Van Huis Uit STICHTING
Z O R G C O M B I N AT I E
Ja n u a ri 2014
Winter 2014
SZMK | Januari 2014
Project
‘Informele zorg en formele zorg verbinden’ In het project ‘informele zorg en formele zorg verbinden’ werken SZMK en VIT-hulp bij mantelzorg samen aan verbetering van de samenwerking tussen formele en informele zorgers. Doel hierbij is dat iedereen, mantelzorger, vrijwilliger en betaalde kracht zo goed mogelijk samenwerken in de zorg voor de bewoner/cliënt, waarbij het er uiteindelijk om gaat dat de cliënt zich zo goed mogelijk voelt. Om inzicht te krijgen in wat er nodig is om de samenwerking te verbeteren zijn er twee pilots gestart in De Pelkwijk, een woonzorgcentrum in Winterswijk en in Mariënhof, kleinschalig wonen voor cliënten met dementie in Lichtenvoorde. De pilots lopen tot de zomer van 2014.
Een klankbordgroep met mantelzorgers, vrijwilligers en medewerkers denkt mee over de activiteiten die in deze pilot uitgevoerd gaan worden.
Pilot De Pelkwijk
In De Pelkwijk gaan we tijdens de pilot aandacht besteden aan de zorgrol van mantelzorgers, het leggen van verbanden tussen informele zorg extramuraal (buiten De Pelkwijk) en intramuraal (in De Pelkwijk) en het verbreden van de betrokkenheid van de buurt/wijk bij De Pelkwijk.
Pilot Mariënhof
In Mariënhof gaan we vooral kijken naar de rol van de informele zorg (mantelzorgers en vrijwilligers) en naar het betrekken van de buurt en wijk.
De informatiebijeenkomsten in De Pelkwijk zijn in volle gang. In de tweede helft van november wordt op basis van de uitkomsten van deze bijeenkomsten bekeken, welke verbeteracties in De Pelkwijk in gang worden gezet.Ook in De Pelkwijk zullen klankbordgroepen meedenken over de activiteiten in de pilot. Een eerste start is inmiddels gemaakt. Tijdens informatiebijeenkomsten hebben mantelzorgers, vrijwilligers en beroepskrachten kunnen meepraten over hoe de samenwerking nu gaat en op welke terreinen er nog dingen verbeterd kunnen worden. Met deze verbeterpunten gaan we binnenkort aan de slag.
Presentatie project in De Radstake
Op 17 november jl. hebben SZMK en VIT samen een presentatie verzorgd over het project ‘informele en formele zorg verbinden” tijdens de bijeenkomst van het Achterhoeks Netwerk in De Radstake. Ruim 200 belangstellenden hebben deze bijeenkomst bijgewoond.
Geachte lezer, Het laatste nummer voor 2013 van Van Huis Uit al weer. Ik denk dat de meeste lezers daarbij denken wat vliegt de tijd. Alweer bijna een jaar voorbij. Een jaar dat in Pronsweide de verbouwing is afgerond. Het bouwlawaai is verstomd en de feestelijkheden zijn achter de rug. Verder hebben er nogal wat veranderingen plaatsgevonden in de personele sfeer en gaat de komende tijd nog wel het een en ander veranderen. Zo zullen binnenkort ook behandelingen mogelijk zijn in het wellnesscentrum. In dit nummer blikken we even terug op de samenwerking met het museum en de ervaringen met de “Oh, ja koffers” die binnen het Winterswijks deel van SZMK gebruikt worden. In Meddo is een duofiets in gebruik genomen en is ook een verslag opgenomen van een reis met de Zonnebloem en tal van andere wetenswaardigheden gedichten en verhalen.
Colofon: De redactie van “Van Huis Uit”wordt gevormd door: Mevrouw E. Bosvelt De heer J. Nekkers De heer W. Ruessink Druk: Drukkerij Maarse BV Foto’s Auteurs artikelen e.a. Redactieadres:
[email protected] Klachten commissie SZMK Meester Meinenweg 28 7101 AN WINTERSWIJK
Soms ontglipt er iets aan onze aandacht. In het vorige nummer stond vermeld dat de KWOV hier op het terrein muziek heeft gemaakt in de aanloop naar het Volksfeest. Ook muziekvereniging Excelsior heeft in die periode een bezoek gebracht en bij Pronsweide geoefend. Dit soort spontane concerten is natuurlijk een mooie aanvulling op het activiteitenaanbod en onze tuinen lenen zich er goed voor. Beide muziekverenigingen hartelijk dank hiervoor. We wensen u veel leesplezier, fijne feestdagen en een voorspoedig 2014. Namens de redactie van Van Huis Uit,
SZMK | Januari 2014
Levende zonnewijzer geeft tijd niet zomaar cadeau! Geschenk voor Pronsweide nodigt uit tot interactieve tijdsbepaling
De belevingsgerichte tuin bij de woningen op het terrein van Pronsweide beschikt sinds sept jl. over een heuse levende zonnewijzer. De zonnewijzer is een geschenk dat Pronsweide mocht ontvangen op 22 juni bij de feestelijke openingsbijeenkomst in theater De Storm. Kunstenaar Henk Hollander realiseerde een (Analemmatische ) zonnewijzer, waarbij door middenin te gaan staan op de juiste maand, de eigen schaduw de tijd aangeeft. De zonnewijzer zorgde gelijk al voor de nodige gespreksstof (ook al een kunst op zich), want van kunst moet je immers houden. In Winterswijk komt als in één van de eerste plaatsen in ons land dagelijks de zon op, en dan een zonnewijzer in de belevingsgerichte tuin aan de …….Morgenzonweg, doeltreffender kan haast niet.
DUOFIETS VOOR GROEPSWONEN MEDDO
Groepswonen aan de Goorweg heeft nu zelf een duofiets De duofiets is geschonken door Stichting Vrienden van Pronsweide. Zowel onze bewoners als de bewoners van De Lichtenvoorde kunnen hier gebruik van maken. De samenwerking met De Lichtenvoorde heeft mede gestalte gekregen doordat zij één van de schuurtjes hebben aangepast om dit prachtige geschenk te stallen. Het biedt de bewoners van het groepswonen de mogelijkheid om samen met een medewerker, familie of vrijwilliger een uitstapje te maken in de prachtige omgeving. Bewoners en medewerkers Goorweg in Meddo.
SZMK | Januari 2014
Als vrijwilliger met de Zonnebloem op vakantie Als je vertelt dat je met de Zonnebloem op vakantie gaat, wordt meestal gevraagd met de boot? Velen weten niet dat er bij de Zonnebloem veel meer soorten vakanties zijn zoals: busvakanties, vakantie met eigen vervoer, vliegvakanties, strandvakanties, excursies en inderdaad vaarvakanties. Dan heb je nog landelijke vakanties en regionale vakanties en verschillende leeftijdsgroepen. Mijn eerste vakantie was met een jongerenvakantie naar Trier, daarna altijd met regionale busvakanties. Dit jaar ging ik voor de elfde keer mee op vakantie en het is iedere keer weer volop genieten! We zijn deze keer naar Eikenburg- de Heihoef in Eindhoven geweest. Dit landgoed ligt aan de rand van de stad in een prachtige bosrijke omgeving, terwijl het centrum van Eindhoven niet eens zo ver weg is. Eikenburg bestaat uit een groot hoofdgebouw en een aantal paviljoens, verspreid over het 30 ha. grote terrein. De vele verharde en onverharde bospaden die het terrein rondom Eikenburg doorkruisen zijn een lust voor de ware natuurliefhebber. De Zonnebloemvakanties worden gehouden in het aangepaste paviljoen de Heihoef. De groep bestaat uit 22 vakantiegangers, gasten genoemd, 24 vrijwilligers, onder wie gekwalificeerde verpleegkundigen en ziekenverzorgenden. Deze vakantie was van maandag 7 oktober t/m zaterdag 12 oktober 2013.
Maandag vertrokken we met de bus rond 10 uur vanuit Groenlo. Bij aankomst in de Heihoef scheen de zon volop; een goed begin van de vakantie. De kamers werden geïnspecteerd, de koffers uitgepakt en dan richting eetzaal voor de lunch. ’s Middags samen gezellig wandelen in het Eikenbos of lekker uitrusten. Je kon zelf invullen wat je deed. Om 18.00 uur was het diner en daarna was er ruimte voor diverse spelletjes of tv kijken. Dinsdag begonnen we om 9 uur samen aan het ontbijt, daarna gingen we op pad. Na een wandeling van een half uur kwamen we bij Genneper Parken aan. Hier was koffie en gebak. In het park was van alles te zien over natuurlijk boeren. Na de rondwandeling was er tijd voor lekkere pannenkoeken en daarna weer terug naar de Heihoef. ’s Middags was er een creatieve knutselmiddag. Na het diner werd het avondprogramma verzorgd door René Eshuis. Er werd volop gezongen en gedanst. Woensdagmorgen eerst lekker uitgeslapen en om 10.00 uur aan de brunch. Om 13.30 uur hadden we een buitenbingo. Langs de mooie eikenlanen waren op diverse plaatsen de bingonummers geplakt. De tocht eindigde in het prachtige kapelletje van de broeders van Liefde op het Eikenburg. Eenmaal terug in de recreatiezaal werden de winnaars van de bingo bekendgemaakt.
Om 18.00 uur gingen we gezamenlijk aan de mooi gedekte tafel. Vele complimenten waren er te horen over de mooie menukaarten. Net als andere dagen was het eten geweldig lekker. ’s Avonds hadden we een groot ganzenbordspel en het spel de hoedjesdans. Donderdag weer vroeg dag. Na het ontbijt vertrokken we met de bus naar Den Bosch waar eerst gewandeld of gewinkeld werd. Na de lunch gingen we onder begeleiding van een gids Den Bosch in. Veel werd er verteld over de stad. Het einddoel was de St. Jan Kathedraal. Daarna waren er de Bosche Bollen. Een veel gehoorde gezegde in Den Bosch: Je drinkt wat klaar is, Je eet wat gaar is, Je spreekt wat waar is. ’s Avonds hadden we een bonte avond verzorgd door gasten en vrijwilligers. Een aantal artiesten passeerden de Bühne, o.a.: Speciaal uit Griekenland Nana Mouskouri met het prachtige lied: Weisse Rosen. Een groep speelde een klas uit de jaren dertig met slimme Klaasje. De Selvera’s met het lied: twee ree bruine ogen. Ook hadden we drie huldigingen van vrijwilligers: twee gingen er voor de 25e keer mee en één voor de 5e keer. Vrijdag stond in het teken van een verwendag. De gasten konden zich heerlijk laten verwennen bij de schoonheidsspecialisten en kapper. Om 10.30 uur was er eerst koffie met een likeurtje en keuze uit diverse gebakjes. De gasten
genoten van alle verwennerij. De handen en voeten werden heerlijk gemasseerd, de nagels werden gevijld en gelakt. Voeten in voetenbadjes etc. Mijn gast hield hier niet van. Wij zijn naar de politiemanege gewandeld dicht in de buurt. Daar genoot hij van. Hij heeft zelf ook paarden, vandaar. Om 12.30 uur was er weer een heerlijke lunch. Sommige gasten gingen daarna nog even rusten. ’s Avonds was het slotdiner. De tafels waren weer erg mooi gedekt. Er werden gedichten voorgelezen onder het eten; iedereen genoot met volle teugen!! Na het diner was er koffie en thee en werd er nog lang nagepraat over een mooie week. Zaterdag weer terug naar huis. Na het ontbijt moest er worden gepakt en opgeruimd. Dan is het richting de Achterhoek. In De Molenberg nog even samen een kop koffie en een broodje. Om 13.30 uur werden alle gasten door familie opgehaald, even bijpraten en dan naar huis. Het is voor iedereen een fantastische week geweest, niet alleen voor de vakantiegasten, ook de vrijwilligers hebben met volle teugen genoten! Ik kan iedereen aanraden om een keer mee te gaan. Overdag is het één op één begeleiding. Over belevingsgerichte zorg gesproken… Voor meer info of vragen: www.zonnebloem.nl José ten Barge Afdeling dagbehandeling Pronsweide
SZMK | Januari 2014
Echte koffie Sinds een paar weken wordt in restaurant de Brink weer echte koffie geschonken. De bonen worden voor elk kopje vers gemalen en deze geur komt je tegemoet als je het restaurant inloopt. Het is best even wennen voor sommige gasten, die gewend waren aan de oude koffiezetmethode. Maar de meeste gasten zijn enthousiast en zeker over
de meerdere keuzes die we kunnen aanbieden. De latte macchiato is nieuw en we schenken een heerlijke cappuccino. De koffieproducten en chocolademelk worden alleen nog maar bereid met echte melk en dat proef je. Kom uzelf overtuigen! Team de Brink
Computers internetcafé Op heel korte termijn zullen in de bibliotheek twee computers worden geplaatst. Wij hebben gekozen voor computers die zeer gebruiksvriendelijk zijn. Er is een overzichtelijk menu met duidelijke knoppen. Bij elke knop staat de functie aangegeven met een afbeelding. U hoeft straks niet te zoeken waar een bepaald programma ook alweer staat, want alle functies zijn direct zichtbaar op het startscherm.
U kunt hiermee het internet op, uw e-mails checken of een videobericht versturen. Ook kunt u met familie die wat verder weg woont eenvoudig beeldbellen (Skype). Op de spelletjespagina zijn bekende spellen te vinden, zoals Sudoku, Mahjong of schaken. Irma de Vries
Wat zijn de verschillen? Op verschillende plekken hangen na de verbouwing in Pronsweide afdrukken van foto`s uit vroegere jaren, vaak heel herkenbare plekjes. Zo hangen in de lange gang van het verpleeghuis foto`s van een restaurant en haar terras dat aan de Statinkplas gevestigd was. Op één van de foto`s zien we de heer Vis en zijn zus mevrouw Oosterink-Vis op het terrasje zitten. De foto is zo’n kleine 20 jaar geleden genomen. Broer en zus komen regelmatig in Pronsweide en waar ze plaatsnemen dat laat zich raden…
Karstconcert van de Meziek ’t Was tweeden karstdag en d’r lag ne dikke pakke snee. De leu dee d’r gin last van hadden vonnen ’t prachtig, wat was d’r no mooier as snee met de karstdage? D’r lag neet allen ne dikke pakke snee, maor ’t was d’r nog gemeen kold bi’j ok, ’s nachts had ’t meer as tien graden evrorne. D’r sneed ne ieskolde oostenwind deur de buske en ovver ’t kale land an disse kante van darp. Herman en Hermien, beide tussen de vaertig en viftig jaor old, hadden ne grote boerderi’je met kortan honderd beste beeste in ne groten ligboxenstal. Herman had behalve Hermien ok nog dree kindere, ’n meiken was ’t oldste, daorna kwammen twee jonges, alle dree wazzen ze an ’t puberen en tussen de tien en twintig jaor old. Het hele gezin was heel arg muzikaal, allemaole wazzen ze bi’j de muziek. ’t Was de bedoeling, dat ze alle vieve met gingen doon an ’t karstconcert, waor de muziekvereniging al ’n paar maond hard veur an ’t oefenen was ewes. Maor umme alles en iederene op tied in de zale te kriegen waor ’t karstconcert egovvene zol
worden, veel umme de drommel nog neet met. ’t Begon d’r al met, dat d’r gin ene d’n wekker had eheurd, zodat iederene ’s morgens direkt al dree kwarteer achter lag op’t schema. En a-j ’s morgens late bunt, bu-j d’n helen dag late! Herman en Hermien zollen met zien beiden melken, maor hier en daor was d’r wat vaste evrorne, de kolde oostenwind was ok tut in d’n melkstal ekommene. Gelukkig veel ’t ongemak nog ’n betjen met, op ’n paar stukken waterleiding nao was de rest neet bevrorne. Hermien halen d’n föhn oet ’t nachtkastjen en met de warme loch dee daor oet kwam was wattieds de hele waterleiding dao. ’t Melken verleep wieters good, al gaf d’r hier en daor wal ne ko ne liter meer as normaal, dat was ’t veurdeel of naodeel a-j late melken. Met enig argwaan keek Herman naor dree beeste, dee disse dage an de tied wazzen. ’t Leek d’r waarachtig op dat d’r dissen dag ok nog ’n paar melk worden, dat kwam neet best oet! Het concert zol umme elf uur beginnen, ’t was al ovver tien uur ton de aerste kindere in’t uniform rond lepen te springen. Tenminste, ’t meiken en
d’n jongsten jonge, d’n middelsten lag nog in bedde, had al motten ovvergevven en ’t leek d’r op dat e met de griep an ’t maken was, hee ging neet met hen muziekmaken. Herman en Hermien hadden intussen eur uniform ok an, ton Herman nog éne kere naor d’n stal wol kieken of alles in odder was. Neet dus! Twee van de dree beeste, dee kelk mosten worden, stonnen met d’n start naor bovven, veur Herman ’t sein umme bi’j hoes te blieven. ’t Speet ‘m warkelijk, had e ’n paar maond duftig e oefend veur ’t concert, kon e neet metdoon! ’t Uniform trok Herman noodgedwongen waer oet, d’n overall ging waer an. De tied begon te dringen, de beide kindere wazzen al manges op de fietse an egaone, Hermien zol met d’n auto naokommen. Zee rap in d’n auto, tasjen en muziekinstrument in d’n kofferbak en dat op de zale an, tenminste at d’n auto wol starten. Maor de kolde oostenwind was ok bi’j d’n auto ekommene, hee wol neet starten, ho vake Hermien ’t ok prebaeren. Op ’t leste zae-t e helemaol niks meer, accu löög. Wat no? Hermien keek op heur hallozie, ze had ’t warm ekreggene ondanks ’t kolde waer, de brille besloog aer. Ze had nog ’n kwarteer veur at ’t begon. Gauw greep ze ’t muziekkoffer en zonder zich te bedenken pakken ze de fietse, ze mos toch maor zeen dat ze op tied kwam!? Veurband plat, ok dat nog! De fietse van Herman had achter ne platten! A-j pech hebt, braek i’j ow d’n vinger nog in d’n riestpap. Dan maor de fietse van d’n jonge dee zeek in bedde lag. Muziekkoffer onder d’n snelbinder en in volsten houw op de zale an. Maor wat had den jonge ’t zadel lege staon! Zee kon zowat met de knene van eure lange slanke bene bi’j de trappers. ’t Zol vaste nargens naor lieken, zonne heggende muzikante op ne völ te kleine jongesfietse. Op d’n lesten knepper kwam ze de zale in, de brille besloog eur waer. Alle muzikanten zatten al op eur plaatse. Toch wol ze nog gauw effen ’n köpken koffie kopen, koffie was t’r den morgen bi’j in eschottene. Ton ze af wol raekenen kwam ze d’r achter, dat eur tasjen met de portemonnee nog in d’n auto lag. Ene van de muzikanten hef eur zolange veur eschottene. De volle zale von dat ’t karstconcert prachtig had eklonkene. Thoes kregen ze ’n paar mooie vaerskalvere. Gerard Uwland Wenterswiek
De wereld is heel zacht vandaag De wereld is heel zacht vandaag. Fluwelen witte mist vormt deinend zachte muren voor kathedraal en balzaal, ontstaan uit sprookjesbos. Sneeuw dekt de zachte aarde met donzen witte mantel waaruit vergrijsde plukjes gras mij vriendelijk welkom heten. Statig stijve bomen dragen berijpte robes, gesierd met glanzende kristallen. Ze wiegen dromerig zacht een wals op haast geruisloze muziek. Melodie van nog gebleven bladeren, onder begeleiding van de wind. Zo nietig, door eerbied bevangen, beleef ik deze wonderen. De naakte kroon der bomen, nog koest’rend een enkel nest, trage takkenarmen uitstrekkend, in nodigend gebaar. Mijn kleed krijgt stralenglinster, mijn haar bedekt met zilvernevel. Ik zucht, dans langzaam met hen mee, terwijl mijn hart in liefde smelt. De wereld is heel zacht vandaag. Anna Bemelmans, Nederweert
SZMK | Januari 2014
Langzaam open ik de gordijnen en aanschouw een feeëriek tafereel; een betoverend mooi landschap valt mij deze ochtend ten deel. Even vergeet ik de problemen en zorgen door dit adembenemende mooie begin van de morgen. De dauw, voor even gevangen door de kou. Ach, was er maar iemand die de tijd stoppen kon, dan zou dit sprookjeslandschap niet verdwijnen door de zon. Jammer genoeg is niets blijvend in dit leven, dus ik geniet ervan, zolang het mij is gegeven! Helena Schoutens Essen (B)
Bijna scherp is het licht. De lucht helder blauw grijs. Het land is bedekt met rijp. Bevroren dauw. Zelfs de dunste draden zijn bekleed. Met minuscule kraaltjes ijs. Het dwingt je naar buiten te gaan. Om te genieten van al dat moois. Een landschap bedekt met rijp. Een sprookje in winter tijd. Ans Brom Buysma, Eerbeek
Vrijwilligers Thema-avond Donderdagavond 14 november was er weer een gezellige avond voor de vrijwilligers. Ruim 75 vrijwilligers waren aanwezig in De Brink. Nadat Ad Smeets in zijn openingswoord het nodige had meegedeeld over wat er zoal speelt in de organisatie hebben we een spel gespeeld “petje op, petje af”. Alle aanwezigen kregen een petje. Dit petje moest je op of af zetten naar gelang het antwoord dat je gaf op vragen over de Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé. Op deze manier kwamen een heleboel mensen leuke feitjes over onze stichting te weten. Mevrouw Hannie Toebes heeft uiteindelijk gewonnen! Dit spel was gemaakt en werd gepresenteerd door Wim Ruesink en Corine Blauwhand van het dagcentrum. Verder was er, om de avond nog gezelliger te maken, het damesduo Elly en Gini met trekharmonica’s die leuke liedjes speelde. Nadat de nodige hapjes en drankjes genuttigd waren sloten we de avond tegen tien uur af. Marlies Heetvelt
Wellness krijgt nog meer gezicht door komst schoonheidsspecialiste Vanaf 18 december beschikt Pronsweide over een heuse schoonheidsspecialiste. De uit Meddo afkomstige Kim Lenferink komt met haar concept ‘Beauty On Wheels’ op woensdag en zaterdag naar ons huis toe. In de wellnessruimte of desgewenst de kamer van de bewoner komt ze na afspraak voor een behandeling. De bewoners van Pronsweide zijn mensen die, om wat van reden dan ook, niet of in mindere mate mee kunnen functioneren in het dagelijks leven. ‘Toen men zelfstandig woonde ging met ook naar de kapper, pedicure en de schoonheidsspecialiste en waarom zou men daarmee ineens stoppen als men lichamelijk hulpbehoevend wordt?’ aldus Kim, ‘maar ook mensen met dementie blijven gevoelig voor aanraking, zachte massage, het zien van hun mooi gelakte nagels, gezichtsreiniging of welke behandeling dan ook’, verduidelijkt Kim haar veelzijdigheid en kennis van de oudere mens. ‘Beauty On Wheels’ is de naam van haar werkconcept en heeft betrekking op het op bezoek gaan bij haar klanten met de mooie bedrijfsauto.
‘Beauty On Wheels’ krijgt nu een geheel andere betekenis, immers ook rolstoel- of rollator gebruikers worden nu door de komst van Kim echte ‘Beauty On Wheels’! Receptie Pronsweide infopunt voor schoonheidsspecialiste Wilt u een afspraak maken bij de schoonheidsspecialiste, kunt u terecht bij de receptie. Zij helpen u daar bij het maken van een afspraak. Er liggen daar ook folders van ‘Beauty On Wheels’ en u kunt daar ook cadeaubonnen kopen om een bekende die in Pronsweide verblijft te verassen met een schoonheidsbehandeling.
SZMK | Januari 2014
Boombank maakt belevingsgerichte tuin nog completer Geschenk prima plek om, “een boom op te zetten” Gezellig keuvelen/kletsen op een prachtige nieuwe boombank rond de grote rode beuk. Dat kan nu in de belevingsgerichte tuin van Pronsweide dankzij een geschenk van de architecten die betrokken waren bij de nieuwbouw van ons huis.
De boombank is van hardhout vervaardigd en met hulp van de tuinvrijwilligers van Pronsweide in elkaar gezet. Er zijn ook passende tuinkussens (in de opbergbox bij de boom ) die het zitten op de boombank nog aangenamer maken. Met het plaatsen van de boombank, naast de reeds aanwezige interactieve zonnewijzer en de prachtige volière, krijgt de belevingsgerichte tuin steeds meer gestalte. Als in het komend voorjaar ook de begroeiing op het gehele terrein gestalte krijgt zal de belevingsgerichte tuin haar ware gezicht kunnen laten zien.
Het landschap ligt verkleed, in een glanzend wit gewaad. Smetloos schoon en glad gesmeed, alsof ’t ter bruiloft gaat. Grillig grijpen witte takken, zich doelloos aan de verte vast. Een druppel die zich loom liet zakken, hangt bevroren aan een bast. Een felgekleurde zonnepracht, weerkaatst het witte land. Geen enk’le parel bracht, zo’n puurheid ooit tot stand. Schitt’rend in de vele stralen, afkomstig uit een blauwe lucht, laat de zon het landschap pralen. De stilte slaakt verstomd een zucht. Maar ’t licht gaat warmer schijnen, het kleed smelt weg in held’re plassen. Als ook het laatste gaat verdwijnen, is ’t gebied met rijp gewassen..! Aline van Lagen Ederveen
Als gisteren moe en verdord oogt Pronkt nu met een sluier rijp Rijp een oogstrelend natuur schoon Als rijp niet meer rijp is Komt mijn omoe-tijd Dan begroet mijn eerste kleinkind Met een geboorteschreeuw de wereldwijd. Dan is de winter over rijp Mevr. Bruneel-van Haute Oudenburg (B)
SZMK | Januari 2014
Medewerker van het kwartaal
Ook in het derde kwartaal zijn in het sectoroverleg nominaties ontvangen voor het aanwijzen van een medewerker van het kwartaal. Daarbij gaat het erom dat de stichting bijzondere capaciteiten en inzet van medewerkers wil stimuleren door een extra beloning. Bijzonder is als een medewerker in een bepaalde periode een prestatie heeft bijgedragen aan organisatiedoelen waardoor hij/ zij een inspirerend voorbeeld voor anderen is. De nominaties zijn door de jury (het sectoroverleg) beoordeeld. Ook nu was het weer lastig om een goede keuze te maken, want echt objectieve criteria zijn er niet. Toch is het ons gelukt om, vrij eenduidig, Willy de Vries als medewerker van het kwartaal aan te wijzen. Willy is in Pronsweide bij iedereen bekend als secretaresse voor de verpleeghuisartsen. Zij is een belangrijke schakel tussen artsen en afdelingen, maar ze verricht ook veel werk voor anderen. Eigenlijk staat ze altijd voor idereen klaar. Willy heeft een hoge arbeidsmoraal, is altijd bereid een tandje bij te zetten. Ze is ook creatief als er eens iets anders loopt dan verwacht. Altijd blijft ze vriendelijk en behulpzaam.
Willy doet haar werk met rust en op een positieve manier. Daardoor zorgt ze ervoor dat anderen hun werk goed kunnen doen. Een vleugje humor komt er altijd tussendoor. De jury is van mening dat zij op een zelfstandige wijze goede initiatieven neemt en in staat blijkt de juiste houding aan te nemen die van een medewerker mag worden verwacht. Zij is daarmee een voorbeeld voor ons allemaal. Op 10 oktober heb ik Willy gefeliciteerd en haar een blijk van waardering in de vorm van bloemen en een geschenkbon overhandigd. Ten slotte wil ik alle medewerkers oproepen om een collega te nomineren. Elk kwartaal kunnen medewerkers bij het secretariaat van de sector schriftelijk of per email een nominatie met motivatie voor een individuele medewerker indienen. Gewaardeerd worden door directe collega’s is een bijzondere beloning die er altijd mag zijn. A. Smeets sectorhoofd zorg Winterswijk
Ergo blij met nieuwe keuken in behandelruimte Onlangs is een nieuwe hoog-/laagkeuken geplaatst in één van de behandelruimtes. Deze nieuwe keuken stelt de ergotherapeuten in staat om de behandeling zo optimaal mogelijk af te stellen op de cliënt. Vanwege de hoog-/laagverstelling en de mogelijkheid om met een rolstoel onder het aanrechtblad te rijden is het is nu mogelijk om zowel staand als zittend activiteiten uit te voeren bij het aanrecht en de kookplaat. Daarnaast biedt de hoog-/laagverstelling de mogelijkheid de hoogte van de keuken thuis na te bootsen voor een goede therapeutische oefensituatie. Ondertussen is de keuken al door meerdere cliënten en therapeuten naar volle tevredenheid gebruikt.
SZMK | Januari 2014
Sunte Marten Groenlo is vrijwel de enige plaats in OostGelderland waar op 11 november het Sint Maartensfeest - Sunte Marten - nog echt in zwang is. Een typisch kinderfeest. Een lichtfeest ook, in de donkere dagen van november. Het is traditie dat kinderen in de lagere schoolleeftijd zelf een lantaarn, een lampion, maken. Van papier of karton, maar een uitgeholde voederbiet – een mangel - voldoet ook prima. De laatste jaren winnen pompoen en kalebas eveneens aan populariteit. Als het begint te schemeren gaan de kinderen met hun “lantaarn” de huizen langs om oude Sint-Maartensliedjes te zingen. De inwoners van de Vestingstad belonen de kinderen met snoep, fruit en/ of geld. Opvallend is dat een in Groenlo gezongen lied ongeveer halverwege van de streektaal overgaat in het Nederlands en daarna weer in het dialect.
Vandage is ut Sunte Marten, morgen is Sunte Kruk, Wi’j hebt nog goeie harten, Ons lus nog graag een stuk. Een höltken of een törfken, In ’t Sunte Martens körfken. Geef wat, hold wat, Geef den armen Thomas wat. ‘k Kwam ’s bij een rijke man, Die zovelen geven kan Gevend zal hij leven, Zalig zal hij sterven, De hemel zal hij erven. God zal hem belonen, Met honderddoezend kronen, Met honderddoezend rökskes an, Daor kump Sunte Marten an. Uit: Hosse Bosse teune, Henk Krosenbrink
Losser, in Twente, kent een andere versie van het Sint Maartenslied. Te mooi om hier niet te vermelden! vöggelken, Har zon rood, rood köggelken. Har zon rood, rood röksken an, Daor komp Sinte Märten an. Laot mie hier nich länger stoan. ‘k Mor vanoamd noa Meunster goan, Meunster is hier zo wied vandan, Woar ‘k nich goed meer kommen kan.
Hier woont zo nen rieken man, Dee zo volle geven kan. Appelkes geven, keukskes geven, Zoalig zal hee leven, Zoalig zal hee sterven, Den hemel zal hee erven. Uit: Hosse Bosse teune, Henk Krosenbrink
Mini expositie museum in combinatie met de herinneringskoffers De “Oh, ja Koffers” zoals ik deze meestal maar noem zijn een succes. Op dit moment heeft Pronsweide de tweede koffer in bezit en de koffer is al in verschillende huiskamers op de afdelingen geweest. De inhoud, dit keer bestaand uit ondergoed en nachtmode uit overgrootmoedertijd werkt voornamelijk de jongere personeelsleden wel op de lachspieren, maar wat wil je. Uit zo’n directoire van het begin van de vorige eeuw haal je ook wel 20 onderbroekjes van nu. Ook het zeer modieuze gebreide badpak zorgt voor hilariteit. Hoe kwam je daarmee uit het water. “Och, gewoon net zo nat als wanneer je nu uit het water komt”, is dan mijn antwoord. De ouderen onder ons komen de spullen allemaal wel bekender voor. De klepbroek, de lijfjes de mooi gebreide borstrokken, die ik overigens in de jaren 50 ook nog wel droeg hoor. Leuke verhalen hoor ik ook. Het elastiek dat zich in de pijpen van de onderbroek bevond was wel zo strak dat de appel voor het speelkwartier die je in de broekspijp had gestopt keurig bleef zitten. ’t Is erg plezierig om met de koffers op
pad te gaan. Een erg mooie aanvulling op de herinneringskoffer zijn ook de door het museum geplaatste vitrines in het verpleeghuis en de woonzorgcentra. Zij maken het beeld compleet door de nodige achtergrondinformatie. Zo zie je in een notendop bijvoorbeeld de geschiedenis van de Tricotfabriek in Winterswijk waar veel van dat hierboven beschreven ondergoed gemaakt werd. Bon Giorno was een van de merknamen van de artikelen die daar gefabriceerd werden. Ook kent u vast nog wel de merknaam Jansen en Tilanus uit Friezenveen. Hoezo Friezenveen, dat schrijf je toch met een V. Ja, maar niet bij Jansen en Tilanus, die vonden dat niet voornaam genoeg. Meer hierover kunt u lezen op de mini expositie. Ook over onze beroemde winkel in de Misterstraat “De Zon” waarvan de deur in april dit jaar voorgoed sloot en waar je alles wat maar met textiel te maken had kon kopen, van pluche tafelkleed tot alpinopet, van jaegerondergoed tot badkleding. Tijden veranderen maar door de expositie en de “Oh ja koffers” kunnen we er nog eens aan terug denken. Jan Nekkers
SZMK | Januari 2014
Van open vuur tot open haard
Tegenwoordig zijn de meeste boerderijen comfortabel, maar vroeger was dat wel anders. Het heeft lang geduurd eer het binnenklimaat goed kon worden gereguleerd. Tot halverwege de negentiende eeuw was de enige warmtebron in de boerderij een open vuur. Daar werd trouwens ook op gekookt. Bij de vroegste boerderijen lag de vuurplaats vrij op de vloer. Omdat een afvoer ontbrak, baande de rook zich via spleten, kieren en de zolder een weg naar buiten. Dat had als voordeel dat de oogstproducten die op zolder lagen opgeslagen, door de rook werden gedroogd en geconserveerd. Maar daar stond een aantal nadelen tegenover. Bij onvoldoende trek vulde de leefruimte zich met rook en roet. Bovendien gaf het vuur zo weinig warmte af, dat het in de winter binnen vaak slechts enkele graden warmer was dan buiten. Desondanks stonden er in het oosten van ons land tot in het begin van de vorige eeuw nog boerderijen met een open vuur. Ze waren van het type “Los Hoes” Schouw met schoorsteen In andere delen van het land werd het open vuur al veel eerder vervangen door een schouw met schoorsteen. Daarmee werd de rook- en roet overlast beperkt en de binnentemperatuur iets behaaglijker. Omdat de schoorsteen gesteund moest worden, werd de vuurplaats tegen een wand gebouwd. Bij de meeste boerderijen was dat de zogenaamde “brandmuur”, de scheidingsmuur tussen het woon- en bedrijfsgedeelte. In sommige delen van ons land was het echter gebruik om de vuurplaats te situeren tegen de voorgevel of tegen een binnenmuur tussen de middenbeuk en een zijbeuk. Bij oude boerderijen die niet drastisch zijn verbouwd, verraadt de plaats van de schoorsteen op het dak waar de vuurplaats ligt.
Kachels en fornuizen Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw verdween op het platteland ook geleidelijk de schouw met schoorsteen. Die maakten plaats voor de kachel en het fornuis. Deze warmtebronnen werden vanaf toen in grote aantallen in fabrieken vervaardigd, waardoor ze ook voor de vaak arme boerengezinnen betaalbaar werden. Door het gebruik nam de overlast van rook en roet nog verder af, evenals het brandgevaar. Ook was het nu mogelijk om de brandstof efficiënter te verbranden, wat ten goede kwam aan de binnentemperatuur. Bovendien verdween er minder door de schoorsteen naar buiten. Tegenwoordig hebben veel boerderijen weer een open vuur. Bij de open haard kunt u net als vroeger genieten van het boeiende vlammenspel. Maar dankzij de uitgekiende constructie en de aanwezigheid van andere warmtebronnen, hoeft u geen kou meer te lijden en wordt de lucht niet vervuild.
Feest bij Harmonica Club Corle Want de Harmonica Club (HCC) uit Corle bestaat dit jaar 20 jaar. Deze harmonicaclub heeft Corle als middelpunt. De groep bestaat uit 17 personen onder leiding van Ellie Otten. De spelers komen uit alle richtingen van de achterhoek te weten, Aalten, Bredevoort, Dinxperlo, Varsseveld, Vragender, Winterswijk, Lintelo en Corle. Vanaf de maand september zal HCC optredens geven op verschillende locaties. Met name zal HCC bij verpleeghuizen en woonzorgcentra in deze regio op de koffie komen en een optreden verzorgen voor de bewoners.
24 september was de Harmonica Club Corle te gast in Pronsweide. Zij gaven spontaan aan om een gratis optreden te willen verzorgen. Geweldig toch! De zaal zat deze avond bomvol. Tot in de hal zaten er mensen te genieten van de prachtige klanken van de harmonica’s. En laten we vooral de persoon achter het drumstel niet vergeten. Ik wil bij deze dan ook namens alle aanwezigen alle leden van de Harmonica Club Corle bedanken voor hun komst en hun prachtig optreden.
Jubilarissen Cliëntenraad
Op 12 september werden drie personen in het zonnetje gezet vanwege hun 12½ jarig jubileum als lid van één van de Cliëntenraden binnen de SZMK. Een heel bijzonder jubileum vierden wij op 12 september 2013. Drie leden van cliëntenraden vierden ieder dat zij 12,5 jaar aan een cliëntenraad verbonden waren. Mevrouw Boeijink-ten Hagen in de Vredense Hof, de heer Wevers in Het Hoge Veld / Stegemanhof en de heer Lammers in de Centrale Cliëntenraad. In het jaar dat het woord participatiesamenleving prominent in het nieuws kwam, gaven deze drie mensen daar al ruim 12,5 jaar invulling aan.
v.l.n.r. Dhr. Wevers, mevr. Boeijink-ten Hagen, dhr. Plessius en dhr. Lammers
Dat ze alle drie verrast waren dat wij hier aandacht aan wilden schenken toont dat ze het werk altijd in stilte hebben gedaan en het niet deden voor wat voor soort van waardering dan ook. Doe goed en zie niet om is hen op het lijf geschreven! Namens iedereen die bij de Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé betrokken is, willen wij de drie jubilarissen hartelijk bedanken voor het vele werk dat ze de afgelopen 12,5 jaar hebben verzet. D. Plessius
SZMK | Januari 2014
Mevr. Boeijink- ten Hagen
Dhr. Wevers
Het was een grote verrassing dat ons, namens de Raad van Bestuur van Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé, een receptie aangeboden werd voor het feit dat wij drieën 12½ jaar in de Cliëntenraad zitting hadden. Toevallig hebben we ook allen zitting gehad in de Centrale Cliëntenraad, dhr. Lammers nu nog. Dhr. Plessius memoreerde in zijn toespraak dat dit nog niet eerder voor gekomen was in de Stichting. Twaalf en een half jaar geleden werd ik gevraagd om namens bewoners van Homansbos plaats te nemen in de Cliëntenraad van het naastgelegen Vredense Hof. In die tijd werd er nog hulp verleend vanuit de Vredense Hof, nu is dat overgenomen door Thuiszorg Marga Klompé. Ik hoefde eigenlijk niet na te denken om ja te zeggen, daar ik in onze vorige woonplaats ook al tien jaar met veel plezier vrijwilligerswerk in een verzorgingshuis had gedaan. Het contact met bewoners vind ik heel fijn en als je dan ook nog iets kunt betekenen voor de mensen, dat is waar je het voor doet. In de verschillende vergaderingen brengen wij naar voren wat er speelt bij bewoners. Als er wat verbeterd kan worden of er gaat wat veranderen dan kunnen wij daar ook onze mening over geven. Nog vaak denk ik terug aan 12 september: de aanwezigheid van zoveel leden van de cliëntenra den, de mooie woorden, de bloemen en cadeaus die ik mocht ontvangen. Hartelijk dank daar voor. In het bijzonder dank aan dhr. Plessius voor zijn aanwezigheid, de toespraak en het mooie beeldje namens de SZMK. Ook mag ik zeker Trudy en Ini van het B.O.C. niet vergeten voor hun bijdrage aan dit gebeuren.
Samen met mijn vrouw zijn we vanaf de opening van het Hoge Veld als vrijwilligers betrokken geweest bij het huis en met veel plezier. Het heeft me altijd bijzonder aangesproken om iets te kunnen betekenen voor de bewoners. Immers - zeker nu - zijn de meeste mensen die in het huis komen zeer kwetsbaar. Toen ik destijds dan ook gevraagd werd om zitting te nemen in de Cliëntenraad heb ik niet lang hoeven te twijfelen. Ik heb altijd met heel veel plezier het werk voor de Cliëntenraad gedaan. Dit was niet het geval geweest als we door de jaren heen niet zulke fijne medeleden hadden gehad. Het is ons altijd gelukt om een stel goede mensen te vinden, al was en is het wel moeilijk om mensen te vinden die in het huis wonen. We zijn bij ons werk altijd bijzonder geholpen door de ondersteunster en secretaresse van Bureau Ondersteuning Cliëntenraden waarvoor ik zeer dankbaar ben. Ook de contacten met de verschillende hoofden van de locatie waren altijd zeer zinvol en prettig. Dat kan ook gezegd worden van de locatiebezoeken van de heer Plessius. Ik meen in alle bescheidenheid te mogen zeggen dat we tijdens mijn periode toch verschillende zaken gerealiseerd hebben en dat geeft voldoening. Ik heb het bijzonder gewaardeerd dat aan ons jubileum zo’n aandacht is geschonken. Ik wil de Stichting daarvoor hartelijk danken. Mijn taak als lid van de Cliëntenraad zit er nu helaas op. Zoals bij sommigen al bekend heb ik om gezondheidsredenen moeten besluiten om te stoppen, maar ik kan terugkijken op een hele fijne periode.
Hartelijke groeten, Minie
Hartelijke groeten, Richard
Dhr. Lammers Een jubileumviering maak je niet elke dag mee. Ik werd dan ook erg verrast toen men mij vertelde dat de SZMK middels een receptie aandacht wilde besteden aan mijn 12½ jarig jubileum bij de (Centrale) Cliëntenraad. Natuurlijk is het dan zo’n moment dat je terug denkt aan hoe het begon en waarom je nu nog steeds lid bent. Toen mijn moeder naar verpleeghuis Pronsweide in Winterswijk verhuisde en mijn vader kort daarna overleed nam ik als contactpersoon deel aan het familieoverleg, Cliëntenberaad geheten. Meteen op de eerste avond werden mensen gezocht voor de Cliëntenraad. Het iets betekenen voor anderen sprak mij aan en ik heb eigenlijk direct ja gezegd. En daar heb ik nooit spijt van gehad. De SZMK heeft als lijfspreuk “Ieder mens telt” en dat draagt de organisatie ook uit. Het openstaan voor de mening en de ideeën van cliënten is de basis voor een goede samenwerking. Gelukkig heeft mijn moeder nog vele goede jaren mogen hebben in Pronsweide en later in Meddo. Een geweldige verzorging heeft daar zeker aan bijgedragen. Dat is ook een stimulans geweest om dit werk te doen en daarbij ook zitting te nemen in de Centrale Cliëntenraad. Zo vliegen de jaren voorbij en ook al heb ik afscheid genomen van de lokale Cliëntenraad, ik hoop mij nog geruime tijd met veel plezier voor de Centrale Cliëntenraad in te kunnen inzetten. Degene die mij kennen weten dat ik, ondanks dat ik wel wil meepraten, niet graag in de belangstelling sta. Toch was de 12de september ook voor mij een heel fijne ervaring. De aanwezigheid van zovelen, de mooie woorden, bloemen en presentjes die geven je het gevoel dat je toch iets goeds doet. De toespraken blijven in mijn geheugen hangen en het beeldje blijft een tastbare herinnering. Ik wil dan ook iedereen bedanken voor de bijdrage hieraan. Maar zonder iemand te kort te doen wil ik zeggen dat ik dit werk alleen maar kan volhouden vanwege een fijne club mede raadsleden, een management dat cliënteninspraak hoog in het vaandel heeft plus een geweldig goede club personeel die dat ten uitvoer brengt. Dank daarvoor. Hartelijke groeten, Wim
SZMK | Januari 2014
Kerst: tijd voor een ander lied Kerst, al eeuwenoud en ieder jaar weer nieuw. Kerst is Jozef, Maria en het kind in de kribbe. Natuurlijk is kerst ook de herders en de wijzen uit het oosten. Hoe dit eeuwenoude verhaal te verstaan in 2013? Wie of wat kunnen we eigenlijk vinden wanneer we goed luisteren naar dit oude verhaal? Misschien dat een eigentijds kerstverhaal ons hierbij tot gids kan zijn. Eén zo’n eigentijds kerstverhaal verscheen op cd en heeft de naam: Jowena en de viool. Jowena is een dochter van rondtrekkende handelaren. Haar vader heet Georg en haar moeder Diana. Kort na haar geboorte legt vader Georg aan iedere kant van zijn pas geboren kind iets bijzonders neer. Aan de ene kant een zakje met gouden munten, aan de andere kant een viool die al heel lang in de familie is. Waarop zal Jowena later in haar leven vooral gericht zijn? Op de handel of op de muziek? Er is trouwens ook nog iets bijzonders te vertellen over die oude viool. In haar zit een klank die nog door niemand echt tot leven is gebracht. Zou het de nieuwe telg in de familie wel lukken? Gespannen kijken Georg en Diana toe welke kant hun baby oprolt: naar de kant van het goud, of naar de kant van de viool. “De viool”, roept Diana enthousiast wanneer ze ziet dat Jowena haar gezicht richt op het prachtige familie-instrument. Dit instrument zal Jowena de weg wijzen naar een ander lied: “Er is een lied, al eeuwenoud, dat door de wereld gaat. Zoals een golf komt, af en aan, de aarde draait om zon en maan, zo houdt dit lied nooit op.”
Maar ja, hoe klinkt dit lied nou precies en wie bepaalt dat? De jaren verstrijken. Vanaf haar vijfde oefent Jowena elke dag op haar viool. Zeker in de winter, wanneer ze in hun hut in de bergen wonen, heeft Jowena hier tijd voor. In het voorjaar gaat ze samen met vader en moeder naar het dal om daar houten lepels, kleden en sieraden te verkopen. Vanwege hun anders-zijn worden ze in het dal soms uitgescholden en zeer onvriendelijk benaderd. Alsof de mensen in het dal bang voor hen zijn. Tegelijk zijn Jowena en haar vader en moeder soms zelf ook bang voor de woede van de mensen in het dal. “Dat is de angst, de angst, de angst, die je voelt als het plotseling donker wordt. Als een stem snoeihard roept of er niemand voor je is. als je in de diepte stort.” Zeker wanneer soldaten hun intrede doen in het dal dan wordt het leven er niet gemakkelijker op. Toch zijn er ook in deze oorlogssituatie altijd mensen die blijven opkomen voor het recht. Zij leggen zich niet neer bij de macht van de mens op zijn of haar hoge troon. Ze verzetten zich tegen het onrecht en zijn boos: “Ik ben boos, ik ben boos en dat ben ik al een poos. ‘k Voel me machteloos en radeloos en hopeloos dus ben ik boos.”
Wat een geluk dat de soldaten na drie jaar weer het veld ruimen en het weer vredig lijkt te worden in het dal. Maar ondanks de nieuwe voorspoed blijven de bewoners van het dal vijandig naar de rondtrekkende handelaren. En terwijl het nog midden in zomer is en het verkoopseizoen nog lang niet voorbij, besluiten de ouders van Jowena om toch maar weer terug naar de bergen te gaan. In de bergen bij hun familie, daar zijn ze veilig. In het dal valt voor hen niets meer te verdienen en moeten ze misschien wel vrezen voor hun leven. Ondertussen is Jowena steeds blijven oefenen op haar viool. Maar hoe vaak ze ook oefent: het eeuwenoude lied dat door de wereld gaat, dat lied heeft ze nog niet ontdekt. Of, nee maar wat hoort ze daar? Bij het oversteken van de brug over de rivier op hun weg naar hun hut in de bergen hoort ze een prachtig, maar ook verdrietig lied: “Verdriet waar komt het vandaan? Waarom ben je niet altijd blij? Je loopt er soms zo tegenaan. Waarom gaat verdriet niet aan mij voorbij?” Maar juist wanneer Jowena denkt dat dit het eeuwenoude lied is, juist dan wordt ze gecorrigeerd door moeder Diana: “Dit is het lied niet”, zegt ze. “Dat eeuwenoude lied, dat lied voor alle mensen is geen verdrietig lied.” En verder lopen ze, steeds hoger de berg op. Maar ze zijn nog niet een paar kilometer verder of wie horen ze daar? Jowena hoort een vrouwenstem, en wanneer ze dichterbij komt dan ziet ze een vrouw
met een kind op haar arm. En de vrouw die zingt, zo mooi en Jowena pakt haar viool en ze speelt en ze speelt en ze speelt… Dit is het lied. Luister: “Opzij. Maak plaats. Geef ruimte aan de kleinen; je hoorde hen nog niet. Stap op. Ga weg. Verlaat je hoge troon het wordt nu tijd voor een ander lied. Een lied voor de mensen die niet zijn gehoord; die krijgen een plek die je ziet. Niet langer in de bergen, bespot en gesmoord. voor hen is juist dit lied. God zij dank! Een lied voor de mensen die weg zijn gerend; die krijgen een plek in het licht. De straat wordt voor ons allen; voor wie je ook bent. Er slaat geen deur meer dicht. God zij dank! Een kind zal dat vertellen; het leeft het aan je voor. Het klinkt en zingt als feestmuziek; dat lied gaat altijd door.” Mede namens mijn collega’s Hanny Wassink, Lotte Kleijn en Simon Nagelmaeker wens ik u een zalige kerst; een goed en gezegend kerstfeest. Met hartelijke groet, Henri Knol, geestelijk verzorger SZMK
SZMK | Januari 2014
De boom van Jesse In het Oude Testament, om precies te zijn in het boek Jesaja, hoofdstuk 11, vers één wordt de geboorte van Christus als volgt aangekondigd: ”En er zal een rijsje voortkomen uit de tronk van Isaï en een scheut uit zijn wortelen zal vrucht dragen.” Dit thema ziet u hier afgebeeld. Als je het houten paneel dat 89 bij 59 centimeter meet wilt bekijken hoef je niet ver te reizen. Het hangt in het museum Boymans van Beuningen in Rotterdam. Het paneel werd zo rond 1500 geschilderd. In de Duitse kunst werd het thema veelvuldig in de 15e en de vroege 16e eeuw afgebeeld. In de Nederlandse paneelschilderkunst is het echter een uniek stuk.
Wie maakte het? Ja dat is niet met zekerheid te zeggen. Sommigen zeggen dat het de in Haarlem werkzame Geertgen tot Sint Jans is geweest. Qua stijl en kleurgebruik komt het dicht bij hem in de buurt. Een andere aanwijzing is de biddende witte non en de man rechts met het open geslagen boek. De non zou gezien haar witte habijt lid kunnen zijn van twee kloosterorden in Geertgens woonplaats Haarlem: de orde van Maria Magdalena of die van de Wittevrouwen. De man rechts zou dan de rector kunnen zijn van het klooster van de non.
Die non is overigens tijden niet zicht baar geweest. Bij een restauratie in 1930 kwam ze plotseling te voorschijn. Men had er de bakstenen muur die u rechts in de voorgrond ziet overheen geschilderd. Waarschijnlijk hebben na de reformatie de toenmalige protestantse eigenaren de non letterlijk weggewerkt. Als we de datum van 1500 echter vergelijken met de sterfdatum van Geertgen, dan blijkt dat hij rond 1465 al was overleden. Een andere naam die ook wel genoemd wordt is die van de meester van de Brunswijkse Diptiek, een noodnaam die in de kunstgeschiedenis wordt gegeven aan kunstenaars waarvan we de naam niet kennen, maar die gekoppeld worden aan een kenmerkend kunstwerk dat aan hun wordt toegeschreven. We weten wel dat hij zich in Noord Nederland ophield en tussen 1480 en 1510 leefde. Het gezoek naar de naam van de kunstenaar zegt iets over hoe kunst in de Middeleeuwen werd gezien. Het ging niet om te kunstenaar, maar om het kunstwerk en vooral dan nog om de boodschap van dat kunstwerk. Kunstenaars waren ambachtslieden die in het kader van een gilde hun werk deden. De kerk was de grote opdrachtgever en kunst in de kerk diende o.a. om mensen die niet konden lezen toch het verhaal mee te geven.
Wat zien we? Helemaal beneden ligt Isaï, de vader van koning David te slapen. Uit zijn zij groeit een boom. De eerste die we aan de boom tegenkomen is koning David. Steeds hoger komen we de andere voorvaderen van Christus, 25 in getal, tegen. Helemaal bovenin zit Maria met het Christuskind. Ook de profeet Jesaja is afgebeeld. Natuurlijk niet in de stamboom, want hij is geen familie, maar vlak achter de non. Hij heeft een pelgrimstas aan zijn gordel en leunt op een stok. De voorstelling zit boordevol symbolen en verwijzingen. Van sommigen weten wij niet meer de betekenis. Belangrijk is de plaats waar Isaï slaapt: in een omsloten hof. Het is de verwijzing naar de maagdelijkheid van Maria, een metafoor die uit het bijbelboek Hooglied stamt. Er zijn op het paneel heel wat rozenkransen afgebeeld. Ook dat is een aanwijzing dat het hier naast het weergeven van de afstamming van Christus toch vooral om het bidden en vereren van Maria gaat. Het is op het paneel één en al devotie en het vormt in dat opzicht een scherp contrast met onze tijd. Toch kan het ook nu nog een functie vervullen. Namelijk die van een beetje tegenwicht tegen de steeds verder oprukkende commercialisering van het kerstfeest. Wij wensen u, mede namens de Raad van Toezicht een in alle opzichten vredig kerstfeest toe. D. Plessius
SZMK | Januari 2014
Aanbieden van kluisjes in de locaties van de SZMK De bewoners van een appartement in een woonzorgcentrum of groepswoning of van een kamer in een verpleeghuis zijn zelf verantwoordelijk voor het bewaren van kostbaarheden of geld in het eigen appartement of kamer. Bij de PG-bewoners is dat de familie. Bij opname wordt met nadruk aangegeven het appartement of de kamer zoveel mogelijk af te sluiten en geen kostbaarheden en veel geld te bewaren. Bij vermissing is de SZMK niet aansprakelijk en moet men zelf aangifte doen bij de politie. Toch realiseren we ons dat het soms onvermijdelijk is om geld en of kostbaarheden in het appartement of de kamer te hebben. Vandaar dat het mogelijk is om een veiligheidskluisje te huren. De kosten bedragen € 5,- per maand. Bij aanvang van de huur betaalt u een borgsom van € 50,- die u uiteraard terug ontvangt als u het kluisje aan het einde van een huurperiode in ongeschonden staat oplevert. Door de huismeester wordt het kluisje geplaatst, resp. geactiveerd als het kluisje al geplaatst is. Tevens wordt bij de codekluisjes een eenvoudige gebruiksaanwijzing af gegeven.
De cliënt (of familie) blijft zelf aansprakelijk voor kostbaarheden en geld in het appartement. Medewerkers mogen de cliënten onder geen beding helpen bij het openen van de kluis. Ook mogen zij geen sleutels en/of codes in bewaring nemen of houden voor een cliënt. Als u interesse heeft in het huren van een kluisje, kunt u in de locatie nadere informatie vragen bij het hoofd interne zaken. Eventueel kan dat via uw Eerst Verantwoordelijk Verzorgende (EVV). J. L. Molenbroek sectorhoofd wzW
Wat is van waarde? In de zorg telt de relatie
In het contact tussen mensen zijn verschillende waarden van belang. Denk maar aan trouw en respect. In de zorgrelatie is dat niet anders. Tegelijk is het contact tussen mensen in de zorg van een aparte categorie. Er is iemand die zorg geeft en er is iemand die zorg ontvangt. De posities zijn dus verschillend. Wat vinden cliënten of bewoners binnen dit contact van belang? En hoe wordt er binnen Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé over waarden gedacht? Een verkennend artikel over waarden in de zorg. Allereerst het woord ‘waarde’. Het wordt veel gebruikt, maar wat is het eigenlijk? Als je iets van waarde vindt, dan hecht je er belang aan. Waarden zou je kunnen omschrijven als doelen die mensen belangrijk en goed vinden om te bereiken of na te streven. Dit geldt zowel voor hun eigen leven als voor de samenleving als geheel. Waarden zijn dus ook idealen. Voorbeelden van idealen zijn: vrijheid, trouw, rechtvaardigheid, geluk, respect, veiligheid en liefde. Grote woorden die handen en voeten moet krijgen. Anders worden het holle frasen.
Serieus genomen
In de zorg spelen waarden een grote rol. Want zorg is naast een stuk ambachtelijkheid of handwerk van de kant van de zorgverlener vooral mensenwerk. Goede zorg valt of staat met integer gedrag. Voor een bewoner of cliënt is het van belang dat hij of zij zich respectvol bejegend voelt. Dat zijn of haar vragen, zorgen en ervaringen serieus genomen worden. Binnen de stichting is daar uiteraard ook over nagedacht. In het beleid zijn een viertal kernwaarden vastgesteld, namelijk: • Gelijkwaardigheid • Betrouwbaarheid • Veiligheid • Solidariteit Zorgverleners dienen zich hieraan te houden. Wat betekenen deze woorden in het leven van alledag op een afdeling of bij cliënten thuis? En welke invulling krijgen deze woorden voor de mensen die zorg ontvangen?
SZMK | Januari 2014
Gelijkwaardig, niet gelijk
Het woord gelijkwaardigheid geeft aan dat mensen van gelijke waarde zijn. Dat is niet hetzelfde als ‘gelijk’. Als zorgontvanger en zorgverlener zit je niet in dezelfde positie. De een geeft zorg, de ander heeft daar behoefte aan en ontvangt. Een verzorgende heeft doorgaans meer kracht, vitaliteit en mobiliteit dan een cliënt. Degene die zorg ontvangt is afhankelijk. Dat speelt altijd een rol in de omgang met elkaar, daar moet je je van bewust zijn. Van gelijke waarde betekent dat de ene mens de ander waarneemt als een uniek, heel en waardevol persoon. Dat geldt over en weer. In een zorgrelatie is altijd sprake van wederkerigheid. Degene die zorg ontvangt is kwetsbaar en behoeftig, maar geeft ook terug. Je zou kunnen zeggen dat de ene mens steeds iets van het leven van de andere mens in de hand heeft. In het contact met mensen met dementie, geven verzorgenden aan dat zij ook ontvangen (brochure ‘Mag ik even bij je zijn?’):
‘Er gebeurt heel veel met jezelf. Een bewoner kan je zó raken. En tegelijk besef ik dan: ik kan andersom ook een bewoner zó raken. Dat is nogal wat.’ ‘De lach die je krijgt, daar kun je heel warm van worden en kan zelfs een traan geven.’
In andermans handen
Naast gelijkwaardigheid is betrouwbaarheid een belangrijke waarde in de omgang tussen mensen. Zeker in de zorg. Kan ik van de ander op aan? Als bewoner of cliënt lever je je uit aan een verzorgende. Dan is het waardevol als je weet dat de ander jou niet laat vallen, zowel letterlijk als figuurlijk. Betrouwbaar betekent ook dat je als cliënt de ervaring hebt dat je met respect behandeld wordt. Bijvoorbeeld tijdens het wassen. Je wilt als een mens, als een persoon benaderd worden, niet als een object van schoonmaak. Dat vraagt van de verzorgende inlevingsvermogen en fijnzinnigheid.
Als een verzorgende zich om een cliënt bekommert zal zij of hij deze met schroom benaderen. Dat schept ruimte voor deze unieke mens. Als cliënt geef je je over in andermans handen. Je hoopt en vertrouwt erop dat andermans handen staan voor: • Open armen. Je wordt benaderd zonder voorwaarden vooraf. • Therapeutische handen. Dat wil zeggen: de verzorgende verstaat haar of zijn vak, is deskundig. Dat geeft vertrouwen. • Pedagogische handen. De verzorgende is erop gericht om de cliënt weer los te laten als dat kan. Dat geeft de cliënt zo veel mogelijk vrijheid.
Veilig en saamhorig
Veilig zijn betekent dat je je veilig voelt. De omgeving is zodanig dat een bewoner of cliënt zich beschermd voelt. In bovengenoemde brochure staat een voorbeeld van een verzorgende die een bewoner heel lijfelijk veiligheid biedt: ‘Ik kom vanochtend bij een mevrouw die er vaak gespannen bij ligt en de ogen vaak dicht heeft. Ik wieg haar in een deken. Eerst merk ik geen reactie. Dan buig ik over mevrouw heen en wieg haar met mijn eigen lichaam. Nu zie ik wel een reactie. Mevrouw doet haar ogen open, volgt de bewegingen en raakt meer ontspannen. Waarschijnlijk is er op deze manier meer houvast voor haar en geeft het haar meer veiligheid en warmte.’
In de waarde solidariteit komt naar voren dat je er voor elkaar bent. Je bent met elkaar verbonden en steunt elkaar waar nodig. Dit geldt voor verzorgenden onderling, maar zeker ook voor cliënten, familie en vrijwilligers. In het samenspel tussen al deze mensen die in een zorgrelatie met elkaar te maken hebben is saamhorigheid van groot belang. Je deelt met elkaar en bent er voor de ander, ook als het minder goed gaat. Een bekende regel uit een gedicht van Lucebert zegt: ‘Alles van waarde is weerloos’. Alles wat werkelijk waardevol is – als het er in het leven écht op aankomt – is kwetsbaar. Je kunt het niet ‘pakken’, niet vasthouden. Je kunt het wel aanraken of er door aangeraakt worden. Die aanraakbaarheid maakt ons leven rijk. Gebruikte literatuur Frits de Lange, In andermans handen, Meinema 2011. ‘Mag ik even bij je zijn?’ Een bijzonder onderzoek in De Hoge Weide naar het welzijn van mensen met dementie in een vergevorderd stadium. Brochure SZMK 2013.
J. Aartsen
SZMK | Januari 2014
Woordzoeker M S O R S N R Q N A S J D T F E R N
O I Z L H I I A W G C C U L J S E O
M S I B I Q O E B E U M T T P N X C
A O T L E S A E A O S S S C J U S C
E H T T I E G S U E K E W E S A R H
R I S E S T I S I I N S O H G L O T
N D R R K O R G A R F Z G R C H R A
X B H F G S A P E A F E R R L E C F
L A J N M E R E F U L K W E E M U I
R M J D N K E I Z U M K N B L N J C
P N C E P C U A K S O H R M I X I F
E N S F P S O K O E E S A E W A U D
C S A X E N I E O A T E U C T L Z V
H T Q N T G H L E E T W M E N N E O
A S G B R S Z K R E J O S D E E I N
ZOEK DE 6 VERSCHILLEN
R I V R E D E A N A N O E N I O Y S
E O F T M S R A A K T R F O D N C A
A E G E B O O R T E S D M H S H S A
Zoek de volgende woorden: muziek sinterklaas december kaars geboorte woord vrede elkaar ster eten nieuwjaar gelukkig diner
SZMK | Januari 2014
