U kunt onze special(s) natuurlijk ook downloaden van onze website:

www.ncz.nl

Het NCZ wenst u hele fijne feestdagen en een nieuw jaar vol inspiratie en enthousiasme. Graag tot dan!

Redactie: Drs. Sjon Onnekink Mevr. Marika Biacsics Mevr. Drs. Danielle Budel

Samenwerken met het NCZ? Wilt u uw organisatie naamsbekendheid geven binnen een netwerk van cliëntenraden, actieve professionals en netwerkpartners in de Zorg? Ziet u uw sector/organisatie gerelateerd aan het NCZ? Wilt u de visie van het NCZ steunen en daarbij tevens uw eigen organisatie onder de aandacht van cliëntenraden brengen? Voor samenwerking met het NCZ doen we u graag de volgende suggesties: · Adverteren of publiceren in onze nieuwsbrieven/ specials · Adverteren op uitnodigingen voor onze themadagen, workshops,cursussen. · Presenteren tijdens één van onze landelijke themadagen. Interesse? Mail: [email protected]

Reacties op artikelen of suggesties voor onderwerpen stellen wij zeer op prijs. Deze kunt u sturen naar: NCZ Postbus 82 6930 AB Westervoort 0031 (0) 6 51 222 505 [email protected] www.ncz.nl Volg ons ook op Twitter: @NCZNederland

Aan informatie en adviezen in deze nieuwsbrief kunnen geen rechten worden ontleend. Het NCZ staat te allen tijde open voor suggesties ter verbetering van deze nieuwsbrief.

e z e d e o h d w u Benie ? t k a a m e g t d r o w f e i r b s w u nie Dit blad wordt gemaakt door middel van Editoo. Maar wat is Editoo eigenlijk? Mooi, leuk en interessant: zo moet een nieuwsbrief of verenigingsblad er uitzien. Vaak is het tegendeel waar. Voor veel organisaties is het echter lastig om hun blad in stand te houden en dus kiezen ze vaak voor een korte nieuwsbrief. 'Al die rompslomp voor een mooi blad is toch veel te moeilijk' wordt vaak gedacht. Niet dus! Met Editoo kan iedereen bladen maken!

Vaste opmaak Wanneer je met Editoo gaat werken, stellen we samen eerst de opmaak, het logo, kleurgebruik en andere voorkeuren voor het blad vast. Deze blijven bewaard en vormen de standaardopmaak. Een blad maken is vanaf dan slechts een kwestie van de inhoud bepalen, het schrijven van de teksten en plaatsen van foto’s. Editoo doet de rest!

Techniek Editoo is een online programma waarmee je eenvoudig een mooi en professioneel blad kunt maken. Al het redactiewerk wordt online opgeslagen, zodat meerdere redactieleden vanaf hun eigen computer aan het blad kunnen werken.

Je hoeft je geen zorgen te maken over de grafische aspecten, want het programma past kleuren, lettertypen, paginanummering, achtergrondkleuren en dergelijke automatisch aan. Ook controleert Editoo of de inhoud geschikt is voor drukwerk (bijvoorbeeld of de foto’s scherp genoeg zijn). Wanneer je tijdens het maken van het blad vragen hebt, kun je bovendien bij de Editoo helpdesk terecht. Een kind kan de was doen!

Zodra je redactie het eens is over het eindresultaat, verstuur je het blad via de computer naar Editoo. Onze experts checken het nog een keer en laten het dan drukken. Omdat we gebruikmaken van onze eigen hypermoderne digitale drukpersen, is het drukwerk van hoge kwaliteit en scherp geprijsd. Als het blad door Editoo wordt gedrukt kan de organisatie ervoor kiezen of de exemplaren op één adres of bij alle leden thuis worden bezorgd. Wil je het blad ook op de website publiceren? Dat kan, Editoo maakt van elk gedrukt exemplaar ook een online versie.

Drukken en groen Editoo houdt bij de productie van alle bladen rekening met het milieu. We drukken het blad op papier met het FSC keurmerk en de onderdelen en materialen voor onze digitale printers worden voor 90% opnieuw gebruikt. De warmte die vrijkomt bij het drukproces, gebruiken we om onze hele productieruimte te verwarmen. Ook voor onze medewerkers stellen we ons maatschappelijk verantwoord op. We investeren in goed werkgeverschap en de persoonlijke ontwikkeling van iedereen bij Editoo.

Nummer 8 november 2012

Inhoud Colofon Aangenaam Stichting Mikado

2011

www.mikado-welzijn.nl Kastanjelaan 3a 6921 ER Duiven T. 0316 250700 (Elke werkdag bereikbaar tussen 09.00 en 12.30 uur) E. [email protected] Nieuwsbrief: Marika Biacsics Yvonne Welling Kees van den Brink T. 0610606945 E. [email protected] Gedichtje voorzijde: www.gedichtenhuisje.net Foto voorzijde: Marika Biacsics Uw foto ook op de voorzijde? Mail ons! Voor activiteiten van Aangenaam zie ook: www.buurtlink.nl

Netwerk Cliëntenraden in de Zorg Uitnodiging

Nr. 58

VRIJWILLIGERSKRANT STICHTING WELZIJN OUDEREN ARNHEM Volgt u ons al?

De Vrijwilligerspen Een ervaring

door Joost Mostert

door Dolf van den Burgh Sinds de intrede van de nieuwe social media (Hyves, Facebook, twitter etc.) heeft SWOA niet stilgezeten.

Binnen de wijkteams zijn er inmiddels twee teams met een eigen facebookpagina. Het gaat om wijkteam SWOA Elderveld-Schuytgraaf en wijkteam SWOA Vredenburg-Kronenburg-Rijkerswoerd. Wat is er nu zo leuk aan deze pagina’s? De wijkteams kunnen hun aanbod van activiteiten promoten, er kunnen actuele nieuwtjes geplaatst worden en (vrijwillige) medewerkers, wijkbewoners en andere belangstellenden kunnen elkaar “ontmoeten” door te reageren op bestaande berichten of door zelf een bericht te plaatsen.

Ook deze bladen zijn gemaakt met Editoo

Naast de facebook pagina’s zijn er ook meerdere beroepskrachten te vinden op twitter. De een is actiever dan de ander, maar het is interessant om te volgen wat er zoal getwitterd wordt. Bent u actief op de social media platforms? Join, like en praat of tweet mee over wat jou zoal bezig houdt in de wijk!


Vrijwilligerskrant Stichting Welzijn Ouderen Arnhem

'Degene die het levensverhaal wenst, de verteller, maakt uit wat er in zijn/haar boek komt. Jij bent de schrijver'. Drie ochtenden werd dat ons, aankomende levensboekschrijvers, in een cursus voorgehouden. De cursus was een ervaring op zich. Allemaal tot op het bot gemotiveerde mensen. We oefenden met elkaar, afwisselend als verteller en schrijver. Toen kwam het echte werk. Werd ik gebeld om een afspraak te maken met iemand die mij volkomen vreemd was. Ik mocht in iemand zijn levensgeschiedenis kijken en daar een verhaal van maken. Best spannend, vond ik. Aangebeld. Daar stond de verteller dan. Voorstellen. 'Koffie?' En als vanzelf kwam het gesprek. Mijn verteller had een makkelijke wijze van praten. We hadden vrijwel direct een goed contact met elkaar. De man was in zijn praten best chaotisch. Na een paar bezoeken kwamen steeds dezelfde verhalen terug. Samen tastten we zijn geheugen af. Ik mocht er lijn in brengen. Prachtig om dat te doen. Wat ik van mezelf ontdekte was dat ik hem vaak onderbrak als ik mijn dictafoon terug luisterde. ('Wat is jouw valkuil Dolf?') Dat heb ik inmiddels behoorlijk afgeleerd, hoewel het lastig blijft. Na acht bezoeken begon er in het verhaal vorm te komen. Mijn verteller voegt er zelf nog een stukje geschiedenis bij over het land waar hij vandaan komt. Het concept is inmiddels klaar en aangereikt aan hem. Daar was hij heel blij mee. Zelf laat hij er dan een mooi boekje van drukken. Ik ben heel benieuwd.

Editoo is makkelijk te leren en door iedereen met een computer te gebruiken

Prijzen We horen je denken: 'maar dat is vast heel duur'. Nee! Je betaalt alleen het drukwerk en de bezorging van je blad. De kosten zijn afhankelijk van het aantal pagina’s en nummers per jaar, het aantal leden dat een blad ontvangt en of je kleuren of zwart/wit pagina’s wenst. Voor een blad van bijvoorbeeld 8 pagina’s in kleur, betaal je slechts € 0,62 per exemplaar. Wanneer de bladen bij de leden thuis bezorgd worden, kost dit € 0,32 per blad extra (bij een oplage vanaf 250 stuks). Kijk voor een handige berekening, inclusief verzendkosten, en voor meer informatie op onze website www.editoo.nl

Nieuwsgierig geworden naar de mogelijkheden van Editoo voor jouw organisatie of vereniging? Bezoek onze website, of neem contact op voor een kennismaking.

Editoo in 4 stappen:

1 2 3 4

Online inloggen bij Editoo en je kan meteen aan de slag Met meerdere personen tegelijk aan een editie werken professioneel drukwerk van je eigen blad Naar één adres of bij alle leden thuisbezorgd + online publicatie

Bel of mail met Riëtte van Rooij: 085 773 7742 - [email protected]

Ontdek het gemak van Editoo Met Editoo kan iedereen binnen korte tijd en tegen lage kosten een professioneel ogend blad maken. Bel of mail 085 773 774 2 [email protected]

Zorg

www.editoo.nl

Indien onbestelbaar retour: Postbus 82, 6930 AB Westervoort

Fijne Feestdagen!

Veranderend Zorglandschap

Recommend Documents