PLANNING EN EVALUATIE LOCATIEACTIVITEITEN 2011-2012: LOCATIE KOMPAS
WAT GAAN WE DOEN? Korte beschrijving van deze activiteit.
Van PSL naar activerend onderwijs. In het kader van het project Puberbrein, optimaliseren van het project Praktijkleren naar competentiegericht leren. De neutrale term “scan” verwijst niet naar de verschillende functies die het instrument heeft. Daarom kiezen we voor de term Persoonlijke Score Lijst (PSL). Deze term refereert meer aan een ontwikkeling van een leerling dan de term “scan”. De pre scan wordt daarom aangeduid met Persoonlijke Score Lijst A en de competentiescan met Persoonlijke Score Lijst B (PSL-A en PSL-B). De vier basiscompetenties van het project Puberbrein worden opgenomen in de bestaande scans/Persoonlijke Score Lijsten. De competenties worden geoperationaliseerd in indicatoren (vaardigheden, houding, kennis) in de scorelijsten en zichtbaar gemaakt op gedragsniveaus (zie Bijlage 1 Projectvoorstel). De “grondstof” voor de indicatoren wordt gevormd door inventarisaties van mentoren en vakdocenten, literatuur en in een later stadium opbrengsten uit de werkgroep Onderwijs. PSL-A voedt de leerlingen op in reflectie, laat de leerlingen reflecteren op hun gedrag, dwingt de leerlingen om naar hun gedrag te kijken. PSL-B Bereidt de leerling voor en geeft toegang tot het Praktijkleren/Duale Leerroute Als PSL-A wordt gehaald, dan gaat de leerling door met PSL-B. Bij niet behalen, van PSL-A, volgt er een periode van intensieve begeleiding met daarin frequente reflectiegesprekken tussen leerling en mentor, om zo het gedrag te beïnvloeden. De mentor hanteert tijdens zijn lessen de gangbare Kompas regels waarbij veel aandacht is voor structuur, gedrag en normen en waarden. De mentor bepaald wanneer de PSL-A opnieuw mag worden gedaan. Wordt PSL-B bij de eerste poging niet gehaald dan wordt er voor de niet behaalde basiscompetenties activerende didactiek in het onderwijsleerproces toegevoegd. In de praktijk merken we dat we behoefte hebben aan activerende programma’s zodat we op een objectieve manier kunnen vaststellen of een leerling aan een nieuwe poging toe is. De activerende programma’s worden in een later stadium van het Project Puberbrein verder uitgewerkt. De uitwerking van de activerende lesprogramma’s heeft mede tot doel het draagvlak voor deelproject Puberbrein bij collega’s te creëren. Op deze manier maken we optimaal gebruik van de aanwezige onderwijskundige kennis op de locatie. Als een leerling het benodigde activerende programma heeft doorlopen heeft hij het recht om een tweede keer PSL-B te doen. Bij PSL-B geldt het principe van de Biatlon. Mist een atleet zijn doel dan krijgt hij doormiddel van een extra rondje een herkansing! Uitgewerkt voor het praktijkleren betekent dit dat een leerling voor een niet gehaalde basiscompetentie in de PSL-B een activerend programma doorloopt waarna hij mag herkansen. Met als doel als doel PSL-B te behalen. Het is mogelijk dat een leerling meerdere
activerende programma’s moet doorlopen als hij meerdere basiscompetenties niet heeft gehaald. De score op PSL-B met de geconstateerde manco’s wordt met de mentor van de leerling besproken en deze voert de activerende programma’s uit. Als Kompas onderschrijven en hanteren we de definitie van de “Activerende leeromgeving” van Marinka Kuijpers volledig. “De activerende leeromgeving is een leeromgeving waarin loopbaancompetenties en beroepsidentiteit ontwikkeld worden in een leeromgeving waar sprake is van praktijksturing en vraaggerichtheid, en waar bovendien een loopbaan gerichte dialoog kan worden gevoerd over de persoonlijke zin en maatschappelijke betekenis van de ervaringen van leerlingen”
WAT IS AAN DEZE ACTIVITEIT VOORAF GEGAAN? □ Is er een specifieke aanleiding of reden om deze activiteit uit te voeren? □ Is deze activiteit geëvalueerd in het voorgaande jaarverslag? □ Wie heeft deze activiteit geïnitieerd?
Kompas heeft al heel veel jaren een stageprogramma (zie bijlage 1). Door de projectstatus van Kompas kon dit programma geen kwalificerend onderdeel van het onderwijs worden. Kompas is inmiddels een locatie van Tessenderlandt geworden. Dat betekent dat leerlingen zich er kwalificeren in een leerjaar van het VMBO. Zij kunnen er geen diploma behalen Kompas heeft geen sectoren en afdelingen – maar zij kunnen er wel een leerjaar afsluiten en toegang krijgen tot een volgend leerjaar of tot een volgende opleiding. Door de uitbreiding van de leerplicht tot 18 jaar (per 1 augustus 2007) blijven leerlingen langer op school. De kans op uitval van overbelaste leerlingen is daardoor toegenomen. Het programma Praktijkleren/Duale Leerroute van Kompas is een alternatieve leerweg om voor een aantal leerlingen de aansluiting tussen VMBO en MBO te realiseren of te verbeteren. Op dit moment bestaat het programma Praktijkleren uit de volgende vijf fasen: Pre scan = Een scorelijst aan de hand waarvan een leerling algemene (sociale) vaardigheden verwerft of op niveau brengt. Deze fase duurt minimaal vier weken. Scan = Een instrument aan de hand waarvan een leerling algemene schoolse vaardigheden verwerft (motivatie, gedrag, werkhouding e.d.). Deze periode duurt minimaal zes weken. Praktijkleren fase 1 = Een arbeidsoriënterende stage van één dag per week gedurende zes weken. Praktijkleren fase 2 = Een beroepsoriënterende stage van twee dagen per week in perioden van zes weken. Praktijkleren fase 3 = Een duaal leertraject met het mbo dat leidt naar een diploma niveau 1 of niveau 2 van het mbo. De duur hangt af van het niveau en de opleiding. Per schooljaar wordt er een cijfermatige evaluatie gemaakt. De pre scan en de scan (nu PSL-A en PSL-B) zijn ontwikkeld in de periode 2006-2010. Deze hebben het karakter van een gedragsinterventie. Wij kijken daarbij naar de gedragsinterventie die in 2007 en 2008 door onder meer dr. Sander Thomaes van de faculteit Psychologie van de Universiteit van Utrecht ontwikkeld is. Kompas was daar nauw bij betrokken. Daarnaast werken de pre scan en de scan als begeleidingsinstrument en als beoordelingsinstrument. De leerlingen moeten namelijk een minimumscore halen op een scan om te mogen beginnen aan de volgende fase in het Praktijkleren. Het multifunctionele karakter van de pre scan en de scan belemmert het optimaal gebruik van het instrument en een eenduidige interpretatie van de resultaten van de leerling.
In het project “Puberbrein als innovatiekans” worden vier competenties ontwikkeld die als basiscompetenties voor leerlingen in het VMBO beschouwd worden. Kompas neemt deze competenties op in het Praktijkleren. Het zijn: Plannen en organiseren: je kunt werkzaamheden goed voorbereiden, in de tijd plannen en volgens plan uitvoeren. Samenwerken: je kunt deelnemen aan overleg en discussie in een groep en met anderen een taak uitvoeren. Je levert een bijdrage aan het resultaat. Reflecteren: je kunt terugkijken op de uitvoering van een taak om je eigen leren en presteren te verbeteren. Flexibiliteit en wendbaarheid: Je kunt omgaan met veranderingen tijdens de opdracht en je kunt je gedrag aanpassen aan de situatie. Voor een uitgebreide omschrijving van de 4 basis competenties en de gedragsindicatoren op de verschillende niveaus zie bijlage 2. Het thema van het deelproject “Puberbrein” van Kompas moet ingekaderd worden tot een helder gedefinieerde doelstelling omdat; a. de leerroute uit relatief veel fasen bestaat namelijk vijf. (bijlage 3) b. de pre scan en de scan meerdere functies hebben namelijk drie. Te weten een instrument voor gedragsinterventie, een begeleidingsinstrument en een beoordelingsinstrument. c. er relatief veel basiscompetenties ontwikkeld worden namelijk vier. (bijlage 2)
WAAROM DOEN WE DIT? Welk specifiek doel of voornemen uit het Schoolplan 2010-2013 wordt met deze activiteit gerealiseerd of ondersteund met betrekking tot X Onderwijs, nl.: betekenisvolle leeromgeving, innovatie arrangement keuzeprocessen en doorlopende leerlijnen naar het MBO
DOELEN DEELPROJECT 2010-2013
integreren van de 4 basiscompetenties in de PSL A en B Activerend onderwijs op maat op basis van uitslagen PSL Validering van PSL door externen Ontwikkeling van motivatie leerling
Bevorderen van een bewuste beroepskeuze bevorderen van een gewenste gedragsverandering
Welk specifiek doel of voornemen uit het koersplan van de locatie wordt met deze activiteit gerealiseerd of ondersteund? □
“Tessenderlandt” heeft de opdracht om een betekenisvolle leeromgeving te creëren, waarin de leerling een belang herkent om te leren en die aansluit bij zijn leerstijl. Het Innovatiearrangement Puberbrein fungeert als vliegwiel om die leeromgeving competentiegericht in te voeren. Er wordt naar maatvoering gezocht om de onderwijskundige principes van competentiegericht onderwijs mogelijk te maken voor onze doelgroepen.” (Schoolplan, blz. 9)
WELK KWALITEITSASPECT VAN HET TOEZICHTKADER IS VAN TOEPASSING? □ A. Opbrengsten X B. Onderwijsleerproces nl.: betekenisvolle leeromgeving, innovatie arrangement keuzeprocessen en doorlopende leerlijnen naar het MBO □ C. Zorg en begeleiding nl. □ D. Kwaliteitszorg □ E. Wet- en regelgeving □ F. Burgerschap en integratie □ G. Leraarschap
HOE WETEN WIJ WAT HET OPLEVERT? Welk concreet doel wordt met deze activiteit nagestreefd (smart) en hoe meet je dat? Specifiek: Benoem de concrete doelen Meetbaar: Noem instrumenten, procedure en verslaggeving Acceptabel: Koppel persoonlijke doelen en doelen van de school Realistisch: Doelen zijn haalbaar voor zowel de medewerkers als de school. Tijdgebonden: Bepaal wanneer het doel bereikt moet zijn (tijdstip, periode, na …. Klokuren)
Specifiek: Er worden twee Persoonlijke Score Lijsten ontwikkeld die valide en betrouwbaar zijn. Meetbaar: Validiteit: De PSL “meet” wat wij willen dat gemeten wordt namelijk of een leerling in staat is een volgende fase met succes af te ronden. De PSL is dus voorspellend. Wij gaan na of de leerling door interventies (PSL A en PSL B) voldoende competenties voldoende ontwikkeld heeft om met succes deel te nemen aan PSL B of fase 1 van het Praktijkleren. Hulpvragen: Stel een onderzoek in naar de validiteit van de scorelijsten. Bepaalt het succes van fase 1 de validiteit van PSL B? Gelden de resultaten alleen voor de leerlingen van Kompas of ook voor andere leerlingen in het vmbo? Betrouwbaarheid: De PSL is stabiel en “meet” onder dezelfde omstandigheden dezelfde resultaten. Wij gaan na in hoeverre de PSL dezelfde voorspellende waarde heeft voor leerlingen die in vergelijkbare omstandigheden verkeren. De betrouwbaarheid van de PSL is gerelateerd aan de professionele omgang met het instrument. Hulpvragen: Stel een onderzoek in naar de betrouwbaarheid van de PSL. Kan de mentor/vakdocent geschoold worden in het gebruik van de PSL, zodanig dat de betrouwbaarheid gemeten kan worden? Acceptabel: Het project Praktijkleren is een doorlopende leerlijn VMBO naar het MBO waar de leerling wordt voorbereid op het competentiegericht leren in het MBO. Dit individuele onderwijs programma draagt bij aan de preventie van voortijdig schoolverlaten.
Realistisch: Het praktijkleren en het duaal leertraject zijn al enkele jaren onderdeel van het onderwijs programma van Kompas. Tijdgebonden: Juli 2013 is het project Praktijkleren gereed en afgerond.
HOE GAAN WE DIT DOEN/HOE PAKKEN WIJ HET AAN? Stappenplan met □ Tijdlijn □ Deelresultaten □ Evaluatiemomenten □ Borging
Tijdlijn (deelresultaten en evaluatiemomenten):
PSL-A: Vanaf september 2010 tot 1 maart 2011, is na enkele aanpassing in de lay-out gereed voor gebruik. Invoering PSL-A per 1 maart 2011. 14 april 2011, studiemiddag op Kompas. 1e presentatie van het project “Van PSL naar activerend leren” aan het Kompas team. Persoonlijke Score Lijst B (PSL-B). December 2010 gestart met inventarisaties/indicatoren. Ontwikkeling loopt tot einde schooljaar 2010-2011. De voortgang is mede afhankelijk van de werkgroep Onderwijs, die moet zorgdragen voor de formulering van de competenties en de daarbij behorende indicatoren. Zodra deze formuleringen beschikbaar zijn kan PSL-B worden aangepast. Dit betekent dat de 4 basiscompetenties en de daarbij behorende indicatoren worden toegevoegd (streven gereed: 1 juni 2011) In juni en juli 2011 wordt PSL-B tekstueel aangepast. In Juli is deze dan voor zover klaar voor gebruik. September 2011 gaat de PSL-B in gebruik. De 1e onafhankelijke beoordeling op validiteit en betrouwbaarheid vindt plaats nadat de 4 basiscompetenties in de PSL-B zijn verwerkt Verwachting september 2012. Deze moet gereed zijn in januari 2013. Aanpassingen naar aanleiding van de deskundige onafhankelijke beoordeling februari/maart 2013. Activerende lesprogramma’s ontwikkelen, met het Kompas team, vanaf januari tot juni 2012. Hierbij is onderwijskundige ondersteuning nodig op het gebied van activerend leren. Na voltooiing concept, feedback door de projectleider. In juni 2012 vindt er een evaluatie van de PSL –B en activerende lesprogramma’s plaats, waarna aanpassingen kunnen worden gedaan. Start valide instrument september 2013 en invoering activerende lesprogramma ’s. Juli 2013 start 2e onafhankelijke beoordeling op validiteit en betrouwbaarheid, gereed november 2013. Een prototype wordt aangeleverd bij een organisatie zoals bijv. Cito om het product te laten toetsen en valideren. Evaluatie PSL-A, PSL-B activerende lesprogramma ’s in april 2013. De PDSA-cyclus moet zorgen als borging voor constante kwaliteitsverbetering na afloop van het project.
Deze tijdlijn is volledig ontwikkeld volgens de PDSA-cyclus van KPC (bijlage 5).
De werkwijze met de Persoonlijke Score Lijsten blijft gehandhaafd. Docenten turven op de Persoonlijke Score Lijst de competentie-indicatoren (vaardigheden- kennis) zoals die zich voordoen in de onderwijssituatie (theorie- en praktijklessen). De Persoonlijke Scorelijst vormt de basis voor wekelijkse feedback gesprekken: De leerling krijgt zijn gedrag gespiegeld en verklaard door mentor, docent en decaan, waardoor de leerling tot reflectie en inzichten kan komen. De mentor/docent bespreekt het functioneren van de leerling in het onderwijsleerproces. De decaan maakt samen met de leerling de vertaalslag naar Praktijkleren fase I. De mentor bespreekt de ontwikkeling van de leerling met de ouders en de leerlingen. Vervolgens moet onderzoek uitwijzen welke invloed de PSL heeft op De ontwikkeling van de motivatie van de leerling De bestendigheid van een beroepskeuze. De bestendigheid van een gedragsverandering. De activerende werkvormen. Hulpvragen: Omschrijving van de gedragsindicatoren op 4 niveaus voor de competenties van; plannen en organiseren, reflecteren en flexibiliteit en wendbaarheid. (de beschrijving van de gedragsniveaus voor de competentie samenwerken is reeds beschikbaar in de samenvatting van het projectvoorstel Puberbrein als innovatie kans. Niveau 1 en 2 worden aangeduid als VMBO niveaus,3 en 4 als MBO niveaus, waarbij 4 het door het bedrijfsleven gewenste / vereiste startniveau is. Gerelateerd aan het Praktijkleren is niveau 2 het niveau waarop een leerling zich moet kunnen bewegen bij de start van het Praktijkleren (na het behalen van PSL-B) Niveau 3 is het niveau waarop een leerling moet functioneren als hij/zij start met de Duale Leerroute. De beide PSL- lijsten zullen waar nodig aangepast worden aan de geaccordeerde definities en gedragsindicatoren van de werkgroep Onderwijs. Het is de bedoeling dat PSL-A en B onderdeel worden van een leerlingvolgsysteem bijv. Magister. Het prototype kan in projectvorm worden aangeboden aan partijen ter digitalisering.
WIE VOEREN DEZE ACTIVITEIT UIT? □ Welke medewerkers zijn bij de ontwikkeling en uitvoering van dit thema/deze activiteit betrokken? □ Wie wordt aangesproken op de uitvoering en de resultaten van de activiteit? □ Hebben de betrokken medewerkers ondersteuning nodig (intern, extern)? □ Wordt deze taak van de medewerkers gefaciliteerd (in tijd, geld of anderszins)? □ Welke gevolgen heeft dat in de formatie?
De docent Praktijkleren/decaan en de mentor van klas 3D (duaal leren) vormen de projectgroep van Kompas. Zij worden tevens aangesproken op de uitvoering van het project. Zij worden ondersteund door de coördinator van Kompas. Er is ook administratieve ondersteuning. De taak van de docent Praktijkleren is gefaciliteerd met 96 klokuren. De werkzaamheden van de docent 3D worden gefaciliteerd met 48 klokuren.
WELKE KOSTEN ZIJN AAN DEZE ACTIVITEIT VERBONDEN? □ Materiële kosten □ Formatie □ Ondersteuning en begeleiding □ Aanpassingen/uitbreidingen in de infrastructuur □ Anders
Voor onderzoek en ondersteuning is externe begeleiding nodig: P.M.. Er zijn materiële kosten verbonden aan de (externe) communicatie: P.M.
Omschrijving Uren werkgroep Uren coördinator Uren Kompas team Onderwijskundige ondersteuning Materiaalkosten Administratieve ondersteuning Cursus reflectiegesprekken team Kompas Totaal
Aantal uren
Uurtarief in €
totaal
144 10* 200** 20*** P.M.
90****
*Schatting ** 10 personen gedurende een half jaar, 2 uur per 14 dagen (Kompas cursus tijd) ***1 persoon gedurende een half jaar, 2 uur per 14 dagen. ****5 personen maal 16 uur. De bovenstaand begroting wordt besproken met Paul van den Elshout. Hij is verantwoordelijk voor de fiattering van de kosten. De onderwijskundige ondersteuning kan worden verzorgd door de projectleider. Bijlages 1 2 3 4 5 6 7
Stage programma Kompas (reeds in bezit van de projectleider). Beschrijving 4 basiscompetenties. Vijf (zes) fasen leerroute. (Laatste fase duaal leren moet nog worden toegevoegd) Schematische weergave Schema PDSA van KPC PSL-A PSL-B
