Van Huis Uit. Oktober 2013 STICHTING ZORGCOMBINATIE. Herfst 2013

Van Huis Uit STICHTING

Z O R G C O M B I N AT I E

O k to b e r 2013

Herfst 2013

Van de redactie Wanneer het Volksfeest in Winterswijk geweest is, is de zomer voorbij, dat hoor ik vaak van ouderen. Gelukkig heeft deze week ook nog mooie dagen in het verschiet en wat mij betreft hoeft de zomer nog lang niet afgelopen te zijn. “Loat d’r maor een mooi’n Kranenzommer achteran kommen”. Maar toch…. Alle clubs en verenigingen beginnen zo langzamerhand weer en je zit zo weer in het ritme van voorheen en dat heeft ook weer wat. In het ritme zit je ook zo weer met het voorbereiden van Van Huis Uit. Voor een groot deel een terugblik op de afgelopen periode, de openingsactiviteiten, zomerperiode, Volksfeest. Over wat allemaal nog komt, dat zien we dan wel. Ik weet dat in en om Pronsweide het één en ander is te doen de komende maanden aan leuke activiteiten. Ook clubs en verenigingen binnen Pronsweide gaan weer van start en die activiteiten kunt u lezen in het weekprogramma.

Colofon: De redactie van “Van Huis Uit”wordt gevormd door: Mevrouw E. Bosvelt De heer J. Nekkers De heer W. Ruessink

De redactie hoopt dat u de inzendingen voor deze Van Huis Uit kunt waarderen, waarvoor dank aan de schrijvers. Ruimtegebrek maakt dat soms een verhaal doorgeschoven wordt naar een volgende editie. In een enkel geval wordt na overleg met de schrijvers een artikel niet geplaatst. Wij hopen echter dat dit u niet weerhoudt om ook eens iets te schrijven. Het mailadres van de redactie is: [email protected]. Wanneer u er een foto bij stuurt moet deze wel minimaal 1 Mb zijn anders is het druktechnisch een probleem. Vragen over aanleveren kopij en foto’s kunnen ook via bovengenoemd mailadres gezonden worden. Rest mij nog om u veel leesplezier te wensen.

Druk: Drukkerij Maarse BV Foto’s Auteurs artikelen e.a. Redactieadres: [email protected] Klachtencommissie SZMK Meester Meinenweg 28 7101 AN WINTERSWIJK

Namens de redactie: Jan Nekkers

Geslaagde avondvierdaagse bewoners Pronsweide 2013 Ook dit jaar hebben de bewoners van Pronsweide nog op de valreep meege­ daan aan de Winterswijkse avondvier­ daagse in de week van 3 juni 2013 tot en met 7 juni 2013.Het was weer een zeer geslaagde avondvierdaagse waar iedereen leuke herinneringen aan heeft overgehouden. De opgave voor de vierdaagse viel in eerste instantie tegen. Misschien is het koude natte voorjaar daar debet aan geweest maar eigenlijk wordt al jaren pas op het laatste moment gereageerd. Gelukkig zijn er dan vrijwilligers en/of familieleden die de kar de laatste week trekken en ook helpen met ‘schoeven’ en konden bewoners onder de noemer “Groep Pronsweide” toch weer meedoen aan dit jaarlijkse wandelfestijn. We hebben vier avonden ‘meegelopen’. Het weer kon eigenlijk niet beter: mooi en fijn wandelweer. Op dinsdagavond werd voor de eerste keer gestart met de 5 km. Uitgedost met pet, slingers en een glimlach gingen we op pad. De tocht ging zeer voorspoedig tot aan de rustpauze. Deze werd alle vier avonden keurig verzorgd door de fam. Hoitink. Onderweg werd weer veel gepraat en gelachen, maar na 10 minuten was het raak. De band van een elektrische rolstoel begaf het en men kon niet verder. Er moest een taxibusje aan te pas komen om de deelnemer op te halen. We arriveerden tegelijk bij Pronsweide.

Ook werd elke avond na binnenkomst nog gezellig even nagepraat onder het genot van een drankje en een hapje, waarna iedereen weer moe maar voldaan naar z’n kamer ging. De overige avonden gingen allemaal zeer voorspoedig. Dinsdagavond kon een rolstoeler nog net op eigen kracht Pronsweide halen, doordat de accu van haar rolstoel bijna leeg was. De donderdagavond was voor een ieder de zwaarste avond. Dit ging door het Rommelgebergte, waarbij de zandwegen het allemaal niet heel makkelijk maakten. Maar met hulp van een aantal overige lopers en een aantal extra zweetdruppels leverde dit verder geen problemen op. Vrijdag was de intocht en dit was natuurlijk een hele gezellige avond om te lopen, waarbij weer veel publiek aan de kant stond en de rolstoelers werden overstelpt met bloemen en applaus. Vermoeid door alle indrukken en inspanningen werden we na de pauze door de Winterswijkse muziekkorpsen begeleid naar de Morgenzonweg, waar nog een hele tijd gezamenlijk heel fijn werd nagepraat. Volgend jaar moeten we als “Prons­ weide Groep” absoluut weer meedoen. Al met al is dit voor de bewoners een fantastisch evenement. Één van de schoevers

SZMK | Oktober 2013

Andere tijden We leven in een tijd waarin alles lijkt te veranderen. Het gaat vaak zo snel dat je soms wel eens het gevoel hebt, dat je er een beetje de greep op kwijtraakt. Veranderingen zijn echter van alle tijden en het is daarom soms verhelderend om te kijken hoe onze voorouders met veranderingen omgingen. Een mooi voorbeeld is de Amanagemeenschap die tot op de dag van vandaag in de Verenigde Staten woont. Hun voorgeschiedenis gaat terug tot 1714, toen een groep gelovige protestanten in wat nu Duitsland is voor een andere wijze van het belijden van hun geloof koos. Omdat ze hierbij afweken van de hoofdstroom trokken ze al snel de aandacht van de overheid die ze in toenemende mate ging lastig vallen. Dit leidde ertoe dat de groep er in 1843 voor koos om te emigreren naar Amerika. Na een kort verblijf in de staat New York, kwam men uiteindelijk in 1855 in Lowa terecht. Ze stichtten daar zeven dorpen en vormden een hechte gemeenschap. Het bijzondere was dat ze besloten geen individueel eigendom te hebben. Alles werd gemeenschappelijk opgezet. Het land werd gezamenlijk bewerkt, er waren 50 gemeenschappelijke keukens, de huizen waren gemeenschappelijk bezit, er kwam een ziekenhuis en ga zo maar door. Deze manier van leven beschermde de gemeenschap tegen de onzekerheden waar individuen apart, zeker in die

tijd, niet tegen waren beschermd. Ze schuilden eigenlijk bij elkaar. Met de zeven dorpen ging het daardoor prima. Er was volop werk, iedereen kon tot zijn veertiende naar school en de knappe koppen konden daarna doorstuderen, iedereen had te eten, mensen waren gezond en de producten die de dorpen voortbrachten vonden gretig aftrek. Alles tot zover goed, maar…. de tijden veranderden. Zo vonden jongeren het moeilijk te zien dan hun leeftijdgenoten in de dorpen buiten de gemeenschap veel meer zelf hun lot konden bepalen. Anderen vonden het gemeenschappelijke wel makkelijk en trachtten zich onder de gemeenschappelijke taken uit te werken, maar verlangden wel dat ze gewoon in aanmerking kwamen voor de gratis woning, het voedsel, de zorg en ga zo maar door. Hierdoor moesten de dorpen arbeidskrachten van buiten aantrekken die uit de gemeenschappelijke pot moesten worden betaald. Het eens zo goed bedoelde geheel aan afspraken begon scheuren te vertonen en tot overmaat van ramp brak in 1929 de grote economische crisis uit. Het mooie systeem kwam toenemend onder druk te staan en in 1932 besloot men de gemeenschap als commune op te heffen, en op een andere, aangepaste wijze door te leven. De reacties waren verschillend. Jongeren waren opgelucht, ouderen bezorgd, dat ze mogelijk nu aan hun lot overgelaten zouden worden.

vergelijk met de Amanagemeenschap verschillen, zowel in tijd, als in aantal, als in cultuur. Wat hetzelfde is, is dat gemeenschappen af en toe een sprong moeten maken, het roer om moeten zetten om hun voortbestaan niet op het spel te zetten. Volgens mij bevinden wij ons in Nederland ook op zo’n punt, zeker in de ouderenzorg. Misschien valt er wel iets te leren van de moed van de bewoners in Amana. Ze bleven trouw aan hun uitgangspunten en durfden op tijd met succes bij te sturen.

Toch zette men de verandering door en naar nu blijkt met succes. Na wat aanpassingsproblemen kwam de oude welvaart weer terug. Immers het uitgangspunt waaruit deze mensen leefden was niet veranderd, wel de organisatievorm. De producten bleven en blijven tot op de dag van vandaag in trek. De kwaliteit ervan behoort tot één van de besten in de Verenigde Staten. De welvaart van de dorpen is bovengemiddeld. Toen ik van deze geschiedenis hoorde moest ik denken aan onze samenleving in Nederland. Natuurlijk zijn er, in

D. Plessius

Sudoku 4 1

7

2

2

1 8 3

9

5

3

4 8

5

9

9 1

6

5

1

3

4 7

2

SZMK | Oktober 2013

Feestelijke bijeenkomst opening Pronsweide verduidelijkt nieuwe kijk op zorg Zaterdag 22 juni jl. was er in het ­Winterswijkse theater De Storm een feestelijke bijeenkomst ter ere van de oplevering van de nieuwbouw van ver­ pleeghuis Pronsweide te Winterswijk. Een feestelijke bijeenkomst met een duidelijke boodschap “terug naar de basis, wonen en leven in een gezinsver­ band.” Nadat Pronsweide zo’n kleine vijf jaar gebukt ging onder het lawaai van trilboren, ronkende vrachtwagens, vloeren vol kabels en gangen vol stofwolken, was het deze zomer zover: de verbouwing is achter de rug. Op 22 juni werd dit in een goed gevulde theaterzaal van De Storm gevierd. Naast mensen die bij de bouw betrokken waren, zijn er ook medewerkers, bewoners en een grote groep vrijwilligers van het verpleeghuis aanwezig. Aan de hand van Marlies Claasen ( o.a. bekend van omroep Gelderland ) werden de aanwezigen

meegenomen in een muziekaal avontuur waarbij de zorg voor de medemens als een rode draad door het programma liep. Marlies vertelde over de zorg rond haar oma. Hans Keuper vertelde in onvervalst achterhoeks dialect over zijn ervaringen in de zorg afgewisseld met prachtige liedjes als “Vrouw Begeerdink ”. Soms waren er geen woorden nodig om de aanwezigen te roeren. De Argentijnse mandolinespeler Santiago Cimadevilla maakte met zijn muziek, bijgestaan door twee dansers, zoveel emoties los dat menigeen een zakdoekje nodig had. Zangeres Marieke Dollekamp liet zien dat in het oosten van het land veel zangtalent zit. Het sluitstuk van de muzikale omlijsting was Ernst Daniel Smid. Hij vertelde over de tijd dat hij in Winterswijk woonde en over zijn werk in de zorg. Met zijn prachtige vertolking van enkele klassiekers van Wim Sonneveld, zoals “het dorp”, maar ook met Ramses Shaffy's “zing, vecht, huil, lach, bid, werk en bewonder” maakte hij onder het publiek veel los.

Architect Henk Gersen maakte al gauw duidelijk dat hij niet alleen achter een tekentafel zit om een ontwerp te maken, maar juist ook gaat kijken in settings om te zien hoe en wat er leeft onder de verpleeghuisbewoners. Zijn verhaal verduidelijkte waarom gekozen is voor de huidige kleinschalig woonvormen op het terrein van Pronsweide. Voor de officiële opening is hij op een middag in de tuin op een bankje gaan zitten. Je ziet de bewoners vrij over het ( afgeschermde ) terrein lopen. De was hangt aan de droogmolens. Bezoek neemt de hond mee voor een wandeling. Kortom het succes is wat hem betreft merkbaar. Een heel prettige woonvorm voor onze hulpbehoevende ouderen. Dit alles werd nog eens mooi verduidelijkt toen Marlies een medewerkster die al vanaf de opening in 1980 bij Pronsweide betrokken is liet vertellen wat er in die tijd veranderd is in de zorg. Het is gebruik in de stichting dat nieuwbouw gepaard gaat met het plaatsen van een bijzonder kunstwerk. Kunstenaar Henk Hollander vertelde over de gedachte achter de zonnewijzer die na de zomer op het terrein bij de woningen zal verschijnen. Na afloop van het feest in De Storm was er in Pronsweide een hapje en drankje, en natuurlijk de mogelijkheid om een kijkje te nemen op de plek waar het deze dag allemaal om draaide, het nieuwe Pronsweide. De vele aanwezigen reageerden veelal verbaasd toen zij met eigen ogen zagen wat een scala aan mogelijkheden er binnen Pronsweide zijn, hetgeen maar weer eens het huidige open karakter van het verpleeghuis aangeeft. Wim Ruessink

Wellnessruimte in gebruik Vanaf 16 september zal in Pronsweide een voetzoolreflexmasseuse gedurende een aantal dagdelen per week in de wellnessruimte aan het werk zijn. De eerste twee maanden zal zij voornamelijk medewerkers gaan behandelen. Na deze twee maanden bekijkt zij of deze activiteit ook voor bewoners, net als een kapper, een goede service is om tegen betaling aan te bieden. Tevens zijn we aan het bekijken of er behoefte is aan een schoonheidsspecialiste en een pedicure, zodat ook zij een aantal uren per week in de ruimte hun praktijk kunnen opzetten. Als u suggesties heeft, laat het ons dan weten, dan kunnen we dit meenemen met onze plannen voor de wellnessruimte. Irma de Vries hoofd interne zaken

SZMK | Oktober 2013

Bewoners Pronsweide maken prachtige bloemencreatie Het is al jarenlang een traditie in Pronsweide dat bewoners op de donderdag voor het Winterswijkse bloemencorso een eigen creatief bloemenkunstwerk maken om zodoende het bloemencorso ook in Pronsweide luister bij te zetten. Het traditionele “kontjeskniepen” (het ontdoen van de blaadjes aan de achterkant van de dahlia) is een klus waar menig bewoner naar uitziet. Het “kontjeskniepen” gaat gepaard met een hapje en drankje en wordt ondersteund door vrolijke muziek. Personeel en vrijwilligers zorgen voor de nodige ondersteuning. ‘s Middags was de klus geklaard en ging de prachtige creatie op een oude bakfiets. Deze bakfiets kwam bij de hoofdingang te staan zodat ook de bezoekers konden zien dat het bloemencorso onder de bewoners van Pronsweide leeft. Lofuitingen alom, maar ook vragen als: “Wat moet die oude bakfiets er nu bij?” Tijd om de bedenker eens een paar vragen te stellen. Als onderwerp is dit

jaar dahliakoorts uitgebeeld. We vroegen Jan, de bedenker van het geheel, hoe die daar zo bij was gekomen. Hij vertelde er het volgende over: Dahliakoorts is een “ziekte” die de laatste weken voor het jaarlijkse bloemencorso de kop op steekt. Makers en bedenkers van corsowagens zijn er over het algemeen mee behept en het komt voort uit de vragen: zijn er bloemen genoeg in de juiste kleuren, is de constructie van het geheel sterk genoeg, krijgen we alles op tijd klaar. De symptomen verdwijnen op de eerste Volksfeestdag na een geslaagd corso als sneeuw voor de zon.

De oude bakfiets symboliseert het 125 jarig bestaan van de Vereniging Volksfeest en de jarenlange traditie van versierde fietsen en karren die ook voorafgaand aan het bloemencorso te zien waren”. Op de creatie stond een tekst ffw88. Wat bedoelde je daarmee? “Dat is een onder de jeugd gebruikte email­afkorting die “effen wachten” betekent. Verder was te lezen “bijna klaar” dat duidde erop dat de creatie door de “ziekte” van het mannetje nog niet geheel af was. Dat was ook te zien. De lijm en de dahlia’s stonden nog op de bakfiets en er waren nog onbeplakte stukken”. Ga je het volgend jaar weer iets bedenken? “Wie weet. Ik doe nu al zo’n 20 jaar mee en ben wel op zoek naar een opvolger die op termijn het stokje wil overnemen. Het vereist best wel een goede voorbereiding voordat er geplakt kan worden”.

Volksfeest Evenals andere jaren bezoeken veel bewoners op vrijdag het bloemencorso samen met familie. Naderhand is er dan de mogelijkheid om samen nog iets te eten en te drinken in Pronsweide. Op de eerste volksfeestdag was er nog een muzikant die muziek ten gehore bracht uit de jaren ‘50 en ‘60. Op de tweede dag was er ’s middags nog een kleine serenade van een showorkest uit Vlissingen. De muzikanten hadden er een lange reis opzitten en een erg vermoeiend optreden in het corso en de grote tent op de markt. Dat zal dan ook de reden zijn van het mini-optreden bij Pronsweide, wat voor bewoners en ­bezoekers natuurlijk wel jammer was. Al met al toch wel een geslaagd volksfeest. Wim Ruessink en Jan Nekkers

SZMK | Oktober 2013

De waakmand als steun in de rug bij een waardevolle laatste levensfase Sinds begin 2013 is er in deze locatie van de Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé een waakmand beschikbaar. Dit is een mand die gebruikt kan worden door de naasten van een bewoner die niet lang meer te leven heeft. In het verleden merkten we dat naasten zich soms wat ongemakkelijk voelden in deze situatie; wat mochten en konden zij nog doen, en hoe kan je het beste omgaan met iemand die stervende is? Om hen in die situatie te helpen om een bewoner te ondersteunen, bevat de waakmand allerlei materialen: bijvoorbeeld muziek-cd’s, een vaas voor bloemen, een lekker geurtje voor in de kamer, wat huidolie om de handen zachtjes mee te masseren, sfeerverlichting, een boekje met gedichten en gebeden en een boekje met allerlei medische vragen rond het sterven. Natuurlijk zal niet iedereen overal gebruik van willen maken. Iedereen kan

kiezen wat het beste past bij zijn of haar naaste, en misschien gebruikt men niets uit de mand maar is men wel op ideeën gebracht om iets van huis mee te nemen of iets te doen wat juist bij deze persoon past. Meestal zal de verzorging de waakmand aanbieden wanneer iemand in de laatste fase van zijn leven komt, maar u of uw naasten kunnen er ook om vragen als er behoefte aan is. Zo kan worden bijgedragen aan een waardevolle laatste levensfase. Gelukkig is de mens die tot het einde toe handen mag voelen die goed doen. De hand die met aandacht wast. De hand die met zorg aankleedt. De hand die met liefde kamt. De hand die met respect aanraakt. De hand die met het hart troost. Geen mens kan leven zonder die hand, die teder is die behoedt die beschermt en bemoediging uitstraalt. Tot het einde toe verlangt de mens naar die hand om te geven de liefde die onmisbaar is. (naar Marinus van den Berg) geestelijk verzorgers van de Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé

Volop genieten in de belevingstuin van Pronsweide Na een periode van intensieve bouwactivi­ teiten is aansluitend de tuin bij Pronsweide flink onder handen genomen. Om de tuin meer allure te geven is gekozen voor een totaal nieuwe opzet. Buro Collou is benaderd om het tuinontwerp en het beplantingsplan gestalte te geven. De huidige bewoners kunnen nu volop genieten van een fraai aangelegde belevingstuin. Ruime wandel­ paden, volop geurende en bloeirijke beplan­ ting, vogels in de volière, diverse tuinbanken en ruime terrassen. Binnenkort zal een fraaie boombank en een zeer bijzondere zonne­wijzer aan de belevingstuin worden toegevoegd. Bij de ontwikkeling van de tuin hebben we voorop gesteld, dat zoveel mogelijk de huiselijke sfeer zou worden benaderend. Iedere groepswoning heeft een ruim terras, droogmolen, afvalcontainers en een privétuintje ter beschikking. Tijdens de aanleg zijn deze privétuintjes van gazon voorzien, maar zodra een groepswoning een andere invulling in gedachten heeft kunnen wijzigingen worden aangebracht. Sommigen groepswoningen zullen voor een groentetuin kiezen, een ander voor een tweede terras of wellicht het gazon willen behouden. Voorop staat wel, dat iedere groepswoning zelf het tuinonderhoud gaat verzorgen.

De stalen pergola rondom het ketelhuis zal op den duur volledig begroeien met klimplanten. Enkele aangeplante soorten zijn kamperfoelie, klimroos, clematis en klimop. Naast dat het object uit het zicht wordt onttrokken geeft het bewoners tevens een schaduwrijk terras. Momenteel zorgt een zonnedoek voor de benodigde schaduw. Zowel cliënten, bezoekers als bewoners maken frequent gebruik van alle geboden mogelijkheden in de belevingstuin. Het totale tuinoppervlak is tijdens de aanleg met compost verrijkt en alle beplanting is voor het planten in water gedompeld. Ondanks een periode met bijzonder weinig neerslag heeft de nieuwe aanplant zich toch goed kunnen ontwikkelen. Diverse bomen zullen op den duur voor schaduwrijke plaatsen zorgen. Momenteel staan veel vaste planten in vol ornaat te bloeien. De combinatie van vaste planten met beukenhagen en siergrassen hebben mede bijgedragen tot een rustig en kleurrijk geheel. Diverse vlinders fladderen van harte tussen de talloze bloemen. Tot slot geeft het gazon de belevingstuin een open en ruim karakter. De komende jaren zal de jonge aanplant zich verder gaan ontwikkelen De tuin zal voller en mooier worden, waardoor we continue en intens blijven genieten van alles wat de belevingstuin ons te bieden heeft. Robert Eekelder

SZMK | Oktober 2013

Het zonnebloemen bos Achter Pronsweide bij afdeling Slingeland is in de loop van de zomer een bos ontstaan en niet zomaar een bos, maar het zonnebloemenbos. Inmiddels is bij tuinclub “Ons Plezier”, de zonnebloemenwedstrijd traditie geworden In het voorjaar hebben alle deelnemers van tuinclub “Ons Plezier” een aantal zaden gekregen die ze zelf hebben gepoot in potjes. Zijn deze groot genoeg om verspeend te worden dan mogen de deelnemers één zonnebloem uitkiezen die mee mag doen met de wedstrijd. Uiteraard krijgt iedere zonnebloem zijn eigen naam, namelijk de naam van de eigenaar van de zonnebloem. De overige zonnebloemen worden ook in het bos geplaatst voor reserve. Want helaas hebben we in het voorjaar te maken gehad met van die schattige konijntjes die de zonnebloemen wel lekker vonden. Gelukkig hebben de konijnen nog wat zonnebloemen laten staan zodat we er wel genoeg hadden voor alle deelnemers van de tuinclub. Drie keer worden de zonnebloemen opgemeten om de lengte te bepalen en werd de tussenstand vermeld tijdens de tuinclub. De metingen vonden plaats op 20 juni, 18 juli en de laatste meting en uitslag was 5 september. En het maakt niet uit als de zonnebloem bij de eerste meting de langste is, deze kan uiteindelijk bij de laatste meting de kleinste zijn. Ieder jaar is het toch weer spannend wie er de hoogste zonnebloem krijgt en wie de grootste bloem krijgt. Uiteraard krijgen de winnaars bij de uitslag van de wedstrijd een oorkonde. Dit jaar heeft mevrouw Lammers de wedstrijd gewonnen met een enorme zonnebloem met een hoogte van maar liefst 3.85 cm.! En mevrouw Nekkers heeft de grootste bloem. Dames gefeliciteerd. U kunt nog even nagenieten van de zonnebloemen, want ze bloeien nog mooi en blijven daarom nog even staan. De zaden worden uiteindelijk weer gebruikt voor de zonnebloemwedstrijd van 2014. Dagmar Buesink

Dag Moder Eengaals weer verwunder ik mi’j aover dee onmundege zwoarte van ’t lood in miene schone waormet a’k naor eur heer gao. Ik komme d’r jo völs te weineg, dat wet ik as gin ander. En ’t leaven geet manges maor deur, de tied steet neet stille en ze löt mi’j neet los! A’k d’r dan ewest bunne, wil ik glieks de ankommende weake weer, maor al een paar dage later begunt zich ’t lood op ni’j af te zetten. Zee lacht at zee mi’j zut. Zee is opgeruumd en vrendelijk. Ze wet al lange neet meer hoo of ’t heurt, maor tot op ’t bot in eslettene regels van ’t zich benemmen doot zelfstandig eur wark. Zee gräölt teggen elk ní’j gezichte en elk gezichte is altied weer ni’j. Zee lacht ok teggen de foto van de könneginne en tegen dee leavensgrote babypoppe op eure sluppe. Zee brech ’t kind tot röste, heya, heya. Op de sluppe zat ik vrogger at’t grommelen an de locht. Met eur praoten kan neet meer, maor zee zunk manges hele stukke van een old zondagschoolleedjen met, de stemme hoge, vastberaoden, eigenwies, ha’k haost ezegd. Ok olde spröksles doot ’t watkeers nog: Älles wat van Dinxper kump…”. Zee kik afkeurend en mompelt dan: “Zup zich zat”. Dat vundt zee maor niks. Moder kump van Brêenbrook. Met hotten hef ze gin röste. Dan mot de hande alle taofelkleedjes lieke strieken, dan lig’t servet eengaals maor verkierd. Mienen hand leg ik d’r naost, zee pakt em en kik mi’j an. Zee lacht. Ik bunne d’r weer opni’j. A’k eur in den rolstool deur “Den Es” hen riede, velt zee naor den langen gang in slaop. Eur gezichte is now helemaole ontspannen. ’t Is ’t gezicht van mien moo, waor ik haost elk lientjen, elk gliefken van kenne. Zol zee míj ok nog kennen? Ik vraoge ’t mi’j af en wil ’t zo geerne, ok al wet ik best dat dat der neet to dut. Eur leaven spölt

zich af tussen net precies en zo dalek en dee momenten komt eengaals korter an mekare. Aleene ’t now blif oaver, zonder herinnering en zonder verwachting. En ok dat Now zol verdwienen, zoa’k dat bi’j zovölle heel olde leu zagge, zol dan den zombie nog mien moder weazen? Ik krege de helfte van eur genen, zee bouwden een steveg fundament veur mien bestaon. Afscheid nam ik al zo vake en slagmaols kwam zee weerumme as moder. Neet bloos dat vel, dee broene ogen, dee o zo eigen hande, neet allenig den bi’jnao läögen dop bunt toch mien moder? De herinnerings boest mi’j deur ’t lief, doot mi’j jonkeren as een klein hundjen op ’t gladde ies. ’t Lik d’r mangs wal op d’ak ’t doar met doon motte. Respect wördt an de zied e’schaoven deur vertedering, de leefde wördt verzoord deur wanhoppe. ’t Geveul van plicht blif manges. An ’t leste is zee toch mien moder, hoo dan ok. Ik kriege eur veurzichtig an de scholder en schudde zachjes. Ze schruk een betjen en wat nöstereg, een paar lientjes op den steern, wördt ze wakker. Zee höldt eure ogen stief too. Misschien wil zee ’t Now veur eur eiges hollen… Dan brök de zönne deur. “Moin, moder, “zeg ik en duke eur. Zee gräölt weer en dan trök d’r een schoer boaven de wenkbrauwen en höldt zee mi’j af, “Wat is’t? Mo’k soms naor d’n kapper?” Zee knikt met alle haevegheid wee-t in eur is. Eurn jong mot d’r netjes uut zeen, der mag gin praot van kommen. Hans Keuper

SZMK | Oktober 2013

‘Marga Klompé was een sterke vrouw’ Kunstenares Margot Homan over de totstandkoming van het bronzen borstbeeld

In Groenlo, in het gebouw De Rank, staat een borstbeeld van Marga Klompé, de naam­ geefster van de stichting. Het is gemaakt door kunstenares Margot Homan en vorig jaar onthuld ter gelegenheid van het honderdste geboortejaar van mevrouw Marga Klompé (1912-1986). Hoe komt zo’n beeld nu tot stand en wat komt daar allemaal bij kijken? Margot Homan vertelt erover.

‘Met dit beeld ben ik al een tijd bezig.’

‘Het liefst ben ik hier.’

Margot Homan (’56) heeft haar atelier in een voormalig ziekenhuis in Tilburg. Daar werkt ze, te midden van haar beelden. Ze is druk, want ze staat op het punt om naar Italië te gaan. Daar laat ze haar bronzen beelden gieten. Binnen de kunstwereld volgde Margot haar eigen weg. ‘Ik wilde op de kunstacademie figuratief werken, maar dat kon niet in de jaren zeventig. Abstract werk was de mode en dus de enige mogelijkheid. Na mijn opleiding heb ik het me zelf eigen gemaakt. Ik werk met opdrachten maar maak ook “wat mijn hart mij ingeeft”. Meestal met de materialen marmer en brons.’

Ze is merkbaar gedreven, vertelt honderduit en laat me verschillende beelden zien. ‘Ik ga ’s morgens rond tien uur naar m’n atelier en werk dan tot een uur of zeven. Thuis eet ik warm en vaak ga ik ’s avonds weer terug. Ik ben 24 uur per dag met mijn werk bezig. Natuurlijk ben ik ook bezig met PR, galeries en verkoop, maar het liefst ben ik hier. Dit is mijn leven.’

Een idee vormgeven

De universiteit van Tilburg en SZMK gaven haar de opdracht om een beeld van Marga Klompé te maken. In Tilburg kwam een Marga Klompé-leerstoel. Homan: ‘Ik ging me verdiepen in de persoon

Marga Klompé. Wie was zij? Waar stond ze voor?’ Klompé is bij velen bekend als minister van Maatschappelijk Werk (KVP). Ze was de eerste vrouwelijke minister van Nederland en stond o.a. aan de wieg van de Algemene Bijstandswet en de Wet op de Bejaardenoorden. Zij vond het ieders opdracht om bij te dragen aan een goede samenleving. Margot Homan: ‘Ik kreeg een beeld van een doortastende vrouw, stevig, soms ook stroef in de omgang. In haar positie had ze ook macht en dan krijg je altijd ja-knikkers om je heen. Daar hield zij niet van. Ik ging naar archieven om foto’s van haar te verzamelen. Die bestudeerde ik. Zo ging Marga Klompé steeds meer bij mij leven. Er ontstond een idee over haar. Dat wilde ik tot uitdrukking brengen. Het gaat mij nooit om een gelijkend portret, als op een foto.’

Vrouw in mannenbolwerk

‘Marga Klompé was een vrouw, die met toewijding haar werk deed in een mannenwereld. Die een offer bracht door 24 uur per dag met haar werk bezig te zijn. Ze had geen partner of kinderen. Ik zag ook een vrouw voor me die wat te vertellen had, die mensen toe kon spreken. Ze wilde haar publiek, haar gehoor, erbij betrekken. Dat beeld ik uit in haar geheven arm. Er zit beweging in haar beeld, vaart in haar houding. Een schouder naar voren, haar hoofd omhoog.

‘Kijk, op deze foto ziet Marga Klompé zichzelf in de spiegel.’

Het borstbeeld van Marga Klompé staat in Groenlo op de begane grond in de gang naar ’t Kormelink. Hetzelfde beeld staat ook bij de universiteit van Tilburg en in de Tweede Kamer. Een mooi beeld om eens rustig te bekijken. Als je iets meer weet over de ontstaansgeschiedenis, kan het je wellicht nog meer raken. Een sterke hand, geen “poezenhandje”. In deze houding komt ze naar je toe en heb ik haar innerlijke bewogenheid willen uitbeelden. Toen ik met haar bezig was, lagen er allemaal foto’s van Marga Klompé hier op de grond in het atelier. Ik leefde als het ware met haar. Ik zag dat ze een heel rijk gezicht had. In het beeld komen de beelden samen tot een geheel. In het gezicht zijn bijvoorbeeld een jonge en een oudere Marga terug te zien.’

Opnieuw beginnen

Voordat een bronzen beeld gegoten wordt, gaat er heel wat aan vooraf. Margot Homan: ‘Ik maak eerst schetsen op papier en dan een kleine voorstudie in klei. Daarna een groot beeld van klei.

SZMK | Oktober 2013

Daarna moet het helemaal afgewerkt worden. Homan: ‘Ik laat dat in Italië doen, daar zitten de beste bronsgieters van de wereld.’ Een voorstudie van het beeld van Marga Klompé Het gebeurt wel dat ik er de hele dag aan werk en dan ’s avonds tevreden naar huis ga. Dan kom ik de volgende ochtend terug en denk: oh nee, dit is het nog niet. Dan helpt wrijven op de klei ook niet altijd meer. Soms moet ik dapper zijn en deels of helemaal opnieuw beginnen. Ik ga voor het hoogst haalbare.’ Is het beeld klaar in klei dan wordt van dat beeld een wassen model gemaakt. Is dat helemaal afgewerkt dan komt daar een mal omheen. De was wordt gesmolten en het brons kan erin gegoten worden.

‘In mijn werk streef ik naar harmonie en schoonheid. Ik krijg wel van mensen terug dat mijn beelden sereen zijn, dat ze rust uitstralen. Maar dat is altijd een bewogen rust. Elk mens krijgt in zijn of haar leven te maken met hoogte- en dieptepunten. Niemand ontkomt daaraan. Het loutert ook. Het brengt een mens en de mensheid op een hoger plan. Maar er gaat dus wel strijd aan vooraf. Mijn beelden geven het evenwicht ná de strijd weer. Er zit daarom ook troost in. Dat wil ik in mijn werk meegeven.’ J. Aartsen Freelance journalist

Spreekwoorden/gezegden Vul aan:

1. De appel



2. Aan ‘s mensens zolen



3. Beter een half



4. Wie een kuil graft



5. Die op het water



6. Aan het werk



7. Beloften half gedaan



8. Daar is smaak



9. Daarvan gaan er dertien

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

10. Dat is te dwaas

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

1. valt niet ver van de boom; 2. hangt de beste mest; 3. ei dan een lege dop; 4. voor een ander valt er zelf in; 5. is moet varen 6. kent men de meester; 7. zijn haast in rook vergaan; 8. noch kraak aan; 9. in een dozijn; 10. om op een hek te zetten

Bibliotheek Pronsweide De bibliotheek van Pronsweide kunt u vinden in de ruimte rechts naast de receptie (voormalige kapsalon). Op maandag en/of dinsdagochtend komen vrijwilligers op de afdelingen Slingeland, Hameland en Gelresland en de dagbehandeling met de biblio­ theekkar. Er kan een keuze gemaakt worden uit de media die op de kar aanwezig is. Voor een uitgebreidere selectie kunnen bewoners ook de bibliotheek bezoeken. De uitleenter­ mijn is 14 dagen, maar kan verlengd worden, u kunt twee items per keer lenen. Bibliotheek aan huisdienst Pronsweide. Voor de groepswoningen (Morgenzonweg 29-1 t/m 10) gaan we op een andere wijze te werk. Donderdag en/of vrijdag komen de bibliotheekvrijwilligers. Zij hebben echter geen uitgebreide collectie bij zich. Wel hebben zij een wensenformulier waarop zij de wensen noteren. Deze vrijwilligers bezorgen daarna of de volgende dag de gewenste materialen.

Voor de groepswoningen in Meddo zorgt Benny Krabbenborg voor de inname van het wensenformulier en de aanlevering van materialen. Uitleentermijn en voorwaarden als hierboven genoemd. Wanneer een boek of andere gewenste media niet in onze eigen bibliotheek aanwezig zijn kunnen we het proberen te verkrijgen via de Bibliotheek Oost Achterhoek. Natuurlijk zijn ook de bewoners van het groepswonen van harte welkom in de bibliotheek van Pronsweide op de hier onder genoemde tijden. Openingstijden bibliotheek: Maandag t/m vrijdag 9.30 uur tot 11.30 uur. Wanneer er geen bibliotheekvrijwilliger aanwezig is mag de aanwezige receptie­ medewerker voor de administratieve afhandeling zorgen. Jan Nekkers

SZMK | Oktober 2013

Kindervakantiefestijn geeft reuring in het huis In de gangen van Pronsweide voorbij­ gereden worden door een jochie op een driewieler, of zomaar een tekening krijgen van een meisje met prachtige vlechten in het haar; je kon het zo maar meemaken afgelopen zomer in ons huis. Jaarlijks biedt SZMK haar werknemers de mogelijkheid van kinderopvang in de vakantieperiode zodat men met een gerust hart aan het werk kan in de zorg. Pronsweide was zo’n plek waar dat kon. Zes weken lang konden kinderen overdag terecht in één van de multifunctionele ruimtes. Voor de bewoners een mooie periode die zichtbaar goed deed, mede doordat bij een aantal bewoners­ activiteiten de kinderen betrokken werden. Samen gymnastieken of samen

deelnemen aan de tuinclub zijn zo maar een paar voorbeelden van een mooie samensmelting van jong en oud. Maar ook het zwembadje buiten, het voetballen op het grasveld en de rolschaatsen op de stoep zorgden voor mooie gesprekstof. Binnen waren bordspelen zoals Monopoly erg favoriet. “Vroeger hadden wij tollen en stelten waar wij ons mee vermaakten” klonk een opmerking van een bewoner die, met enige weemoed in de ogen, toekeek bij de kinderactiviteiten. Activiteiten waarbij ook kinderen betrokken zijn komen in Pronsweide gedurende het gehele schooljaar met enige regelmaat voor, maar het Kindervakantiefestijn is net even weer wat anders, en zeker in een lange, vaak stille, zomerperiode een welkome afwisseling! Wim Ruessink

Een gezellige zondag Groepswonen Morgenzonweg 29 1 t/m 4 hebben op zondag 21 juli spontaan een barbecue geregeld. Het was goed vertoeven onder de grote rode beukenboom ondanks de hoge temperatuur. Lekker met elkaar gegeten en gedronken. Familie van een bewoner kwam langs met een sjees met twee paarden ervoor. Met enkele bewoners werd een ritje door de tuin gemaakt wat natuurlijk erg in de smaak viel, maar ook anderen genoten van de activiteiten in de tuin. Het was super geslaagd. Bewoners en medewerkers Morgenzonweg 29. 1 t/m 4.

Muzikale verrassing De Koninklijke Winterswijkse Orkest Vereniging verraste de bewoners en bezoekers van De Brink op een zondagochtend in augustus met een openlucht optreden bij de ingang van Pronsweide. Bewoners, bezoekers en personeel hebben dit zeer gewaardeerd.

Koks Pronsweide schakelen over op wintermenu Vanaf half september wordt het zomermenu verruild voor de winterkost. De zachte zomergroentes maken plaats voor koolsoorten en stamppotten. Ook de stevige maaltijdsoepen ( bruinenbonensoep, erwtensoep) komen weer op tafel te staan. Op de woensdagavond komen bij het wekelijkse extraatje de balkenbrij, bloedworst en dergelijke weer te voorschijn.

SZMK | Oktober 2013

Hoe we in Pronsweide e de heetste 2 augustus ooit doorkwamen Och, we zijn het al haast weer vergeten die vrijdag de 2e augustus, zeker nu het buiten al weer een stuk frisser is en de dagen al weer flink korter zijn. Maar we kijken toch nog even terug op die zeer bijzondere dag die als de warmste 2e augustus de geschiedenis­ boeken in zal gaan. De temperatuur op het officiële meetpunt in Arcen kwam tot 36.9˚C. Voor de bewoners van Pronsweide waarachtig geen prettige dag; het was te warm om veel te bewegen (zweten bij het minste of geringste), om lekker van het eten te kunnen genieten, om naar buiten te gaan en er kwam bijna geen bezoek overdag. Maar met extra drinken, waaronder bouillon, de schaduw opzoeken en iets langere siësta zijn we de dag door gekomen. Waar de airco bij de fysiotherapie op volle toeren werkte, ging bij de kapsalon de droogkap op een lagere stand en zochten de kinderen van het Kindervakantiefestijn verkoeling in een badje buiten. “Gadvedamme, niks aan “ aldus een bewoonster die een plekje onder de kastanjeboom had gevonden, dat nog enige verkoeling bood. “Warmte zit ook voor een paar graden tussen je oren. Trek je die graden eraf, dan valt het wel mee” aldus een andere bewoner. Een oud citaat uit het Achterhoekse weerboek Boezewind en Jachtsneeuw luidt: “Veel warmte in de eerste week van augustus voorspelt een strenge, witte winter!“ De redactie van Van Huis Uit komt er vast in het voorjaarsnummer van 2014 op terug. Wim Ruessink

Herinneringskoffer garant voor veel gespreksstof! In samenwerking met het museum te Winterswijk zijn voor de plaatselijke woonzorgcentra vier zogenaamde herinneringskoffers samengesteld, zo ook voor Pronsweide. Het doel van deze koffers is dat men aan de hand van de inhoud herinneringen ophaalt van vroeger. De koffers zitten vol met gebruiksvoorwerpen en foto`s van vroeger. Er zijn verschillende onderwerpen voor de vier koffers: koffie zetten, lagere school, kleding (onderkleding en nachtgoed) en het huwelijk. De koffers worden volgens vast schema gewisseld en na een jaar komen er weer nieuwe thema`s in de koffers. In Pronsweide gaat activiteitenbegeleider Jan Nekkers rond met de koffers. De ervaringen tot

nu toe zijn verrassend en bemoedigend te noemen. “Je hoort reacties van mensen die anders niet veel zeggen, ontroerende verhalen worden er verteld en je ziet mensen weer gevoel van eigenwaarde krijgen. Je merkt en ziet dat het prettig is om over dingen te praten die je nog weet,” aldus een enthousiaste Jan Nekkers. “En”, zo besluit Jan, “bijna bij elke sessie die ik doe met de koffers hoor ik dingen die ik nog niet wist en die ik mooi als waardevolle toevoeging voor de volgende keer kan gebruiken.” Het moge duidelijk zijn, Pronsweide is dolblij met de koffers en hoopt er nog lang gebruik van te mogen maken.

SZMK | Oktober 2013

Even voorstellen Bea van Hamersveld, pedicure Wat is een pedicure? Een pedicure is iemand die de nagels van de voeten knipt en verzorgt denkt iedereen. En dat klopt. Maar zoals sommigen denken, hij/zij is niet zomaar een nagelknipper. Een pedicure heeft een gedegen opleiding gevolgd. Ook de pedicure die binnen Pronsweide werkt, Bea van Hamersveld. Ze vertelt hierover: “Eerst heb ik als basispedicure kennis vergaard op het gebied van anatomie en fysiologie en vervolgens pathologie voor de voetverzorging. Ik heb lessen gevolgd over schoenen en elastische steunkousen en natuurlijk moet ik in deze lijst, die bij lange na niet compleet is, ook de praktijklessen niet vergeten. Dit is een zeer belangrijk onderdeel van de opleiding, want zonder een verplicht aantal gevolgde praktijklessen kan men geen praktijkexamen doen en kan het basisdiploma niet uitgereikt worden. Daarna heb ik aanvullende opleidingen gevolgd op het gebied van Diabetes Mellitus en Reumatische aandoeningen. Beide opleidingen zijn afgesloten met examens. Ten slotte heb ik cursussen gevolgd op het gebied van nagelregulering, nagelreparatie, orthesiologie en antidruktechnieken.

Wat doe ik? Het voorkomen van voetproblemen is één van mijn belangrijkste taken. Een voetbehandeling bestaat uit: • De verzorging van de nagels en de nagelomgeving. • Het verwijderen van overtollig eelt. • Het verwijderen van verschillende soorten likdoorns. • De behandeling van kloven. • De behandeling van ingroeiende nagels. Ook kunt u bij mij terecht voor het aanbrengen van nagelbeugels (nagelregulering), antidruktechnieken, ortheses en nagelreparaties. Wat kunt u van mij verwachten? Ik volg regelmatig na- en bijscholingscursussen op het gebied van diabetes, reuma, wondverzorging, huid- en nagelproblemen en voet­massage. Ik lees diverse vaktijdschriften en boeken om

bij te blijven op mijn vakgebied: voeten. Het pedicurevak is erg in beweging. Diverse instanties, zoals de overheid, zorgverzekeraars, branchevereniging ProVoet, en het KwaliteitsRegisterPedicures, stellen eisen aan wat ik behoor te weten en wat ik aan verplichte kennisonderdelen moet volgen, maar ook waar ik als zzp-er aan moet voldoen, zoals bijvoorbeeld een verzekering tegen beroepsfouten.” Mevrouw Hamersveld wordt door Pronsweide ingezet voor pedicurehandelingen bij bewoners/cliënten die medische pedicure behoeven. U kunt haar ook ‘bestellen’ via de verzorging, maar deze behandeling moet u zelf betalen of wordt aan u gefactureerd. Bea van Hamersveld ambulant pedicure telefoon 06 20 14 24 55

Supermensen Wij verwachten van het leven dat het ‘van een leien dakje’ gaat Afhaal maatschappij voor allerlei noden en God voor super resultaat Alles snel, liefst zonder kosten fysiek, financieel, mentaal Super bediening, super kwaliteit tegen inspanning minimaal Ook de meer subtiele zaken zonder financieel gewin grote inspanningen niet waard daar zit geen winstmarge in Liefde, vriendschap, relaties God en intermenselijke zorgverlening Incasseren, ervaren, wegwerken door naar de volgende uitdaging Ach, waarin wij super mensen toch geweldig, verstandig zijn wij zo groots, belangrijk of…. blijkt straks alles schijn…. Gelezen in de Moespot

SZMK | Oktober 2013

Pijpenstelen uit buffelhoorn Wie rookt er tegenwoordig nog pijp? Het is een zeldzaamheid geworden. Het aroma van Toffeetabak, het lurken aan de steel, het schoonmaken met een ragertje, het aansteken en pletten van het vuur: het is bijna verleden tijd. En dan te bedenken dat nog niet zo lang geleden in Aalten een hele indus­ trie erop draaide; met op het hoog­ tepunt vijf fabrieken die stelen voor pijpen en tal van andere producten maakten van buffelhoorn. Vraag 100 Nederlanders waar vroeger de pijpenstelen vandaan kwamen en geheid niemand die “Aalten” roept. Toch was deze Achterhoekse plaats meer dan 100 jaar het enige centrum van de hoorndraaierij in Nederland. Tot 1977, toen de laatste fabriek de poorten sloot. De bijzondere industrie dankt zijn bestaan aan Bernard Vaags, de zoon van een schoenmaker annex gemeentebode in Aalten. Hij trok er op uit om in Duitsland een vak te leren en kwam in het plaatsje Ruhla bij een hoorndraaier terecht. Die leerde hem hoe je uit buffelhoorn pijpenstelen maakt. Om precies te zijn: uit de punt van een hoorn, afkomstig van buffels uit Azië of Zuid Amerika. Die punten werden doorboord, geslepen, geschuurd, gepolijst en voorzien van schroefdraad om ze aan elkaar vast te maken, soms wel achttien achter elkaar. Met een frees bracht de hoorndraaier er versieringen op aan.

Terug in Aalten startte Vaags in 1855 zijn eigen bedrijf dat met veel succes pijpenstelen voor de Duitsers maakte. In Duitsland zetten ze er een versierde porseleinen kop met waterzak op en helemaal bovenop een metalen dekseltje en een koord met kwastjes. Vooral bij soldaten waren deze lange pijpen populair. Ze kochten er één als herinnering aan hun diensttijd. Op de 1,65 meter lange reservistenpijp waren bijvoorbeeld het wapen en het nummer van het regiment afgebeeld. In Nederland gebruikten de meeste pijprokers overigens geen lange pijp, gemaakt uit hoorn. Ze hadden liever een goedkoop exemplaar van klei. Vooral de Goudse pijp was befaamd. In de Achterhoek en Twente werd ook wel een Duitse pijp gerookt: de zwokkepiepe. Kammen en fluitjes Succes kent vele volgers. Al vrij snel gingen medewerkers en familieleden van Bernard Vaags aan de slag met pijpenstelen. Ene Abraham ten Dam was zo slim om van de rest van de hoorn kammen te buigen en te persen. Die restanten werden anders toch maar weggegooid, vermalen of gebruikt als meststof. Er groeide een kammenfabriekje uit. Van het een kwam het ander. Uit hoorn zijn nog tal van andere producten te maken. Paulien Andriessenhaar grootvader was hoorndraaier, somt er een flink aantal op in het boek “Het regende pijpenstelen”: Handvatten voor paraplu’s en wandelstokken, Knopen, snuifdoosjes, naaldenkokertjes, seinfluitjes, messenheften, slabestek, asbakken, voorzitters­hamers, kurkentrekkerhandvatten, kralen enz.

’n Hand ’n Hand op de scholder, Gruwelijken stank De hoorndraaierij was geen frisse bedoening. Ze veroorzaakte veel stank en stof. Dominee Craandijk, in 1884 op wandeltocht door Aalten, nam een kijkje bij de kammenfabriek van ten Dam & Manschot en concludeerde: “Wat droevig lot voor hen die dag aan dag, van den morgen tot den avond hier leven moeten. Geschroeid en gesmolten verspreidde hoorn een gruwelijken stank. Op de draaibanken gebracht vervult zij alles met stof, dat muren, werktuigen en arbeiders met een dikke, witte laag bedekt”. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog bemoeilijkte de aanvoer van hoorn en maakte een einde aan de grote vraag naar Duitse pijpen. De hoorndraaiers moesten ineens op zoek naar alternatieven. De een nam de bruyerepijp – gemaakt uit de wortel van een heideplant – in productie, de ander maakte handvatten voor wandelstokken en weer een ander ging in knopen: Dutch Button Works. Hoorn maakte plaats voor andere grondstoffen, van glas tot polyester. Dat konden ze in het buitenland echter ook en veel goedkoper. In 1977 sloten Willem en Gerard Peters het laatste fabriekje, voortgekomen uit de hoorndraaierij. Een dit jaar in Aalten opgerichte Nationale Hoornwerkgroep wil de geschiedenis levend houden. Overgenomen uit Naober

zo maor, heel effen. Dat dut oew beseffen dat iemand begrip hoo da’j oew vuult. Den et neet slim vundt da’j efkes huult. Altied maor bli’j lieken an de butenkant, maor soms steet van binnen alles in brand. Wi’j mot zo flink waezen hier op dizze eerd’. Dan is ’n hand op de scholder toch zo volle weerd. Gelezen in Kerk en Werk

SZMK | Oktober 2013

Moeten’ Niet wetend wat te kiezen losgeslagen geen structuur zit elk moment vol met ‘hadden’en ‘alsen’ besluiteloosheid vult ieder uur Goed doen kun je het echt nooit aan elke beslissing kleeft wel iets Maar het slechtst van alles keuzes lijkt toch wel ‘dan doe ik niets’ Nee…. we moeten goed presteren alert zijn efficiënt omgaan met de tijd Maar al dat ‘moeten’ brengt mij slechts zinloosheid teleurstelling en spijt ! gelezen in de Moespot

Tied Vrooger hadden de leu nog tied. Ze deden allens zo röstig an. Van stress en haost en al zuks meer daor wusten ze to heel niks van. Meer now is ’t toch ne aandere tied. De maenske liekt ja wal verbleend. Want tied is gaeld, dat zegt ze dan. En gaeld dat mot der worden verdeend. Sappelen doot ze, ’n helen dag. De telefoon dee geet meer an. En ’s aovends as ze in ’t hoes weer bint dan waerkt ze daor ook nog verdan. Dat bint zo van dee vlotte jongs: rap gaeld verdenen, grote sommen. Ze waerkt zich rot, doch hebt gin tied um efkes weer tot röst te kommen.

SZMK | Oktober 2013