van Herman Wolf een voorstelling voor iedereen vanaf 12

speelt

van Herman Wolf een voorstelling voor iedereen vanaf 12

2

Beste, In 1993 creëerden toenmalig straathoekwerker Herman Wolf en ondergetekende onder de productionele vleugels van het Fakkeltheater de voorstelling Smack!; een voorstelling die werd ingeschakeld in de drugspreventie. Het stuk, dat handelde over heroïneverslaving, werd in nauwe samenwerking met jonge junkies en het dagcentrum De Sleutel ontwikkeld. Een ware theaterhit (658 voorstellingen) zo bleek: onze producent werd er slapend rijk van. De Franstalige versie, onder de gedreven artistieke leiding van Roland Mahauden in het Brusselse Théâtre de Poche, zorgde niettemin – in het bijzijn van de toenmalige Minister voor Volksgezondheid, Magda de Galan, en andere notabele beleidsmakers - voor een debat en dialoog tussen ’s lands (Franstalige) politici en hulpverleners over het al dan niet makkelijker verstrekken van methadon aan heroïneverslaafden. Twaalf jaar later herwerkte Barre Weldaad de tekst naar de brandende actualiteit. Om het publiek te confronteren met de gevaren van druggebruik, maar ook om dat druggebruik niet te catalogeren als een marginaal fenomeen. Er is immers veel veranderd. Drugs zijn niet meer weg te denken uit onze samenleving en waar men vroeger een hopeloze, repressieve strijd voerde tegen illegale roesmiddelen, focussen preventiemedewerkers nu meer en meer op ‘harm reduction’ (schadebeperking). Ook beleidsvoerders namen andere standpunten in. De weliswaar nog steeds illegale softdrug cannabis werd plots maatschappelijk aanvaardbaar(der). Het maakt het er voor de jongere, al dan niet occasionele, gebruiker niet echt makkelijker op. Jongeren hebben immers nood aan duidelijkheid. Het is goed te horen dat statistisch gezien het gebruik van heroïne bij jongeren afneemt, maar daarnaast hebben synthetische partydrugs stilaan de markt veroverd en raakten zij meer en meer ingeburgerd in de jongerencultuur. Er schuilt echter een dodelijke adder onder het gras. De rapedrug GHB (in jongerenmilieus verkeerdelijk bekend als liquid XTC) is in opmars. En dat niet alleen in discotheken. GHB circuleert ook – als zogezegde spierstimulans - in fitnesscentra. Bij een foute dosering of in combinatie met die andere maatschappelijk wel aanvaarde harddrug, alcohol, wordt deze geestverruimer een chemisch dodelijke cocktail. Wij maakten een brede voorstelling, geschikt voor alle graden van het secundair, die verdergaat dan zomaar een educatief project. Gezien de ernst van het onderwerp is er aansluitend professionele begeleiding vanuit de drugspreventie mogelijk, maar niet noodzakelijk. Ten minste als men in klasverband zelf een nabespreking voorziet die aanzet tot debat, discussie en dialoog. Want GHB (het stuk) blijft in eerste instantie hedendaags jeugdtheater dat zich inpast in de leefwereld van de doelgroep: kort, krachtig, komisch en herkenbaar. Nooit gaat het belerende vingertje omhoog. Zonder dat wij evenwel, als theatermakers, de kop in het maatschappelijk heikele zand steken. Stef Driezen, Co-artistiek leider Barre Weldaad

3

GHB (liquid XTC) Auteur: Herman Wolf Bewerking: Cosemans, Driezen & Schlosser (The 3 Musketeers) Spel: Bert Cosemans & Noémi Schlosser Regie & scènebeeld: Stef Driezen Lichtontwerp: Ludo Van Craen Soundscape: Andrew Claes Productieassistent: Robbie Hermans (stage) Techniek: Elisabeth Verbeeck Een éénoudergezin ergens in Vlaanderen. Vader Jos heeft zo zijn eigen ideeën over ’s lands politici en de al dan niet legalisering van drugs. Dochter Deborah, voorbeeldig studente in de richting automechanica, kent twee passies: fitnesscentra en discotheken. Wanneer zij na een razzia tijdens een afterparty wordt opgepakt, komen alle vroegere zekerheden van vaderlief op de helling te staan. GHB is een hallucinante komedie over synthetische partydrugs, maar ook over de liefde tussen een vader en zijn dochter. Met knipogen naar Quentin Tarantino, Monty Python en de prikkende satire van Dario Fo. En wonderwel geschikt voor alle graden en alle richtingen van het secundair onderwijs.

Contact & info: Barre Weldaad vzw, Lamorinièrestraat 252, B-2018 Antwerpen Tel/fax: +32 (0) 3 230 02 73 ~ gsm + 32 (0) 477 72 28 84 E-mail: [email protected] Webstek : www.barreweldaad.be

Boekingen: CoLLage (Huub Colla) Tel: +32 (0) 485 71 61 57 E-mail: [email protected] Webstek: www.huubcolla.be

4

Bert Cosemans (°1966) studeerde in 1988 af aan de Studio Herman Teirlinck en acteerde daarna bij tal van gezelschappen (KNS, Torka T., Arca, Raamtheater, …) in de meest diverse theatergenres. Hij is medeoprichter van Tableau nr.1, waar hij te zien was in R.A.M. en Doldraaien. In 1998 stond hij in de allereerste grote spraakmakende Barre Weldaadproductie Onder de vuurblauwe hemel (tekst & regie: Stef Driezen). Bij het grote publiek is hij vooral bekend als Pierre uit de succesvolle VTM-serie Lili en Marleen, en als Johan Van Lancker, de levensgezel van Britt Michiels in Flikken.

Noémi Schlosser (°1978) studeerde in 2001 af aan het Antwerpse Conservatorium (o.l.v. Dora van der Groen) en was/is de laatste seizoenen te zien bij de theaterperformancegroep Ontroerend Goed (Eten! en The smile off your face). In 2004 stichtte zij haar eigen gezelschap, Salomee Speelt, dat begin maart 2005 in het kader van Antwerpen Open debuteerde met het operatheater Le Bel Indifférent (Cocteau/Poulenc). ). Dit seizoen is ze o.m. te zien in Oliver Twist (Music Hall) & in Proof bij het Raamtheater.Verder schrijft zij met Filip Jordens aan Franny en Zooey, een muzikale voorstelling met live jazzband.

Herman Wolf (°1961) is criminoloog en algemeen directeur van Instant A, een uitzendbureau voor kansarme jongeren. Was lid van Barre Weldaads voorloper Fort 33, een interdisciplinair kunstenaarscollectief dat onder de artistieke leiding van Stef Driezen in Antwerpen de megahappenings Fabrik 88 en Metro 89 realiseerde. In 1993 creëerde het Fakkeltheater zijn stuk Smack! . Hij is coauteur van Drugs: een duidelijk antwoord op uw vragen. (De Standaard, 1994) en Gettoblaster! (Manteau, 1999) een bundel kortverhalen die diende als uitgangspunt voor de gelijknamige Barre Weldaadproductie.

5

INLEIDING & VERANTWOORDING

Onze eerste bekommernis als theatermakers bij de creatie van ‘GHB’ was een productie te realiseren die zich inpaste in de leefwereld van jongeren en kon aanzetten tot dialoog en debat over het gebruik van drugs. Praten over de problematiek is immers een belangrijke stap in de preventie. Verboden of mysterieus doodgezwegen vruchten worden immers omgeven met een voor de nieuwsgierige puber of adolescent vaak verleidelijk aureool. Wij hopen dan ook dat u als leerkracht de voorstelling kan aangrijpen om tijdens de lesuren verder in te gaan op de materie. Zelf wilden wij echter geen voorstelling maken met een zwaaiend wijsvingertje. Het was en is onze overtuiging dat de jongere best au sérieux wordt genomen. Om die redenen pasten wij, theatertechnisch dan, enkele Brechtiaanse principes toe. Van bij het begin wordt de vierde wand (de imaginaire muur tussen podium/spelers en zaal/publiek) doorbroken, spreken de acteurs het publiek gewoon aan en stappen ze meermaals uit hun rol om commentaar te geven op elkaar of zichzelf. Tijdens de repetities trainden de acteurs er ook op om te kunnen inspelen op al dan niet verbale reacties uit de zaal. Bij de samenstelling van deze educatieve map stond het aanreiken van correcte, objectieve informatie voorop. Toegegeven: niet alle jongeren experimenteren met drugs, maar voor diegenen die het wel doen (of het zouden willen) lijkt het ons noodzakelijk een kat een kat te noemen. Bij het verzamelen van die informatie kwamen wij op de sites van de VAD (Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen vzw) www.vad.be en De DrugLijn www.druglijn.be terecht. In tegenstelling met andere meer tendentieuze sites, vonden we hier begrijpelijke en accurate informatie. Wij bundelden bijgevolg een selectie uit de op deze sites te consulteren teksten.

6 Naast de algemenere definities over drugs en druggebruik, beperkten wij de info echter tot de drugs waarover sprake is in het stuk. Tevens voegden wij de wet van 2 juni 2003 aangaande cannabis en andere illegale drugs bij. Vooral over cannabis, zo leerde de ervaring ons, willen er wel eens al dan niet legale misverstanden bestaan. En dat zowel bij jongeren, als volwassenen. Het spreekt voor zich dat u steeds terechtkunt bij de VAD en De DrugLijn voor uitgebreidere documentatie en vragen. Tot slot nog dit. Wij ontvangen graag de reacties van uw leerlingen aangaande de voorstelling via ons gastenboek op www.barreweldaad.be. Tevens zouden wij het op prijs stellen mocht u hen de coördinaten van De DrugLijn doorspelen. Telefonisch kan die op weekdagen van 12u tot 21u en op zaterdagen van 15u tot 21u in alle anonimiteit gecontacteerd worden via het nummer 078/15 10 20. Mailen kan ook via de website www.druglijn.be (cfr. contact).

DEFINITIES DRUGS EN DRUGGEBRUIK

Wat zijn drugs? Het woord ‘drugs’ kom je vaak tegen. In het Engels kan het woord de betekenis hebben van medicijnen; iemand die bezeten is van een hobby hoor je vaak zeggen “het is een drug”. Kortom: het is een woord dat vele betekenissen kan hebben. Wat ons betreft, is ‘drugs’ een verzamelnaam voor een brede waaier van stoffen die een invloed hebben op onze geest (onze gevoelens, onze waarneming en ons bewustzijn). Qua werking, kans op afhankelijkheid, … kunnen ze sterk verschillen. Toch kunnen de meeste drugs er door hun werking voor zorgen dat je het effect meer en meer wil ervaren, zodat je meer en meer wil gaan gebruiken. De kans bestaat dat je ze gaat misbruiken of er misschien wel afhankelijk van wordt.

7 Drugs kunnen op drie manieren werken: ze kunnen oppeppen, ze kunnen verdoven en ze kunnen bewustzijnsveranderend werken (soms kunnen ze twee van die drie effecten combineren). Er zijn veel stoffen die zo’n effect kunnen veroorzaken en niet alle daarvan zijn verboden. Koffie of een sigaret werken bijvoorbeeld oppeppend, alcohol of slaappillen verdoven. Er bestaan dus verboden en toegelaten drugs: illegale en legale drugs. Toch zijn ook het gebruik en de verkoop van legale drugs wettelijk geregeld. In sommige situaties is het gebruik van legale drugs verboden, een sigaret roken in een openbare ruimte is bijvoorbeeld niet toegelaten. Het Drugs ABC (terug te vinden op de website van de Druglijn) geeft een overzicht van de meest voorkomende legale en illegale drugs. Nog ruimer bekeken zijn er niet alleen producten, maar ook bezigheden die als een drug kunnen werken. Denk maar aan gokken, internetten, televisiekijken, gamen.

Wie gebruikt ze? Jong of oud, man of vrouw, arm of rijk, dik of dun, de kans is groot dat iedereen in zijn leven wel te maken krijgt met een of andere drug. Drugs hebben altijd al bestaan (ook al is dat geen reden om ze zomaar te gebruiken). In de loop der jaren of zelfs eeuwen worden sommige drugs populair en raken andere in onbruik. Vandaag leven we in een maatschappij die veel belang hecht aan consumeren. Een gevolg hiervan is dat er nogal wat legale en illegale drugs gebruikt worden. Wie welke drug gebruikt, kan ook verschillen: jongeren zullen misschien eerder een joint roken dan veertigers; wie bureauwerk doet, drinkt misschien meer koffie dan een arbeider; vrouwen roken meer dan mannen; bejaarden slikken meer slaap- en kalmeringsmiddelen dan jongeren. Of en welke drug iemand gebruikt, hangt dus van veel dingen af: de cultuur, het gezin waarin men opgroeit, de leeftijd, de job, reclame, de wet, de invloed van vrienden, rijkdom, enzovoort. Toch is het niet zo dat bijvoorbeeld enkel jongeren illegale drugs gebruiken of alle zware drinkers volwassen mannen zijn. Oppassen voor clichés dus. Je kan niet zomaar op elke groep mensen een bijbehorende drug plakken. Laat staan dat het te voorspellen is wie ooit welke drug zal gebruiken.

Wat is gebruik, wat is misbruik? Niet elk gebruik van legale of illegale drugs is meteen ook probleemgebruik. Het is toch niet zo dat iedereen die al eens een glas alcohol drinkt, alcohol misbruikt of er afhankelijk van wordt. Het is belangrijk te beseffen dat dit ook kan gelden voor illegale drugs. Dat je er afhankelijk van kan worden, is trouwens niet het enige risico van drugs. Eén keer te veel gebruiken kan soms voor grote risico’s zorgen (bijvoorbeeld wanneer iemand onder invloed achter het stuur kruipt). Eigenlijk zijn er vier manieren waarop middelen gebruikt kunnen worden, ook al valt de grens daartussen niet altijd even gemakkelijk te trekken: • • • •

kennismaken, experimenteren en af en toe gebruiken regelmatig gebruiken te veel gebruiken misbruik of afhankelijkheid (verslaafd gebruik)

8 Je hebt niet altijd een realistisch zicht op je eigen gebruik. Veel mensen denken dat ze hun gebruik in de hand hebben, terwijl dit niet altijd het geval is.

Komt van gebruik automatisch misbruik? Niet noodzakelijk. Niet iedereen die drugs gebruikt, is voorbestemd om stap voor stap naar een afhankelijkheid te evolueren. Niet elke sigaret leidt automatisch tot afhankelijkheid. Er zijn ook mensen die stoppen met gebruiken of op een bepaalde manier blijven gebruiken (bijvoorbeeld enkel op feestjes) zonder over te stappen naar ‘de volgende stap’ of die zelfs hun gebruik verminderen. Ook zijn er mensen die zwaar in de problemen komen door hun druggebruik, maar niet iedereen die gebruikt, zal er automatisch afhankelijk van worden. Dat hangt niet alleen af van de eigenschappen van de drug zelf, maar evenzeer van de persoon die gebruikt (hoe zit die in elkaar) en de omstandigheden waarin hij gebruikt (hoe ziet zijn of haar leven eruit). Wie aan drugs denkt, denkt aan afhankelijkheid (verslaving). Een drug kan tot afhankelijkheid leiden, dat is een feit. Toch is dat niet het enige risico van drugs of het enige probleem dat door druggebruik kan ontstaan. Er zijn ook juridische risico’s verbonden aan het gebruik van vele legale en illegale drugs. Nog meer dan dat: drugs kunnen sociale gevolgen hebben (bijvoorbeeld voor iemand die van school wordt gestuurd), ze kunnen financiële gevolgen hebben (voor iemand die zijn job verliest), gezondheidsproblemen veroorzaken, meningsverschillen en relatieproblemen uitlokken, enzovoort. Het hangt er bovendien van af wat je als afhankelijkheid bestempelt.

Wat is verslaving of afhankelijkheid? Verslaving is een zwaar woord waar moeilijk een definitie op te plakken is. Het is overigens moeilijk om zomaar uit te maken wanneer iemand verslaafd is. We praten liever over afhankelijkheid. Wie drugs neemt, kan er afhankelijk van worden. Afhankelijk zijn betekent dat je eigenlijk niet meer de baas over jezelf bent. Probleem is dat je als gebruiker vaak zelf moeilijk doorhebt wanneer of in welke mate je drug de controle heeft overgenomen.

Geestelijke (psychische) afhankelijkheid Dit is de sterke band die ontstaat tussen de gebruiker en het middel. De drang om te gebruiken wordt steeds groter. Het kan zover gaan dat op zoek gaan naar of het gebruiken van de drug het enige zinvolle in het leven wordt. Geestelijke afhankelijkheid speelt bij drugproblemen een grote rol. Toch wordt ze vaak onderschat. Als iemand hervalt (opnieuw begint te gebruiken), heeft dat vaak met de geestelijke afhankelijkheid te maken, want die is het moeilijkst te doorbreken.

9

Lichamelijke (fysieke) afhankelijkheid De drang om te blijven gebruiken kan bij sommige drugs ook veroorzaakt worden door een bijkomende lichamelijke afhankelijkheid. Bij alcohol, nicotine, veel geneesmiddelen (vooral slaap- en kalmeringsmiddelen) en heroïne bijvoorbeeld, raakt het lichaam gewend aan het regelmatig gebruiken, zodanig zelfs dat het plots stoppen en/of sterk verminderen van het gebruiken voor onthoudingsverschijnselen kan zorgen. Onthoudings- of afkickverschijnselen kunnen ook voorkomen bij bijvoorbeeld zware gokkers. Wanneer zij niet meer kunnen gokken, klagen ze vaak over angsten, slecht slapen, beven, zweten, prikkelbaarheid … lichamelijke ontwenningsverschijnselen. Mensen kunnen het dus lichamelijk erg moeilijk hebben wanneer ze zichzelf iets moeten ontzeggen waarvan ze afhankelijk zijn, ook al geeft de drug zelf geen lichamelijke afhankelijkheid. De lichamelijke kant van een afhankelijkheid is veel makkelijker op te vangen dan de geestelijke afhankelijkheid. Van bijna elke drug kan men op veertien dagen lichamelijk clean zijn. Maar de geestelijke afhankelijkheid blijft mensen vaak veel langer parten spelen. Opmerking: De lichamelijke en de geestelijke kant van een afhankelijkheid mogen niet gezien worden als twee dingen die los van elkaar staan. Een mens is geen optelsom van lichaam en geest. Die twee zijn sterk met elkaar verbonden (als we ons slecht voelen hebben we al sneller last van lichamelijke kwaaltjes, als we grieperig zijn voelen we ons al snel wat minder goed in ons vel).

Gewenning of tolerantie Bij sommige drugs ontstaat gewenning. Na verloop van tijd neemt het effect van een bepaalde hoeveelheid of dosis af. Dat komt omdat het lichaam de dosis op de duur beter verdraagt en de lever de drug sneller leert afbreken. Om hetzelfde roeseffect te bekomen zullen veel gebruikers een grotere hoeveelheid gebruiken. Als iemand een tijdje stopt met gebruiken verdwijnt de gewenning. Een kleinere hoeveelheid volstaat dan weer om effect te hebben. Neemt men, nadat men ontwend is, toch opnieuw een grote dosis, dan riskeert men een overdosis.

10

XTC

Wat is het? De werkzame stof die in XTC zit, heet methyleen-dioxy-methamfetamine of afgekort MDMA. XTC is dus familie van de speedachtige stoffen of amfetamines. Tegelijk is de scheikundige structuur verwant met die van mescaline, een tripmiddel uit de peyotecactus. Dat verklaart waarom XTC zowel opwekkende, als bewustzijnsveranderende (hallucinogene) effecten heeft. XTC wordt in illegale laboratoria gemaakt en komt in de vorm van verschillende gekleurde pilletjes of capsules op de markt. Toch bestaat XTC ook in poedervorm. Er bestaan honderden varianten van XTC. Vaak worden die designerdrugs genoemd. De pillen en poeders zijn zelden volledig zuiver. Meestal bevatten ze al dan niet aanverwante stoffen.

Manieren van gebruik XTC wordt geslikt. Het wordt immers verkocht als tabletten, pillen of capsules, door gebruikers vaak ‘bollen’ genoemd. De vele varianten verschillen naar inhoud, kleur en vorm. Vaak heeft zo’n pil ook een specifieke afbeelding. De naam van de pil kan naar de kleur, vorm of afbeelding op de pil verwijzen. Zo kan je bijvoorbeeld een 'Duifje', een 'Mitsubishi', een 'Playstation' of,

11 zoals in het stuk, een ‘Dolfijntje’ of ‘Klavertje Vier’ kopen. XTC kan ook als poeder voorkomen. Het wordt dan gesnoven of opgelost in een vloeistof en gedronken.

Waarom wordt XTC gebruikt? Wie XTC slikt, ervaart opwekkende en bewustzijnsveranderende effecten. Zoals bij alle drugs hangt de werking niet alleen van de pil zelf af, maar ook van je conditie, je stemming, je verwachtingen en de omgeving waarin je gebruikt. De XTC-roes verloopt in vijf stappen: De eerste fase is de tintelfase en omvat het eerste uur na inname. Na zo’n half uurtje begint de MDMA te werken. De drug doet je hart sneller kloppen. Bloeddruk en lichaamstemperatuur stijgen, je pupillen worden groter. Sommige gebruikers krijgen een droge mond of keel. Tijdens deze fase voel je tintelingen doorheen je lichaam en kan je je bewegingen soms minder goed coördineren. Je kunt je ontspannen en zweverig voelen en je neemt de dingen intenser waar. Je hebt veel behoefte aan bewegen, praten, dansen en contact met anderen, je voelt je sneller aangetrokken tot de mensen rondom je en krijgt een gevoel van samenhorigheid. Het sterkst zijn de effecten tijdens de rushfase (tweede en derde uur). Gebruikers beschrijven hun ervaringen onder meer als golvende gevoelens van gelukzaligheid, energiestromen of topervaringen. De climax van de plateaufase (vierde en vijfde uur) duurt maar een half uur. Daarna beginnen de effecten te verminderen. Negatieve effecten kunnen al aanwezig zijn in de vorige fasen, maar tijdens de come down-fase (letterlijk 'het naar beneden komen' tijdens het vijfde en zesde uur) treden ze in elk geval op de voorgrond. Je gaat je heel moe voelen. Een vermoeidheid die kan samengaan met slapeloosheid. Je kan last hebben van krampen, een droge keel en mond, hartkloppingen of je kan gaan bibberen. Vaak voel je je ook benauwd, leeg of depressief. Na zeven tot acht uur ten slotte, kom je in de eindfase van de roes. Je kan je moe maar voldaan voelen, maar ook uitgeput en humeurig. Slapeloosheid, stijve spieren, hoofd- of maagpijn kunnen dagen blijven hangen. Dat geldt trouwens ook voor de humeurige, depressieve stemming.

Risico’s Op korte termijn •

Wie XTC slikt bij het uitgaan kan uren na elkaar dansen zonder zich moe te voelen. Door XTC-gebruik stijgt je lichaamstemperatuur en ga je zweten. Als het dan ook nog warm is en je drinkt weinig water, dan kan je lichaam oververhit raken en uitdrogen, met het risico een hitteberoerte te krijgen. Zonder het goed te beseffen kom je dan in een (levens)gevaarlijke situatie terecht. Afkoelen, rusten, en water, frisdranken of sportdrankjes drinken zijn absoluut nodig om oververhitting te voorkomen. Alcohol en energydrinks zijn geen aanrader, omdat ze ook vocht aan het lichaam onttrekken.

•

Je weet nooit wat je slikt. Als een pil vreemde stoffen bevat, kunnen die voor allerlei nare effecten zorgen. Tests van in beslag genomen pillen tonen aan dat pillen vaak als XTC verkocht worden, terwijl ze het in werkelijkheid niet zijn. Dan zit er geen MDMA in,

12 maar iets wat er op lijkt, zoals EVA of MDA. Soms gaat het om totaal andere stoffen, die heel onvoorspelbaar werken, zoals speed, cafeïne of verdovende stoffen. Andere pillen zijn helemaal nep. Een bepaalde vorm, kleur, afbeelding of naam is dus nooit een garantie voor de kwaliteit of de samenstelling. Het is zelfs mogelijk dat twee pillen die er helemaal hetzelfde uitzien een totaal verschillende samenstelling hebben. •

Er bestaan sterke wetenschappelijke aanwijzingen dat XTC veranderingen in de hersenen teweegbrengt. Je kan dingen minder goed onthouden, je minder concentreren en depressief worden. Zelfs bij eenmalig gebruik zouden die effecten kunnen optreden. Door de zeer hoge bloeddruk zou je ook gevaar lopen voor hersenbloedingen. Proeven met mensapen hebben langdurige en wellicht onomkeerbare zenuwschade aangetoond. Dat geeft reden tot bezorgdheid, ook al is niet precies duidelijk in welke mate de resultaten van dit onderzoek ook voor mensen van toepassing zijn.

•

De dag of dagen na XTC-gebruik, kan je last hebben van een kater. Bij de ene blijft dat beperkt tot zich wat slecht in zijn vel voelen, terwijl de andere last kan hebben van prikkelbaarheid, barstende hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid of slapeloosheid.

•

Je kan te veel XTC nemen. Tekenen van een overdosis zijn onder meer hevige hoofdpijn, misselijkheid, braakneigingen, hartkloppingen, pijn in de hartstreek, lage bloeddruk, zeer hoge koorts en bewegingsstoornissen. Mensen met astma, aandoeningen aan hart, lever of nieren, een hoge bloeddruk, suikerziekte of epilepsie lopen extra risico. Bij overdosering kunnen slechte gevoelens je plots overvallen, zodat je het contact met de realiteit verliest en begint te 'flippen'. Ook al is XTC geen echte hallucinogene drug, toch kan je een soort van 'bad trip' (een onaangename, angstaanjagende roes) ervaren.

•

Gebruik van XTC en de sfeer er rond, kan aanleiding geven tot onveilig seksueel gedrag. Ook kan veelvuldig gebruik van XTC leiden tot een verminderd orgasme en tot impotentie.

•

XTC kan het coördinatievermogen aantasten en er voor zorgen dat je minder scherp ziet. Het maakt je ook overmoedig. Rijden onder invloed is dus gevaarlijk, zeker wanneer je na een nachtje uitgaan moe en uitgeput achter het stuur kruipt.

•

Er zijn gevallen bekend waar XTC-gebruik een dodelijke afloop heeft gekend. Over de juiste oorzaak bestaat vaak veel discussie, maar uitdroging, oververhitting, een te hoge dosis of de combinatie van verschillende drugs spelen daar steeds een grote rol in.

Op lange termijn •

In vergelijking met andere illegale drugs is XTC een nieuwkomer, zodat er nog niet veel geweten is over de risico's op langere termijn.Wat wel vaststaat is dat veel XTCgebruikers na verloop van tijd depressief worden. Daarbij horen gevoelens van zinloosheid, leegte, angst- en paniekreacties. Ze hebben dan ook vaak last van paranoïde gedachten en van slapeloosheid. Vanzelfsprekend is dat risico groter bij instabiele, depressieve of angstige mensen. Ook wie een psychotische aanleg heeft, blijft er beter af.

•

XTC kan de lever en nieren beschadigen. Vrouwelijke gebruikers zouden gevoeliger zijn voor infecties van de urinewegen. XTC-gebruikers zouden gemakkelijker verkoudheden en infecties oplopen.

13

Afhankelijkheid Wie XTC gebruikt, wordt niet lichamelijk afhankelijk. Een gebruiker die stopt, heeft dus geen last van ontwenningsverschijnselen, ook al kan hij lichamelijk sterk uitgeput zijn. XTC leidt wel tot geestelijke afhankelijkheid. De hunkering naar het product of het bijbehorende uitgaan, dansen, contacten leggen, kan zelfs vele maanden blijven bestaan. Ook kan de drang om te gebruiken plots weer uitgelokt worden door een bepaalde plaats, omgeving, bepaalde omstandigheden of personen (het zogenaamde 'trigger'-effect).

Wetgeving XTC (meer bepaald MDMA) en tal van aanverwante stoffen vallen onder toepassing van het Koninklijk Besluit van 2 december 1988 tot reglementering van sommige psychotrope stoffen. Men mag in België dus geen XTC in zijn bezit hebben, produceren, invoeren, aankopen of verkopen. Ook iemand de gelegenheid bieden om XTC te gebruiken is strafbaar. De wet zegt niet uitdrukkelijk dat gebruik strafbaar is, maar vermits gebruik ook het bezit van drugs inhoudt, wordt gebruik via een omweg bestraft.

14

GHB

Wat is het? GHB (gamma-hydroxy-butyraat) is een stof die van nature in het menselijk lichaam aanwezig is. GHB werd ooit gebruikt om te verdoven bij operaties en als middel tegen slapeloosheid. Vanwege de bijwerkingen wordt het nu niet meer gebruikt bij mensen. In sommige landen wordt het nog wel gebruikt voor het verdoven van dieren. GHB is een kleur- en geurloze vloeistof met een lichte zoutsmaak die verkocht wordt in kleine flesjes of glazen buisjes. Het wordt soms in poedervorm en in capsules verkocht.

Manieren van gebruik GHB komt meestal voor als vloeistof en wordt dus gedronken. In poedervorm wordt het vaak opgelost en eveneens gedronken. GHB in capsules wordt geslikt.

Waarom wordt GHB gebruikt? GHB wordt veel gebruikt als partydrug. Het zou ook wel eens door sporters gebruikt worden omdat GHB de spiermassa zou doen toenemen. Velen denken dat het een oppeppende drug is,

15 maar GHB heeft een verdovende werking op het centrale zenuwstelsel. De effecten zijn afhankelijk van het lichaamsgewicht van de gebruiker en zijn/haar gevoeligheid en kunnen dus sterk verschillen van persoon tot persoon. GHB dankt zijn populariteit deels aan het feit dat het na gebruik geen katergevoel geeft. Bij een lage dosis raak je in een alcoholachtige roes. Je wordt vrolijk, kalm en ontspannen. Angsten en remmingen verdwijnen, je wordt praterig en raakt opgewonden. Maar er kunnen ook onaangename effecten optreden: problemen met de ademhaling, hartritmestoornissen, duizeligheid, hoofdpijn, misselijkheid, een slap gevoel in de spieren, een suf gevoel, geheugenverlies en overvallen worden door een onbedwingbare slaap. Bij een hogere dosis kan een zeer diepe slaap optreden waaruit de gebruiker gedurende enkele uren moeilijk te wekken is. Bij een overdosis raak je bewusteloos of in coma en kan je ernstige ademhalingsproblemen krijgen. Overdosissen doen zich vrij vaak voor bij GHB-gebruik, vooral wanneer het gecombineerd wordt met alcohol of andere verdovende middelen.

Risico’s van GHB-gebruik Een van de risico’s is dat velen denken dat GHB vloeibare XTC is. GHB heeft echter helemaal niets met XTC te maken, het is geen oppeppende maar een verdovende drug. Het belangrijkste risico van GHB-gebruik is de kans op een overdosis. Die is vrij groot omdat GHB moeilijk te doseren is. Er zit maar weinig verschil tussen de hoeveelheid GHB die het gewenste effect oplevert en de hoeveelheid die een overdosis veroorzaakt. Een klein beetje teveel GHB kan je al in een diepe slaap brengen. Bij nog meer ga je in overdosis, raak je bewusteloos en kunnen er ernstige ademhalingsstoornissen optreden. Daarenboven bestaat de kans op verstikking in braaksel of tong.Vooral de combinatie van GHB met alcohol is gevaarlijk en verhoogt de kans op overdosissen. Het reactie- en coördinatievermogen is na GHB-gebruik nog enkele uren verstoord. Mensen met hart- en vaatziekten, epilepsie, bloeddrukafwijkingen en andere ziekten, lopen grote risico’s bij GHB-gebruik. Veel en langdurig GHB-gebruik kan leiden tot geestelijke en lichamelijke afhankelijkheid.

Wetgeving Het product werd vroeger wel eens verkocht in Belgische smartshops, maar werd in 1996 uit de rekken gehaald. In België is GHB dus verboden. Dat geldt voor meer en meer Europese landen (ondertussen is het bijvoorbeeld ook verboden in Nederland), ook al blijft het in sommige landen wel in de handel verkrijgbaar.

16

CANNABIS

Wat is het? Marihuana en hasj zijn beide afkomstig van de hennepplant (Cannabis sativa).Het werkzame bestanddeel in marihuana en hasj heet THC (tetrahydrocannabinol). Het komt enkel voor in de vrouwelijke cannabisplant. De gedroogde toppen van de vrouwelijke hennepplant noemt men marihuana (of weed/wiet). Marihuana ziet eruit als fijne tot grove thee en varieert in kleur van grijsgroen tot groenbruin. Hasj (of shit) wordt gemaakt van de harsachtige laag waarmee de toppen van de vrouwelijke hennepplant bedekt zijn. Deze kleverige stof wordt op verschillende manieren van de plant losgemaakt en tot een lichtbruine, groenbruine tot zwarte substantie samengekneed.

Manieren van gebruik Marihuana en hasj worden meestal gerookt in de vorm van een gerolde sigaret met een kartonnen filtertje (joint/stick), in een klein pijpje (chillum), in een waterpijp of met een verdamper (vaporiser). Cannabis roken wordt ook wel smoren of blowen genoemd. Soms wordt cannabis verwerkt in cake (spacecake) of thee. De effecten komen dan trager op gang (soms pas na negentig minuten), maar houden ook langer aan dan bij het blowen. Daardoor voel je niet goed wanneer je genoeg hebt om het gewenste effect te bereiken en is de kans veel groter dat het fout loopt. Stukjes hasj gewoon opeten komt ook voor, maar veroorzaakt eveneens vaak ongewenst sterke effecten.

Waarom wordt cannabis gebruikt? De effecten van cannabis kunnen verschillen naargelang de hoeveelheid, de kwaliteit en de manier waarop je cannabis gebruikt, maar zijn ook afhankelijk van je persoonlijkheid, je verwachtingen en de situatie waarin je gebruikt. Marihuana en hasj versterken meestal een bepaald gevoel of een bepaalde stemming. Wie zich goed voelt, zal waarschijnlijk een prettig gevoel van vrolijkheid (een ‘high’ gevoel) en een lichte bedwelming ervaren. Wie angstig of down is, kan zich nog slechter gaan voelen.

17 Je wordt gevoeliger voor licht en je polsslag en ademhaling versnellen. Je kan ook klamme handen krijgen of een zwaar gevoel in armen en benen. Dat heet ‘stoned’ zijn. Soms heb je de neiging om te lachen met onbenulligheden (‘lachkicks’) en krijg je een hongerig gevoel en een sterke drang naar zoetigheden (‘vreetkick’). Gebruikers hebben de indruk dat cannabis hun gedachtenwereld en fantasie stimuleert en hen een positieve kijk op de wereld geeft. THC verhoogt ook de zintuiglijke gevoeligheid en verandert de tijdsbeleving, waardoor gebruikers de realiteit anders beleven.

Risico’s van cannabisgebruik Op korte termijn •

Cannabis versterkt de stemming van het moment. Wie zich slecht voelt, kan zich nog slechter gaan voelen. Bij mensen die psychisch kwetsbaar zijn of aanleg hebben voor psychotische stoornissen, kan cannabisgebruik de problemen uitlokken of verergeren.

•

Een cannabisroes maakt het gebruikers moeilijker zich te concentreren, logisch na te denken en iets te onthouden. Cannabis en werken, studeren of verkeer gaan dus moeilijk samen, ook al hebben gebruikers soms de indruk dat alles vlotter gaat.

•

Cannabis doet je bloeddruk dalen en zorgt voor een snellere hartslag. Dat kan gevaarlijk zijn voor mensen met hartproblemen.

•

Door een te hoge dosis THC kan je duizelig en misselijk worden en soms zelfs flauwvallen. Dat risico bestaat vooral als je cannabis eet, omdat je dan minder goed kan inschatten hoeveel THC je binnenkrijgt. Een te hoge dosis THC kan ook een heleboel negatieve gevoelens opwekken, zoals hevige angstgevoelens, paniekaanvallen, neerslachtigheid, rusteloosheid, verwarring en hallucinaties. Die negatieve gevoelens, waardoor je ‘flipt’, kunnen in de dagen of weken nadien terug de kop op steken.

Op lange termijn •

Langdurig en veelvuldig cannabisgebruik vermindert het concentratievermogen, het geheugen en de leerprestaties. Na het stoppen met gebruiken kunnen deze problemen nog enkele maanden aanhouden voor ze verdwijnen.

•

Wie veel en vaak gebruikt, kan er geestelijk afhankelijk van worden. Dat betekent dat cannabis centraal komt te staan in je gedachten, gevoelens en activiteiten en dat je er moeilijk mee kan stoppen.

•

Langdurig cannabisgebruik houdt geen risico in voor lichamelijke afhankelijkheid, maar kan de gezondheid wel schaden. Roken is slecht voor de gezondheid. Dat geldt ook voor cannabis roken. Een joint bevat veel meer teer dan een sigaret. Zelfs wie cannabis puur rookt (zonder tabak), krijgt veel meer teer binnen. Daarom loop je het risico om een longziekte (bronchitis, longkanker, ziekte aan de luchtwegen) of hartproblemen te krijgen. Bovendien inhaleren veel cannabisrokers de rook dieper, wat de schadelijkheid nog vergroot. Wie cannabis met tabak rookt, kan ook lichamelijk afhankelijk worden van de nicotine uit de tabak.

18

CANNABIS, ANDERE ILLEGALE DRUGS & DE WET

De wet van 2 juni 2003 Na vernietiging van artikel 16 van de nieuwe drugwet 2003 door het Arbitragehof op 21 oktober 2004 verscheen in het Staatsblad van 31 januari 2005 een nieuwe Gemeenschappelijke Richtlijn die een voorlopig antwoord biedt op de vernietiging van artikel 16. Minderjarigen (-18), cannabis, andere illegale drugs & de wet De nieuwe wetgeving is niet van toepassing op minderjarigen. Voor hen is cannabis verboden en er wordt altijd een proces-verbaal opgemaakt, net zoals voor andere illegale drugs. • • •

De POLITIE verwittigt de ouders, maakt altijd een proces-verbaal op en bezorgt dit aan het parket. Het PARKET beslist tot seponering zonder meer (1), tot seponering met voorwaarden (2) of doorverwijzing naar de jeugdrechter (3). De JEUGDRECHTER geeft een berisping (4) of beslist tot ondertoezichtstelling (5) of plaatsing (6).

1. Seponering De zaak wordt zonder gevolg geklasseerd omdat de feiten onbelangrijk of onvoldoende aanwijsbaar zijn. Deze beoordeling kan van arrondissement tot arrondissement verschillen.

19 2. Seponering met voorwaarden Mogelijke voorwaarden zijn: vrijwillige hulpverlening, deelneming aan een vorming, vergoeding van schade, ... 3. Doorverwijzing naar de jeugdrechter De minderjarige ontvangt een dagvaarding om samen met de ouders voor de jeugdrechter te verschijnen. 4. Berisping De minderjarige krijgt een opmerking en ouders worden aangemaand tot beter toezicht op de jongere. 5. Ondertoezichtstelling De sociale dienst van de jeugdrechtbank ziet toe op de naleving van gestelde voorwaarden, namelijk vorming, therapeutische begeleiding of gemeenschapsdienst. 6. Plaatsing De jongere wordt opgenomen in een instelling voor bijzondere jeugdzorg of een gemeenschapsinstelling (dit is een gesloten instelling). De minderjarige blijft tot zijn/haar 18de onder toezicht van de sociale dienst van de jeugdrechtbank, ook na het beëindigen van de plaatsing. Maatregelen genomen tegen minderjarigen worden in het strafregister van de betrokkene gebracht, maar ze worden nooit vermeld in het bewijs van goed gedrag en zeden, en ook niet in het gemeentelijk register.

Meerderjarigen, cannabis, andere illegale drugs & de wet Cannabis is verboden, maar bezit van cannabis voor persoonlijk gebruik (maximumhoeveelheid 3 gram/ één geteelde plant) door een meerderjarige wordt de laagste vervolgingsprioriteit gegeven, uitgezonderd wanneer bezit gepaard gaat met: * verzwarende omstandigheden (1); * verstoring van de openbare orde (2); Bij vaststelling van bezit zal wel een vereenvoudigd proces-verbaal worden opgesteld, waarin onder andere worden opgenomen: * plaats en datum van de feiten * aard van de feiten (type en hoeveelheid van product) * volledige identiteit van de dader * samenvatting van zijn versie van de feiten Vaststelling van bezit voor persoonlijk gebruik geeft geen aanleiding tot inbeslagname van de cannabis. Zij blijft in het bezit van de betrokkene, tenzij deze er vrijwillig afstand van doet. 1. Verzwarende omstandigheden artikel 2bis van de wet van 24 februari 1921. * misdrijven gepleegd ten aanzien van minderjarigen, waaronder: cannabisgebruik of – verhandeling in aanwezigheid van minderjarigen, minderjarigen aanzetten tot cannabisbezit of -gebruik...

20 * de dader is lid van een vereniging die drugs levert. * de dader veroorzaakt door cannabisgebruik bij anderen een ongeneeslijke ziekte, blijvende arbeidsongeschiktheid, verlies van een orgaan, zware verminking of de dood. 2. Verstoring van de openbare orde * bezit in een strafinrichting of instelling voor jeugdbescherming. * bezit in een onderwijs- of gelijkaardige instelling of in hun onmiddellijke omgeving. Dit zijn plaatsen waar leerlingen zich verzamelen of elkaar ontmoeten (bv. halte openbaar vervoer of park in nabijheid van school). * ostentatief bezit in een openbare plaats of plaats die toegankelijk is voor het publiek (bv. ziekenhuis) De procureur zal rekening houden met lokale omstandigheden en kan een bijzondere richtlijn verspreiden naar aanleiding van massabijeenkomsten (vb. festival). Indien bezit gepaard gaat met verzwarende omstandigheden of verstoring van de openbare orde wordt altijd een gewoon proces verbaal opgemaakt. • • •

De POLITIE maakt proces-verbaal op en bezorgt dit aan het parket. Het PARKET beslist tot seponering (1), minnelijke schikking (2), praetoriaanse probatie (3) of doorverwijzing naar de correctionele rechtbank (4). De CORRECTIONELE RECHTBANK beslist tot geldboete en/of gevangenisstraf.

1. Seponering De zaak wordt zonder gevolg geklasseerd. De overtreder krijgt wel een waarschuwing van de politie en wordt eventueel doorverwezen naar de gespecialiseerde hulpverlening. 2. Minnelijke schikking De zaak wordt afgehandeld in de vorm van een geldboete. 3. Praetoriaanse probatie Onder bepaalde voorwaarden (naleving van bepaalde afspraken) vindt er geen verdere vervolging plaats. 4. Doorverwijzing naar de correctionele rechtbank Het parket maakt de zaak over aan de correctionele rechtbank. 5. Geldboete en/of gevangenisstraf De correctionele rechtbank blijft bevoegd voor bestraffing van cannabisbezit voor persoonlijk gebruik, ook al is sinds de wet van 2 juni 2003 de correctionele straf vervangen door een politionele straf (gelijklopend met de bestraffing zoals beschreven in de wet op de beteugeling van de dronkenschap). Er worden vier categorieën onderscheiden: * geldboete van €15 tot € 25 voor een eerste overtreding; * geldboete van € 26 tot € 50 in geval van herhaling binnen een jaar na de eerste overtreding;

21 * gevangenisstraf van 8 dagen tot 1 maand en een geldboete van €50 tot €100 in geval van nieuwe herhaling binnen een jaar na de tweede veroordeling; * gevangenisstraf van 3 maanden tot 1 jaar en/of geldboete van €1000 tot €100 000 bij openbare overlast. Alle bedragen te vermenigvuldigen met 5 krachtens de wet van de opdeciemen. Gaat cannabisbezit gepaard met verzwarende omstandigheden, dan blijven de bepalingen van de bestaande wet volledig van toepassing: geldboete en/óf gevangenisstraf. Bij invoer, vervaardiging, vervoer en aanschaf van cannabis niet voor persoonlijk gebruik geldt nu een strafverzwaring: thans moet de rechtbank steeds en een geldboete en een gevangenisstraf uitspreken, daar waar vroeger enkel een geldboete of een gevangenisstraf of beide uitgesproken werden. Andere illegale drugs dan cannabis: altijd proces-verbaal en inschakeling van het parket, en eventuele doorverwijzing naar de correctionele rechtbank. Op het niveau van de correctionele rechtbank geldt het strafrecht zoals beschreven in de wet van 24 februari 1921, mét een verzwaring: geldboete én gevangenisstraf. Noot: volgende zaken waren al verboden en blijven dat: • cannabis verkopen of gratis uitdelen (dealen) • rijden onder invloed van cannabis De nieuwe wet van 2 juni 2003 beklemtoont het belang van hulpverlening (versus bestraffing). In elk gerechtelijk arrondissement zal een case manager justitie aangesteld worden, die een lijst van therapeutisch adviseurs samenstelt en die op vraag van het parket of de onderzoeksrechter personen voor therapeutisch advies doorverwijst. De therapeutisch adviseur stelt vast of een behandeling nodig is, en zo ja, van welke aard die kan zijn.

Alle tekstmateriaal De DrugLijn/ VAD © VAD 2003

22

Evaluatie Schoolvoorstellingen Naam school: …………………………………………………………………………. Klas: …………………………………………………………………………………… Naam leerkracht: ……………………………………………………………………….. Titel voorstelling: ……………………………………………………………………. Datum en uur: ……………………………………………………………………….

Oordeel van de leerkracht 1. Beantwoordde de voorstelling aan uw verwachting? ja niet helemaal neen 2. Was u door de voorstelling geraakt? ja niet helemaal neen 3. Kan u uw waardeoordeel geven over: inhoud goed pedagogische waarde goed artistieke kracht goed vormgeving (decor, licht, …) goed spel van acteurs/muzikanten goed tekst en taal goed

matig matig matig matig matig matig

slecht slecht slecht slecht slecht slecht

Heeft u hier opmerkingen over? …………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………..

Reacties van de leerlingen 1. Hoe reageerden de leerlingen op de voorstelling? onverdeeld positief gematigd positief meningen verdeeld pos/neg onverdeeld negatief gematigd negatief onverschillig

23 2. Wat kwam in hun reacties het sterkst aan bod het verhaal het spel van de acteurs, muzikanten, … het decor, de kostuums de muziek, het geluid de belichting andere: ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….. 3. Was de voorstelling volgens u geschikt voor de beoogde leeftijdsgroep? ja neen, beter geschikt voor oudere leerlingen neen, beter geschikt voor jongere leerlingen

Voorbereiding van de voorstelling 1. Hoeveel tijd besteedde u in de klas ongeveer aan de voorbereiding van de voorstelling? ……………………………………………………………………………………………………… 2. Welke elementen heeft u behandeld? inhoud kenmerken van het theater andere: ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………….. 3. Welke methoden gebruikte u daarbij? leerkracht vertelt spelsituaties klasgesprek creatieve expressievorm andere: ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

Lesmateriaal 1. Gebruikte u het voorbereidingsmateriaal van de productie, indien beschikbaar? ja neen 2. Hoe vond u dat materiaal? goed redelijk bruikbaar slecht

24 3. Welke informatie verwacht u vooral van het lesmateriaal? korte inhoud van de voorstelling achtergrondinformatie over het gezelschap/makers vormkenmerken van de voorstelling voorbereidingsmogelijkheden verwerkingsmogelijkheden Andere opmerkingen over het geleverde materiaal: ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

Verwerking van de voorstelling 1. Hoeveel tijd besteedde u aan de verwerking van de voorstelling? ……………………………………………………………………………………………………… 2. Konden de leerlingen hun indrukken over de voorstelling goed verwoorden? ja sommigen wel niet echt helemaal niet 3. Waarop lag de klemtoon bij de verwerking? inhoud thema’s emotionele verwerking theatertechnische bespreking, vormgeving Opmerkingen of suggesties: ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… met dank aan An Joseph (CC de Warande, Turnhout ) en Maaike Vanderhaegen (CC ’t Gasthuis, Aarschot)

Eén van onze drijfveren is theater te maken dat aanzet tot dialoog. We vernemen dan ook graag uw mening over onze voorstelling(en). En vooral: de mening van uw leerlingen, ons publiek. Daartoe kan u hen steeds verwijzen naar onze website: www.barreweldaad.be, waar iedereen in ons gastenboek zijn al dan niet gezouten reacties, vragen, ontboezemingen, banbliksems en dies meer kwijt kan.

Barre Weldaad vzw, Lamorinièrestraat 252, B-2018 Antwerpen tel./fax +32 (0) 3 230 02 73 ~ gsm +32 (0) 477 72 28 84 e-mail [email protected] ~ www.barreweldaad.be