Reportage
Bloemenbolwerk versterkt Nederland
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E 6 2007
62
Een veiling is een traditioneel verkoopinstrument. Maar de markt voor sierteeltproducten als bloemen en planten verandert razendsnel, wat grote gevolgen heeft voor de bestaande veilingen in Nederland. Om met die veranderingen mee te gaan, en zo de wereldwijde leidende positie van Nederland te behouden, willen Bloemenveiling Aalsmeer en FloraHolland fuseren. Hiermee ontstaat een landelijk netwerk van knooppunten voor sierteeltlogistiek. Door Marco van der Hoeven
1.200 logistieke functies
Marktontwikkelingen, fusieperikelen en efficiency Een halfjaar na de aankondiging van de fusie is nog niet iedereen overtuigd van de noodzaak van die stap. Wat ontbreekt, is het gevoel van urgentie. Niet iedereen kan geloven dat de functie van de veiling dreigt te worden uitgehold door toenemende internationale handelsstromen die aan FloraHolland voorbijgaan. Een feit is dat steeds meer bloemen en planten buiten de veiling om worden verhandeld. Goedkope boeketten uit Kenia gaan rechtstreeks naar de supermarkt in Engeland. Daar komt geen veilingklok aan te pas. De rozenteelt in Nederland loopt sneller terug dan verwacht door de buitenlandse concurrentie. Het verlies wordt goedgemaakt door de vraag naar perkplanten. Maar dat is geen reden om stil te blijven zitten. Samen met ‘Aalsmeer’ verwacht FloraHolland zijn diensten goedkoper te kunnen aanbieden en meer klanten aan te trekken De efficiency kan omhoog, bijvoorbeeld door op alle veilinglocaties met identieke bloemenkarretjes te gaan rijden. Dat vergt een investering van 70 à 80 miljoen euro. In totaal gaan de fusiepartners de komende vijf jaar 400 miljoen euro investeren in verbetering van de doelmatigheid van het veilingproces. Dat moet kwekers en handelaren een besparing van tientallen miljoenen euro’s per jaar opleveren.
6 / 2007
Bij Bloemenveiling Aalsmeer begint de informatiestroom over de te veilen producten bij de meer dan vijfduizend kwekers die bij de coöperatie zijn aangesloten. Zij geven vooraf elektronisch gegevens over de door hen die dag te leveren bloemen door, onder meer over de kwaliteit. Dit resulteert in een kwaliteitsaanduiding die tijdens de veiling naast de klok getoond wordt aan de bieders.
Om te voorkomen dat kwekers een te gunstige voorstelling van zaken geven over hun producten heeft de veiling een betrouwbaarheidsindex gemaakt. Deze index wordt onder meer samengesteld op basis van reacties en klachten van kopers: als er meer klachten over de meegeleverde kwaliteitsinformatie binnenkomen, zakt de leverancier in categorie. Deze beoordeling wordt tijdens de veiling naast de zelf opgegeven kwaliteitsaanduiding getoond, zodat de bieders zich zelf een mening kunnen vormen over de betrouwbaarheid van de informatie. De veiling vervult voor de kwekers een distributierol die zij zelf nooit zo effectief zouden kunnen vervullen bij directe verkoop. De op één dag aangeleverde producten van één van die vijfduizend kwekers kan wel in twintig verschillende transacties worden verkocht aan even zoveel kopers. Tijdens de veiling worden de goederen ter plekke verdeeld en afgeleverd bij de inkopende groothandel of exporteur. Het zwaartepunt van de activiteit bij de veiling is dan ook de logistiek: van de 1.850 mensen die werkzaam zijn bij de veiling in Aalsmeer werken er niet minder dan 1.200 in een logistieke functie. Daarnaast zorgt een veiling ervoor dat een product de juiste marktwaarde krijgt. Zo worden in Aalsmeer per dag ongeveer 21 miljoen bloemen verkocht in zo’n 45.000 transacties. 85 procent van de verhandelde producten gaat naar Europese landen, vijf procent naar de rest van de
Het Financieele Dagblad, 7 mei 2007
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E
Een duidelijke trend in de sierteeltlogistiek is de ontkoppeling van de fysieke goederenstroom en de informatiestroom. Dit hangt samen met de snelle toename van kopen op afstand via het internet. Online verkopen in het veilingverkeer maken nu al tien tot twintig procent van de omzet uit. Daarbij gaat het niet alleen om mensen die van buiten het veilingterrein hun bestellingen doen. Er zijn ook inkopers die in de ene veilingzaal fysiek aanwezig zijn, en via hun laptop gelijktijdig ingelogd zijn op de klok van een andere veilingzaal. In een van de vijf veilingzalen in Aalsmeer worden ondertussen de producten al niet meer tijdens het afslaan vertoond, wat de meerwaarde van aanwezig zijn in die zaal al aanzienlijk kleiner maakt. Dat er toch iedere dag nog zoveel inkopers aanwezig zijn, komt voor een deel doordat zij op die manier de sfeer kunnen proeven, kunnen aanvoelen wat er speelt in de markt en contact hebben met hun collega’s.
Gelezen in:
63
wereld, en tien procent blijft in Nederland. De logistiek rond sierteeltproducten heeft door al deze factoren een geheel eigen karakter. Aad van den Enden is unitmanager Logistiek bij FloraHolland: ‘Een belangrijk kenmerk van sierteeltlogistiek is de lastige planbaarheid. Zowel het aanbod als de vraag fluctueert voortdurend. Dat maakt de organisatie van die logistiek stukken lastiger dan bij producten als bijvoorbeeld koelkasten.’ Van den Enden: ‘Zeker bij bloemen bestaat negentig procent van de transacties uit daghandel. Die handel bestaat aan de ene kant uit duizenden aanbieders, en aan de andere kant uit duizenden kopers, al geldt ook hier de 8020 regel dat twintig procent van de kopers verantwoordelijk is voor tachtig procent van de omzet.’
Diverse schakels Timo Huges, directievoorzitter Bloemenveiling Aalsmeer: ‘Wanneer de kweker gaat snijden, weten wij eigenlijk al wat er in de supply chain op ons af gaat komen.’
Maar de markt verandert snel. Behalve met de push van de veiling zelf krijgt de sierteeltlogistiek steeds meer te maken met de pull-keten, die onder meer uitgaat
van bouwmarkten, tuincentra en supermarktketens. Dit kan zover gaan dat de kassasystemen bij deze bedrijven gekoppeld zijn aan de systemen van de inkopers, die weer een verbinding maken met de kwekers of de veiling. Van den Enden: ‘Eigenlijk is er geen sprake van één keten voor de sierteeltlogistiek. De supply chain bestaat uit een grote diversiteit aan schakels die allemaal met elkaar te maken hebben.’ Hij spreekt daarom liever niet van supply chain management, maar van sierteeltnetwerkmanagement. ‘Dat geeft beter aan dat het onze rol is om die tientallen ketens bij elkaar te brengen.’ De fusie van Bloemenveiling Aalsmeer met FloraHolland past in deze logistieke trend. De transactie is in feite een voortzetting van de strategie waar FloraHolland al enkele jaren mee bezig is. Van den Enden: ‘We hebben enige tijd geleden de keuze gemaakt om samen in één coöperatie te gaan werken met meerdere veilingen.’ Zo is er een netwerk van activiteiten ontstaan in Naaldwijk, Rijnsburg, Bleis-
Bloemenveiling Aalsmeer en FloraHolland in cijfers S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E 6 / 2007
64
Bloemenveiling Aalsmeer had in 2006 een omzet van ruim 1,7 miljard euro (nettowinst: 6 miljoen). Veruit het grootste gedeelte van deze omzet, 1 miljard euro, is gerealiseerd met de verkoop van snijbloemen, de rest met kamerplanten en tuinplanten. Het aantal bloemen dat Bloemenveiling Aalsmeer verkocht bedroeg vorig jaar 4,7 miljard, plus 407 miljoen kamerplanten en 157 miljoen tuinplanten. De populairste bloem is met grote voorsprong de roos, waarvan er 1,7 miljard via de veiling over de hele wereld hun weg vonden. Tulpen en troschrysanten volgen op afstand met aantallen van respectievelijk 676 miljoen en 526 miljoen verkochte exemplaren. FloraHolland, dat in feite bestaat uit een keten van kleinere veilingen, zette vorig jaar 2,1 miljard euro om met de verkoop van snijbloemen, kamerplanten en tuinplanten. Ook hier is de roos met een verkoopvolume van 703 miljoen stuks per jaar het meest verkochte product, gevolgd door troschrysanten en tulpen.
Omzet Bloemenveiling Aalsmeer FloraHolland
2006 Groei (x milj. euro) t.o.v. 2005 1.756 3,9% 2.136 6,5%
Marktaandeel Bloemenveiling Aalsmeer: 44,2% FloraHolland: 53,1% Overig: 2,7%
wijk, Venlo, Eelde en Boskoop. Deze sierteeltlogistieke knooppunten worden met elkaar verbonden door gespecialiseerde logistieke dienstverleners, die vierentwintig uur per dag actief zijn. De meerdere vestigingen van FloraHolland bieden een goede uitgangspositie voor expansie. Zo ligt de vestiging Venlo gunstig als logistiek knooppunt voor de Duitse markt. Eelde ligt weer gunstig voor de Noordduitse sierteelthandel.
Overal verbonden met veilingklok IT speelt een cruciale rol in de sierteeltnetwerklogistiek. Van den Enden: ‘IT is ontzettend belangrijk als we verder willen. In de keten is steeds meer informatie nodig, niet alleen over de producten zelf, maar ook over de plaats waar ze zich op een gegeven moment bevinden. Tracking & tracing, het volgen van de goederenstromen, neemt dan ook razendsnel in belang toe. Zo hebben we in Naaldwijk al met RFID-tags de hele keten gesloten: het hele proces is vanaf de ingang tot het afleveren waterdicht in kaart gebracht. Die informa-
tie kan dan weer door de veiling zelf en de betrokken logistieke dienstverleners en klanten worden gedownload en verwerkt in hun eigen systeem. Tracking & tracing is een essentieel element om tot daadwerkelijk ketenmanagement te komen. Alles staat of valt met goede informatie.’ Bij de IT-systemen is door de specifieke behoefte van de veiling veel maatwerk nodig. Dit betekent dat er bij de fusie keuzes gemaakt moeten worden. ‘Het zijn megaprojecten, wat betekent dat we niet alles tegelijk kunnen aanpakken en harmoniseren. Zo kunnen Naaldwijk, Eelde of Aalsmeer heel goed andere systemen hebben. Dat is gezien het omzetverschil per vestiging ook logisch. Maar hoewel de systemen mogen verschillen, moet voor de zaken die we uitwisselen, zoals berichten en tags, wel één standaard gelden.’ De samenwerking op ICT-gebied is al vóór de daadwerkelijke fusie van start gegaan. De fusie zelf is eigenlijk een bevestiging van een situatie die zich steeds meer aan het aftekenen was: ‘In praktijk werkten
Toekomstige positie Nederland in sierteeltsector De internationale sierteelt verandert in hoog tempo. Samen met externe deskundigen ontwikkelde Bloemenveiling Aalsmeer drie mogelijke toekomstscenario’s voor de bloemen- en plantensector. Elk scenario schetst een beeld van de sierteeltsector in 2015 en de positie die Nederland hierin inneemt. De scenario’s geven zicht op een gefingeerde toekomst, maar zijn geen toekomstvoorspellingen. Met de scenario’s wil Bloemenveiling Aalsmeer bedrijven in de sector een handvat bieden om na te denken en te discussiëren over hun toekomstige positie. Ook zijn de scenario’s een hulpmiddel bij het nemen van strategische beslissingen in een snelveranderende omgeving. ‘2015 – 12 invloedrijke trends en 3 spraakmakende scenario’s voor de sierteelt’, uitgave Bloemenveiling Aalsmeer, 2007. Meer informatie: www.vba.nl
importlanden Kenia Israël Oeganda* Ecuador* Zimbabwe*
Bloemenveiling
exportlanden Duitsland Verenigd Koninkrijk Frankrijk Italië België**
Aalsmeer
FloraHolland*
Vloeroppervlakte 1.103.000 m2 Aantal klokken 13 Aantal stapelwagens 135.000 Aantal docks/verladingsplaatsen 523 Aantal transacties per dag 43.860
1.631.000 m2 26 140.000 1440 81.757
* Voor FloraHolland is Ecuador het derde, Duitsland het vierde en België het vijfde importland.
** Voor FloraHolland is Zwitserland het derde exportland.
* verdeeld over vijf locaties
6 / 2007
Specificaties dc & transacties S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E
Belangrijkste import- & exportlanden
65
‘De supply chain van de sierteelt bestaat uit een grote diversiteit aan schakels die allemaal met elkaar te maken hebben’
Aad van den Enden, unitmanager Logistiek FloraHolland: ‘Zowel het aanbod als de vraag fluctueert voortdurend.’
Aalsmeer en Naaldwijk al veel samen, ook al zijn we in commercieel opzicht concurrenten. Door de fusie kunnen we er nu echt uithalen wat erin zit en de noodzakelijke veranderingen versnellen.’ Deze visie wordt onderschreven door Timo Huges, directievoorzitter van Bloemenveiling Aalsmeer, die de leiding krijgt over de gecombineerde veilingen. Hij ziet de fusie tussen de twee veilingen als een strategische zet die cruciaal is voor de toekomst van de Nederlandse veiling: ‘Op termijn wordt de veiling steeds meer een logistieke dienstverlener. Dat betekent niet dat we in de hardware gaan, zoals vrachtwagens, maar wel dat we een steeds duidelijker rol krijgen in de regie. We zorgen ervoor dat internationaal alles beschikbaar is, van Aalsmeer tot Nairobi.’ Hij doelt daarmee onder meer op de mogelijkheden die de steeds sneller beschikbare informatie biedt. Al ruim voordat het aanbod daadwerkelijk bij de veiling binnenkomt, is bijvoorbeeld al in beeld wat er onderweg is. ‘Wanneer de kweker gaat snijden, weten wij eigenlijk al wat er in de supply chain op ons af gaat komen. Ook de pieken van vraag en aanbod zijn bekend, daar zou de veiling meer
op in kunnen spelen.’ Bovendien is het nu mogelijk om waar ook ter wereld verbonden te zijn met de veilingklok. Hoewel de meeste inkopers er de voorkeur aan geven om fysiek aanwezig te zijn, zie je meer en meer dat inkopers en verkopers bij de exporteur in één ruimte zitten, en niet meer op de klok. De technische ontwikkelingen bieden de mogelijkheid die activiteiten efficiënter te organiseren. Huges: ‘We kunnen eerder in het proces temporiseren. Dat komt onder meer doordat we steeds meer te maken hebben met kwekers die vanuit het buitenland aanleveren. Tien procent van de leden van Bloemenveiling Aalsmeer bestaat al uit buitenlandse kwekers, en dat aandeel groeit snel terwijl het aantal Nederlandse kwekers licht afneemt, maar tegelijk in schaalgrootte groeit. Vanuit de leden gezien is het Nederlandse feestje steeds meer een internationaal feestje aan het worden. De wereld globaliseert met het aanbod, wat inhoudt dat er meer goederenstromen komen waarvan we een groter deel via de draaischijf Nederland willen verwerken. We zullen als Nederland BV aantrekkelijk moeten blijven voor de handel.’
Plaats Bloemenveiling Aalsmeer in sierteeltlogistieke netwerk
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E 6 / 2007
66
Veredelaars/ vermeerderaars
Kwekers (5.000, waarvan 10% internationaal)
Veiling (ca. 45.000 transacties per dag)
Exporteur/groothandel (90% export)
Detaillist
Consument
