Van onderzoek tot actie

INGRADO M AGA Z I N E

December 2010 | Nr. 12

Thuiszitters:

Van onderzoek tot actie En verder: 10 vragen aan minister Marja van Bijsterveldt De Ingrado Ledenvergadering Naar een Regionale Jeugdagenda

Advertentie

Advertentie

Cursusaanbod leerplicht en RMC - Voorjaar 2011 Opstapcursus Leerplichtambtenaar

Utrecht: 13 en 20 januari 2011 Eindhoven: 24 en 31 maart 2011

BOA

Utrecht: Utrecht:

start 4 januari 2011 start 17 maart 2011

Proces verbaal leerplichtzaken, workshop

Zwolle: Utrecht: Utrecht:

6 en 13 januari 2011 1 en 8 maart 2011 5 en 12 april

Bemiddelen bij Leerplicht/RMC

Zwolle: 2, 9 en 16 februari 2011 Eindhoven: 29 maart, 5 en 12 april 2011 Utrecht: 11, 18, 25 mei 2011

Leerlingenregistratie

Eindhoven: 15 februari 2011 Utrecht: 1 maart 2011

Actualiteitendagen Ermelo

Ermelo:

Motiveren van jongeren

Zwolle: 4 en 11 april 2011 Utrecht: 19 en 26 april 2011 Eindhoven: 20 en 27 april 2011

Leerlingen met een specifieke hulpvraag

Zwolle: 10 en 17 maart 2011 Utrecht: 22 en 29 maart 2011 Eindhoven: 23 en 30 maart 2011

Leerplicht/RMC in relatie tot jeugd- en onderwijswetgeving

Zwolle: Utrecht:

1 en 8 maart 2011 5 en 12 april 2011

Vernieuwd!!! Bestuurlijke handhaving van de Leerplichtwet in de praktijk

Utrecht:

6 maart 2011

Nieuw - Opstapcursus RMC

Utrecht:

3 en 17 maart 2011

Nieuw - VSV, een preventieve aanpak!

Utrecht:

7, 14 en 28 april 2011

24 en 25 maart 2011

Het uitgebreide cursusaanbod vindt u in onze brochure, op www.ingrado.nl of www.bestuursacademie.nl. Genoemde cursussen kunnen ook incompany worden uitgevoerd. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Will van den Ouden, tel. 06 - 542 622 86 of Sape van der Werf, tel. 06 - 208 799 24.

Inhoud

Uitgelicht

4 Kort

Algemene Ledenvergadering Ingrado

5 Van het bestuur 6

Algemene Ledenvergadering Ingrado Leerplicht en RMC blijven bij de les

10

Regionale samenwerking Noord-Veluwe Beschermen van het recht op onderwijs

13 Ingrado-rayons Lokaal is te klein, landelijk te groot 14 10 vragen aan... minister Marja van Bijsterveldt

6

Sommigen stonden er voor dag en dauw voor op. Maar hun moeite werd beloond. Op de Algemene Ledenvergadering van Ingrado konden zij onder meer deelnemen aan interessante workshops. Een impressie van de dag.

14

10 vragen aan... In deze kersverse rubriek is de eerste beurt aan minister van onderwijs Marja van Bijsterveldt. Ingrado legde haar tien vragen voor.

16

Thuiszitters Op jaarbasis zitten 2.500 leerplichtige jongeren thuis. Eenduidige oorzaken zijn niet te vinden, net zomin als een eenduidige aanpak. In de meeste gevallen is

16

Thuiszitters - Thuiszitters: het Onderzoek - Samenwerking werpt vruchten af: geen thuiszitters in Zwolle - Thuiszitters: de Actietafels

22 Je startkwalificatie of je kinderbijslag! Nieuwe regeling schept verplichtingen voor leerplichtambtenaar 24 Winnaar Actiemarathon Verzuimassistent belt spijbelaars op 26 Regionale Jeugdagenda Hulp kan efficiënter 29 De leerplicht onderzocht Graag meer eenduidigheid in uitvoering 30 Tips en adviezen voor het nieuwe kabinet

Colofon

er sprake van complexe problematiek. En die vraagt om creatieve oplossingen waarin leerplicht een belangrijke rol kan spelen. In dit dossier Thuiszitters een onderzoeker, een bedenker van creatieve oplossingen en een voorbeeld uit Zwolle waar (bijna) geen thuiszitters zijn. Van onderzoek tot actie.

Stop de losse projecten voor jeugd. Laat onderwijs, jeugdzorg en jeugdwerkgelegenheid op regionaal niveau samenwerken. Verbind daar alle zaken die kunnen bevorderen dat de jeugd zich goed en veilig ontwikkelt. Met dat idee, dat de naam Regionale Jeugdagenda meekreeg, ging Carry Roozemond, voorzitter van Ingrado, op bezoek bij Jan van Zijl, voorzitter van de MBO Raad. Lees het verslag van hun discussie.

Tips en adviezen voor het nieuwe kabinet Tijdens de Algemene Ledenvergadering reageerden Ingrado-leden op de onderwijsplannen van het nieuwe kabinet.

Eindredactie: Yolanthe van der Ree

Vormgeving: Bouwmeester Van Leeuwen, Rotterdam

Redactieadres: Postbus 5113, 6802 EC Arnhem [email protected] Ingrado Magazine December 2010 | Nr. 12

26

Regionale Jeugdagenda

Druk: JP Offset, Duiven

www.ingrado.nl

Fotografie: Judith Bender, Jeroen Jumelet, Henk Loof, Frank de Wit

Als u teksten uit deze uitgave wilt overnemen, neem dan contact op met de redactie van Ingrado Magazine.

Teksten: Rob de Blok, Yolanthe van der Ree, Bea Ros, Peter Zunneberg

Illustraties: Welmoet de Graaf i.s.m. Iris van Sen (welmoet.nl en weez.nl)

Ingrado Magazine is een uitgave van Ingrado, Vereniging voor Leerplicht en RMC.

Ingrado Magazine | December 2010 | Nr. 12

3

30

Kort In elk nummer een bonte verzameling nieuwtjes, onderzoeken, aankondigingen en publicaties onder de noemer Kort. Heeft u een bijdrage voor deze rubriek? Mail deze naar [email protected].

Pilotcursus Leerlingbegeleiding Op initiatief van Rayon Noord is in december op het Alfa College en het Noorderpoort in Groningen de cursus Leerlingbegeleiding van start gegaan. De cursus bestaat uit drie themabijeenkomsten en is bedoeld voor docenten, mentoren en leerlingen studieloopbaan- begeleiders. In samenwerking met de Groninger Loopbaan Academie is het programma samengesteld. Aan de orde komen actuele informatie over leerplicht en RMC, ontwikkelingen in de zorgstructuur, samenwerking De verzuimkaart van Ingrado

met ketenpartners en het gebruik van ondersteunende systemen. Ingrado ondersteunt dit initiatief en zal de

Verzuimkaart Ingrado

resultaten monitoren.

Ingrado heeft een verzuimkaart ontwikkeld om gemeenten en scholen te ondersteunen bij het registreren en melden van verzuim. Op de verzuimkaart wordt uitgelegd wat

Ingrado op de NOT

leerplicht en kwalificatieplicht precies inhouden. Verder bevat deze praktische kaart veel informatie en een

Voor het eerst zal Ingrado een stand

stappenplan. De kaart komt ook digitaal beschikbaar

hebben op de Nationale Onderwijs-

zodat scholen in overleg met de leerplichtambtenaren in

tentoonstelling. Deze vindt plaats van

hun gebied een eigen verzuimkaart kunnen maken met

25 tot en met 29 januari 2011 in de

daarop gezamenlijke verzuimafspraken.

Utrechtse Jaarbeurs. Bezoekers kunnen informatie krijgen over alles wat met leerplicht en voortijdig schoolverlaten

De verzuimkaart wordt uitgedeeld bij de Ingradostand

te maken heeft. Leden die de stand willen helpen

op de NOT van 25 tot en met 29 januari 2011 en is daarna

bemensen, kunnen zich melden bij het secretariaat van

ook verkrijgbaar via www.ingrado.nl.

Ingrado, (026) 351 80 98 of e-mail naar [email protected].

Een op vijf mbo’ers haalt geen diploma Een op de tien leerlingen in het mbo verlaat de opleiding

zichzelf wonen, namelijk 32 procent na vier jaar. Het CBS

binnen een jaar. Na vier jaar vertrekt 18 procent van de

onderzocht studenten die in het schooljaar 2005/2006

leerlingen zonder diploma. Dat blijkt uit onderzoek van

begonnen met het mbo. De MBO Raad vreest de uitval in

het Centraal Bureau voor de Statistiek dat eind oktober

de toekomst niet terug te kunnen dringen. ‘Eerst moeten

werd gepubliceerd. De assistent-opleiding, het laagste

de sociale problemen opgelost worden, voordat aan de

mbo-niveau, heeft de meeste uitval. Na een jaar is de

uitval gewerkt kan worden’, aldus een woordvoerder.

uitval daar 21 procent en na vier jaar bedraagt deze

Meer informatie: www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/

28 procent. Ook onder mbo’ers uit eenoudergezinnen is

onderwijs/publicaties/artikelen/archief/2010/

de uitval hoog: 15 procent na een jaar en 26 procent na

2010-3222-wm.htm.

vier jaar. De hoogste uitval is onder mbo’ers die op

4


Van het bestuur Handreiking aanpak schoolverzuim

Met trots presenteer ik het vernieuwde Ingrado Magazine. Het heeft even geduurd, dat geef ik toe. Dit jaar hebben we gebruikt om een kwaliteits-

Snel terug naar school is veel beter is een nieuwe

slag te maken en het nieuwe blad in de

landelijke handreiking voor een gezamenlijke

steigers te zetten. Bovendien hebben

aanpak van schoolverzuim bij kinderen en jongeren.

we samen met partners binnen het

De handreiking sluit aan bij bestaande samen-

Landelijk Platform Onderwijs en

werkingsstructuren en beschrijft welke organisatie

Jeugdzorg een brochure laten ont-

wat kan doen. De beroepsverenigingen Artsen

wikkelen met good practices rond

Jeugdgezondheidszorg Nederland en Nederlandse

onderwijs en zorg. Het resultaat treft

Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde

u hierbij aan.

namen het initiatief voor het document. De publicatie Carry Roozemond

is bedoeld voor jgz-organisaties, centra voor jeugd en

Het Ingrado Magazine heeft zoals

gezin, primair, voorgezet en middelbaar beroeps-

u ziet niet langer de vorm van een

onderwijs, gemeenten en leerplichtambtenaren.

themanummer, maar staat boordevol achtergronden,

Een deel van het ziekteverzuim van kinderen en

onderzoeken en nieuwsfeiten die voor jullie als lid van

jongeren is terug te dringen, aldus de initiatiefnemers.

belang zijn. We hopen jullie met dit magazine te

Er zijn namelijk leerlingen die weliswaar ziek zijn, maar

ondersteunen en te inspireren. Een rode draad is er

die door aanvullende maatregelen toch aan het

uiteraard wel. Dit keer zijn dat de thuiszitters, leerplichtige

onderwijs kunnen deelnemen. Ook zijn er leerlingen

jongeren die zonder onderwijs thuis zitten. Maak kennis

die verzuimen wegens ziekte terwijl er andere

met de onderzoeker die de cijfers boven tafel haalde, de

problemen zijn.

leerplichtambtenaar die beweert een probaat middel te

De handreiking is te downloaden via:

hebben in de strijd tegen het thuiszitten en een bedenker

www.samenwerkenvoordejeugd.nl/nl/Overige_

van creatieve oplossingen: de Actietafels Thuiszitters.

Content/documenten/Handreiking_ Schoolziekteverzuim.pdf

Verder in dit nummer een eerste kennismaking met onze nieuwe minister van onderwijs. Op het verzoek van Ingrado beantwoordde Marja van Bijsterveldt tien vragen die voor ons werk van belang zijn. En natuurlijk een

Vijftiende mbo-punt in Rotterdam

verslag van de Algemene Ledenvergadering; wat een opkomst en wat een inspiratie! Ik kan er weer even op teren. Wat niet wil zeggen dat we stil gaan zitten. Veel aandacht en energie zal de komende tijd uitgaan

In Rotterdam zag in november het vijftiende

naar samenwerking. In Ingrado-rayons met leerplicht en

mbo-punt het licht. Een mbo-punt fungeert als brug

RMC en regionaal met alle partners die zich bezighouden

tussen vmbo en mbo. Veel leerlingen raken bij

met de ontwikkeling van jongeren. De bundeling van

overstap van vmbo naar mbo uit beeld en verlaten

krachten staat centraal. Doel is jongeren die wat extra’s

voortijdig het onderwijs. Om dit te voorkomen en

nodig hebben om een startkwalificatie te kunnen halen,

leerlingen bij deze overstap te begeleiden, riep

die extra zorg en aandacht ook te bieden.

Rotterdam de mbo-punten in het leven. Medewerkers van een mbo-punt helpen de vmbo-leerling bij het

Voor nu wens ik jullie allemaal fijne vrije dagen, veel

leggen van contacten op het mbo, bespreken

inspiratie voor 2011 en uiteraard veel leesplezier!

knelpunten en geven advies aan leerlingen met specifieke vragen. Warme overdracht en duurzame plaatsing zijn de twee doelen van het samenwerkingsverband tussen vmbo-scholen en ROC’s. De aandacht voor de leerling stopt niet na het

Carry Roozemond

verlaten van het vmbo, maar wordt vervolgd op

voorzitter Ingrado

het mbo.


5

6


Algemene Ledenvergadering Ingrado:

Leerplicht en RMC blijven bij de les Op 3 november jl. hield Ingrado in Eindhoven de jaarlijkse algemene ledenvergadering. Naast de huishoudelijke agendapunten als jaarverslag en beleidsplan, stonden er aantrekkelijke workshops op het programma. Voor elk wat wils, ter compensatie van de reistijd. En er was een klein feestje: het afscheid van bestuurssecretaris Ton van der Hulst.

Tekst: Peter Zunneberg | Foto’s: Henk Loof

28 jaar geleden stond Ton van der Hulst aan de wieg van de LVLA, de landelijke vereniging van leerplichtambtenaren. ‘Het voelde toch een beetje als mijn kindje’, blikt hij terug tijdens de landelijke vergadering. ‘Maar zoals dat gaat met ouders en kinderen, er komt een moment dat je elkaar moet loslaten. Dat het kind goed in staat is om op eigen benen te staan. Dat moment is nu gekomen.’

Volwassen Dat Ingrado inderdaad volwassen genoeg is om zonder Van der Hulst verder te gaan, was in het formele ochtendgedeelte al meermalen gebleken. Bijvoorbeeld in het verhaal van een van de leden die al voor 06.00 uur ’s ochtends de bus uit Stadskanaal had genomen om tijdig in Eindhoven aanwezig te zijn. Als leden dat voor hun vereniging over hebben, betekent dat dat zij die vereniging serieus nemen. En als omgekeerd het bestuur daarvoor zijn waardering laat blijken, wordt duidelijk hoe hecht het verenigingsverband is. De volwassenheid van Ingrado blijkt ook uit zelfinzicht. De financiële boekhouding van de vereniging met daarnaast een stichting is dermate complex geworden

Voor het belangrijke beleidsoverleg leerplichtzaken, is Ingrado gevraagd als voorzitter

dat Ingrado besloten heeft om deskundigheid van buiten te halen. Dus is een accountantskantoor dat gespecialiseerd is in non-profitorganisaties dit jaar voor het eerst betrokken bij het opstellen van de begroting. Tegelijkertijd

waarin een mogelijke verlenging met een derde termijn

blijft natuurlijk wel de penningmeester verantwoordelijk.

wordt uitgewerkt.

De penningmeester, Kees den Hertog, die volgens de statuten na twee bestuursperiodes van vier jaar eigenlijk

Het laatste signaal dat Ingrado wordt gezien als

niet herkiesbaar is. Maar die ook, als geen ander, inzicht

kenniscentrum op het gebied van leerplichtzaken is mis-

heeft in de gewijzigde financiële koers en die dus zeer

schien wel het belangrijkste. Voor het beleidsoverleg leer-

van waarde is. Zozeer dat voorzitter Carry Roozemond

plichtzaken waarin tal van partners en onder meer twee

de leden een statutenwijziging in het vooruitzicht stelt,

ministeries deelnemen, is Ingrado gevraagd als voorzitter.


7

Beleidsplan en jaarplan Met gespeelde smart – of een gezonde dosis zelfspot – begon Ingradodirecteur Pieter Schoenmakers met zijn presentatie van het beleidsplan 2011 - 2015 en het jaarplan 2011. Uitgerekend in Eindhoven, waar zijn favoriete voetbalclub Feyenoord anderhalve week eerder een sportief dieptepunt had beleefd, moest hij een plan uiteenzetten met elf speerpunten. Precies het aantal spelers uit een voetbalteam. ‘Wij denken dan altijd aan de Raad van Elf’, merkten direct enkele Brabantse en Limburgse leden op, waarmee zij trachtten Schoen makers op andere gedachten te brengen. Tevergeefs, het voetbal bleef als rode draad in Schoenmakers’ verhaal terugkomen.

‘Het onderwijs wordt niet geraakt door de bezuinigingen, maar gemeentes wel. De effecten daarvan zullen snel zichtbaar worden’ Ingrado focust onder meer op preventie, regionalisering en rayonontwikkeling, ledenservice en - ondersteuning, verbinding met de praktijk, profilering als expertisecentrum, transparantie en professionalisering. Met deze speerpunten wil Ingrado de komende jaren landelijk, maar ook regionaal aan de slag. Om aan te tonen dat de speerpunten niet allemaal los staan, maar samen een coherent geheel vormen, had Schoenmakers ze voor de gelegenheid nog even in een zogenoemde vier-vier-twee opstelling gezet. Vertaald naar het jaarplan voor 2011 kwam Schoenmakers met vier programma’s. Communicatie en informatie, advisering, professionalisering en onderzoek zijn onderwerpen waar het komend jaar volgens Schoenma-

Interactie

kers uitgebreid aandacht voor moet komen. Ook waar-

Om de leden in de algemene ledenvergadering meer in-

schuwde hij de aanwezigen voor al te veel optimisme

breng te geven, had het bestuur tijd gereserveerd voor een

over de door het nieuwe kabinet gemaakte afspraken.

interactief deel. Hierin konden de leden achtereenvolgens

‘Het onderwijs wordt niet geraakt door bezuinigingen,

uitspreken wat zij positief vonden, waar zij zich zorgen over

maar de gemeentes worden wel heel hard getroffen.

maakten en hoe zij de toekomst zien. ‘We gaan georgani-

En de effecten daarvan zullen snel zichtbaar worden.’

seerde chaos creëren’, zei organisatieadviseur Frank van

Wat dat betekent voor het complexe terrein van leer-

der Endt in zijn inleiding op dit programmaonderdeel. En

plichtzaken zal voor een groot deel door Ingrado ingevuld

chaos leek het even te worden. De indruk ontstond dat

moeten worden. Ook heel praktische zaken zal Ingrado

de opmerkingen van de leden zouden leiden tot aanpas-

de komende tijd aanpakken. Zo komt er een nieuwe,

sing van plannen die door diezelfde leden al aangenomen

overzichtelijke website die leden makkelijk en snel kan

waren. Die indruk werd door voorzitter Roozemond snel

informeren en adviseren.

weggenomen. ‘De plannen zoals ze zijn voorgesteld en

8


Oud-leraar en oud-leerplichtambtenaar Ronald Hünneman, als onderzoeker verbonden aan de Rijks universiteit Groningen, hield een voordracht met de prikkelende titel Waarom zou een gezonde puber naar school gaan? Hij gaf een inkijkje in het puberbrein dat tot het 24ste levensjaar nog volop in ontwikkeling is. Bij die ontwikkeling schetste hij – af en toe hilarisch – hoe haaks die ontwikkeling en het bijbehorende gedrag staat op de alledaagse praktijk op school. Zo kunnen ze nog niet plannen – ‘van een puber constateren dat hij niet kan plannen, is net zoiets als van een eenjarige constateren dat die dyslectisch is’ – ze zijn zich niet bewust van eventuele consequenties van hun handelen en ze hebben op andere tijden dan volwassenen behoefte aan slaap. Tegelijkertijd zijn ze zeer flexibel, waardoor ze zich vaak toch zonder problemen door hun schoolloopbaan heen slaan. Met al deze resultaten van recent wetenschappelijk onderzoek vroeg Hünneman de aanwezige leerplichtambtenaren om iets meer begrip voor pubers.

aangenomen, blijven zoals ze zijn. Maar bij de verdere uitwerking ervan zullen we de opmerkingen van de leden wel laten meespelen.’

Workshops De middag was gereserveerd voor zes workshops die telkens in een combinatie van twee bezocht konden worden. Sommige bleven heel dicht bij de praktijk van de leerplicht, andere boden op een abstract niveau inzichten waarmee leerplichtambtenaren vervolgens weer vooruit kunnen. Jeugdarts Yvonne Vanneste presenteerde samen met Hans Lanser de resultaten van het pilotproject Snel terug naar school is veel beter dat in WestBrabant is uitgevoerd. Kern van het verhaal is dat er een diffuus gebied is rond langdurige ziekmelding van

Na dit intensieve programma van vergaderen en

leerlingen. In Breda en omgeving is gekeken hoe dit ef-

workshops was het tijd voor een hapje en een drankje en

ficiënter aangepakt kan worden. Daarvoor zijn goede

was er de mogelijkheid om persoonlijk afscheid te nemen

afspraken tussen school, jeugdgezondheidszorg en

van Ton van der Hulst. Hoewel van een echt afscheid van

leerplicht noodzakelijk, waarbij de school een spil-

Ingrado wellicht nog geen sprake is. Nadat Carry Rooze-

functie krijgt. Zo is onder meer afgesproken dat een

mond hem in de vergadering bedankt had voor zijn inzet

jeugdarts wordt geconsulteerd als een leerling langer

voor Ingrado, lichtte Van der Hulst een tipje van de sluier

dan vijftien dagen aaneengesloten ziek is of wanneer

op over zijn plannen. ‘Heden en toekomst zijn belangrijk,

een leerling vaker dan drie keer per semester ziek

maar het is ook goed om te leren van hoe dingen zich

is. Gebleken is dat op deze manier langdurig ziekte

ontwikkeld hebben in het verleden. Misschien ga ik daar

verzuim kan worden voorkomen.

nog wel wat mee doen.’


9

Regionale samenwerking Noord-Veluwe:

Beschermen van het recht op onderwijs Noord-Veluwe is een van de regio’s die leerplicht regionaal hebben georganiseerd. Sinds 2008 voert het Regionaal Bureau Leerlingzaken (RBL) voor zeven gemeenten de leerplichten RMC-taken uit. Teamleider Monique van Esterik vertelt over de weg erheen en de balans tussen vrijheid en gezamenlijkheid van leerplichtambtenaren.

10


Tekst: Bea Ros | Illustratie: Welmoet de Graaf

Het RBL in Noord-Veluwe is niet uit de lucht komen vallen. Al in 1997 besloten de onderwijsambtenaren van zes Noordveluwse gemeenten om rondom leerplicht zaken meer samen te werken. De gemeentelijke leerplichtambtenaren hadden regelmatig overleg en ontwikkelden een uniforme registratie van leerplichtmeldingen. Dat smaakte naar meer: als het aan de leerplichtambtenaren lag, zouden ze echt gaan samenwerken binnen een regionaal bureau. Monique van Esterik, destijds leerplichtambtenaar in Harderwijk en Nunspeet en inmiddels teamleider van het RBL somt de argumenten van toen nog eens op: ‘Een eenduidig leerplichtbeleid

‘We stoppen mensen niet in een te strak stramien, maar proberen iedereen te laten bloeien in zijn eigen kwaliteiten’

in de regio, efficiënter werken, een betere dienstverlening kunnen onze kwetsbaarheid verminderen.’ Ze licht het laatste punt toe: ‘Als in een gemeente de leerplichtambtenaar langdurig ziek of afwezig was, lag het werk stil en

Gekozen is om het RBL onder te brengen bij Regio

misten scholen en ouders hun aanspreekpunt. Binnen

Noord-Veluwe (RNV), een samenwerkingsverband van

een regionaal bureau kunnen collega’s dat overnemen.’

gemeenten. Een afvaardiging van de colleges van de deelnemende gemeenten – Oldebroek, Elburg, Nunspeet,

Inbreng van gemeenten

Harderwijk, Ermelo, Putten en Zeewolde – vormt het

De wens van de werkvloer werd realiteit en sinds

dagelijks bestuur van het RBL. Zo is de inbreng van iedere

november 2008 is RBL Noord-Veluwe een feit. Hoe

gemeente gewaarborgd. Het bureau wordt gefinancierd

hebben ze dat voor elkaar gekregen? Langs lijnen van

uit gemeentelijke bijdragen (een vast bedrag per leerling)

geleidelijkheid, vertelt Van Esterik. ‘We wisten bestuur-

en de RMC-regiogelden.

ders te enthousiasmeren en te overtuigen van de

Het RBL houdt kantoor in Harderwijk en de leerplichtambtenaren werken dus niet langer op loopafstand van

meerwaarde van een regionaal bureau.’ Een haalbaarheidsonderzoek door bureau Donkelaar

de wethouder. ‘De wethouder kan inderdaad het dage-

& Schüller Adviseurs in 2005 schraagde hun pleidooi:

lijkse directe contact met zijn leerplichtambtenaar

met een regionaal bureau zou winst te behalen zijn.

missen’, beaamt Van Esterik. ‘Maar we zorgen voor

Niet alleen financieel, maar vooral inhoudelijk door

regelmatige momenten van ontmoeting. De gemeente

meer continuïteit, efficiëntie en kwaliteit van het werk.

blijft ook na regionalisering opdrachtgever.’ Met een eigen

Wel zouden minimaal vier gemeenten mee moeten doen

laptop en mobiele telefoon werkt de leerplichtambtenaar

dan wel drie gemeenten met samen ruim 17.000 leer

veel op locatie. Op scholen, maar ook op het ‘eigen’

lingen. Van Esterik en haar collega’s hadden als voordeel

gemeentehuis. Elke gemeente behoudt een eigen

dat zes gemeenten in de regio al op andere beleids

contactpersoon voor het basisonderwijs en voor het

terreinen, zoals recherche en jeugd- en milieubeleid,

verlenen van vrijstellingen.

samenwerkten. ‘Daar konden we mooi bij aanhaken. Bovendien zijn de deelnemende gemeenten dezelfde

Interessante partner

als binnen de RMC-regio.’

Elke leerplichtambtenaar is behalve contactpersoon van een gemeente ook contactpersoon van een of meer scholen voor voortgezet onderwijs. En dat is een enorme

‘Een eenduidig leerplichtbeleid kan onze kwets baarheid verminderen’

verbetering, vertelt Van Esterik. ‘Een vo-school heeft leerlingen uit verschillende gemeenten. Voorheen betekende dat contacten met evenzovele leerplicht ambtenaren, nu hebben ze een vaste contactpersoon die wekelijks spreekuur houdt op school. Daardoor zijn we voor scholen veel laagdrempeliger geworden.’ Ook hoeft de ambtenaar niet langer zitting te nemen in alle zorgen adviesteams van scholen waar toevallig leerlingen uit zijn gemeente zitten, maar alleen nog in het team van de school waar hij contactpersoon van is. Als andere


11

Als team is ook besloten om meer outreachend te

Rayon lndeling lngrado Noord:

regio’s 1-9

Oost:

regio’s 10-14, 17 en 18

gaan werken en meer en sneller huisbezoeken af te leggen. Afgelopen september is het project Doorbraak

Noord-West: regio’s 20-25 Midden:

gestart, gericht op voortijdig schoolverlaten met meer-

regio’s 15, 16, 19 en 26-28

Zuid-West: regio’s 29, 30, 33-35 Zuid-Oost:

voudige problematiek. ‘We benaderen driehonderd

regio’s 36-39

vsv’ers en bezoeken hen thuis om ze weer te motiveren voor onderwijs. Daarnaast begeleiden we veertig

2

4 3

1 6

5

7

23 24 25 21

29

Het RBL doet bovendien mee aan een Triple P-training. 12

11

14

15

30

13

31

34

De missie van RBL Noord-Veluwe is het beschermen van moeten onderwijs kunnen volgen, met als uiteindelijk

35

doel dat ieder van hen een startkwalificatie haalt en zo

37 33

Esterik. Dat heeft ook te maken met de visie op het werk. het recht op onderwijs. Alle leerlingen tussen 5 en 23 jaar

36 32

‘Niet om zelf hulpverlener te worden, maar enige kennis van hulpverlening is voor ons werk wel belangrijk’, zegt

16

19

27

28

Missie en visie

17 20

26

Perspectieven.’

10

18

de terugkeer naar school via de methodiek Nieuwe

8

9

22

jongeren met meervoudige problematiek intensief bij

38

goed toegerust is voor de arbeidsmarkt. Die missie is overigens pas gaandeweg geformuleerd. Terugkijkend op het hele proces van regionalisering had

39

Van Esterik dat liever vooraf gedaan. De focus lag toen op het creëren van draagvlak en het goed regelen van praktische en juridische zaken. Waar het team van

Gekozen is voor een rayonindeling op basis van RMC-regio’s

leerplichtambtenaren precies voor stond, was minder helder geformuleerd. ‘In het begin werden we geregeerd door de waan van de dag’, vertelt Van Esterik. ‘Pas nu zijn

Van solitaire werker is de leerplichtambtenaar nu collega geworden, met werkoverleg en gezamenlijke werkafspraken

we bezig om samen duidelijke keuzes te maken en met het formuleren van een gezamenlijke visie op hoe we invulling geven aan onze missie. Iedereen die begint aan regionale samenwerking kan ik aanraden dat vooral vooraf te doen.’ Het RBL werkt nu aan een integraal beleidsplan met de deelnemende gemeenten. ‘Dat wordt een toekomstvisie voor de komende vijf jaar met heldere en

verbetering noemt Van Esterik de herkenbaarheid.

vooral meetbare doelstellingen.’ Verder wil Van Esterik

‘Leerplicht heeft in onze regio meer smoel gekregen.

benadrukken dat regionale samenwerking alleen kans

We worden nu herkend en erkend als interessante

van slagen heeft als er voldoende draagvlak en drijfveren

gesprekspartner. Om een voorbeeld te noemen: bij de

voor zijn. ‘Regionalisering is iets wat alle partijen moeten

implementatie van de verwijsindex zitten we als een

willen. Wat niet betekent dat je niet je best moet doen

van de partners om tafel. Dat was vroeger niet gebeurd.’

mensen te overtuigen van de noodzaak ervan. En dat doe je door te wijzen op de meerwaarde voor alle betrokken

Van solitaire werker is de leerplichtambtenaar

partijen. Dat is je belangrijkste verhaal.’

nu collega geworden, met werkoverleg, casuïstiek besprekingen en gezamenlijke werkafspraken. Doet

Meer informatie

dat geen afbreuk aan de vrijheid van elke ambtenaar?

Zie voor meer informatie www.rblnoordveluwe.nl.

Nee, stelt Van Esterik. ‘We stoppen mensen niet in een te strak stramien, maar proberen iedereen te laten bloeien in zijn eigen kwaliteiten. De een neigt bijvoorbeeld meer naar handhaven, de ander heeft meer met de zorgkant. Beide typen moeten naast elkaar kunnen bestaan. Maar over bepaalde zaken moet duidelijkheid zijn, bijvoorbeeld hoe snel je een melding oppakt en hoe je registreert.’

12


Ingrado-rayons:

Lokaal is te klein, landelijk te groot Hoera! Geboren: Rayon Zuidwest. Het had de uitstraling van een geboortekaartje: de uitnodiging voor de kick off-bijeenkomst van het Ingrado Rayon Zuidwest op 9 november jl. Met deze bijeenkomst is het een na laatste rayon officieel van start gegaan. Na de bijeenkomst van Rayon Midden begin 2011, zal Nederland zes rayons tellen waarin leerplicht en RMC samenwerken. Tekst: Yolanthe van der Ree | Foto’s: Henk Loof

De ontwikkeling naar de rayonindeling is ingezet door het Ministerie van OCW dat werkt met een regio-indeling. Voor Ingrado was dit een mooie aanleiding de organisatie en samenwerking in het land nieuw leven in te blazen. Gekozen werd voor een rayonindeling waarbinnen meerdere voormalige regio’s zijn ondergebracht (zie illustratie op de vorige pagina). De RMC regio-indeling is als uitgangspunt genomen. De slogan is: lokaal is te klein, landelijk te groot.

Contactpersonen Elk rayon heeft meerdere contactpersonen die een schakelfunctie zullen vervullen tussen beleid en praktijk, tussen landelijk en lokaal. Van hen wordt verwacht dat ze signalen binnen het eigen rayon verzamelen en die vervolgens doorgeven aan Ingrado. Ingrado houdt op deze manier voeling met de werkvloer en kan de signalen

Plannen voor ‘haar rayon’ heeft Van Zelst in over-

uit de praktijk vertalen in beleid. Andersom kunnen de

vloed. ‘We streven naar meer samenwerking binnen ons

contactpersonen beleid vanuit Ingrado het rayon ‘in

rayon. Het begint allemaal met elkaar kennen, waardoor

helpen’. Ingrado zal de contactpersonen ondersteunen

je elkaar sneller en makkelijker opzoekt. Dan volgt de

bij het organiseren en inhoudelijk vullen van één à twee

kruisbestuiving vanzelf. Meer uitwisselen betekent ook

rayonbijeenkomsten per jaar.

voorkomen dat steeds opnieuw het wiel wordt uitgevonden. We gaan ook bijeenkomsten organiseren waarin

Christel van Zelst is een van de contactpersonen van

kennis kan worden gedeeld. Als blijkt dat we allemaal

Rayon Zuidwest. De kick off-bijeenkomst noemt zij een

tegen dezelfde dingen aanlopen, kunnen we dat vanuit

groot succes. ‘Er waren 73 deelnemers, een onverwacht

de rayons terugkoppelen naar het bestuur van Ingrado.

grote opkomst. Dat zegt iets over de betrokkenheid van

Van daaruit kan het doorgegeven worden aan de politiek.’

mensen in de praktijk. We hadden uiteraard een leuk en

Van Zelst is ervan overtuigd dat signalen uit de rayons

feestelijk programma samengesteld met een lezing en

opgepakt zullen worden door Ingrado. ‘Een afvaardiging

interactief spel van Hans Kaldenbach over straatcultuur.

van het bestuur en de directeur bezochten onze kick off-

Belangrijke thema’s waren onder meer: hoe maak je

bijeenkomst. We voelen ons mede daardoor gezien en

contact met jongeren uit de straatcultuur en hoe corri-

serieus genomen. Dat zal in de toekomst niet anders zijn.’

geer je deze jongeren zonder dat ze gezichtsverlies lijden. Dat sloeg enorm aan omdat het voor veel aanwezigen

Meer informatie

heel herkenbaar was. Het was nuttig daar op luchtige

De rayoncontactpersonen zijn te vinden op

wijze mee bezig te zijn.’

www.ingrado.nl.


13

10 vragen aan...

Marja van Bijsterveldt, minister van Onderwijs

14


1. Welke doelstelling of speerpunt staat boven aan uw wensenlijstje?

‘De gemeente kan aanvullend op

‘De verdere verbetering van de

duurzame arbeidsparticipatie.

kwaliteit van het onderwijs! Een

Bijvoorbeeld een jobcoach voor

andere belangrijke doelstelling

begeleiding op de werk- of stageplek.

in het regeerakkoord is het terug-

Dergelijke samenwerking kan de

8. Veel jongeren geven aan de school te verlaten omdat de docenten weinig inspireren en het onderwijssysteem te weinig afstemt op hun puberbrein. Hoe kan OCW of Ingrado daar beweging in krijgen?

brengen van het aantal voortijdig

effectiviteit van trajecten voor

‘Leraren zijn de spil van ons onder-

schoolverlaters tot hoogstens

werkloze jongeren bevorderen.’

wijs. Vooral waar het gaat om het

het reguliere beroepsonderwijs een werk-leeraanbod doen gericht op

25.000.’

inspireren van jongeren om zich te ‘Afstemming in samenwerking tussen

ontwikkelen. Staatssecretaris Zijlstra

2. Hoe kan Ingrado bijdragen aan het behalen van deze doelstelling of het verwezen lijken van dit speerpunt?

de gemeente en het loopbaan- of

en ik zetten de komende jaren alles

servicecentrum van het ROC kan veel

op alles om goede en inspirerende

individuele vragen effectief oplossen.

docenten voor de klas te krijgen en

Het ROC kan via contractonderwijs

te behouden. Als het gaat om de

‘Ingrado is een belangrijke partner

ook kortdurende vakgerichte scho-

aansluiting van de leraar op het brein

bij het voorkomen van schooluitval.

lingstrajecten aanbieden die niet

van de puber zijn vooral de leraren-

De leerplichtambtenaar is een

onder de WEB vallen.’

opleidingen aan zet. Daarnaast zijn

centrale speler in de keten gericht

scholen en leraren uiteraard ook zelf

preventieve aanpak van OCW.

5. Ingrado wil de signaalfunctie van leerplichtambtenaren en RMC-trajectbegeleiders meer en beter inzetten. Kunt u zich vinden in die ontwikkeling?

Ingrado draagt ook bij aan de aanpak

‘Dat sluit goed aan bij mijn streven

van verzuim en uitval door signalen

om de samenwerking tussen

uit de beroepspraktijk te verzamelen

ketenpartners te bevorderen.

en te duiden.’

Ik verwacht dat beter gebruik van

op het tegengaan van schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten. De integrale benadering van Ingrado van leerplicht en RMC past bij de

3. Hoe ziet u de samenwerking tussen de leerplichtambtenaar en de inspecteur van het onderwijs?

verantwoordelijk om zich te verdiepen in manieren die hun lesgeven kunnen verrijken.’

de signaalfunctie hieraan een

9. De bestrijding van voortijdig schoolverlaten staat nadrukkelijk in het regeerakkoord. Waarom is dit nog steeds een belangrijk speerpunt, ook na de Lissabon-doelstellingen?

bijdrage kan leveren.’

‘Elk talent verdient een kans en we mogen geen talent verloren laten gaan. Een kenniseconomie vraagt

‘De leerplichtambtenaar en de

6. Wat vindt u van de stelling: beleid kan niet zonder goede informatie uit de praktijk?

inspecteur zijn allebei belangrijke

‘Eens! Beleid moet relevant en

criminaliteit en veiligheid heeft een

schakels in de schoolverzuimketen.

effectief zijn. Informatie over de

startkwalificatie een positief effect.

Ik vind een duidelijke afbakening

praktijk staat daarom vaak aan de

Jongeren zonder startkwalificatie

van taken en goede afspraken over

wieg van goed beleid. Ingrado is een

gaan bijvoorbeeld vaker het crimi-

samenwerking bijdragen aan

van de partijen die zulke ervarings-

nele pad op. En natuurlijk is het

effectief toezicht. Daarom heb ik bij

deskundigheid in huis heeft.’

belangrijk voor de jongeren zelf:

om een goedopgeleide beroeps bevolking. Ook op het terrein van

de Tweede Kamer het wetsvoorstel

een goede opleiding verdubbelt

inspectie te beleggen. De leerplicht-

7. Wat merkt u aan als de grootste succesbevorderende factor in het mbo?

ambtenaar behoudt het toezicht op

‘Goede docenten die vanuit een

naleving van de Leerplichtwet door

goede schoolorganisatie leerlingen

ouders en leerlingen. Dat is zijn

houvast bieden en hen weten te

kerntaak; ieder kind naar school!’

boeien. Jonge mbo’ers hebben

ingediend om het toezicht op scholen eenduidig bij de Onderwijs-

4. Hoe ziet u de totstandkoming van de samenwerking tussen het RMC en het Jongerenloket met als uitgangspunt de Wet Wij?

de kans op werk.’

structuur nodig. Oefenen in zelfstan-

10. En op de valreep van 2010... ook in 2011 heel veel succes met uw ministerschap! Welke boodschap of wens geeft u onze professionals mee?

digheid is goed, maar we moeten

‘Het resultaat telt, daar zet ik mij

jongeren die hier niet aan toe zijn,

als minister vol voor in. Maar ik heb

niet laten zwemmen in het diepe.’

daarbij alle professionals in het veld hard nodig. Ik kijk dus uit naar goed teamwork!’


15

Thuiszitters:

Het onderzoek Twee onderzoeken, onder auspiciën van Ingrado in 2008 en 2009 uitgevoerd, brachten aan het licht dat er op elk willekeurig moment ongeveer 800 thuiszitters in Nederland zijn. Deze leerplichtige kinderen en jongeren gaan gemiddeld vier tot zes maanden niet naar school. Bij elkaar opgeteld zitten jaarlijks zo’n 2.500 kinderen thuis. Toenmalig bestuurslid van Ingrado Jan van Eekelen, die deze cijfers aan het licht bracht, deed dit jaar onderzoek naar de mogelijke oorzaken voor de lange duur van het thuiszitten. Zijn conclusie: De leerplichtambtenaar kan absoluut zelf nog beter werk maken van de thuiszitters.

16


Tekst: Rob de Blok | Illustratie: Welmoet de Graaf | Foto: Judith Bender

‘Toen ik voor het eerst inventariseerde hoeveel thuiszitters er nu eigenlijk zijn, werd in de Tweede Kamer gesproken over duizenden kinderen die door het onderwijs in de steek werden gelaten. Misschien naïef, maar ik was van mening dat het nooit moeilijk kon zijn om de juiste cijfers boven tafel te krijgen: iedere leerplichtambtenaar zou toch moeten weten welke kinderen niet naar school gaan? Ik kreeg een respons van 20 tot 25 procent.’ ‘Het jaar erop kon ik de conclusies baseren op gegevens uit meer dan de helft van de gemeenten. Overigens kreeg ik eenzelfde uitkomst: gemiddeld zitten

‘Iedere leerplichtambtenaar zou toch moeten weten welke kinderen niet naar school gaan?’

800 leerplichtige kinderen thuis en weer bleek dat gemiddeld een half jaar te duren. Dit jaar hoefden wij niet meer te tellen: vanaf 2010 verzamelt DUO (de voormalige Informatie Beheer Groep, red.) dat. Zo konden wij ons concentreren op de vraag: zijn er factoren die van invloed zijn op de duur van het thuiszitten. Ik bestudeerde een honderdtal willekeurige dossiers die leerplichtambtenaren hadden opgemaakt van thuiszitters. Vijf voor de hand liggende elementen pikte ik eruit: verzuimde het kind voorafgaand aan zijn thuiszitten al vaker, is op enig moment een probleemanalyse gemaakt, is het kind besproken in een multidisciplinair team (zoals een zorgen adviesteam), welke invloed hadden de ouders op het thuiszitten en tenslotte: is een proces-verbaal opgemaakt? Van elk van die factoren zou je vermoeden dat het een rol speelt bij het thuiszitten. Gaandeweg ontdekte ik dat door de grote verscheidenheid in de casuïstiek, maar zeker ook door grote verschillen in de dossiervorming en rapportage, harde conclusies niet te trekken zijn. Wél kreeg ik over een aantal factoren interessante en nuttige informatie boven tafel.’

‘Ten eerste is opvallend dat in een groot deel van de dossiers geen adequate probleemanalyse te vinden is. Voor de goede orde: een diagnose adhd is géén pro-

‘Een diagnose adhd is géén probleemanalyse’

bleemanalyse, immers de meeste kinderen met adhd gaan gewoon naar school. In het beste geval heeft de leerplichtambtenaar een analyse in zijn hoofd (maar is overdracht dus wel erg lastig), in het slechtste geval is de analyse niet gemaakt en worden er dus oplossingen aangedragen die een grote kans op mislukken hebben. Ten tweede is het opvallend dat niet meer dan de helft van de thuiszitters besproken is in een zorgen adviesteam. Als de zwaarste doelgroep voor een leerplicht ambtenaar daar niet op de agenda komt, is er werk aan de winkel, ook richting de scholen. Want juist vanwege de complexiteit en diversiteit van de gevallen is snel, gericht en interdisciplinair aanpakken aan de orde.’


17

Samenwerking werpt vruchten af:

Geen thuiszitters in Zwolle Het voortgezet onderwijs kent geen thuiszitters uit Zwolle. Of hooguit een handjevol. En binnen een paar weken zitten ook zij weer op school. Een thuiszitter die niet is besproken in het zorgen adviesteam? Onbestaanbaar! Het lijkt erop dat het voorkomen van schooluitval in Zwolle gezien wordt als een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid. En dat leerplicht erin slaagt in overleg met ketenpartners bruggen te slaan tussen de eilandjes in onderwijsland.

Alle leerlingen kunnen in de rebound terecht, van praktijkonderwijs tot en met gymnasium

Tekst: Yolanthe van der Ree | Foto’s: Frank de Wit

Hij is zich rot geschrokken van de uitkomsten van het Thuiszittersonderzoek. Niet alleen van het feit dat

‘Als we willen, kunnen we heel snel een plaats vinden voor een leerling’

Nederland op jaarbasis 2.500 thuiszitters telt, maar vooral ook dat meer dan de helft nooit in een zorgen adviesteam is besproken. ‘Stel je voor! Zwolle zou te klein zijn!’ Aan het woord is Allard Muis, leerplichtambtenaar van de gemeente Zwolle. Muis heeft er bijna z’n persoon-

gemeente Zwolle besloten in het onderwijs geen wacht-

lijke missie van gemaakt om te zorgen dat iedere leerling

lijsten voor thuiszitters meer te accepteren en de grap is

in een schoolbank zit. Daar lijkt hij aardig in te slagen

dat die er dus ook niet meer zijn. Dat betekent dat als je

want in Zwolle is het aantal thuiszitters in het voortgezet

partijen stimuleert om samen te werken en oplossingen

onderwijs op de vingers van twee handen

te zoeken, die ook gevonden worden. Leerplicht speelt

te tellen.

hierin een belangrijke rol. De leerplichtambtenaar heeft als vertegenwoordiger van de gemeente zitting in de

Eisen stellen

zorgen adviesteams. Ik zie het ook als mijn taak om

Muis: ‘We zijn in Nederland gewend geraakt aan lange

andere partners in dat overleg zoals Jeugdzorg en GGD,

procedures, aan wachtlijsten en eindeloos overleg. Ook

die vaak bekostigd worden uit gemeentelijke middelen,

in het geval van leerlingen die van school dreigen te

te wijzen op hun inspanningsverplichtingen. Er moeten

verdwijnen. Maar als we willen, kunnen we heel snel

afspraken gemaakt worden; het kan niet zo zijn dat we

een plaats vinden voor een leerling. Eerder al heeft de

accepteren dat een kind thuiszit zonder onderwijs.’

18


Ook aan de organisatie rond het zorgen adviesteam

krijgt individueel onderwijs en ontvangt digitaal materiaal

stelt Muis namens de gemeente hoge eisen. Er wordt

en toetsen van de moederschool. Het heeft jaren geduurd

gewerkt met agenda’s, notulen, verslagen van de

voor we dat op orde hadden, maar nu lukt het heel goed;

leerlingbesprekingen, aanmeldingsformulieren. Het hele

ook met de verwijzende scholen zijn de lijnen inmiddels

proces is gestroomlijnd. In het begin kost dit tijd, zegt

kort.’

Muis, maar uiteindelijk levert het veel tijdwinst op.

Vertrouwen Rebound

Zwolle heeft sinds kort ook een

In Zwolle is een bovenschoolse reboundvoorziening in

cluster 4-havo. Allard Muis: ‘Als

het leven geroepen, bedoeld voor kinderen die extra zorg

je echt samenwerkt en luistert

nodig hebben die de eigen school niet kan bieden.

naar elkaar, kun je ook hiaten

Plaatsing van leerlingen kan heel snel. Een kind wordt

constateren. Het ontbreken

besproken in een zorgen adviesteam en kan bij wijze van

van een cluster 4-havo was

spreken de volgende dag naar de rebound. De rebound

zo’n hiaat. Door de handen

is gekoppeld aan het orthopedagogisch en didactisch

ineen te slaan hebben we die

centrum (OPDC) Het Lumeijn en werkt voor alle scholen

nu. De onderbouw is gevestigd

voor voortgezet onderwijs in het samenwerkingsverband.

in De Ambelt en de bovenbouw

Alle leerlingen kunnen er terecht, van praktijkonderwijs

woont in bij de afdeling

tot en met gymnasium, voor een periode van maximaal

volwassenenonderwijs (VAVO)

12 weken. Daarna gaan ze in principe terug naar de school

van ROC Deltion. Ik maak me

van herkomst.

echt keihard voor dit soort

De rebound is gevestigd op drie locaties in de regio:

Inge Schulkes en Allard Muis

oplossingen omdat ik zie dat

in Zwolle, Raalte en Kampen. Volgens Inge Schulkes,

onderwijsland bestaat uit eilandjes en vind dat leerplicht

manager van de rebound, is dit absoluut noodzakelijk:

de rol van bruggenbouwer, aanjager, binder, smeder en

‘Het samenwerkingsverband waarvoor wij werken een

bemiddelaar op zich moet nemen. Die rollen vind ik

enorm groot gebied bestrijkt. Kinderen uit Raalte gáán

belangrijker dan de rol van handhaver. Ik maak ook nooit

niet met het openbaar vervoer van hun dorp naar grote

een proces-verbaal op zonder overleg met de school.

stad Zwolle. Dit type onderwijs moet thuisnabij zijn

Als een school de zorgstructuur op orde heeft, ben ik

anders is de kans dat een kind alsnog uit beeld verdwijnt

altijd bereid om samen naar oplossingen te zoeken.

groot.’ Schulkes is verantwoordelijk voor de plaatsing van

Ik heb het vertrouwen dat scholen het beste willen voor

drie typen leerlingen: de herstart-leerlingen, de op de

hun leerlingen.’

rails-leerlingen en de reboundleerlingen. De laatste zijn kinderen die direct na bespreking in het zorgen advies-

Inge Schulkes ervaart de rol van leerplicht als

team naar de rebound gaan. Zij hebben een time-out

ondersteunend. ‘Het is bijvoorbeeld al prettig dat ik alle

nodig om de balans op te maken, het probleem in kaart

leerplichtambtenaren ken, dat ze op verzoek aanschuiven

te brengen en op te lossen. De herstart-leerlingen zitten

bij een eindgesprek en altijd aanwezig zijn in het zorgen

al wat langer thuis omdat ze, om wat voor reden dan

adviesteam. De lijntjes zijn heel kort, we vragen elkaar gemakkelijk om advies. Onderling hebben de ambtenaren goede afspraken gemaakt zodat er sprake is van één

‘Als je echt samenwerkt en luistert naar elkaar, kun je ook hiaten constateren’

lijn, één aanpak. Dat werkt lekker. Soms is een situatie zo nijpend dat je niet kunt wachten op de volgende bijeenkomst van het zorgen adviesteam. Een leerling die een gevaar vormt voor de veiligheid op een school, kun je daar niet handhaven. Maar als je wacht op het zorgen adviesteam ben je soms zomaar drie weken verder. In

ook, echt niet naar school willen. Ook zij komen naar de

zo’n geval volstaat een belronde en kan de leerling

rebound, zij het na een zorgvuldige gewenningsperiode.

morgen op de rebound zitten.’

De op de rails-leerlingen hebben de veiligheid op de eigen

Binnen het Zwolse onderwijs zijn de lijntjes nu kort

school in gevaar gebracht en kunnen niet na 12 weken

omdat de samenwerking optimaal is. Alle eilandjes zijn

terug. Zij worden voor een jaar geplaatst op De Ambelt,

verbonden door bruggen. Allard Muis vertelt dat er veel

een cluster 4-voorziening.

vertrouwen is tussen scholen. ‘Scholen durven een kind

Kinderen die in de rebound geplaatst zijn, volgen het

aan te nemen omdat ze de zekerheid hebben dat als het

onderwijscurriculum van de school van herkomst, met

niet lukt, een ander het overneemt. Ze staan er niet langer

alles erop en eraan. Schulkes: ‘In principe plaatsen we

alleen voor.’

een kind niet voor dat helemaal geregeld is. Ieder kind


19

Thuiszitters:

De Actietafels Al zes jaar speelt Gedragswerk de rol van duvelstoejager bij het op gang brengen van overleg rond leerlingen met gedragsproblemen. Naar aanleiding van de Ingrado-onderzoeken naar thuiszitters organiseert Gedragswerk in alle regio’s nu Actietafels Thuiszitters. Een gesprek met Bart van Kessel, projectleider van Gedragswerk.

20


Tekst: Rob de Blok | Illustratie: Welmoet de Graaf | Foto: Judith Bender

‘De conclusie van het Ingrado-onderzoek dat er niet één duidelijk te benoemen beletsel bestaat om kinderen naar school te krijgen, is heel logisch. Het gaat om kinderen uit multi-probleemgezinnen. Dus is overleg nodig van meerdere disciplines, met al hun verschillende aanvliegroutes. Wij van Gedragswerk leveren aanjagers om de relevante partijen bij elkaar te krijgen rond kinderen met gedragsproblematiek. Zodra de multidisciplinaire groep zich inzet voor de allermoeilijkste kinderen, vertrekken we weer. Gedragswerk bestaat sinds de dag dat passend onderwijs in beweging werd gezet. Wij helpen de leerplichtambtenaar en de andere partners een doorbraak te forceren. Door te ondersteunen, door te sparren. Zet je een aantal mensen om de tafel, dan is het nog niet vanzelfsprekend dat ze de zaak zullen oplossen. Hoe indrukwekkend mensen ook slepen en sleuren om iets voor elkaar te krijgen. Het is namelijk zoeken naar een oplossing die niet eerder gevonden is. Dan kan een kind als een hete aardappel over de tafel worden geschoven. Een standaardoplossing is er nooit, anders was het allang gelukt.’ ‘Er zijn veel redenen te bedenken waarom het moeilijk

‘De uitkomst kan heel goed zijn dat je er nog maar eens tegenaan moet, terwijl je net blij was dat je van een kind af was’

is samen te werken. Wat zal die ander er wel niet van denken? Als ik mijn twijfels deel, word ik dan nog wel serieus genomen? Wie is hier de baas en volgens welke regels gaan we het doen? Wat weet je eigenlijk van

‘Het is buitengewoon vreemd dat de helft van de

elkaar? Men is niet opgeleid in samenwerken. En dan

thuiszitters nooit in een zorgen adviesteam (Zat)

gaat het ook nog eens om buitengewoon ingewikkelde

besproken is. Dat moet beter. Er is gegarandeerd winst

casussen, waar collega’s in je eigen achterban echt niet

te behalen door het Zat te versterken. Maar door dat te

blij van worden. De uitkomst kan heel goed zijn dat je er

zeggen ben je er niet. Kijk, men is ook wettelijk verplicht

nog maar eens tegenaan moet, terwijl je net blij was dat

een verzuimend kind binnen drie dagen te melden. De

je van een kind af was.’

praktijk is, dat er na 28 dagen gemeld wordt. Maar zelfs

‘Ik hou er van om het kind bij de naam te noemen.

als alle zorgen adviesteams optimaal zouden functio-

Iedereen is hartstikke druk, dus als je een vergadering

neren, heb je nog kinderen die buiten de boot vallen.

wil afspreken ben je gauw anderhalve maand verder.

Sinds een paar maanden zetten we daarom verspreid

Dan vraag ik: goh, hoe zou Mohammed het vinden dat hij

over het land Actietafels Thuiszitters op. Na het over

pas over zes weken aan de beurt is? Wij van Gedragswerk

winnen van enige reserve (Wie zijn deze mensen? Waarom

zeggen: íemand moet het doen. En we gaan hier niet

bellen ze mij? Doe ik iets niet goed?) kunnen we aan de

weg voor het opgelost is. Want als jullie het niet doen,

slag. Te beginnen met het inventariseren van de namen

wie dan wel? Zeg het maar, het is jullie regio, iemand van

van thuiszitters. Vanuit deze lijst gaan we verder door te

jullie zal aan de bak moeten. Je moet met een glimlach

bepalen wie we nodig hebben om deze leerlingen verder

op iemands tenen durven staan. Zo van: het zal toch

te helpen. Hen nodigen we uit. Om gezamenlijk oplos

verdorie niet waar zijn dat wij dat niet kunnen?’

singen te vinden die niet eerder gevonden werden, adviezen te geven hoe problemen te voorkomen en op welke manier men in de regio verder kan. Zonder ons,

‘Een standaardoplossing is er nooit, anders was het allang gelukt’

want wij zijn slechts een sparring-partner. De mensen in de regio moeten zelf de wedstrijd boksen.’

Meer informatie Zie voor meer informatie www.gedragswerk.nl.


21

Nieuwe regeling schept verplichtingen voor leerplichtambtenaar:

Je startkwalificatie of je kinderbijslag! Sinds het voorjaar van 2010 hebben leerplichtambtenaren er een middel bij om zestienen zeventienjarigen te stimuleren (weer) naar school te gaan. Zij kunnen ongeoorloofd verzuim melden bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB), waarop de kinderbijslag wordt ingehouden. Er wordt nog maar weinig gebruik gemaakt van deze wetswijziging. Jammer is dat wel, want het is een mooi stukje maatwerk.

22


‘Het gaat vooral om ouders die zich verwijtbaar opstellen rond het verzuimgedrag van hun kind’ Tekst: Rob de Blok | Illustratie: Welmoet de Graaf

Misschien is het nog te vroeg om er kwaad van te denken dat slechts een handjevol verzuimers is aange-

naar school gaat, gaat de inhouding niet door.’ Nijland legt hiermee de vinger op een belangrijk

meld bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Tenslotte

voordeel: het inhouden van de kinderbijslag is weliswaar

viel ook de zomervakantie in de periode dat de regeling

een behoorlijke ingreep, maar ouders hebben per direct

in werking trad. Misschien ook zijn leerplichtambtenaren

de mogelijkheid hun gedrag of dat van hun kind te

nog onbekend met de mogelijkheid. En misschien heeft

beteren. Dan wordt de kinderbijslag gewoon uitbetaald.

de aarzeling van zowel Tweede als Eerste Kamer er iets

Na een melding aan de SVB krijgt de klant een brief,

mee te maken. Feit is, dat de positieve kanten van dit

waarin wordt aangekondigd dat de kinderbijslag met

nieuwe instrument aandacht verdienen.

ingang van het kwartaal na de melding wordt ingehouden. Als een kind vóór dat kwartaal is verstreken weer

Positief

naar school gaat, is de inhouding van de baan. ‘Het is

De SVB geeft aan dat de uitvoering van de kinderbijslag-

een drangmiddel, waarvan de strekking niet is dat een

wet is vereenvoudigd. Projectleider Kerstel Nijland van

leerplichtambtenaar de kinderbijslag wil inhouden, maar

de SVB: ‘Hierdoor houden wij niet meer op voorhand de

dat hij of zij wil dat de kinderen weer naar school gaan.’

kinderbijslag in. Dat deden wij voorheen altijd wanneer

Hester Bergmans, die ook zitting zal nemen in de

kinderen niet ingeschreven waren op een school of onder

Adviescommissie SVB die de verzekeringsbank adviseert

de minimale 213 uur uitkwamen. Zo zat de wet in elkaar.

bij bezwaren, ziet ook een verantwoordelijkheid voor

Het kon in die situatie best gebeuren dat een leerplicht-

leerplichtambtenaren nu de SVB zelf niet langer op eigen

ambtenaar vrijstelling had verleend en wij daar niet van

initiatief de kinderbijslag inhoudt bij ongeregeldheden.

wisten. Nu betalen wij altijd kinderbijslag, tenzij we een

‘Het betekent dat wij ons als leerplichtambtenaren

signaal krijgen van de leerplichtambtenaar.’

verantwoordelijk moeten maken voor de groep ouders

De Eindhovense leerplichtambtenaar Hester Berg-

die het wel best vinden dat hun kind niet naar school

mans is positief over de regeling. ‘Het gaat vooral om

gaat. Tegen die verwijtbare houding van ouders kunnen

ouders die zich verwijtbaar opstellen rond het verzuim

wij nu optreden.’

gedrag van hun kind. Een melding aan de SVB doe je niet zomaar; daar zijn ettelijke contacten en gesprekken

Meer informatie

aan vooraf gegaan. Het doel is niet meer of minder dan

Voor vragen over de toepassing van de nieuwe Kinder

ouders en jongeren te bewegen naar school te gaan.

bijslagwet en de rol van de leerplichtambtenaar kunt

Als niks helpt, is het afgeven van dit signaal een van

u terecht bij [email protected] of bij uw regionale SVB-

de instrumenten.’

kantoor. Technische ondersteuning bij het gebruik van de webdienst is beschikbaar via [email protected].

Webdienst De SVB heeft het gemakkelijk gemaakt met een webdienst waarmee leerplichtambtenaren hun melding kunnen doen. Om die te kunnen gebruiken moet een convenant tussen de gemeente of een RMC en de SVB zijn gesloten, vanwege veiligheid en privacy van de klanten. Inmiddels kan tachtig procent van de gemeenten een melding doen via de webdienst. Kerstel Nijland: ‘Na een melding volgt uiterlijk binnen veertien dagen,

‘Misschien zijn leer plichtambtenaren nog onbekend met de mogelijkheid’

maar in de praktijk met een dag of twee, een beschikking. Als een leerplichtambtenaar meldt dat een kind weer


23

Winnaar Actiemarathon:

Verzuimassistent belt spijbelaars op

Elly van de Bree, manager onderwijsservice bij ROC ID College, snijdt de finish-taart aan

Onder het motto ‘Maak werk van uitval en verzuim’ stelde het Zuid-Hollandse ID College twaalf assistenten verzuim aan. De jury noemde het ‘in al zijn eenvoud een prachtig plan’ en riep de school uit tot winnaar van de Actiemarathon 2010. Tekst: Bea Ros | Foto’s: Jeroen Jumelet

Schrijf zoveel mogelijk vmbo-geslaagden in voor een vervolgopleiding. Dat was de inzet van de Actiemarathon 2010. Tussen maart en september zetten scholen en

‘Het mes snijdt hier echt aan meer kanten’

gemeenten zich daar met tal van acties voor in. Hun acties richtten zich op de verschillende fases die jongeren doorlopen bij het kiezen van een vervolgopleiding: oriënteren, kiezen, inschrijven en daadwerkelijk starten.

bellen pas later. ‘Dat is niet effectief, want zo kun je die jongeren kwijtraken.’ Daarom werkt met ingang van dit

Eenvoud

schooljaar op elk van de twaalf locaties een verzuim

Met de actie ‘Maak werk van uitval en verzuim’ richtte

assistent. Ze bellen jongeren die verzuimen meteen

het ROC ID College zijn pijlen op die laatste fase, vertelt

dezelfde dag op en, bij studenten onder 18 jaar, ook

Elly van de Bree, manager van het onderwijsservice

hun ouders. Voor deze nieuwe functie zijn in nauwe

bureau en brein achter de actie. ‘Elk jaar blijkt bij de start

samenwerking met het UWV jonge werkzoekenden

van het schooljaar dat nieuw aangemelde studenten niet

geselecteerd.

komen opdagen, ondanks een intakegesprek en ingevuld inschrijfformulier. Dat kan allerlei oorzaken hebben.

‘In al zijn eenvoud een prachtig plan’, vindt Jan van Zijl, voorzitter van de MBO Raad en lid van de jury die alle

Mogelijk zijn ze bang voor iets nieuws, nog met vakantie

acties beoordeelde. ‘Het mes snijdt hier echt aan meer

of zijn ze toch gaan werken.’ Om te weten wat er aan de

kanten: het zet de aanval in tegen verzuim, verlicht de

hand is, moeten docenten die jongeren bellen. Maar dat

taak van docenten en helpt ook nog eens mensen uit de

schiet er in de drukte van introductie vaak bij in of ze

bakken van het UWV.’

24


Aandacht De assistenten verzuim werken nu enkele weken en de eerste resultaten zijn positief. Er wordt minder gespijbeld.

Finish-taart aansnijden

‘Het zoemde al snel rond in school dat je meteen gebeld wordt als je spijbelt’, vertelt Van de Bree. ‘En onlangs gaf ik een praatje op een vmbo-school en daar hoorde ik: ‘Op het ID College moet je oppassen met spijbelen, want daar controleren ze heel streng.’ Dat is mooi, dan werkt het ook preventief.’ ‘De studenten zelf waarderen de nieuwe aanpak. Dat heeft te maken met aandacht’, verklaart Otto Jelsma, collegevoorzitter van het ID College. ‘Wij streven ernaar dat onze studenten zich gekend en erkend voelen. Dat geldt in de volle breedte van ons schoolbeleid en deze actie is daar een mooi voorbeeld van. Elke student die uitvalt, begint met een keertje spijbelen. Als dat niet opgemerkt wordt, doet hij het nog een keertje en dan

Wethouder Michel du Chatinier feliciteert Elly van de Bree

nog eens en dan kan het afglijden beginnen.’ De assistenten vormen het begin van de keten van aanval op verzuim. De leerplichtambtenaar is de volgende schakel. ‘Wij zorgen voor vroege opsporing van risico studenten’, stelt Van de Bree. ‘De assistenten rapporteren het als eenzelfde student erg vaak verzuimt.’

‘De studenten zelf waarderen de nieuwe aanpak. Dat heeft te maken met aandacht’

Bij echte probleemgevallen is er meer nodig dan een Actiemarathon, stelt Jan van Zijl. ‘Met deze acties halen we zogezegd het laaghangende fruit binnen. De harde kern, jongeren met meervoudige problemen, vraagt heel veel begeleiding. Dan ben je er niet met een telefoontje en ook niet met twee.’

Oud-student Een brassband zorgde voor muziek

De assistenten op het ID College hebben een jaarcontract en worden voornamelijk bekostigd uit de vsv-gelden. Bij gebleken succes zal de school de functies zeker continueren, verzekert Jelsma. ‘Deze functie kan zichzelf terugverdienen, want elke student die uitvalt, kost ons geld.’ Een eerste succes lijkt alvast geboekt. Een van de verzuimassistenten blijkt een oud-student die de school voortijdig heeft verlaten. Van de Bree: ‘We zorgen er natuurlijk voor dat zij op onze school alsnog haar startkwalificatie gaat halen.’

Meer informatie Voor meer informatie ga naar www.actiemarathon.nl. Voor vragen over de verzuimassistenten op ROC ID Jan van Zijl overhandigt de oorkonde aan Elly van de Bree

College, Elly van de Bree, [email protected].


25

Regionale Jeugdagenda:

Hulp kan efficiënter Stop de losse projecten voor jeugd. Laat onderwijs, jeugdzorg en jeugdwerkgelegenheid op regionaal niveau samenwerken. Verbind daar alle zaken die kunnen bevorderen dat de jeugd zich goed en veilig ontwikkelt. Want lokaal is te klein en nationaal te groot. Met dat idee, dat de voorlopige naam Regionale Jeugdagenda meekreeg, ging Carry Roozemond op bezoek bij Jan van Zijl, voorzitter van de MBO Raad. ‘Dat regionale opleidingencentra gebaat zijn bij een regionale aanpak moge duidelijk zijn’, stelt hij vast.

26


Tekst en foto: Rob de Blok Illustratie: Welmoet de Graaf

centrum vanzelfsprekend. Alleen al

met een startkwalificatie of om

onduidelijke wirwar van organisaties,

Er bestaat in Nederland een

omdat er megabezuinigingen komen

het aantal vsv’ers dat in een regio

personen en wetten en regelingen

op jeugdzorg en op passend onder-

moet afnemen. Het gaat om die vijf

die zich bezighouden met de jeugd.

wijs. Wij hebben gevraagd om net als

procent waar het niet zo goed mee

Samenwerking is geboden, willen we

op het vmbo extra zorgmiddelen in

gaat. Hoe organiseer je voor hen

een schijn van kans maken de gestel-

te kunnen zetten; hebben we niet

adequate hulp? Dan praat je over

de doelen van passend onderwijs,

gekregen. Maar bezuinigen moeten

vertrouwen. Ik denk dat zo’n Regio-

terugdringen van schoolverzuim en

we wel. Hoe mij dat ook tegen de

nale Jeugdagenda een forum

voortijdig schoolverlaten te halen.

borst stuit, het biedt één kleine kans,

daarvoor is.’

Om maar te zwijgen van nieuwe

namelijk dat we gedwongen worden

beleidsdoelen als het bieden van

om het efficiënter te organiseren.

Engagement

perspectief aan Wajongers. Dit alles

En vriend en vijand zijn het erover

Volgens Van Zijl heeft de school

onder het gesternte van bezuinigingen.

eens dat de aanpak van kwetsbare

geen verantwoordelijkheid in het

Het agenderen van jeugd op regio-

jongeren echt efficiënter kan.’

organiseren van zorg, maar wel in

naal niveau kan een efficiencyslag in de hulpverlening realiseren. Over de Regionale Jeugdagenda kunnen de respectievelijke voorzitters van Ingrado en de MBO Raad, Carry Roozemond en Jan van Zijl elkaar snel vinden: ‘We winnen door de

‘Het gaat om die vijf procent waar het niet zo goed mee gaat. Hoe organiseer je voor hen adequate hulp?’

inefficiëntie eruit te halen.’ Het kost de beide voorzitters weinig moeite de hand in eigen

‘Momenteel is zorgen adviesteam

het faciliteren ervan. ‘School is geen

boezem te steken als het gaat om

bij ons het toverwoord. Je ziet dat

jeugdzorginstelling’, stelt hij. ‘Het

goedbedoeld maar inefficiënt werk.

dat in den lande heel verschillend

beste zou zijn als je het aanbod van

Van leerplichtambtenaren die de

georganiseerd wordt. Er zijn ver

de hulp concentreert óp de school,

scholen maar blijven verwijten dat ze

gadercircuits ontstaan, maar ook

maar niet laat organiseren door de

niet genoeg doen, tot mbo-scholen

teams die lean en mean de verant-

school. Jeugdzorg, maatschappelijk

die hun zorgen adviesteam laten

woordelijkheden hebben verdeeld.

werk, schuldhulpverlening – ze zijn

verwateren tot enorme vergader

Dat laatste bespaart kosten en

allemaal welkom. De leraar die een

circuits die niets te maken hebben

maakt hulp efficiënt. Dat is geen

probleem ervaart bij Pietje kan hem

met het verlenen van zorg. ‘Ik zoek

kwestie van convenanten, het draait

daar naartoe sturen. Eens in de

het liever in samenwerking dan

om mensen die hun verantwoorde-

elkaar de maat nemen’, zegt Carry

lijkheden pakken op alle aspecten

Roozemond. ‘Onder meer met de

van verzuim en zorg.’

MBO Raad. Want het is fijn dat er

Roozemond: ‘Je moet gaan voor

zoveel wetten en maatregelen

het gezamenlijk resultaat. Als een

voor jongeren zijn, maar ik ben van

decaan van een mbo zegt dat het

mening dat het beter zou gaan met

even niet meer lukt met een jongere,

de jeugd in Nederland als we dat

heeft het geen zin te wijzen op wat

regionaal met elkaar zouden

hij verkeerd heeft gedaan. Anderen

afstemmen en organiseren.’

moeten die leerling dan even overnemen. Geen budgetstrijd à la ‘ja

Toverwoord

makkelijk dat ze hem naar ons doen

Jan van Zijl: ‘Het begrip regio zit

want dan kunnen zij cashen en

in ons genenpakket. Dat je een

hebben wij alle probleemjongeren.

regionale agenda moet maken, lijkt

Het gaat uiteindelijk niet om quota

me voor een regionaal opleidingen-

van jongeren die je moet afleveren

Carry Roozemond in gesprek met Jan van Zijl


27

‘Het agenderen van jeugd op regionaal niveau kan een efficiencyslag in de hulpverlening realiseren’

drugsproblemen tot huisvesting

beleidsmatige aspecten langs: het

voor tienermoeders. Allemaal prima,

zou toch mooi zijn als gemeenten

maar toen de financiële last van al

dit of dat zouden oppakken of als

die arrangementen het Albeda

de subsidiegever zou toestaan dat

boven het hoofd groeide, gaf

we... Dat zijn de zaken die je op de

niemand thuis om hulp te bieden.

regionale agenda zet, zodat de

Zo ging het dus niet.’

zorgen adviesteams hun werk

Carry Roozemond: ‘Nee, ik ben de eerste die erkent dat dat anders had gemoeten. Precies hiervoor heb je

kunnen doen. Wij zijn beschikbaar voor zo’n samenwerking.’ Blijft over de vraag waarom

een regionale jeugdagenda nodig.

andere organisaties eraan mee

Hij kreeg het niet als regionaal

zouden doen. Een Bureau Jeugdzorg

probleem geagendeerd en daarmee

of een Jeugd-GGZ heeft al genoeg

was het geen gezamenlijke uitda-

werk zoals het is – of juister: moet

veertien dagen controleert het

ging. Daarom is hij het – gelukkig

al wachtlijsten hanteren. Volgens

zorgen adviesteam of iedereen

voor die jongeren – zelf gaan doen,

Roozemond is het simpel: ‘Hoe

doet wat is afgesproken.’

terwijl het regionaal had gemoeten.’

sneller je erbij bent, hoe sneller je ze

Roozemond wil ‘de barricades

weer kwijt bent. Daarnaast verwacht

op’ met voorbeelden waar het prima

Doeclub

ik dat als wij onze winst halen door

loopt: ‘Zwolle, Rotterdam, Heeren-

Van Zijl denkt dat een regionale

de inefficiëntie eruit te halen, we

veen, het ID-college in Alphen: het

jeugdagenda kan starten met een

daarmee ook andere partijen

gaat op verschillende plaatsen heel

beperkt aantal deelnemers: de

verplichten.’

erg goed. Er zijn initiatieven, ideeën

Bureaus Jeugdzorg, een paar

en dingen die werken. In feite werkt

jeugdzorgaanbieders, het UWV, RMC.

Als de inefficiëntie uit de vergader

men daar al met een regionale

‘Als die het praktische uitgangspunt

circuits is geklopt, kan iedereen met

jeugdagenda, al hebben ze er

omarmen dat scholen de vindplaat-

groter gezag een beroep doen op

misschien geen idee van dat ik dat

sen zijn en dat zij de hulp dichtbij

elkaar. Een goed functionerend

zo noem. Ik wil die gebieden waar-

of in de school aanbieden, dan kan

zorgen adviesteam dat een beroep

van wij weten dat het werkt in het

het een doeclub worden en geen

doet op de deskundigheid van een

zonnetje zetten. Laten we de

praatcircuit. Daar worden de trends

GGZ moet boter bij de vis krijgen.

succesvolle aanpak naar buiten

waargenomen: hé, het loopt ons

Wij zijn als school alleen vindplaats;

brengen als winst. Ik word er zo

over de schoenen met al die

als de GGZ niet levert, is dat reden

verschrikkelijk niet goed van om met

tienermoeders, dat pak je niet lokaal

voor een gesprek op regionaal of

herfstige gezichten steeds weer te

aan maar regionaal. Of er komen

zo nodig op landelijk niveau.’

Van Zijl: ‘Van harte mee eens.

moeten praten over schoolverlaters en ongemotiveerde jongeren en hoe we nu toch weer onze targets kunnen halen. Ik kijk veel liever

Regio, welke regio?

naar iemand als Piet Boekhoud, de voormalige bestuursvoorzitter van

Op lokaal niveau worden signalen weliswaar opgepikt maar de slagkracht

ROC Albeda College. Die was enorm

is er meestal te klein. Die verbinding met de praktijk is er in de regio ook,

succesvol met zijn Wijkschool voor

terwijl daar eerder oplossingen te vinden zijn voor hardnekkige of de

jongeren die eigenlijk waren afge-

lokale situatie overstijgende problematiek. Daarom ziet Ingrado de regio

schreven.’

als de ideale schaal.

Jan van Zijl: ‘Daar ben ik het

Als de regio de schaal is dringt zich de vraag op wat een regio dan is.

graag mee eens, maar dat succes

Nederland kent regio-indelingen voor het bestrijden van voortijdig

had ook een keerzijde. Boekhoud

schoolverlaten (39 RMC’s), voor de aanpak van jeugdwerkeloosheid

en zijn mensen hebben vanuit een

(30 werkpleinen), voor de jeugdzorg (15 provinciale en grootstedelijke)

engagement dat hoger is dan de

en daarnaast nog verschillende werkgebieden voor de handhaving

Euromast zelf regie genomen voor

(de arrondissementen en de bureaus Halt). Ingrado wil zich hard maken

vraagstukken waarvoor zij formeel

voor een eenduidiger indeling. Daarbij lijkt aansluiting bij de regio-indeling

en wettelijk niet verantwoordelijk

van RMC’s op dit moment het meest praktisch. Zie hierover ook het

waren. Het Albeda bedacht con

artikel over Ingrado-rayons elders in dit nummer.

cepten voor allerlei narigheid, van

28


De leerplicht onderzocht:

Graag meer eenduidigheid in uitvoering Gelijke straffen voor gelijke vergrijpen? Dat blijkt in het geval van schoolverzuim nog lang niet overal het geval. Afspraken over meer uniformiteit zouden goed zijn. Ook de Leerplichtwet zou op sommige punten duidelijker mogen. Aldus enkele aanbevelingen van Jos Lubberman en Susan Warmerdam van Ecorys op basis van hun onderzoeken naar de leerplicht. Tekst: Bea Ros | Illustratie: Welmoet de Graaf

De gemiddelde leerplichtambtenaar heeft een hbo-

gemeenten met veel casussen zonder digitaal registratie-

opleiding, zit in functieschaal 9, heeft een aanstelling

systeem. De cijfers zijn dan niet paraat, men moet de

van 0,7 fte en is de meeste tijd kwijt aan het afhandelen

papieren dossiers in om ze te vergaren. Dat is niet

van verzuim. Deze en meer gegevens zijn te vinden in het

efficiënt.’ Overigens pleiten de onderzoekers niet meteen

rapport van onderzoeksbureau Ecorys naar de leerplicht-

voor een landelijk registratiesysteem. Met gevoel voor

functie in Nederland. Ecorys zette de gegevens op

understatement: ‘Er zitten ook nadelen aan grootschalige

verzoek van het Ministerie van OCW en met hulp van

ict-projecten. Maar per gemeente moeten gegevens snel

Ingrado op een rijtje. Ook een tweede onderzoek, naar het

oproepbaar zijn.’

verlenen van vrijstellingen, was vooral inventariserend.

Verder bestaan er grote verschillen in wat er precies

Maar onderzoekers Jos Lubberman en Susan Warmer-

geregistreerd wordt, vult Warmerdam aan. ‘Het zou goed

dam kunnen op basis van alle cijfers wel enkele aan

zijn als daar richtlijnen voor komen. Hierbij kun je denken

bevelingen doen voor verbeteringen.

aan een basisformat waarin onder meer de datum, de onderwijssector en de grond van vrijstelling moeten

Rare situaties

worden geregistreerd.’

Gemeenten blijken gemiddeld genomen te voldoen aan de Ingrado-richtlijn van 1 fte per 3800 leerplichtigen.

Handvatten

Dit is echter gemiddeld, er zijn ook gemeenten die er

Leerplichtambtenaren melden bovendien nogal eens te

(fors) onder of boven zitten. ‘Waar heeft dat mee te

worstelen met de wettelijke bepalingen voor vrijstellingen.

maken’, vraagt Jos Lubberman zich hardop af. Hij noemt

Zo is artikel 5c (volgen van onderwijs in het buitenland)

als mogelijke verklaringen de caseload en problematiek

lastig. Steeds vaker (52 procent) gaat het om niet-wester-

in een gemeente of beschikbare middelen.

se landen en dan is het moeilijk voor leerplichtambtenaren

Verder leidt de beleidsvrijheid van gemeenten soms

om te controleren of schoolverklaringen wel deugen.

tot rare situaties, vertelt Lubberman. ‘Als in een en

Verder is artikel 15 voor meer uitleg vatbaar: ‘genieten van

dezelfde klas drie leerlingen uit verschillende gemeenten

voldoende onderwijs op andere wijze’. ‘Dat blijkt nogal

spijbelen, kan het voorkomen dat de één een boete krijgt,

eens een vluchtcategorie voor het verlenen van vrijstelling’,

de andere een berisping en de derde helemaal niets

zegt Warmerdam. ‘Het zou goed zijn als er handvatten

hoort.’ Dat is natuurlijk raar en levert terecht vragen van

komen voor wat onder voldoende en andere wijze verstaan

ouders op. Het zou goed zijn als ambtenaren daar samen,

moet worden. Dat kun je doen door aan te dringen op

bijvoorbeeld regionaal of landelijk binnen Ingrado,

aanscherping van de wettelijke bepalingen

afspraken over maken.

of door daar samen binnen Ingrado afspraken over te maken.’ Samenvattend stelt Warmerdam: ‘Het uitvoeren

Papieren dossiers

van de Leerplichtwet is mensenwerk en elke casus is

Registratie is een ander punt waar verbetering mogelijk

anders. Maar iets meer uniformiteit zou goed zijn.’

is. De meeste gemeenten of samenwerkingsverbanden hebben een geautomatiseerde registratie van verleende

Meer informatie

vrijstellingen, maar 42 procent beschikt daar (nog) niet

Op www.ecorys.nl zijn de rapporten De leerplichtfunctie in

over. ‘Geen probleem als een gemeente een of twee

Nederland en Vrijstelling van inschrijving te downloaden.

casussen heeft’, vindt Lubberman. ‘Maar er zijn ook


29

Ingrado-leden:

Tips en adviezen voor het nieuwe kabinet Sape van der Werf

Hans Moelands

‘Het nieuwe kabinet wil Een leven lang leren stimuleren.

‘De ov-jaarkaart moet ook aan mbo-ers worden gegeven.

Daar sta ik helemaal achter. Het is belangrijk dat je je

Nu is het vaak zo dat de ouders zelf de reiskosten moeten

blijft ontwikkelen. Maar dan moet de maatregel waar-

betalen. Dat is een barrière bij de keuze voor een opleiding.

door 30-plussers in het mbo niet meer bekostigd

Als de afstand van huis naar school te groot is, volgt vaak

worden zo snel mogelijk weer worden teruggedraaid.’

een negatieve keuze, namelijk voor een opleiding die niet helemaal de voorkeur heeft, maar die dichterbij is. Daardoor wordt het risico van uitval vergroot.’

Hester Bergmans

Hans de Vaan

‘Investeren in jongeren is investeren in de toekomst. Dat

‘Wij steken op het ROC veel energie in het voorkomen van

moet het kabinet voortdurend voor ogen houden. Dat

voortijdig schoolverlaten. Graag zou ik zien dat daarvoor

gaat verder dan alleen het benutten van talent voor de

meer ruimte komt en meer geld. Er zijn nu te weinig en

gewenste kenniseconomie. Nu ligt de nadruk heel sterk

vaak helemaal geen instroommogelijkheden. En daar-

op het cognitieve, terwijl het voor een gezonde samen

door zijn er teveel thuiszitters. Ook zijn er te weinig

leving ook heel belangrijk is hoe je met elkaar omgaat.

leerwerkplekken, vooral voor leerlingen van niveau 1 en 2.

Op dit moment worden de kansen van kinderen en

Als de scholen in het mbo daar meer mogelijkheden

jongeren te veel bepaald door hoe je presteert.’

zouden krijgen, is er veel winst te behalen.’

Ton van der Hulst ‘Alom heerst de indruk dat het onderwijs wordt gespaard bij de harde bezuinigingen, maar ik heb het idee dat het onderwijs er hooguit genadig vanaf komt. Wat ik wel goed vind is wat er geformuleerd is over voortijdig schoolverlaten. Dat is een belangrijk beleidsonderwerp en ik ben gematigd optimistisch dat het streven naar maximaal 25.000 vsv-ers haalbaar is. Als dit streven gepaard gaat met brede bewustwording en een sluitende aanpak is er volgens mij een wereld te winnen. Het duidt er in ieder geval al op dat minister Van Bijsterveldt de noodzaak ervan ziet. Voor Ingrado ligt hier een cruciale rol weggelegd.’

30


Elly Zwinkels ‘Ik ben blij met het voornemen om van 35.000 naar 25.000 vsv-ers te gaan. Maar dat kan niet zonder extra geld. De mogelijkheden om echt maatwerk te leveren zijn nu veel te gering. Je hebt vaak te maken met jongeren die overbelast zijn met problemen op meerdere gebieden. Je kunt wel zeggen dat die weer naar school moeten om een startkwalificatie te gaan halen, maar voordat ze daar aan toe zijn, moeten ze eerst hun problemen oplossen. Daar moeten wij als leerplichtambtenaren misschien een bijdrage aan leveren. Want alleen maar handhaven is niet haalbaar.’

Jamila Aharouil

Laurien Putting

‘Ik vind het een grote fout dat er plannen zijn om te tornen

‘Er zou meer geld moeten komen voor pedagogisch

aan de studiefinanciering. Als jongeren straks nog meer

conciërges. En ik wil ik pleiten voor een beter contact

zelf moeten gaan betalen, zullen zij eerder besluiten om

met thuis. Mentoren zouden wat mij betreft minimaal

te stoppen met hun opleiding of studie. Bij jongeren die

een keer per jaar op huisbezoek moeten gaan, zodat ze

nog thuis wonen, zal de druk toenemen om bij te dragen

de thuissituatie van hun leerlingen kennen. Om de band

aan het huishouden. Mensen met jonge gezinnen zullen,

met de leerlingen te vergroten kan ik me ook voorstellen

als zij moeten kiezen, eerder gaan werken dan gaan

dat de directeur elke ochtend bij de deur de leerlingen

studeren. Zij moeten toch hun gezin onderhouden.’

verwelkomt. Als je je gewaardeerd weet en welkom voelt op school, wordt de drang om te spijbelen vanzelf een stuk minder.’

Hetty Kulik

Monique Plouvier

‘Waar ik wel benieuwd naar ben is waar het geld blijft

‘Belangrijk is dat het cluster-4-onderwijs meer speerpunt

dat niet geclaimd wordt. Elke school krijgt een bepaald

wordt. Het wordt steeds moeilijker om een rec-4 beschik-

bedrag per leerling en de peildatum daarvoor is 1 oktober.

king te krijgen en er komen ook geen extra plaatsen.

Maar als een leerling dankzij onze inspanningen op 1

Daardoor zie je deze groep in het thuiszittersonderzoek

november naar school gaat, wordt deze niet bekostigd.

elk jaar groeien. Ouders zeggen dat hun kind wel naar

Ik neem dus aan dat er na 1 oktober geld over is, maar

school moet, maar niet naar school kan. Er moeten dus

het lukt ons niet om dat los te krijgen. Er zijn nu scholen

meer plaatsen komen en dat betekent dat de wetgeving

die leerlingen weigeren omdat ze er geen geld voor

op dat gebied moet worden aangescherpt. Juist omdat

krijgen. Daarom zou ik graag zien dat er een andere

het gaat om een kwetsbare groep leerlingen. Uiteindelijk

regeling komt, waarbij het geld het kind volgt.’

wordt het recht dat iedereen heeft op onderwijs voor deze groep niet waargemaakt.’


31

Advertentie

• Leerplicht-administratie • RMC-administratie • Sluitende aanpak • Jongerenloket • Werkprocesondersteuning • Zaak- en taakgestuurde dossiervorming • Verwijsindex/ Signalering • Leerlingenvervoer Flexibel Cliëntvolgsysteem van 0 tot 28 jaar In het doorlopend cliëntdossier van het Jeugdvolgsysteem (JVS) staat de jongere van 0 tot 28 (inclusief Wet WIJ) centraal. Het JVS maakt het bijhouden van uw leerplichten/of RMC administratie snel en gemakkelijk. Het helpt u overzicht te verkrijgen. Indien gewenst kan het cliëntdossier volledig papierloos worden gemaakt, zodat makkelijk buiten kantoor kan worden gewerkt en case-overdracht tussen collega’s wordt vereenvoudigd. Werkelijk alle relevante informatie kan gekoppeld worden aan één jongere of school.

partij relevante gegevens zichtbaar zijn. Ideaal dus om een sluitende aanpak te realiseren. De beveiliging staat als een huis met onder andere uitgebreide autorisatiemogelijkheden en dataencryptie. De mensen van MetaObjects zien het einde van de implementatie niet als het einde van de relatie, maar juist als de eigenlijke start. We gaan flexibel om met veranderingen en uitbreidingen. Met behulp van het JVS faciliteren wij u om goed georganiseerd te zijn en dat ook te blijven!

Goed georganiseerd zijn, en blijven!

Contact

Het Jeugdvolgsysteem ondersteunt u niet alleen bij de uitvoering, maar ook bij de inrichting van een goede leerplicht en/of RMC-organisatie. Ook als u regionaal of in ketenverband wilt samenwerken is het JVS uniek. Iedere organisatie krijgt zijn eigen virtuele omgeving waarin alleen de voor die

Nieuwsgierig geworden? Bezoek dan de JVS-website www.jeugdvolgsysteem.nl voor nadere informatie en bel ons voor een afspraak met demonstratie (Wim Cuijten: 040 750 1617).

MetaObjects Benelux B.V. | Telefoon: 040 – 750 1618 | E-mail: [email protected] | www.metaobjects.nl | Adres: Croy 7P, 5653 LC Eindhoven

Van onderzoek tot actie

Recommend Documents