De Molenaar STICHTING
Z O R G C O M B I N AT I E
Apri l 2015
Voorjaar 2015
SZMK | April 2015
Voorjaar en verandering Voor u ligt het voorjaarsnummer waarin ik als lid Raad van Bestuur het voorwoord mag schrijven. Op 1 maart, de datum waarop ik 35 jaar in dienst van Marga Klompé ben, ben ik na het doorlopen van een selectieprocedure benoemd als lid Raad van Bestuur. In de hectische tijden van veranderingen die zich steeds sneller na elkaar opvolgen heeft de Raad van Toezicht in 2014 besloten om de bestuurlijke continuïteit te waarborgen door van een eenhoofdige naar een tweehoofdige Raad van Bestuur te gaan. Het was 1 maart 1980 dat ik als afdelingshoofd in het net nieuw gebouwde verpleeghuis Pronsweide op afdeling Starkerode ben begonnen. U weet mogelijk ook dat deze afdeling niet meer bestaat. Er zijn prachtige woningen voor in de plaats gekomen. De afgelopen negen jaar heb ik met veel plezier als sectorhoofd in De Hoge Weide in Lochem gewerkt. In die jaren gingen de veranderingen over het algemeen wat meer gepland, waarna wij nu midden in de belangrijke grote veranderingen in de ouderenzorg zitten. De trend was echter al langer geleden in gang gezet. Nu is er helaas veel onzekerheid aan de kant van de zorgvrager maart tevens aan die van de medewerkers. In dit voorjaar begin ik aan deze nieuwe functie en zijn wij nu bezig met werving
van een nieuwe voorzitter Raad van Bestuur. Vanuit mijn rol zal ik mij inspannen om zoveel als mogelijk onzekerheden weg te nemen en de lijn die wij altijd binnen SZMK hebben gevolgd vanuit onze kernwaarden gelijkwaardigheid, veiligheid, betrouwbaarheid en solidariteit te continueren. Dit kan ik niet alleen en daarvoor kan ik gelukkig bouwen op goede en zeer betrokken collegae in zowel de directe uitvoering van welzijn, wonen, zorg en behandeling als de staf en het management. Waarbij wij de onmisbare rol van de vele vrijwilligers zeker niet onbenoemd willen laten. Ik verheug mij erop om de komende periode velen van u te mogen ontmoeten. M. Duvigneau
Van de redactie
Colofon De redactie van De Molenaar houdt zich het recht voor om een artikel niet te plaatsen als het artikel kwetsend voor anderen is, onwaarheden bevat of discriminerend is. De redactie meldt dit aan de schrijver van het gewraakte stuk.
Redactie Peter Hulshof coördinator vrijwilligers Ria Ars secretaresse sector zorg/wonen-zorg Groenlo Lida Wissink afdelingshoofd Bernadette Tilley verzorgende
Vanaf mijn thuisbasis tussen mijn revalidatiemomenten door mag ik een stukje schrijven voor De Molenaar. Het voelt goed dat je weer een uurtje kunt zitten en een blokje kunt rondlopen. Min of meer onafhankelijk zijn en weer dingen doen die je voorheen ook deed, voelt gewoon goed. Genoeg tijd dus om de krant te lezen en naar muziek te luisteren. TV kijken of een boek lezen gaat wat moeilijk als je nog regelmatig plat moet liggen. In de krant las ik dat zondag 1 maart de complimentendag was. Nu zult u wel denken dat er elke dag wel een van dat soort dagen bestaat, en dat is ook zo. Toch vind ik dat de complimentendag wel een bijzondere is. Hoe vaak krijgt u een compliment uit uw omgeving? Ja.. als je een fout maakt dan zijn er altijd wel mensen die je daar aan willen herinneren maar als je iets goeds doet is het vaak vanzelfsprekend. Blijkbaar is een compliment geven toch wat lastiger en van een schouderklopje is nog nooit iemand geblesseerd geraakt. Misschien is dat in het huidige (politieke) klimaat/maatschappij nu juist het probleem. Iedereen is met zichzelf bezig. Je “bonus” binnenhalen, daar gaat het om. We zouden wat meer tijd moeten nemen voor de ander, voor onze bewoners en voor (vrijwillige) medewerkers onder elkaar. Geef elkaar eens een compliment, daar knap je van op en dan werk je harder en beter door. Over opknappen gesproken, de vele kaartjes en andere belangstelling die ik gekregen heb deden en doen mij goed. Namens mij krijgt iedereen een groot compliment. Peter Hulshof
SZMK | April 2015
Vrijwilligersavond Mariënhof op 10 december 2014 Op woensdag 10 december werd voor de eerste keer een vrijwilligersavond in Mariënhof georganiseerd. De vrijwilligers zetten zich belangeloos in voor de bewoners van Mariënhof en dat wordt enorm gewaardeerd! Om onze waardering te laten blijken was een gezellige avond georganiseerd in De Heerlyckheid. Na een heerlijk kopje koffie met een gebakje en een eerste borrel hield sectorhoofd André Sletering een korte toespraak. Daarna nam afdelingshoofd Stefani ten Elsen het woord en ze legde uit dat we een bingo zouden gaan doen. Meteen kwamen de eerste reacties, zowel positief als verbaasd! Het bleek echter niet om een traditionele bingo te gaan, maar om een bingo in verhaalvorm. Het was een heel karwei om alle getallen die een bingokaart kan tellen te gebruiken in een verhaal over Mariënhof. Dit zijn er namelijk 75! Met een beetje fantasie was het toch gelukt en las Stefani het verhaal voor. De vrijwilligers speelden voor drie kleine prijzen en het was muisstil in De Heerlyckheid. Een aantal vrijwilligers was zo aandachtig aan het luisteren dat ze zelfs vergaten om de bingokaart te gebruiken! De avond werd afgesloten met een hapjesbuffet en een gezellig samenzijn.
Hier kunt u het bingoverhaal lezen: Marienhof bevindt zich aan de Lievelderweg 22 in Lichtenvoorde. Op 13 juni nu 2 jaar geleden konden 29 bewoners hun intrek nemen. In totaal zijn er 30 appartementen verdeeld over 5 woningen. Dat betekent dus dat er 6 bewoners per woning zijn. Appartement A3 was nog niet gereed omdat er nog een verbouwing moest plaatsvinden. De verhuisdag verliep rustig. 's Avonds was er een voetbalwedstrijd van het Nederlands voetbalteam op het EK. De uitslag van de wedstrijd tegen Duitsland was helaas niet positief. Robin van Persie scoorde wel in de 73ste minuut, maar de Duitsers deden dat in minuut 24 en 38. Marienhof is een locatie van SZMK. Deze stichting bestaat nu 11 jaar. De naamgeefster van onze Stichting is Marga Klompé. Op 16 augustus 19 12 is zij geboren en zij werd minister van Maatschappelijk werk in het kabinet van 56 tot 63. Binnen Marienhof hebben we in totaal 37 vrijwilligers en daar zijn we heel erg blij mee. Er zijn 34 vrouwelijke vrijwilligers. De mannelijke vrijwilligers heten Theo, Ad en Fons. De laatste is 64 jaar en de vader van Nancy. Zij is 1 van de 36 medewerkers. Nancy werkt nu 7 jaar bij de stichting. Zij fietst iedere dienst naar Marienhof en dat is toch 8 kilometer voor een enkele reis. Ervan uitgaande dat ze 4 diensten per week werkt, fietst ze dus de leeftijd van haar vader in kilometers per week.
Stefani is afdelingshoofd van Marienhof. Volgend jaar wordt ze 40 jaar, dus nu is ze nog 39 jaar. Ze geeft leiding aan 42 dames waarvan de oudste 61 jaar en de jongste 23 jaar is. Deze dames werken niet alleen in Mariënhof, maar ook bij de receptie van De Molenberg. In de tuin van Mariënhof is dit jaar het boekenhuisje onthuld. In het boekenhuisje kunnen misschien wel 20 boeken liggen. De tuin is voorzien van verschillende soorten bloemen. Er zijn 75 rode tulpenbollen rond de berk gepoot. Verderop staan 60 blauwe druifjes en 54 stuks vrouwenmantel. In De Heerlyckheid is plaats voor 35 gasten. De lunchkaart is voorzien van 15 verschillende gerechten en voor nog geen 10 euro kunt u genieten van een warme maaltijd. Beroemd in De Heerlyckheid zijn de taarten van Annie. Jammer alleen is dat een taartpunt al gauw 72 calorieën telt. Om die weer kwijt te raken moet je 17 minuten fietsen of 9 minuten hardlopen. Als u met de fiets wilt gaan dan kunt u de duofiets gebruiken. Met trapondersteuning haalt u met gemak 21 kilometer per uur. Helaas is de accu er niet op berekend om een tocht van meer dan 70 kilometer te maken. Stefani zou wel naar haar huis kunnen fietsen want dat is een afstand van 31 kilometer. Als ze dat met een snelheid van 32 km per uur doet is ze zeker binnen 33 minuten thuis. In december staan leuke activiteiten gepland. Op 14 december kunt u een mooie kerstkrans maken. Voor de krans met een doorsnede van 25 cm heeft u in totaal 62 ballen nodig. Parkeren is nog wel eens een probleem bij Marienhof. Er kunnen ongeveer 18 fietsen gestald worden, maar
veel minder auto's. Parkeren in de Edisonstraat is niet toegestaan en levert u al gauw een bekeuring van € 71 op. Dat is voor een 65-plusser veel geld. In de Edisonstraat mag u 50 kilometer per uur rijden, maar wij denken dat de gemiddelde snelheid eerder 66 kilometer dan 49 kilometer per uur is. De snelheid van een zuster zou niet boven de 28 km per uur in de woning mogen liggen maar het lijkt er soms wel op dat ze 48 km per uur rennen. Er werken zusters van 41, 44 maar ook van 55, 58, 59 jaar oud. Helaas voor die mensen kunnen ze pas met 67 of zelfs 68 jaar met pensioen. Binnen Mariënhof woont een echtpaar dat nu 53 jaar getrouwd is. Hun familie bestaat uit 43 personen. De oudste dochter is 51 jaar en de oudste zoon is 47 jaar. In september vorig jaar is het project 'informele en formele zorg verbinden' van start gegaan. Op de eerste bijeenkomst waren 45 familieleden en vrijwilligers aanwezig. Omdat we te weinig stoelen hadden, moesten we nog 26 stoelen huren. Dat heeft ons € 52 gekost. Het project heeft ons veel opgeleverd, we zijn ons nog meer bewust geworden dat we samen goed voor onze bewoners moeten zorgen. Het zou mooi zijn als we op korte termijn 74 vrijwilligers zouden hebben. Uit het project is ook naar voren gekomen dat de jaarlijkse vrijwilligersavond in Mariënhof gehouden wordt in plaats van in De Molenberg. We vinden het fijn om hier vanavond met 27 personen te zijn. We hopen ooit nog eens deze bingo te kunnen doen met 57 of zelfs 69 vrijwilligers van de Marienhof. Ik zou nog wel 46 minuten door kunnen praten, maar het lijkt me nu tijd voor een borrel!
SZMK | April 2015
Kerstkaarten voor bewoners van De Molenberg Op basisschool de Ni’je Veste, locatie Buitenschans, was het geweldige idee opgevat om alle leerlingen van de school een kerstkaart te laten maken voor alle bewoners van De Molenberg en Mariënhof. Op 16 december kwam een aantal leerlingen met begeleiders om de kaarten persoonlijk rond te brengen naar de bewoners. De bewoners waren blij verrast en het werd een gezellige ochtend!
Kerstgevoel in De Molenberg Kerst, de mooiste tijd van het jaar. Het is alweer een paar maanden geleden dat de leerlingen van het gymnasium 2 uit Groenlo, de bewoners van De Molenberg een fijn kerstgevoel wilden geven. Waar het allemaal begon: De tijd van kerst naderde en de leerlingen van het Marianum moesten gezamenlijk beslissen wat ze op de laatste schooldag van het jaar wilden gaan doen. De meeste klassen kozen voor film kijken, spelletjes, brunchen etc. maar onze klas niet. Wij wilden de bewoners van De Molenberg een vrolijke kerstsfeer brengen door oude en nieuwe kerstliedjes voor de bewoners te gaan zingen. In het begin was niet iedereen even enthousiast over het idee, maar dat veranderde zodra we onze eersten stappen in De Molenberg hadden gezet.
Een hele gezellige ochtend: Om 10:00 uur kwamen we aan in De Molenberg. Iedereen (inclusief ikzelf) was een beetje gespannen, want we moesten gaan zingen. En wees eerlijk, zingen kan best spannend zijn. Dus we gingen onze jassen ophangen en bij de piano staan om onze zangkunsten te laten horen. Voor sommigen van ons was het best moeilijk, omdat niet iedereen de oude kerstliedjes kende. Maar uiteindelijk is het toch gelukt en hebben we er een mooi optreden van kunnen maken. Na dit optreden hebben we even wat gedronken en daarna weer snel naar de bewoners toe. Daar hebben we gezellig met ze gepraat over van alles en nog wat. Terugblik: Helaas kon deze dag niet al te lang duren, omdat wij ons aan een bepaalde tijd moesten houden. We hebben vele mensen zien lachen en mee lopen tikken op het ritme van onze liedjes. En dat is nou precies waar het allemaal om draaide, de bewoners van De Molenberg een lach op hun gezicht toveren. Ik spreek namens mijn klas dat wij, ondanks al onze verwachtingen, er een hele leuke dag aan over hebben gehouden met een heerlijk warme kerstsfeer om ons heen. Door: Sam-Ellen van der Ploeg
HORECA Teambuilding 2014 Voor de sectoren Groenlo en Aalten/Beltrum heeft de projectgroep horeca op 3 en 4 november 2014 een teambuildingsactiviteit georganiseerd. De andere sectoren komen in 2015 in aan bod.
Wat is het doel van deze teambuilding?
In 2014 is het project horeca van start gegaan en omdat we van ‘binnen uit’ werken, staat de samenwerking centraal. Het project brengt veranderingen met zich mee en dat heeft impact op de horecamedewerkers. De projectgroep wil dan ook vooral insteken op meer onderlinge samenwerking van de huidige horecateams, maar ook door over de ‘landsgrenzen’ te kijken. Bijvoorbeeld door de samenwerking te zoeken met andere SZMK-restaurants en kennis met elkaar te delen (of uitwisseling van medewerkers tussen locaties). Om dit te bevorderen is er in het opleidingsjaarplan van de sector Groenlo en Aalten budget opgenomen voor een teambuildingsactiviteit.
Wat gaan we doen?
Op beide dagen waren er 20 personen, welke opgedeeld waren in groepjes van 5. Samenwerking stond voorop deze dagen, want dat zal ook moeten in de dagelijkse praktijk. Daarom hebben we gekozen voor een GPS-spel. Het GPS-spel is een moordspel, waarbij de zaak wordt opgelost aan de hand van fotopuzzels. Met de GPS-apparatuur gaan de teams een route lopen in de bosrijke omgeving van Ruurlo. Op de foto’s staan stukjes van bepaalde stukken/voorwerpen uit de omgeving waar men via de coördinaten langs komt. Het is dus zowel een fotopuzzelspel, -wedstrijd als een moordspel. Het uiteindelijke doel is namelijk het ontfutselen van de moordenaar en het moordwapen.
Wat vond de horeca er zelf van? Gijs Wesselink: ,,Dinsdagmiddag 4 november was het zo ver, de teambuildingactiviteit van het horecateam SZMK. s ’Morgens door de collega’s, die maandags met een andere groep uit het horecateam dezelfde activiteit hebben gedaan, zijn we in ieder geval al gewaarschuwd voor een barre wandeltocht door weilanden, bossen en over sloten e.d. Met deze woorden in het achterhoofd 's middags op pad gegaan naar De Heijkamp in Ruurlo. Aldaar, onder het genot van een kop koffie en gebak, kennisgemaakt met collega’s van andere locaties. Na de koffie werd de groep opgesplitst in 5 groepjes van elk 4 personen. De bedoeling van de middag was om als groep door gebruik van een GPS-ontvanger en een mobiele telefoon een “moord” op te lossen. Voor iedere groep lagen 3 lange palen en één kortere paal klaar. De bedoeling was om met elkaar van deze palen een dusdanig bouwwerk te maken dat iedere persoon hier één minuut met de voeten van de grond op kon staan. Na deze opdracht mocht gestart worden met de tocht. Via de GPS-coördinaten werden we langs diverse aanwijzingen geleid waar telkens een letter of een hint over de “moordenaar” te verdienen viel. Via de mobiele telefoon werd iedere ploeg onderweg op de hoogte gesteld van de tussenstand; dit werkte voor sommige personen zeer motiverend. Na veel puzzel en speurwerk werd de naam van de zogenaamde “moordenaar” door ge-smst. Dit bleek ook de goede naam te zijn waarna wij een sms terug ontvingen over het moordwapen. Deze werd uiteindelijk ook gevonden. Met deze vondst kwam het spel na een paar uur ten einde. Binnen werd nog lang nagepraat over de middag en werden onderling diverse ideeën en bevindingen over elkaars plein van ontmoeten uitgewisseld. Al met al een zeer geslaagde en leerzame middag, waar de door collega’s vooraf aangekondigde omstandigheden, reuze meevielen.” Thea Elschot: ,,Leuk om je collega's op een ander moment mee te maken en om ze beter te leren kennen. Als je in een kleine groep loopt, praat je makkelijker met elkaar dan wanneer je in een grote groep zit. Verrassend hoe fanatiek sommigen kunnen zijn en leuk om groepsgewijs bezig te zijn en tegen elkaar te strijden.“
SZMK | April 2015
Woonzorgcentrum De Molenberg Jaarverslag Cliëntenraad 2014 De cliëntenraad van het woonzorgcentrum, onderdeel van de Stichting Marga Klompé, heeft zich in 2014 ingezet voor de gemeenschappelijke belangen van de bewoners.
Leden van de raad in 2014 Mw. J.B. Bouwmeester-Nahuis Cliënt wzc De Molenberg Mw. F. Koster-Hulshof Cliënt wzc De Molenberg (t/m juni) Mw. J.B.G. Wientjes-Jeursen Cliënt wzc De Molenberg Dhr. J.G.M. Reijerink Familie cliënt De Molenberg Mw. L. Sprenkeler Familie cliënt wzc De Molenberg (t/m okt.)
inzet binnen de cliëntenraad de afgelopen jaren. De CR wordt ondersteund door het B.O.C. (Bureau Ondersteuning Cliëntenraden). Hiervoor zijn werkzaam: mevr. T. Storteboom en mevr. I. Oonk.
Overleg:
Tijdens de cliëntenraadsvergaderingen vond er overleg plaats met dhr. A. Sletering, sectorhoofd van De Molenberg Er vond twee maal overleg plaats met dhr. Plessius, voorzitter Raad van Bestuur van de SZMK. De CR werd twee maal uitgenodigd door dhr. Osinga, intern inspecteur ouderenzorg van de SZMK. Nadien ontving de raad de rapportage en het verbeterplan.
Gevraagde adviezen aan de Cliëntenraad: 1. Begroting 2014
Mw. M. Pasman Contactpersoon wzc De Molenberg Mw. W. Dute-Wijngaard Familie cliënt wzc De Molenberg (vanaf okt.) Mw. J. Klein Gebbink-Wolters Familie cliënt wzc De Molenberg (vanaf okt.) In juli hebben we afscheid genomen van mw. Koster-Hulshof en in oktober van mw. Sprenkeler. Beide dames hebben als dank een attentie en bloemen ontvangen. Wij bedanken de dames nogmaals voor hun
Op deze aanvraag is positief gereageerd door de CR.
Ongevraagde adviezen van de Cliëntenraad: 1. 2. 3. 4.
Sectorjaarplan 2014 Doorlopend verbeterplan Budgetrapportages Inspectierapport 2014
Tevens werden we voorzien van de tijdschriften Zorg en Zeggenschap, De Molenaar en de Magazine.
Vergaderdata 2014 30 januari 17 februari 27 februari 3 april 22 mei 12 juni 9 juli 4 september 10 september 16 oktober 13 november 17 december
-
cliëntenraadsvergadering inspectiebezoek dhr. Osinga cliëntenraadsvergadering, geen overlegvergadering cliëntenraadsvergadering met overleg dhr. Sletering cliëntenraadsvergadering, geen overlegvergadering cliëntenraadsvergadering met overleg dhr. Sletering Locatiebezoek dhr. Plessius cliëntenraadsvergadering met overleg dhr. Sletering Inspectiebezoek van dhr. Osinga cliëntenraadsvergadering met overleg dhr. Sletering cliëntenraadsvergadering met overleg dhr. Sletering Locatiebezoek dhr. Plessius
• Op 12 november was er een mini symposium in het kader van dementie. • Er gaat dit jaar veel veranderen in de ouderen• Er worden cliëntenberaden gehouden voor zorg, ook in De Molenberg. Men gaat voor een cliënten en familie, onder leiding van mw. deel over op scheiden van wonen en zorg. Zo kan Truus Casteel, afdelingshoofd zorg. Mensen het voorkomen dat nieuwe bewoners, met ZZP kunnen daar alles wat men goed of niet goed indicatie 1 t/m 3, straks hun kamer moeten huren. vindt, kwijt. Ook zal er dan zorg ingekocht moeten worden. • Op 5 maart was er een avond in ’t Kanon met als Bewoners maken zich hier zorgen over. Voor de thema Palliatieve Zorgverlening. Deze avond was huidige bewoners zal er echter niets veranderen. goed bezocht er waren 15 bewoners en 10 fami• Eénmaal per maand op donderdag kan men lieleden aanwezig. ’s avonds een warme maaltijd gebruiken in het • Op 5 juni is de cliëntenraad uitgenodigd door restaurant. Men kan ook een dinerbon kopen in de Raad van Toezicht. Hier kreeg men informatie het restaurant. over het voorgenomen besluit van de Raad van • Bezetting, denk hierbij aan de openingstijden, van Toezicht om over te gaan op een tweehoofdige de receptie wordt eind van het jaar aangepast. Raad van Bestuur. • Er waren veel activiteiten dit jaar. De feestelijkheden rond Sinterklaas, Kerstdagen en • Op 11 september was er een bijeenkomst voor Oud en Nieuw zijn heel plezierig verlopen. cliëntenraadsleden, vrijwilligers en medewerkers over “roze ouderen”. Men kon in gesprek gaan met Op 16 december verzorgde het Molenbergkoor een gezellige avond met hun zang. Daarna volgde de schrijfster van het boek “Stormachtig stil”. • Op 24 september was het tweede cliëntenberaad, een kerstverhaal in het dialect en na de pauze zong een zanggroep bekende liederen en kon thema van deze avond was Bewegen binnen- en buitenshuis. Tijdens deze avond melden zich twee iedereen meezingen. De kerstviering was ook familieleden aan voor de cliëntenraad, t.w.: mw. W. weer een zeer gezellige en geslaagde middag Dute-Wijngaard en mw. J. Klein Gebbink-Wolters. met een goed verzorgd diner en live muziek. Veel bewoners vonden het echter wel heel jammer dat • Op 6 oktober was er een workshop voor cliëntenraadsleden in Pronsweide, georganiseerd door de kerstboom dit jaar zo klein was! de Centrale Cliëntenraad over veranderingen in de langdurige zorg en de gevolgen voor de Cliëntenraad wzc De Molenberg medezeggenschap. Groenlo
Verslag 2014:
SZMK | April 2015
Expositie Mijn naam is Anna-Alicia Kloss en ik werk als fysiotherapeut bij De Molenberg. Mijn hobby is fotografie en zoals sommigen al hebben opgemerkt hangen er sinds enige tijd foto’s in de gang bij de fysiotherapie (de lift bij het restaurant naar de kelder en dan links). Deze foto’s heb ik in de afgelopen jaren gemaakt en als persoonlijk project op mogen hangen in deze gang. Bij dezen wil ik u, als lezer, uitnodigen om deel te nemen aan mijn project en u uitdagen om de foto’s te gaan bekijken en beleven. Loop er bijvoorbeeld eens langs wanneer u een stukje aan het wandelen bent en bekijk dan de foto’s rustig één voor één. Wanneer u dit doet, wil ik u vragen om uw reactie op de foto’s. Dit kunt u doen door een formulier te pakken uit de envelop die bij de foto’s te vinden zal zijn.
Op het formulier kunt u invullen wat u ziet in de foto en wat u er van vindt. Daarnaast wil ik u uitdagen om mee te denken over een titel voor elke foto. Dit kan van alles zijn, ieder beleeft immers de foto op zijn of haar eigen wijze. Niets is gek of verkeerd. Zodra voldoende reacties binnen zijn gekomen, zal bij elke foto een titel geplaatst worden met de drie leukste of mooiste voorstellen. Daarnaast zal onder alle inzendingen een ingelijste foto naar keuze worden verloot. Op het formulier geeft u simpelweg aan welke foto u zou willen winnen. Ik ben erg benieuwd naar de reacties en de creativiteit van de bewoners en bezoekers van De Molenberg. Anna-Alicia Kloss
Heer Steuber 100 jaar De heer Steuber is afgelopen jaar op 6 december 100 jaar geworden. Hij is geboren in 1914 in Wenen waar zijn leven begon. Het was het begin van de eerste wereldoorlog en hij verloor in deze oorlog zijn beide ouders. De eerst vijf jaar van zijn leven bracht hij door in een weeshuis in Wenen. In 1919 werd hij op een kindertransport gezet naar Winterswijk. Hier werd hij onder gebracht in een pleeggezin. Dit waren al oudere mensen die zelf geen kinderen hadden. Later zei hij dat het niet goed was voor jonge kinderen om door oude mensen opgevoed te worden. Als jongen heeft hij in een kruidenierswinkel gewerkt. Een van zijn taken was om eieren op te halen bij de boeren rondom Winterswijk. Op een van deze ritjes heeft hij zijn vrouw leren kennen. Ze zijn getrouwd in 1942. Hun eerste kind kondigde zich aan in 1943. In de oorlog heeft de heer Steuber gewerkt in Zevenaar; hier moest hij graven. Hij praat hier niet graag over. Wel zei hij dat ze bij een boer ingekwartierd waren en niet veel hoefden te doen. Zijn vrouw en kind verbleven in die tijd bij haar ouders in Harreveld. Hier kregen ze nog een kindje dat niet levensvatbaar was. Na de oorlog heeft de heer Steuber in Winterswik een bedrijfje gehad. Dit was een stoelenmatterij met kleine meubels. Later ging dit bedrijf failliet en kwam hij bij de Monocon te werken in Groenlo. In 1957 verhuisde de familie naar Groenlo. Ze hadden inmiddels drie kinderen, twee meisjes en een jongen. De familie genoot veel van de natuur. Er werd heel wat afgefietst. Toen ze nog in Winterswijk woonden, fietsten ze vaak naar de Bekkendelle. Een van de dochters gaat daar nu nog steeds regelmatig wandelen. Ook gingen ze zondags vaak naar Meddo. Daar werd dan gekaart. Verder werden veel spelletjes gespeeld. Het was nog een tijd zonder televisie. De heer Steuber heeft in zijn leven grote veranderingen gezien. In zijn jeugd bestond de straatverlichting nog uit
gaslampen. Hij vertelde nog dat de huisarts de eerste auto had. Dit was nog een klein ding zei hij. Zijn vrouw had het op latere leeftijd nog betreurd dat ze nooit het rijbewijs gehaald hadden. Ze waren zo altijd afhankelijk van andere mensen om ergens naar toe te gaan. Tot aan zijn pensioen heeft hij bij de Monocon gewerkt. Ook op latere leeftijd genoten ze veel van wandelen en fietsen. Veel de natuur in. Toen ze 50 jaar getrouwd waren, is hij nog een keer met familie naar Oostenrijk geweest. Hij is nooit meer in Wenen geweest. Ongeveer 13 jaar geleden is het echtpaar Steuber naar De Molenberg verhuisd. Toen de kinderen de meubels verhuisden, hebben ze zelf in een hotel gezeten. De heer Steuber was hier in De Molenberg erg actief. Hij bracht de bewoners van de verpleegafdeling overal naar toe: de soos, handwerken, kaarten en andere activiteiten die hier werden georganiseerd. Ook is hij een tijdje lid geweest van de redactie van dit blad, bewonersblad De Molenaar. Zijn vrouw werd later vergeetachtig en verhuisde naar een verpleegafdeling. Zelf verhuisde hij naar een andere kamer in het verzorgingshuis. Hij heeft dit een moeilijke tijd gevonden. Hun 70-jarig huwelijksfeest hebben ze nog samen mogen vieren, daarna kwam zijn vrouw te overlijden. Ook van een van zijn kinderen heeft hij afscheid moeten nemen. Zijn enige zoon is vorig jaar overleden. Zijn dochters komen hem regelmatig bezoeken. Ze spelen dan een spelletje met hem of gaan naar het restaurant. Als het weer warmer wordt, willen de dochters weer met hem naar buiten om te wandelen. Hij is tevreden, al wordt hij wel wat vergeetachtig. Alles wordt minder, het vergeten wordt meer. Bernadette Tilley
SZMK | April 2015
Dagcentra Op meerdere locaties binnen SZMK kunnen cliënten deelnemen aan een dagcentrum. Cliënten kunnen hier dagelijks of enkele dagen per week terecht. Om deel te kunnen nemen, heeft u een indicatie nodig, voorheen van het CIZ, vanaf 1 januari 2015 wordt de indicatie afgegeven door het WMO-loket van de gemeente.
Dagcentrum De Molenberg
Het dagcentrum van De Molenberg maakt gebruik van groepsruimte ‘t Kanon en heeft de beschikking over twee groepsruimten in de gang bij GGNet. Met een afwisselend programma in groepsverband en individueel wordt gewerkt aan het behoud van zelfredzaamheid, verbeteren en onderhouden van mobiliteit en conditie, zinvolle daginvulling, bieden van structuur, voorkomen van vereenzaming en ontlasten/ondersteunen mantelzorg. Het doel van deelname aan het dagcentrum is zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven wonen en een eventuele opname uit te stellen. Het vervoer van en naar dagcentrum wordt geregeld door taxi/groepsvervoer. De warme maaltijd wordt gebruikt in restaurant “de Moriaan”, of in de groepsruimte.
Wie zijn wij?
In het dagcentrum werkt een enthousiaste deskundige groep medewerkers. We werken vanuit het perspectief van de cliënt en belevingsgericht. We bieden een luisterend oor, observeren, signaleren en adviseren de cliënt en
mantelzorger. We bereiken positieve resultaten en zien positieve veranderingen bij cliënt en diens mantelzorger. Structuur en duidelijkheid zijn belangrijk. Er is samenwerking/overleg met hulpverleners in de thuissituatie om de behandeling/zorg goed op elkaar af te kunnen stemmen. Verder zijn we allround, geven ook de nodige zorg.
Wat doen wij?
De activiteiten die in het dagcentrum plaatsvinden zijn zeer divers. Cliënten kunnen gebruik maken van de deskundigheid die in De Molenberg aanwezig is zoals: fysiotherapie, ergotherapie, logopedie, psycholoog, diëtiste en arts (deze inzet moet echter wel binnen uw indicatie passen). Daarnaast vinden activiteiten plaats in groepsverband, hierbij kun je denken aan: - Het gezamenlijk lezen van de krant, bespreken van actualiteiten - Gezelschapsspel, sjoelen, kaarten, rummikub, enzovoort - Geheugenactiviteiten, stimuleren/trainen geheugenfuncties - Bewegen en activiteiten in de beweegtuin - Thema-activiteiten, bijvoorbeeld voorjaar, herfst, kerst etc. - Film en muziek - Creatieve activiteiten zoals koken, bakken, bloemschikken, handenarbeid, handwerken Ook hebben we de mogelijkheid om deel te nemen aan de georganiseerde activiteiten in De Molenberg, zoals: koersbal, zang, bezoek aan optreden van orkesten en verenigingen.
Naast de groepsactiviteiten is er ook ruimte voor individuele activiteiten naar behoefte van de cliënt: - Gebruik van de Ipad, spel, oefeningen en internet - Wandelen en fietsen, eventueel met vrijwilliger - Deelname aan de fitness voor ouderen - Hobby's zoals tekenen, schilderen, kleuren voor volwassenen, kaarten maken etc, wat de cliënt graag wil - Een wandeling, eventueel de stad Groenlo in voor een boodschap. Mede door de inzet van onze vrijwilligers kunnen wij onze cliënten een zinvolle dag aanbieden, zodat men met een tevreden, voldaan gevoel weer huiswaarts gaat.
Ervaringen van cliënten:
Op de vraag aan enkele van onze cliënten ‘Wat vindt u van het dagcentrum?’ kwamen de volgende reacties naar voren. Alles wat je kunt mag en kan, zelfstandigheid staat voorop. Je kunt alles eruit halen wat erin zit. Noodzakelijk voor je beweging, een gemis als je niet gaat. Er is ruimte voor wandelen en eventueel winkelen in Groenlo. 'De dames doen uitermate hun best voor ons'. Ik kan er mijn verhaal kwijt, ben tussen de mensen, ontmoet leeftijdsgenoten. We zijn bezig, samen is leuker dan alleen. Samen een spelletje doen. In een woord: af! Heerlijk, gezellig. 's Morgens denk ik: 'het is vandaag....., fijn ik ga naar Grolle. Op een prettige manier de dag beleven. Er wordt aangegeven, niet alleen zijn!!!!
Ontmoeten, 'dan heur ik nog es wat'. Het is goed om te horen dat niet alleen jij narigheid, zorgen of het moeilijk hebt,je kunt dit delen met anderen. Een cliënt geeft aan dat mensen soms de opmerking maken; 'ik snap niet dat je daar heen gaat’. Hierop antwoordt ze met: ‘Mensen die het dagcentrum afkeuren weten niet waar ze het over hebben. Uit bovenstaande reacties mogen we concluderen dat we onze cliënten iets kunnen bieden, dat zeker een meerwaarde heeft. Heeft u interesse of belangstelling, kom gerust een keer binnen lopen! Dagcentrum De Molenberg Yvonne Tiggeloven
SZMK | April 2015
Valentijnstaart maken in Mariënhof Vrijdag 13 februari organiseerde brasserie De Heerlyckheid een workshop ‘Valentijstaart maken’. Acht enthousiaste deelnemers gingen aan de slag onder leiding van Marga. Nadat de biscuitbodem gevuld werd met een aardbeienbavarois werd de taart opgemaakt met fondant. Alle acht taarten zagen er verschillend, maar erg mooi uit. Ton Haket zorgde voor een muzikale omlijsting met zijn gitaar.
OPROEP Cliëntenraad verpleeghuis De Molenberg en Mariënhof heeft dringend nieuwe leden nodig. De cliëntenraad van het verpleeghuis, groepswonen en Mariënhof doet hierbij dringend een beroep op familieleden en/of contactpersonen om zich beschikbaar te stellen voor het cliëntenraadswerk. Er zijn voor alle afdelingen vacatures en het behartigen van de belangen van de cliënt is een zaak van ons allen. De raad wil zich daar van harte voor inzetten. Wij zien graag uitbreiding van het aantal leden tegemoet. Wilt u zich ook voor de goede zaak inzetten? Stel u dan beschikbaar! Twijfelt u nog en wilt u vrijblijvend als toehoorder een vergadering van de cliëntenraad bijwonen? Ook dan bent u van harte welkom. U kunt telefonisch contact opnemen met de voorzitter van de Cliëntenraad, de heer A. Baan, tel. 0548-519447 Of neem rechtstreeks contact op met mevrouw Trudy Storteboom, ondersteuner cliëntenraden SZMK, tel. 0543-467480. E-mail:
[email protected] of
[email protected] Wij zien uw reactie tegemoet! Andries Baan Voorzitter Cliëntenraad verpleeghuis De Molenberg
Digitale piano geschonken door de Vrienden van De Molenberg De Vrienden van De Molenberg hebben de aanschaf van een digitale piano/keyboard voor de bewoners van De Molenberg mogelijk gemaakt. Deze was al in gebruik, maar op woensdag 25 februari heeft de officiële overhandiging plaatsgevonden, waarbij de bewoners van De Molenberg onder leiding van Jolanda te Woerd diverse bekende liederen ten gehore brachten.
SZMK | April 2015
Denken en praten over vroeger, we doen het allemaal Afdeling Ravelijn introduceert reminiscentiekarren op de afdeling. Een jaar geleden ontstond het idee om de activiteit reminiscentie een gezicht te geven op de afdeling. Praten over vroeger met onze bewoners deden we al wel, maar om het verleden tastbaar en herkenbaar te maken, hebben we de reminiscentiekarren ingericht. Verrijdbare karren met boxen erin, praktisch en gemakkelijk in gebruik. En dankzij het aandragen van gebruiksvoorwerpen van vroeger, door familie, vrijwilligers en collega’s, gaan we met onze bewoners nu regelmatig terug in de tijd. Reminiscentie wordt al jaren toegepast als een activiteit in de ouderenzorg. Zowel het denken aan vroeger als het praten daarover valt onder het begrip 'reminiscentie'. Door de bewoner met dementie verhalen over zijn leven te laten vertellen, wordt deze zich weer bewust van wie hij is, van zijn ervaringen en zijn prestaties.
Dat helpt om de balans van het leven op te maken. Daarnaast kan het hele fijne herinneringen oproepen. Het doet een beroep op wat onze bewoners nog weten en kunnen, en op hun identiteit. Dit alles geeft een prettig gevoel. De oriëntatie in het verleden kan ook houvast geven in het heden. Reminiscentie kan in groepen plaatsvinden maar ook individueel. Mensen vullen elkaar aan, stellen vragen, reageren op elkaar en versterken elkaars herinnering. Een familielid, medewerker of vrijwilliger kan er ook voor kiezen om met iemand individueel te gaan zitten en aan de hand van voorwerpen een gesprek aan te gaan. Het kan een heel positief effect hebben op de bewoner en geeft aansprekende gespreksstof. Heeft u vragen over reminiscentie en de karren, of misschien nog gebruiksvoorwerpen van vroeger die u zou willen schenken voor in de kar, dan kunt u mailen naar
[email protected]
Expositie Karin Merlijn Ik exposeer van 2 maart tot 11 mei 2015 in De Moriaan en De Rank begane grond in De Molenberg. Over mijzelf Ik ben geboren 15 juli 1963 in Zutphen. Ik heb altijd gewerkt als kleuterleidster en later als lerares in het basisonderwijs. Sinds 2000 heb ik een praktijk voor Reiki (behandelingen en cursussen) en een atelier voor intuïtief schilderen. Manier van werken Vanuit een meditatie kies ik één of meerdere kleuren verf waarmee ik, op gevoel, ga schilderen op doek, vaak ook met muziek ter ondersteuning. Sfeer is heel belangrijk. Het verbeelden van de innerlijke belevingswereld geeft mij helderheid en rust. Als het doek vol is bekijk ik het doek van alle kanten en kies dan de positie die mij het meest raakt of aanspreekt.
Dan volgt de volgende laag. Als er een duidelijk beeld naar voren komt, dat een snaar raakt, wordt dat verder uitgewerkt. Daardoor zijn de schilderijen vaak figuratief en sprookjesachtig. Ik gebruik veel kleur, werk meestal in dunne transparante lagen, maar kan soms ook met dikke texturen werken. Doordat de stemming, emoties en belevingswereld als uitgangspunt gebruikt worden, kunnen de schilderijen heel erg verschillen qua stijl en kleurgebruik. Als een werk klaar is analyseer ik de beelden die voor mij symbool staan voor mijn innerlijke wereld en processen. Ik ben zo mijn eigen therapeut. Deze manier van werken gebruik ik ook in mijn cursussen en workshops voor anderen. Voor informatie over schildercursussen, workshops en verkoop schilderijen: Karin Merlijn, Vijfmorgenstraat 33 7204 ND Zutphen. Tel: 0575 - 525 969 www.karinmerlijn.nl
SZMK | April 2015
Zanggroep Colorful Wij zijn Zanggroep Colorful uit Groenlo. Onze zanggroep bestaat uit zes zangeressen. We worden ondersteund door twee personen die de geluidstechniek verzorgen en een coach. Elke maandagavond oefenen we in De Bron in Groenlo. Dit zijn altijd heel gezellige avonden. We hebben veel plezier in het zingen en houden wel van een grapje. Onze Zanggroep bestaat 5 jaar. Inmiddels is er een leuk en uitgebreid repertoire opgebouwd, waaronder meezingers en luistermuziek in het Nederlands, Engels en Duits. Regelmatig hebben we een aanvraag voor een optreden. Daarnaast willen we minimaal één keer per jaar kostenloos een optreden verzorgen. Dit jaar is gekozen voor De Molenberg. Zaterdag 28 maart komen wij graag voor u zingen in De Moriaan, vanaf 14.30 uur. Wij hopen u daar te zien, wij hebben er zin in! Hartelijke groet, Zanggroep Colorful
PASEN 2015 Als dominee heb ik vele bijbels in mijn boekenkast staan. In alle bijbels staat hetzelfde maar toch probeert iedere vertaler op zijn manier dat verhaal van God dichter bij ons te brengen. Niet alleen de Bijbelvertalers leggen hun eigen accenten. Ook in schilderijen van de bijbelse verhalen doen kunstenaars dat. Dat viel me weer eens extra op in het prachtige boek “De bijbel van de kunst”. In dit boek wordt een overzicht gegeven van het Oude en Nieuwe Testament in de westerse schilderkunst. Het is mooi om te zien hoe Bijbelverhalen vele schilders inspireerden. Maar ook zie je hoe iedere schilder anders naar die verhalen kijkt en dat verbeeldt. Toen ik ging zoeken naar de schilderijen die er gemaakt zijn over de opstanding van Jezus vond ik maar weinig schilderijen. Er waren wel heel veel schilderijen over het lijden en sterven van Jezus maar er was maar een enkel schilderij over de opstanding. Ook in de muziek zien we dat. Er is heel veel muziek over het lijden van Jezus. Denk maar aan klassieke werken zoals de Mattheuspassion maar ook sinds enkele jaren bijv. een moderne uitvoering zoals The Passion. Blijkbaar spreekt het lijden van Jezus meer tot de verbeelding dan zijn opstanding want daar zijn veel minder liederen over. Een van de schilders die het wel aangedurfd heeft om de opstanding van Jezus te verbeelden is de schilder Piero della Francesca. Hij schildert het graf van Jezus waarvoor 4 soldaten zitten. De soldaten zijn belast met de bewaking van het graf van Jezus, maar ze zijn in slaap gevallen. Misschien dachten ze dat er toch niets zou gebeuren bij het graf want “dood is dood”. Dan konden zij wel even gaan slapen. Of misschien hadden ze al een paar dagen en nachten op hun post
gestaan zonder dat er wat gebeurde en zijn van vermoeidheid in slaap gevallen. In ieder geval hebben zij het niet door dat Jezus intussen is opgewekt. Dat deze onmogelijk geleken opstanding een beslissend moment is in de geschiedenis van de mensheid, maakt de schilder extra duidelijk door de opgestane Jezus als de bovenste punt van een driehoek boven de slapende soldaten te plaatsen. Bovendien laat hij in dit schilderij zien dat er een periode is voor en na de opstanding. Links van de opgestane Jezus zien we een dor landschap terwijl rechts van Jezus een weelderig groen landschap is te zien als teken van nieuw leven, een nieuw begin. Mooi hoe hij zo verbeeldt dat de opstanding van Jezus een keerpunt is in de geschiedenis. Niet langer hebben het lijden en de dood het laatste woord maar de hoop en het nieuwe leven. Zo voedt dit schilderij over Pasen de hoop dat er soms zo maar onverwacht een nieuw begin kan komen. Dan wordt het even Pasen in ons eigen leven. Mede namens mijn collega’s Lotte Kleijn, Henri Knol, Simon Nagelmaeker en Esseldien Wennink wens ik u goede paasdagen! Ds. Hanny Wassink-Pluimers geestelijk verzorger verpleeghuis Pronsweide en woonzorgcentrum De Pelkwijk
SZMK | April 2015
‘Wij gaan net even verder’
Praktijkverpleegkundigen ouderenzorg volop aan het werk
9 februari jl. studeerden tien praktijkverpleegkundigen ouderenzorg af. De functie is nieuw binnen Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé (SZMK). Wat doen deze gespecialiseerde verpleegkundigen precies en wat trekt hen aan in het werk? Een gesprek met Marlijn Baak en Grada Lenderink van De Hoge Weide in Lochem.
In Nederland zijn al een aantal jaren praktijkverpleegkundigen ouderenzorg aan de slag, veelal in het westen. In deze regio is de functie nog niet zo bekend. Het ontstaan van deze functie is wel begrijpelijk. Door de vergrijzing zijn er steeds meer ouderen. Als het kan blijven ze thuis wonen, maar als dat niet meer gaat wonen ouderen in een woonzorgcentrum of verpleeghuis. De mensen in de huizen zijn gemiddeld zieker geworden. Dat betekent dat de artsen steeds drukker zijn. De arts – specialist ouderengeneeskunde – kan bepaalde taken aan de praktijkverpleegkundige uitbesteden. Een praktijkverpleegkundige ouderenzorg (PVO) is breed opgeleid en weet veel over kwetsbare ouderen. Brugfunctie De vers afgestudeerden Grada Lenderink en Marlijn Baak vertellen hoe de opleiding eruit ziet: ‘Het is een opleiding van anderhalf jaar met de nodige studie en praktische opdrachten.
Wij hebben allemaal als vooropleiding verpleegkunde niveau 4. Hogeschool Saxion uit Enschede verzorgde de lessen in de locatie in Winterswijk. Het was best pittig. De gezamenlijke eindopdracht bestond uit het organiseren van een symposium binnen de stichting. Daar kwamen zo’n 85 mensen op af. Daarmee hebben we ons duidelijk op de kaart gezet.’ De opgeleide praktijkverpleegkundigen werken allemaal 8 uur per week binnen deze functie. Het geld voor de opleiding kwam uit een potje van de zorgverzekeraars. Je zou kunnen zeggen dat de praktijkverpleegkundige ouderenzorg een brugfunctie vervult tussen de specialist ouderengeneeskunde en de eerst verantwoordelijke verzorgende (EVV) op de afdeling. Grada: ‘Wij denken aan twee kanten mee. Dat vind ik er ook leuk aan. Je gaat net even verder.’ Marlijn: ‘We zoeken ook afstemming met bijvoorbeeld de wondverpleegkundige of de diëtiste.’
Wat betekent dat concreet? Specialisten dus, maar wel in de breedte. Wat doen praktijkverpleegkundigen ouderenzorg dan precies? Grada: ‘We hebben scholing gehad in ziektebeelden die veel bij ouderen voorkomen, zoals diabetes. We zijn nu bezig om de bloedsuikers van mensen met diabetes in kaart te brengen. Zo krijgen we een beeld en kunnen pieken en dalen voorkómen worden. We hebben daar een protocol voor (laat het zien) waarin precies staat wie wat doet: wij, de arts en de EVV. Een ander voorbeeld. Bij een opname brengen we onder andere alle medicatie van de cliënt in kaart. Mensen komen soms met een hele tas binnen. We zetten alle bijwerkingen op een rij en doen zo nodig voorstellen aan de arts om medicatie te wijzigen of te verminderen.
Of we screenen nieuwe bewoners op hun kwetsbaarheden zoals ondervoeding. Het is voor een deel preventief werk. Zo kijken we ook naar valrisico’s.’ Marlijn vult aan: ‘We gaan ons bezighouden met de zogenaamde “vrijheidsbeperkende maatregelen”. Daar maken we in de zorg zo min mogelijk gebruik van. Denk daarbij aan hekken om een bed, een gesloten afdeling. Ook hier nemen we de arts werk uit handen. We proberen mee te denken hoe het anders kan. Daarnaast doen we ook eenvoudige medische handelingen zoals oren uitspuiten. We zijn trouwens niet alleen met lichamelijke zaken bezig. Soms vertoont een bewoner onbegrepen gedrag. Ook hier denken we mee en kunnen het team ondersteunen in een bepaalde aanpak.’
Praktijkverpleegkundigen ouderenzorg Grada Lenderink (l) en Marlijn Baak zoeken verdieping. In Lochem werken zij samen met collega Jeanette Waenink.
SZMK | April 2015
Verdieping Op de vraag waarom ze voor deze opleiding en functie hebben gekozen, geven de praktijkverpleegkundigen hetzelfde antwoord: ‘Verdieping.’ Marlijn licht het toe: ‘Je kunt echt verder komen dan een ‘hier-en-nu-zorg’. Ik noem dat ook wel ‘brandjes blussen’. Er is op een afdeling bijvoorbeeld iemand met een hoge bloedsuiker. Dat ga je oplossen. Maar als je over langere tijd bloedsuikers gaat bijhouden, kom je verder. Je kunt dan structureel iets doen.’ De functie praktijkverpleegkundige ouderenzorg zal zich de komende jaren verder ontwikkelen. Er zijn ook verschillen tussen de locaties.
Grada: ‘Op hoofdlijnen is afgesproken wat we doen, maar locaal is er een bepaalde vrijheid. Wij lopen in Lochem bijvoorbeeld geen visite, dat gebeurt in andere locaties wel. Wij zijn straks aanwezig bij zorgleefplanbesprekingen van bewoners waarbij de situatie stabiel is. De arts hoeft hier dan niet bij te zijn. We gaan de komende tijd nog meer laten zien hoe we van waarde kunnen zijn; waar we iets kunnen toevoegen. Met goede bereikbaarheid en duidelijke taken. Medewerkers weten ons al te vinden.’ Dat wordt gedemonstreerd als de mobiel van Grada gaat. Er trekt iemand aan de bel van de praktijkverpleegkundige! Jeanet Aartsen
Alle praktijkverpleegkundigen die binnen Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé werkzaam zijn.
WOORDZOEKER O A R M O R I A A N Y U I L Z M
Y Y E X Z E I O B N Z I S E E M
I H O D P D E K E N M H K T X H
W S V I T A M I N E L T R C L I
O E I E N C N L L F O D T E J G
N Z S J F T F E G R H X F S V N
I T S T U I N G R O N D P E T N
I N E E Y E W O R S T R L S R E
C V N L M O A V X C E E X Y B Z
Y C E L O R X G F T U L P E N I
T B B O E R E N K O O L J Y O U
K O U B Z O N A R A A N E L O M
E F C S Z E E Z R X D A E E C N
S N E E U W B A L D A L G J D O
Zoek de volgende woorden: kou meesbolletje ijspret moriaan molenaar
redactie glad vitamine boerenkool worst
zangvogel voer muizen vissen zon
sneeuwbal deken muziek tuingrond tulpen
E B A E Y W A N E R P M G H D I
E T W M U Z I E K O M N E N T I
SZMK | April 2015
1. Hoe heten de jongen van een schaap? 2. Wat betekent ‘lammeren’? 3. Hoe heet een jong van een paard? 4. Welke jonge dieren komen er uit kippeneieren? 5. Hoe heet het als een kip op de eieren zit? 6. Hoe heten de jongen van koeien? 7. Hoe heten de jongen van varkens? 8. Vul het volgende spreekwoord aan: Maart roert zijn… ?. 9. Vul dit spreekwoord aan: Maartse buien die bedui(d)en…? 10. Vul dit spreekwoord aan: Aprilletje zoet…? 11. Vul deze uitdrukking aan: In mei leggen alle vogels…?
1. Lammetjes, 2. Het jongen van schapen, 3. Veulen, 4. Kuikentjes, 5. (Uit)broeden, 6. Kalfjes, 7. Biggen, biggetjes, 8. Staart, 9. Dat de lente aan komt kruien, 10. Heeft nog wel eens een witte hoed, 11. Een ei (behalve de koekoek en de grasparkiet die leggen in de meimaand niet)
SZMK | April 2015
