Veel verrassingen op zomerfestivals. Participatiebanen

magazine Gesjoemel met re-integratie: DWI zegt de samenwerking op met re-integratiebureau WorkstaR wegens contractbreuk pagina 3

Veel verrassingen op zomerfestivals

Tijdens het Kwakoe-festival werd voor de eerste keer in 13 jaar een evenement voor homo’s georganiseerd. De foto toont de organisator en een deelnemende dragqueen op ‘Kwakoe goes pink’. Verder is niet alleen dit festival neergestreken in Zuidoost. Op 15, 16 en 17 augustus is op het Anton de Komplein het Ujala’s Melo-festival, dat zich meer richt op de zogenaamde Bollywood-cultuur. Pagina 17

Participatiebanen

Portret Agnes Jongerius

Deze regeling gaat uit van de gedachte dat bijstandsgerechtigden geen normale productie kunnen leveren en bovendien extra begeleiding nodig hebben, Daarom hoeven werkgevers geen cent voor hen te betalen. Volgens Piet Dek, algemeen directeur van Pantar Amsterdam, gaat het er om dat de deelnemers leren om op tijd uit hun bed te komen en opdrachten uit te voeren. Niet om iets bij te leren of werkervaring op te doen.

MUG interviewde een van de machtigste vrouwen van Nederland: de voorzitter van de FNV. Agnes Jongerius praat over armoede en werkloosheid, over het beleid van Balkenende en over het feit dat er volgens haar geld genoeg is. Ook gaat zij in op het vraagstuk waarom er zo weinig vrouwen aan de top staan. Zij vindt verder dat we in een welvarend land leven, waar het echter allemaal wel een ‘tikkie rechtvaardiger’ moet worden.

Pagina 7

Pagina 22

Heeft u problemen met uw uitkering? Walker & Wittensleger advocaten tel. 020-6730055

Zie advertentie pagina 26

2

ACTUEEL

Redactioneel Honden en bonden Gratis krant Spits verhaalde hoe managers iets opsteken van hondendressuur. Als je een hond de baas bent, kun je een werknemer ook wel aan. Managers op training bij Martin Gaus. Het past in de tijdsgeest. Net als het feit dat niemand er schande van spreekt, ook de vakbond niet. In dit nummer komt Agnes Jongerius aan het woord, FNV-voorzitter en daarmee een van de machtigste vrouwen van Nederland. Wat doet de bond met die macht? Kun je als werkloze bij de FNV aankloppen als je naar de kassen wordt gestuurd? Hoor je de FNV als Donner de werkloosheidswet uitbeent? Of als werknemers de dupe worden van dubieus ondernemerschap. Zie ons verhaal over de re-integratiesector. MUG had gehoopt dat de FNV ook eens interesse zou hebben in werklozen, parttimers en anderen die het op bijstandsniveau moeten zien te redden. De federatie beloofde ‘mee te doen aan de Budget Fair’. Bijvoorbeeld om te vertellen hoe ook het groeiend aantal parttimers en freelancers voor hun rechten kunnen opkomen en zaken als een pensioen moeten regelen. Het was alleen een kwestie van ‘bekijken hoe’. Nou, we hebben nieuws. De grootste vakbondsvereniging heeft ‘geen geld’ en ‘geen mankracht’ om aan de Budget Fair mee te doen. Gelukkig zijn er andere organisaties die graag mee willen doen, zoals Dress for Success, een initiatief van de Protestantse Diaconie Amsterdam. Zie de servicepagina achterin dit nummer. Misschien ook een teken des tijds, dat wie het niet breed heeft tegenwoordig beter bij kerk of moskee kan aankloppen dan bij de vakbond. Heeft de bond nog wel bestaansrecht? Jongerius vindt van wel. Lees het zelf op pagina 22. En wat die managers betreft.. waren die niet allang overbodig? De hoofdredactie

MUG magazine | augustus 2008

Aanbod thuiszorg in gevaar? Het regent rampverhalen over de thuiszorg. Massa-ontslagen; verslechterend aanbod en elke zomer de dreiging van een klantenstop. Is het werkelijk zo erg gesteld? tekst Martin Brandwagt foto Ingrid de Groot Er heerst al jaren onrust in de thuiszorgsector. Vooral sinds het kabinet Balkenende II (2003-2006) wordt er zwaar op bezuinigd; het einde is nog niet in zicht. Aan het begin van elke zomer speelt zich het ritueel af van zorginstellingen die beweren door het geld heen te zijn. Door de bezuinigingen zijn er tientallen thuiszorgers ontslagen. Of hun contract als gediplomeerd thuiszorger is omgezet in de goedkopere constructie van de alphahulp (uitsluitend huishoudelijk werk). Sinds de Wet Maatschappelijke Ondersteuning krijgen gemeenten een vast budget voor de thuiszorg, Zij zoeken zelf private thuiszorgaanbieders op basis van het goedkoopste contract. Dat dit de kwaliteit van de geboden zorg niet ten goede komt, laat zich raden. Dat thuiszorgers niet eens meer altijd de Nederlandse taal machtig zijn, is nog een van de minste zorgen. Belangrijker is de vraag of zorgbehoevenden de zorg krijgen die ze nodig hebben. ‘Het belangrijkste is dat klanten hun vaste verzorger houden’, zegt Kees de Haas, secretaris van de cliëntenraad van Amsterdam Thuiszorg. ‘Er wordt te veel gewisseld met personeel. Vooral in de zomer, dan worden er bijvoorbeeld studenten ingehuurd. We zijn heel blij dat de klanten van Amsterdam Thuiszorg na de fusie met Cordaan hun eigen verzorger behouden. Een bekend gezicht is prettig voor ouderen.’

In de politiek is thuiszorg een blijvend heet onderwerp. De ene campagne, met of zonder schokkend filmpje, is nog niet voorbij of de volgende Kamervraag dient zich aan. Staatssecretaris Jet Bussemaker heeft een bijna onmogelijke opdracht. Aan de ene kant moet ze voorkomen dat de kosten volledig uit de hand lopen, aan de andere kant moet ze er voor zorgen dat het aanbod in de thuiszorg een aanvaardbaar niveau houdt. Bussemaker houdt vol dat de situatie niet rampzalig is. Zelfs het dreigende faillissement van Thuiszorg Amsterdam, inmiddels afgewend, kon haar niet van haar stuk brengen. Niet zo vreemd, als je bedenkt dat Thuiszorg Amsterdam ondanks zijn financiële problemen een gouden handdruk van 650.000 euro voor zijn scheidende directeur kon ophoesten. Volgens Frank van der Meijden van de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NCPF) wordt er onnodig paniek gezaaid en zijn de financiële problemen oplosbaar. ‘Het is een jaarlijks terugkerend thema. Elke zomer roepen de thuiszorgaanbieders dat het geld op is. Op zich is het in Nederland goed geregeld. Er is al jaren een noodfonds van de Nederlandse Zorgautoriteit, daar is nog nooit gebruik van gemaakt.’ De brancheorganisatie van thuiszorgaanbieders Actiz heeft een ander verhaal. Volgens een onderzoek van Actiz, dat begin juli werd gepubli-

ceerd, komt twee derde van de thuiszorgaanbieders dit jaar (verder) in de financiële problemen. In 2007 zat ruim de helft van hen al in de rode cijfers. Directeur Aad Koster van Actiz: ‘De cijfers bevestigen de neerwaartse spiraal waar de thuiszorg al jaren inzit en waarvoor we herhaaldelijk gewaarschuwd hebben. Het tij moet gekeerd, dat vraagt een gezamenlijke aanpak. De overheid moet duidelijke randvoorwaarden creëeren.’ Wisselende geluiden dus over de financiële constitutie van de branche. Maar of de thuiszorg nu op orde is of niet, de bezuinigingen gaan in elk geval door. Afgelopen juni nog werd de hulp bij boodschappen uit de AWBZ geschrapt. De huidige problematiek in de thuiszorg toont aan dat de Nederlandse verzorgingsstaat kraakt in al zijn voegen. Nederland vergrijst en de kosten voor de zorg zullen hoe dan ook stijgen, de vraag is dan wat nog wel kan worden aangeboden en wat niet. Van der Meijden: ‘Thuiszorg is voor ons een verzekeringskwestie. Wij stellen ons op het standpunt dat de thuiszorg uit de AWBZ komt en dus voor iedereen toegankelijk moet zijn. We hebben een meldpunt waar klanten hun klachten kwijt kunnen. Dit jaar hebben we nog geen klacht binnen gekregen.’ Klachten zijn er wel binnengekomen bij de Amsterdamse ouderen-

bond COSBO. Medewerker Herman Klein Tiessink: ‘Laat ik het heel duidelijk stellen: er is geen sprake van heel grote problemen in de Amsterdamse thuiszorg. Een klantenstop zoals in Gelderland of Groningen hebben we hier niet meegemaakt. Wel krijgen we signalen dat de dienstverlening niet altijd goed verloopt. Afspraken met klanten over het aantal uren en op welke tijden er gewerkt wordt, daar gaat het wel eens mis. Waar dat aan ligt? Ik denk aan de planning en de inzet van het personeel. We horen bijvoorbeeld dat iemand thuiszorg komt doen, maar afbelt. Of ze komen niet op tijd. Dat zijn zaken die niet kunnen. Ik denk dat je goede afspraken moet maken over welke diensten er geleverd worden en wanneer. Maak waar wat je belooft!’ Wat de randvoorwaarden van de overheid betreft, zo gewenst door brancheorganisatie Actiz, kwam er een helder antwoord van de staatssecretaris. Bussemaker in een brief aan de Tweede Kamer van 8 juli: ‘Mijn uitgangspunt is dat alle cliënten die in de thuissituatie zorg en ondersteuning nodig hebben deze ook krijgen. Binnen de AWBZ is een belangrijke rol weggelegd voor zorgkantoren en zorgaanbieders. Bij deze partijen ligt de kern van de uitvoering van de AWBZ. Dit is geen vrijblijvende taak, die men zomaar kan terugleggen bij de overheid.’

‘Elke keer kun je opnieuw gaan uitleggen wat er met je aan de hand is. Daar heb je als zieke helemaal geen zin in. Het zijn tegenwoordig veel invallers en uitzendkrachten. Van die wichten van twintig die soms niet eens de taal spreken. Ik beweeg wat moeilijk. Als ik op de eerste verdieping ben, kan ik niet zo snel naar beneden als er iemand aanbelt. Staan ze daar vijf minuten op die bel te drukken. Of ze zijn verdwenen als ik beneden ben.’ Was het vroeger beter gesteld met de verzorging? Jansen vindt van wel. ‘Vroeger had ik vaker een vaste hulp. Die bleef maximaal twee jaar. Anders gaan ze zich aan je hechten, zeggen ze.

Hoe verzinnen ze het? Maar ik accepteer niet iedereen. Ik hoef geen jong kind, die een zakcentje wil bijverdienen. Of iemand die staat te stofzuigen met een half oog op de TV.’ Ze heeft begrip voor de moeilijke positie waarin thuiszorgers zich bevinden. ‘Als ik hoor wat die meisjes verdienen, ik zou het er niet voor doen. Het ligt niet aan hun, het ligt aan de sollicitatieprocedure. Administratief is het een grote puinhoop bij thuiszorg. Soms wou ik dat ik in de directie mocht zitten, al was het maar een maand.’

Inhoud 3/5/7 Re-integratiebedrijven clashen Zelf kiezen wanneer AOW Perikelen met participatiebanen 10/11 Wijkaanpak

‘Wichten die amper

19 Clark Accord over slavernij

de taal spreken’

20/21 Dossier vrijwilligers

Tonnie Jansen is sinds 1992 klant van Amsterdam Thuiszorg. Ze is verzorgd door tientallen verschillende thuiszorgers. ‘Soms krijg ik iedere dag een ander. Kan ik alles weer opnieuw gaan uitleggen.’

22 Portret Agnes Jongerius Foto voorpagina: Hilco Koke

Vanwege longemfyseem krijgt Jansen huishoudelijke verzorging van Amsterdam Thuiszorg. Elke week komt er een thuiszorger bij haar langs, die vier uur werkt. Normaal is het drie uur. ‘Ik zit nu midden in een verhuizing, dus ik heb er een uurtje bij gekregen.’ Gediplomeerde hulpen; alphahulpen; ze heeft geen idee wie er aan haar deur komt. Het zal haar een worst zijn. Ook over de 17,50 euro per maand die ze van haar bijstandsuitkering moet afdragen aan eigen bijdrage wil ze het niet hebben. Veel erger vindt ze de kwaliteit van de verzorging en de frequentie van de bezoekende thuiszorg.

De afgebeelde persoon op de foto is niet Tonnie Jansen.

ACTUEEL

augustus 2008 | MUG magazine

Overschot UWV De werknemersfondsen, waaruit werknemersverzekeringen als WW, WAO en WIA betaald worden, zijn eind 2008 nog voller dan in januari werd aangenomen. Het overschot stijgt eind dit jaar met 1,8 miljard naar 12,3 miljard euro. Dit zegt de uitvoeringsorganisatie voor de werknemersverzekeringen UWV. Vooral het fonds voor de WW, het Algemeen Werkloosheidsfonds (AWf), raakt overvol. Eind dit jaar staat het overschot op negen miljard euro. Ook een groot overschot is er in de Werkhervattingskas (Whk). Hieruit worden de kortdurende WIA-uitkeringen betaald. De Whk bestaat nog geen drie jaar en heeft nu al een overschot van 1,2 miljard.

Keurmerk mobieltjes Vakcentrale FNV roept het kabinet op een keurmerk voor mobieltjes in het leven te roepen. Toestellen die relatief weinig straling geven moeten een groen vignet krijgen, slechte toestellen een rood vignet. ‘Zo kan het publiek bij aankoop van een nieuwe gsm in één oogopslag zien welk toestel het minst gevaarlijk is’, aldus Wim van Veelen, adviseur arbeidsomstandigheden van de FNV. Onlangs stierven in een Belgisch onderzoek zestien van de zeventien aan mobieltjesstraling blootgestelde ratten aan een tumor. Het genetisch materiaal van de mens komt voor negentig procent overeen met dat van ratten. Duitsland heeft al een keurmerk voor mobiele telefoons ingevoerd. En de Franse regering heeft mobiele bellers in een officiële verklaring gewaarschuwd.

AOW-gat aangevuld Gepensioneerden met een onvolledige AOW krijgen in de toekomst aanvullende bijstand uitbetaald via de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Het gaat om mensen met een onvolledige AOW-uitkering. Hiermee stemde de ministerraad begin juli in met een voorstel van staatssecretaris Aboutaleb van Sociale Zaken. Het gaat om mensen die tussen hun 15e en 65e korte of langere tijd in het buitenland hebben gewoond. Ieder jaar buiten Nederland betekent twee procent minder AOW. Nu verstrekken gemeenten de aanvullende bijstand nog, maar niet alle AOW’ers profiteren daarvan. Zo’n twintig miljoen euro blijft jaarlijks op de plank liggen.

Stress in gevangenis Gevangenbewaarders lijden onder grote werkdruk. Bij controles van de Arbeidsinspectie in gevangenissen en tbs-klinieken bleek dat 43 procent van de ondervraagden regelmatig of structureel last heeft van stress. Oorzaken zijn de werklast en ongewenste omgangsvormen. Een kwart van de werknemers heeft wekelijks te maken met uitdagen, jennen en beledigen. Een op de zes wordt elke week wel een keer mondeling bedreigd of geïntimideerd. De Arbeidsinspectie concludeerde dat agressie vooral komt van gedetineerden, maar ook is er sprake van intimidatie door leidinggevenden.

3

DWI breekt met WorkstaR Gerommel in de re-integratie: heeft DWI zitten slapen? DWI Amsterdam zegt per direct het contract met re-integratiebureau WorkstaR op. Zij schoven de klanten, zonder medeweten van DWI, door naar een andere onderaannemer in werk. Vervolgens werd zowel een trajectvergoeding als een loonkostensubsidie betaald. ‘De beerput begint nu toch wel heel erg te borrelen.’ Michiel Wetzer Er komen lijken uit de kast sinds het re-integratiebureau stichting CareRitas failliet is gegaan. Deze onderaannemer in werk werd door WorkstaR ingehuurd, dat op haar beurt werkte voor de DWI en het CWI. Het balletje begon te rollen nadat DWI klachten ontving van werknemers van CareRitas. Zij kregen geen salaris en vakantiegeld. Deze klachten waren voor DWI reden onderzoek te doen. De uitkomsten hebben geleid tot het per direct opzeggen van het contract met WorkstaR; bovendien worden subsidies teruggeëist. WorkstaR is onderdeel van de FourstaR-bedrijvengroep. Kennelijk huurt WorkstaR weer andere bedrijven in om het werk te doen, zoals CareRitas. Dat was niet overeengekomen, zegt DWI-woordvoerder Carmen Westra. Volgens het contract mocht geen gebruik worden gemaakt van onderaannemers; in ieder geval niet zonder daar vooraf toestemming voor te vragen. Die toestemming is uiteindelijk achteraf wel gegeven. ‘De constructie is op zich niets nieuws’, zegt Westra. ’Gebruikmaken van een onderaannemer gebeurt wel eens, maar dan wel met onze toestemming. Het meningsverschil betreft dit specifieke contract; niet het principe.’ Dan spelen de vergoedingen. Per cliënt wordt een trajectvergoeding betaald aan WorkstaR. Daarboven werd voor dezelfde cliënt een loonkostensubsidie aan CareRitas uitgekeerd. ‘En dat mag niet’, zegt Westra. ‘In het contract met WorkstaR is uitgesloten dat voor cliënten ook nog andere vergoedingen worden betaald.’ Toen DWI constateerde dat die vergoedingen dubbel werden betaald, werd de betaling aan CareRitas opgeschort die vervolgens op de fles ging. ‘Dat is heel vervelend’, zegt Westra, ‘maar CareRitas is voor ons helemaal geen partij. Wij hebben alleen te maken

met wat WorkstaR doet.’ WorkstaR-directeur Bob Bergkamp is voorzichtig met zijn uitlatingen richting DWI. ‘We zijn er uit. De enige consequentie voor ons is van financiële aard.’ Verder is alles uitgesproken, zegt Bergkamp, die dan ook geen behoefte meer heeft om dieper in te gaan op het ‘meningsverschil’ met DWI. Wel erkent hij dat WorkstaR DWI op de hoogte had moeten brengen van de dubbele arbeidscontracten. Cliënten van WorkstaR kregen een contract bij WorkstaR, een dag voordat CareRitas-directeur Haisma loonkostensubsidie aanvroeg voor dezelfde werknemers. Ze verdienden het fictieve loon van een eurocent. ‘Arbeidsrechtelijk is er niets mis met deze constructie’, zegt Bergkamp, ‘die we zelf zo hebben ontwikkeld. Het biedt de werknemer dubbele zekerheid. Het kan gebeuren dat, wanneer mensen worden uitgeplaatst, het ‘niet werkt’. Met een dubbel arbeidscontract kunnen ze dan rechtstreeks terug naar ons; ze hebben immers nog een contract. Maar inderdaad: we hadden het moeten melden.’ Directeur Gerard Haisma van CareRitas is de gebeten hond. Hij erkent dat hij door WorkstaR is gewaarschuwd dat hij geen loonkostensubsidie had mogen aanvragen voor zijn werknemers. ‘Maar Bergkamp kan wel zoveel zeggen. Wij hebben die mensen in dienst, dus kunnen we subsidie aanvragen. Ik neem hem kwalijk dat hij heeft verzuimd te zeggen dat hij zelf al trajectsubsidie voor dezelfde mensen heeft aangevraagd. We zijn valselijk voorgelicht en dat kostte ons geld. Bovendien is het heel raar dat de werknemers, een dag voordat ze bij mij in dienst kwamen, een fictief contract kregen bij WorkstaR.’ Daar denkt Bergkamp anders over. Zo gereserveerd hij is over DWI, zo uitgesproken is hij over CareRitas. ‘Haisma heeft lacunes in zijn geheugen. Vanaf dag één was duidelijk dat mensen een

CareRitas-directeur Haisma: ‘Valselijk voorgelicht’ contract kregen bij WorkstaR. Haisma is nu failliet en probeert mee te liften in een sfeer van verdachtmakingen. Maar onze afspraken waren glashelder.’ Haisma, grinnikend: ‘Die contracten zou ik dan wel willen zien...’ WorkstaR was al eerder in de problemen. Zo werden naar aanleiding van een kritisch rapport van de Rekenkamer in 2007 in de gemeenteraad vragen gesteld over de werkwijze in de re-integratie in het algemeen en die van WorkstaR specifiek. ‘De gemeente betaalt twee re-integratiebedrijven om voor één cliënt een arbeidskwalificatie te verkrijgen’, concludeerde de Rekenkamer in 2007. ‘In onze optiek betaalt de gemeente daarmee teveel geld.’ Bergkamp: ‘Er bestaat onvrede over Work First. De gemeentelijke aanpak is de laatste jaren gewijzigd. Dat leidt tot discussie; die komt vaak bij de uitvoerder terecht. Dat heeft meer met de regeling te maken dan met ons.’ Inmiddels zijn de betalingen aan CareRitas stopgezet; het geld van WorkstaR wordt teruggeëist. Haisma heeft aangifte gedaan bij de politie wegens oplichting en laat door de FIOD de contracten van WorkstaR onder de loep nemen. WorkstaR dagvaardt CareRitas wegens smaad en laster. ‘Wij staan nu in een kwaad daglicht’, zegt Bergkamp. ‘We beschikken over getuigenverklaringen die bewijzen dat Haisma op de hoogte was van de afspraken. Hij slaat kramp-

foto Hilco Koke

achtig om zich heen.’ Voor DWI is de zaak helder: zij doen geen zaken meer met WorkstaR. Wel heeft het reintegratiebureau meerdere projecten lopen in de gemeente. ‘Eén project is in opspraak’, zegt Bergkamp, ‘de rest loopt gewoon door.’ Brancheorganisatie Boaborea wil, zo lang de zaak juridisch speelt, inhoudelijk geen reactie geven. Piet van der Lende van de Bijstandsbond heeft wel een mening. ‘Het is nog niet helemaal duidelijk wie er nu de fraudeur is. Maar in algemene zin kan ik zeggen dat wij al sinds de privatisering van de arbeidsbemiddeling gesjoemel met contracten en andere schimmige toestanden hebben geconstateerd; dat geldt niet alleen voor WorkstaR. De politiek weet dat. Maar nu begint de beerput toch wel heel erg te borrelen. Bovendien denk ik dat DWI heeft zitten slapen. Kennelijk sluiten hun contracten de constructie van onderaannemersschap niet voldoende uit.’ DWI-woordvoerder Westra ontkent dat DWI heeft zitten suffen. ‘Onze bestanden zijn gekoppeld, maar niet op die manier. We kijken bij een subsidie-aanvraag of de betreffende klant waarvoor loonkostensubsidie wordt aangevraagd, inderdaad uit een uitkeringssituatie komt. Aangezien we hier niet op de hoogte waren van het onderaannemerschap, is het zo gelopen.’ De betreffende werknemers hebben inmiddels hun salaris ontvangen.

Rollators te leen op Dappermarkt

Partnertoeslag AOW verdwijnt

Sinds kort kan iedereen die minder mobiel is een rollator lenen om de Dappermarkt op te gaan. Acht fel geel geschilderde rollators staan op werkdagen klaar bij Dynamo steunpunt Dapper in de Pieter Nieuwlandstraat.

Mensen die 65 jaar worden op of na 1 januari 2015, ontvangen geen partnertoeslag AOW meer voor hun jongere partner. Het is voor deze groep mensen belangrijk om nu al op de hoogte te zijn van de gevolgen die deze maatregel kan hebben voor hun inkomen. Zij kunnen dan tijdig maatregelen nemen om hun verlies aan inkomsten op te vangen.

Stadsdeel Oost-Watergraafsmeer bedacht het plan en startte met dit initiatief op 28 juni. Gedurende een proefperiode van drie maanden kunnen marktbezoekers gratis een rollator lenen. Welzijnsorganisatie Dynamo coördineert het project, en beheert en onderhoudt de rollators. Vooraf moet de rollatorgebruiker zich identificeren en een formulier invullen met naam en adres. Bij inlevering

vult hij een kleine enquête in, ‘zodat we te weten komen wat de mensen van het project vinden,’ vertelt Henk Beerling, coördinator bij Dynamo. Hij voegt toe dat het niet alleen ouderen zijn die gebruik willen maken van een rollator. ‘Ook jongere mensen die bijvoorbeeld door een spierziekte slecht ter been zijn, willen er gebruik van maken.’ Het achterliggende idee is terug te voeren op het Witte Fietsenplan van Provo in de jaren ‘60. Toen konden mensen gratis een fiets lenen. Beerling: ‘Na drie maanden komt er een evaluatie en op basis van de uitkomst daarvan kan het project uitgebreid worden, misschien ook naar andere markten in de stad.’

Op dit moment krijgt de partner die 65 wordt, naast zijn AOW, een toeslag als zijn jongere partner geen of weinig inkomen heeft. Als de toeslag verdwijnt zal dat volgens de FNV Vrouwenbond tot gevolg hebben dat 29 procent van de huishoudens er ge-

middeld 27 procent op achteruitgaat. Volgens Femke van Zijst, woordvoerder Vakcentrale FNV, ontstaat er door deze bezuiniging een inkomensongelijkheid tussen partners die geen toeslag ontvangen en alleenwonende 65-plussers. Van Zijst: ‘We houden ons hart vast voor de consequenties van deze maatregel voor veel mensen.’ Ook ouderenbond ANBO heeft bezwaren. Woordvoerder Frank van de Aa: ‘Als de jongste partner niet werkt, dan gaan ze er samen 50 procent op achteruit. Een deel van deze mensen zal bij de bijstand moeten aankloppen.’ Hij raadt mensen dan ook aan bijvoorbeeld tijdig te gaan sparen of beiden te gaan werken.

ACTUEEL

augustus 2008 | MUG magazine

5

In deze rubriek vertelt een sociaal advocaat over juridische problemen van minima in Nederland.

ZKA-vergoeding

De middelste en rechter fietser duiden de situatie perfect. Het voormalige ambtenarenfort Wibauthuis, ooit het meest Stalinistische bouwwerk van de stad, is weliswaar in een mum van tijd gesloopt, het resterende staketsel zal dit deel van de Wibautstraat nog zeker een half jaar domineren. Pas dan komen de vereiste vergunningen voor de hier te bouwen Amstelcampus vrij. Wederom een fraai staaltje Amsterdamse stadsplanologie. De illustere stadsbestuurder, van zijn sokkel gehaald, draait zich om in zijn graf. (foto Remco Visser)

Zelf kiezen wanneer AOW ingaat

AOW-proefballon Donner

Meer dan zestig procent van de mensen wil zelf kunnen kiezen wanneer de AOW ingaat. Dat blijkt uit een onderzoek dat de Stichting Pensioenkijker onlangs heeft laten uitvoeren.

Pensionering op 67-jarige leeftijd is voorlopig niet aan de orde. Dit is het officiële kabinetsstandpunt. Minister Donners proefballon over langer doorwerken is daarom slecht gevallen, bij zowel coaltiepartijen als de oppositie.

Tweederde van de ondervraagden vindt niet dat de AOW-gerechtigde leeftijd verhoogd moet worden. Wel wil men zelf kunnen kiezen wanneer de AOW ingaat. Op de stelling ‘Mensen moeten zelf kunnen kiezen wanneer de AOW ingaat, de uitkering wordt dan aangepast’ geeft 34 procent van de ondervraagden aan het een beetje eens te zijn. 27 procent van de ondervraagden is het geheel eens met de stelling. Het zijn vooral 45-plussers die er de voor-

keur aan geven zelf te kunnen kiezen wanneer de AOW ingaat. Mensen blijken niet goed op de hoogte van de AOW. Tweederde van de ondervraagden zegt dat de AOW voor iedereen gelijk is. Dit is onjuist. De hoogte van de AOW hangt af van de leefsituatie en van het aantal jaren dat iemand voor zijn 65e in Nederland heeft gewoond. Veertig procent van de ondervraagden denkt dat iedereen die vanaf zijn 65e in Nederland woont AOW krijgt. Ook dit is onjuist. Om AOW te krijgen hoeft men na de 65-jarige leeftijd niet in Nederland te wonen. Ruim zestig procent van de ondervraagden is het een beetje of volledig eens met de stelling dat rijke ouderen mee moeten betalen aan de AOW.

In een interview met de Telegaaf, gepubliceerd 20 juli, filosofeerde de minister over de betaalbaarheid van de AOW tot 2040. Die kan volgens hem alleen gefinancierd worden als tegen die tijd iedereen pas op 70-jarige leeftijd met pensioen gaat. Deze proefballon werd keihard omlaag geknald. Het CDA, de partij van Donner, hield zich zoveel mogelijk op de vlakte. Coalitiegenoot PvdA was uitgesprokener. Woordvoerder Jacques Tiche-

laar: ´Door nu al hardop na te denken over mogelijke toekomstige opties en aan te geven dat zelfs doorwerken tot 67 jaar ontoereikend zou zijn, doet Donner afbreuk aan zijn eigen inzet. Ook al zijn het geen concrete voorstellen, het leidt tot niets en maakt mensen ongerust.´ Fractievoorzitter Agnes Kant van de SP spreekt van een ´onzinnig plan´ Volgens haar heeft ´Donner nu hij de discussie rond het ontslagrecht zo goed als verloren heeft, een nieuw speeltje gevonden’. VVDwoordvoerder Stef Blok is volgens eigen zeggen stomverbaasd. ´Je kunt zulke uitspraken alleen doen wanneer je alles in het werk hebt gezet om de problemen van vandaag op te lossen. Momenteel werkt van de mensen ouder dan 55 jaar minder dan de helft.’

33 miljoen euro voor onderwijs

Werken in de zomer, hoe warm?

=Staatssecretaris Aboutaleb van Sociale Zaken en Werkgelegenheid stelt voor het komend schooljaar 33 miljoen euro uit het Europees Sociaal Fonds beschikbaar voor leerlingen uit het praktijkonderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs.

Volgens het ministerie van Sociale Zaken zijn er slechts algemene adviezen te geven bij hitte op de werkplek. Een werkgever moet zorgen voor een zo behaaglijk mogelijk klimaat, rekening houdend met de aard van de werkzaamheden.

Doel van de gelden is om leerlingen uit genoemde onderwijsvormen beter te laten doorstromen naar een baan of naar het beroepsonderwijs. Het geld gaat naar 162 scholen met in totaal bijna 15.000 leerlingen. Veel leerlingen van het praktijkonderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs hebben na afronding van hun school moeite met het vinden van een baan of een vervolgop-

leiding. De 33 miljoen euro zijn bestemd voor projecten om de afstand naar werk of naar een beroepsopleiding voor leerlingen van 15 jaar en ouder te overbruggen. Subsidie wordt onder meer verleend aan projecten waarbij leerlingen praktijkervaring kunnen opdoen. Ook is er geld voor onderzoek naar de vaardigheden en interesses van de jongeren. Met die kennis kan vervolgens worden vastgesteld welk werk of welke opleiding het best bij een leerling past. Het nu toegekende bedrag van 33 miljoen euro is aanmerkelijk hoger dan dat van het vorige schooljaar. Toen kregen 112 scholen ongeveer 25 miljoen euro subsidie voor deze projecten.

Als de temperatuur op de werkplek boven de veertig graden (Celsius) stijgt, is er bijna altijd een risico voor de gezondheid en moeten er maatregelen genomen worden. Ook bij lagere temperaturen dan veertig graden kan gezondheidsschade optreden als er sprake is van bijvoorbeeld zwaar werk, zwangerschap, slechte lichamelijke conditie, hoge luchtvochtigheid en invloed van zonnestraling.

Er moeten zowel structurele maatregelen genomen worden om in de toekomst gezondheidsschade te vermijden, als maatregelen die direct genomen kunnen worden, zoals aanpassen van het werkrooster, het houden van extra pauzes op een koele plaats, het verstrekken van extra drinken, het installeren van ventilatoren of airco’s. Het is belangrijk, dat een werkgever overlegt met zijn werknemers (zoals een Ondernemingsraad) over maatregelen. Een eventueel advies van de Arbodienst of Arbodeskundige is vaak zinvol, speciaal als het gaat om individuele problemen. Extra last van de warmte kunnen hebben: zwangere vrouwen, mensen met longaandoeningen, mensen met hartaandoeningen en die medicijnen gebruiken.

Zoals menig Amsterdammer weet, kunnen mensen met een handicap, ook wel beperking genoemd, voor voorzieningen terecht bij de gemeente. Het gaat dan om vervoer, een woningaanpassing of hulp bij het huishouden. Vervoer met het Stadsmobiel, de verstrekking van een Canta, scootmobiel of traplift: de gemeente kan er voor zorgen. Vroeger gebeurde dat op grond van de Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg), sinds 1 januari 2007 op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De gemeentelijke Dienst Zorg en Samenleven (DZS) voert de wet uit. Op www.dzs.amsterdam.nl staat het hele aanbod. Elke gemeente heeft de vrijheid om zelf te beslissen op welke wijze zij alles regelt. Uiteindelijk controleert de rechter of de gemeente genoeg haar best heeft gedaan. Omdat sommige voorzieningen, zoals een scootmobiel, duur zijn, had de gemeente Amsterdam voor mensen die maar een klein stukje kunnen lopen een nieuwe voorziening in het leven geroepen. Die mensen konden voor vervoer over de zeer korte afstand een vergoeding van 150 euro krijgen. Dit heet de ZKAvergoeding. Daar kon men dan een taxi voor laten komen of een bloemetje voor de buurman kopen als die je ergens naar toe bracht. Vandaag de dag is de ZKA wat hoger en op 260 euro bepaald. Het gebeurde regelmatig dat mensen die een Canta of een scootmobiel aanvroegen die niet kregen, maar wel de ZKA van 150 euro. Een aantal menen was het daar niet mee eens. Met die 150 euro bleef je af hankelijk van anderen terwijl de Wvg en de Wmo er nu juist zijn om ervoor te zorgen dat mensen zelfstandig blijven. De hoogste rechter in dit soort zaken heeft hen gelijk gegeven. Eerst komt de scootmobiel of de Canta, af hankelijk van het geval. Pas als laatste kan een fi nanciële vergoeding een oplossing zijn. Alleen zo kunnen mensen met een ernstige loophandicap op een min of meer normale manier aan het dagelijks leven blijven meedoen. Als u vindt dat het aanbod van de gemeente tekort schiet, dien dan rustig een bezwaarschrift in of stap naar de rechter. Zoals u ziet kan het best wat opleveren. Matthijs Vermaat Van der Woude De Graaf Advocaten

6

ACHTERGROND

MUG magazine | augustus 2008

Van fototoestel tot gouden ring Vroeger liepen er op de zolders van de Stadsbank van Lening muizen rond Plotseling is je televisie stuk. Je wilt meteen een nieuwe kopen, maar daarvoor heb je geen geld. Voor veel mensen is dit een herkenbare situatie. In zo’n geval kan de Stadsbank van Lening uitkomst bieden.

tekst Marjan ten Broeke foto Hilco Koke

R

uim dertig jaar werkt Henk Janson (61) bij de Stadsbank van Lening. Begonnen als administratief medewerker, is hij inmiddels al 25 jaar taxateur. Hij weet zo’n beetje alles over de bank en vertelt geanimeerd zijn verhaal.

Voorafgaand aan de veiling is er veel moois te zien

heeft veel vaste klanten. Janson: ‘Dat zijn mensen die wekelijks spullen komen brengen en weer ophalen. Mensen hebben bijvoorbeeld geld tekort voor het huishouden. Dan brengen ze hun televisie naar de Stadsbank van Lening; Bank 4 in De Pijp is de enige plek waar je met Stel je hebt geen geld om een nieuwe was- diverse goederen terecht kunt. Wat je wel machine te kopen, of je komt in de laatste moet weten is dat die tv heel snel in waarweek van de maand huishoudgeld te kort. de daalt.’ Wat je wel hebt, is een kostbare gouden Onder de klanten van de bank zitten vooral Surinamers, Antillianen, Turken en ‘Hoeveel armbanden moet ik Marokkanen. ‘Ga maar eens bij Bank 5 in Zuidoost kijken. Voor hen is het niets bijafgeven om 100 euro te lenen?’ zonders, zij zijn het gewend.’ Janson vervolgt: ‘Het heeft te maken met het feit dat veel van deze mensen er vroeger weinig ring. Dan kun je met de ring en je legi- vertrouwen in hadden om hun geld op de timatiebewijs naar één van de zes fi lialen bank te zetten. Dus kochten ze er sieravan de Stadsbank van Lening gaan. Als den en goud voor. Zo konden ze laten zien het een beetje meezit, sta je na tien minu- hoe goed ze het hadden. En ook niet onbeten weer op straat: zonder ring, maar mét langrijk: goud had over het algemeen een geld. Dit heet belenen. Behalve het bedrag vrij vaste waarde.’ waarop je ring is getaxeerd, krijg je ook een Hij beschrijft beeldend hoe het er vroeger aan toe ging: ‘Als je bijvoorbeeld 100 gulzogenaamd pandbewijs of pandbriefje. den nodig had om tot de volgende salarisuitbetaling rond te komen, dan ging je Geen winstbejag In onderpand gegeven goederen en siera- naar de Bank van Lening. Daar vertelde je den kun je ophalen als je weer genoeg geld eerst een heel verhaal over je familie, om hebt. Je levert dan je pandbriefje in en je uiteindelijk over te gaan tot de vraag: hoebetaalt de beleensom, plus rente en taxa- veel armbanden moet ik afgeven om 100 tiekosten. Een groot verschil met particu- gulden te lenen?’ liere instellingen is, dat de bank een gemeentelijke instelling zonder winstbejag Op deze manier geld lenen is niet nieuw. is. De rente is daardoor laag: 1,4 procent Al in de dertiende eeuw hielden bankiers per maand. Na zes maanden moet je je uit Noord-Italië, Lombardije, zich hierspullen ophalen, of moet je de belening mee bezig. Uit deze tijd stamt onze bijverlengen. Janson: ‘Dit zogenaamde her- naam ‘de Lommerd’. De Amsterdamse belenen gebeurt in de helft van de geval- Stadsbank van Lening bestaat bijna vier len. Veel ligt hier al jaren, soms wel 20 tot eeuwen. In 1614 richtte het stadsbestuur 25 jaar.’ Bij gebruiksartikelen, zoals bij- de bank op, om de wildgroei van de vele voorbeeld audio-apparatuur, moet je re- particuliere pandjeshuizen tegen te gaan. kening houden met een waardedaling van De rente was veel te hoog en daar wilde tien procent bij iedere verlenging. Spullen de gemeente een stokje voor steken. ‘Wat die niet door de eigenaar worden opge- niet betekent dat alle pandjeshuizen verhaald, komen op de eigen veiling terecht. dwenen’, zo voegt Janson toe. Het zijn mensen met een krappe beurs Klanten van de bank waren niet alleen die op deze manier geld lenen. De bank particulieren die in geldnood zaten. Jan-

son: ‘Ook handelaren deden er zaken. Zij verpandden hun goederen om een periode van tijdelijke geldnood te overbruggen.’ Aan het einde van de 18e eeuw verdween deze zakelijke kredietverlening vrijwel geheel. Het verpanden van goederen voor particulieren bleef over. Dat was in vorige eeuwen noodzakelijker dan tegenwoordig. Weinig mensen hadden namelijk een regelmatig inkomen. Ziekte kon leiden tot werkloosheid, waarvoor geen sociale voorzieningen bestonden. Zondagse pak Vanaf het begin van het bestaan van de bank waren er mensen die uit schaamte niet naar de bank durfden te gaan. Het belenen ging dan via tussenpersonen: inbrengsters. Dat waren vrouwen die een vertrouwenspositie in een buurt bekleedden. In 1863 werd dit beroep afgeschaft. In de crisistijd, jaren ’30, en ook nog na de Tweede Wereldoorlog, was het voor veel klanten gewoonte om op maandag het zondagse pak van vader naar de bank te brengen. Dat haalden ze dan de volgende zaterdag, als ze hun salaris kregen, weer op. Zo hadden ze door de week geld voor hun dagelijkse boodschappen en zat vader er zondag weer keurig bij. In en na de Tweede Wereldoorlog kon je via de bank ook een voorschot op je pensioen krijgen. De bank speelde toen in feite een rol in het kader van de armoedebestrijding. In de Tweede Wereldoorlog maakte de bank een dieptepunt door. Janson verklaart dit: ‘Men kon voor geld weinig of niets kopen. Goederen werden door schaarste juist waardevoller. Mensen hadden toen dus behoefte aan een plek waar ze goederen, vooral huishoudelijke spullen, konden ruilen. De bank was dus in feite een ruilbeurs geworden. Belenen stond op een laag pitje.’

malig Nederlands-Indië die hier naartoe kwamen. Vaak brachten ze alleen hun sieraden mee. Verder waren zij gewend aan een goed georganiseerd pandhuiswezen en aan het beleggen in goud van hun overtollige geld. In tijden van geldgebrek konden ze dat dan belenen of verkopen. Dit zorgde voor een opleving van de bank, die anders misschien al eind jaren ’50 zou zijn opgeheven’, aldus Janson. Daarna, eind jaren ’60, waren het vooral Surinaamse en Antilliaanse mensen die hier naar toe kwamen. Weer later kwamen ook Turken en Marokkanen. Zij zorgden en zorgen ondermeer nog steeds voor het voortbestaan van de bank. ’Niet dat zij veel spullen hadden, maar ze hadden wel sieraden. Zonder hen had de bank nu wellicht niet meer bestaan’, zo vervolgt Janson. Vooral de laatste 25 jaar is er bij de bank veel veranderd. Vroeger werden er veel meer goederen dan tegenwoordig beleend. Janson: ‘Nu zijn het vooral sieraden en juwelen.’ De gemeente verlangt vandaag de dag wel van de bank dat die ook openstaat voor het belenen van andere spullen. Niet alle mensen die willen belenen hebben namelijk sieraden. Janson: ‘Tegenwoordig zie je dan ook naast sieraden audioapparatuur, digitale foto- en fi lmapparatuur, gereedschap en muziekinstrumenten.’

Niet alleen het type goederen is anders geworden, ook de werkwijze is sterk veranderd. Janson: ‘Daarbij kun je denken aan een andere manier van opslag en administratie en natuurlijk het gebruik van de computer. Vroeger was het werk ook veel smeriger. Op de zolders liepen duiven en muizen rond.’ De sfeer is inmiddels ook veranderd volgens Janson. ‘Het is harder geworden. Vroeger was het allemaal veel opener. Men vertelde zonder schroom dat Goud er een tekort aan geld was. Het ging er geDe klantsamenstelling is vooral na de moedelijker aan toe.’ Tweede Wereldoorlog opmerkelijk veranderd. ‘Eerst waren het mensen uit voor- Meer informatie: www.sbl.nl.

ACTUEEL

augustus 2008 | MUG magazine

7

Participatiebanen in opspraak Twee van de drie mensen met een participatiebaan zijn tevreden over werken met behoud van uitkering. Eenderde verricht het opgedragen werk met tegenzin. Dat is geen gering percentage.

In deze rubriek vertelt een zelfstandig ondernemer wat er zoal komt kijken bij het runnen van een eigen bedrijf.

Peter van Lieshout Freek Ossel echter, kersvers wethouder voor Werk en Inkomen, heeft niets dan lof voor de nieuwe werkverschaffing. ‘De deelnemers verrichten additionele arbeid; nuttig werk in verschillende sectoren waarbij zij tegelijkertijd werken aan hun ontwikkeling en een waardevolle bijdrage leveren voor werkgevers en de stad’, schrijft hij bij de presentatie van het onderzoek. Piet Dek, algemeen directeur van Pantar Amsterdam, heeft een meer nuchtere visie. Volgens hem gaat het erom dat de deelnemers leren om op tijd uit hun bed te komen en opdrachten uit te voeren. Niet om iets te leren of werkervaring op te doen. De participatiebanenregeling, kent duidelijke spelregels. Vanuit de gedachte dat bijstandsgerechtigden niet de normale productie kunnen leveren en bovendien extra begeleiding nodig hebben, hoeven werkgevers, dus ook commerciële bedrijven, geen cent te betalen voor de geleverde diensten. De werkelijkheid blijkt anders. Pantar verhuurt bijstandsgerechtig-

Netwerken is eng, maar noodzakelijk

Gerda Topman: ‘Ik ga nu gewoon zelf op zoek naar passend werk’ den aan bedrijven. Volgens Dek gaat dat zo: ‘We vragen een werkgever wat hij normaal zou moeten betalen. Stel dat hij tien Polen voor 640 euro moest inhuren, dan krijgt hij bij ons twintig man voor dezelfde prijs. Maar soms is het ook een beetje handel. Als meerdere bedrijven tegelijk mensen nodig hebben, kunnen we natuurlijk meer geld vragen.’ Het gemak waarmee in mensen wordt gehandeld kreeg landelijke aandacht in de pers. Neem het relaas van Gerda Topman, 47 jaar, alleen-

staande ouder, met een HBO-opleiding in de richting Kunst, Cultuur en Educatie. Toen de DWI haar het aanbod van een participatiebaan deed werd ze eerst naar het Regionaal Opleidingscentrum gestuurd. Dat ROC deed er wel anderhalf uur over om vast te stellen dat ze aan het AIO-profiel beantwoordde. Die afkorting betekent geknipt voor artistiek, intellectueel en ondernemend werk. Topman hoopte op een plek in de culturele sector. Die was er niet. Kiezen mocht ze wel. Werken in het groen, klassen-

foto: Remco Visser assistent, medewerker catering, telefoniste, gastvrouw, planner of voorlichter bij de stiching Varkens in Nood. Geen interesse? Dan strafkorting. Gerda Topman, nog steeds laaiend: ‘Pantar doet alles voor je, roept het ROC, maar dat is valse informatie! Kans op doorstromen? Eerder doorspoelen. Je ligt zo in de gracht.’ Ze heeft inmiddels een advocaat ingeschakeld en is blij dat de FNV een onderzoek naar de participatiehandel gaat doen en kamerlid Karabulut (SP) vragen stelt.

Astbestzaak gewonnen door FNV

Aantal arbeidsongeschikten daalt

Opnieuw succes voor het Bureau Beroepsziekten van de FNV. Na de kapster met eczeem van vorige maand is er nu voor het eerst een asbestose-zaak gewonnen. Asbestose, ofwel stoflongen, is een longziekte die ontstaat door onbeschermde blootstelling aan asbest.

Het aantal arbeidsongeschikten blijft gestaag dalen. Het zit nu al onder het niveau van 1982. Ook het aantal werklozen met een WW-uitkering neemt af.

Tot nu toe zijn het vooral werknemers met longvlieskanker aan wie schadevergoedingen zijn toegekend. Voor mensen met asbestose en andere asbestgerelateerde aandoeningen is het moeilijk om financiële genoegdoening te krijgen. In de jaren zeventig kwam Govert van der Kemp tijdens zijn werkzaamheden voor een staalbedrijf als elektromonteur onbeschermd in aanraking met asbest. Pas in de jaren tachtig realiseerde Van der Kemp zich dat hij met asbest in aanraking moet zijn gekomen, wat werd

bevestigd door verschillende bedrijfsdossiers. Van der Kemp: ‘Een paar jaar geleden kreeg ik voor het eerst echt last van hoesten en kortademigheid. Na een onderzoek bij de longarts bleek het asbestose te zijn.’ Volgens Marie-José Sengers van Bureau Beroepsziekten is deze zaak de voorbode van veel meer zaken. ‘Het aantal mensen dat zich bij ons heeft aangemeld met asbest gerelateerde klachten is in één jaar tijd bijna verdubbeld. In de jaren negentig werd toepassing van asbest pas verboden. De piek in het aantal slachtoffers moet nog komen.’ Bureau Beroepsziekten heeft een schikking getroffen met het staalbedrijf. De hoogte van de schadevergoeding kan niet bekend worden gemaakt. De Arbeidsinspectie komt nog regelmatig met rapporten waaruit blijkt dat er onveilig wordt gewerkt.

Dit blijkt uit de tweede kwartaalverkenning 2008 van uitkeringsinstantie UWV. Hierin beschrijft het UWV de recente ontwikkelingen binnen de werknemersverzekeringen. Sinds de WIA in 2006 de WAO verving is het aantal arbeidsongeschikten gestaag afgenomen. De keuringen zijn strenger geworden, de grens voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering is verhoogd van 15 procent arbeidsongeschikt naar 35 procent. Er zijn nu nog 577 duizend WAO-ers over. Dit aantal zal verder dalen ten gevolge van herkeuringen, herstel van de werknemer of doordat de leeftijdsgrens van 65 jaar wordt bereikt. Het aantal WAO-ers daalt sneller dan de

groei van het aantal WIA-uitkeringsgerechtigden, waardoor Nederland nu staat op totaal 624.000 personen met een WAO of WIA-uitkering, minder dan in 1982. Het aantal werklozen dat een WWuitkering ontvangt, zal verder afnemen. Weliswaar groeit de beroepsbevolking, maar die kan niet opboksen tegen de groei van de vacatures. Vanaf 2007 zijn er in Nederland meer dan een miljoen vacatures bijgekomen, een record. Momenteel zit Nederland op 171.000 werklozen met een WW-uitkering, eind 2006 waren dat er nog 249.000.Het UWV verwacht wel dat de daling minder scherp zal worden. Het grote probleemgeval blijft de Wajong. Dit is een verzekering voor mensen die op jonge leeftijd arbeidsongeschikt worden. In het eerste half jaar van 2008 zijn er zesduizend bijgekomen. Dat is geheel volgens de verwachtingen.

Koopkrachtreparatie met Prinsjesdag of niet? Met Prinsjesdag in aantocht komt de jaarlijks gestelde vraag weer in zicht. Gaat het kabinet iets doen aan de koopkracht of niet? Het is een jaarlijks terugkerend ritueel: de koopkrachtplaatjes. Vaak is het gerommel in de marge met kwarten van procenten die bovendien aan allerlei mitsen en maren gebonden zijn. Zo kan niemand voorspellen wat de grillige olieprijs gaat doen dit najaar.

Aan die olieprijs zijn ondermeer de energieprijzen verbonden. Die gingen op 1 juli met ongeveer een tientje per huishouden per maand omhoog. Geen punt voor een huishouden dat dubbel modaal verdient, maar wel als je op bijstandsniveau zit. Dan is de halfjaarlijkse verhoging van de uitkering direct al weer opgesoupeerd. Met compensatie voor de burgers is deze regering nooit erg scheutig geweest.Over een aantal zaken, zoals de verhoging van de BTW of de verla-

ging van de WW-premie voor werknemers, moet het kabinet nog een beslissing nemen. De uitkomst wordt medio deze maand duidelijk. Vakcentrale CNV stoort zich aan de manier waarop minister Donner de verantwoordelijkheid voor de oplopende inflatie neerlegt bij de vakbonden. Vooral de uitlatingen van de minister in de Telegraaf van 20 juli zijn slecht gevallen. Vice-voorzitter Rienk van Splunder: ‘Anderhalf jaar nadat het kabinet burgers meer koop-

kracht beloofde, meldt Donner in de Telegraaf dat verwachtingen geen garanties zijn. Om de tegenvallers op te vangen, vraagt hij werknemers loon te matigen.’ Van Splunder vindt dat het kabinet zijn eigen problemen zelf moet oplossen. ‘De BTW-verhoging versterkt de inflatie. Hoe hoger de inflatie, hoe hoger de loonvraag. Het kabinet kan dus zelf iets doen aan de hoogte van de loonvraag. Daar hebben ze ons niet voor nodig.’

Alma van Brug is in 2001 begonnen met een administratiekantoor. Ze had daarvoor achttien jaar lang als zelfstandige in de detailhandel en de groothandel gewerkt: ze runde een Indische toko. Uiteindelijk had ze drie winkels, maar de uitdaging om ermee door te gaan ontbrak. Voor haar gevoel was ze uitgeleerd en bovendien had ze overmatig last van diefstal. Ze besloot om met één aspect van het ondernemerschap, de administratie, door te gaan. Toen ze verhuisde naar een heel ander deel van het land, de Randstad, betekende dat dat ze haar netwerk niet kon meenemen naar haar nieuwe bedrijf. Op zakelijk gebied moest ze dus alles opnieuw uitzoeken. Om te beginnen het zoeken van een drukkerij voor reclamemateriaal en folders. Dit vroeg om nogal wat research om uit te vinden bij wie ze dat het beste kon onderbrengen. Het kostte haar heel wat tijd om in Amsterdam de goede weg te vinden. Prioriteit was klanten zoeken door veel te netwerken. Via de bank kwam ze in contact met een fiscalist die wel met haar wilde samenwerken. Dat noodzakelijke netwerken vond ze eerst doodeng. In de detailhandel komen de klanten gewoon naar je toe Maar als je er eenmaal mee begint, kom je er al snel achter dat iedereen het netwerken eigenlijk moeilijk vindt. Bovendien leerde ze dat zakelijke contacten niet uit zijn op voordeel, maar elkaar willen helpen. ‘Netwerken is voor de lange termijn’, zegt Alma nu, na de nodige ervaring. Omdat ze in haar vorige ondernemingen vooral lichamelijk bezig was en minder met denkwerk heeft Alma het echt nodig om zo nu en dan even lichamelijk bezig te zijn. ‘Even rennen, of fietsen. Als je psychisch moe bent en je gaat even sporten, dan gaat het zo over.’ Met de lichamelijke vermoeidheid in haar vroegere werk was dat heel anders; dat ging niet weg voor ze goed geslapen had. ‘Het ondernemerschap moet wel echt in je zitten’, vindt Alma. ‘Je moet stappen zetten, innovatief zijn, je aanpassen aan de markt en risico’s nemen. Het voortouw nemen, is belangrijk. Kijk als je genoegen neemt met een fietsenwinkel, dan pas je je assortiment een beetje bij je klanten aan. Dan ben je ook ondernemer. Maar als je echt succesvol wilt zijn, is er meer nodig. Je moet je heel goed gaan informeren over kansen, mogelijkheden en risico’s en een goed ondernemersplan opzetten. Je moet de informatie die je van andere ondernemers en de Kamer van Koophandel krijgt goed in je opnemen. Je moet elkaars expertise inwinnen en je netwerk gebruiken voor dingen waar jezelf niet super goed in bent. En dat doen ondernemers misschien te weinig.’ Lennert Ras

ACHTERGROND

augustus 2008 | MUG magazine

9

WIA: stille revolutie van een uitkering ‘In de WAO was de grens vijftien procent, dat zou het weer moeten worden’ De WIA heeft een klantenkring van tienduizenden personen. Er gaan honderden miljoenen euros in om. Desondanks wordt het steeds moeilijker om een arbeidsongeschiktheidsuitkering te bemachtigen.

tekst Martin Brandwagt foto Remco Visser

W

ie nog de WAO in wil, moet zich haasten, schreef MUG in november 2003. 0p 31 december van dat jaar sloot de toegang tot de roemruchte arbeidsongeschiktheidsuitkering voorgoed. Wie na deze datum een ongeval kreeg of ziek werd, ging eerst twee jaar de Ziektewet in en mocht daarna hopen op een plaatsje in de WIA. De Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen, de naam zegt het eigenlijk al. Waar de voorganger een afvloeiingsregeling werd voor werknemers uit de industrie en in latere instantie voor werknemers met psychische problemen, bij de WIA lag vanaf het begin de nadruk op behoud van werk ondanks handicap of ziekte. Al snel na de invoering in 2006 werd het duidelijk dat het niet eenvoudig zou zijn om in de regeling terecht te komen. Niet alleen werd het laagste arbeidsongeschiktheidspercentage, de grens voor het verkrijgen van een uitkering, verhoogd van 15 naar 35 procent, de werknemers die zich bij de keuring meldden kregen ook nog eens te maken met strengere normen. De ziekte of handicap die voorheen ruimschoots voldoende was om meteen in de WAO te belanden, bleek na herkeuring soms amper genoeg om de horde van 35 procent afkeuring te halen. Met de komst van de WIA kwam er een nieuwe regeling met als voornaamste doel om de gekeurde werknemer aan het werk te houden. Deze regeling, de WGA ofwel Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikte werknemers, geeft eigenlijk alleen een aanvulling op het loon of de WW-uitkering. De gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemer krijgt verder te maken met re-integratie die hem zo snel mogelijk naar een volwaardige baan moet leiden Of dit ook lukt, daar zijn de meningen over verdeeld. Uitvoeringsinstelling UWV meent, gezien de juichende berichten in haar laatste jaarverslag, van wel. Vakcentrale FNV liet eind 2007 een eigen onderzoek uitvoeren en kwam tot geheel andere conclusies. Van de gedeeltelijk afgekeurde werknemers zou tachtig procent zonder werk zitten.

Volledig afgekeurd Huub Wolfs, secretaris van de Landelijke Vereniging voor Arbeidsongeschikten, windt er geen doekjes om. ‘Het is een hele slechte wet. Vooral de regeling voor volledig arbeidsongeschikten, daar is bijna niet in te komen. Ik denk dat als we vijfentwintig aanvragen doen, er eentje in belandt. De rest wordt geweigerd of komt in de WGA.

Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen Trad op 1 januari 2006 in werking en vervangt de WAO. De WIA kent drie regelingen: 1. Volledig en duurzaam afgekeurd. Zij krijgen een IVA-uitkering (Inkomensregeling Volledig en duurzaam Arbeidsongeschikten). De uitkering bedraagt 75 procent van het laatstverdiende loon, met een maximum van 177 euro dagloon bruto. 2. Volledig afgekeurd, maar niet duurzaam. Zij die hieronder vallen krijgen een WGA-uitkering. WGA staat voor Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA). De uitkering beslaat 70 procent van het laatstverdiende loon, met een maximum van 177 euro dagloon bruto. 3. Gedeeltelijk afgekeurd. Werknemers die tussen 35 en 80 procent zijn afgekeurd krijgen een WGA-uitkering, als aanvulling op het loon. De WIA wordt uitgevoerd door het Uitvoeringsinstituut Werknemers Verzekeringen (UWV).

Als je werk hebt, dan gaat dat nog. Maar anders ga je snel achteruit in je inkomen. Stel: je wordt ernstig ziek of je krijgt een ongeval. Dan beland je eerst twee jaar in de ziektewet. Dat is meestal nog 100 procent. Daarna krijg je de WGA, dat is zeventig procent en na drie jaar heb je dan de vervolguitkering. Die zit op het sociaal minimum. Met andere woorden: als je geen werk vindt, zit je na vijf jaar op bijstandsniveau, dankzij iets waar je niks aan kunt doen.’

‘Als we vijfentwintig aanvragen doen, belandt er hooguit eentje in’

voor wie herstel binnen twee jaar mogelijk wordt geacht, blijkt toch zwaarder beschadigd te zijn en komt dan alsnog in de IVAregeling. De verhouding tussen gedeeltelijk arbeidsongeschikten en volledig arbeidsongeschikten zal dan ook minder scheef worden, zo verwacht het UWV. Volgens haar laatste prognoses (Juninota) zullen er aan Voorafgaande aan de intrede van de WIA het eind van dit jaar 57.000 mensen in de was er een langdurige discussie over de re- WIA zitten, waarvan ongeveer een kwart in geling voor volledig afgekeurden. Het ar- de IVA. beidsongeschiktheidspercentage in de IVA, de Inkomensregeling Volledig Arbeidson- Genieten geschikten, bleef net als in de WAO op 80 Je kunt ze nog tegenkomen: mensen die tot 100 procent, maar er kwam een belang- genieten van een langdurige, volledige rijk criterium bij: duurzaam arbeidson- WAO. Dat zijn dan werknemers die het geschikt. Dat wil zeggen dat een werkne- geluk hadden op tijd in de oude regeling te mer niet alleen volledig arbeidsongeschikt belanden. WIA-genieters zul je veel minis, maar dat naar verwachting minimaal der tegenkomen. Het is niet overdreven twee jaar blijft. Alleen bij decapitatie (ont- om te stellen dat met de sluiting van de hoofding) valt dat met zekerheid te zeg- WAO op 31 december 2003 de deur naar gen, zei Piet-Hein Donner, inmiddels mi- een langdurig verblijf in een ruimhartige nister van Sociale Zaken, destijds voorzitter arbeidsongeschiktheidsuitkering is dichtvan de WAO-hervormingscommissie, ooit gesmeten. Begin 2008, twee jaar na de ingekscherend. Zo erg is het niet geworden, voering, waren er 38.400 personen in de maar je moet behoorlijk in de kreukels lig- WIA. Van deze groep zaten er 8.000 in gen om de hoofdprijs te bemachtigen. Van- de IVA. af het begin was het duidelijk dat duurzaam Huub Wolfs ziet genoeg zaken die veraneen vaag criterium was, waarop veel aan- derd zouden moeten worden. Wat hem het vragen zouden sneuvelen. Voorzitter Fred meest steekt is de hoge grens voor toetrevan Duijn van de vereniging voor keurings- ding in de WIA. ‘De lat ligt veel te hoog. artsen NVVG zei in november 2005 al te- Als er iets zou moeten veranderen, is het gen MUG: ‘Praktisch gezien is het duur- wel de grens van 35 procent arbeidsongezaamheidscriterium een gedrocht, maar we schikt. In de WAO was het vijftien prozullen het toch moeten gebruiken. Je moet cent. Dat zou het weer moeten worden.’ als keuringsarts dus zeggen: ik vermoed dat deze cliënt niet binnen twee jaar kan wer- De kans dat deze wens ook uitkomt, is ken. Dat is amper vast te stellen.’ zeer klein. Voor wat het geld in de werkneNu de WIA tweeënhalf jaar gevorderd is, merspotten betreft, zou er weinig bezwaar komt die verwachting uit. Van alle aanvra- zijn om de lat lager te leggen. De Werkgen komt ongeveer een tiende in de IVA- hervattingskas (Whk), het werknemersregeling. De overgrote meerderheid zit in fonds waaruit de kortdurende WIA-uitkede WGA of wordt afgewezen. Nu worden ringen worden betaald, bestaat nog geen de verwachtingen over herstel van een zie- drie jaar. De kosten aan uitkeringen en ke werknemer wel eens wat te hoog inge- uitvoering zijn dit jaar 358 miljoen euro, schat. Een gedeelte van de werknemers het overschot is nu al 1,2 miljard.

10

INDISCHE BUURT

W I J K A A N PA K | T R A N S VA A L B U U R T | I N D I S C H E B U U R T

MUG magazine | augustus 2008

De kwestie Wel of niet ongevraagd hulp bieden? Minister Ella Vogelaar heeft 17 Amsterdamse wijken als probleemwijk aangeduid. Het gaat om buurten waar van alles mis lijkt, van slechte woningen tot hoge werkloosheid en onveiligheid. MUG Magazine volgt de komende jaren twee van deze wijken: de Indische Buurt en de Transvaalbuurt en vraagt zich af: Watskebuurt? Deel 3: de Aanpak achter de Voordeur.

De deskundige De ‘Aanpak achter de Voordeur’ kun je zien als het WMO-loket aan huis, zegt Marcel van Druenen, programmamanager voor dit project. Zijn taak is het middel stadsbreed in te vullen. Bewonersconsulenten gaan van huis naar huis om hulpvragen te inventariseren en door te verwijzen. ‘Ze trekken zich niets aan van grenzen en regeltjes in het hulpaanbod’, zegt Van Druenen. Er is een cultuuromslag nodig, vindt hij. ‘Problemen in de opvoeding, schulden of geweld; ze hebben vaak met elkaar te maken. Daarom is het zo jammer dat het bestaande voorzieningenaanbod is versnipperd en dat organisaties langs elkaar werken.’ Het politieke besef groeit op dit vlak, weet Van Druenen. ‘Bovendien wordt langzaam duidelijk dat we niet bang hoeven te zijn om mensen ongevraagd te helpen. Vaak vinden ze dat zelfs prettig. Mensen lopen niet te koop met hun problemen. Maar ze vinden het wel fijn als er naar ze wordt geluisterd.’ De aanpak vereist een lange adem en resultaten zijn misschien niet direct zichtbaar. Van Druenen: ‘Alles willen meten duidt op gebrek aan vertrouwen.’

Projectmanager Marcel van Druenen: ‘Het wordt duidelijk dat we niet bang hoeven te zijn om mensen ongevraagd te helpen.’

Buurbewoner Nesla Castens: ‘In sommige culturen is het een taboe om over je problemen te praten met buitenstaanders.’

De Bewoner ‘De meeste bewoners hier zijn Turks, Marokkaans of Surinaams’, zegt Indische-buurtbewoner Nesla Castens. ‘Die laten dat toch niet toe. In sommige culturen is het een taboe om over je problemen te praten met buitenstaanders. Als ze wat nodig hebben, vragen ze dat eerst aan elkaar en niet aan instanties. Bovendien speelt de taalbarrière vaak een rol.’ Castens heeft niet veel vertrouwen in de ‘Aanpak achter de Voordeur’ met de bewonersconsulenten. ‘Tenzij je er voor elke situatie een hebt. Eentje voor Turkse moeders, eentje voor Antilliaanse jongeren; ga maar door. Hoe bespreek je huiselijk geweld met een Marokkaanse vrouw? Dat kan alleen een andere vrouw doen, en dan mag manlief natuurlijk niet in huis zijn.’ Een aanpak zoals dat op de lagere school gebeurt, waar Castens vrijwilligerswerk doet, werkt veel beter. ‘We organiseren thema-avonden. Daar zitten diverse tolken bij. Het is laagdrempelig en mensen zitten onder bekenden. Dan wordt er wel gepraat, ook over moeilijke onderwerpen. Ieder huis heeft wel zijn kruisje; vaak zie je het alleen niet.’

Ondertussen in ... de armste wijk van Nederland: Vrijheidswijk-West De armste buurt van Nederland ligt in het hoge noorden van ons land.Toch behoort de Vrijheidswijk-West in Leeuwarden niet tot de veertig uitgekozen ‘prachtwijken’ van minister Vogelaar. Douwe Beimin, opbouwwerker bij stichting Wijkwerk Leeuwarden, heeft alles geprobeerd om de wijk onder de aandacht van Vogelaar te brengen. Beimin: ‘Toen de plannen werden gemaakt, hebben we wat

afgemaild met de minister en haar compagnons. Er werden echter andere wijken in Leeuwarden aangewezen als prachtwijken.’ De opbouwwerker laat zich kritisch uit over de aanpak van de minister: ‘Bij het maken van de plannen werd vooral gekeken naar cijfers. Zo bestonden in de andere wijken inderdaad lage inkomenscijfers, maar dat kwam door de grote aantallen studentenwoningen, seniorenwoningen en een asielzoekerscentrum.’ Josine Meurs,

als projectmanager betrokken bij het Vogelaarbeleid, vertelt dat de minister zich inderdaad voornamelijk baseert op cijfers. Meurs: ‘Zo komt het dat sommige buurten een gemiddeld hoog inkomen scoren door een aantal uitschieters, terwijl het gebied toch achtergesteld is. Minister Vogelaar belooft in haar beleidsplan ook wijken buiten de lijst van veertig te ondersteunen. Verder zijn de cijfers soms verouderd, terwijl de situatie daar in de tussentijd is verbeterd.’

Watskebuurt? Reageer!

Vogelaar in beroep

Kritiek op wijkaanpak

Probleemwijken

Amsterdam investeert in werkgelegenheid, meer sociale samenhang en een beter onderwijsklimaat. De Amsterdamse Wijkaanpak moet ervoor zorgen dat probleembuurten ‘pracht- en krachtbuurten’ worden. ‘Met volop ruimte aan initiatieven van bewoners’, volgens veranwtoordelijk wethouder Tjeerd Herrema. Maar wat merkt de Amsterdammer van de Wijkaanpak? Watskebuurt? MUG wil het graag van u weten. Mail reacties naar wijkaanpak@ mugweb.nl.

Minister Ella Vogelaar gaat in beroep tegen de uitspraak van de rechter dat zij de ranglijst van de probleemwijken openbaar moet maken. Een journalist van RTL stapte vorig jaar naar de rechter toen Vogelaar weigerde de rangorde van deze lijst bekend te maken. De minister vreesde dat het openbaar maken van deze lijst stigmatiserend zou werken. ‘De publicatie van een ranglijst geeft alleen maar negatieve energie’, aldus Vogelaar. Volgens de rechter dient de openbaarmaking het publieke belang van een goede en democratische bestuursvoering.

Stephan Steinmetz, voormalig stadsdeelvoorziter van Zeeburg denkt iets anders over de voordeuraanpak. Uit zijn weblog: ‘Binnenkort willen ambtenaren achter mijn voordeur komen. Mijn postcode geeft aan dat ik doorgelicht moet worden. Heb ik schulden? Sla ik mijn dochter? Ben ik eenzaam? Gek? Zou ik niet eens moeten gaan werken? Mis ik subsidie? Misschien moet ik melden dat ik een paar weken op vakantie ben? Dat ze mijn voordeur dus moeten overslaan bij het zorgzoekend belletjetrekken?’

In Nederland wonen ongeveer achthonderdduizend mensen in een probleemwijk. Dit blijkt uit een onderzoek van de Atlas voor gemeenten. De Index voor Leefbaarheid & Veiligheid hanteert criteria als geweldsmisdrijven, vandalisme, overlast van jongeren, drugsverslaafden en alcoholisten. In de grote steden wonen de meeste mensen in een buurt met excessieve problemen, waarbij Rotterdam de lijstaanvoerder is. Daar woont een kleine veertig procent in een wijk die als probleemwijk bestempeld kan worden.

Teksten Peter van Lieshout, Eileen Ros, Jos Verdonk en Michiel Wetzer

W I J K A A N PA K | T R A N S VA A L B U U R T | I N D I S C H E B U U R T

11

augustus 2008 | MUG magazine

Achtergrond ‘Achter de Voordeur’ helpt mensen de weg te vinden

In september 2008 start stadsdeel Zeeburg een project ‘Achter de Voordeur’ waarmee het mensen thuis hulp wil aanbieden. tekst Hans Puts foto’s Hilco Koke

B

ewonersconsulenten bellen in de buurt met de meeste problemen huis aan huis aan om te vragen of ze ergens mee kunnen helpen. Dit bezoek is een week van tevoren door middel van een folder aangekondigd. Het is aan de bewoner of hij of zij de consulenten binnenlaat of niet. Uit cijfers blijkt dat de Indische Buurt binnen het stadsdeel Zeeburg voor dit project in aanmerking komt. ‘Het is hier het armste deel van de stad’, zegt Jan Hoek, stadsdeelwethouder Welzijn van Zeeburg. ‘Er is hoge schooluitval en veel werkeloosheid. Maar de radicalisering is heel beperkt. Daarom gaan we achter de voordeur kijken of we de mensen kunnen helpen.’ De nadruk ligt op zelfredzaamheid. De adviseurs bieden ondersteuning totdat de bewoners het zelf kunnen. Daarom is het een project van tijdelijke aard. Na een jaar wordt het geëvalueerd en bij gebleken succes uitgebreid en voortgezet tot aan de einddatum: 1 januari 2011. Zo is het vastgelegd binnen het ‘Convenant Vernieuwing Indische Buurt’.

Stadsdeel Zeeburg werkt hierin samen met woningcorporaties Ymere, Eigen Haard en De Alliantie. ‘Corporaties hebben een maatschappelijke verantwoordelijkheid’, zegt Eric van Kaam, regiodirecteur van Ymere Amsterdam-Oost. ‘Zo moeten ze huurschulden niet te hoog laten oplopen. Je moet zo snel mogelijk gaan saneren want huurachterstand is vaak niet het enige probleem. Huisuitzetting is immers voor beide partijen de duurste en laatste oplossing’, aldus Van Kaam. Bij meervoudige problemen zoals bij huurachterstand en drugsverslaving is een goede onderlinge afstemming van de hulpverlenende instanties erg belangrijk. Om een goed overzicht te kunnen houden, wordt per persoon of gezin één casemanager aangesteld. Hiermee wordt voorkomen dat instanties langs elkaar heen werken. De coördinatie en eindverantwoordelijkheid bij meervoudige problemen ligt bij de instantie die het meest nijpende probleem behandelt. In het geval van een dreigende huisuitzetting bijvoorbeeld zal dat de woningcorporatie zijn.

‘De bewonersadviseurs die gaan aanbellen hebben werkervaring in de hulpverlening en zijn getraind in gesprekstechnieken’, zegt Jette Bolle, projectleider ‘Achter de Voordeur in de Indische Buurt’. ‘We werken met netwerken uit de buurt zoals scholen en maatschappelijke instellingen. Als we er niet uitkomen dan zoeken we een oplossing. Bij een taalprobleem bijvoorbeeld komen we terug met een tolk’, aldus Bolle. Truke Fortuin, communicatie -adviseur van stadsdeel Zeeburg, voegt daaraan toe dat onderzoek aantoont dat mensen het bezoek prettig vinden. Het stadsdeel komt immers niets halen maar iets brengen. ‘Veel van het welzijnswerk is niet bekend bij de mensen’ , gaat Bolle verder. ‘Zoals Bijzondere Bijstand, een computer voor een schoolgaand kind of hulp bij het invullen van formulieren. Veel mensen zijn niet gewend hulp te krijgen.’ Deze aanpak is goed voorbereid. Er is een proefperiode van 5 jaar geweest onder de naam ‘Sociaal Investeringsplan Indische Buurt’ (SIIB). 40 % van de bewoners die werden benaderd (500 in totaal) maakten een afspraak met de bewonersconsulenten en zijn op de een of andere manier verder geholpen in de hulpverlening. ‘Een goede samenwerking van de hulpverlenende instanties is erg belangrijk,’ zegt Hoek, ‘want als de bewoner aangeeft dat hij wil worden geholpen dan moet dat ook zo spoedig mogelijk gebeuren. De risico’s liggen in de snelheid waarmee de hulp verleend kan worden en of de samenwerking tussen de hulpverleners goed verloopt’, zegt Hoek. ‘Maar de klassieke gevallen waar de kranten vol mee staan, hebben we achter ons gelaten.’ IBAN De ‘Aanpak achter de Voordeur’ wordt in Amsterdam al langer toegepast. Zo startte in 2004 bijvoorbeeld het ‘Individueel Bewonersadvies Amsterdam Noord’ (IBAN). Ook hier bellen bewonersconsulenten huis na huis aan en vragen de mensen of ze de weg in het ‘doolhof’ van de hulpverlening kunnen vinden. Het idee ontstond toen het stadsdeel en de woningcorporaties bij grote nieuwbouwprojecten niet alleen aan de bouw, maar ook aan de mensen ‘achter de voordeur’ wilden denken. Om de behoeftes en eventuele verborgen behoeftes van de bewoners op te sporen moeten de bewonersadviseurs eerst het vertrouwen van de mensen zien te winnen. Sommige onderwerpen zoals huiselijk geweld zijn nu eenmaal moeilijk bespreekbaar. Als ze dat vertrouwen gekregen hebben, vragen ze door om een reëel beeld van

de leefsituatie van de bewoner te krijgen. Ze hebben daartoe een specifieke training in gesprekstechniek gehad. Ze brengen de behoeften en problemen zo goed mogelijk in kaart en verwijzen vervolgens naar de juiste instanties. Naast de huis-aan-huisactie is er ook een spreekuur waar de mensen met vragen terecht kunnen. Hier zitten dezelfde bewonersadviseurs. Omdat de huis-aan-huisactie in Noord al enkele jaren loopt krijgt deze bekendheid in de buurt. Zo komt een 52-jarige vrouw van Pakistaanse afkomst op het spreekuur van bewonersadviseur Aretha Schipper. Ze vertelt dat ze van haar buurvrouw over IBAN heeft gehoord.

‘Huisuitzetting is immers de duurste en laatste oplossing’ Ze wil graag een schrijfcursus Nederlands volgen. Schipper zegt dat ze hiervoor kan doorverwijzen en vraagt toestemming om enkele vragen over haar leefsituatie te stellen, zoals ‘uit hoeveel mensen bestaat het gezin?’ en ‘zijn er schulden?’ Al doende blijkt dat ze de vrouw ook kan doorverwijzen naar de gratis hulp bij het invullen van belastingformulieren. Bovendien kan ze bemiddelen bij het vinden van een vakantiebaantje voor haar zoon. Omdat de bewonersadviseur doorvroeg, kon de cliënt dus op meer vlakken worden geholpen dan alleen met de vraag waar ze aanvankelijk mee kwam. Dat is de meerwaarde van deze aanpak ‘Achter de Voordeur.’ De foto’s onderaan de linker pagina zijn gemaakt in de Indische Buurt door MUGfotograaf Hilco Koke.

Pejo: bijna de helft van de bewoners reageert niet

12

ACHTERGROND

MUG magazine | augustus 2008

Met Combiwel naar het museum ‘Zonder dit zou ik Amsterdam niet uitkomen’ Lang niet iedereen kan met vakantie naar het buitenland. Voor de thuisblijvers organiseert het buurtwerk dagtrips naar leuke plekken in Nederland. MUG reist mee met een groep uit Amsterdam-Noord.

tekst Toine Graus foto Hilco Koke

A

ude Loggers heeft zich de sloffen uit het lijf gelopen om overal in de Banne Buiksloot in Amsterdam-Noord posters op te hangen voor het uitje naar het Openluchtmuseum in Arnhem. Kinderen van de vier basisscholen in de buurt hebben flyers meegekregen en zo heeft Loggers een hele bus vakantiegangers bij elkaar gekregen om op een regenachtige maandag begin

’Wij gaan altijd samen weg, we zijn net een familie’ juli naar Arnhem te vertrekken. Loggers weet hoe ze het aan moet pakken. Ze werkt al tweeënhalf jaar voor Kansweb in stadsdeel Noord, een organisatie voor maatschappelijke ontwikkeling en vrije tijd, die onderdeel is van de Combiwel groep. In Noord wonen veel mensen met een laag inkomen en die hebben ook recht op een mooie vakantie. Goed besteed Om acht uur komt de bus aanrijden bij het winkelcentrum van Banne Buiksloot. Aude gaat de presentielijst na. Zestien kinderen, elf moeders en één vader gaan mee. ‘Deze trip is uitdrukkelijk bedoeld voor mensen met kinderen. Daar zijn we heel strikt in’, verklaart Loggers. ‘Naar inkomen kijken we niet, maar ik weet zeker dat het geld goed besteed is.’ ‘Ik ben blij dat ik in de bus zit’, zegt Linda als de bus de ring opdraait. ‘Ik ben nog nooit in Arnhem geweest. Voor twee euro per persoon ben je toch de hele dag weg.’ Linda is met haar man Gerrit en zoon Jeffrey van 12 op stap. Gerrit is na een ongeluk al sinds 1981 arbeidsongeschikt. Vorig jaar is het gezin met Combiwel naar Archeon in Alphen a/d Rijn geweest, naar Madorodam en het Sealife aquarium in Scheveningen. ‘Zo zien we

Dagtrip met zestien kinderen, elf moeders en een vader. heel Nederland’, zegt Gerrit. Achter Linda zit Saskia met haar buurvrouw Sheila. Haar dochter Sibora van 9 zit te kletsen met Sheila’s dochter Cynnandra van 10. Sheila heeft ook haar kleindochtertje Shabya meegenomen. ‘Wij gaan altijd samen weg, we zijn net een familie’, zegt Saskia. Te duur Helemaal achterin de bus zitten Ivana en Valery, allebei 13 jaar, naast elkaar. Ze zijn buren, wat goed uitkomt want ze zijn ook grote vriendinnen. Ze trekken heel veel met elkaar op en ‘s avonds gaan ze ook nog met elkaar chatten. Ivana’s moeder Ruth gaat, als ze even de kans krijgt, mee met de dagtrips van het buurtwerk. ‘Ik moet wel. Als we dit op eigen gelegenheid zouden doen met treinreis, entree en ijsjes zou ik honderd euro kwijt zijn. Dat kan ik echt niet betalen.’ En dan is er Laureen, alleenstaande moeder met vijf kinderen van 3 tot 10 jaar oud. ‘Het is een hele organisatie om ze allemaal op tijd klaar te hebben.’ Op vakantie gaan ze verder niet. ‘Veel te duur. Ik ben aangewezen op dit soort uitjes, anders zou ik Amsterdam niet uitkomen. Vroeger in Curaçao ging ik ook niet met vakantie.’ Er staat deze zomer nog heel wat op Laureen’s programma: naar Walibi met het Rode Kruis (slechts één euro), met de stadspas naar de Pannenkoekenboot, naar Madame Tussauds, het zwembad, de bioscoop en met de museumtramlijn naar het Amsterdamse Bos. Saamhorigheid Tijdens de reis vallen er een paar zware hoosbuien, maar bij aankomst bij het Openluchtmuseum is het gelukkig droog. Aude verdeelt het gezelschap in twee groepen, die elk met een eigen gids op stap gaan. De eerste stop is een middeleeuws boerderijtje. Een boerin in kle-

derdracht vertelt over hoe zwaar en vooral vies het leven vroeger was. De mensen zaten onder de vlooien en luizen en ze stonken een uur in de wind. ‘Vreselijk’, vindt Ruth. ‘Zeker,’ antwoordt Laureen, ‘maar wat ik hiervan leer is dat het leven vroeger veel zwaarder was dan nu, ook al heb je een laag inkomen. Het is tegenwoordig pure luxe en toch lopen we allemaal te zeuren.’ Gerrit is het er niet mee eens: ‘Ik weet zeker dat de mensen vroeger gelukkiger waren dan tegenwoordig. Er was meer saamhorigheid onder de mensen.’ Iedereen bedankt de boerin en de groep loopt naar een volgende boerderij die er wat geriefl ijker uitziet. ‘Hier mag je me neerzetten’, roept Sonja uit. ‘Als ik ooit geld heb, koop ik een boerderijtje met twee koeien en een geitje.’ Sonja heeft haar hele leven in Amsterdam gewoond. Ze is hier met dochter Soraya. ‘Dat boerderijtje zal er niet komen’, zegt ze even later. Sonja is getrouwd met een man uit Egypte en ze is van plan later naar het geboorteland van haar man te emigreren. Amsterdam hoeft voor haar niet meer: ‘Altijd stress. Hoe moet je dit betalen, hoe moet je dat betalen.’ Stroopmakerij Na de rondleiding loopt iedereen naar de kantine. Sonja rolt een shagje voor Laureen. ‘Op zo’n dag leer je elkaar kennen. Je trekt toch de hele dag samen op.’ De meesten eten de boterhammen op die ze hebben meegenomen. Farida heeft thuis lekkere hapjes bereid voor haar zoon Bilal van 12 en haar vriendin Rahinati met dochter Melissa . Ze kennen elkaar van de vrouwengroep in het buurthuis van Banne. ‘Ik kwam Aude tegen in het buurthuis,’ vertelt Farida , ‘ze zei dat ze nog een plaatsje voor ons over had in de bus.’ ‘Aude is een vriendin van ons’, zegt Rahinati. Rahinati komt uit Madagascar en woont twaalf jaar in Neder-

land en zorgt voor haar drie kinderen. Ze voelen zich geëmancipeerde moslima’s: ‘We zijn heel vrij, we laten ons niet opsluiten.’ Na de lunch ruimt iedereen de tafeltjes op en gaat op eigen gelegenheid het openluchtmuseum verder verkennen. Farida en Rahinati gaan met de museumtram naar de afdeling Brabant en Limburg, waar de stroopmakerij veel aandacht krijgt. ‘Appelstroop is in Nederland heel belangrijk’, weet Farida. De bezichtiging eindigt bij de beugelbaan, een sport waarbij een zware houten bal met een soort hockeystick door een ijzeren beugel moet worden gestoten. Beugelen en handboogschieten zijn onderdeel van het programma. Bilal mag meedoen, tegen Saskia en Ivana. De hele reisgroep heeft zich ondertussen rond de beugelbaan geschaard. Bij het boogschieten zijn Aude en Valery echte talenten. Iedereen doet enthousiast mee met de spelletjes of vuurt de spelers aan. Dat is het leuke van deze groep, volwassenen en kinderen zijn geinteresseerd in alles wat er te zien en te horen is. Niemand verveelt zich en de kinderen lopen zelfs niet te jengelen om snoep. Weinig geld De terugreis loopt gesmeerd. De meiden nemen elkaar in de bus de ‘liefdestest’ af. Ter hoogte van Blaricum merkt Gerrit op dat hij daar pas nog is geweest met Linda en Jeffrey, in de Canta, zijn invalidenwagentje waar je 45 km per uur mee mag. Het hele gezin is daarmee ook naar Zandvoort geweest, naar Almere en naar de Utrechtse Heuvelrug. Gerrit schrikt er zelfs niet voor terug om naar Texel op en neer te gaan. Er zitten een heleboel dappere moeders in de bus, die met weinig geld het beste weten te maken van de vakantie. Maar er zit toch ook een een dappere vader bij, Gerrit met zijn Canta.

KUNST & CULTUUR

augustus 2008 | MUG magazine

13

Latexpakjes in het museum ‘Hier zien we een vrouw die een man imiteert die poseert als vrouw’ Het CoBrA Museum te Amstelveen biedt deze maand ruimte voor de expositie ‘Gewoon Anders’. De tentoonstelling geeft een ludieke kijk op transseksualiteit, mannen- en vrouwenliefde, seksuele taboes en identiteitsworstelingen.

Fotobijschrift Foto: Remco Visser

naakt baant de bezoeker zich een weg naar een groot videoscherm. Gespierde jonge mannen hebben hun auto’s naast een strand geparkeerd en lachen elkaar verleidelijk toe. De mannen laten hun buikspieren zien, geslachtsdelen worden niet verborgen en haar wordt in autoramen gekamd. Een luchtige kijk op het homobestaan. Twee dames van middelbare leeftijd staren minutenlang naar het beeld, maar halen dan de schouders op. ‘Ik vind dit maar zozo’, licht één van de dames zachtjes toe. ‘Prach-

tige tentoonstelling hoor. Heel bijzonder. Mooi weergegeven en in een expliciete stijl, maar sommige onderdelen als deze zijn gewoon oppervlakkige porno- of seksfilms, hoe je het ook maar noemen wilt.’ Haar vriendin kijkt fronsend naar een foto van een hermafrodiet op een bankje naast het filmdoek en haakt bedenkelijk in: ‘Het thema is natuurlijk prachtig. Je ziet echt een soort strijd met de normale setting zoals de samenleving je die serveert. Sommige foto’s hebben me wel echt geraakt.’ Verderop in de

tentoonstellingsruimte liggen doorzichtige blokken over het gangpad verspreid. Ze dragen foto’s van homostellen gefotografeerd samen met hun nette schoonfamilies. Oma’s die breien naast forse mannen in glimmend latex. Een groter contrast kan bijna niet. Aan de wand hangt een geschilderde vrouw in gehurkte positie met haar borsten bloot. ‘De representatie van erotiek in al haar facetten heeft de laatste decennia een drastische verandering doorgemaakt. Het in beeld brengen van seksuele praktijken is niet langer obsceen of taboe.’ Het bijschrift stelt de bezoeker gerust. Gelukkig. Zo vies is het allemaal niet. Dit is kunst. Bezoeker Harold staat voor een foto van een transseksuele lilliputter met een dalmatiër en heeft de handen onder zijn kin gestoken. ‘Ze vertellen echt een verhaal hè, deze werken. Mensen durven zichzelf te laten zien zoals ze zijn. Dat geeft de tentoonstelling een extra dimensie. Kunst wordt natuurlijk vaak als iets nieuws of raars gezien, maar deze tentoonstelling met zo’n vreemd onderwerp hoeft daar niet eens moeite voor te doen! Al denk ik dat ieder mens wel een beetje ‘gewoon anders’ is hoor.’ En dat slaat de spijker op zijn kop.

Liefhebbers van lezen maken meer en meer gebruik van internet als hulp bij het zoeken naar boeken. Volgens het onderzoeksrapport ‘De virtuele cultuurbezoeker’, van het Sociaal en Cultureel Planbureau speurt een op de drie lezers naar informatie in de vorm van recensies, schrijversbiografieën, essays en interviews Bezoekers van de Openbare Bibliotheek kunnen daar de database Literom gratis raadplegen. Die bevat maar liefst 65 duizend recensies van Nederlandstalige boeken, vanaf 1900 tot nu. Wie thuis aan zijn trekken wil komen, is aangewezen op de elektronische archieven van afzonderlijke kranten en tijdschriften. Vaak zijn die boekbesprekingen alleen maar toegankelijk voor abonnees. Het NRC

Handelsblad hield al langer een aparte Boeken-website in de lucht. Sinds begin dit jaar is die site stevig op de schop genomen. Naast de twaalfduizend recensies die in de afgelopen achttien jaar in de krant zijn geplaatst, hebben ook series artikelen over boeken, schrijvers en lezers een eigen plek op NRC Boeken gekregen. En wie daar behoefte aan heeft, kan bij de ingebouwde virtuele boekhandel de gewenste titel bestellen. De zoekmogelijkheden van de site zijn enorm uitgebreid. Zoeken kan op naam van de schrijver of boektitel, maar ook naar het soort artikel, dus ook naar biografieën, essays, nieuwsberichten, interviews of columns. In de afdeling series vinden we ‘Lezen &cetera’ van NRC-redacteur Pieter Steinz,

overigens ook in boekvorm verschenen. ‘Lezen &cetera’ bevat naast 400 auteursportretten en samenvattingen van 100 klassieke werken ook een tachtigtal literaire schema’s. Die tonen aan door welke boeken van illustere voorgangers de schrijver van een ander beroemd boek beïnvloed werd. En ook welke latere of eigentijdse schrijvers inspiratie aan dat boek ontleenden. Een heerlijke stimulans tot doorlezen; honderden goede tips voor het betere ‘boekhoppen’. ‘De Oogst’ graaft wat dieper. De 44 recensenten van deze wekelijkse boekenbijlage schreven in totaal honderd essays over evenzoveel klassiekers van de twintigste eeuw. In ‘Het beslissende boek’ vertellen schrijvers welk boek voor hen het belangrijkst is.

Geen geld om je kind op een cultuurclubje te doen? Het Jongerencultuurfonds biedt soelaas. De aanvragen voor komend schooljaar kunnen nu worden ingediend. ‘Het is belangrijk dat kinderen aan sport en cultuur doen.’ Een op de vier kinderen in Amsterdam groeit op in een gezin dat op of onder de armoedegrens leeft. Het Jongerencultuurfonds schept mogelijkheden voor deze kinderen om deel te nemen aan culturele activiteiten als ballet, muziek of toneel. Het fonds vergoedt tot vierhonderd euro per jaar aan contributie of bijdrage aan attributen. Het kan worden aangesproken door ouders van kinderen uit Amsterdam die een gezamenlijk inkomen hebben tot maximaal 120 procent van het sociaal minimum.

‘Een Stadspas is leuk’, zegt Hanneke van Wees, een van de dragende krachten achter het Jongerencultuurfonds. ‘Maar wat moet je wanneer je van een minimuminkomen nog steeds 325 euro moet betalen voor de muzieklessen van je kind?’ Overigens wil Van Wees af van het gangbare idee dat cultuur niet verder strekt dan viool-, ballet- of pianoles. ‘Inhoudelijk houden we de cultuurnota van de stad Amsterdam aan. Je kunt dus, naast zangles, hier ook terecht voor bijvoorbeeld drumles, streetdance of fotografie.’ ‘Het is belangrijk dat kinderen aan sport en cultuur doen’, zegt haar collega Elaine van Beurden. ‘Kinderen leren op die manier luisteren naar elkaar en naar de docent, ze leren samen te werken, zich te concentre-

ren en op elkaar te wachten. En het is emancipatoir; toegang tot cultuur geeft mensen een kans op een betere ontwikkeling.’ Het geld gaat rechtstreeks naar de betreffende instellingen, ‘zodat het niet per ongeluk kan worden gebruikt voor achterstallige huur of zoiets’. Bovendien weet alleen de penningmeester van de organisatie van de vergoeding. ‘Het kan niet stigmatiserend werken voor het kind.’ Ouders zelf kunnen geen aanvraag indienen. Neem voor meer informatie contact op met de school van uw kind, met de DWI-klantmanager of met maatschappelijk werk of jeugdzorg. De aanvraag kan binnen enkele weken worden gehonoreerd.

Eileen Ros

H

et CoBrA Museum in Amstelveen is zoals elk ander museum: wit, stil en er hangen veel schilderijen. Toch wijkt er iets af. Een naakte, roze man prijkt aan de voorkant van het gebouw. Het metershoge beeld is onderdeel van de tentoonstelling ‘Gewoon Anders’ die, zoals het de bezoeker vertelt, ‘even voorbij gaat aan de heteroseksuele dominantie van ons dagelijks bestaan’. Het museum vulde met dit thema de eerste verdieping met alle denkbare vormen van kunst: fotografie, film, beeldhouwwerk en schilderkunst.Ook werd er kleding ontworpen en kunnen bezoekers luisteren naar verhalen door koptelefoons. De eerste zwart-wit foto in de tentoonstelling valt met de deur in huis. Een man verkleed als vrouw – of is het andersom? – kijkt het publiek met

Tips voor het betere ‘boekhoppen’ Peter van Lieshout

Vir tuele boekhandel (foto: Hilco Koke)

Spreek een cultuurfonds aan voor uw kind Michiel Wetzer

Drummen is ook een cultuur (Foto: Ingrid de Groot)

strakke blik aan. Het onderschrift verraadt zijn of haar raadselachtige identiteit: ‘Hier zien we een vrouw die een man imiteert die poseert als vrouw’. Maar wat is ze nou? Of wat is hij eigenlijk? De voorstelling speelt met identiteit en zet de bezoeker op het verkeerde been. Want het zijn niet alleen biologische wetten die het menselijke bestaan vormen, maar ook culturele en sociale, zoals een steeds terugkerende tekst in de gangpaden de bezoeker vertelt. Langs schilderijen met mannelijk

www.jongerencultuurfonds.nl

14

KUNST & CULTUUR

MUG magazine | augustus 2008

open podium

Second life Niels Smits van Burgst (Maassluis, 1970) www.showroommama.nl www.witzenhausengallery.nl Dit werk is met vele andere te zien in Smits’ eerste solotentoonstelling ‘My first Solo’ in Showroom M.A.M.A., Witte de Withstraat 29-31, Rotterdam (t/m 14 september)

Niels Smits van Burgst: Second life, 2007, olieverf op linnen, 70x75cm; cour tesy Witzenhausen Gallery

D

e onderwerpen die Niels Smits van Burgst schildert variëren van paardrijtochtjes tot vergaderingen. Zijn schilderijen zijn gebaseerd op amateurfoto’s die hij op het internet vindt. De beelden blinken uit omdat ze vaak naast het juiste ‘momentum’ zitten; de kunstenaar

zoekt bewust de opname waarin niet alles er perfect uitziet. Van oudsher zijn olieverfschilderijen gemaakt om belangrijke gebeurtenissen of personen te vereeuwigen. Smits van Burgst benadrukt juist alle onbenullige voorvallen en momenten in het leven. Ook zijn zelfportretten zijn ge-

baseerd op snapshots die Smits van Burgst van zichzelf laat maken. We zien de kunstenaar terwijl hij televisie kijkt, achter de computer werkt of in zijn kamerjas met opgetrokken knieën op een bureaustoel zit. Door het kunstlicht van bureaulampen en computers worden delen van de om-

geving opgelicht die niet per se een prominente plaats op het doek verdienen. De onbenulligheid van zijn onderwerpen en de perspectivische effecten van de digitale amateurfotografie worden door Smits van Burgst op het doek vastgelegd. Onflatteus flitslicht en rode oogjes worden

daarbij niet verdoezeld. Ondanks invloeden van zijn voorbeelden Frans Hals en Adriaen Brouwer heeft hij in de afgelopen jaren een overtuigende persoonlijke stijl ontwikkeld. Smits van Burgst beheerst het medium olieverf tot in de puntjes. Gerben Willers

KUNST & CULTUUR

augustus 2008 | MUG magazine

15

‘Armoede lijkt wel erfelijk’ Boek: Alle dagen schuld, praktijkverhalen over armoede Er zijn families die van generatie op generatie in de bijstand zitten. De armoede lijkt wel erfelijk. Mirjam Pool deed in Almelo anderhalf jaar lang onderzoek naar dat soor t gezinnen. Het ging haar niet in de koude kleren zitten.

Toine Graus

H

oe kwam je er toe om een boek over armoede te schrijven? ‘Dat was voor mij ook een verrassing. Het was de uitkomst van een gesprek met mijn uitgever. Ik heb een aantal literaire verhalen geschreven en ik dacht erover om aan een bundel verhalen te gaan werken, maar het werd een non-fictieboek over armoede. Ik wist er al wel wat van voor ik eraan begon. Na mijn studie politicologie heb ik vier jaar bij de Sociale Dienst van Amsterdam gewerkt. Ik werkte mee aan de armoedemonitor, aan het koppelen van bestanden en aan een protocol voor schuldhulpverlening. Het bleef dus nogal abstract.’ Hoe ging het onderzoek? ‘Ik ben er anderhalf jaar mee bezig geweest. Het was een zeer intensieve periode in mijn leven. Aanvankelijk vond ik het allemaal reuze interessant maar je raakt er onvermijdelijk bij betrokken, je wordt erin gezogen. Op een gegeven moment wilde ik er niets meer mee te maken hebben.

Mirjam Pool: “Gesubsidieerd werk is noodzakelijk.” foto: Hilco Koke

Neem nou het geval Dennis: alles gaat fout maar het is nooit zijn eigen schuld. Daar word je moedeloos van. Zijn ouders leven ook in armoede, hij weet niet anders. Erfelijke armoede is een mentaliteit die kinderen van huis uit meekrijgen. Zo wordt een Wajong uitkering (Wet Arbeidsvoorziening Jonggehandicapten) in die kringen als het hoogst haalbare voor de kinderen beschouwd. Met zo’n uitkering is hun kind veilig. Ze hoeven geen verantwoording af te leggen over sollicitaties of inkomen. Ze hoeven niet naar een Work Firstbaantje. Die mensen leveren continu strijd met de DWI. Zij willen alleen maar een uitkering.’ Ook in Almelo werken ze met Work First, wat zijn je ervaringen daar? Voor een bepaalde categorie is die aanpak nuttig. Het geeft het signaal, hé, je moet wel wat doen voor je geld. Daar is niks mis mee. Maar ik vind wel dat mensen, die het niet aankunnen, hardvochtig worden behandeld. Met veel kinderen gaat in de jeugd al zoveel mis. Als ze dan achttien worden en een uitkering aanvragen, wor-

M

Kunst en ambacht Jos Verdonk

odern antiquariaat Boekenboom is gevestigd aan de Spuistraat. De winkel loopt niet echt in het oog en met een beetje onoplettendheid ga je er als fietser of toevallige passant zomaar aan voorbij. Het antiquariaat is lang, maar smal. Een pijpenla met aan weerszijden kasten die tot de nok toe gevuld zijn met boeken. Toen de kalk naar beneden dreigde te komen, is aan het plafond een rood gordijn bevestigd . Deze elegante, maar provisorische oplossing heeft eigenaar Kees Helder veel ellende bespaard toen op een dag het dak begon te lekken. Zo bleef zijn papieren handelswaar droog. Helemaal aan het einde van deze pijpenla is de boekenkar van Helder gepropt. In de Boekenboom is voor elke liefhebber wat wils. Er is veel literatuur: Nederlandse, vertaalde en onvertaalde.

den ze daarvoor gestraft. Dennis en Eric in mijn boek krijgen een Work Firstbaan, maar na een korte tijd gaat het mis door confl icten. Dan kloppen ze weer aan bij de DWI, komen weer in een traject en dan gaat het weer fout. Draaideurcliënten zijn het. Die mensen komen echt niet duurzaam aan het werk, maar de DWI haalt wel haar uitstroomdoelstelling. Toch ben ik ervan overtuigd dat gesubsidieerd werk noodzakelijk is. De eisen die werkgevers aan hun personeel stellen zijn vaak te hoog. Neem de gedragsgestoorde Richard uit mijn boek; hij was zo blij met zijn inpakbaantje. Daar help je zo’n jongen enorm mee, dat moet je subsidiëren. De kosten daarvan zijn een fractie van de maatschappelijke kosten als hij werkloos op straat loopt.’

Van sommige mensen in je boek krijg je de indruk dat ze het nooit zal lukken om op eigen kracht hun leven positief in te richten. Wat moet je daarmee? ‘Dat is een discussie die ik nu in Almelo voer. Het gaat om de balans tussen eigen verantwoordelijkheid en betutteling. De slogan ‘eigen verantwoordelijkheid’ van het kabinet Balkenende is een eufemisme om mensen aan hun lot over te laten. Ik vind het belachelijk. Staatssecretaris Aboutaleb van Sociale Zaken pleit voor meer vermogensbeheer voor mensen die het niet lukt om goed met hun geld om te gaan. Dan betaalt de DWI de vaste lasten en krijgen de klanten een weekgeld. Dat is niet betuttelend maar faciliterend. De DWI heeft ook een zorgtaak, dat wordt nogal eens vergeten.’

De sociale dienst komt er niet altijd even goed vanaf in je boek. Wat gaat er mis? ‘Neem reumapatiënte Lisette. Ze ziet er altijd keurig uit, haar huis is aan kant en het lukt haar prima om met een uitkering rond te komen sa-

men met haar twee schoolgaande kinderen. Toch komt ze in de problemen door fouten van de DWI. Ze is arbeidsongeschikt, maar krijgt toch een sollicitatieplicht opgelegd waar ze met geen mogelijkheid aan kan voldoen. Er worden zoveel fouten gemaakt door de DWI. Ik ben nog mild geweest in mijn boek. Ik werk nu twee dagen in de week bij de DWI in Almelo als adviseur voor het armoedebeleid. Ik probeer de ambtenaren te laten zien wat ze hun klanten aandoen. Daarvoor zit ik bij de gesprekken in de spreekkamer. Ik merk dat ze vooral instrumenteel bezig zijn. Ze denken niet mee met hun klanten, vragen niet door. Zo snel mogelijk het formulier invullen, daar komt het maar al te vaak op neer. Die formulieren gaan naar een ‘toetser’, die de beslissingen neemt. Die ziet dus nooit de mensen zelf. De afstand is te groot. Vroeger waren medewerkers van de DWI sociaal werkers die bij de mensen thuis op bezoek gingen om met hen te praten. De enigen die nu op huisbezoek gaan zijn de mensen van de sociale recherche.’

Daarnaast heeft Helder naar eigen zeggen enkele ‘kleine specialisaties’. Boeken over de menswetenschappen, zoals culturele antropologie, sociologie, maar ook veel filosofische werken; boeken over nagenoeg alle godsdiensten in de hele wereld en veel over archeologie. Een andere ‘kleine specialisatie’ is de klassieke esoterie, zeg maar de oude, geheime wetenschappen. Kees Helder is een innemende, bevlogen man die zijn grijze krullen in een staartje draagt. ‘Echte ramsj heb ik niet. Nou ja, soms koop ik wat partijen in en wacht ik net zolang tot het vanzelf antiquarisch wordt.’ Vervolgens schrikt hij van zijn eigen openhartigheid. ‘Misschien moet je dat er maar niet inzetten.’ Helder is een veelzijdig man. Behalve boekhandelaar is hij dichter, kunstschilder en sinds kort zelfs uitgever.

En vrijwel elke vrijdag sjouwt hij een deel van zijn collectie in zijn boekenkar naar de nabijgelegen beroemde boekenmarkt, waarvan hij een van de initiatiefnemers is. ‘Dat is soms afzien hoor! Vooral in de winter kan het berenkoud zijn op het Spui.’ Met al deze kunst en zijn boeken voorziet hij in zijn inkomen, maar een vetpot is het bepaald niet. Ook organiseert Helder op vrijdag na zijn marktactiviteiten af en toe een poëziemiddag. Dan komt een groep dichters en kunstenaars bijeen die zich de New Beat Generation noemt. Er komen vooral artistieke jonge mensen in zijn zaak, die vaak kleinschalige tijdschriftjes uitgeven met fraaie namen als Tablet, Elf en LFTFLD. Sinds een jaar of vijf ziet Helder een duidelijk réveil van de idealen uit de jaren zestig. Er is plotseling weer

vraag naar het werk van Herbert Marcuse en andere fi losofen van de Frankfurter Schule. Ook de boeken van de taalkundige en linkse fi losoof Noam Chomsky vinden weer gretig aftrek. Er is opnieuw interesse voor het marxisme en ideële economie. ‘Laatst stond hier een heer met een boek in zijn handen over Siberisch sjamanisme. Het kostte iets van vijftien euro of zo. Hij vroeg of er iets van die prijs afkon. Dat wilde ik niet en toen is hij weggegaan. Later wilde hij het tòch hebben en is hij teruggekomen, maar inmiddels was ik er al in gaan lezen. Ik was geïnteresseerd geraakt. Toen heb ik tegen hem gezegd: “Sorry, maar nou kan het niet meer.” Ik heb dat boek dus niet verkocht.’

Wat ga je verder doen? ‘Ik ga nu eerst die verhalenbundel schrijven. Ik hoop dat die in het voorjaar uitkomt.’ Mirjam Pool: ‘Alle dagen schuld’ 2007, uitgeverij Augustus, Amsterdam, prijs 19,90 euro

Boekenboom, Spuistraat 230

16

KUNST & CULTUUR

MUG magazine | augustus 2008

‘Gewoon gezelligheid staat vo Rijpere singles zwieren en zwaaien in hun Open Huis

Uit alle hoeken van Amsterdam en de wijde omgeving komen de leden van de vereniging van alleenstaande vijftigplussers naar hun eigen honk, op de begane grond van een voormalig schoolgebouw aan het Bilderdijkpark: Het Open Huis.

Peter van Lieshout

Z

e komen om elkaar te ontmoeten, te praten, een drankje te drinken, maar vooral om te dansen. Vlak na half acht, als de deuren open gaan, blijkt de zaal al goed gevuld. De verenigingsruimte is met het openbaar vervoer goed bereikbaar, en voor wie minder goed ter been is, is het laten halen en brengen met de Stadsmobiel een veel benutte optie. De achtergronden en afkomst van de vaste klanten zijn heel verschillend, net als hun leeftijden. ‘Van vroeg in de vijftig tot dik in de tachtig’, vertelt voorzitter Harry van Hartingsveldt. ‘Het is gewoon altijd gezellig, zeker als je de hele week al alleen bent. Stilzitten achter de geraniums kan je altijd nog.’ Het muziekaanbod in de grote danszaal is gevarieerd. De wekelijks

Erotiek met een knipoog |Burlesque-avonden in het

Comedy Theater aan de Nes. Terug van weggeweest en nog tot en met 16 augustus, onder de naam ‘Kubrilesque’. Stanley Kubrick meets Burlesque, een exclusieve act door Cherry Kiss Burlesque of Hollywood. Burlesque is niet nieuw in Amsterdam. De eerste avonden werden in november vorig jaar gehouden, onder de naam Tease-A-GoGo. Later werd dat Burlesque Freakout en verhuisden de avonden naar Club 8. Nu weer even terug in de Nes. De Cherry Kiss Burlesque, met klinkende namen als Polly Peabody,

wisselende diskjockeys draaien allerhande soorten muziek. Stijldansen als quickstep, Engelse wals en foxtrot zijn nog steeds populair. Maar ook chachacha, tango, jive, twist, beat en disco komen aan bod. Elke generatie herinnert zich immers met graagte de smaak en stijl van zijn tienerjaren. De zeventigers van nu gaan gegarandeerd glimmen bij het horen van vroege rock & roll, en mensen van rond de zestig veren op bij de beatmuziek uit, jawel, die jaren. In diezelfde roemruchte jaren zestig is Het Open Huis van start gegaan. Precies veertig jaar geleden, in 1968. Tijden van de jeugd van toen. De popmuziek was oppermachtig. Overal groeiden de al langer bestaande jeugdsociëteiten uit tot open jongerencentra als Paradiso, Fantasio en

Chrystal Swarovski en Jewel of Denial, geven een geheel eigen kijk op scènes uit Kubricks films. Uiteraard ontbreekt de prachtige, in zijn films zo dominerende muziek niet. Maar wat de sfeer van een jaren twintig nachtclub echt compleet maakt, is het optreden van zangeres La Sirène, met als hoogtepunt haar ‘Put the Blame on Mame’, het bekende Rita Hayworth-nummer uit Gilda, een old time favourite.Na de voorstelling kan tot in de kleine uurtjes worden gedanst op rock & roll en sixties. Jammer dat er niet gerookt mag worden. Het had zo mooi gepast bij die ouderwetse nachtclubsfeer. Elke zaterdag tot en met 16 augustus in het Comedy Theater aan de Nes. Zie ook: www.burlesquefreakout.com

de Melkweg. Compleet met live optredens en lichtshows. Tegelijkertijd werd voor de al iets oudere generaties het aanbod minder. Dancings veranderden langzamerhand in oorverdovende discotheken, traditionele uitgaansgelegenheden als buurten clubhuizen, en niet te vergeten de toen nog talrijke dansscholen, raakten een beetje uit de gratie of trokken minder publiek. De televisie eiste haar tol, vrienden- en kennissenkringen verwaterden door de massale uittocht naar de nieuwbouw in plaatsen als Purmerend en Almere. Heel wat van die Amsterdamse ballingen keren wekelijks terug, om te dansen of om deel te nemen aan de overige activiteiten van Het Open Huis. Louise Holthuizen, aanstichtster en oprichtster van de vereniging en nog steeds actief, was veertig jaar geleden

zelf pas 38 toen ze alleenstaand werd. Ze wilde niet bij de pakken neerzitten en ging op zoek naar aanspraak en gezelligheid. Gelegenheden voor de wat oudere alleenstaanden bleken schaars of gewoon te duur. Louise trok de stoute ballerina’s aan. Ze stapte naar de gemeenteraad om een geschikte ruimte te regelen en plaatste in buurtkrantjes een oproep aan haar lotgenoten.Die reageerden massaal. De vereniging Het Open Huis startte meteen al met tweehonderdvijftig leden. In de drukste periode waren dat er wel vijfhonderd. Maar nu, veertig jaar na de oprichting, telt de vereniging nog maar tweehonderd actieve leden. Dat mogen er best wel meer worden. De vereniging kan de kosten laag houden. Het werk wordt gedaan door de vele vrijwilligers. En heel het voormalige schoolgebouw is eigen-

dom van de vereniging, die de bovenliggende verdiepingen als woon/werkruimtes aan kunstenaars verhuurt. Zo komt het dat het lidmaatschap nog steeds maar vijf euro per maand bedraagt. Nieuwe leden kunnen twee of drie keer gratis een avondje de sfeer proeven. Bezoekers van ‘buiten’ zijn altijd welkom, die betalen dan een bijdrage van twee euro. De ruggengraat van de vereniging is natuurlijk de wekelijkse dans- en ontmoetingsavond op zaterdag. Maar er worden van tijd tot tijd ook hele feesten op touw gezet, met levende muziek. En Het Open Huis organiseert een paar keer per jaar ook speciale nostalgische middagen, waar je helemaal terug bent in de jaren vijftig, zestig of zeventig. Daarnaast is er op zondagmiddag vrij dansen, niet alleen voor de leden die

concerten en enge opera’s

speciaal voor het festival uit de mottenballen gehaald. Het vormde zijn eerste grote muzikale succes, maar wie kent hem nu nog? Kinderen vanaf 8 jaar kunnen in het Muziekgebouw aan ‘t IJ op zoek naar ‘De kleine Dracula’, die ergens verstopt zit. Met muziek van Philip Glass en een verhaal van Thijs Goverde. Er zijn workshops, masterclasses, architectuurrondvaarten en monumentenwandelingen en concerten, veel concerten. Er zijn zelfs meerammelconcerten voor babys, op 21 augustus. Ook leuk is het gratis lounge-concert op maandag 18 augustus, waarin finalisten spelen van het Grachtenfestival Conservatorium Concours. Kader Abdolah draagt poëzie voor en fragmenten uit de door hem vertaalde Koran.

Prinsengracht concert

|Het grachtenfestival 2008 biedt ruim honderd concerten op verschillende locaties in de stad. Er zijn concerten in de Westerkerk, Felix Meritis, de Openbare Bibliotheek, het Lloyd Hotel etc. Het thema van het festival, dat duurt van 16 t/m 24 augustus, is: ‘stiekem’. Vandaar dat het programma bol staat van de verborgen schatten, geheime briefwisselingen, mysterieuze of griezelige werken en onbekend of zelden gespeeld werk Neem bijvoorbeeld het werk van Heinrich Marschner (1795–1861), die qua stijl het midden houdt tussen Von Weber en Wagner. Zijn opera ‘Der Vampyr’ is

|Op zaterdag 23 augustus is er het traditionele Prinsengrachtconcert, met violiste Sarah Chang. Zij speelt op een drijvend ponton bij hotel Pulitzer om 20:00 uur. Zorg dat je er op tijd heengaat, want het is druk. Voor wie ook nog wat wil zien, is het mogelijk om het concert te volgen vanaf een groot scherm in Felix Meritis. Spannend hoogtepunt van het grachtenfestival zijn de huis- tuin- en dakterrasconcerten, op zaterdag 23 augustus om 11:00 uur en om 12:15 uur. De concerten worden gehouden op een geheime locatie en zijn gratis bij te wonen. www.grachtenfestival.nl

KUNST & CULTUUR

augustus 2008 | MUG magazine

orop’ Soms bloeit er wel eens iets moois op. Foto: Remco Visser

single zijn, maar ook voor paren. Vroeger nooit aan een dansschool toegekomen? Dan is er iedere donderdag, althans bij voldoende belangstelling, de mogelijkheid om dansles te volgen, voor zowel beginners als gevorderden. Op andere dagen van de week vinden andere activiteiten plaats. Zoals gymnastiek, biljarten, klaverjassen, sjoelen, bingo en tafeltennis. Voor die activiteiten wordt wel een kleine geldelijke bijdrage verwacht. Die is nodig om de uitgeloofde prijzen en prijsjes te bekostigen. Dinsdagmiddag staat country line-dansen op het programma, een gestileerde dansstijl uit het Wilde Westen van weleer, waar zich iedere week ruim twintig dames aan verlustigen. Voorzitter Harry van Hartingsveldt, in zijn werkzame leven vliegtuigmonteur op Schiphol geweest, vertelt op een aanstekelijke manier hoe leuk en lonend het is om al die activiteiten op touw te zetten. Daar moet de rookpauze, in het spellokaal aan de overkant van de gang, maar even voor worden opgeschoven. Om de vraag hoe het nu zit met singles die alsnog door de pijlen van Amor worden getroffen, moet hij wel lachen. ‘Ja, we zijn er in principe enkel voor alleenstaanden, maar ja, soms bloeit er wel iets moois op. Als mensen samen gaan wonen of trouwen mogen ze gewoon blijven komen. Maar een relatiebureau zijn we beslist niet. Gewoon gezelligheid staat voorop. Nogmaals, dat is heel belangrijk als je de hele week op jezelf bent aangewezen. Achter de geraniums zitten kan later altijd nog, zeg ik altijd maar...’

17

Bij ons in ... Zuid00st

Festival met regenboogvisie In de serie ‘Bij ons in…’ gaan we op bezoek bij een theater of festival bij u in de buurt. Deze maand: festival Ujala’s Mela

Een natte maar kleurrijke Mela vorige maand in Almere, straks in Zuidoost Foto: Hilco Koke

Helena Karsten

groot genoeg om daar eventueel nog drie kleinere tenten aan toe te voegen, dus iedereen kan droog staan.’ En hoe zit het eigenlijk met de culturele achtergrond van de bezoekers zelf? Oftewel, is dit een festival dat alleen leuk is voor mensen die bekend zijn met de Bollywoodcultuur, of is het ook leuk voor de gemiddelde Nederlander? ‘Mela betekent ‘samenkomst van veel mensen’, ook wel kermis, een plek om te ontmoeten dus. Ik kwam vijftien jaar geleden op het idee toen ik veel door India en Engeland reisde, waar ze al langer bekend waren met dit soort festivals. Misschien is het idealistisch, maar mijn doel blijft om niet alleen mensen uit mijn eigen cultuur naar dit festival te laten komen, want die komen toch wel. Het liefst zou ik zien dat er van het totale bezoekersaantal vijftien procent blank is. Helaas heb ik dat tot nu toe nog niet kunnen realiseren. Hoe dat komt? Tsja, het blijft toch vaak een kwestie van ‘wat de boer niet kent, dat lust-ie niet’. We leven hier naast elkaar, niet mèt elkaar. Om een voorbeeld te noemen, wij hebben al tien jaar een Nederlands gezin naast ons wonen met wie we prima op kun-

nen schieten. We groeten elkaar elke dag, maken een praatje over alledaagse dingen, maar ze zijn nog nooit naar mijn festival geweest. Ik hoop uiteindelijk door wat goede reclame, en vooral mond-op-mond, de kat-uit-deboom-kijkers over de streep te kunnen trekken.’ Inmiddels is het in Almere even opgehouden met regenen en verschijnt er een prachtige regenboog aan de hemel, alsof die door Anand Chandrikasingh is besteld om zijn droom van een ‘regenboogfestival’ kracht bij te zetten. ‘Ik raad iedereen aan om gewoon voor de gezelligheid te komen. Sta overal voor open, maak nieuwe vrienden! Kom samen, of alleen, spreek mensen aan, de verschillen tussen ons zijn echt klein. Laten we ophouden elkaar op ons uiterlijk te beoordelen.’

Vereniging Het Open Huis Bilderdijkpark 12a T. 616 09 28 www.het-open-huis.nl

‘Dat is dan weer een typisch vooroordeel, dat vooral blanke mensen hebben’, reageert organisator Anand Chandrikasingh. ‘Ze denken: een festival, multicultureel, dus dat zal wel allemaal hetzelfde zijn. Ik maak vaak de vergelijking met Sensation White en Sensation Black. Daarvan zeg je toch ook niet, dat is allemaal een pot nat, maak er maar ‘Sensation Grijs’ van of zo? Zo is het ook met Kwakoe. Dat is een festival dat meer gericht is op Afrikanen, Surinamers en Antillianen. Mijn festival richt zich juist op de Bollywoodcultuur, dus Hindoestaans, Indiaas, Pakistaans, Javaans.’ Die Bollywood-cultuur is duidelijk zichtbaar in de diverse kraampjes en stalletjes, die als in een bazaar over het festivalterrein verspreid staan. Van

kleurige Indiase sari’s, rinkelende oorringen en handkettingen tot de heerlijkste lekkernijen, als gulab jamun (een mierzoet wit balletje met kokos en veel honing) en barfi (ook erg zoet, gemaakt van melk en kokos). Chandrikasingh: ‘Een ander groot verschil met Kwakoe is dat bij Ujala’s Mela de optredens op het podium veel meer centraal staan. De voorgaande jaren hadden wij veel bands en muzikanten uit het buitenland op het programma. Dit jaar staan er vooral grote namen uit Nederland, zoals de latin dance band La Fiësta. Verder houden wij elk jaar een Miss-verkiezing en wordt er onder andere de Best Dance Award uitgereikt.’ Het openingsweekend in Almere, dat plaatsvond van 18 tot en met 20 juli, viel echter letterlijk in het water: het regende flink en dat had zijn weerslag op de bezoekersaantallen. ‘Normaal komen er in een weekend wel ruim 10.000 bezoekers af op het festival, maar ik ben blij als ik er dit weekend 3.000 heb gehaald. Ja, dit is echt overmacht met die Nederlandse zomers, maar ik heb mijn voorbereidingen getroffen voor de komende weekenden. Er staat al een grote tent in het midden, maar het terrein in Amsterdam is

Leeg en luxe leven

foto’s van vroeger

Swingen in Beatrixpark

Zwart in de kunst

Meester uit Duitsland

| Nog tot 6 september speelt Theater het Amsterdamse Bos het toneelstuk ‘Zomergasten’ van Maxim Gorki. Het gaat over de pogingen van de ‘nieuwe’ rijken om te leven als de ‘echte’ rijken. Ze blijken niet opgewassen tegen de verveling en de leegte die het leven in luxe met zich meebrengt. Langzaam maar zeker raken hun levens ontwricht door ruzies, ontucht en liederlijkheid. Het begint om 21:30 uur, maar je kunt in afwachting van het stuk eerst gezellig picknicken met een stel vrienden. De kassa is open vanaf 18:30 uur. Neem een trui mee en iets tegen de muggen. Toegang: 7,50 (di en wo) of 10,00 (do, vr en za)

|Wie kent niet de foto van Jan Cre-

| Wie zegt dat Zuideramstel een ingedut stadsdeel is? Op zondag 10 augustus in ieder geval niet, want dan vindt het vierde Muziekfestival Beatrixpark plaats. Bij het mooiste kinderbadje van Amsterdam kun je tussen 13:00 en 18:00 uur de heupen losgooien op de klanken van zwoele Zuidamerikaanse muziek. Want het festival wordt geopend door de Braziliaans dans- en percussieband Maracatu Atomico. Daarna neemt een andere Braziliaanse band het stokje over, gevolgd door 4-teto Son Cubano en zangeres Léah Kline. Ook voor de kinderen is er van alles te doen. Toegang gratis.

|Deze zomer biedt de Nieuwe Kerk op de Dam aandacht aan de zwarte mens in de kunst. Niet de zwarte kunstenaars, maar de zwarte modellen zijn het waar het om draait. Het blijkt dat grote Europese kunstenaars als Rembrandt en Rubens al vaak Afrikanen als onderwerp namen. Maar ook moderne kunstenaars beelden de zwarte mens graag af. Wat is zo aantrekkelijk aan de zwarte mens? Is het het primitieve beeld? Is het de oerkracht die afstraalt van de zwarte torso’s? Of is het gewoon een kwestie van contrast met een witte achtergrond? T/m 26 oktober toegang: 3,00 Stadspas: 2,40

| Horst Janssen wordt in Duitsland beschouwd als één van de grootste kunstenaars. In andere landen is deze in 1995 overleden graficus nagenoeg onbekend. Het Rembrandthuis wijdt een expositie aan de uitzonderlijk begaafde kunstenaar. Op de expositie zijn honderd van zijn mooiste etsen te zien en een aantal hoogtepunten uit zijn getekende werk. Janssen was geen modernist; hij ging in zijn werk altijd uit van de zichtbare wereld. Hij is altijd blijven stoeien met de mogelijkheden van de etstechniek. Rembrandthuis, Jodenbreestraat 4, Entree 8,00

Zaterdagavond 31 augustus gaat het nieuwe seizoen van Het Open Huis van start.Van Hartingsveldt en Holthuizen rekenen erop die avond veel bekende gezichten te zien. Nog leuker zou het zijn flink wat nieuwe leden te verwelkomen. De babyboomgeneratie is al aardig aan het vergrijzen, maar nog lang niet uitgedanst.

E

en multicultureel festival met muziek, dans en lekkere hapjes. Ujala’s Mela on Tour strijkt in het weekend van 15 tot en met 17 augustus neer in Amsterdam Zuidoost. Hoewel er op het eerste gezicht overeenkomsten zijn met Kwakoe is Ujala’s Mela daar niet mee te vergelijken.

mer op zijn motor op de voorkant van het boek ‘Ik, Jan Cremer?’ De foto is gemaakt door fotograaf Wim van der Linden, die in 2001 overleed. Het stadsarchief zet de chroniqueur van de jaren zestig in het zonnetje -en terecht. Het lijkt of Mondriaan himself de foto’s schoot. De expositie biedt foto’s met straatbeelden van Amsterdam, New York en Parijs; foto’s van zijn boek ‘Het Andere Mokum’: krotwoningen op de Oostelijke eilanden en de Jordaan; en hij fotografeerde kunstenaarskringen. T/m 31 augustus, Stadsarchief,Vijzelstraat 32, toegang 4,00 Stadspas 2,00

‘Ujala’s Mela’ wordt in Amsterdam gehouden op 15, 16 en 17 augustus, op het Anton de Komplein in Zuidoost, vlakbij winkelcentrum Amsterdamse Poort. De toegang is op vrijdag 1,00; op zaterdag en zondag 2,50 (kinderen en gehandicapten hebben gratis toegang). De Mela is geopend van 14.00 tot 23.00 uur. Voor meer informatie: www.mela.nl

18

KUNST & CULTUUR

MUG magazine | augustus 2008

Agenda Cultuur 1

7 T/M 16 EN 19 T/M 23 AUGUSTUS Openlucht Filmfestival Pluk de Nacht Het enige echte Openlucht Film Festival van Amsterdam. Op een reusachtig filmscherm worden deze zomer de beste nationale en internationale speelfilms, documentaires, korte films en animaties vertoond, die (nog) niet in Nederland in de bioscoop zijn uitgebracht. Het terrein is al vanaf 16:00 uur geopend, rond 21:30 uur wordt begonnen met korte voorfilms. Van 19 t/m 23 augustus prolongeert het festival bij Studio K. LOCATIE het Stenen Hoofd, Westerdoksdijk 40 en Studio K, Timorplein 62 INFO www.plukdenacht.nl TOEGANG gratis

ZA 9, 16 EN 23 AUGUSTUS Openluchtvoorstellingen Het Ketelhuis Met onder andere op 9 augustus de muziekbiografie ‘Control’ van popfotograaf Anton Corbijn en op de 23e een voorvertoning van een film uit het festival ‘Africa in the Picture’ dat van 3 tot 10 september plaatsvindt. LOCATIE Ketelhuis, Pazzanistraat 4 INFO 684 00 90 of www.ketelhuis.nl AANVANG VANAF 21:30 TOEGANG gratis

3

2

1

T/M 12 SEPTEMBER Sunsets 2008 Voor de twintigste keer presenteert het Filmmuseum in de zomer op elke vrijdagavond (na zonsondergang) openluchtvoorstellingen op het terras van het Filmmuseum in het Vondelpark. Op het programma staan (stille-)filmklassiekers, vroege muziekclips, een boekverfilming en een muziekdocumentaire. Enkele titels: ‘Annie Hall’ (1977) van Woody Allen, ‘The Bachelor and the Bobby-Soxer’ (1947) met Shirley Temple en Cary Grant en de Brusselmansverfilming ‘Ex-drummer’ (2007) van dEUSgitarist Tom Barman. LOCATIE Terras Filmmuseum INFO 589 14 00 of www.filmmuseum.nl AANVANG CA. 21:30 TOEGANG 3,00

1

4

3

HELE ZOMER Filmmuseum-speeltocht in het Vondelpark Deze zomer presenteert het Filmmuseum een nieuwe versie van de bijzondere filmspeeltocht voor kinderen door het Vondelpark. De speeltocht is gebaseerd op Walt Disneys ‘Alice in Cartoonland’. De speeltochtplattegrond (inclusief verrassing) is verkrijgbaar aan de kassa van het Filmmuseum. In de benedenhal van het Filmmuseum zijn drie Alice in Cartoonland-filmpjes te bekijken op een monitor. Na de speeltocht kan van de plattegrond een minifilmzaal gevouwen worden, die te gebruiken is als kijkdoos. LOCATIE Vondelpark INFO www.filmmuseum.nl TOEGANG 2,50

5 T/M 15 AUGUSTUS Out of Cavia – Zomerfestival 2008 Filmhuis Cavia trekt in augustus weer stadsdeel Westerpark in Amsterdam in om films te vertonen in de buitenlucht. Het programma begint wanneer de zon onder gaat, rond 22:00 uur. Met op za 9 op het Van Beuningenplein: ‘The Commitments’ van Alain Parker, gevolgd door een optreden van de Schotse band Junkman’s Choir en vr 15 bij Buurtboerderij (Spaarndammerdijk 319): ‘Black Cat, White Cat’ van Emir Kusturica. LOCATIE Westerpark INFO 681 1419 en www.filmhuiscavia.nl TOEGANG gratis

16 T/M 24 AUGUSTUS Grachtenfestival Het Grachtenfestival is het jaarlijks terugkerende muziekfestival waarvan uitvoeringen van (klassieke) muziek op bijzondere locaties in de Amsterdamse binnenstad en aan de IJ-oevers. Het grote Prinsengrachtconcert is zaterdag om acht uur op de gracht voor hotel Pulitzer. INFO www.grachtenfestival.nl TOEGANG OPENLUCHTCONCERTEN gratis

2

ZO 17 AUGUSTUS Spektakel op IJburg Het theaterfestival omvat een groot aantal activiteiten en is vooral bedoeld voor kinderen. Deelnemers zijn o.a. circustheater Vladimir, verteltheater Donderelf, jeugdtheaterschool TIJ, poppentheater Lejo, theatergroep Crash, clown Sylvia Wardenaar, goochelaar Woedy, het IJburg Atelier met hoeden en sieraden maken en de muziekschool Amsterdam/IJburg. Aan de waterkant kunnen – samen met kunstenaars - drijvende objecten worden gebouwd en er is gelegenheid om te kanoën en te zeilen. LOCATIE strand Diemerpark INFO www.theatraalijburg.nl/spektakel.html TIJD 11:00 - 18:00 TOEGANG gratis

T/M 17 SEPTEMBER Previously Unreleased Gedurende de zomermaanden presenteert het Filmmuseum films die nog niet in de Nederlandse filmzalen waren te zien. Het betreft veelal recente producties die de selecties van prominente filmfestivals haalden, maar geen reguliere Nederlandse uitbreng kregen. Elke film wordt voorafgegaan door een korte film uit de Filmmuseumcollectie. LOCATIE Filmmuseum, Vondelpark 3 INFO 589 14 00 en www.filmmuseum.nl TOEGANG 7,80 MET STADSPAS 6,50

20 T/M 23 AUGUSTUS Rialto in de openlucht Op het Marie Heinekenplein maakt filmtheater Rialto de warme zomeravonden nog plezieriger met de zesde editie van zijn openluchtfestival. Op het programma voorpremières uit Brazilië, Mexico en Argentinië. Woensdag is er een film uit Maleisië, vooruitlopend op het festival ‘New Malaysian Cinema’ dat later dit jaar in Rialto te zien is. LOCATIE Marie Heinekenplein INFO www.rialtofi lm.nl TOEGANG gratis

29 AUGUSTUS T/M 20 SEPTEMBER West Beach Filmfestival Vier weekenden lang staat er een openluchtbioscoop opgesteld bij het Sloterparkbad. Onder het genot van een hapje en een drankje kunt u onderuitgezakt genieten van zowel klassieke als recente fi lms. Op minder zwoele avonden worden de fi lms binnen vertoond. Vooraf een korte fi lm van studenten van de Filmacademie. Op het programma o.a. de Amerikaanse fi lm ‘Jaws’ en de Nederlandse fi lms ‘Phileine zegt sorry’ en ‘Dunya en Desie’. LOCATIE Buitenterrein Sloterparkbad, President Allendelaan 3 INFO 889 83 of www.geuzenveld. amsterdam.nl AANVANG 21:00 TOEGANG gratis

T/M 27 AUGUSTUS Becoming Cary Grant Hij speelde in meer dan zeventig films, stond tegenover steractrices als Ingrid Bergman, Katharine Hepburn en Grace Kelly, paarde good looks en intelligente charme aan Brits onderkoelde humor en werkte met de groten uit het vak: Alfred Hitchcock, George Cukor en Howard Hawks. Het Filmmuseum brengt deze zomer een overzicht van zijn beste werk, van George Cukors ‘Sylvia Scarlett’ (1935) tot Alfred Hitchcocks ‘North by Northwest’ (1959). Het Cary Grant-zomerprogramma gaat vergezeld van een tentoonstelling. LOCATIE Filmmuseum, Vondelpark 3 INFO 589 14 00 en www.filmmuseum.nl TOEGANG 7,80 MET STADSPAS 6,50 MET JULI/AUG-BON gratis

VR 29 T/M 31 AUGUSTUS Uitmarkt Dit jaar in het Oostelijk havengebied en toneel op het Leidseplein. INFO www.uitmarkt.nl/ TOEGANG gratis

3

T/M 14 SEPTEMBER Foto’s van Kors van Bennekom Foam presenteert ter gelegenheid van zijn vijfenzeventigste verjaardag een overzichtstentoonstelling van de Amsterdamse fotograaf Kors van Bennekom (1933). De straatfotograaf, de theaterfotograaf en de huisfotograaf komen samen in de fotograaf Kors van Bennekom die een oeuvre heeft opgebouwd dat op bijzondere wijze de ontwikkeling van Nederland toont gedurende de tweede helft van de twintigste eeuw. (Foto Kors van Bennekom met Ine, Josephine en Janine, Texel, juni 1962) LOCATIE Foam, Keizersgracht 609 INFO 55 16 500 en www.foam.nl OPEN 10:00 - 18:00 (do en vr 21:00) TOEGANG 7,00 MET STADSPAS 3,50

4

T/M 6 SEPTEMBER Zomergasten in het Amsterdamse Bos Theater het Amsterdamse Bos speelt ‘Zomergasten’ van Maksim Gorki (1904) als vanouds geregisseerd door Frances Sanders. Picknickmand meenemen, muggenstiften verkrijgbaar bij de ingang. LOCATIE Theater in het Amsterdamse Bos INFO www. bostheater.nl AANVANG 21:30 TOEGANG DO - ZA 10,00 DI EN WO 7,50

5

WO 3 T/M 10 SEPTEMBER Africa in the Picture Leiderschap is het centrale thema op de elfde editie van het filmfestival ‘Africa in the Picture’. Het festival verhuist van Rialto naar Het Ketelhuis. Het festival vertoont 50 films uit Afrika en van regisseurs van Afrikaanse origine. LOCATIE Ketelhuis, Pazzanistraat 4 INFO 684 00 90 en www.africainthepicture.nl TOEGANG

TOT 31 AUGUSTUS Stadspasaanbiedingen De gratis Stadspasbonaanbiedingen zijn ook nog in augustus geldig. de meeste zijn al in het julinummer van MUGmagazine opgenomen. Zo kunt u gratis naar de film bij zowel Pathé als de filmtheaters. Maar ook de toeristentrekker Madame Tussauds INFO www.stadspas.nl

BETOOG

augustus 2008 | MUG magazine

19

Waar zit de pijn van de slavernij? ‘Als je 300 jaar lang hoort dat je niets bent, gaat het in je genen zitten’ ‘Wij slaven van Suriname’, geschreven door de Surinaamse activist Anton de Kom (1898-1945) staat in het geheugen van schrijver Clark Accord gegrift ‘als een gloeiend brandmerk’. In onderstaand betoog geeft hij zijn mening over de omgang met het slavernijverleden. tekst Clark Accord foto Hilco Koke

‘D

e doodstraf bestond uit ophangen of radbraken. Veelvuldig kwam ook de straf voor waarbij de slaven aan de haak gehangen werden. Men sloeg deze haak dan door het vel of onder de ribben en alsof de vreselijke pijnen nog niet genoeg waren, zo werd de straf nog verzwaard door gloeiende tangen in de vlezige delen te klemmen. Ook levend verbranden van slaven was geen uitzondering in die tijd.’ Wie dit boek van Anton de Kom (1898 - 1945), leest, kan niet anders dan concluderen dat de slavernij één van de gruwelijkste misdaden tegen de mensheid is geweest. In Christopher Columbus and the African Holocaust. Slavery and rise of European capitalism zegt John Henrik Clarke, een gerespecteerde zwarte wetenschapper gespecialiseerd in Afrikaanse wereldgeschiedenis en verbonden aan Hunter College van de Universiteit van New York, hierover: ‘The Middle Passage, Our Houlocaust! It is our holocaust because this is a holocaust that started 500 years ago and it is not over.We do not start our count at six million, we start at sixty million, and we have just begun to count. Now I don’t mean to negate the German and the European holocaust.Whether the number was six or sixty million, even if, it was wrong. But it was a problem started in Europe by Europeans. There is no comparison between this tragedy and our tragedy which was the greatest crime in the history of the world.Why haven’t we memorialized our dead? It was almost like the crime of not burying them.’ Uit bovengenoemde passages blijkt dat de discussie over de slavernij en de ernst daarvan, bij de nakomelingen van de tot slaaf gemaakten, zowel in Nederland als elders in de wereld, nog steeds levendig wordt gevoerd. Hetzij op wetenschappelijk niveau zoals bij professor Clarke of semi-literair zoals bij Anton de Kom. Historisch kader Toch wil dit niet zeggen dat voor de grassroots, de gewone Surinaamse man in de straat, slavernij geen issue is. De heftige en soms emotionele discussies, tijdens de opbel-programma’s van de verschillende lo-

‘Het is onbegrijpelijk dat wetenschappers en publicisten de slavernij na de annalen van de geschiedenis verbannen’ kale Surinaamse radiostations, zijn hier het bewijs van. Daarbij gaat het er soms zo heftig aan toe dat tegengeluiden, die bijvoorbeeld de slavernij in zijn historische kader proberen te bezien of die het betalen van reparation-gelden niet van belang vinden, als vijand van de case worden gezien. ‘Met eigen ogen. Een hedendaagse kijk op de Surinaamse slavernij’, het boek dat ik in 2008 samen met Nina Jurna schreef,

Biografi e Clark Accord Accord Is op zes maart 1961 in Pa-

veroorzaakte een ware mediahype in Suriname. De 300 boeken die de boekhandel in Paramaribo had besteld, waren binnen 24 uur uitverkocht. Bij het in ontvangst nemen van het eerste exemplaar kon First Lady Liesbeth Venitiaan, haar emotie amper de baas. ‘Als je driehonderd jaar lang hoort dat je niets bent, gaat het in je genen zitten. We moeten er alles aan doen om deze last uit ons systeem te krijgen. De wetenschap van hoe het toen was, is daar een belangrijk hulpmiddel bij’, zei ze tegen het goed opgekomen publiek dat aanwezig was bij de presentatie in het Waaggebouw in het historische centrum van de stad.

ramaribo, Suriname, geboren. Na een opleiding tot make-up artiest in Amsterdam, vertrok hij voor zes jaar naar Wenen, waar hij succesvol carrière maakte als make-up artiest. In deze hoedanigheid bezocht hij ook Kaapstad en Johannesburg. Zijn werk verscheen onder andere in Elle, Marie-Claire en Cosmopolitan. In januari 1999 verscheen zijn debuutroman, ‘De koningin van Paramaribo’, die meer dan 100.000 exemplaren verkocht en is uitgebracht in het buitenland. Daarna schreef hij ‘Met eigen ogen’, ‘Tussen Apoera en Oreala’ en ‘Shirley in Allochtonië’.Als freelancer worden zijn stukken in verschillende kranten en glossytijdschriften geplaatst. Hij treedt op tijdens diverse literaire festivals. In februari 2007 is bij Nijgh en van Ditmar zijn nieuwe roman ‘BINGO!’ verschenen. Voor dit boek sloot hij een filmcontract en de musical gaat in mei in première. www.clarkaccord.com

Volksaard De voormalige minister van Volksgezondheid Rakhib Kudabux deed vijfentwintig jaar geleden onderzoek op de botten van slaven die werden gevonden bij het ruimen van een slavenbegraafplaats op de voormalige plantage Waterloo in Suriname. Voor ‘Met eigen ogen’, sprak Nina Jurna met hem. ‘Na het zien van de sporen van zweepslagen op de botten dacht ik: als de botten er zo uit zien, hoe moeten de huid en het vlees er dan uit hebben gezien?’ ‘Het is al zo lang geleden. Hou er over op’, is een vaak gehoorde reactie van zowel Nederlanders als Surinamers wanneer de slavernij ter sprake komt. Maar wat is honderdvijfenveertig jaar in de ontwikkeling van een volk? Nederlanders zijn calvinistisch, Fransen Bourgondisch en Duitsers worden weer andere eigenschappen toegedicht. Die volksaard heeft zijn oorsprong in de geschiedenis van deze volkeren. Dus waarom zou de slavernij niet van invloed zijn op de aard van de nakomelingen van de tot slaaf gemaakten. Het is daarom onbegrijpelijk dat wetenschappers en publicisten vandaag de dag de slavernij - en de ellende die het de tot slaaf gemaakten en hun nazaten heeft bezorgd en nog bezorgt – naar de annalen van de geschiedenis proberen te verbannen. Nota bene op de dag dat nazaten de afschaffing herdachten, plaatste de Volkskrant een paar jaar geleden een artikel van de

‘Eén van de gruwelijkste misdaden tegen de mensheid’ hand van professor Emmer waarin de slavernij onder andere wordt vergeleken met de emigratie van Oost-Europeanen naar Amerika. De professor vergat daarbij te vermelden dat deze mensen een vrijwillige keus hadden om aan boord te gaan. Aan het eind van de reis wachtte hoop. Dit in tegenstelling tot de tot slaaf gemaakten, die geroofd waren en een angstige en onbekende toekomst tegemoet gingen. Pijn Waar zit toch de pijn van de slavernij? Als je het mij vraagt zijn het dit soort ontkenningen van het leed van de voorouders, die de laatste tijd veelvuldig gedaan zijn door wetenschappers en publicisten, die zout in de nog lang niet geheelde wonden strooien. ‘Je wentelen in slachtofferschap’ is een van de dooddoeners voor hen die belang hechten aan het in standhouden van de herinnering aan de slavernij. Zelf zie ik ons eerder als overlevenden. Mensen die een systeem hebben overleefd, dat bedoeld was om hen voor generaties ten dienste van anderen te laten zijn. Oprah Winfrey, John Leerdam, Humberto Tan, Sylvana Simons, Clarence Seedorf, Condoleezza Rice, Jürgen Raymann en anderen, allemaal nakomelingen van tot slaaf gemaakten, met prestaties waar hun voorouders niet van durfden te dromen. Wetenschappelijk onderzoek vanuit het perspectief van de nazaten, zoals Anton de Kom en Professor Clarke, is van groot belang. We leven nu eenmaal in een wereld waar het wetenschappelijk onderbouwen van zaken van belang is. Professor Emmer en consorten kunnen op die manier op gelijke voet van repliek gediend worden, en het leed van de voorouders kan zo een waardige plek krijgen binnen de canon van de Nederlandse geschiedenis. 23 augustus dag ter heinnering aan de slavenhandel en de afschaffing ervan.

20

DOSSIER

MUG magazine | augustus 2008

Vrijwilligerswerk als opstap Er zijn in Nederland naar schatting vier miljoen mensen met een vrijwilligersbaan. Kun je vrijwilligerswerk gebruiken als opstap naar een betaalde baan? Die vraag wordt hier beantwoord door drie deskundigen. Daarnaast komen twee mensen aan het woord die in de praktijk hebben ervaren dat die stap mogelijk is.

teksten Marjan ten Broeke, Toine Graus, Marco Ploeger, Julia Wilpert illustratie Monique van Evelingen

‘Zorg dat je nieuwe dingen leert’ Interview met Lucas Meijs, hoogleraar vrijwilligerswerk, civil society en ondernemingen aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Lucas Meijs: ‘Vrijwilligerswerk als opstap naar een betaalde baan? In zijn algemeenheid kun je die vraag positief beantwoorden. In Engeland is onderzoek gedaan naar volunteering for employability. Mede op basis daarvan kun je twee lijnen onderscheiden. De eerste is dat vrijwilligerswerk een goede methode is om vaardigheden te ontwikkelen die je kansen op de arbeidsmarkt vergroten. Met name voor migranten is het een uitstekende manier om hun taalvaardigheid te vergroten. Voor mensen die lang uit het arbeidsproces zijn geweest, kan het een brug zijn naar een betaalde baan. Bovendien geeft vrijwilligerswerk aan potentiële werkgevers het signaal dat je iemand bent die wel wat kan en wil.

Het klinkt in je sollicitatie veel beter dat je een half jaar vrijwilligerswerk hebt gedaan dan dat je een half jaar op de bank hebt gezeten. Met de tweede lijn ligt het veel moeilijker. Dat is het spoor dat je vrijwilligerswerk doet in een bepaalde functie in een bepaalde instelling om in diezelfde instelling een betaalde baan te krijgen. Ik ken geen onderzoek dat de stelling ondersteunt dat dat een goede methode is om aan de bak te komen. Gewoonlijk kijkt een werkgever niet eerst naar de vrijwilligers in zijn bedrijf als er een vacature is. Hij plaatst gewoon een advertentie. Als je vrijwilliger bent bij de jeugd in een voetbalclub moet je niet denken dat je daar een betaalde functie als trainer krijgt aangeboden. Zo werkt het niet. Uitzonderingen daargelaten natuurlijk. Ik kan me bijvoorbeeld wel voorstellen dat een heel actieve leesmoeder op een basisschool kans maakt om daar klassenassis-

tent te worden. Met ervaring als vrijwilliger in de zorg maak je bij een uitzendbureau meer kans om een baan in die sector te krijgen dan zonder die ervaring. Maar je kunt niet verwachten aan het werk te worden geholpen in precies dezelfde zorginstelling. Wat wel werkt, is om eerst ervaring op te doen als vrijwilliger in een bepaalde bedrijfstak om later een eigen bedrijf te starten in die branche.’ ‘Om terug te komen op de eerste lijn – vrijwilligerswerk om in het algemeen de kans op werk te vergroten – wil ik drie adviezen geven. Doe vrijwilligerswerk waar je nieuwe dingen leert. Wissel geregeld van functie en instelling of bedrijf. Blijf niet jarenlang hetzelfde doen. Dat zou de indruk kunnen wekken dat je je baan als vrijwilliger leuker of belangrijker vindt dan een betaalde baan. Die indruk moet je bij een mogelijke werkgever absoluut vermijden.’

‘Zet vrijwilligerswerk op je cv’ Interview met Marieke Verhagen, loopbaanadviseur en coach, en Els Brouwer, manager operations bij Projob. Verhagen en Brouwer moeten voor hun werk goed op de hoogte zijn van alles wat er op de arbeidsmarkt speelt. Projob is een intermediair op de Amsterdamse arbeidsmarkt en bemiddelt personeel in functies vanaf mbo-plus tot en met academisch niveau. Daar zitten ook mensen tussen met vrijwilligerswerk op hun cv. Verhagen erkent vrijwilligerswerk als onderdeel van iemands werkervaring. ‘Het zegt iets over iemands betrokkenheid en inspanningsbereidheid, daarnaast levert het ervaring op. Ik heb de indruk dat het voor

werkgevers ook telt als iets waardevols. Het zegt bovendien iets over iemands persoonlijke inzet op een bepaald gebied.’ Toch blijken mensen vrijwilligerswerk niet altijd even duidelijk op hun cv te zetten. Brouwer: ‘Soms vermelden mensen vrijwilligerswerk niet als zodanig, omdat ze bang zijn dat het niet als waardevol wordt ervaren. Mijn advies: zet het duidelijk op je cv. Het is belangrijk dat werkgevers zien hoe je je tijd gevuld hebt en hoe je jezelf in de maatschappij hebt gezet. Je laat zien dat je een passie voor een branche hebt.’ Het soort vrijwilligerswerk maakt echter wel verschil in de waardering ervan. Brouwer: ‘Een overblijfmoeder is iets anders dan iemand die een deel van de boekhouding heeft gevoerd of administratieve

taken heeft verricht. Ook ligt de beoordeling van vrijwilligerswerk anders omdat mensen er niet voor beloond worden, een goed referentiekader ontbreekt. Daarom hebben werkgevers wel eens hun twijfels: misschien deed mevrouw het wel voor de gezelligheid.’ Het maakt ook uit in wat voor arbeidsmarkt je terugkomt. Brouwer vervolgt: ‘In de huidige markt, waar schaarste heerst, werkt vrijwilligerswerk in je voordeel en kom je gemakkelijker ergens binnen. Maar als je pech hebt en terugkomt in een arbeidsmarkt met een overschot, zal een werkgever vrijwilligerswerk minder zwaar laten wegen. Daar moet je reëel in zijn. Het is allemaal een samenhang van factoren. Als je weet dat je langdurig werkloos bent, of het nou

vrijwillig gekozen is of niet, en je bent van plan om de arbeidsmarkt weer op te gaan, zou ik er altijd iets van vrijwilligerswerk bij doen. Ook om jezelf scherp te houden.’ Verhagen ziet nog andere voordelen van vrijwilligerswerk: ‘Het kan je helpen je zelfvertrouwen te vergroten en het geeft je meer orde in je leven. Dat zijn allemaal factoren die ook bij je ontwikkeling horen. Als je helemaal los bent van de arbeidsmarkt, zegt dat iets over hoe jij in het leven staat. Werkgevers hebben behoefte aan commitment en als je je committeert aan vrijwilligerswerk, is dat een teken dat je dat aan kunt. Vanuit dat perspectief doet de inhoud er weer iets minder toe, maar gaat het over dingen die met iemands persoonlijkheid te maken hebben.’ Kortom: vrijwilligerswerk loont.

DOSSIER

augustus 2008 | MUG magazine

21

naar een betaalde baan Cijfers en feiten Vrijwilligerswerk is werk dat in enig georganiseerd verband – onverplicht en onbetaald – wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving. Nederland telt volgens die definitie meer dan vier miljoen vrijwilligers. Dat is een beetje natte vingerwerk, want die definitie is nogal rekbaar. Gemiddeld wordt per week vijf uur aan vrijwilligerswerk besteed. Volgens het CBS doet 27 procent van de mannen en 23 procent van de vrouwen vanaf 16 jaar vrijwilligerswerk. Een kwart van hen heeft daarnaast een betaalde baan, 23 procent heeft een uitkering, weer een kwart is gepensioneerd en de rest past niet in bovenstaande categorieën. Een vrij hoog aantal uitkeringsgerechtigden doet dus vrijwilligerswerk. Dat kan zijn in het kader van een sociaal activeringstraject. Er is een verschuiving in motivatie gaande. Vroeger deden veel mensen vrijwilligerswerk uit plichtsbesef, niet zelden vanuit een levensbeschouwelijke of religieuze overtuiging. Tegenwoordig spelen persoonlijke interesses meer een rol. Sociale contacten, werkervaring, idealisme en verbetering van de eigen leefomgeving worden vaak genoemd. Er is ook een nieuw type vrijwilliger: de ‘zapvrijwilliger’. Die zapt in kort verband tussen klussen en organisaties. Hij of zij werkt voor voldoening, sociale contacten of voor een mooi cv. De meeste vrijwilligers zijn heel tevreden met hun positie als vrijwilliger, slechts 15 procent zou graag meer betaald werk hebben.

‘Ik wilde met een verhaal thuiskomen’ Angelique Mooren (43) is één blok energie. Bijna drie jaar geleden begon ze uit verveling als vrijwilliger bij de politie. Inmiddels heeft ze er sinds 1 juli een betaalde baan. Vol enthousiasme vertelt ze hoe het zo gelopen is. Mooren zat thuis, begin 40, getrouwd en met een kind. Ze wilde aan het werk. ‘Ik wilde onder de mensen zijn; ik wilde met een verhaal thuiskomen.’ Het lukte haar niet om bijvoorbeeld in een winkel aan de slag te komen. ‘Dan blijft vrijwilligerswerk over.’ Haar zoektocht op internet bracht haar bij de politie, daar zochten ze vrijwilligers of zoals ze dat daar noemen: volontairs. Meteen stuurde ze het aanmeldingsformulier op. Na een paar gesprekken en een antecedentenonderzoek – ‘je komt niet zomaar bij de politie binnen’- kreeg ze het aanbod om bij bureau Meer en Vaart in Osdorp vier uur per week vergaderingen te notuleren. ‘De eerste keer was het best spannend en ook wel een beetje eng. Maar ik voelde me snel op mijn gemak’, zo vertelt Mooren. Helaas beviel het notuleren niet zo goed. Ze wachtte niet af en vroeg of ze iets anders voor haar te doen hadden. Bij de wijkteamrecherche bleken wel wat klusjes te zijn. Het begon met prullenbakken legen, koffie rondbrengen en wat kopieerwerk. Daar kwam steeds meer bij, ook

het typen van rechercheverslagen. Door al die verschillende werkzaamheden goed te doen, liet ze zien een betrouwbare kracht te zijn. En dat is belangrijk bij de politie. Na een jaar begon ze aan solliciteren te denken. Het verwerken van informatie leek haar leuk. Ze had al geholpen bij het in kaart brengen van probleemjongeren en dat was haar goed bevallen. Omdat Mooren inmiddels wist dat de politie via Randstad met uitzendkrachten werkt, probeerde ze het via die weg. ‘Ik dacht: dan ben ik tenminste binnen.’ Al snel kon ze een aantal maanden aan de slag op de administratie, waar ze veel ervaring opdeed. Daarna kon ze nog een aantal klussen voor Randstad doen. In de ‘Randstadperiode’ hoopte ze te kunnen solliciteren. Als je als vrijwilliger bij de politie werkt, mag je daar niet solliciteren, maar werk je er als uitzendkracht, dan mag het weer wel. Eind 2007 kwam er een vacature bij Meer en Vaart. Mooren solliciteerde naar de functie assistent- informatieverwerking. Helaas kwam ze niet door de selectie heen. ‘Ik zat weer thuis en ik was hartstikke teleurgesteld.’ Aangezien Randstad op dat moment niets bij de politie voor haar had, ging ze weer als vrijwilliger aan de slag. Er was een administratieve klus bij de zedenpolitie. Omdat ze feitelijk nog in dienst was

bij Randstad, kon ze onverwacht snel solliciteren. Er was in een sollicitatie iemand afgevallen voor de functie assistent-informatievoorziening bij de Herkenningsdienst. Het gesprek verliep goed en nog diezelfde dag kwam er een telefoontje: ze was aangenomen. Daarna kwam er een uitgebreide screening, ‘een soort APK-keuring’ grapt Mooren, en pas na drie maanden kwam er officieel bericht dat ze per 1 juli kon beginnen. Het is Mooren dus gelukt. Ze heeft sinds kort een baan bij de politie als assistent-informatievoorziening bij de Herkenningsdienst voor 36 uur per week. Eén van haar eerste werkzaamheden was het invoeren van verloren en gevonden rijbewijzen, paspoorten en identiteitsbewijzen. Tot nu toe vindt ze het erg leuk. Achteraf ziet ze het als volgt: ‘Mijn interesse voor werken bij de politie werd groter door mijn vrijwilligerswerk bij Meer en Vaart. Zij gaven mij een kijkje in de keuken. De twee jaren als vrijwilliger waren heel leerzaam. Als ik die niet had gehad, had ik dit nu niet gekregen.’ Haar volgende doel is medewerker informatievoorziening bij de zedenpolitie. Waarom daar? Mooren: ‘Dat is een gevoel, dat kan ik niet uitleggen. Maar voorlopig blijf ik dit doen.’

‘Je moet iets doen wat je passie heeft’ Angela Ruigrok (46) zocht werk dat goed te combineren zou zijn met haar gezinsleven. Toen ze eens ging kijken bij de Vrijwilligerscentrale, vond ze binnen een kwartier iets wat haar aansprak. Ze werkt er nu op reguliere basis. Tien jaar had Ruigrok niet gewerkt. Mensen in haar omgeving zeiden wel eens dat het op haar leeftijd moeilijk zou kunnen worden om een baan te vinden. ‘Maar,’ zegt ze, ‘ik weigerde dat te accepteren. Ik heb altijd gedacht: mijn tijd komt nog wel.’ Ruigrok werkte als trainer bij een opleidingsinstituut in de gezondheidszorg. Vanaf het moment dat ze met haar drie kinderen alleen kwam te staan, werd dat te zwaar

voor haar. Op een gegeven moment trok ze het niet meer en raakte ze overspannen. Daarnaast had ze de mentale klap van een echtscheiding te verwerken. Toen de rust op het thuisfront was weergekeerd, begon ze zich te oriënteren op een baan. ‘Ik kreeg contact met re-integratiebureau Salto. Zij hebben mij hele goeie ondersteuning geboden, maar het was allemaal niet wat ik wilde. Ik zocht naar een functie die echt bij me paste.’ Ruigrok vervolgt: ‘Toen heb ik op een gegeven moment de stoute schoenen aangetrokken en ben ik naar de Vrijwilligerscentrale Amsterdam gegaan. Al na een kwartiertje zag ik een vacature voor een vrijwilliger op een stagebureau. Ik dacht meteen: dit is hem.’ Stagebureau ‘Kleur

in Stage’, is door welzijnsorganisatie Dynamo opgezet om scholieren, voornamelijk vmbo-ers, te begeleiden en te ondersteunen bij het vinden van een stageplaats. Ruigrok onderhield contact met stagecoördinatoren op scholen, met bedrijven in het stadsdeel Oost-Watergraafsmeer en natuurlijk met de jongeren zelf. Omdat ze vond dat het bureau zo’n positieve doelstelling had, ging zij er helemaal voor. Ze zegt: ‘Ik vind dat als je vrijwilligerswerk doet, je dan ook iets moet doen wat je passie heeft. Als je daar dan voor kiest, kun je er helemaal voor gaan.’

niet zou willen voordragen voor de functie. En dat lukte. Sinds januari heeft ze een jaarcontract als coördinatrice. Ze is er blij mee. ‘De scholen rekenen er al op dat we volgend jaar doorgaan’, zegt ze optimistisch. Financieel is het nog geen feest, want ze werkt maar twaalf uur in de week. Ruigrok: ‘De rest van mijn inkomen wordt aangevuld met mijn WIA-uitkering. Maar ik merk dat de inhoud van mijn functie heel veel compenseert, ik kom weer in aanraking met bedrijfsmatige processen. Ik zag er ook wel tegenop, maar ik vind het eigenlijk heel leuk. Ik merk dat ik het prettig vind om te Na acht maanden kreeg de opbouwwerk- werken onder de paraplu van een welster, die een coördinerende taak had, een zijnsinstelling en toch heel veel zelf kan andere baan. Ruigrok vroeg toen of zij haar vormgeven.’

22

PORTRET

MUG magazine | augustus 2008

Jongerius, hoofd van 1,4 mln leden ‘Er is helemaal niks, nada mis met de overheidsfinanciën’ Door de toetreding van de ouderenbond vertegenwoordigt de FNV binnenkort bijna 1,4 miljoen leden. Mevrouw de voorzitter wordt getipt als de machtigste vrouw van Nederland. ‘De koningin is machtiger’, grinnikt ze zelf.

tekst Michiel Wetzer foto Gerard Til

A

gnes Jongerius heeft de neiging om de eerste persoon enkelvoud te vermijden. Liever zegt ze ‘je raakt een gevoel kwijt’ dan dat ze zegt ‘ik raak een gevoel kwijt’. Ze komt bescheiden over, maar zegt van zichzelf een ‘grote bek’ te hebben. Het is moeilijk haar niet te tutoyeren. Ze is goedlachs en geduldig, maar een enkel gebaar verraadt haar kordaatheid. Water uit een omgevallen kopje veegt ze met haar blote hand van tafel.

‘Er moet minder over mensen worden heengelopen’ Ze komt uit een typisch arbeidersgezin. Vader werkte bij de groenvoorziening en moeder was docent - tot er werd getrouwd; zoals dat hoorde. De sociale klasse van het gezin heeft haar meer gevormd dan haar katholieke opvoeding. ‘Al was het maar omdat ze je vroeger hebben geprobeerd bij te brengen dat katholieke mensen beter waren dan anderen. Daar ging je niet veel mee om. Je ging ook altijd naar dezelfde, katholieke huisarts. En als die op vakantie was, dan ging je twee dorpen verder naar een andere katholieke huisarts.’ Jongerius’ vader had geen ontzag voor mensen uit een hogere sociale klasse, ‘althans niet automatisch. Hij keek naar in hoeverre mensen deugen. Doen ze iets voor iemand anders of niet? Dus wel zeggen dat je katholiek bent en ondertussen schurkenstreken uithalen... daar trappen we niet in.’ Ook de economische periode waarin ze opgroeide, heeft haar gevormd. ‘Wanneer je je middelbare schooltijd hebt meegemaakt in de jaren tachtig, toen het economisch slechter ging, groei je in een heel andere situatie op dan in de jaren vijftig. In de jaren zeventig op de middelbare school was bijna iedereen links - op een paar soulknakkers na. Wij dachten: het gaat allemaal goed. We moeten nog wat doen in LatijnsAmerika en Afrika; we hadden natuurlijk nog oost en west maar het was wel een optimistische tijd. Nu is het een angstige tijd. Mensen zijn bang dat ze de eerste generatie zijn waarvan hun kinderen het slechter krijgen dan zij. Terwijl veel van die mensen

‘Het moet niet zo zijn dat je alleen met een grote portemonnee meetelt’ elke dag naar hun werk gaan.’ Jongerius ergert zich aan het toenemend aantal ‘werkende armen’ in Nederland. ‘De borrelpraatgedachte is dat als je maar wilt, er werk genoeg is. En dat als je maar wilt, je niet arm hoeft te zijn. Ga ‘es in Amerika kijken hoe die situtatie eruit ziet! Dat bestaat hier ook. Alleen hebben wij graag het idee dat het een fenomeen in Roemenië of Amerika is. Het gebruikelijke overheidsantwoord tegen armoede is dat mensen maar moeten gaan werken. Dat klopt niet.’ Met de FNV gaat het goed. In oktober wordt de toetreding van de ouderenbond ANBO tot de FNV gevierd. ‘Dat betreft 185.000 leden’, glundert Jongerius. ‘Dan zijn we bijna de FNV van 1,4 miljoen, dat klinkt toch anders dan de FNV van 1,2 miljoen. Bovendien merk ik dat de FNV redelijk aanwezig is in het publieke debat.’ Ook in brede zin leeft de vakbeweging, vindt Jongerius. ‘We hebben een rumoerig CAOoverleg achter de rug met stakingen in bijvoorbeeld de metaal, bij de politie en in het streekvervoer. Ik vind het goed dat we hier nog steeds actie kunnen voeren. Het is ongelooflijk jammer dat bijvoorbeeld zo’n politiestaking toch een beetje chagrijnig verliep. Het is allemaal een beetje geduw en getrek.’ Ze begrijpt het wel. ‘We hebben onder Balkenende 1, 2 en 3 van alles over ons heen gekregen aan veranderingen in de verzorgingsstaat. De WW is veranderd, de bijstand, de WAO, het zorgstelsel is veranderd en nóg zijn we niet klaar.’ Jongerius zucht. ‘Rond de verkiezingen is toch een beetje van links tot rechts een bezweringsformule uitgesproken: geen grote stelselwijzigingen

meer, rust op het front. Investeren in de samenleving. Dus ik dacht dat de boodschap van het Museumplein was begrepen. Maar de Ombudsman heeft gelijk met zijn kritische jaarverslag. Balkenende klaagt in interviews dat hij naar het buitenland moet gaan om de waardering te krijgen voor hetgeen er in Nederland wordt bereikt. En ondertussen blijft de pensioengerechtigde leeftijd van 67 jaar een beetje over de markt hangen. De versoepeling van de ontslagprocedure, de wijzigingen binnen de WW: allemaal maatregelen die de mensen onzeker maken en die niet waren aangekondigd in het regeerakkoord. En dan krijg je zo’n kabinetsreactie op dat rapport-Bakker. Ik complimenteerde Donner met zijn ‘Lubberiaans taalgebruik’. Hij zegt dat de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd ‘bijna onvermijdelijk’ is en dat ‘het kabinet alles op alles gaat zetten om het onvermijdelijke te voorkomen’?!? We zijn vorig jaar het hele jaar bezig geweest om de wijzigingen van het ontslagrecht van ons af te houden, en nu staat via een omweg dezelfde soep even heet, of een beetje beschimmeld kun je zeggen, nog steeds op tafel. Het klopt niet met wat ze zelf hadden gezegd dat ze zouden gaan doen. Dan moet je niet raar opkijken dat het kabinet niet populair is. Ik snap dat wel.’ Jongerius gaat nog even door. ‘Passende arbeid in de WW bestaat niet meer. Ook niet terecht. Ik vind best dat je voor de uitkering van mensen iets terug mag vragen en tegen fraudebestrijding heb ik ook geen enkel bezwaar. Maar in de kern is de WW een verzekering waarvoor je premie hebt betaald en die is bedoeld om ervoor te zorgen dat je een zeker maatschappelijk ni-

Agnes Jongerius (De Meern, 1960) Agnes Jongerius studeerde sociaal-economische geschiedenis op de Rijksuniversiteit in Utrecht. In 1987 begon ze als vakbondsbestuurder bij de Vervoersbond FNV. In 1990 werd ze gekozen in het bondsbestuur. Sinds 1 juni 1997 maakt zij deel uit van het Federatiebestuur van de FNV, waarin zij sinds mei 2005 tot voorzitter is benoemd. Tot haar portefeuille behoren onder andere voorlichting, maatschappij- en levensbeschouwing, vrouwen, jongeren en etnische minderheden.

veau kunt handhaven. De Work-Firstbenadering wordt gepresenteerd als een goede manier om mensen aan het werk te helpen. Maar feitelijk zet je alleen een groot verbodsbord bij de deur van de sociale diensten en het CWI neer. Dit trucje kun je ook nog een keer proberen bij de WW, door die zo onaangenaam te maken dat iedereen halverwege de klapdeuren omkeert. Maar we hebben met z’n allen geld genoeg. We leven in een redelijk welvarend land. Er is helemaal niks, nada mis met de overheidsfinanciën.’ ‘Het moet een tikkie rechtvaardiger’, zegt Jongerius, ‘er moet minder over mensen worden heengelopen’. Ze noemt het glazen plafond. ‘Dat is er absoluut, en is ook een vorm van onrechvaardigheid. Wij, van de vrouwen, hebben onze opleidingsachterstand inmiddels ruimschoots overwonnen. Je ziet dat ze nog wel bij bedrijven binnenkomen als trainee; de eerste stap en dan de tweede stap... Maar zodra het serious business wordt, zie je die vrouwen dan toch weer verdwijnen. Alsof het een soort natuurwet is dat vrouwen rond hun vijfendertigste opeens geen ambitie meer hebben of een kind moeten krijgen. Of dat je inderdaad om carrière te maken tachtig uur per week moet werken. Het zit in heel subtiele dingen die er toe leiden dat wij, geloof ik, vergeleken met Pakistan en Namibië of Botswana - daar wil ik vanaf wezen – ongeveer net zoveel topvrouwen hebben.’ Dat is niet meer van deze tijd, vindt Jongerius. ‘En ook mensen die het arm hebben, zijn mens. Het moet niet zo zijn dat je hier alleen maar met een grote bek of met een grote portemonnee meetelt. Maar we schuiven wel een beetje die richting op. Grote bekken eerst. De FNV kan mensen die geen stem hebben, een stem geven aan de tafels waar besloten wordt over de inrichting van dit land. En dan kun je het een platte discussie vinden of de BTW-verhoging dit jaar door moet gaan of niet, maar waarom zou het leven nog duurder gemaakt moeten worden als mensen toch al aan het einde van de maand met een gat in hun portemonnee zitten? Er is geld genoeg; we zijn rijk zat. Nederland moet menselijker en rechtvaardiger. En een beetje mooier.’

ACHTERGROND

augustus 2008 | MUG magazine

23

Opnieuw ingenieurs op de tram? ‘Om mensen aan het werk te krijgen is het belangrijk dat werk loont’ De richtlijn passende arbeid binnen de WW, die minister Donner begin juli uitvaardigde, heeft tot wisselende reacties geleid bij de sociale partners. De werkgevers vinden werk altijd beter dan een uitkering. De FNV heeft twijfels. ‘Dit zorgt voor de verdringing van de laagopgeleiden.’ tekst Martin Brandwagt foto Ingrid de Groot

M

inister Donner van Sociale Zaken koos er een gunstig moment voor. Begin juli, vlak voor het zomerreces, voerde hij met onmiddellijke ingang en per oekaze een nieuwe richtlijn in. Iedere WW-gerechtigde moet na een jaar werkloosheid elke gangbare baan accepteren. Uit politiek Den Haag kwam er zo goed als geen reactie. Hoewel de richtlijn met onmiddellijke ingang in werking trad, zal hij pas vanaf 1 juli 2009 echt effect hebben. Dan zitten de eerste mensen voor wie de richtlijn opgaat een jaar in de WW. Voor iedereen die vóór juli 2008 werkloos werd, blijven de oude regels gelden. In de WW geldt nu nog, in tegenstelling tot de bijstand, passende arbeid. Moet een bijstandsgerechtigde in principe elke gangbare arbeid aanvaarden, een WW-er mag eerst een tijdje rondkijken op zijn eigen niveau. Pas na een half jaar moet hij een baan accepteren die één niveau onder zijn opleidingsniveau ligt. Een half jaar verder gaat er weer een niveau af en zo verder. Dat kan betekenen dat iemand van universitair niveau na een jaar moet gaan solliciteren op banen die op vmboniveau liggen. Donner verdedigt de richtlijn met de bedoeling om meer langdurig werklozen aan de slag te helpen. Tot nu toe lukt dat onvoldoende, vindt hij. Hoe langer iemand werkloos is des te kleiner de kans op een baan. Om de pijn van een baan op lager niveau te verzachten, deed Donner er een cadeautje bij. De WW-er die een minder passende baan accepteert, mag zeventig procent van zijn WW houden naast het volledige loon dat hij met zijn nieuwe baan verdient. Het is de zoveelste ingreep in de WW dit decennium. De eerste kwam zelfs middenin het zomerreces in de zomer van 2002. Terwijl half Nederland op vakantie was, schrapte Balkenende I de vervolguitkering die met name voor oudere WW-ers gunstig was. Vier jaar later werd de maximale duur van de WW zowat gehalveerd van 60 naar 38 maanden. Bovendien verviel het ‘fictieve arbeidsverleden’, in plaats

Trambestuurder binnenkort weer met academische graad? daarvan wordt er voor elk gewerkt jaar een maand WW uitgekeerd. Van de ooit ruim bemeten werknemersuitkering blijft zo weinig meer over dan een kortdurende overbruggingsuitkering tussen twee banen. Een fi nanciële noodzaak is er niet - geld voor de WW is er meer dan genoeg (zie kader). De eerste reacties uit de vakbeweging waren niet direct positief. Woordvoerder Femke van Zijst van de FNV: ‘In de praktijk zal deze richtlijn vooral effect hebben voor hoger opgeleiden die niet snel een andere baan kunnen vinden. Dat is niet goed voor de kenniseconomie. Verder zorgt het voor kapitaalvernietiging en verdringing van lager opgeleiden. Ingenieurs op de tram? Zoiets, ja. Al denk ik dat

in de praktijk deze nieuwe richtlijn weinig effect zal hebben omdat hoger opgeleiden doorgaans binnen een jaar weer aan het werk zijn. We zijn als FNV wel bang voor een glijdende schaal. De commissie Bakker stelde in haar advies voor alle werklozen al na zes maanden te dwingen iedere baan aan te pakken. Deze termijn is voor mensen te kort om passend werk te vinden. Het is ondenkbaar dat het kabinet dit advies van de commissie Bakker zou overnemen.’ De regering reageerde eind juni op het advies van de Commissie Bakker. Het voorstel om passend werk na een half jaar al te schrappen wordt inderdaad niet overgenomen. Dit wordt dus één jaar, hetgeen voor sommige moeilijk bemiddelba-

Een WW-potje van 9 miljard De WW (Werkloosheidswet) behoort

het AWf neemt daardoor grote pro-

tot de zogenaamde werknemersver-

porties aan. Eind 2007 was het ruim 7

zekeringen: dit zijn voorzieningen

miljard euro. In juni maakte de uitvoe-

die alleen aan mensen worden uit-

rende instantie van de WW, het UWV,

gekeerd die werken of gewerkt heb-

zijn prognoses voor de komende jaren

ben. Bijstand en AOW bijvoorbeeld

bekend. Het overschot in het AWf zal

zijn volksverzekeringen ofwel sociale

dit jaar naar verwachting stijgen naar

voorzieningen, daarvoor hoef je geen

bijna 9 miljard euro. Dat is ruim twee

arbeidsverleden te hebben.De werk-

keer zoveel als de WW in 2008 aan

nemersverzekeringen worden betaald

uitkeringen en uitvoering kost.

uit de werknemersfondsen. Die wor-

Een overmatige reserve, kortom. Het

den gevuld door premies, die door

UWV adviseert de regering al jaren

werkgevers en werknemers betaald

om de WW-premie te verlagen. Daar

worden. De belangrijkste pot voor

is nooit gehoor aan gegeven. Een van

de WW is het Algemeen Werkloos-

de redenen is dat de werknemers-

heidsfonds ofwel AWf. Komt er meer

fondsen meetellen in het EMU-saldo.

aan premies binnen dan er aan uitke-

Dit is het verschil tussen inkomsten

ringen betaald wordt, dan stijgt het

en uitgaven van de staat. Dit saldo

overschot in het AWf. De laatste jaren

mag volgens Europese afspraken niet

daalt het aantal WW-gerechtig

lager zijn dan -3 procent. Nederland

den snel. Van 246 duizend eind 2006

zit daar ruim boven, mede door het

tot 171 duizend nu. Het overschot in

grote overschot in het AWf-fonds.

‘Altijd beter dat mensen werken dan dat ze een uitkering hebben’ re werknemers, zoals ouderen, nog steeds zeer kort zal zijn. De FNV is positief over de bonus die Donner meegeeft op het loon. Van Zijst: ‘Als een werkloze inderdaad zeventig procent van zijn WW-uitkering krijgt en daar bovenop al het verdiende salaris van een minder passende baan mag behouden, is dat goed. Om mensen aan het werk te krijgen is het belangrijk dat werk loont.’ Het klinkt misschien als een daadkrachtig idee om werklozen sneller aan een baan te helpen, maar werkt het in de praktijk ook? De sinds 2004 geldende regel in de Wet Werk en Bijstand dat iedere baan, met uitzondering van prostitutie en militaire dienst, aanvaard moet worden heeft de Nederlandse bijstandsgerechtigde allerminst naar de bollen- en aspergevelden weten te krijgen. Projecten van het Centrum voor Werk en Inkomen met dat doel voor ogen bleken weinig succesvol. Dergelijk werk blijft hoofdzakelijk voorbehouden aan werknemers uit Midden- en Oost-Europa, alle stoere verhalen over het keihard aanpakken van werklozen ten spijt. Het is bovendien de vraag of werkgevers zitten te wachten op ongemotiveerde arbeidskrachten, die onder hun niveau moeten werken. Angelique Heijl van de werkgeversorganisatie VNONCW: ‘Nee, daar zitten werkgevers niet op te wachten. Als ze werknemers zoeken uit Oost-Europese landen, dan doen ze dat omdat ze hier niemand kunnen vinden. Maar we vinden het geen slecht idee van de minister. Het is altijd beter dat mensen werken dan dat ze een uitkering hebben. Het gebeurt nu overigens ook dat mensen onder hun niveau solliciteren. Dat zul je altijd houden. Als mensen hoog opgeleid zijn en ze zoeken een baan in hun sector, dan zullen ze die zeker vinden. Er zijn meer dan genoeg vacatures op dit moment.’

Dit keer geen sportartikel: André Stuyfersant is met vakantie.

S E RV I C E

augustus 2008 | MUG magazine

27

Wet & Wijzer Sociaal Raadslieden

Gang van Zaken

Het Juridisch Loket

www.juridischloket.nl 0900-8020 Bij de Sociaal Raadslieden kunt u terecht voor kostenloos sociaal-juridisch advies.

In ‘Gang van Zaken’ worden problemen van uitkeringsgerechtigden in een breder kader geplaatst.

Het Juridisch Loket richt zich op het verstrekken van gratis informatie en advies aan burgers in geval van juridische vragen.

Bezint eer ge begint

De ware re-integratie

Schuld na scheiding

U heeft het vast wel eens meegemaakt dat u, telefonisch, bent benaderd door een medewerker van een energiebedrijf. Met veel overredingskracht wordt u bewogen tot het maken van de overstap van uw huidige energieleverancier naar de nieuwe. U worden lage prijzen, vaste tarieven en andere mooie zaken voorgespiegeld. De nieuwe leverancier regelt het allemaal voor u. Uw lopende contract wordt voor u opgezegd en u krijgt automatisch en aansluitend gas en elektra van het nieuw bedrijf. Een geruisloze operatie waar u slechts voordeel van geniet. Zo wordt het u voorgesteld. In veel gevallen is de werkeljkheid echter anders dan de schone beloftes doen vermoeden. U behoort een schriftelijke bevestiging te krijgen van het telefoongesprek waarin u akkoord bent gegaan met de overstap. Bovendien moet u er dan op gewezen worden dat u binnen 7 dagen na het sluiten van de overeenkomst, de overstap nog ongedaan kan maken.Wat gebeurt er regelmatig in de praktijk? De schriftelijke bevestiging van de overeenkomst volgt doorgaans pas op het moment dat de bedenktijd van 7 dagen bijna verstreken is. Ook wordt in de bevestigingsbrief vaak niet gerept over de bedenktijd. Het herroepingsrecht staat dan in de meegestuurde Algemene Voorwaarden. En wie leest nu zo’n bijlage met kleine lettertjes tot in detail? Het gevolg is dat u niet op de hoogte bent van de mogelijkheid om nog af te zien van de overeenkomst.U verbaast zich over de eindnota die u van uw oude energiebedrijf ontvangt. Ach, u heeft zich niet gerealiseerd dat u bij uw vorige leverancier een vast contract had. En u heeft tussentijds opgezegd. Tja, in de kleine lettertjes staat dat u in dat geval een opzeggingsboete verschuldigd bent.Onder die omstandigheden wilt u de overstap eigenlijk niet meer. Maar op het moment dat u de eindafrekening van het oude bedrijf ontvangt, is de bedenktijd van 7 dagen allang voorbij. Tot overmaat van ramp krijgt u voor de maand waarin u bent overgestapt naar het nieuwe bedrijf, een voorschotnota van het vorige bedrijf én van het nieuwe bedrijf. U vraagt zich af of dat zo maar kan? U krijgt als antwoord dat een en ander wel verrekend wordt bij de jaarafrekening van uw nieuwe leverancier. U begrijpt niet hoe. Uw vorige leverancier belooft na te gaan op grond van welke contractsbepaling het bedrijf gerechtigd is voorschotnota’s in rekening te brengen na het einde van het contract. U wacht nog steeds op antwoord en intussen is het bedrag, via automatische incasso al van uw rekening afgehaald. Wat u eveneens teleurstelt, is de hoogte van het voorschotbedrag dat de nieuwe leverancier heeft vastgesteld: hoger dan u hoopte en verwachtte.Overstappen kan dus een dure aangelegenheid worden. Natuurlijk zijn er goede bedrijven die zich netjes aan de regels houden en bijtijds laten weten of u een vast contract heeft (waardoor u maar beter kunt afzien van de overstap).Neem bij overstapproblemen contact op met de sociaal raadslieden in uw buurt.

Nederland heeft de laatste tijd te maken gehad met landelijke stakingen van postmedewerkers en buschauffeurs. De lui die tot voor kort in die beroepen werkten, haalden het niet in hun hoofd om te staken. Daar hadden ze dan ook geen reden toe. Ze verdienden een aardig doorsnee-loon en hadden goede secundaire arbeidsvoorwaarden. Wat is er dan gebeurd dat -tot voor kort- brave burgers naar het zware middel van staking grepen? Dit stukje probeert hierop een antwoord te geven. Tot tien jaar geleden had iedere regio zijn eigen busmaatschappij. Deze werd door de provinciale overheid betaald en de buschauffeurs waren semi-ambtenaren. Plotseling werd privatisering het toverwoord. En dat hield in dat er marktwerking moest komen bij de vervoersmaatschappijen. Het openbaar vervoer werd openbaar aanbesteed. Dat betekende dat het goedkoopste bedrijf de openbare vervoerslicentie voor de komende tien jaar in de wacht sleepte. Natuurlijk liggen bij een openbare vervoersmaatschappij heel veel kosten al vast. Aan aanschaf- en onderhoudskosten valt niet veel te veranderen. Ofschoon er ook al maatschappijen waren die hierop bezuinigden. Nee, de grootste post waarop men geld kon uitsparen waren en zijn de loonkosten en een forse versobering van de secundaire arbeidsvoorwaarden De chauffeurs moesten langer gaan werken voor minder geld en de pauzes tussen de verschillende ritten werden ingekort. Vooral dat laatste punt is opmerkelijk. Normaal gesproken heeft de overheid er de bek van vol dat chauffeurs voldoende pauzes moeten nemen. Maar nu bleef het akelig stil. Natuurlijk kan zo een bezuinigingsoperatie alleen maar doorgevoerd worden als er voldoende chauffeurs voorhanden zijn. En hoe kwamen ze aan al die nieuwe chauffeurs? Nou, dat is simpel. Ieder zichzelf respecterend re-integratiebedrijf bood wel een opleiding tot buschauffeur aan. Heel wat mensen hebben die opleiding gevolgd. Maar het spreekt vanzelf dat ze geen baangarantie kregen. Dat was natuurlijk ook helemaal niet de bedoeling. De bedoeling was om te kunnen roepen: ‘Buschauffeurs, accepteer nou maar de nieuwe arbeidsvoorwaarden, want voor jou zijn er tien anderen.’ Een soortgelijk verhaal valt ook te vertellen met betrekking tot de postbodes. Alleen gebeurde het daar nog geniepiger. De werkfabrieken van de re-integratiebedrijven werden hier op een schandalige manier misbruikt. Normaal gesproken zijn dat grote hallen waar mensen in een nagebootste fabriek kunnen wennen aan een arbeidsritme. Maar wat er daadwerkelijk gebeurde was dat werkzoekenden post sorteerden voor een multinational als de Deutsche Post. Zodat die zogenaamd kon concurreren met de Nederlandse Post (TNT). En de mensen die daar werkzaam zijn onder druk werden gezet om voor minder geld te werken. Hoe lang laten we ons nog ringeloren?

Bij het Juridisch Loket krijgen we regelmatig vragen over schulden. Zo ook de volgende. In hoeverre is iemand aansprakelijk voor schulden die zijn of haar echtgeno(o)t(e) tijdens het huwelijk gemaakt heeft? Fabienne is enkele maanden geleden gescheiden van Ferry. Onlangs kreeg zij een brief van een incassobureau. Volgens het incassobureau heeft een bank een vordering van 5000,- euro op haar. Het gaat hierbij om een lening die door haar ex-echtgenoot tijdens het huwelijk is afgesloten. Fabienne vraagt zich af of zij de vordering van het incassobureau moet betalen.In deze zaak zijn twee vragen van belang: is Fabienne in gemeenschap van goederen getrouwd geweest en heeft zij haar handtekening onder de lening gezet? In Nederland geldt dat bij huwelijken die hier gesloten worden men altijd trouwt in gemeenschap van goederen, behalve als er via de notaris zogenoemde huwelijkse voorwaarden zijn opgesteld. Gemeenschap van goederen houdt in dat man en vrouw in principe allebei recht hebben op de helft van alle bezittingen en allebei aansprakelijk zijn voor de helft van alle schulden. Huwelijkse voorwaarden betekent dat er aparte afspraken zijn gemaakt over de verdeling van de schulden en bezittingen. In ons voorbeeld is dus van belang of Fabienne in gemeenschap van goederen was getrouwd. Als zij wel in gemeenschap van goederen was getrouwd, dan is zij toch voor de helft aansprakelijk voor de vordering van het incassobureau. Ook als zij niets van de lening afwist en geen handtekening gezet heeft. Het incassobureau kan haar aanmanen om 50% van de vordering te voldoen. Daarnaast kan het incassobureau ook de ex-echtgenoot (Ferry) voor 100% van de vordering aanspreken (hij heeft namelijk ook nog zijn handtekening gezet). Het incassobureau mag zelf kiezen of zij alles bij Ferry vorderen of de helft ook bij Fabienne. Belangrijk in deze zaak is dat Fabienne geen handtekening op de overeenkomst heeft gezet. Als zij dit namelijk wél gedaan heeft, is zij contractspartij en is zij (ook) aansprakelijk voor de gehele vordering, in plaats van alleen voor de helft. De bank kan dan dus het volledige bedrag op haar verhalen. Uiteraard kan de bank het gehele bedrag ook op Ferry verhalen, maar als deze niet voldoende inkomsten heeft of onvindbaar is, zullen ze toch bij Fabienne aankloppen. Het incassobureau hoeft op zich geen rekening te houden met afspraken die Ferry en Fabienne bij de echtscheiding gemaakt hebben over de verdeling van deze schuld. Deze afspraken gelden vooral tussen Ferry en Fabienne onderling, maar men kan het incassobureau wel op deze afspraken wijzen. Heeft u zelf een vraag over personen- en familierecht of over een ander rechtsterrein dan kunt u contact opnemen met het Juridisch Loket. Hier zijn geen kosten aan verbonden. U kunt ons dagelijks telefonisch van 9.00 uur tot 20.00 uur bereiken. De balie is elke werkdag geopend van 9.00-17.00 uur, Vijzelgracht 21-25 te Amsterdam, telefoonnummer 0900-8020 (10ct per minuut).

Maria de Graauw, Sociaal raadsvrouw, Stichting Combiwel

Jaques Peeters Werklozen Belangen Vereniging Amsterdam (WBVA)

K.Y. Aurich Juridisch Loket Amsterdam

MUG Magazine zoekt Versterking! MUG Magazine zoekt Versterking! Verslaggevers, AV-Journalisten en een Webmaster/PHP-er Bij voorkeur vrijwilligers/stagiaires op zoek naar werkervaring in de media Geïnteresseerd in één van deze functies? Stuur je CV en korte motivatie naar: [email protected] Geïnteresseerd in één van deze functies? Stuur je CV en korte motivatie naar: [email protected]

GRATIS

Juridisch Loket Amsterdam tel. 0900-8020 10ct per minuut 9:00 - 20:00 Bezoekadres Vijzelgracht 21-25 ma t/m vr 9:00 - 17:00 Postadres Postbus 20659, 1001 NR Amsterdam website www.hetjl.nl Sociaal Raadslieden Amsterdam Centrum 1e Laurierdwarsstr. 6 St Antoniebreestr. 32-46 Kleine Wittenburgerstr. 1 Haarlemmerstr. 132/136 tel. 557 33 33 Sociaal Raadslieden Amsterdam Zuidoost tel. 314 16 18 e-mail: [email protected] Sociaal Raadslieden Amsterdam Noord • Nieuwendam: Volendammerweg 51B • Tuindorp Oostzaan: Aldebaranplein 2C • Midden Noord: Hagedoornplein 1B • Banne Buiksloot: Botterstraat 185B tel. (cliënten): 435 45 55 website www.sociaalraadslieden.nl

ADVOCATENSPREEKUREN !

IEDERE MAANDAG s 16.00 – 17.00 uur: Dienstencentrum Bos en Lommer, Bos en Lommerplein 156-3 s 17.00 – 18.00 uur: Wijkcentrum Ceintuur, Gerard Doustraat 133 s 19.00 – 20.00 uur: Buurtcentrum Cascade, Eerste Schinkelstraat 40

IEDERE DONDERDAG s 19.30 – 20.30 uur Stadsdeelkantoor Geuzenveld, Plein ’40-’45 no.1 Centrum De Brug, Uiterwaardenstraat 550 Buurtcentrum De Waterval, Van Hallstraat 10 s 15.30 – 17.00 uur: Buro St. Doras, Statenjachtstraat 2 (Amsterdam-Noord) s 16.00 – 17.00 uur: Buurtcentrum Oosterpark, 3e Oosterparkstraat 159

WWW.ADVOCATENSPREEKUUR.NL

28

S E RV I C E

Stuur uw brief naar redactie@ mugweb.nl of naar MUG, Antwoordnummer 10520, 1000 RA Amsterdam. Vermeld als onderwerp ‘ingezonden’. De redactie behoudt zich het recht voor uw brief in te korten. Anonieme inzendingen worden niet geplaatst.

MUG magazine | augustus 2008

‘Vissen zonder pas’ (1) ‘Vissen zonder pas is diefstal’ staat in de MUG van juli 2008. Wat veel erger is: vissen is (met of zonder pas) gewoon dieren mishandelen. Hoe voorzichtig de hengelaar ook te werk gaat, het dier wordt altijd beschadigd. Wat gebeurt er: • De vis wordt verleid om in een scherpe haak te bijten, dit doet veel pijn; • De vis wordt vanuit het water (waar hij kan ademen) getrokken in de lucht (waar hij niet kan ademen) hij dreigt te stikken! • De vis hangt met zijn volle gewicht aan de haak, wat de pijn en verwonding erger maakt. • De vis wordt onthaakt, wat door de weerhaak niet altijd gemakkelijk gaat; dus nog meer pijn en stress. • Veel vogels zijn de dupe, zij eten vissen op die een haak hebben ingeslikt en zijn zo de dupe. Ook kunnen vogels verstrikt raken in verloren hengelsnoeren, zij kunnen niet maar loskomen van de sterke draad en sterven de hongerdood. Wij zijn bereid tot een interview. Men-

sen kunnen veel dingen doen voor hun plezier, zonder dierenleed. Marijke Santen Secretaris Stichting Vissenbescherming ‘Vissen zonder pas’ (2) Met afgrijzen las ik het dieronvriendelijke artikel “Vissen zonder pas is diefstal” in de Mug van juli. Of het nou diefstal is of niet, pure dierenmishandeling is vissen in ieder geval wel. Nergens in het artikel was hierover echter een kritische noot te lezen, integendeel. Eerder leek het artikel een gratis promotie van de Amsterdamse Hengelsport Vereniging met in het artikel precies vermeld hoe je aan een vergunning kon komen. Een schande is het dat de Mug zich hier voor laat lenen en zo dierenmishandeling promoot! Al is een vis niet aaibaar als een hond of een poes, gevoelens hebben ze net zo goed wel. Wetenschappelijke onderzoeken hebben dit al lang uitgewezen. Ook dat vissen pijn lijden als ze aan de haak geslagen worden en dat dit bij hun hevige angst en stress ver-

oorzaakt. Eenmaal gevangen, sterft een groot deel van de vissen die weer worden teruggeworpen alsnog in het water door de wonden in de bek en de geleden stress en angst. En dan hebben we het nog niet eens gehad over alle vogels die door de Dierenambulance dood en gewond uit het water worden gehaald door het inslikken van visdraad, haken en lood en de milieuverontreiniging hierdoor. Hengel’sport’ heeft dan ook niets sportiefs: op je kont zitten en wachten totdat een dier pijn gaat lijden is hooguit primitief leedvermaak en respectloos ten aanzien van onze voelende medeschepselen. En dan nog durven deze zogenaamde ‘sport’vissers te zeggen, ondanks wetenschappelijk onderzoek, dat vissen er niets van voelen. Jammer dat deze ‘sport’vissers niet zelf eens het experiment willen aangaan om te voelen hoe dat is: een haak die in je bek wordt geslagen. Helaas, zo sportief zijn ze nu ook weer niet! Sandra van de Werd Werkgroep Park en Fauna en Comité Dierennoodhulp

Nuttige adressen

Amsterdams Centrum Buitenlanders 627 94 60 Kabelweg 37 Amsterdams Steunpunt Wonen 523 01 30 Nieuwezijdsvoorburgwal 32 ANBO voor 50-plussers (ouderenbond) 624 40 67 Plantage Middenlaan14 Belasting- en Wetwinkel 624 70 03 Oudemanhuispoort 2-3 Dienst Gemeentebelasting 652 45 24 Bijlmerplein 395 Bijstandsbond

689 88 06 Da Costakade 162 Cliëntenraad DWI 346 12 34 Jan van Galenstraat 323 Formulierenbrigade 346 36 36 (Algemeen verwijsnummer) Gehandicapten Overleg Amsterdam 577 79 55 Plantage Middenlaan 14-1 Gemeentelijke Kredietbank Amsterdam 626 66 33 Gemeentelijke Ombudsman 625 99 99 Singel 250

Huurcommissie Amsterdam 0800-4887243 De Ruyterkade 7 Juridisch Loket 0900 8020 Vijzelgracht 21-25 Kinderrechtswinkel 626 00 67 Staalstr. 19 Klachten & Adviesburo politieoptreden 552 35 05 Meldpunt discriminatie Amsterdam 638 55 51 Vijzelstraat 77/1 Ombudswerk voor vrouwen 675 80 91

Praatlijn voor ouderen 627 33 85 Rechtswinkel Amsterdam 673 13 11 Dusartstraat 50/52 Rechtswinkel Bijlmermeer 525 33 17 Kempering 100b Rechtswinkel Migranten 675 05 51 Wilhelminastraat 78 SOS Telefonische Hulpdienst 675 75 75 Steunpunt werk en handicap 672 20 05 Schipbeekstraat 13

Vereniging Basisinkomen Igor Strawinskisingel 50, 3069 MA Rotterdam Vrijwilligerscentrale 530 12 20 Hartenstraat 16 Vrijwilligerscentrale regio Nieuw West 408 10 40 Jan Tooropstraat 6a, Werklozen Belangenvereniging 618 18 15 Da Costakade 162 Wooninformatiecentrum 552 79 87 Zuiderkerkhof 72

Voedselbanken

Baarsjes Om voedselhulp aan te vragen, kunt u bellen met 06 499 05 591. Voedselpakketten kunnen elke donderdag tussen 18:30 uur en 19:30 uur worden opgehaald op de Admiraal de Ruyterweg 148, gebouw Westerwijk.

Oost / Watergraafsmeer Om voedselhulp aan te vragen bel 06-140 35 114, dit kan elke dag van 09.00 – 12.00 uur. Voedselpakketten kunnen worden opgehaald op donderdag van 19.00 – 21.00 uur in gebouw Leger des Heils, Derde Oosterparkstraat 271

Voedselpakketten kunnen worden opgehaald op vrijdag van14.00 – 15.30 uur in Wijkgebouw Elthetokerk, Javastraat 118a.

19.30 – 21.00 uur aan de Valckenburgerstraat 24 (Rode Kruisgebouw).

[email protected] of 020 - 61 94446. Voedselpakketten kunnen worden opgehaald op vrijdagmiddag van 14.00 – 16.30 uur. Adres: Sint Lucasparochie, Osdorperban 130.

Diemen Om voedselhulp aan te vragen, bel 06-309 55 360. Voedselpakketten kunnen worden opgehaald elke vrijdag van 15.00 uur tot 16.00 uur op de Verrijn Stuartweg 3.

Westerpark Om voedselhulp aan te vragen, bel 680 27 10, dit kan op werkdagen van 09.00 – 17.00 uur. Voedselpakketten kunnen worden opgehaald op donderdag van 13.00 – 15.00 uur in Gebouw Hebron, Polanenstraat 197/213

Komt u in aanmerking voor een voedselpakket? Ga naar www.amsterdam.voedselbank.org en klik op ‘Ik heb voedsel nodig’.

Colofon MUG MAGAZINE Hoofdredactie en directie: Joop Lahaise Redactie: Martin Brandwagt, Thea Golverdingen, Toine Graus, Peter van Lieshout, Marco Ploeger, Michiel Wetzer Eindredactie: Martin Ottens, Marlies Scholtens Grafische vormgeving: Jelske Boonstra, Eddo Gorter, Gert Meijerink, Jaap van der Sluijs Fotografie: Ingrid de Groot, Hilco Koke, Gerard Til, Remco Visser Illustraties: Monique van Evelingen,

Amsterdam Noord Om voedselhulp aan te vragen, bel 636 25 39, elke dag van 9.30 – 16.00 uur. Voedselpakketten kunnen worden opgehaald op Akkerwindeweg 2 (hoek Kamperfoelieweg), tel. 636 70 10.

Zeeburg Om voedselhulp aan te vragen, bel 06-140 35 114, dit kan elke dag van 09.00 – 12.00 uur.

Monique Mulder, Pejo Aan dit nummer werkten mee: Clark Accord, Marjan ten Broeke, Helena Karsten, Hans Puts, Lennert Ras, Eileen Ros, Jos Verdonk, Julia Wilpert Deadline kopij: Kopij voor het septembernummer dient uiterlijk 15 september in ons bezit te zijn. Telefoon redactie: 020 607 76 00; fax: 020 607 76 01 E-mail: [email protected] SECRETARIAAT Secretariaat en distributie: Jeanine Oomen, Tony Strijbosch, Fred van der Zee Telefoon secretariaat: 020 607 76 00

Zuid Oost (Bijlmer) Aanmelden voedselpakketten woensdagavond van 18.00 – 20.00 uur (via gebouw st. Netwerk) Kempering 66, Amsterdam Zuidoost. Voedselpakketten kunnen worden opgehaald op het adres dat met u wordt afgesproken bij de aanmelding Centrum Voor het aanvragen van een voedselpakket, bel 06-479 63 933 en spreek een boodschap in met uw naam en telefoonnummer. U wordt zo snel mogelijk teruggebeld voor een afspraak. U kunt voor de Intakegesprekken terecht bij het spreekuur elke dinsdagavond van

Geuzenveld / Slotermeer In dit stadsdeel is het initiatief “Voedselbox” gestart: eenmaal per maand wordt een basispakket uitgedeeld aan hulpvragers. “Voedselbox” is op geen enkele wijze verbonden aan de Voedselbank Amsterdam. Telefonische informatie: iedere maandag- en donderdagochtend van 10.00 uur – 12.00 uur, bel 06 2147 9878. Inloopspreekuren iedere 2e maandag van de maand van 19.00 uur – 20.00 uur en iedere 2e woensdag van de maand van 14.00 uur – 15.00 uur. Adres: Tobias M.C. Asserstraat 24. Osdorp Om voedselhulp aan te vragen kunt u contact opnemen met Hilleke.keere-

Oud-Zuid Om voedselhulp aan te vragen, bel 020-5709653, op woensdagen van 12:00 – 15:00. Er wordt dan direct met u een afspraak gemaakt voor een intakegesprek. Vervolgens ontvangt u van ons een brief waarin de gemaakte intakeafspraak wordt bevestigd en waarin tevens vermeld staat wat u dient mee te nemen naar het intakegesprek. Voedselpakketten kunnen worden opgehaald op donderdag tussen 15.00 – 16.00 uur. Adres: Vredeskerkplein 1 (Vredeskerk).

Abonnementen: € 24,50 per jaar, met Stadspas € 16,50 per jaar. Steunabonnement voor verenigingen en instellingen € 89,00 (meerdere exemplaren per maand). Adres: Postbus 6259, 1005 EG Amsterdam. Antwoordnummer 10520, 1000 RA Amsterdam

en vrijwilligers. MUG is gratis verkrijgbaar op 552 distributiepunten: bibliotheken, buurthuizen, DWI’s, medische centra, scholen, supermarkten, ziekenhuizen en culturele instellingen. Oplage: tenminste 36.000 Druk: Dijkman Offset, Diemen

ADVERTENTIES Contactpersoon: Quiny Voorn, Telefoon: 020 607 76 02 / 020 641 58 57 E-mail: [email protected]

MUGWEB Redactie: Martin Brandwagt, Marco Ploeger, Hans Vinck, Jos Verdonk Webmaster: Ger Rakhorst Audiovisueel: Louise Bredero, Ivo Theunissen Website: www.mugweb.nl

MUG is een uitgave van stichting BBU en wordt gemaakt door een onafhankelijke redactie, bestaande uit vaste medewerkers

S E RV I C E

augustus 2008 | MUG magazine

29

Kleding voor zelfvertrouwen bij sollicitatie In de rubriek ‘Klerenzooi’ wordt elke maand gekeken hoe je je voor weinig geld leuk kunt kleden. Deze maand: wie een minimuminkomen heeft, kan op vertoon van een sollicitatieuitnodiging bij de vestiging van ‘Dress for Success Nederland’ gratis, meestal tweedehands, representatieve kleding uitzoeken voor een sollicitatie. ‘Maak er gebruik van; het is er niet voor niets.’ Een bezoekje aan Dress for Success Nederland is een surrealistische ervaring. Het winkeltje zelf, gevestigd in de protestantse diaconie in Amsterdam-Zuid, is tot aan de nok toe gevuld. Je hoeft er niet af te rekenen. Wel word je het hemd van het lijf gevraagd. Waar ga je solliciteren? Wat is het voor baan? Wat weet je van het bedrijf? ‘We willen graag een positieve sfeer rond het solliciteren creëren’, zegt Leonie van Mierlo, een van de vrijwilligers achter de Amsterdamse vestiging van Dress for Success Nederland. ‘We vragen niet: waarom heb je niet eerder gesolliciteerd? Maar eerder: waarom denk jij dat jij de aangewezen figuur bent voor deze baan? Zo zetten we mensen aan het

denken over het bedrijf waar ze gaan solliciteren, zodat ze vaak nog net iets beter zijn voorbereid.’ Wanneer daar behoefte aan is, kan zelfs het sollicitatiegesprek worden geoefend met een van de medewerkers. Het concept van Dress for Success komt uit Amerika. Vrouwen in achterstandsposities kunnen daar, op vertoon van een sollicitatiebrief, gratis representatieve kleding uitzoeken ter ondersteuning van het sollicitatieproces. In 2001 waaide het idee over naar Nederland. Inmiddels zijn hier zes filialen: in Rotterdam, Gorinchem, Spijkenisse, Tilburg, Leeuwarden en dus ook in Amsterdam. De Nederlandse opzet is iets breder dan de Amerikaanse. Waar in Amerika de instelling alleen open staat voor dames in achterstandsposities, kunnen in de Nederlandse vestigingen ook heren terecht. ‘En we zijn wat minder strikt’, zegt Van Mierlo. ‘We geven hier bijvoorbeeld ook kleding aan stagiaires. Overigens wel onder dezelfde randvoorwaarden. Dus het moeten wel stages zijn in het kader van de weg naar werk. Bijvoorbeeld als onderdeel van een DWI-traject.’ Kleding wordt gedoneerd door particulieren en bedrijven. Wat niet geschikt is voor de winkel gaat door naar andere initiatieven, bijvoorbeeld naar Roemenië of naar projec-

ten voor dak- en thuislozen. Kleding is er inmiddels genoeg; klanten laten nog wat op zich wachten. ‘Maak er vooral gebruik van’, roept van Van Mierlo op, ‘want het is er. Elk kledingstuk is zorgvuldig uitgezocht en je wordt geholpen door betrokken medewerkers.’ Vol trots vertelt ze over reacties van klanten. Over vrouwen die zich na vertrek mooier voelden dan voorheen. Over combinaties die mensen zelf nooit hadden bedacht. Over de kleine winst die is geboekt nadat een klant omzichtig en liefdevol werd duidelijk gemaakt dat een beetje deodorant soms geen kwaad kan. ‘Bij een sollicitatiegesprek draait alles om zelfvertrouwen’, zegt Van Mierlo. ‘Je hebt maar één kans voor een eerste indruk.’ tekst: Michiel Wetzer foto’s: Remco Visser Dress for Success: Woestduinstraat 18. Dinsdag- & donderdagmiddag en vrijdagmorgen. Bel voor een afspraak: 61 57 370 of 06 208 79 153. • Casual sollicitatiekleding voor de creatieven en pantalon met overhemd voor de kantoorbaan: beide outfits 0 euro •

I scream for icecream (2)

MUG geeft elke maand consumententips. Ofwel, hoe voorkom je dat je wordt uitgekleed, als je toch al niet veel te besteden hebt. Met uitzondering van de Jaap Edenbaan heeft Amsterdam geen echte ijscultuur. Kennelijk is voor Amsterdamse ondernemers ijs nog altijd meer iets om op te schaatsen dan om te consumeren. In de hele hoofdstad zijn de èchte ijssalons bijna op één hand te tellen. Het IJscuypje in De Pijp (1e Van der Helststraat 27) kun je nauwelijks een ijssalon in de klassieke zin des woords noemen. Een vrolijk gekleurd luifeltje met daaronder een glazen vitrine van nog geen twee meter breed. Daarachter is nog net plaats voor de ijsverkoper en een gigantische ijsmachine. Maar dan het ijs zelf. ‘Ze maken hier het meest goddelijke ijs van Amsterdam’, verklaart een vaste klant. Voor haar bezoekjes aan Het IJscuypje rijdt ze graag een blokje om en haar strippenkaart die borg staat voor vijftien ijsbolletjes is al bijna vol. ‘En dat is maar goed ook!’, verzucht ze, terwijl ze naar haar broekriem wijst. Het plotselinge succes van Het IJscuypje heeft wellicht ook zo zijn keerzijde. IJssalon Peppino, een paar straten verderop in de 1e Sweelinckstraat 16, blijkt midden in het ijsseizoen gesloten. ‘We zijn dicht, sorry’, staat in slordige hanenpoten op een stuk pa-

pier geschreven. De hoeveelheid reclamefolders op de vloer doet het ergste vrezen. Is dit het roemloze einde van een van de oudste ijssalons van de stad? Bartolomeo Rossi (1913-1989) was de oprichter en eerste uitbater van Peppino. Hij leerde het ijsvak van zijn zwager, Antonio Tofani, die een ijssalon had op de Kloveniersburgwal16. Deze zaak, vernoemd naar de eerste uitbater, bestaat gelukkig nog steeds en is al meer dan 65 jaar oud. Tofani is gevestigd in een voormalige slagerij. De siertegeltjes met de afbeeldingen van koeien herinneren nog aan de oorspronkelijke nering. IJskoude versnaperingen in de warmste buurt van Amsterdam. De klandizie van deze ijszaak bestaat voornamelijk uit toeristen, maar Tofani heeft ook veel vaste klanten. Behalve voor heerlijk ijs kun je hier ook terecht voor vele soorten koffie, milkshakes, vruchtensappen en op Italiaanse leest geschoeide broodjes. Dan is er nog Jordino, dat eigenlijk meer een winkel is dan een echte ijssalon (Haarlemmerdijk 25A). Maar ijs is wel degelijk de core business. Jordino maakt maar liefst 160 soorten schepijs, waarvan er in immer wisselende combinaties steeds 24 soorten beschikbaar zijn voor de klanten. Hier tref je ongebruikelijke smaken aan als wijndruivenijs, pecannotenijs en honingijs. Vooral het stroopwafelijs is van een ongekende klasse. De laatste twee ijssalons liggen op bijna kruipafstand van elkaar. IJssalon Venetië in de Scheldestraat 68 is net als Tofani een klassieke ijssalon. Hier kun je zowel binnen als op het terrasje van een ijsje genieten. Nog geen tweehonderd meter ver-

derop is IJssalon Pisa gevestigd (Scheldestraat t/o 10). ‘70 anni Maaestri Gelatieri’, staat op het bestelbusje naast de zaak. Op een stadsbankje na zijn hier geen zitplaatsen, maar de ambiance maakt veel goed. Veel glas en kleurig neonlicht. Pisa is meer een ijskraam dan een echte salon. Het ijsaanbod is echter overweldigend en de bediening zeer vriendelijk. Het ietwat gebrekkige Nederlands van de ijsverkoopster vergroot de Italiaanse authenticiteit alleen maar. Het bolletje Panna Cotta-ijs (met koffiesmaak!) is in elk geval overheerlijk.

Al de bovengenoemde ijszaken verkopen ijs op melkbasis en waterbasis. Het minder ‘vullende’ vruchtenijs (aardbei, framboos, mango, citroen, meloen; noem maar op) is over het algemeen op waterbasis en wordt ook wel sorbetijs genoemd.Vijf of zes echte ijszaken in een stad als Amsterdam is natuurlijk een magere score, zeker als je het bijvoorbeeld vergelijkt met de ontelbare haringkramen en –karren in de stad. Welk ijs het lekkerst is, is uiteraard een kwestie van smaak, maar qua sfeer en ijsbeleving winnen de klei-

ne, zelfstandige ijssalons het zonder enige twijfel van hun georganiseerde vakbroeders als Ben&Jerry’s, Australian Homemade en Häagen Dazs, ook qua prijs. Tot slot nog één tip voor de ijsliefhebber met een kleine beurs. Bij het eten van ijs gaat het om de smaakervaring en het ijsgenot. Daarom is één royaal bolletje meestal meer dan genoeg. Het adagium less is more gaat ook in ijsjesland op. tekst: Jos Verdonk foto: Remco Visser

30

S E RV I C E

Beeldbuis en ether

MUG magazine | augustus 2008

Cyberspace

• Dun

• Verveling

In Nederland lijden naar schatting meer dan vijfduizend mensen aan anorexia nervosa. Het gaat vooral om meisjes en jonge vrouwen. Elk jaar sterven er tussen de vijftien en dertig personen aan deze eetstoornis. Het aantal patiënten dat aan boulimia nervosa lijdt is nog groter. Bij dit ziektebeeld worden dwangmatige eetbuien gecompenseerd met braken en het gebruik van allerhande laxeermiddelen. In de documentaire Dun (oorspronkelijke titel: Thin) volgt regisseur Lauren Greenfield vier vrouwen met deze ziekte. Ze zijn opgenomen in een kliniek in Florida. Een van de vrouwen in deze kliniek is Polly. Ze is 29 jaar en heeft een zeer problematische achtergrond. ‘Ik probeerde zelfmoord te plegen na het eten van twee stukken pizza,’ verklaart ze in deze indringende documentaire. (foto: Lauren Greenfield / NCRV) Dun (NCRV), maandag 18 augustus en 25 augustus 22:50 uur, Nederland 2

Wat moet je doen als je het artikel Cyberspace voor het MUGmagazine wilt gaan schrijven, en er wil maar geen geschikt onderwerp je gedachten binnen sluipen. Je vraagt het eens links en rechts op de redactie, maar ook daar komkommer en kwel. Blijft de redacteur zitten met een raar gevoel, een gevoel dat op verveling lijkt. Je tikt het in in het gratis onlinewoordenboek Nederlands van Van Dale: ver·ve·ling (de, v) 1 het zich vervelen, onaangenaam gevoel van leegte. Is het opzet dat de uitleg vergezeld gaat van twee advertenties voor CenterParks? Ik tik enthousiast in en meteen wordt een van de vakantieadvertenties vervangen door een opleidingsinstituut. Verveling kun je ook intikken bij Google. Ik kom terecht bij Psychologie Magazine die veel testen aanbiedt. Natuurlijk doe ik ‘Bent u snel verveeld?’ Uw score is 14 zegt de test, Dit betekent dat u een gemiddelde neiging tot verveeldheid heeft. In mijn enthousiasme (het invullen van enquêtes is leuk als je je verveeld voelt) had ik mijn beker koffie verplaatst en op het moment dat ik lees dat ik ook op het punt van verveling een gemiddeld figuur ben stort ik da halve inhoud van die beker in mijn toetsenbord. Mijn eerste gedachte is dat het prettig is dat ik zoetjes gebruik in plaats van suiker, dat tikt wat plakkerig, maar toetsenbord gaat in de verveelstand en tovert geen letter meer op mijn beeldscherm. Gelukkig gooi ik nooit iets weg en kan ik verder werken op mijn vijf jaar geleden afgedankte toetsenbord. Tikt veel minder lekker. Dus op zoek naar een vervanger. Mijn favoriete computerdingensite is hardware.info, ontdekt toen ik in 2000 zelf een computer in losse onderdelen bij elkaar kocht. Dat doen zij ook, elke maand, van een Budget internet PC van 600 euro tot de ultimate PC die in juli bijna 7100 euro kost. Op de site ook veel testen van onderdelen en randapparatuur (echte testen, niet de mening van een consument). Helaas springt er niet meteen een toetsenbord uit. Dan maar ‘Verveling’ gaan lezen; bij Frans Coenen is dat onderwerp in goede handen. ‘Zij wist nu hoe men ‘t gevoel noemde dat haar kwelde: verveling heette ‘t...’ www.vandale.nl/vandale/opzoeken; www.psychologiemagazine.nl/web/ Test-uzelf.htm www.hardware.info; Verveling van Frans Coenen op internet: www.dbnl.org/tekst/coen006verv01_01/

• Popcoln bij? Augustus is de maand van de Olympische spelen in Peking, maar lang niet iedereen houdt van het passief kijken naar sport. Daarom zendt de NPS onder het mottto Made in China vlak voor en tijdens de Spelen een zevental films uit waarin dit huidige Olympische land centraal staat. De rolprent Kundun (1997) trapt 1 augustus deze Chinese filmmarathon af. In deze film wordt een tweejarig jongetje door Tibetaanse monniken in 1937 erkend als de veertiende reïncarnatie van de Dalai Lama. Een dag later staat ditzelfde jongetje opnieuw centraal in Seven Years in Tibet (1997). In de Chinese film Mongolian Ping Pong (2004) vindt jongen uit Mongolië een pingpongballetje, maar weet hij niet wat een pingpongballetje is. Als hij er via de staatstelevisie achter komt dat het om een rekwisiet van de Chinese volkssport gaat, vat hij het plan op om het balletje terug te brengen naar de wettige eigenaar.. Het balletje van Mongolian Ping Pong begint vrijdag 15 augustus om even na middernacht te rollen. Made in China: Chinese films bij de NPS, t/m 22 augustus elke vr en za, Nederland 2

• De meiden van IJburg Vroeger werden mensen met een verstandelijke of lichamelijke handicap discreet tussen lotgenoten weggestopt in een bij voorkeur bosrijke omgeving. Die tijden zijn gelukkig voorbij. Tegenwoordig probeert men gehandicapten te laten participeren in de ‘gewone’ mensenmaatschappij. In de documentaire IJburg Angels volgt regisseur Claudia Tellegen zes meiden die aan een rolstoel zijn gebonden en ook een verstandelijke handicap hebben. Acht jaar geleden koesterden hun ouders het plan om ze – met behulp van het persoonsgebonden budget - in een normaal Amsterdams huis te laten wonen tussen gewone Amsterdammers. Dat gaat niet zonder slag of stoot, zeker niet als een van de bewoonsters voortijdig moet afhaken en het financiële plan in duigen dreigt te vallen. Loopt het toch nog goed af voor de meiden? IJburg Angels(NCRV), maandag 1 en 8 september 22:50 uur, Nederland 2

Recept • Gebakken uiensnippers en uienolie Snippers van gebakken uien zijn altijd handig om in huis te hebben. Je kunt er van alles mee. Lekker in de sla, bij rijst of gebakken groentengerechten, in de soep of zomaar op brood. Ook de olie waarin de uien zijn gebakken, houdt de smaak van de ui. Deze kun je hergebruiken om in te bakken of ook in de sla. Heel handig: twee recepten in één. Je hebt er, afgezien van wat tijd, weinig voor nodig: • wat middelgrote tot kleine uien of sjalotten; ongeveer een halve kilo • maïs- of arachideolie 1. Snijd de uien doormidden en snijd vervolgens dunne ringen (met grote uien lukt dit niet). 2. Zorg dat er een kom, een zeef en iets naast het fornuis staat waarin de uien kunnen afdruipen. Een bord met wat keukenpapier bijvoorbeeld. 3. Giet ongeveer een halve centimeter olie in de pan en verhit deze op middelhoog vuur. 4. Voeg de uien toe. 5. Blijf roeren en bak een minuut of acht, tot de uien beginnen te kleuren. 6. Zet het vuur lager en blijf vooral roeren. Bak nog twee minuten. 7. Zet het vuur laag. Blijf roeren en probeer de uien in nog een paar minuten roodbruin te bakken. 8. Haal de pan van het vuur en zeef de inhoud. 9. Laat de uien uitlekken op het keukenpapier; wissel na een paar minuten van papier. 10. Na afkoelen kun je de uien het beste een dag in de vriezer leggen. 11. Versnipper de ringen en bewaar ze luchtdicht. Hoeft niet in de koelkast; blijft weken goed. 12. Zeef de olie en bewaar.

Vers van de pers • Ondersteuning Uitgeverij Kluwer geeft elk half jaar de Kleine Gids sociale zekerheid uit. Een prima uitgave, die een goed en beknopt overzicht geeft van de sociale wetgeving en uitvoering. Sinds vorige maand is daar de Kleine Gids WMO bijgekomen. Deze gaat over de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Die is sinds 2007 van kracht en vervangt ondermeer een aantal wetten betreffende maatschappelijke zorg en voorzieningen voor gehandicapten. De WMO is een belangrijke en omvangrijke wet, die als kapstok dient voor een enorme reeks voorzieningen zoals hulp bij het huishouden, rolstoelen, ziekenvervoer en woningaanpassingen. Elke voorziening moet worden aangevraagd bij een speciaal kantoor. Dat berekent ook nog eens een eigen bijdrage. Een bureaucratische wirwar van jewelste, kortom. Je hebt echter weinig keus als je die zorg nodig hebt. Dan zul je door die papierellende heen moeten. De Kleine Gids WMO is opgedeeld in vier delen. Het eerste en vierde deel gaan over de ontstaansgeschiedenis en de achtergronden van de WMO. Het tweede deel is het meest omvangrijkst en behandelt de burger, zijn recht op voorzieningen en hoe hij die kan verkrijgen. In het derde deel komen de mensen aan bod die beroepsmatig met de WMO te maken hebben. Zoals altijd bij de Kleine Gids is ook deze uitgave in heldere taal geschreven en geeft ze een goed overzicht van de taaie wetgeving en uitvoering inzake een belangrijke zaak, in dit geval de zorg. Kleine Gids WMO; 93 pagina’s; 7,80 euro; papierrug

• De jaren zestig De jaren zestig waren de mooiste tijd ooit. Men werd ouder, rijker en gelukkiger. Iedereen was jong, de benzine kostte vrijwel niets, van milieuproblemen, klimaatsopwarming of de gevaren van kernenergie had nog niemand gehoord. Iedereen was jong en gedroeg zich zo. Sander Boelens heeft een wat ander idee over de gouden jaren zestig. In Verstoorde Kringlopen zet hij uiteen hoe de als norm gestelde jaren zestig ertoe geleid hebben dat er een hufterige samenleving is ontstaan. De erfenis van de jaren zestig staat inmiddels op gespannen voet met voor een sociale samenleving wezenlijke kernbegrippen als ‘wederkerigheid’, ‘betrokkenheid’ of het ouderwetse ‘burgerschap’. Een zielsverwant van Michel Houellebecq, deze Boelens? In elk geval werd het hoog tijd dat de overschatte jaren zestig eens wat tegenspraak kregen van een Nederlandse auteur. Verstoorde kringlopen, de invloed van 1968 op ons bestaan; uitgave Papieren Tijger; 133 pagina’s; 12, 50 euro; papierrug

32

ADVERTENTIE

MUG magazine | augustus 2008