Reportage
1
Reportage
Drillings De drilling is iets wat eigen is aan Duitsland. Men kan niets ‘Duitser’ bedenken. Nochtans is er weinig over geschreven in boeken over wapens. Natuurlijk wordt de drilling wel vermeld, maar in geen enkel boek komt de drilling uitgebreid aan bod. Mijn interesse in de makers van Duitse en Oostenrijkse wapens hebben me aangezet om de drilling in een beter daglicht te stellen. Als Belgische vertegenwoordiger van de ‘German Gun Collectors Association’ kan ik putten uit informatie die ik gedurende jaren opgeslagen heb in mijn archief. In 2007 heeft een Duitse schrijver, Norbert Klups, toch het boek ‘The Drilling’ op de markt gebracht. Het is in het Engels geschreven, maar het is in feite een vertaling van zijn Duits boek ‘Der Drilling’; een aan te raden werk. Om onze Nederlandstalige lezers niet in de kou te laten staan, vind ik het nodig de minder gekende drilling aan onze jagers, en meer specifiek onze grofwildjagers, beter bekend te maken.
Er zijn tal van Duitse wapenmakers geweest die de drilling in hun cataloog in aanbod hadden en ik citeer er de meest gekende van. Sauer gaat lopen met het leeuwendeel. Daarna volgen Simson, Merkel, Sempert & Krieghoff, Christoph Funk, Heym, Greifeldt, Meffert, Thieme & Schlegelmilch, Triebel, Schilling, Collath, Reeb, Otto Bock, Schiwy, Jaeger, Schmidt & Habermann, BSW en tal van kleinere minder bekende wapenmakers. Wie van bovenvermelde makers de beste is, daar kan en wil ik niet op antwoorden. Dat is een kwestie van smaak en die is verschillend
Foto 1: De drilling met 1 hagelloop en 2 kogellopen. Foto 2: De klassieke drilling bestaat uit 2 hagellopen en 1 kogelloop.
2
De Vlaamse Jager tmaart 2014
29
Reportage
Zijslotendrillings Het mechanisme van beide hagellopen is op de zijsloten bevestigd en vuurt afzonderlijk elke hagelloop af. Het mechanisme voor het afvuren van de kogel is op de vloerplaat bevestigd. Bij het openen van het wapen en naar beneden brengen van de lopen zijn de drie lopen gewapend. Sommige drillings hebben een afzonderlijk systeem voor het wapenen van de kogelloop. Sommige oudere zijslotendrillings zijn een echt kunstwerk. Krieghoff biedt een drilling aan, de Neptun (zie foto 3) waar de zijsloten met de hand uitneembaar zijn.
Blitz drillings 3
Foto 3: Krieghoff Neptun. Foto 4: het Blitz-type (bovenste) en het Anson & Deeley-type (onderste).
voor iedereen. Wat ik wel met de allergrootste zekerheid kan zeggen is dat menige Duitse wapenmakers fantastische drillings als ‘meisterstück’ konden aanbieden. Er zijn prachtige naamloze ‘meisterstück’ waarvan de maker dus een illustere onbekende zal blijven. De drilling is in de wapenwereld altijd een controverse geweest. Voor velen is de drilling het perfecte wapen voor alles omdat je gladloop en kogel hebt op hetzelfde wapen. Natuurlijk zijn er die deze stelling niet delen en er een totaal andere mening op nahouden. Nochtans is de drilling altijd populair geweest op het Europese continent en dat komt voornamelijk omdat men maar één wapen moet meenemen.
Types van drillings De klassieke drilling bestaat uit 2 hagellopen en 1 kogelloop, maar er bestaat ook een andere versie met 2 kogellopen en 1 hagelloop. Daar houdt het niet bij op: er zijn er ook met 3 hagellopen en een versie met 3 kogellopen. Deze laatstgenoemde komt zelden voor. Minder gekend is de drilling met 2 verschillende kogelkalibers en 1 hagelloop. Zoals ik al aanhaalde is de drilling uitgevonden en ontworpen in Duitsland en dit gaat terug tot de periode van de voorladers (1852-1860). De lopen van een van deze drillings zijn bewaard in het wapenmuseum van Suhl. Duitse wapenmakers hadden reeds drillings in aanbod op het ogenblik dat er gewone hamergeweren op de markt kwamen. De verdere ontwikkeling van de hamerloze drilling is interessant en we kennen 3 basissystemen: de zijslotendrilling, Blitz en Anson & Deeley.
30
De Vlaamse Jager tmaart 2014
Om dat correct uit te leggen ben ik genoodzaakt een paar Engelse woorden te gebruiken, dat is nu eenmaal de gebruikstaal in de wapenwereld. Blitz (zie foto 4, bovenste afbeelding) en Anson & Deeley drillings worden onterecht box-lock drillings genoemd. Het Blitz afvuurmechanisme is gemonteerd op de vloerplaat van het wapen. Dit systeem wordt ook gebruikt op de Schotse Dickson met zijn afgeronde bascule en de meeste jachtgeweren met boven elkaar liggende lopen gebruiken het Blitz-systeem. De meeste hamerloze drillings zijn van het Blitz-type. 4
Reportage
Anson & Deeley drillings Sommige drillings (een minderheid) zijn van het Anson & Deeley-type (zie foto 4, 2de afbeelding) en in tegenstelling met het Blitztype zijn alle werkende onderdelen om het wapen af te vuren niet op de vloerplaat van het wapen aangebracht maar in het frame zelf ingebouwd.
Het keuzesysteem voor het afvuren Vermits de meeste drillings maar twee trekkers en drie lopen hebben moesten de makers een systeem bedenken om met de trekker de geselecteerde loop af te vuren. Er werden zelfs versies aangeboden met drie trekkers, onder andere door Heym, maar dat was van korte duur omdat de voorste trekker zich te ver van de trekkervinger bevond en niet iedereen extra lange vingers heeft.
6
7
Naargelang de maker waren er verschillende loopselectiesystemen in omloop waar dan een patent voor aangevraagd werd (zie foto 5). 5
Veiligheid De meeste drillings hebben een ‘Greener’veiligheid die aangebracht is op de zijslotplaat in het geval van een zijslotendrilling. De anderen hebben deze ‘Greener’ op de rechterzijkant van het wapen. Bij een linkshandige drilling staat de veiligheid dan op de linkerzijkant. De ‘Greener’-veiligheid blokkeert de trekkers, maar zoals gewoonlijk zijn er uitzonderingen. Sempert & Krieghoff heeft een ‘Greener’-veiligheid die ook nog de veer van het afvuurmechanisme blokkeert. Deze zijn goed herkenbaar. Op de onderkant staat: ‘Krieghoff Patent’. Dezelfde maker heeft ook nog een patent genomen op het uitneembaar trekkersysteem. (foto 6 en 7) Er zijn nog andere veiligheidsystemen, maar die worden niet veel gebruikt en zijn volgens mij alleen maar van belang voor verzamelaars.
Foto 5: Bij de drilling van Otto Bock op de bovenste afbeelding selecteert men de kogelloop door middel van een klein hendeltje voor de trekkerbeugel. De eerste trekker schiet dan de kogel af. Duw je deze hendel niet naar voor dan vuurt de eerste trekker de rechtse loop af en de tweede de linkse loop zoals bij een gewoon dubbelloops hagelgeweer. Op de afbeelding daaronder bevindt het loopselectiesysteem zich op de bovenkant van de inleg van het frame en kan het met de duim gemakkelijk geactiveerd of uitgeschakeld worden. Op de onderste afbeelding kan men de kogelloop activeren door het zijdelings geplaatste hendeltje naar beneden te drukken. Foto 6: Het Krieghoff-patent, waarbij ook de veer van het afvuurmechanisme geblokkeerd wordt. Foto 7: De drilling waarbij het trekkersysteem uit is.
Extra’s en opties Men kon zijn drilling bestellen met extra opties en een van de belangrijkste was het ‘pop-up’-vizier dat zich opricht als men de kogelloop activeert. Dan weet men dat de eerste trekker de kogelloop afvuurt. Een andere optie is een afzonderlijke De Vlaamse Jager tmaart 2014
31
Reportage Foto 9: Triebel: mooie gravure. Foto 8: Hamacher uit Düsseldorf. Foto 12: Verschillende kalibers. De kogels van links naar rechts: 11.15 x 58 R, 11.15 x 60 R (43 Mauser), 10.75 x 65 R Collath, 9.3 x 72 R Sauer (niet de klassieke 9.3 x 72 R), 9.3 x 80 R Collath, 8 x 72 R, 9.3 x 57 R, 9.3 x 70 R, 9.3 x 72 R, 9.3 x 57 R / 360, 7 x 57 R, 6.5 x 57 R. Foto 11: De Schmidt & Habermann drilling die gebruikt wordt voor de jacht op kleinwild in Finland. Foto 10: Een drilling met insteekloop voor kogel.
8
kogeluittrekker, wat wil zeggen dat na het afvuren van de kogel de huls een beetje verder uitspringt om het verwijderen te vergemakkelijken. Nog een andere optie is dat men de kogelloop afzonderlijk kan wapenen. De kogelloop wordt bij het naar beneden brengen van de lopen niet gewapend, maar men kan door middel van een schuiver of hendel de kogelloop wapenen. Er bestaan drillings met uitwerpers, maar die zijn zeer zeldzaam. Op de drillings met uitwerpers die ik gezien heb werken de uitwerpers alleen op de hagellopen en niet op de kogelloop. Vele drillings zijn uitgerust met een “ SEM” (Suhler Einhakmontage) voor het plaatsen van de kijker, zeer betrouwbaar. Er zijn andere systemen, minder gekend maar gelijkaardig aan de SEM zoals de Wiener Schnäppermontage.
worden op drijfjachten nog veelvuldig oudere dubbelkogeldrillings gebruikt. Mijn Finse jachtvriend, Jussi, heeft een oudere Schmidt & Habermann drilling met een klein kogelkaliber, namelijk 25-20. Die wordt nog intensief gebruikt met een FMJ-kogel (Full Metal Jacket) om het auerhoen (zie foto 11) te bejagen, die in Finland verplicht met de kogel moet geschoten worden. Tegelijkertijd kan hij de hagellopen dan voor korhoen of houtsnip gebruiken. Ik zou dit hoofdstuk niet kunnen afsluiten zonder te spreken van de insteekloop. Om een meerwaarde te geven aan een oudere drilling kan men, meestal in de rechter hagelloop, een
De meeste oude kijkers zijn niet waterdicht en hebben geen lenscoating, wat dan ook hun gebruik beperkt. Als men beslist om een nieuwe modernere kijker te plaatsen, laat men de SEM of andere montage ongemoeid en laat men op de bestaande montage de nieuwe kijker monteren.
Gravures De meerderheid van de drillings is gegraveerd met een combinatie van scroll, bladeren en dieren. De gravures zijn van een variabele kwaliteit, maar soms ook uitzonderlijk (foto 8 en 9). Alle gravures op ‘oudere’ drillings zijn handwerk in tegenstelling tot gravures op moderne drillings die deels handwerk en deels machinaal aangebracht zijn. 9
10
11
12
Kalibers (foto 12) De meeste oudere drillings (van voor WO II) zijn in 9,3 X 72 R en 8 X 57 JR. Natuurlijk zijn er drillings gemaakt in tal van andere kalibers. In Duitsland en Oostenrijk blijft de drilling populair en er 32
De Vlaamse Jager tmaart 2014
Reportage insteekloop (zie foto 10) plaatsen. Er zijn ook tal van types en makers: Krieghoff, Keppeler, Keller & Simmann, Zimmermann, Kerner… Een insteekloop die de volledige lengte van de hagelloop heeft en die men vooraan kan regelen, is de beste optie. Er zijn verschillende kalibers beschikbaar, maar voornamelijk worden lopen in een klein kaliber (5,6 X 50R, 5,6 X 57R,…) gekozen. Die zijn dan bruikbaar voor vos of ree.
Krieghoff. Deze makers zijn gekend voor hun kwaliteit en betrouwbaarheid en kunnen ook kleine individuele aanpassingen doen volgens de keuze van de klant. Ik wil geen modellen opsommen, bijna iedereen heeft toegang tot het internet en kan op hun website hun
Looplengte en gewicht Normaliter zijn de lopen van de drilling korter dan die van gewone hagelgeweren. Een kal. 12 drilling met normale lopen van 71 centimeter is te zwaar. Juist daarom hebben oudere drillings, gemaakt voor WO II, kortere lopen in kal. 16. De kortste looplengte, namelijk 50 centimeter, heeft dan ook een specifieke Duitse naam: ‘Kurz drilling’. Christoph Funck kon drillings aanbieden met een looplengte van 55, 60, 65 en 68 centimeter. Drillings met een looplengte langer dan 68 centimeter zijn nog oudere hamerdrillings. 60 centimeter looplengte werd algemeen aangenomen als standaardmaat. Onvermijdelijk moeten we ook spreken over het gewicht. Dat is evenredig met de lengte en de dikte van de lopen en ook, maar in mindere mate, van de keuze van het kaliber. Om het gewicht van de drilling te reduceren werd door Imman Meffert rond 1930 als eerste een aluminium versie (Mod Wotan) aangeboden. Dit is niet met zekerheid bevestigd, want Sauer, Sempert & Krieghoff, Heym en misschien nog anderen, hadden ook een aluminium versie in aanbod. Of een aluminium versie ook een intensief gebruik weerstaat zou ik betwijfelen, maar ik denk niet dat er iets mis mee is als je het wapen alleen maar gebruikt voor de normale jacht. Als je op voorhand weet dat je je drilling heel intensief gaat gebruiken, kies dan een stalen versie. Meerdere geweermakers hebben ook pogingen ondernomen om het gewicht van de drilling binnen de ‘normale’ perken te houden en een zekere Adolf Frank uit Berlijn heeft er zelfs een patent (NR 81389 van 30-11-1894) op genomen.
Foto 13: Schienendrilling. 13
Foto 14: Nimrod drilling.
aanbod zien. Voor sommigen die weinig of geen budgettaire beperkingen hebben zijn er dan ook andere mogelijke geweermakers die ofwel een speciaal type drilling in aanbod hebben, ofwel alle wensen van hun klanten uitvoeren. Ik start met TJF (Traditionelle-JagdwaffenFertigung). Die hebben een ‘Schienendrilling’ (zie foto 13) in aanbod, de Waldläufer. Dat is een drilling in kaliber 20/76, met een 14
De moderne drilling Tot nu toe heb ik het gehad over drillings van voor WO II. Uiteraard wil ik het ook hebben over de moderne drilling. Grote wapenmakers die ook drillings produceren zijn onder andere Merkel, Heym, Blaser en De Vlaamse Jager tmaart 2014
33
Reportage kogelloop in .22 WMR in de tussenbies van het wapen. Zo blijft het wapen een lichtgewicht dat ook gebruikt kan worden op bijvoorbeeld vossenjacht. Spijtig dat onze jachtwet het niet toelaat om met een .22 WMR te jagen. In Zella Mehlis (rond Suhl) is Ziegenhahn gevestigd en daar kan men terecht voor alle mogelijke kogel- en hagelcombinaties, keuzes van kolvenhout, gravures…
15
In Suhl zelf is G. Retz en zoon een gekende maker en kan je een Nimrod (zie foto 14) of Kronendrilling (zie foto 15) laten maken volgens je eigen specificaties. Dat is ook het geval voor Kuchenreuter uit Cham die aan al je wensen kan voldoen. Op aanvraag kan je bij Kuchenreuter ook hun eigen wapenmuseum bezoeken. Dan blijven er nog de gekende Oostenrijkse makers zoals Hambrusch, Hofer, Franzoj, Hauptmann, Borovnik, Lechner & Jungl,… bijna allen gevestigd in de streek van Ferlach. Ook zij kunnen aan al je wensen voldoen, als je er het nodige geld voor op de tafel legt. Er is buiten Duitsland en Oostenrijk recent nog een andere speler op de markt gekomen en dat is Mathelon in Frankrijk. Deze heeft ook een website waarop je kan putten uit zijn aanbod. Tekst: Marc Gettemans Foto’s: Marc Gettemans en Fredrik Franzén
Foto 15: Kronendrilling.
8BQFOIBOEFM,)$9 !2-3 DEALER VAN Wapen: Browning, Fabarm, Krieghoff, Winchester, CZ, Remington, enz. Luchtdruk: Weihrauch, Diana, Gamo, Walther, BSA, Umarex, enz. Munitie: Gamebore, Brenneke, Rws, Fiocci, RC, Mary Arm, Norma, enz. Optiek: Swarovski, Bauer, Zeiss, Bushnell, Hawke, enz. Kleding - Accessoires: Browning, Muckboot, enz. OPENINGSUREN: dinsdag van 10 u. tot 18 u. vrijdag van 10 u. tot 19 u. zaterdag van 10 u. tot 17 u.
www.lidyarms.be
Wapenhandel LIDY ARMS
Godshertogestraat 29 U 3200 Aarschot U tel. 016-564006 U fax 016-570260 U
[email protected]
34
De Vlaamse Jager tmaart 2014
