Reportage handelsreis
Foto: OGC
Turkije wil logistieke hub voor de wereld zijn
Van minaretten... Turkije, draaischijf van goederenstromen tussen west en oost en omgekeerd, oogt sexy en lijkt voor het Nederlandse logistieke bedrijfsleven een land van melk en honing. De werkelijkheid is dat datzelfde bedrijfsleven nog flink de handen uit de mouwen moet steken om een goede positie op het Turkse toneel te veroveren. Een recente handelsmissie onder leiding van minister Karla Peijs van Verkeer en Waterstaat geeft een delegatie van Nederlandse ondernemers een hoogstnoodzakelijk duwtje in de rug. Door Paulus Eras
T
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E 09 / 2006
40
urkije eist zijn plek op het wereldtoneel op. Veel tekenen wijzen erop dat het land zich met zijn ruim zeventig miljoen inwoners in een nieuwe richting ontwikkeld: na de Zuidoost-Aziatische landen, China en India verschijnt een nieuwe Young Tiger aan het firmament. De Turkse economie zal groeicijfers vertonen die tot voor kort alleen de economieën van China en India konden worden toegedicht, en het land, ietwat anders dan de andere Young Tigers, zal grote logistieke betekenis hebben in de goederenstromen tussen Oost en West en vice versa. Ö. Getía Nuho lu, president van UND, de Turkse organisatie van internationale wegvervoerondernemingen, typeert de positie van Turkije als uiterst strategisch, niet
alleen in geopolitieke en economische zin, maar vooral ook in logistieke zin. ‘Turkije is niets minder dan de logistieke hub voor drie continenten, dus niet alleen een hub in de goederenstroom in de regio maar zelfs voor de wereld. De logistieke betekenis ervan ontstijgt eigenlijk zijn geografische en huidige economische positie. Deze gateway-functie is de werkelijke toegevoegde waarde van het land.’ In de visie van Nuho lu staat zijn land in het hart van de euraziatische goederenstromen en is het trait d’union tussen Europa, de Balkan, de landen rond de Zwarte Zee, de Kaukasus, het Midden-Oosten en Noord-Afrika. En zelfs verder. ‘Turkije verbindt de trans-Europese netwerken met het Midden-Oosten en Azië via pan-Euro-
pese corridors, zeg maar de kortste en meest efficiënte transportverbinding langs de euraziatische route.’
Nederland ingehaald Producerend, verladend en logistiek Nederland kan zijn voordeel doen met de ontwikkelingen in de Turkse regio. Maar de positie van datzelfde bedrijfsleven in Turkije lijkt langzamerhand te verbleken. Ons land is al geruime tijd niet meer een van de belangrijkste handelspartners van het land van minaretten en schatten uit de Klassieke Oudheid. Duitsland, Italië en Spanje, Iran en Roemenië hebben Nederland links en rechts ingehaald. Weliswaar is ons land in Turkije wel de belangrijkste investeerder, maar het zijn voornamelijk
naar containerkranen te nemen, maar ook om de nodige massagewerkzaamheden te plegen. De eind september richting Turkije georganiseerde missie onder leiding van minister Karla Peijs van Verkeer en Waterstaat bood voor overheid en ondernemingen een mooie gelegenheid zich te manifesteren. Wegvervoer, spoor- en havensector en innovatieve bedrijven participeerden.
Gateway-functie
09 / 2006
Maar het lijken vooral individuele ondernemers die het voortouw moeten nemen. Van hen zal afhangen of Nederland zijn achterstand kan inhalen. Franck Rynart, president en CEO van logistiek dienstverlener Rynart Group, wil zich niet laten opwinden door cijfers. Hij ziet met de Nederlandse overheid wel degelijk goede mogelijkheden voor het Nederlands logistiek bedrijfsleven. Maar dan wel onder voorwaarden. Geloof in die mogelijkheden en in eigen kunnen op de eerste plaats. ‘Nederlandse logistiek dienstverleners dienen fysiek in Turkije aanwezig te zijn, anders is een Turks avontuur tot misluk-
ken gedoemd. Ze moeten op zoek naar vormen van dienstverlening voor hun opdrachtgevers. Centraal staat immers de taak klanten te ondersteunen in hun groeiscenario’s. Alleen daarmee slagen zij er in hun klantenportfolio uit te breiden en te vernieuwen. Mijn ervaringen zijn: verrassingen kunnen je overvallen, maar zie die als een uitdaging. Wees flexibel, leer ontwikkelingen te absorberen en te adopteren. Natuurlijk staat als olie op de peilstok dat Turkse en Nederlandse ondernemers verschillen, in achtergrond, in zakelijke mores. Maar laat vooringenomenheid en negatieve meningen over Turken en Turks ondernemerschap rigoureus varen.’ Rynart mag gerust ervaringsdeskundige heten: hij is met het bedrijf al sinds 1969 in Turkije en Griekenland aanwezig. In 2002 heeft de logistiek dienstverlener een nieuw distributiecentrum in Istanbul betrokken. Daarmee wil het zich opmaken voor de strijd die de aanstaande gatewayfunctie van Turkije oproept. ‘Laten we om te beginnen erkennen dat de in Nederland geïmmigreerde Turken de wegbereider
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E
buitenlandse bedrijven die om belastingtechnische redenen hun hoofdkwartier in Nederland hebben gevestigd, die in Turkije investeren. Is Nederland in staat op korte termijn te demarreren? De Nederlandse overheid vindt van wel. Nederlandse bedrijven kunnen deelnemen aan tenders en zo contracten verdienen en er is een veelheid aan, veelal infrastructurele projecten gaande. Tja, kunnen. Ook zijn er volgens Nederlandse ambtenaren kansen voor het vervoerend bedrijfsleven, in het bijzonder het goederenvervoer over de weg – een van de drie door de overheid geïdentificeerde topsectoren. Maar het is de vraag of we niet al te laat zijn. Prijsconcurrentie van wegvervoerders uit nieuwe lidstaten als Tsjechië, Polen, Hongarije en Slowakije, maar ook Iran en Rusland, maken de spoeling wel erg dun. Het dramatisch afnemende aandeel van Nederlandse wegvervoerbedrijven in import- en exportritten illustreert dat. Hoogste tijd dus voor het organiseren van een Nederlandse handelsdelegatie richting Turkije, niet alleen om polshoogte
41
‘Wegvervoer is onvervangbaar en onmisbare voor ontwikkeling van Turkse economie en hubfunctie’ zijn geweest voor de Turks-Nederlandse handelsbetrekkingen en op een zeker niveau hebben gebracht. Maar ook Nederlandse opdrachtgevers herkenden Turkije al in de jaren tachtig als land met grote mogelijkheden. En nu heeft Turkije een sterke toekomst voor zich met een sterk groeiende economie. Het wordt tijd dat wij hardop durven uitspreken dat Turkije een voortreffelijke gateway-functie kan vervullen en de economische motor voor Oost en West kan zijn.’
Stabiliteit en betrouwbaarheid
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E 09 / 2006
42
Mooi en aardig, maar is zoiets als ketendenken – onder meer assortimentbeheer, voorraadkosten, operationele vraagstukken – ook al naar Turkije overgeslagen, naar zowel productiebedrijven als logistiek dienstverleners? Het ziet er naar uit dat Supply Chain management in Turkije nog in de kinderschoenen staat. ‘Met ICT en automatische identificatie bij voorraadhoudende bedrijven, in de productiesector en de logistiek, is nog wel een slag te maken. Het Nederlandse begrip logistiek verschilt wel wat van het Turkse equivalent. Waar Nederlandse logistiek zich richt op het bedenken van een optimaal ketenconcept, is Turkse logistiek meer of min gelijkgesteld aan wegtransport, geavanceerde bedrijven daargelaten’, zegt Ambro van Oosterhout, directeur Supply Chain van Janssen Logistics Turkey. Het bedrijf heeft een vaste staf van twee medewerkers in Istanbul als onderdeel van een compleet projectteam voor Europa. Franck Rynart is iets optimistischer. ‘Ik signaleer dat de logistieke vraag in Turkije verandert. Prijs als beslissend element in inkoopgedrag verliest aan belang. Bedrijven die in staat zijn kwaliteit gecombineerd met flexibiliteit aan de logistieke keten te leveren, krijgen meer en meer de kans. Logisch, ook Turkse opdrachtgevers, zeker in de detailhandel, zoeken meer stabiliteit en betrouwbaarheid.’ Van Oosterhout: ‘Het Turkse bedrijfsleven is tamelijk hiërarchisch ingesteld. Daar dienen Nederlandse ondernemers rekening mee te houden. Wel zie ik dat Turkse ondernemers allengs meer bereid zijn naar door ons aangedragen logistieke
turks wegtransport Werknemers wegvervoer:
300.000
Aantal vergunninghouders int. wegvervoer:
1.340
Capaciteit wagenpark:
2 miljard ton
Aantal trekkers:
40.000
Exportritten in 2005:
1 miljoen
Toegevoegde waarde (2012):
36 miljard euro
Aantal UND-leden:
930
Aantal UND-leden dat op Nederland rijdt:
332
Investeringen UND-leden:
2,24 miljard euro
Bron: UND 2006
mogelijkheden en verbeteringen te kijken.’ De meerwaarde die Nederlandse logistiek dienstverleners dus kunnen leveren, zit ‘m vooral in de logistieke kennis, willen Rynart en Van Oosterhout maar zeggen. ‘Daarin is ons onderscheidend vermogen gelegen.’ Hiërarchie is één ding, maar echte Turkse hindernissen voor ondernemers zijn een instabiel belastingstelsel, toenemende internationale concurrentie en, vooral, de tijd die het Turkije kost zijn gateway-functie te ontwikkelen. Ook Rynart ziet dat ‘de groei van de logistieke industrie niet in de pas loopt met de economische groei’ en daarop achterop dreigt te raken.
Moordend tempo Logistiek dienstverlener Barsan uit Tilburg volgt de Turkse markt al meer dan tien jaar en is in Istanbul vertegenwoordigd met een eigen vestiging. Directeur Theo van Venrooij sondeert de markt met eigen onderzoek en heeft, goed beslagen ten ijs, aan Peijs’ handelsmissie deelgenomen om bij de Turkse overheid informatie los te weken, contacten te leggen en zo zijn investeringsplaatje compleet te krijgen.
‘Het realiseren van een terminal kan op verschillende manieren geschieden, maar het zal de vraag uit de markt zijn die bepalend is. Wij willen onze kennis verdiepen en gebruiken voor de ontwikkeling van verdere toekomstplannen’, zegt hij. ‘Het masterplan voor Istanbul ligt nu vrijwel op tafel en geeft ons beter inzicht in welke richting de stad zich zal ontwikkelen. Dat geeft ons goede argumenten bij de bepaling van de keuze van onze locatie.’ Van Venrooij ziet de Turkse markt zich in een moordend tempo ontwikkelen en daar wil hij graag op meeliften. Hij mikt vooral op nichemarkten, maar gaat bulkvervoer, wanneer en waar zich dat ook voordoet, niet uit de weg. ‘Maar opdrachtgevers verlangen zoveel dingen, die in veel gevallen niet reëel of niet haalbaar zijn’, is zijn ervaring.
Investeren in infrastructuur ‘Voor het goed uitoefenen van die gatewayfunctie en het ontsluiten van de Aziatische corridor dient Turkije zijn infrastructuur volstrekt op orde te hebben, signaleert Jacqueline Tammeroms Bakker, directeurgeneraal Goederenvervoer van het minis-
Fotografie: Henk Regelink, Turks Verkeersbureau
Minister Karla Peijs (l.) laat zich voorlichten door een vrouwelijke Turkse professor van een maritieme faculteit
vlies: de oorlog op de Balkan in de jaren negentig heeft het opzetten van een Ro-Roverbinding op Italië gestimuleerd. Maar Turkije pakt, na jarenlange verwaarlozing, nu ook de binnenlandse weg- en railinfrastructuur aan. Het binnenlandse wegennet is inmiddels met 7.000 kilometer uitgebreid, de Turkse Spoorwegen hebben meer dan 3.000 kilometer railverbindingen gerenoveerd.
Transportwetgeving
rynart group Internationaal logistiek dienstverlener Rynart begon in 1959 in Centraal- en Oost-Europa en is sinds 1969 in Turkije en Griekenland aanwezig, gevolgd door Hongarije (1993). In 1998 opende het bedrijf een distributiecentrum in Boedapest, in 2002 verhuisde het naar een nieuw distributiecentrum in Istanbul. Daarmee wilde het zich gereed maken om te kunnen inspelen op de aanstaande Gateway-functie van Turkije. Het bedrijf biedt onderdak aan 2.300 medewerkers en realiseert een omzet van 105 miljoen euro.
09 / 2006
Ook een compleet nieuwe Turkse transportwetgeving staat in de steigers, ja, is al voor 70 procent af. Daarin speelt het kaderproject van de Europese Unie Twinning een belangrijke rol. Twinning is de praktische uitvoering van het idee dat landen op gelijke basis kennis en ervaring delen, van regering tot regering. De EU heeft geld beschikbaar gesteld om kandidaat-lidstaten te faciliteren. Er lopen veel Twinning-projecten in alle kandidaat-lidstaten. En Turkije: landhervorming tot en met visserijbeleid, maar ook het project Assistance to Turkish Road Transport Sector. Dat bestrijkt de toegang tot het beroep van transportondernemer, toegang tot de
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E
terie van Verkeer en Waterstaat. ‘Er moet op zijn minst een wetgeving voor de transportindustrie op poten worden gezet, de logistieke sector moet aan innovatie doen. En, natuurlijk, de uitvoering in de logistiek zal veilig moeten zijn.’ ‘Zeker, verbetering van infrastructuur: het wegvervoer is onvervangbaar en onmisbaar in de totale economische ontwikkeling van Turkije’, zegt UND-president Nuhoğlu. ‘Gegeven de ontwikkelingen in de regio en de strategische positie van Turkije wil de Turkse wegvervoerindustrie de oude Zijderoute reanimeren.’ De nieuwe Zijderoute is een project dat UND tijdens de IRU-bijeenkomst (International Road Transport Union) in 2005 lanceerde. China, Azerbeidzjan, Pakistan, Bulgarije, Georgië en Iran hebben zich dit jaar bij het initiatief aangesloten. Verder voegt een nieuwe, bijna 2.000 kilometer lange Ro-La-verbinding tussen Halkali (Istanbul) en Wels in Oostenrijk de broodnodige derde modaliteit aan de logistieke configuratie van Turkije toe. Waarmee tevens het congestieprobleem bij Kapikule wordt geattaqueerd. Intermodaal vervoer stond al langer op het Turkse net-
markt, chauffeursopleidingen, deelmarkten als veevervoer, afvalvervoer, vervoer gevaarlijke stoffen, marktordening, de internationale en nationale markt, verkeers- en voertuigveiligheid, kortom professionalisering van de sector. ‘Op alle terreinen proberen we de Turken in onze ervaringen te laten delen’, stelt Twinning-adviseur Ad van Herk. ‘Het inrichten van de vervoerwetgeving bijvoorbeeld. We adviseren, corrigeren, halen uit de concepttekst onvolkomenheden. Dan de wetgeving in de praktijk brengen en vervolgens handhaving en controle in ruime zin.’ Het project wordt, samen met de Turken, door Nederland en Duitsland uitgevoerd. Lastig vindt Van Herk het dat de Turkse overheid worstelt met de coördinatie: in de wegvervoerdiscipline zijn vier ministeries actief, die ‘langs elkaar heen werken, niet met elkaar communiceren, zowel in de voorbereiding als in de afrondende fase’, maar: ‘Dingen moeten groeien in Turkije, de overlegstructuur komt er heus wel aan.’ Het Twinning-project loopt vanaf mei 2006 en is in drie delen opgeknipt: analysefase, aanbevelingen, en dan concretiseren van de aanbevelingen in de Turkse praktijk. Ook de Nederlandse internationale wegvervoerorganisatie NIWO is bij het project betrokken. NIWO-directeur Frans Vrins: ‘Het gaat om het implementeren van het NIWO-con-
43
‘Turkse opdrachtgevers verlangen zoveel dingen, die in veel gevallen niet reëel of niet haalbaar zijn’ cept. Inmiddels zijn de drie toegangseisen – vakbekwaamheid, kredietwaardigheid en betrouwbaarheid – en een vergunningregime in Turkije geland. Het gaat hard in Turkije met die professionalisering. Waar in Nederland bestaande vervoerders worden uitgezonderd van nieuwe regels, is dat in Turkije niet het geval. Ik ben zeer onder de indruk van de snelheid en inzet van Turkse ambtenaren en branchegenoten. Dat is een goede basis om op voort te borduren. Neemt niet weg dat de markt nog moet worden gesaneerd.’
EU-lidmaatschap Het beeld dat de president van UND Nederlandse ondernemers schildert, ziet er oogverblindend en aanlokkelijk uit. ‘Het Turkse internationale wegvervoer wil niet alleen Turkije verder dragen, maar ook de wereld.’ Het ligt voor de hand dat UND de Nederlandse delegatie vanuit een Turkscentrische visie verwelkomt. Nuhoğlu heeft dan ook wel wat te mopperen. Hij wil best een competitieve Turkse wegvervoermarkt die overeenkomstig de normen en opvattingen van de Europese Unie is geharmoniseerd, maar dan moet Nederland wel bijstand verlenen, kennis delen en zakelijke verbindingen met het Nederlands bedrijfsleven garanderen.
De Chinezen willen in Turkije voor de te privatiseren havens management, scheepsbouw en logistieke diensten leveren en mikken ook op de landen aan de Zwarte Zee
‘De uitbreiding van de Unie in 2004 is ten koste gegaan van Turkse vervoerders. Wegvervoerders uit de nieuwe lidstaten hebben gezorgd voor prijserosie in het wegvervoer. Bovendien profiteren zij door cabotagevervoer uit te voeren en van bepaalde quota’s.’ Maar wat ook als een paal boven water
Turkije in cijfers Turkije
Turkse tweebaanswegen (in km.) 20.000
2013
2005
09 / 2006
2001
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E
8.000 6.000 4.000 2.000 0
Dichtheid snelwegen (per 1.000 km ) 2
44 Turkije Ned.
0
200 400
2.622
Aantal inwoners:
70 miljoen
Logistiek bedieningsgebied:
300-400 miljoen
Plaats in wereldeconomie:
nr. 17
Gem. jaarlijkse economische groei:
7,8 procent
Waarde export (2005):
58,7 miljard euro
Waarde goederenstroom Oost-West:
384 miljard euro
Totale FDI in 2005:
76,8 miljard euro
Export richting EU:
52,4%
Import uit EU:
42,2%
Werkloosheid (maart 2006):
11,9%
staat: de Turkse regering en bedrijfsleven hebben er een lief ding voor over lid te worden van de Europese Unie, iets waarmee ze al sinds 1959 worstelen. Op tal van gebieden zetten zij, als smeerolie voor aansluiting, harmonisering met EU-normen, in.
