De Molenaar. Januari 2014 STICHTING ZORGCOMBINATIE. Winter 2014

De Molenaar STICHTING

Z O R G C O M B I N AT I E

Ja n u a ri 2014

Winter 2014

SZMK | Januari 2014

Project

‘Informele zorg en formele zorg verbinden’ In het project ‘informele zorg en formele zorg verbinden’ werken SZMK en VIT-hulp bij mantelzorg samen aan verbetering van de samenwerking tussen formele en informele zorgers. Doel hierbij is dat iedereen, mantelzorger, vrijwilliger en betaalde kracht zo goed mogelijk samenwerken in de zorg voor de bewoner/cliënt, waarbij het er uiteindelijk om gaat dat de cliënt zich zo goed mogelijk voelt. Om inzicht te krijgen in wat er nodig is om de samenwerking te verbeteren zijn er twee pilots gestart in De Pelkwijk, een woonzorgcentrum in Winterswijk en in Mariënhof, kleinschalig wonen voor cliënten met dementie in Lichtenvoorde. De pilots lopen tot de zomer van 2014.

Een klankbordgroep met mantelzorgers, vrijwilligers en medewerkers denkt mee over de activiteiten die in deze pilot uitgevoerd gaan worden.

Pilot De Pelkwijk

In De Pelkwijk gaan we tijdens de pilot aandacht besteden aan de zorgrol van mantelzorgers, het leggen van verbanden tussen informele zorg extramuraal (buiten De Pelkwijk) en intramuraal (in De Pelkwijk) en het verbreden van de betrokkenheid van de  buurt/wijk bij De Pelkwijk.

Pilot Mariënhof

In Mariënhof gaan we vooral kijken naar de rol van de informele zorg (mantelzorgers en vrijwilligers) en naar het betrekken van de buurt en wijk.

De informatiebijeenkomsten in De Pelkwijk zijn in volle gang. In de tweede helft van november wordt op basis van de uitkomsten van deze bijeenkomsten bekeken, welke verbeteracties in De Pelkwijk in gang worden gezet.Ook in De Pelkwijk zullen klankbordgroepen meedenken over de activiteiten in de pilot. Een eerste start is inmiddels gemaakt. Tijdens informatiebijeenkomsten hebben mantelzorgers, vrijwilligers en beroepskrachten kunnen meepraten over hoe de samenwerking nu gaat en op welke terreinen er nog dingen verbeterd kunnen worden. Met deze verbeterpunten gaan we binnenkort aan de slag.

Presentatie project in De Radstake

Op 17 november jl. hebben SZMK en VIT samen een presentatie verzorgd over het project ‘informele en formele zorg verbinden” tijdens de bijeenkomst van het Achterhoeks Netwerk in De Radstake. Ruim 200 belangstellenden hebben deze bijeenkomst bijgewoond.

De dokter Twee aardige dames zaten in het zitje bij de receptie te wachten op iets of iemand. Op het moment dat ik hen voorbij liep hoorde ik één van de dames zeggen “dat is mijn dokter, dat is de heer Hulshof”. Dames en heren als u dit leest, schrik dan niet, want ik zal nooit bij u op de stoep staan als dokter. Of het moet zo zijn dat we bezigheid als arts der natuur gaan zien. Dan zou ik deze opmerking wel kunnen plaatsen. We weten ondertussen dat bezigheid belangrijk is voor alle mensen en dieren. Als we niets meer te doen hebben, wat is dan de zin van ons bestaan?

Colofon De redactie van De Molenaar houdt zich het recht voor om een artikel niet te plaatsen als het artikel kwetsend voor anderen is, onwaarheden bevat of discriminerend is. De redactie meldt dit aan de schrijver van het gewraakte stuk.

Redactie Peter Hulshof coördinator vrijwilligers Ria Ars secretaresse sector zorg/wonen-zorg Groenlo Lida Wissink afdelingshoofd Bernadette Tilley verzorgende

We merken dat ook aan ons vrijwilligersbestand. Vol trots vertelde ik op de vrijwilligersavond van 16 oktober dat we vanaf 1 januari tot 16 oktober 53 nieuwe vrijwilligers aan hadden genomen. In de laatste anderhalve maand zijn er daar nog eens 15 bijgekomen en het einde is nog niet in zicht. De nieuwe vrijwilligers geven ook aan dat men wat voor anderen wil betekenen en dat men geen zin heeft om doelloos thuis te zitten. Wat ik vooral hoop dat u, bewoner van De Molenberg, hiervan gaat profiteren zodat we met zijn allen kunnen zeggen “wat lopen hier toch veel artsen der natuur rond”. De redactie wenst u een hele fijn kerst en een goed Nieuwjaar toe. Peter Hulshof

SZMK | Januari 2014

Sportjournaal: Koersbalclub Vandaag, 23 augustus, spelen wij met zeven koppels. De bekerwinnaar van vorige week, de heer Bos, moet het deze keer opnemen tegen de heer Goossens. Het zit beide spelers niet mee. Uiteindelijk wist de heer Bos nog twee punten in de wacht te slepen, alhoewel de heer Goossens, al is het voor zijn doen matig, de stand wist te brengen op 1-2. Ook de uitslag van de heer Steuber tegen mevrouw Te Kaat was verrassend. Een uitslag als deze, 0-6, had toch niet mogen gebeuren? Maar ja, een veel gehoorde kreet op de vrijdagmiddag tijdens dit spel is wel: ‘er kan maar één de beste zijn’ of ‘laat de beste winnen’. Ondanks een hoge score van zes punten was dit voor mevrouw Te Kaat niet voldoende om de beker mee naar huis te nemen. Het was opnieuw de heer Spekschoor, die triomfantelijk de beker in ontvangst mocht nemen. En tegen wie speelde hij dan wel deze middag! Het was het koppel mevrouw Arfman tegen de heer Spekschoor. Met één punt verschil op mevrouw Te Kaat ging hij met de eer strijken. Vrijdag, 30 augustus, werd met vijf koppels gespeeld. Er waren deze middag enkele afmeldingen waaronder de bekerwinnaar van vorige week. Het leek erop of iedereen de beker eens mee naar huis wilde nemen. Er werden deze middag vijf games gespeeld. Daar de heer Bos geen tegenspeler had, mocht hij het proberen tegen een vrijwilliger. Dat moet toch kunnen, niet dan? Wel, de heer Bos heeft het geweten. In de tweede game wist Gerrie, vrijwilliger, een gelijk spel te behalen. Game één, drie en vier leverden hem zeven punten op. In de vijfde game deed Bram een poging. De heer Bos was er zo van overtuigd zijn tegenstander te kunnen verslaan. Tot driemaal toe wist hij zó zijn bal te raken dat de opgebouwde punten hem gingen toebehoren. Maar ja, er was nog een vierde bal. Met veel moeite wist de heer Bos die ene punt binnen te halen. Uiteindelijk eindigden vier spelers met negen punten. Zij gingen een onderlinge strijd met elkaar aan. Op de eerste plaats

eindigde mevrouw Op den Akker, op de tweede plaats mevrouw Visser, op de derde plaats mevrouw Te Kaat en als vierde op rij de heer Bos. Op 1 november mogen we mevrouw Klein Tank welkom heten. We hopen, dat zij zich spoedig thuis zal voelen bij de club. Deze keer zien we in vier partijen dat mevrouw Te Kaat het op gaat nemen tegen mevrouw Visser. Hier zitten we natuurlijk al langer op te wachten. Uiteindelijk wint mevrouw Te Kaat met 4-2. De heer Goossens neemt het deze keer op tegen de heer Spekschoor., waarbij de heer Spekschoor met zeven punten tegen twee punten van de heer Goossens, zich bekerwinnaar mag noemen. Dit bekent voor de heer Spekschoor, dat hij de beker mag behouden. Hij is immers vier maal winnaar geweest. Maar doordat er geloot wordt, zien we dat de heer Goossens het opneemt tegen mevrouw Van Druten. Doordat de heer Goossens reeds in de eerste partij met 4-0 van mevrouw van Druten wint en maar drie partijen worden gespeeld, lukt het haar niet om een overwinning op de heer Goossens te behalen. Uiteindelijk wordt de uitslag 4-2 in het voordeel van de heer Goossens. Vandaag, 8 november, zien we mevrouw Te Braak weer terugkomen. Mevrouw Te Braak gaat het vanmiddag eens proberen tegen een nieuweling en wel mevrouw Klein Tank. Een prachtkoppel, waarbij mevrouw Klein Tank in twee rondes vier punten bijeen sprokkelt en mevrouw Te Braak het in de laatste game met 1-0 wint van haar tegenstander. De winnaar van vanmiddag, de heer Rooks, gaat met zes punten naar huis terwijl zijn tegenstander, ook niet onbekend met koersbal, totaal niet aan de beurt komt ook maar één punt te scoren. Dit betekent wel dat de heer Rondeel de beker mag behouden en dat we op 15 november een nieuwe wisselbeker moeten hebben. Mocht de heer Bos of mevrouw Op den Akker de beker winnen, dan gaat ook deze beker eruit.

Het is al weer een paar maanden herfst. Er zit nog wel veel blad aan de bomen. Het weer is grijs en grauw. En in mijn tuintje is het ook rustig. De bietjes staan er nog, maar groeien niet meer zo snel. De prei is niet veel meer gegroeid, toch te laat geplant, maar de boerenkool groeide goed. Zo goed zelfs dat de rupsen de planten aan het opeten zijn. In het begin van alles geprobeerd om ze weg te krijgen, maar helaas, deze slag verloren. Aan veel bladen zit alleen de nerf nog. Ik laat ze maar staan, de rupsen moeten ook eten. Ik heb hier en daar wat tips gehoord om ze te bestrijden, maar dat is voor volgend jaar.

We hebben veel groente uit de tuin gehad. De courgettes waren een succes, er waren er zoveel dat ik ze weg moest gaan geven. De hele zomer geen tomaten gekocht. Heerlijke tomatensoep van eigen tomaten, en nu nog tomatensaus in de diepvries. De paprika’s zijn het niet geworden, een paar kleine paprika’s hingen eraan, maar dan vielen ze er weer af. Volgend jaar ga ik niet meer voor de paprika’s. De sla was niet erg succesvol, dat ga ik volgend jaar anders aanpakken. De peultjes deden het goeden ook de radijsjes waren heerlijk. Deze ga ik weer planten.

We gaan het stukje grond iets vergroten. Een paar tegels meer eruit en zwarte aarde erin en we hebben er weer een paar vierkante meter bij. Ik wil wat aardappels gaan verbouwen. Echte nieuwe aardappels die je kunt schrappen, koop je niet in de winkel. Dus dan maar zelf proberen. We hebben veel plannen. Maar dat kan pas als de winter weer voorbij is en die is nog niet begonnen. Bernadette Tilley

SZMK | Januari 2014

Het opmaken van de balans Hoe ervaren de bewoners van De Molenberg het nieuwe concept rondom eten en drinken na één jaar?

Afgelopen zomer was het tijd om de balans op te maken na een jaar waarin De Molenberg een totaal nieuw maaltijdconcept voerde. In september 2012 sloot de productiekeuken, maar opende het vernieuwde restaurant De Moriaan haar deuren en werden de keukens op de afdelingen ingericht voor de maaltijdbereiding.

Naast een nieuwe insteek op gastvrijheid, hebben we ervoor gekozen om niet alle maaltijden zelf te produceren, maar om maaltijdcomponenten af te nemen bij een externe leverancier. In De Moriaan werken we nog wel gedeeltelijk met verse ingrediënten, maar de maaltijdcomponenten worden zowel hier als op de afdelingen geregenereerd (verhit). In het restaurant worden niet alleen maaltijden geserveerd, maar kunnen bewoners ook terecht voor een kopje koffie of deelnemen aan activiteiten. Bij de invoering wilde De Molenberg zo optimaal mogelijk voldoen aan een goede beleving rondom eten en drinken in een prettige sfeer. De sfeer wordt niet alleen gecreëerd door de omgeving (restaurant, de huiskamer of de eigen kamer), maar ook door de kwaliteit van het product en het gedrag van de medewerkers. Zij bepalen voor een groot gedeelte de beleving en sfeer. Voor de invoering van het nieuwe maaltijdconcept, is in 2010 is een soortgelijk onderzoek gehouden. Deze uitkomsten hebben wij naast het nieuwe onderzoek uit 2013 gelegd, want hoe staan we er voor? Om de balans op te kunnen maken hebben we de bewoners gevraagd naar hun mening over de omgeving, het product en het gedrag van de medewerkers. Aan dit onderzoek heeft 60% van de populatie van De Molenberg deelgenomen, een klein gedeelte van de medewerkers en gasten van buiten. Het onderzoek is in samenwerking met IFC (Independent Foodservice Consultants) afgenomen door middel van de gastvrijheidsbarometer. De gastvrijheidsbarometer is een instrument om gegevens te verzamelen uit een interview, waarmee de gastvrijheidsbeleving rondom eten en drinken in kaart is gebracht. Product In 2010 waren de bewoners tevreden over de maaltijden en dat is in 2013 niet anders. De bewoners zijn positief over de warme maaltijd. Aspecten als het keuzemoment, de temperatuur, de smaak en de presentatie van de maaltijden worden als goed beoordeeld. Ook niet onbelangrijk is de koffie. Hiierover is men erg tevreden. Enkele bewoners geven aan dat de warme maaltijd niet zo lekker is als thuis en dat de maaltijd

soms te pittig is. Bij de presentatie wordt zowel in 2013 als 2010 genoemd dat er te veel schaaltjes op de tafel staan. Dit is voor sommige bewoners lastig om uit te scheppen of het is niet duidelijk van wie welk schaaltje is. Aan de presentatie heeft De Moriaan al een verandering doorgevoerd. De maaltijden en garnituren worden nu op een bord uitgeserveerd (zgn. plateservice). Zo staat het minder vol op de tafels en kan ook flexibeler omgesprongen worden met de portiegrootte en hoeft minder te worden weggegooid. Over het tijdstip waarop de maaltijden worden geserveerd is men tevreden, maar enkele bewoners geven aan dat zij ook wel ’s avonds de maaltijd willen nuttigen. De animo hiervoor is nog niet groot, maar in de toekomst zou dit er wel eens kunnen zijn en daar zullen we op moeten inspringen. In totaal merken 11 bewoners op dat zij lang moeten wachten op de maaltijd in het restaurant. Het wachten op de warme maaltijd wordt ook in 2010 genoemd. Door de afwisseling van tafelnummers hoopt De Moriaan het gevoel van lang wachten te beperken. Hier zal een balans gevonden moeten worden in wat de bewoners wensen (snel de maaltijd op tafel) en wat we voor ogen hebben in De Moriaan (in een ongedwongen sfeer verblijven).

SZMK | Januari 2014

Gedrag De bewoners in De Molenberg hebben een positief gevoel over de medewerkers, zowel in de zorg als in het restaurant. Ten opzichte van 2010 blijft dit gelijk. Als verbeterpunt in het restaurant wordt genoemd dat het uithalen van het servies in een wat rustiger tempo kan. In tegenstelling tot wat eerder genoemd is over het lange wachten, zal het een uitdaging zijn hier de juiste vorm aan te geven. Een mogelijkheid kan zijn om meer rust te creëren, want ook in 2010 gaf men aan dat er drukte heerst in het restaurant. Daarnaast wordt in het laatste onderzoek aandacht gevraagd voor het volgen van de tafelnummers bij het serveren van de maaltijd. De indruk bestaat dat het hoogste tafelnummer als laatste de maaltijd geserveerd krijgt. Om deze indruk weg te nemen wordt afgewisseld in de volgorde van tafelnummers. Een verbetering is te zien op het gebied van het afhandelen van vragen en klachten. Hier wordt meer tijd voor genomen dan in 2010. Ook de vriendelijkheid en openheid worden genoemd. De medewerkers in het restaurant gebruiken de naam van de bewoners en er is altijd tijd voor een praatje. Dat wordt zeer op prijs gesteld. Wel geven bewoners die niet van oorsprong uit Groenlo komen aan, dat zij het lastig vinden om contact te leggen met medebewoners die wel van oorsprong uit Groenlo komen. Omgeving Omdat een groot gedeelte van de sociale contacten van de bewoners plaatsvindt rondom het eten en drinken, hebben we in het restaurant De Moriaan veel aandacht besteed aan de sfeer en inrichting. In het bijzonder het gevoel welkom te zijn in het restaurant wordt als positief ervaren. Bewoners nemen dan ook graag bezoek meer naar De Moriaan. Het meubilair wordt als comfortabel ervaren en ook de schoonmaak is in orde. Als aandachtspunt wordt de verlichting aangedragen. Deze is wat aan de felle kant. In 2010 zijn de meningen verdeeld over de sfeer, meubilair en aankleding in het restaurant. De functionele zaken werden als goed ervaren, bijvoorbeeld de hoogte van de tafels. Over de aankleding waren de bewoners neutraal; hier werd niet veel aandacht aanbesteed. De meeste bewoners zijn

vandaag de dag tevreden over de georganiseerde activiteiten, al neemt niet iedereen deel aan de activiteiten. Deze bewoners hebben hiervoor uiteenlopende redenen (afstand, spreekt niet aan, is niet op de hoogte) en daarin zien we ruimte om de verbinding met het restaurant nog meer tot stand te laten komen. Ten opzichte van 2010 is er vooral verbetering gevonden in het aspect omgeving (sfeer en aankleding). Ook bij het aspect product hebben we een verbetering kunnen realiseren door o.a. de invoering van plateservice. Het gedrag van de medewerkers wordt onverminderd als goed ervaren door de bewoners. Kortom, uit het onderzoek van 2013 blijkt dat de service- en dienstverlening van De Molenberg op een goed niveau is, waar haar bewoners tevreden over zijn. Er is aandacht voor de bewoners en ze hebben het gevoel toch een beetje in de watten te worden gelegd. Immers, ieder mens telt. Dat wil niet zeggen dat we niet kritisch moeten blijven kijken naar de aandachtspunten waar we mee aan de slag kunnen om de dienstverlening nog meer te optimaliseren. Deze aandachtspunten zullen opgenomen worden met de afdelingen en het restaurant, zodat we een mogelijk neutraal gevoel bij bewoners kunnen omzetten naar een positief en gastvrij gevoel. Graag wil ik alle bewoners die hebben meegewerkt aan het gastvrijheidsonderzoek, heel hartelijk bedanken voor hun bijdrage! Anne Stokkers

Songs 4all In het laatste deel van 2013 kon men ook genieten van diverse optredens, te beginnen met Songs4All op vrijdag 30 augustus ‘s middags om half drie in zaal ‘t Kormelink. Het koor bestond uit dertig ervaren en enthousiaste zangeressen en solisten. De leden kwamen uit alle windstreken zoals uiteraard Oost Gelre (Groenlo-Lichtenvoorde), Eibergen, Neede, Mariënvelde en staan onder leiding van André te Bogt met Tonny Stoverinck en Benny Leevers aan de knoppen. Onze ladyspeaker was mevrouw Vennebekken. Zij praatte alles aaneen. Het gezelschap bracht naast Nederlandse ook Duitse en Engelse liederen ten gehore. Maar ook songs in het dialect behoorden tot het repertoire. Iedereen kwam aan zijn of haar trekken. De naam zegt het immers al: Songs4All. Door de variatie en de solozag presenteerden zij zich op een verrassende en bijzondere manier. Als openingslied kon u genieten van een lied van Corrie Konings genaamd: ‘Adio, Adio, Adio’. Het tweede lied dat zij ten gehore brachten was ‘Blauwe Korenbloemen’. Kon u er vroeger ook zo van genieten? Ook zongen zij over dromen. Of ze allemaal uitkomen is maar de vraag. Het lied kreeg de naam mee van: ‘I have a dream’. Elk lied kreeg van onze ladyspeaker een duidelijke uitleg. Als soliste trad voor het voetlicht Anita met het prachtige Duitstalige lied: ‘Seemann lass das träumen’. Met ‘Let it be’, een Engelstalig lied uit de jaren vijftig waarbij de solopartij werd gezongen door Tonny Stoverink, kwamen we toe aan de pauze.

Het eerste lied na de pauze was een lied uit 1960 van Gert en Hermien Timmermans: ‘Alle duiven op de Dam’. Ja, en zo zijn we al weer aan het laatste lied van vanavond: ‘Bye, Bye my love, een lied uit 1957. Het betekent niets anders dan ‘Vaarwel’. Het was weer een geslaagde avond. Misschien ook wel doordat er personeelsleden uit volle borst meezongen. Bedankt!

SZMK | Januari 2014

Tijd voor een feestje Begin september viel een uitnodiging voor een feestje bij opa en oma Donderwinkel in de bus. “Tijd voor een feestje” stond er op de kaart die namens zijn kinderen en kleinkinderen was verstuurd. Joop en zijn vrouw Marietje gingen er vanuit dat er een nieuwe familiefoto gemaakt zou worden, omdat de foto die tot dat moment in de kamer hing, niet meer zo actueel was. Zaterdagmorgen 14 september kwam de auto voorrijden met de verwachting in het achterhoofd dat men op weg ging naar de fotograaf. In plaats daarvan ging het richting het huis van hun dochter waar vele oud-collega’s, vrienden en familie het echtpaar opwachtten. In plaats van een foto, kreeg Joop een onderscheiding op zijn revers gespeld. De vrijwilliger, die al jaren actief is in De Molenberg, werd door waarnemend burgemeester Rob Metz de versierselen opgespeld en is daarmee Lid in de Orde van Oranje Nassau.

Zijn grote hobby is dieren verzorgen. Dat merk ik als hij in zijn tuin vol trots zijn kippen en talloze vogels laat zien die in zijn volière rond fladderen. Het sociale leven is Joop in de genen meegegeven. Tijdens zijn werkzame leven was Joop al voorzitter van de Ondernemingsraad en voorzitter van de Voedingsbond FNV afdeling Groenlo. Vanaf dat hij in 1998 met de VUT ging, heeft hij diverse vrijwillige functies bekleed binnen het sociale leven van Groenlo. Zo was hij penningmeester van de Groenlose Pluimvee en Konijnenhouders Vereniging, voorzitter van de Groenlose schietvereniging en sinds 1999 vrijwilliger in De Molenberg. Daar verzorgt hij de vogels, kippen en volgens hem ook een beetje de mensen want Joop vindt dat als je van dieren houdt, dan hou je ook van mensen. Hij zorgt ervoor dat bewoners, kinderen en kleinkinderen kunnen genieten van de goed verzorgde dieren in de tuin van De Molenberg. Joop van harte gefeliciteerd met je Koninklijke onderscheiding. Namens bewoners en medewerkers, Peter Hulshof

Bingo Op donderdagavond 19 september was in restaurant ‘De Moriaan’ weer een gezellige bingoavond georganiseerd. Op een groot scherm was duidelijk te zien welke hokjes men mocht dicht doen. Er waren weer mooie prijzen te winnen. Maar of er vleesprijzen beschikbaar waren gesteld, dat was afwachten. Het liefste kneep de heer Vrieze er met een half varken tussenuit. Ja, beste mensen, dit speelde zich al af vanaf het begin toen bekend werd dat er weer een bingoavond zou worden georganiseerd. Het enige dat wij van hem te horen kregen was, dat het plankje niet de juiste getallen bevatte. Toch was het de afdeling Oosteresch waar weer een gelukkige als eerste ‘bingo’ riep. Het was mevrouw Scholz, terwijl de prijzen voor de volle kaart gingen naar de dames Visser en Te Kaat. Daarna werd nog een ronde gespeeld waarin de heer Payers het voor het uitkiezen had. Nu was het tijd voor een borreltje. Ook mensen van buitenaf hadden evenveel kansen. Het lukte mevrouw Fien Bunte meerdere malen een prijs te behalen. Ook mevrouw Ikink behoorde tot de gelukkigen. Alle prijswinnaar vanaf deze plaats proficiat. En voor de familie Vrieze geldt: een volgende keer beter.

SZMK | Januari 2014

Optreden van ‘De Vier Winden’ uit Vragender Op dinsdagmiddag 24 september traden ‘De Vier Winden’ uit Vragender op in zaal ‘t Kormelink’. “Fijn dat jullie hier allemaal in zo’n groten getale naar toe zijn gekomen. Ook de vrijwilligers, van harte welkom. Wat zouden wij zijn zonder vrijwilligers”, aldus Jolanda in haar openingswoord. Ook een woord van welkom aan de gasten van vanmiddag: ‘De Vier Winden’. Een aantal dansen waarvan wij getuige konden zijn waren: ‘Goa weg ie’, ‘de Kruispolka’, en voor wie nog niet gegeten had ‘een pot met bonen’. Ook ‘de Veleta’ werd gedanst. Ditmaal op de Aaltense manier. Ook over de kleding was wel het één en ander te vermelden. Om te beginnen bij de heren. Zij droegen een gestreepte broek met een vestje. Met daaronder een boezeroen, een bokse met een presenteerblad. In vakjargon zouden we zeggen: secretaire. Op hun hoofd droegen zij een petje van satijn, die door de groep zelf gemaakt is en een sjaaltje. De dames echter droegen een als harmonica gevouwen schort, een knipmuts van rond 1850 met daaronder een zwarte muts. De stof voor de knipmuts moest men helemaal uit Staphorst halen. De leden van de groep kwamen uit alle windstreken. Ook de pauze werd deze keer ingevuld met accordeonmuziek. Zo kon men luisteren naar o.a ‘Door je tranen heen kun jij weer lachen’ en ‘Oh heideroosje’.

Na de pauze, waarin u onder het gebruik van een drankje, hebt kunnen napraten van wat u hebt gezien en gehoord, ging de groep verder met een Duitse Polka, eveneens op de Aaltense manier. Alvorens de middag werd afgesloten, kon men nog genieten van ‘de Streetwalz’. Na een woord van dank aan allen die aan deze middag hadden meegewerkt, werd deze grandioze middag afgesloten en verlieten de dansers onder muzikale begeleiding van het lied ‘Wij gaan u groeten’ de zaal.

Herdenkingsbijeenkomst in de Vincentiuskapel Op donderdagavond 26 september was er weer een herdenkingsbijeenkomst voor familieleden en naasten van bewoners van ‘De Molenberg’ en ‘De Wieken’ die ons ontvallen zijn gedurende de periode 22 december 2012 tot 1 augustus 2013. Medewerking aan dit samenzijn werd verleend door: R.K. Dames- en Herenkoor van de Calixtuskerk in Groenlo o.l.v. de heer Ton Steintjes en mevrouw Rita te Riet, Belinda Smit verzorgde de bloemen, mMedewerkers van De Molenberg, en de heren Nagelmaeker en Knol, geestelijk verzorgers. In een overvolle kapel was het fijn om nog eenmaal bijeen te komen om met gepaste eerbied stil te staan bij uw dierbare, die wij uit handen hebben moeten geven. Tijdens het lied ‘Licht dat ons aanstoot in de morgen’ werd de paaskaars ontstoken ten teken van de verrezen Heer. Aansluitend aan dit prachtige lied las Ilona Janssen een gedicht voor naar een tekst van Franciscus van Assisi. Heer, maak mij tot een instrument van uw vrede. Laat me liefde brengen waar mensen zijn verdeeld. Laat me geloof brengen waar twijfel is en hoop waar mensen wanhopen. Laat me licht brengen waar duisternis is en vreugde waar droefheid heerst. Dat ik niet zozeer zoek getroost te worden als wel om te troosten, begrepen te worden als wel om te begrijpen, bemind te worden als wel om te beminnen. Want we ontvangen door te geven, we vinden door onszelf te verliezen, we ontvangen vergeving door vergiffenis te schenken en worden tot eeuwig leven geboren door te sterven. Daarna lazen we psalm 23: ‘De Heer is mijn herder, niets kom ik te kort’. Na deze bemoedigende woorden van de psalmist werd het lied ‘Wek mijn zachtheid weer’ gezongen, met aansluitend een meditatie met als rode draad dat de dood zo vaak anders is dan verwacht. Om hetgeen we tot nu toe gehoord hadden goed op te kunnen nemen, konden we

luisteren naar een ‘Wiegelied’ van W.A. Mozart genaamd ‘Schlafe mein Prinzchen, schlaf ein’. Tijdens het noemen van de namen van hen waarvan wij afscheid hebben moeten nemen, werd onder het aansteken van een lichtje aan de paaskaars gespeeld ‘Heer, herinner U de namen’ van H. Strategier. De slotgedachte werd uitgesproken door Gonnie Wopereis. Het is afkomstig van een Joodse auteur, waarvan de naam onbekend is. ‘Weten wat de ander pijn doet’ Rabbi Mosje vertelde aan zijn leerlingen hoe we onze naaste werkelijk lief kunnen hebben: Twee vrienden hebben een gesprek. De eerste zegt: ‘Vertel me, vriend Ivan, heb je me lief?’ Ivan zegt: ‘Ik heb je heel erg lief.’ Igor zegt: ‘Weet je dan wat me pijn doet?’ Ivan zegt: ‘Hoe kan ik nu weten wat jou pijn doet?’ Igor zegt dan: ‘Als je niet weet wat me pijn doet, hoe kun je dan zeggen dat je me echt lief hebt?’ ‘Begrijp het’, zei de rabbi: ‘Liefhebben, werkelijk liefhebben, dat is weten wat de ander pijn doet!’ Met het lied ‘In paradisum’ zijn we aan het einde gekomen van deze bijeenkomst. Je dag moge goed zijn en je nacht genadig; De hand van een vriend moge je vasthouden, je zegenen en troosten; En God zelf moge je hart vervullen met vrede en vreugde. Als herinnering mocht u het blaadje en een herinneringslichtje mee naar huis nemen, terwijl u in een ongedwongen sfeer, onder het genot van een kopje koffie of thee nog wat kon napraten. De geestelijk verzorgers, dominee Henri Knol en pastor Simon Nagelmaeker, bedanken u voor uw aanwezigheid.

SZMK | Januari 2014

Optreden van ‘De Bloazepeters’ uit Lievelde

Op dinsdag 8 oktober was er een ­optreden van ‘De Bloazepeters’ uit Lievelde. Jolanda opende deze avond door bewoners, vrijwilligers en onze gasten van harte welkom te heten. Tevens mochten we een tweetal ­nieuwe vrijwilligers welkom heten te weten Natasja Lieftink, onze freelance fotografe en Carla Meekes. De Bloazepeters zijn een onderdeel van Sint Willibrord en zij treden vooral op tijdens carnaval, feesten en partijen en natuurlijk de kermissen. Er werd begonnen met de Egerländer Musikanten Marsch van Ernst Moss, de grondlegger van dit soort muziek. Ook de Süddeutsche Polka en Egerland Heimatland kwamen op ons pad. En zo waren we bijna alweer

toe aan de pauze. Maar, voordat een drankje werd geschonken, kon nog genoten worden van een Tsjechische Polka. En natuurlijk...ook ‘de Bloazepeters’ hadden een clublied. ‘Wie bunt de bloazepeters’ met een borreltje erbi’j op zien tied’. Na de pauze liet Bennie Weenink, zanger uit Lievelde (volgens hem de mooiste streek bij Erve Kots) van zich horen. Dit alles ging onder het motto: ‘Kun je zingen, zing dan mee’. Te beginnen met het lied van Frans Duyts: ‘Je denkt dat je mag van mij’. En deze kende u vast wel: ‘De Smokkelaar’ van Johnny Hoes. Met het lied ‘Bis bald auf Wiedersehen’ met vrijwilliger Bas Hoefman in de spotlights werd de avond afgesloten. Jolanda wenste in haar slotwoord iedereen wel thuis en een goede nachtrust.

Vrijwilligersavond De Molenberg Woensdag 16 oktober was het weer tijd voor de jaarlijkse vrijwilligersavond in zaal ‘t Kormelink. Als dank voor hun geweldige inzet werd alle vrijwilligers een feestavond aangeboden. Er hadden zich voor deze avond ruim 200 vrijwilligers aangemeld. Daarmee was de zaal dan ook maximaal gevuld. Dit jaar waren er vier vrijwilligers die extra in het zonnetje werden gezet. Bert Nieuwenhuis, Jan Roerdink en Stien Wielens waren reeds 12½ jaar werkzaam in De Molenberg als vrijwilliger en Ria Wolters al 25 jaar.

In zaal ‘De Moriaan’ werden, onder het genot van een kopje koffie met wat lekkers erbij, de jubilarissen toegesproken door de heer Sletering, sectorhoofd, die voor elke jubilaris een persoonlijk woordje had, wat door de jubilarissen zeer op prijs werd gesteld. Tot slot werd dit formeel samenzijn besloten met het in ontvangst nemen van een boeket bloemen uit de handen van Peter Hulshof, coördinator van de vrijwilligers.

Zaal ‘t Kormelink was, zoals reeds vermeld, maximaal gevuld met uiteraard de vrijwilligers van zowel De Molenberg als van Mariënhof en hun contactpersonen. Men kon tijdens het nuttigen van een drankje genieten van de muzikale noten van ‘Time2Play’. Bij binnenkomst van de jubilarissen werd volop geapplaudisseerd en zong men hen spontaan toe. De heer Hulshof vertelde nog eens hoe belangrijk het voor de bewoners is, dat zij kunnen rekenen op een vrijwilliger, al is het maar voor een praatje. Het vrijwilligersbestand is in korte tijd toegenomen met 53 nieuwe vrijwilligers. Ook de heer Sletering kwam aan het woord, al was, zo memoreerde hij, door zijn voorganger al het gras voor zijn voeten weggemaaid. Toch had de heer Sletering nog een mededeling, dat naar de vrijwilligers een brief zou uitgaan met het doel te polsen welke cursus hij of zij zou willen volgen. Al vrij snel erna werd het buffet geopend en kon men genieten van een warm en koud buffet, waar alle vrijwilligers dankbaar gebruik van maakten. Het was al met al een geslaagde avond. Vrijwilligers bedankt!

SZMK | Januari 2014

Mimi ten Wolthuis bereikt de gezegende leeftijd van 80 jaar Op zaterdagmiddag 26 oktober was het een gezellige bedrijvigheid in zaal ‘t Kanon. Wat zou er toch aan de hand zijn! Wat een mensen waren er op de been. Ook Bas Hoefman was van de partij. Maar dat is niet zo verwonderlijk; hij komt wel vaker in De Molenberg. Ik zal u niet langer in spanning laten zitten. Mimi vierde in aanwezigheid van genodigden en allen die haar lief waren haar tachtigste verjaardag. Een hele mijlpaal in een mensenleven. Nu wordt het mij ook een beetje duidelijker, wat voor rol Bas Hoefman hierin speelde. Hij was natuurlijk de muzikant, die voor de vrolijke noot moest zorgen. Na de koffie met uiteraard iets lekkers erbij, werd overgegaan tot het borreluurtje en werd een toast uitgebracht op al die jaren dat zij in ons midden is. Natuurlijk werd ook even stilgestaan bij haar zus Joke. De middag werd afgesloten met een broodje. We mooie jaren voor zich heeft.

Antje Roerdink, voormalig pianiste van het Molenbergkoor, viert haar eeuwfeest Wie kent haar niet, Antje Roerdink, geboren Hofstede, bereikte op 28 oktober de gezegende leeftijd van 100 jaar. Deze markante vrouw heeft in de afgelopen eeuw veel voor de Grolse gemeenschap betekend. We hebben het over een heden ten dage nog bijzondere vrouw. Muziekvereniging Groenlo heeft haar, terwijl zij samen met haar familie op het bordes van het stadhuis stond, hoe kan het ook anders, een muzikale serenade gebracht gevolgd door een massaal gezongen ‘Lang zal ze leven’ door de op dat moment aanwezige burgers. Zo’n hoge leeftijd bereiken is op zich al uniek, maar wanneer dat iemand betreft, die op muzikaal gebied zoveel heeft betekend voor de gemeenschap van ons vestingstadje, mag dat wel extra uniek genoemd worden. Een voorbeeld waar zij zich op muzikaal gebied verdienstelijk heeft gemaakt is wel als pianiste voor het Molenberkoor. Elke woensdagmorgen begeleidde zij op muzikaal gebied ons koor, zelfs nog toen het derde lustrum gevierd werd. En ook bij sportvereniging Grol speelde zij in het Huisorkest van de vereniging. En vergeet u vooral niet het ‘Antjes Showorkest’. Elk jaar, tijdens het uitstapje van de bejaarden, waren zij het

die voor de muzikale noot zorgden. En nu we het toch terloops over het Molenbergkoor hebben, ook hier krijgen we wel eens een zoete inval. Zo bezochten enige tijd geleden kinderen van een dagverblijf in Groenlo ‘de Mattelier’, bij u misschien beter bekend als ‘Groepsverzorging’. Onder leiding van Tessa, groepsleidster van de kinderen en Bernadeth van de afdeling ‘de Mattelier’, zongen zij uit volle borst ‘Op een grote paddenstoel’ en ter afsluiting het ‘Olifantenlied’. De leden van het koor vonden dit een mooie geste. Zoals u allen weet, beste koorleden, is er door onze cameraman de heer Harry Langenberg van de huisomroep op woensdag 6 november een DVD van het Molenbergkoor gemaakt. Met de feestdagen in het vooruitzicht is het misschien een mooi gebaar om óf zelf deze dvd aan te schaffen óf als cadeau te geven aan iemand die u dierbaar is. De kosten zijn zo laag mogelijk gehouden. De DVD kost inclusief de hoes 10 euro. Koorleden kunnen hem bestellen bij Jolanda en Rian tijdens de repetitie en anders kunt u hem verkrijgen bij de heer Langenberg zelf. Hij is telefonisch te bereiken onder nummer: 0544465521.

SZMK | Januari 2014

Harmonicagroep ‘De Ahof’ uit Aalten verzorgde een geweldig optreden

Woensdagmiddag 6 november verzorgde de harmonicagroep ‘De Ahof’ uit Aalten een geweldig optreden in zaal ‘t Kormelink. Deze middag werd geopend door Jolanda. Welkom, u als bewoners, de vrijwilligers en natuurlijk… zij die het vanmiddag voor ons gaan maken ‘de harmonicagroep ‘De Ahof’. In een overvolle zaal kun je dan opmerkingen horen als: “Ik kan ook helemaal niets zien”. Hierop wist Jolanda wel een passend antwoord: U hoeft ook niets te zien, als u de muzikale klanken maar kunt horen, dan hebt u de juiste plaats. Het eerste nummer dat zij voor ons speelden was ‘Rosalie’, bestaande uit muziek en zang. Duitstalige liederen zoals Egerland, Heimatland gingen aan ons voorbij. Maar ook van liederen in het dialect waaronder ‘Doar an de bekke’ konden wij genieten. Een veel gehoord lied is wel ‘‘t Kleine Café aan de Haven’. Om mee te kunnen

zingen werden boeken uitgedeeld. Ook kon men verzoeknummers indienen. Hier was dan ook veel vraag naar. Met het lied ‘Ons Gelderland, waar der beuken breede kronen’ werd het tijd voor een drankje. Na de pauze kwamen er vele verzoeknummers, afgewisseld door nummers die niet in het boek stonden aan ons voorbij. Tot één van die nummers behoorde ook ‘Sierra, Sierra Madre del Sur’. En wat vond u van ‘Sarie Marijs?’ Een lied dat we ook zingen in ons eigen koor, ‘het Molenbergkoor’. Met ‘bis bald auf Wiedersehen’ werd deze voortreffelijke middag afgesloten. Jolanda sloot als gewoonlijk de middag af door u allen te bedanken voor uw komst en wel thuis.

10 November

‘Dag van de Mantelzorg’

Mantelzorgers, een belangrijke stille groep mensen, die zich inzetten voor een geliefde naaste of de behoeftige mens. Zichzelf vaak wegcijferen, zonder maar een klacht. De zware zorg met liefde blijven vervullen en volbrengen, zolang deze taak hun wacht. Personeel woning 22B Mariënhof

SZMK | Januari 2014

Sint Maarten De maanden november en december zijn bij uitstek: ‘de maanden der feesten’. Het begint met 11 november, het Sint Maartensfeest. En toch kan het ook heel anders zijn. Leest u even mee? Geen Sint Maartensfeest Koortsig ligt hij op het bankje

Straks loopt iedereen met lampionnen

Wordt geplaagd door zere oor

En hij ligt ziekjes op de bank

Het Sint Maartensfeest vanmiddag

Niet bij elke deur een liedje zingen

Gaat voor hem vandaag niet door

Niemand hoort zijn zuivere klank

Want vanmiddag gaat hij naar de dokter

Kon ik zijn pijn maar overnemen

Krijgt misschien druppels voor de pijn

Dan zou ik dat met liefde doen

Oorontsteking voor die lieve kleine

Voor hem geen lampionnenoptocht

is beslist geen pretje en beslist niet fijn

Alleen van oma een beterschapszoen.

Zij voor wie het bovenstaande niet van toepassing was, kon volop genieten van een oude traditie die in ere werd hersteld. Initiatiefnemers in deze waren: het Groenlose Ondernemers Verbond en de RK Calixtusker. Medewerking aan deze Sunte Matten optocht werd verleend door De Knolle, de werkgroep Onder de Regenboog en geestelijk verzorger de heer S. Nagelmaeker. Tevens beeldde laatstgenoemde Sint Maarten uit. Ook in de jaren vijftig trok een Sunte Matten optocht door Groenlo. Maar alvorens aan de optocht, begeleid door ‘De Knolle, werd begonnen, was er een samenzijn in de RK Calixtuskerk, In de kerk werd omstreeks 17.00 uur gezamenlijk het Sint Maartenlied gezongen. Kent u hem nog?

Elf november is de dag dat mijn lichtje, dat mijn lichtje, Elf november is de dag dat mijn lichtje branden mag.

Het volgende lied dat we gingen zingen was ‘Eens deelde Sint Martinus’.

Wij lopen met ons lichtje en we zingen hier ons lied. Het lichtje van Sint Maarten dan vergeten wij hem niet.

Eens deelde Sint Martinus, Romeins soldaat en fier te paard een bedelaar zijn mantel. Zo wordt het ons verhaald.

Elf november is de dag dat mijn lichtje, dat mijn lichtje Elf november is de dag, dat,mijn lichtje branden mag. Daar komen wij met lichtjes aan, het is Sint Maartens feest. En dat gij ons nu lang laat staan dat is niet goed geweest. Mijn kaarsje is haast afgebrand, zeg nooit “Wij geven niets!” Sint Maarten, ja die brave man die gaf toch altijd iets. Elf november is de dag dat mijn lichtje, dat mijn lichtje. Elf november is de dag, dat mijn lichtje branden mag. En zoals bij elk samenzijn in de kerk werd ook nu begonnen met het maken van het kruisteken, waarna een gebedje volgde. Lieve God, St. Maarten was een bijzonder man. Hij heeft gedeeld met andere mensen. Net als Jezus ons heeft voorgedaan. Lieve God ik wil ook graag delen van iets dat ik heb, en anderen niet. Wilt u me daarbij helpen? Want dat is best moeilijk. Amen

Refrein: Delen en niet heersen, verdelen. Delen en niet heersen. Marinus leert ons geven van harte aan elkaar. De mens werkt bijna onvermoeid voor eigen brood tot aan zijn dood. Maar zelden wil hij zorgen voor medemens in nood. Refrein: Delen en niet heersen, verdelen. Delen en niet heersen. Martinus leert ons geven van harte aan elkaar. De opdracht blijft voor allen: Sta altijd klaar, deel met elkaar. Wordt dat na zoveel jaren dan nu misschien eens waar. Refrein: Delen en niet heersen, verdelen. Delen en niet heersen. Martinus leer ons geven van harte aan elkaar. Aansluitend kon men luisteren en via een presentatie kijken naar het verhaal van St. Maarten. Vertelster was Fleur van Aa. En dat kon ze goed. Toen werd er weer een lied gezongen ‘Vandaag is het Sint Maarten’. Vandaag is het Sint Maarten, een heilige tegen de kou. Hij geeft zijn halve jas aan jou en jou en jou. En geef maar wat terug, want buiten is het guur en geef maar wat je hebt voor’t grote vreugde vuur. Wanneer u dit leest kunt u toch volgen hetgeen er in Groenlo leeft en wanneer dan uw mede­ bewoners het over de Sinte Matten optocht hebben, weet u meteen waar ze het over hebben.

SZMK | Januari 2014

Een geslaagd optreden van de ‘Grolse Twins’

Na 35 jaar pakken de ‘Grolse Twins’, Gerda Eskes en Joke Garstenveld, de draad weer op. Dit gebeurde op dinsdagavond 12 november in restaurant De Moriaan. Zij hebben een breed repertoire aan liedjes. Het zijn zowel meezingers uit de oude doos, als bekende popliedjes van de afgelopen decennia. Maar ook het modernere repertoire van vaderlandse bodem. Dit alles onder het motto: ‘Kun je zingen, zing dan mee’. In de jaren zestig maakten de zingende zusjes al furore in Groenlo en weide omgeving. Destijds traden ze op onder de naam: De Loco Sisters en in Duitsland traden ze op onder de naam: Die Zwillinge aus Holland. Gerda Eskes en Joke Garstenveld, zoals ze tegenwoordig door het leven

gaan, zijn geboren aan de Oude Aaltenseweg in Groenlo. Op vrij jonge leeftijd zongen ze samen, met name als ze in bed lagen en moesten slapen dan zongen zij hun hoogste lied. Op hun twaalfde jaar namen ze gitaarles bij Ruus Nales, de oprichter van een fantastische muziekgroep van accordeon en gitaren, Con Brio genaamd. Uitstekende zangers en zangeressen mochten hierbij uiteraard ook niet ontbreken. Hun eerste optreden vond plaats in het toenmalige parochiehuis, thans City Lido geheten. Bij de boerenkapel ‘de Knolle’ traden zij op onder weer een andere naam De Radieskes. Maar ja, als je groter wordt en verkering krijgt, dan moet je soms een keuze maken. En dat kan vrij moeilijk zijn. Nu na 35 jaar heeft het tweetal de draad weer opgepakt. Ze namen weer enkele gitaarlessen, zetten nieuwe snaren op hun gitaren en ze kochten een zanginstallatie. Ze hebben maar één doel voor ogen: de ouderen vreugde en vrolijkheid bezorgen.

“Lieve mensen”, aldus het duo “we hopen van ganser harte dat u een gezellige avond heeft, dus zing even gezellig met ons mee”.

Na deze voorgeschiedenis gaan we weer terug naar de avond waarvoor u allen gekomen bent namelijk het optreden van De Grolse Twins. Nadat zij iedereen van harte welkom hadden geheten, begonnen zij met een welkomstliedje getiteld: ‘geniet maar fijn in de zaal; wij hebben er zin in; zingen is onze passie’. En zoals u reeds aan het begin van dit artikel hebt kunnen, lezen zingen zij niet alleen liedjes uit de oude doos of een wat moderner repertoire, maar ook bekende popliedjes van de afgelopen decennia. Het volgende lied is er één van Corrie Konings: Leven en laten leven’. Of van Imca Marina. Wist u trouwens dat zij uit Hoogezand-Sappemeer kwam? Het is een fantastisch nummer ‘Carrousel van geluk’. En dan komt er één uit de oude doos van Gert en Hermien Timmermans met als titel: ‘Alle duiven op de Dam’.

Na een korte pauze vervolgden zij met een lied van de Zangeres Zonder Naam ‘Het parelsnoer’, gevolgd door ‘Brandend zand en een verloren land’ met als afsluiting voor de tweede pauze ‘Twee reebruine ogen’ van de Selvera’s. Na deze pauze ging het duo aan het laatste blok beginnen. Hiervoor gingen zij even de grens over en kwamen terecht in Duitsland. Al lopend door de zaal zongen zij ‘Herzliche Berge, sonnige Höhen’. Alvorens aan de potpourri werd begonnen, konden we allen mee- deinen met het lied: ‘We hebben een stoomboot, hij ligt in de Amstel’. Op de melodie van ‘Aan het strand stil en verlaten’ volgde de potpourri, waarvan de eerste versregel van elk lied werd gezongen zoals bijvoorbeeld: Aan het strand stil en verlaten, daar moet op gedronken worden, waarom liet je mij alleen en ga zo maar door. Zij vervolgden hun optreden met ‘het Kuffsteinlied’, ‘Daar bij die molen’ en als slot ‘Op de woelige baren’. Met als afscheidslied ‘Het zonnetje gaat van ons scheiden’ kwam er aan deze avond een einde. De Grolse Twins bedankten iedereen voor hun aandacht en zongen als toegift nog een Duits lied: ‘Gute Nacht Freunde’.

SZMK | Januari 2014

Advent, een tijd ter voorbereiding op het kerstfeest Op zondag 1 december begint de Advent. De Adventstijd duurt vier weken lang. ­Gedurende deze periode hoort u her en der de midwinterhoornblazers. Al weken hopen ze op strenge vorst. Met de witte nevel over de velden klinkt de aloude roep van de midwinterhoorn op z’n mooist. Al laten echte liefhebbers zich door regenweer niet weerhouden. Het is winter, koud en donker. De wind waait door de kale boomtakken. De sfeer van het komende kerstfeest is overal aanwezig. Ergens in de verte klinkt een klagelijk geluid. Wat is dat? Vanuit de andere richting weerklinkt ook dat geluid. Het bespelen van het lange smalle blaasinstrument van de midwinterhoorn is met vele tradities omgeven. Het blazen gebeurt alleen in de periode vanaf de eerste Advent tot Drie Koningen (6 januari). Wat is nu de reden waarom op de midwinterhoorn juist in deze periode wordt geblazen? Geschiedkundig wordt een verklaring over de reden van het midwinterhoornblazen al ­beschreven kort na het begin van onze jaartelling.

Echt duidelijk is de reden niet, maar wel dat het blazen alleen tijdens de laagste zonnestand geschiedde. Was het om de zon weer wat hoger aan de hemel te krijgen? Of moesten de boze geesten van de in het najaar ingezaaide velden verjaagd worden of werd juist de vruchtbaarheid aangeroepen om de oogst voor het komende seizoen te garanderen? Volgens het christendom wordt Kerstmis, de geboorte van Christus, ook wel het feest van het Licht genoemd. De geboorte van Jezus Christus betekent immers: ‘Vrede op aarde’. Mogen we ons dan de vraag stellen, dat alles weer goed komt en dit feit in verband brengen met de natuurlijke rust van de winter? Nu nog even iets over het instrument zelf. Het blazen is voor iemand die een blaasinstrument speelt gemakkelijk te leren. Voor anderen kost het nogal oefenen. Het aantal tonen en het geluid variëren nogal per hoorn. Tijdens de jaarlijks te houden Kerstmarkt in de veste Grol zal een aantal midwinterhoornblazers met elkaar communiceren oftewel ‘roepen’ genoemd. Zij kondigen het feest van Kerstmis aan.

Nieuwsflits Dinsdag 17 december

Kerstconcert Molenbergkoor zaal: ‘t Kormelink 19:00 uur – 21:00 uur

Donderdag 19 december

Kaarsen maken; Balsemientje zaal: ‘De Moriaan’ 12:00 uur – 16:30 uur entree: gratis



Kerstconcert met muziek van fluitiste Mirjam v.d. Burg zaal: ‘De Moriaan’ om 19:30 uur entree: 3 euro

Dinsdag 31 december

Oudejaarsactiviteit oliebollen en muziek van Bas en vuurwerk 19:00 uur – 21:00 uur entree: 3 euro

SZMK | Januari 2014

Welkom in brasserie De Heerlyckheid! Graag stellen wij ons aan u voor. Sinds september 2012 zijn wij gestart met de brasserie in Mariënhof aan de Lievelderweg 22 in Lichtenvoorde. Mariënhof is een onderdeel van Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé (SZMK). De naam van de locatie verwijst naar de villa Mariënhof die hier voorheen was gevestigd. De villa heeft lang als onderkomen voor de zusters Ursulinen gediend. Voor veel mensen uit Lichtenvoorde en omstreken is dit een bekende plek. Op de begane grond kunt u brasserie De Heerlyckheid vinden.

In brasserie De Heerlyckheid kunnen bewoners, bezoekers en vrijwilligers van de groepswoningen terecht, maar ook senioren (55+) uit Lichtenvoorde en omstreken zijn van harte welkom! Meerdere dagen per week is brasserie De Heerlyckheid geopend. Bij speciale gelegenheden, zoals het vieren van uw verjaardag of huwelijksjubileum, is het mogelijk om dit te vieren in brasserie De Heerlyckheid. Om Mariënhof is een ruime tuin aangelegd, waar u veilig kunt wandelen en zitten. U kunt genieten van een aantal kunstobjecten. Daarnaast is de tuin zo ingericht dat er activiteiten kunnen worden georganiseerd. Aan deze activiteiten kunnen ook ouderen uit de omgeving deelnemen. Wij hopen u te mogen begroeten!

De brasserie is iedere woensdag tot en met vrijdag geopend van 11:00 uur tot 17:00 uur. In de even weken zijn wij ook in het weekend geopend van 11:00 uur tot 17:00 uur. In de brasserie kunt u gebruik maken van de kleine kaart. De gastvrouw Thea Elschot bespreekt graag samen met u de mogelijkheden uit ons assortiment. Op woensdag en vrijdag serveren wij in brasserie De Heerlyckheid vanaf 12:00 uur een heerlijk twee gangendiner voor slechts € 8,50. Een mooie gelegenheid om in contact te komen met andere senioren uit uw omgeving! Reserveren Als u ‘s middags in de brasserie van een warme maaltijd wilt genieten, verzoeken wij u hiervoor te reserveren. Dit kan - tot 17.00 uur de dag ervoor - telefonisch via nummer 0544-394028 of via de mail ­[email protected]. Voor grote groepen is het wenselijk uw reservering wat langer van tevoren door te geven. Reserveringen voor groepen van meer dan tien personen zijn in overleg ook buiten de gebruikelijke openings­ tijden mogelijk. Wij verwelkomen u graag in brasserie De Heerlyckheid

Welkom, …. en neemt u gerust een heerlyck kopje koffie of thee. Daarnaast heeft u de keuze uit heerlycke lekkernijen en broodjes. Welkom, …. voor het organiseren van een gelegenheid, zoals verjaardagen. Wij denken graag met u mee voor de heerlycke invulling hiervan. Loopt u gerust binnen of neem contact op per mail ­[email protected] of telefonisch via 0544 – 394028. En wist u ook dat, Heerlyckheid woensdag tot en met • Devrijdag én eens in de twee weken het weekend van 11.00 uur tot 17.00 uur geopend is? Het heerlyck vertoeven is met een geurend kopje koffie of thee met een heerlycke lekkernij? U welkom bent voor een glaasje fris, een lekker advocaatje, een borrel of om gezellig even bij te praten? U een keuze kunt maken uit de kleine kaart: van een smakelijke soep van de dag tot een uitsmijter? Wij graag gezelschappen ontvangen voor een heerlycke lunch? Er de mogelijkheid is om gebruik te maken van een warme maaltijd in De Heerlyckheid? Wij voor iedereen die iets te vieren heeft een leuke invulling kunnen maken?

• • • • • •

Heel graag tot ziens in brasserie De Heerlyckheid

SZMK | Januari 2014

Het is december Het is december. Anke en Lize zitten samen in de kamer en fluisteren met elkaar. Weet jij wanneer de Kerstman komt?, vraagt Lize aan haar zusje. Nee Anke weet het niet. Hoe kan zij dat nu weten, Sinterklaas is nog maar net geweest. Maar op school wordt er al dagen over gesproken, misschien zelfs wel al weken. Iedereen is het erover eens, de Kerstman komt en ze krijgen veel cadeautjes. Cadeautjes bij de kerstboom. Dat is toch spannend en leuk, wie wil er nu geen cadeautjes? Ja iedereen wil cadeautjes, Anke en Lize ook. Ze willen er wel tien, misschien zelfs wel twintig. Maar ja dat zal wel niet gebeuren. Mama zegt altijd: ‘Als ik een geldboompje in de tuin krijg dan mag je kiezen wat je maar wilt en dan maakt het niet uit hoe duur het is, dan kost het mij niets, want dan krijg ik het geld gratis.’ Ja dat zou mooi zijn, maar dat snappen Anke en Lize wel, dat kunnen ze wel vergeten, want een geldboompje in de tuin is onmogelijk. Toch kunnen Anke en Lize er haast niet meer van slapen. De Kerstman komt en zelfs de juf had er nog iets over gezegd,

tja dan moet hij wel komen, maar wanneer? Ze weten het echt niet en in bed liggen ze er steeds over te kletsen. Wanneer komt hij toch? Dan is het bijna kerstfeest, papa en mama hebben al een kerstboom neergezet. Het is erg gezellig in de kamer. De kinderen mogen de boom versieren en dat doen ze met enorm veel plezier. Ze maken de boom echt prachtig. Papa en mama zijn het erover eens, de meisjes hebben goed hun best gedaan. Als Anke en Lize op vrijdag weer uit school komen zegt mama: ‘Lluister eens ik heb goed nieuws.’ ‘Komt de Kerstman, komt de Kerstman?’, roepen Anke en Lize gelijk in koor. ‘Nee nee, zegt moeder, natuurlijk komt de Kerstman niet. Opa en oma komen logeren en ze blijven bij ons tot na de kerst­ dagen.’ Oh maar dat vinden ze ook erg leuk, natuurlijk willen ze graag cadeautjes, maar bezoek van opa en oma dat is altijd erg fijn. Opa kan zo mooi vertellen, prachtige en spannende verhalen. De kinderen genieten er altijd erg van. Die avond is het zover, opa en oma komen met de auto de parkeerplaats oprijden. Snel lopen de meiden naar buiten om opa en oma te begroeten en vlug nemen ze hen mee naar binnen. ‘Opa, opa vertel eens iets leuks’, zegt Anke. ‘Ik ben er nog maar net’, zucht opa, ‘ach vooruit dan maar. En opa vertelt weer een spannend verhaal over kinderen in het donker die verdwaald zijn en toch weer veilig thuiskomen. Ademloos hebben ze geluisterd, zó mooi, ja zó mooi kan alleen hun opa vertellen.

Ondertussen denken de kinderen nog steeds aan de Kerstman die komen zal. Hun vriendjes en vriendinnetje weten allemaal zeker dat ze iets krijgen onder de kerstboom. Anke en Lize hebben er nog niets over gehoord. Mama zegt niets en papa al helemaal niet, die houdt niet van dat gezeur om cadeautjes.’ Misschien komt de Kerstman pas op kerstavond of kerstnacht’, zegt Lize tegen Anke. Ja dat kan natuurlijk ook, misschien willen ze het wel weer veel te snel. Maar dan is het eindelijk de avond voor kerst, nu zijn de kinderen haast niet meer te houden, nu moet die Kerstman toch echt een keer komen. Hij zal hun toch niet overslaan? ‘Marietje heeft al cadeautjes en Jeroen ook’, zegt Lize teleurgesteld. ‘Nou Martin heeft ook al wat gekregen’, moppert Anke. De meisjes kunnen er niet van slapen. In hun bed liggen ze te kletsen en als ze dan toch eindelijk in slaap vallen dromen ze er ook nog van. Heel vroeg in de morgen wordt Lize wakker van tikgeluidjes op het raam. Ze rent naar het raam toe en ziet ineens allemaal sneeuw, de straten zijn helemaal wit en nu hagelt het ook nog. Ze roept Anke wakker:’ Anke, Anke kom, kom kijk… sneeuw, allemaal sneeuw.’ Als Anke bij het raam komt, zien ze iemand met een rood pak en een rode muts in de sneeuw staan. Het lijkt wel alsof die ergens naar kijkt, naar de lucht of zo. Anke roept: ‘Daar heb je hem al de Kerstman, de Kerstman.’‘Zonder rendieren?’, vraagt Lize. ‘Ja daarom kijkt hij vast naar de lucht’, zegt Anke, ‘hij zoekt zijn rendieren’. Tja dat zou kunnen. Ze zijn dolenthousiast en rennen naar de kamer om te kijken bij de kerstboom, maar daar ligt nog helemaal niets. Ze rennen schreeuwend naar buiten. ‘Kerstman, Kerstman waar zijn de kado’s?’ Ineens draait de Kerstman zich om en kijkt de kinderen verbaasd aan. De kinderen zijn gelijk stil: Het is de Kerstman helemaal niet, het is opa. ‘Oh’, zegt Anke teleurgesteld, ‘het is opa maar.’‘Ja’, zegt Lize nu ook, ‘het is opa maar.’‘Ho ho ho…’, zegt

opa, ‘wacht eens even: Het is opa maar?’ ‘Nou ja’, zegt Lize, ‘sorry opa, maar we dachten dat u de Kerstman was. Waarom doet u dan ook een rode muts op en een rood pak aan?’‘Dat is mijn pyjama en mijn slaapmuts’, zegt opa. Hij moet lachen, hij vindt het allemaal erg grappig, maar de meisjes beslist niet. Zij zijn teleurgesteld, nu hebben ze alweer niets gekregen. Dan zegt opa: ‘Komen jullie maar even mee, dan zal ik jullie iets héél belangrijks vertellen’. Samen gaan ze naar binnen en dan krijgen ze de belangrijkste les van hun leven, want opa vertelt wat kerst eigenlijk betekent. Hij vertelt het verhaal van God, die zo graag de wereld wilde redden, die zo graag de mensen die bij Hem weggelopen waren wilde helpen. Hij stuurde daarom Zijn eigen Zoon naar de wereld toe. Zijn eigen Zoon werd geboren in een stal in Bethlehem. Hij werd neergelegd in een voerbak van dieren en weet je, Hij was toen echt nog maar heel klein, een baby’ tje en toch werd Hij toen al de Redder van de wereld genoemd. Opa vertelt hun hoe die Redder kwam als een cadeau, een geschenk voor de mensen. Weten jullie wel dat de Kerstman heel leuk is, dat is vast een aardige man, maar het gaat niet om de Kerstman en niet om cadeautjes. Ja natuurlijk willen de kinderen dat wel heel graag, maar het gaat om het cadeau dat jullie al gekregen hebben: ‘De Here Jezus. Als Hij in jullie hartjes woont dan heb jullie het allermooiste, allergrootste cadeau heel dichtbij jullie. Onthoud dat goed en weet je wat de Here Jezus van jullie wil? Hij wil ook graag een cadeautje van jullie.’‘Wat dan?’, zegt Lize.’ ‘Een autootje. Een bouwdoos?’ vraagt Anke. ‘Nee’, zegt opa, ‘Hij wil graag jouw hartje Lize en ook die van Anke. Hij wil graag wonen in jullie hart en altijd bij jullie zijn. Niet alleen met kerstfeest, maar altijd.’ De meisjes zijn heel stil, ze vinden het een prachtig verhaal en ze hebben veel geleerd. Het draait niet om de Kerstman, maar om de Here Jezus, de Zoon van God en die willen ze heel graag in hun hart.

SZMK | Januari 2014

De kerstboom Een kerstboom is een naaldboom die traditioneel rond Kerstmis in huis wordt gehaald en met kaarsjes, ballen, slingers, engelenhaar, uiteenlopende decoratieve figuren zoals engelen, rendieren, pakjes en eventueel een piek versierd wordt. De traditie van de kerstboom is uitgebreid tot verlichte en versierde bomen op pleinen en in parken, straten en tuinen. In veel steden en dorpen wordt een grote verlichte kerstboon neergezet, meestal op een markt, plein of andere centrale plaats. In Nederland is het een ongeschreven regel dat de kerstboom wordt opgezet na 5 december dus na Sinterklaas. Uiterlijk met Driekoningen (6 januari) wordt de boom weggehaald. Volgens overlevering brengt het ongeluk als de kerstboom na Driekoningen nog in huis staat. Over de oorsprong en ouderdom van de kerstboom lopen de bronnen uiteen. De kerstboom zou van een oud-Germaanse oorsprong zijn, waarbij de boom (eik) centraal stond in de winterviering (eigenlijk de kortste dag). Mogelijk werd de boom dan verlicht. Als de boom in de winter oud was, werd hij verbrand door de warmte. De Germanen geloofden in boomgeesten. Deze boomgeesten hadden bijzondere krachten en zorgden voor een goed leven. In de winter werden de bomen allemaal kaal en verloren hun bladeren, behalve de groene den.

Om de boomgeesten gunstig te stemmen en te zorgen dat de bladeren zo snel mogelijk zouden terugkeren en vruchtbaarheid zou brengen besloot men de kale bomen te gaan versieren met allerhande zaken om zo de Boomgeesten weer terug te lokken. Dit werd gedaan door de boom met appels, slingers en zelfs met goud en zilver te versieren. De kerstboom werd lang geweerd door de christelijke kerken; de kerstboom heeft inhoudelijk niets met het christelijke kerstfeest te maken. In de negentiende eeuw werd de traditie van de kerstboom overgebracht uit Duitsland. In het begin hadden alleen rijke gezinnen een spar in huis, de zondagschool zorgde bracht hem brede populariteit. Sindsdien staat de kerstboom volgens sommige kerken symbool voor het licht. De katholieke kerk heeft haar eigen invulling. De driehoekige vorm van de kerstboom zou de heilige drie-eenheid van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest vertegenwoordigen. En natuurlijk worden bij ons in De Molenberg de verzorgingsafdelingen, verpleegafdelingen en openbare ruimtes altijd rijkelijk versierd. Eerst versieren we veel ruimtes met pakjes en afbeeldingen van Sinterklaas en Zwarte Piet, en als de goedheiligman weer terug is gekeerd naar Spanje, halen de verzorgenden en vrijwilligers de kerstspullen weer van zolder en wordt er weer hard gewerkt om de afdelingen weer gezellig te maken. Ook de donkere dagen in december worden hier mooi verlicht. En dan is er na de feestdagen altijd weer het wennen aan de leegte na de kerstversiersels.

Eerste Kerstdag

Tweede Kerstdag

Nieuwjaarsdag

Stoofperencocktail Runder-groentesoep

Wildsoep kastanje champignons

Toscaanse tomatensoep

Kalfsstoofpotje in eigen jus Romanesco Mix bonen spekrolletje Stoofperen Aardappelstrips Selderijsalade

Hazenpeper Aardappelpuree Rode kool Broccoli met saus Oranjesalade Tutti frutti

Cherry-chocolade triffle

IJscoupe oud/nieuw

Gevuld varkenshaasje Koolrolletje gevuld Wortelbundeltje Gebakken kriel uien/spek Röstiblaadjes Rode bietensalade kaantjes Appelcompote Mini taartje bosaardbeien Bavaroise

SZMK | Januari 2014

Einde jaar En zo langzamerhand naderen we het einde van 2013 en zijn wij aangekomen bij 31 december, ook wel het feest van Sint Sylvester genoemd. Maar wie was hij nu eigenlijk? Sylvester was paus van 314 tot zijn sterfdag op 31 december 335. Veel meer feiten zijn er over zijn leven niet bekend. Volgens een populaire legende werd hij in Rome geboren en genoot hij een ­christelijke opvoeding.

Toen Timotheus uit Antiochë (Turkije) in Rome het christendom kwam verkondigen, werd hij gevangen genomen en gedood. Dit gebeurde onder keizer Diocletianus. Hij leefde van 284 tot 305. Sint Sylvester begroef het lichaam van deze onfortuinlijke in de buurt van Paulus’ graf en moest daarna hals over kop uit Rome wegvluchten. Nadat keizer ­Constantijn, hij leefde van 306 tot 337, Rome had veroverd, begon hij de christenen te vervolgen. Prompt werd hij door melaatsheid getroffen. Zijn heidense priesters gaven hem de raad zich in het bloed van kleine kinderen te baden. Constantijn liet de kinderen samenbrengen maar bedacht zich op het laatste moment. Diezelfde nacht droomde hij dat twee mannen hem het bevel gaven Sint Sylvester te gaan halen. Sint Sylvester wist hem te vertellen dat de mannen Sint Pieter en Sint Paulus geweest waren. Constantijn liet zich dopen en genas op wonderbaarlijke wijze. Sint Sylvester slaagde er ook in een vraatzuchtige draak te verslaan. Constantijn was hem bijgevolg erg dankbaar, beloonde hem met geschenken en gaf hem de verantwoordelijkheid over heel West-Europa. In 1227 maakte paus Gregorius IX, hij leefde van 1227 tot 1241 de feestdag van Sint Sylvester algemeen in de Latijnse Kerk. Omdat die dag samenviel met oudjaar wordt ook wel eens van ‘Sylvesteravond’ gesproken. Deze dag sluit het burgerlijk jaar af.

En zo zijn we gekomen aan de jaarwisseling, waarbij we elkaar het beste wensen voor het jaar dat komen gaat. Ook het afsteken van vuurwerk hoort hierbij. Maar kent u de geschiedenis van het vuurwerk? Pas sinds de middeleeuwen is vuurwerk bij ons bekend. Toen werd het vooral bij oorlogen gebruikt: bommen vol kruit waarmee kasteelmuren kapotgeschoten werden en vuurpijlen die de vijand doodsbang moesten maken. Vuurwerkmaker was toen een heel belangrijk en geheimzinnig beroep. Maar ze rommelden maar wat aan en er zijn dan ook heel wat vuurwerkmakers zelf met kruit en al de lucht in gevlogen. Zo’n 200 jaar geleden werd scheikunde een echte wetenschap en toen ging de ontwikkeling van vuurwerk met sprongen vooruit. Nu kun je vuurwerk in alle soorten en maten kopen en hoef je geen expert meer te zijn om het veilig af te steken. Over strijkers, rotjes, kanonslagen en dergelijke is in de vorige eeuwen niet veel bekend. Natuurlijk werd de jaarwisseling wel gevierd, maar de gebruiken waren heel anders dan nu. Er werd wel veel lawaai gemaakt. Dat was nodig om de kwade geesten weg te jagen die tussen Kerstmis en Nieuwjaar volop in de lucht zweefden. Hoe harder het lawaai, hoe beter. Daarom werd veel met vuurwapens in de lucht geschoten. In de loop van de 19e eeuw verdween het gebruik van buskruit op oudejaarsavond

grotendeels om in de 20e eeuw volop terug te komen, vooral in 1945. Voor die tijd ging men natuurlijk ook wel tekeer, bijvoorbeeld met het melkbusgrapje. Boeren namen een melkbus en boorden er vanachter een gaatje in. Ze vulden de bus met water en carbid en helden een vlammetje bij het gat. Met een knal werd de deksel van de melkbus gelanceerd, met of zonder voet van een enkele waaghals. Tijdens de Duitse bezetting hoorde men knallen genoeg en piekerden de meeste mensen er niet over het nieuwe jaar met vuurwerk te begroeten. Pas rond 1965 kwamen rotjes, zevenklappers, vuurpijlen en gillende keukenmeiden weer in trek. Het afsteken van kanonslagen stond wel stoer, maar werd veelal beschouwd als uitsloverij. Na een half uurtje was alles weer bekeken. De Chinezen in Nederland deden er nog korter over. De uitvinders van het vuurwerk bouwden vroeg op de avond grote stellages op waar ze siervuurwerk op aanbrachten. Na de klok van 12 uur staken ze dit aan en binnen tien minuten was alles voorbij. Het spreekt voor zich dat je toen ook al in de krant las over ongelukken, maar die kwamen niet zo vaak voor. Er werd niet geëxperimenteerd met eigen gemaakt vuurwerk en er waren geen dubieuze handelaren bij wie je al in oktober terecht kon voor onbetrouwbaar vuurwerk.

SZMK | Januari 2014

Kniepertjes Een kniepertie (knijpertje of kniepertje, soms ijzerkoek) is een zoete, dunne harde wafel die traditioneel rond de jaarwisseling wordt gebakken en gegeten in met name Drenthe, Groningen (kniepertjes, kniepkoukies), Twente (knieperkes), en de Achterhoek. Knieperties worden gebakken in speciale wafelijzers. Vroeger waren dit smeedijzeren knijpijzers die boven het haardvuur werden gehouden. Nu worden elektrische wafelijzers gebruikt. Ze worden ook commercieel geproduceerd; een grote fabrikant is Jac. Vegter BV. Het meest lijken knieperties nog op oubliehoorns zoals gebruikt voor schepijs, echter het recept is anders: zoeter, en met kaneel. Direct na het bakken, als het baksel nog warm is, kan het rond een stokje opgerold worden. Na afkoelen blijft een knapperig, hol rolletje over, dat door sommige mensen volgespoten wordt met slagroom. Anderen verkiezen een platgehouden kniepertie.

Oprollen Volgens de traditie behoren de wafeltjes in december plat, als kniepertie, gepresenteerd te worden en vanaf nieuwjaarsdag als nieuwjaarsrolletje. De gedachte hierachter is dat in december het oude jaar zich volledig heeft ontvouwen. Op nieuwjaarsdag symboliseert het rolletje het onbekende nieuwe jaar. De platte versie wordt vooral in Drenthe en Overijssel gegeten, de opgerolde versie meer in Groningen, Twente en de Achterhoek. Kniepertjes kennen een andere receptuur dan rolletjes. Beide worden in eenzelfde wafelijzer bereid. Rolletjes worden gemaakt van een vloeibaar beslag dat in het ijzer wordt geschonken. Na enkele seconden wordt het uit het ijzer gehaald en vlug rond een houten stokje opgerold tot een rolletje. Eenmaal afgekoeld kan het desgewenst opgevuld worden met slagroom. Kniepertjesbeslag is een soort deeg. Dit wordt in kleine bolletjes gerold die vervolgens in het ijzer geplaatst worden. Na enkele minuten is het wafeltje gaar en kan het uit het ijzer verwijderd worden om af te koelen en gegeten te worden.

Jubilarissen Cliëntenraad

Op 12 september werden drie personen in het zonnetje gezet vanwege hun 12½ jarig jubileum als lid van één van de Cliëntenraden binnen de SZMK. Een heel bijzonder jubileum vierden wij op 12 september 2013. Drie leden van cliëntenraden vierden ieder dat zij 12,5 jaar aan een cliëntenraad verbonden waren. Mevrouw Boeijink-ten Hagen in de Vredense Hof, de heer Wevers in Het Hoge Veld / Stegemanhof en de heer Lammers in de Centrale Cliëntenraad. In het jaar dat het woord participatiesamenleving prominent in het nieuws kwam, gaven deze drie mensen daar al ruim 12,5 jaar invulling aan.

v.l.n.r. Dhr. Wevers, mevr. Boeijink-ten Hagen, dhr. Plessius en dhr. Lammers

Dat ze alle drie verrast waren dat wij hier aandacht aan wilden schenken toont dat ze het werk altijd in stilte hebben gedaan en het niet deden voor wat voor soort van waardering dan ook. Doe goed en zie niet om is hen op het lijf geschreven! Namens iedereen die bij de Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé betrokken is, willen wij de drie jubilarissen hartelijk bedanken voor het vele werk dat ze de afgelopen 12,5 jaar hebben verzet. D. Plessius

SZMK | Januari 2014

Mevr. Boeijink- ten Hagen

Dhr. Wevers

Het was een grote verrassing dat ons, namens de Raad van Bestuur van Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé, een receptie aangeboden werd voor het feit dat wij drieën 12½ jaar in de Cliëntenraad zitting hadden. Toevallig hebben we ook allen zitting gehad in de Centrale Cliëntenraad, dhr. Lammers nu nog. Dhr. Plessius memoreerde in zijn toespraak dat dit nog niet eerder voor gekomen was in de Stichting. Twaalf en een half jaar geleden werd ik gevraagd om namens bewoners van Homansbos plaats te nemen in de Cliëntenraad van het naastgelegen Vredense Hof. In die tijd werd er nog hulp verleend vanuit de Vredense Hof, nu is dat overgenomen door Thuiszorg Marga Klompé. Ik hoefde eigenlijk niet na te denken om ja te zeggen, daar ik in onze vorige woonplaats ook al tien jaar met veel plezier vrijwilligerswerk in een verzorgingshuis had gedaan. Het contact met bewoners vind ik heel fijn en als je dan ook nog iets kunt betekenen voor de mensen, dat is waar je het voor doet. In de verschillende vergaderingen brengen wij naar voren wat er speelt bij bewoners. Als er wat verbeterd kan worden of er gaat wat veranderen dan kunnen wij daar ook onze mening over geven. Nog vaak denk ik terug aan 12 september: de aanwezigheid van zoveel leden van de cliëntenra­ den, de mooie woorden, de bloemen en cadeaus die ik mocht ontvangen. Hartelijk dank daar voor. In het bijzonder dank aan dhr. Plessius voor zijn aanwezigheid, de toespraak en het mooie beeldje namens de SZMK. Ook mag ik zeker Trudy en Ini van het B.O.C. niet vergeten voor hun bijdrage aan dit gebeuren.

Samen met mijn vrouw zijn we vanaf de opening van het Hoge Veld als vrijwilligers betrokken geweest bij het huis en met veel plezier. Het heeft me altijd bijzonder aangesproken om iets te kunnen betekenen voor de bewoners. Immers - zeker nu - zijn de meeste mensen die in het huis komen zeer kwetsbaar. Toen ik destijds dan ook gevraagd werd om zitting te nemen in de Cliëntenraad heb ik niet lang hoeven te twijfelen. Ik heb altijd met heel veel plezier het werk voor de Cliëntenraad gedaan. Dit was niet het geval geweest als we door de jaren heen niet zulke fijne medeleden hadden gehad. Het is ons altijd gelukt om een stel goede mensen te vinden, al was en is het wel moeilijk om mensen te vinden die in het huis wonen. We zijn bij ons werk altijd bijzonder geholpen door de ondersteunster en secretaresse van Bureau Ondersteuning Cliëntenraden waarvoor ik zeer dankbaar ben. Ook de contacten met de verschillende hoofden van de locatie waren altijd zeer zinvol en prettig. Dat kan ook gezegd worden van de locatiebezoeken van de heer Plessius. Ik meen in alle bescheidenheid te mogen zeggen dat we tijdens mijn periode toch verschillende zaken gerealiseerd hebben en dat geeft voldoening. Ik heb het bijzonder gewaardeerd dat aan ons jubileum zo’n aandacht is geschonken. Ik wil de Stichting daarvoor hartelijk danken. Mijn taak als lid van de Cliëntenraad zit er nu helaas op. Zoals bij sommigen al bekend heb ik om gezondheidsredenen moeten besluiten om te stoppen, maar ik kan terugkijken op een hele fijne periode.

Hartelijke groeten, Minie

Hartelijke groeten, Richard

Dhr. Lammers Een jubileumviering maak je niet elke dag mee. Ik werd dan ook erg verrast toen men mij vertelde dat de SZMK middels een receptie aandacht wilde besteden aan mijn 12½ jarig jubileum bij de (Centrale) Cliëntenraad. Natuurlijk is het dan zo’n moment dat je terug denkt aan hoe het begon en waarom je nu nog steeds lid bent. Toen mijn moeder naar verpleeghuis Pronsweide in Winterswijk verhuisde en mijn vader kort daarna overleed nam ik als contactpersoon deel aan het familieoverleg, Cliëntenberaad geheten. Meteen op de eerste avond werden mensen gezocht voor de Cliëntenraad. Het iets betekenen voor anderen sprak mij aan en ik heb eigenlijk direct ja gezegd. En daar heb ik nooit spijt van gehad. De SZMK heeft als lijfspreuk “Ieder mens telt” en dat draagt de organisatie ook uit. Het openstaan voor de mening en de ideeën van cliënten is de basis voor een goede samenwerking. Gelukkig heeft mijn moeder nog vele goede jaren mogen hebben in Pronsweide en later in Meddo. Een geweldige verzorging heeft daar zeker aan bijgedragen. Dat is ook een stimulans geweest om dit werk te doen en daarbij ook zitting te nemen in de Centrale Cliëntenraad. Zo vliegen de jaren voorbij en ook al heb ik afscheid genomen van de lokale Cliëntenraad, ik hoop mij nog geruime tijd met veel plezier voor de Centrale Cliëntenraad in te kunnen inzetten. Degene die mij kennen weten dat ik, ondanks dat ik wel wil meepraten, niet graag in de belangstelling sta. Toch was de 12de september ook voor mij een heel fijne ervaring. De aanwezigheid van zovelen, de mooie woorden, bloemen en presentjes die geven je het gevoel dat je toch iets goeds doet. De toespraken blijven in mijn geheugen hangen en het beeldje blijft een tastbare herinnering. Ik wil dan ook iedereen bedanken voor de bijdrage hieraan. Maar zonder iemand te kort te doen wil ik zeggen dat ik dit werk alleen maar kan volhouden vanwege een fijne club mede raadsleden, een management dat cliënteninspraak hoog in het vaandel heeft plus een geweldig goede club personeel die dat ten uitvoer brengt. Dank daarvoor. Hartelijke groeten, Wim

SZMK | Januari 2014

Kerst: tijd voor een ander lied Kerst, al eeuwenoud en ieder jaar weer nieuw. Kerst is Jozef, Maria en het kind in de kribbe. Natuurlijk is kerst ook de herders en de wijzen uit het oosten. Hoe dit eeuwenoude verhaal te verstaan in 2013? Wie of wat kunnen we eigenlijk vinden wanneer we goed luisteren naar dit oude verhaal? Misschien dat een eigentijds kerstverhaal ons hierbij tot gids kan zijn. Eén zo’n eigentijds kerstverhaal verscheen op cd en heeft de naam: Jowena en de viool. Jowena is een dochter van rondtrekkende handelaren. Haar vader heet Georg en haar moeder Diana. Kort na haar geboorte legt vader Georg aan iedere kant van zijn pas geboren kind iets bijzonders neer. Aan de ene kant een zakje met gouden munten, aan de andere kant een viool die al heel lang in de familie is. Waarop zal Jowena later in haar leven vooral gericht zijn? Op de handel of op de muziek? Er is trouwens ook nog iets bijzonders te vertellen over die oude viool. In haar zit een klank die nog door niemand echt tot leven is gebracht. Zou het de nieuwe telg in de familie wel lukken? Gespannen kijken Georg en Diana toe welke kant hun baby oprolt: naar de kant van het goud, of naar de kant van de viool. “De viool”, roept Diana enthousiast wanneer ze ziet dat Jowena haar gezicht richt op het prachtige familie-instrument. Dit instrument zal Jowena de weg wijzen naar een ander lied: “Er is een lied, al eeuwenoud, dat door de wereld gaat. Zoals een golf komt, af en aan, de aarde draait om zon en maan, zo houdt dit lied nooit op.”

Maar ja, hoe klinkt dit lied nou precies en wie bepaalt dat? De jaren verstrijken. Vanaf haar vijfde oefent Jowena elke dag op haar viool. Zeker in de winter, wanneer ze in hun hut in de bergen wonen, heeft Jowena hier tijd voor. In het voorjaar gaat ze samen met vader en moeder naar het dal om daar houten lepels, kleden en sieraden te verkopen. Vanwege hun anders-zijn worden ze in het dal soms uitgescholden en zeer onvriendelijk benaderd. Alsof de mensen in het dal bang voor hen zijn. Tegelijk zijn Jowena en haar vader en moeder soms zelf ook bang voor de woede van de mensen in het dal. “Dat is de angst, de angst, de angst, die je voelt als het plotseling donker wordt. Als een stem snoeihard roept of er niemand voor je is. als je in de diepte stort.” Zeker wanneer soldaten hun intrede doen in het dal dan wordt het leven er niet gemakkelijker op. Toch zijn er ook in deze oorlogssituatie altijd mensen die blijven opkomen voor het recht. Zij leggen zich niet neer bij de macht van de mens op zijn of haar hoge troon. Ze verzetten zich tegen het onrecht en zijn boos: “Ik ben boos, ik ben boos en dat ben ik al een poos. ‘k Voel me machteloos en radeloos en hopeloos dus ben ik boos.”

Wat een geluk dat de soldaten na drie jaar weer het veld ruimen en het weer vredig lijkt te worden in het dal. Maar ondanks de nieuwe voorspoed blijven de bewoners van het dal vijandig naar de rondtrekkende handelaren. En terwijl het nog midden in zomer is en het verkoopseizoen nog lang niet voorbij, besluiten de ouders van Jowena om toch maar weer terug naar de bergen te gaan. In de bergen bij hun familie, daar zijn ze veilig. In het dal valt voor hen niets meer te verdienen en moeten ze misschien wel vrezen voor hun leven. Ondertussen is Jowena steeds blijven oefenen op haar viool. Maar hoe vaak ze ook oefent: het eeuwenoude lied dat door de wereld gaat, dat lied heeft ze nog niet ontdekt. Of, nee maar wat hoort ze daar? Bij het oversteken van de brug over de rivier op hun weg naar hun hut in de bergen hoort ze een prachtig, maar ook verdrietig lied: “Verdriet waar komt het vandaan? Waarom ben je niet altijd blij? Je loopt er soms zo tegenaan. Waarom gaat verdriet niet aan mij voorbij?” Maar juist wanneer Jowena denkt dat dit het eeuwenoude lied is, juist dan wordt ze gecorrigeerd door moeder Diana: “Dit is het lied niet”, zegt ze. “Dat eeuwenoude lied, dat lied voor alle mensen is geen verdrietig lied.” En verder lopen ze, steeds hoger de berg op. Maar ze zijn nog niet een paar kilometer verder of wie horen ze daar? Jowena hoort een vrouwenstem, en wanneer ze dichterbij komt dan ziet ze een vrouw

met een kind op haar arm. En de vrouw die zingt, zo mooi en Jowena pakt haar viool en ze speelt en ze speelt en ze speelt… Dit is het lied. Luister: “Opzij. Maak plaats. Geef ruimte aan de kleinen; je hoorde hen nog niet. Stap op. Ga weg. Verlaat je hoge troon het wordt nu tijd voor een ander lied. Een lied voor de mensen die niet zijn gehoord; die krijgen een plek die je ziet. Niet langer in de bergen, bespot en gesmoord. voor hen is juist dit lied. God zij dank! Een lied voor de mensen die weg zijn gerend; die krijgen een plek in het licht. De straat wordt voor ons allen; voor wie je ook bent. Er slaat geen deur meer dicht. God zij dank! Een kind zal dat vertellen; het leeft het aan je voor. Het klinkt en zingt als feestmuziek; dat lied gaat altijd door.” Mede namens mijn collega’s Hanny Wassink, Lotte Kleijn en Simon Nagelmaeker wens ik u een zalige kerst; een goed en gezegend kerstfeest. Met hartelijke groet, Henri Knol, geestelijk verzorger SZMK

SZMK | Januari 2014

De boom van Jesse In het Oude Testament, om precies te zijn in het boek Jesaja, hoofdstuk 11, vers één wordt de geboorte van Christus als volgt aangekondigd: ”En er zal een rijsje voortkomen uit de tronk van Isaï en een scheut uit zijn wortelen zal vrucht dragen.” Dit thema ziet u hier afgebeeld. Als je het houten paneel dat 89 bij 59 centimeter meet wilt bekijken hoef je niet ver te reizen. Het hangt in het museum Boymans van Beuningen in Rotterdam. Het paneel werd zo rond 1500 geschilderd. In de Duitse kunst werd het thema veelvuldig in de 15e en de vroege 16e eeuw afgebeeld. In de Nederlandse paneelschilderkunst is het echter een uniek stuk.

Wie maakte het? Ja dat is niet met zekerheid te zeggen. Sommigen zeggen dat het de in Haarlem werkzame Geertgen tot Sint Jans is geweest. Qua stijl en kleurgebruik komt het dicht bij hem in de buurt. Een andere aanwijzing is de biddende witte non en de man rechts met het open­ geslagen boek. De non zou gezien haar witte habijt lid kunnen zijn van twee kloosterorden in Geertgens woonplaats Haarlem: de orde van Maria Magdalena of die van de Wittevrouwen. De man rechts zou dan de rector kunnen zijn van het klooster van de non.

Die non is overigens tijden niet zicht­ baar geweest. Bij een restauratie in 1930 kwam ze plotseling te voorschijn. Men had er de bakstenen muur die u rechts in de voorgrond ziet overheen geschilderd. Waarschijnlijk hebben na de reformatie de toenmalige protestantse eigenaren de non letterlijk weggewerkt. Als we de datum van 1500 echter vergelijken met de sterfdatum van Geertgen, dan blijkt dat hij rond 1465 al was overleden. Een andere naam die ook wel genoemd wordt is die van de meester van de Brunswijkse Diptiek, een noodnaam die in de kunstgeschiedenis wordt gegeven aan kunstenaars waarvan we de naam niet kennen, maar die gekoppeld worden aan een kenmerkend kunstwerk dat aan hun wordt toegeschreven. We weten wel dat hij zich in Noord Nederland ophield en tussen 1480 en 1510 leefde. Het gezoek naar de naam van de kunstenaar zegt iets over hoe kunst in de Middeleeuwen werd gezien. Het ging niet om te kunstenaar, maar om het kunstwerk en vooral dan nog om de boodschap van dat kunstwerk. Kunstenaars waren ambachtslieden die in het kader van een gilde hun werk deden. De kerk was de grote opdrachtgever en kunst in de kerk diende o.a. om mensen die niet konden lezen toch het verhaal mee te geven.

Wat zien we? Helemaal beneden ligt Isaï, de vader van koning David te slapen. Uit zijn zij groeit een boom. De eerste die we aan de boom tegenkomen is koning David. Steeds hoger komen we de andere voorvaderen van Christus, 25 in getal, tegen. Helemaal bovenin zit Maria met het Christuskind. Ook de profeet Jesaja is afgebeeld. Natuurlijk niet in de stamboom, want hij is geen familie, maar vlak achter de non. Hij heeft een pelgrimstas aan zijn gordel en leunt op een stok. De voorstelling zit boordevol symbolen en verwijzingen. Van sommigen weten wij niet meer de betekenis. Belangrijk is de plaats waar Isaï slaapt: in een omsloten hof. Het is de verwijzing naar de maagdelijkheid van Maria, een metafoor die uit het bijbelboek Hooglied stamt. Er zijn op het paneel heel wat rozenkransen afgebeeld. Ook dat is een aanwijzing dat het hier naast het weergeven van de afstamming van Christus toch vooral om het bidden en vereren van Maria gaat. Het is op het paneel één en al devotie en het vormt in dat opzicht een scherp contrast met onze tijd. Toch kan het ook nu nog een functie vervullen. Namelijk die van een beetje tegenwicht tegen de steeds verder oprukkende commercialisering van het kerstfeest. Wij wensen u, mede namens de Raad van Toezicht een in alle opzichten vredig kerstfeest toe. D. Plessius

SZMK | Januari 2014

Aanbieden van kluisjes in de locaties van de SZMK De bewoners van een appartement in een woonzorgcentrum of groepswoning of van een kamer in een verpleeghuis zijn zelf verantwoordelijk voor het bewaren van kostbaarheden of geld in het eigen appartement of kamer. Bij de PG-bewoners is dat de familie. Bij opname wordt met nadruk aangegeven het appartement of de kamer zoveel mogelijk af te sluiten en geen kostbaarheden en veel geld te bewaren. Bij vermissing is de SZMK niet aansprakelijk en moet men zelf aangifte doen bij de politie. Toch realiseren we ons dat het soms onvermijdelijk is om geld en of kostbaarheden in het appartement of de kamer te hebben. Vandaar dat het mogelijk is om een veiligheidskluisje te huren. De kosten bedragen € 5,- per maand. Bij aanvang van de huur betaalt u een borgsom van € 50,- die u uiteraard terug ontvangt als u het kluisje aan het einde van een huurperiode in ongeschonden staat oplevert. Door de huismeester wordt het kluisje geplaatst, resp. geactiveerd als het kluisje al geplaatst is. Tevens wordt bij de codekluisjes een eenvoudige gebruiksaanwijzing af gegeven.

De cliënt (of familie) blijft zelf aan­sprake­lijk voor kostbaarheden en geld in het appartement. Medewerkers mogen de cliënten onder geen beding helpen bij het openen van de kluis. Ook mogen zij geen sleutels en/of codes in bewaring nemen of houden voor een cliënt. Als u interesse heeft in het huren van een kluisje, kunt u in de locatie nadere informatie vragen bij het hoofd interne zaken. Eventueel kan dat via uw Eerst Verantwoordelijk Verzorgende (EVV). J. L. Molenbroek sectorhoofd wzW

Wat is van waarde? In de zorg telt de relatie

In het contact tussen mensen zijn verschillende waarden van belang. Denk maar aan trouw en respect. In de zorgrelatie is dat niet anders. Tegelijk is het contact tussen mensen in de zorg van een aparte categorie. Er is iemand die zorg geeft en er is iemand die zorg ontvangt. De posities zijn dus verschillend. Wat vinden cliënten of bewoners binnen dit contact van belang? En hoe wordt er binnen Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé over waarden gedacht? Een verkennend artikel over waarden in de zorg. Allereerst het woord ‘waarde’. Het wordt veel gebruikt, maar wat is het eigenlijk? Als je iets van waarde vindt, dan hecht je er belang aan. Waarden zou je kunnen omschrijven als doelen die mensen belangrijk en goed vinden om te bereiken of na te streven. Dit geldt zowel voor hun eigen leven als voor de samenleving als geheel. Waarden zijn dus ook idealen. Voorbeelden van idealen zijn: vrijheid, trouw, rechtvaardigheid, geluk, respect, veiligheid en liefde. Grote woorden die handen en voeten moet krijgen. Anders worden het holle frasen.

Serieus genomen

In de zorg spelen waarden een grote rol. Want zorg is naast een stuk ambachtelijkheid of handwerk van de kant van de zorgverlener vooral mensenwerk. Goede zorg valt of staat met integer gedrag. Voor een bewoner of cliënt is het van belang dat hij of zij zich respectvol bejegend voelt. Dat zijn of haar vragen, zorgen en ervaringen serieus genomen worden. Binnen de stichting is daar uiteraard ook over nagedacht. In het beleid zijn een viertal kernwaarden vastgesteld, namelijk: • Gelijkwaardigheid • Betrouwbaarheid • Veiligheid • Solidariteit Zorgverleners dienen zich hieraan te houden. Wat betekenen deze woorden in het leven van alledag op een afdeling of bij cliënten thuis? En welke invulling krijgen deze woorden voor de mensen die zorg ontvangen?

SZMK | Januari 2014

Gelijkwaardig, niet gelijk

Het woord gelijkwaardigheid geeft aan dat mensen van gelijke waarde zijn. Dat is niet hetzelfde als ‘gelijk’. Als zorgontvanger en zorgverlener zit je niet in dezelfde positie. De een geeft zorg, de ander heeft daar behoefte aan en ontvangt. Een verzorgende heeft doorgaans meer kracht, vitaliteit en mobiliteit dan een cliënt. Degene die zorg ontvangt is afhankelijk. Dat speelt altijd een rol in de omgang met elkaar, daar moet je je van bewust zijn. Van gelijke waarde betekent dat de ene mens de ander waarneemt als een uniek, heel en waardevol persoon. Dat geldt over en weer. In een zorgrelatie is altijd sprake van wederkerigheid. Degene die zorg ontvangt is kwetsbaar en behoeftig, maar geeft ook terug. Je zou kunnen zeggen dat de ene mens steeds iets van het leven van de andere mens in de hand heeft. In het contact met mensen met dementie, geven verzorgenden aan dat zij ook ontvangen (brochure ‘Mag ik even bij je zijn?’):

‘Er gebeurt heel veel met jezelf. Een bewoner kan je zó raken. En tegelijk besef ik dan: ik kan andersom ook een bewoner zó raken. Dat is nogal wat.’ ‘De lach die je krijgt, daar kun je heel warm van worden en kan zelfs een traan geven.’

In andermans handen

Naast gelijkwaardigheid is betrouwbaarheid een belangrijke waarde in de omgang tussen mensen. Zeker in de zorg. Kan ik van de ander op aan? Als bewoner of cliënt lever je je uit aan een verzorgende. Dan is het waardevol als je weet dat de ander jou niet laat vallen, zowel letterlijk als figuurlijk. Betrouwbaar betekent ook dat je als cliënt de ervaring hebt dat je met respect behandeld wordt. Bijvoorbeeld tijdens het wassen. Je wilt als een mens, als een persoon benaderd worden, niet als een object van schoonmaak. Dat vraagt van de verzorgende inlevingsvermogen en fijnzinnigheid.

Als een verzorgende zich om een cliënt bekommert zal zij of hij deze met schroom benaderen. Dat schept ruimte voor deze unieke mens. Als cliënt geef je je over in andermans handen. Je hoopt en vertrouwt erop dat andermans handen staan voor: • Open armen. Je wordt benaderd zonder voorwaarden vooraf. • Therapeutische handen. Dat wil zeggen: de verzorgende verstaat haar of zijn vak, is deskundig. Dat geeft vertrouwen. • Pedagogische handen. De verzorgende is erop gericht om de cliënt weer los te laten als dat kan. Dat geeft de cliënt zo veel mogelijk vrijheid.

Veilig en saamhorig

Veilig zijn betekent dat je je veilig voelt. De omgeving is zodanig dat een bewoner of cliënt zich beschermd voelt. In bovengenoemde brochure staat een voorbeeld van een verzorgende die een bewoner heel lijfelijk veiligheid biedt: ‘Ik kom vanochtend bij een mevrouw die er vaak gespannen bij ligt en de ogen vaak dicht heeft. Ik wieg haar in een deken. Eerst merk ik geen reactie. Dan buig ik over mevrouw heen en wieg haar met mijn eigen lichaam. Nu zie ik wel een reactie. Mevrouw doet haar ogen open, volgt de bewegingen en raakt meer ontspannen. Waarschijnlijk is er op deze manier meer houvast voor haar en geeft het haar meer veiligheid en warmte.’

In de waarde solidariteit komt naar voren dat je er voor elkaar bent. Je bent met elkaar verbonden en steunt elkaar waar nodig. Dit geldt voor verzorgenden onderling, maar zeker ook voor cliënten, familie en vrijwilligers. In het samenspel tussen al deze mensen die in een zorgrelatie met elkaar te maken hebben is saamhorigheid van groot belang. Je deelt met elkaar en bent er voor de ander, ook als het minder goed gaat. Een bekende regel uit een gedicht van Lucebert zegt: ‘Alles van waarde is weerloos’. Alles wat werkelijk waardevol is – als het er in het leven écht op aankomt – is kwetsbaar. Je kunt het niet ‘pakken’, niet vasthouden. Je kunt het wel aanraken of er door aangeraakt worden. Die aanraakbaarheid maakt ons leven rijk. Gebruikte literatuur Frits de Lange, In andermans handen, Meinema 2011. ‘Mag ik even bij je zijn?’ Een bijzonder onderzoek in De Hoge Weide naar het welzijn van mensen met dementie in een vergevorderd stadium. Brochure SZMK 2013.

J. Aartsen

SZMK | Januari 2014

Woordzoeker M S O R S N R Q N A S J D T F E R N

O I Z L H I I A W G C C U L J S E O

M S I B I Q O E B E U M T T P N X C

A O T L E S A E A O S S S C J U S C

E H T T I E G S U E K E W E S A R H

R I S E S T I S I I N S O H G L O T

N D R R K O R G A R F Z G R C H R A

X B H F G S A P E A F E R R L E C F

L A J N M E R E F U L K W E E M U I

R M J D N K E I Z U M K N B L N J C

P N C E P C U A K S O H R M I X I F

E N S F P S O K O E E S A E W A U D

C S A X E N I E O A T E U C T L Z V

H T Q N T G H L E E T W M E N N E O

A S G B R S Z K R E J O S D E E I N

ZOEK DE 6 VERSCHILLEN

R I V R E D E A N A N O E N I O Y S

E O F T M S R A A K T R F O D N C A

A E G E B O O R T E S D M H S H S A

Zoek de volgende woorden: muziek sinterklaas december kaars geboorte woord vrede elkaar ster eten nieuwjaar gelukkig diner

Vieringen in de Grolse Vincentiuskapel Dag Voorganger Dienst 01 december

Pastor Trieschnigg

Woord en Communie

08 december

Dominee Knol

H. Avondmaal

15 december

Pastor Escher

H. Eucharistie

22 december

Pastor Aagten

Woord en Communie

25 december

Pastor Engelen

Woord en Communie

29 december

Pastor Nagelmaeker

Woord en Communie

05 januari

Pastor Escher

H. Eucharistie

Tijd van vrede en van lichtjes Tijd van vrede en van lichtjes, versierde bomen, blije gezichtjes, voor and’ren tijd van pijn en spijt, van winterkoud en eenzaamheid, de bomen groen, de kleur van hoop, een zalige kerst is niet te koop! Beste kerstwensen aan iedereen!

SZMK | Januari 2014