Van drie Pepergangers namen we de afgelopen periode afscheid. Deze Peperclip begint daarom met drie IN MEMORIA, waarin we hen noemen en gedenken

24e jaargang nr.7 • 11 oktober 2015

informatieblad van de OVG

VAN DE REDACTIE Van drie Pepergangers namen we de afgelopen periode afscheid. Deze Peperclip begint daarom met drie IN MEMORIA, waarin we hen noemen en gedenken. We zijn op weg naar de afsluiting van het kerkelijk jaar en het begin van Advent. In de rubriek OVER KOMENDE VIERINGEN vind je alle informatie. In de rubriek GEZICHTEN HEBBEN NAMEN presenteren weer 5 Pepergangers zichzelf. Verder lees je over het Peperjubileum in 2016, over Pepercenten en –tuinen en – korrels en – poëzie en – bloemen; over een terugkerende zeiler; over workshops, lezingen en symposia; over een project in Ghana; over het ingewikkelde van auteursrechten; over kleding- en voedselbanken ………. en nog zo veel meer! Kortom, neem een middag vrij om de Peperclip van a tot z te lezen! Veel leesplezier! Kopij-leveranciers, dankjulliewel! Blijf ons informeren; dan blijven wij redigeren.

Redactie Peperclip, Anne Hesseling & Aart Jan de Geus

BESCHERMENGEL-ICOON

Herineringen aan en van Anje Noorman

IN MEMORIAM ANJE ANDREA NOORMAN Op 20 augustus 2015 namen we in de Pepergasthuiskerk afscheid van Anje Noorman

Tijdens de afscheidsviering, die zij grotendeels samen met ons had voorbereid, vierden we haar leven. Sinds 1992 was Anje betrokken bij de vieringen in de Peper. Ze ging op het koor en kwam daardoor in de vieringen die haar raakten. We maakten met het gezin de overstap van de Gereformeerde Kerk in Haren naar de Oecumenische Vieringen Groningen in de Pepergasthuiskerk. We voelden ons er als gezin thuis en in de loop der jaren heeft Anje zich, naast het koor, sterk verbonden met de pepergemeenschap. Ze nam deel aan de tekstgroep, bereidde vieringen voor, verzorgde meerdere keren de overweging. Ook heeft ze een aantal jaren meegespeeld in het ‘Peperbandje’ Freilach. Ze heeft aan de wieg gestaan van de Peperclip en heeft vele jaren in de redactie gezeten. De paaskaarsen bestelde ze en ze startte de traditie voor personaliseren van de huwelijk- en doopkaarsen. Dat zij gevraagd werd om presbyter te worden in deze gemeenschap, dat heeft zij als zeer bijzonder ervaren. Haar icoon Christus Pantocrator hangt onder de gedachtenislamp in het liturgisch centrum. Iconen namen een belangrijk deel in van haar vrije tijd. Eerst volgde ze cursussen en later gaf ze zelf cursussen icoonschilderen bij ons thuis. Voor bijzondere gelegenheden (b.v. geboorte van een kleinkind of een project in Afrika) schilderde ze speciaal een icoon. Voor haar voettocht Santiago de Compostella in 2006 maakte ze een kleine reisicoon. Deze icoon is met haar mee op reis en ligt bij haar in de mand. Op de liturgie van Anje’s afscheidsviering drukten we een foto van haar af. Hierop is ze te zien met haar beschermengel-icoon, een icoon die ze vorige zomer voor haar operatie schilderde. Tijdens haar ziekzijn, en zeker ook toen we voor de zomer vernamen dat haar leven in een paar weken zou eindigen, heeft zij (en wij) veel steun ervaren van de pepergemeenschap. Vele bloemen, kaarten en gedichten kwamen dagelijks binnen. Wij zijn dankbaar voor deze steun en dankbaar voor het mooie afscheid dat we samen bewust konden vormgeven. Albert, Bernie, Annemieke, Wolter en Geeske Meems

Die mij droeg op adelaarsvleugels die mij hebt geworpen in de ruimte en als ik krijsend viel mij ondervangen met uw wieken en weer opgegooid totdat ik vliegen kon op eigen kracht

---------------------------------------------------------------------------------------------------------Wij willen iedereen hartelijk bedanken voor de grote belangstelling tijdens het ziekteproces van Janny en bij haar overlijden. Het heeft ons erg bemoedigd en getroost. Fré Wieringa en de kinderen ----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Henk van der Spoel schreef het In Memoriam

IN MEMORIAM JANNY WIERINGA – HEINEMAN 31 oktober 1936 – 30 augustus 2015

Op 4 september ‘15 namen we, in Assen, afscheid van Janny Wieringa.

Met een lied kun je dat hebben: het lijkt wel voor jou geschreven. Het lied “Die mij droeg op adelaarsvleugels”, dat was háár lied. Zo heeft zij haar leven ervaren. Ik denk dat ze het ook liever zong dan uitlegde. Ze was niet zo’n prater over haar eigen innerlijk. Of toch wel? De vrouwengespreksgroep, die ook bleef bestaan toen de Peper begon, was voor haar een bijzondere plek om bezig te zijn met (bijbel-)teksten, met zienswijzen, met betekenis en vooral: ontdekken wat het voor jezelf als mens, als vrouw, kon betekenen. Op een andere manier, maar evenzeer inspirerend was de schildergroep waar zij jarenlang deel van uitmaakte. Kritisch en met veel aandacht was zij bezig met de dingen die haar raakten. Het heeft haar erg geholpen in en na de periodes waarin ze ernstige hartklachten kreeg en later de kanker waaraan ze overleden is. Misschien tekent het wel een zekere kentering in haar leven. Milder geworden, ontvankelijker. Met Fré en hun vier kinderen. En misschien wel het meest zichtbaar geworden toen die kinderen ook kinderen kregen. Zelf was ze zes jaar toen ze, tot aan de bevrijding, in een Jappenkamp in Indonesië terecht kwam. Een ontwrichtende ervaring die een paar decennia later in alle hevigheid weer ontwrichtend op de voorgrond kwam. En als ik krijsend viel, daar kun je je wel iets bij voorstellen in haar leven. Maar het tekent haar dat ze, onzegbaar en misschien alleen te zingen, zich ook ondervangen voelde met uw wieken. En die slotzin had ze zelf wel kunnen schrijven: vliegen op eigen kracht. Dat wou ze het allerliefste. Het is voor veel Pepergangers een heel vertrouwd beeld dat ze vrijwel wekelijks bij de vieringen was. Ze plaatste zich niet op de voorgrond, maar in kleinere kring bleek ze een scherpe blik te hebben, kon ze heel duidelijk haar zegje doen en was ze inspirerend door haar humor. Betrokken en betrouwbaar. En als je naar de laatste jaren kijkt, moet je ook zeggen: dapper. Afgelopen juni toch nog naar hun geliefde vakantieplek Vlieland geweest. Maar eerder teruggekomen, want ze werd steeds zieker en zwakker. De laatste weken lag ze op bed in de kamer en daar is ze ook overleden. Thuis. Weken met veel verdrietige en ook met veel mooie uren. De afscheidsdienst was in Assen, de plek waar ze ooit met Fré begon. Hun kinderen hebben iets gezegd. Ook dit: Terima kasih mama, bedankt.

Namens de Pastoraatsgroep schreef Wim Broersma het In Memoriam De redactie heeft, helaas, geen foto van Johannes

IN MEMORIAM JOHANNES SCHIPPER 22 september 1948 - 3 oktober 2015

Op 9 oktober ’15 is in kleine kring afscheid genomen van Johannes.

Aan een moeizaam leven is een einde gekomen ………….. Het laatste jaar heeft Johannes gewoond in de Pelster, voorheen Pelsterhof. Ruim 7 jaar heeft hij onze vieringen bijgewoond. Dan zat hij onder het gedachtenisdoek. In onze gemeenschap had hij zijn plaats, hij voelde zich welkom. Ook in het contact met verschillende mensen die hem aandacht gaven. De OVG was voor hem heel belangrijk, al was hij het natuurlijk niet altijd eens met wat gebeurde. En dat liet hij soms blijken ook. De laatste jaren heb ik hem namens onze gemeenschap regelmatig bezocht. Meerdere mensen bezochten hem, waar hij heel blij mee was. Met de kaarten die hij kreeg, waaruit aandacht sprak en medeleven. Zijn leven heeft zich afgespeeld binnen uitersten. Je kon met hem praten over leven en dood. Over zijn ziekte en zijn verslaving. Over zijn emoties die daaronder lagen: zijn angsten, zijn eenzaamheid en schuldgevoel, de schaamte die hij voelde. Soms haalde hij Job aan, de Job uit de bijbel die geslagen werd en weer opstond. Soms spraken we over het leven hierna: misschien een beter leven, zo hoopte hij. Johannes werd er rustig van. En stil. We konden ook sámen stil zijn, in vertrouwen, in aandacht voor wat wezenlijk is. Op 3 oktober heb ik hem voor het laatst bezocht. Hij zei toen: “de mensen in de Peper zal gevraagd worden te gaan staan en dan zal mijn naam genoemd worden ........” Ik kon dat alleen maar beamen: dat klopt Johannes. Jouw naam zal worden genoemd, en in de gebeden zal jij worden gedragen. En op de zondag van Allerzielen zal jouw naam weer genoemd worden, en bijgeschreven op het gedachtenisdoek. Opdat jij niet vergeten wordt. Hij keek mij aan en straalde, en zei: “dat is mooi, het is goed”. Dat Johannes moge rusten in vrede

OVER KOMENDE VIERINGEN (1) ……………. ============================================================== ZONDAG 18 OKTOBER 2015 en ZONDAG 25 OKTOBER 2015 Thema: Twee vieringen in de reeks ‘Waar woont God?’ Als motto voor de viering van 18 oktober is gekozen: ‘In verbinding’. In deze viering wordt het huwelijk van Peter Rippen en Machteld Rippen-Veenker ingezegend. Medewerking wordt verleend door Alberte van Ess, wijkpredikante in Beijum. In de viering van 25 oktober wordt onder de titel ‘God is niet thuis’ aandacht besteed aan enkele kanttekeningen die te maken zijn bij wat in eerdere vieringen over ‘Waar woont God?’ gezegd is. Wat doe je als je meent te weten waar God woont en Hij/Zij is niet thuis? Is God altijd te vinden als je Hem/Haar nodig hebt? En wat zoek je dan? Zoeken we misschien op de verkeerde plaats? Woont God wel op een plaats? En hoe weet je of God bij je (geweest) is? Vragen die het waard zijn om bij stil te staan. Of misschien juist om op weg te gaan. Namens de voorbereidingsgroep, Ineke Molenkamp -----------------------------------------------------------------------------------------------------ZONDAG 1 NOVEMBER 2015 Thema: Allerzielen Naar goed gebruik wordt in veel kerken Allerzielen gevierd op 2 november en Allerheiligen op 1 november. Dit jaar vieren we beide feesten op zondag 1 november. In de Peper hebben we ervoor gekozen de gedachtenis aan onze overledenen te vieren met het feest van Allerzielen. Deze viering heeft in de kerk zeer oude wortels die teruggaan op voor-christelijke tijden. Tegenwoordig is het boven alles gedachtenisfeest, dat de kerk nu al eeuwen viert, en dat wij ook al vanaf het begin in de Peper vieren. In de viering van 1 november noemen we de namen van de overledenen van dit jaar. We steken voor hen een kaars aan en geven die mee aan familie. In het bijzonder staan we ook stil bij de tallozen die ongekend in onze wereld – veraf en dichtbij, dagelijks en soms maar even – in ons beeld verschijnen als naamloze doden, slachtoffers van de vele vormen van geweld. Door samen te zingen, te luisteren naar troostende woorden en door brandende kaarsen hopen we stil te staan bij dood, pijn, en verlies. Om getroost en bemoedigd weer verder te kunnen gaan. De voorbereidingsgroep Pieta Ettema - Marika Meijer - Rita Rouw - Henk Bodewitz

OVER KOMENDE VIERINGEN (2) ……………. ============================================================== ZONDAG 8 NOVEMBER 2015 Thema: Kan het ook anders? Verandering als zodanig, is belangrijk voor het leven. Maar sommige veranderingen die op dit moment gaande zijn in de wereld om ons heen, zoals de aantasting van het milieu, gaan te snel en zijn te groot. Deze veranderingen gaan vroeg of laat een effect hebben op de kwaliteit van ons eigen leven, en op de kwaliteit van de levens van onze kinderen en kleinkinderen. Uit welbegrepen eigenbelang moeten we dit proces doorbreken. Hoe doen we dat? Dat vragen we ons af in de viering op 8 november. Hoe kunnen we onze eigen kennis, energie of ervaring inzetten om patronen te doorbreken, en dingen anders gaan doen? Hoe maken we de (Peper)gemeenschap groener? Neem jouw tip mee naar de viering en deel een goed idee, want dit probleem lossen we alleen samen op! Werkgroep “Einden der Aarde” -----------------------------------------------------------------------------------------------------ZONDAG 15 NOVEMBER 2015 Thema: Vergeten woorden ‘zwijgzaamheid’ Het woord van deze viering is zwijgzaamheid. Deze zwijgzaamheid kent een Groninger en monastieke variant. De eerste heeft met een volksaard te maken en de andere met een gelofte. We gaan dit woord vanuit beide kanten belichten. We gaan nog iets anders doen in deze viering. We gaan die zwijgzaamheid zelf proeven. Woorden kun je ook proeven. Ook laten we aan de hand van de wijsheid van Prediker en Jezus zien wat de Bijbel ons leert als het gaat om een zwijgzame soort van ‘zijn’ te betrachten. In een wereld vol holle woorden en overdaad aan lawaai is er bij veel mensen een verlangen naar het zwijgzame, zo zullen we zien. Het zwijgzame is prachtig verwoord door Etty Hillesum toen zij schreef: “Men moet, ondanks de vele mensen en de vele vragen, altijd een grote stilte met zich meedragen waarin men zich terugtrekken kan.” (Etty Hillesum / 29 maart 1942). Wat is dit voor stilte en wat is de aard van dat terugtrekken? Kun je dat leren en wat verandert er in onszelf en onze relaties als we die zwijgzaamheid oefenen? De voorbereidingsgroep Liesbeth Fransen, Mirjam van Hijum en Sytze Ypma

OVER KOMENDE VIERINGEN (3) ……………. ============================================================== ZONDAG 22 NOVEMBER 2015 Thema: Heeft de Peper nog wel toekomst? Zo ja, hoe dan? Het jaarthema van het kerkelijk jaar 2014/15 is: hoe het was - hoe het is - hoe het zal zijn? Op 22 november houden we de laatste viering van het kerkelijk jaar en willen wij naar de toekomst kijken. De toekomst van onze Peper, wat verwachten wij van de Peper anno 2025, wat vinden wij belangrijk om in vieringen overeind te houden, hoe kijken jongeren naar onze vieringen? Het zal een spannende viering worden. In plaats van een overweging zal dit een interview-viering worden. We hopen dat velen van u hierbij aanwezig zijn. De voorbereidingsgroep ------------------------------------------------------------------------------------------------------------ZONDAG 29 NOVEMBER 2015 en ZONDAG 6 DECEMBER 2015 e e Thema: 1 en 2 Advent ‘Als alles donker is……..’ Over Rafaël en Michaël In de donkere dagen voor Kerst zoeken we dit jaar naar het licht en de kracht van de aartsengelen. De dienaren van God die in Bijbelverhalen mensen genezen, beschermen, informeren en inspireren. Zijn ze er nog – en herkennen we ze gewoon niet – of zoeken we op de verkeerde plaatsen? Vanuit de verhalen die de Bijbel ons aanreikt gaan wij op zoek in onze eigen tijd. Op 29 november lezen we hoe Tobias met de aartsengel Rafaël op reis gaat, in het Bijbelboek Tobit. Samen reizen ze van het donker naar het licht, en vinden ze genezing. Het leven lijkt in dit boek wel heel eenvoudig! Maar soms zijn dingen ook gewoon eenvoudig, als we ons best er maar voor doen en het willen zien…. Op 6 december lezen we over oorlog in de hemel. De aartsengel Michaël bestrijdt in het Bijbelboek Openbaring de grote draak, wint en laat hem op aarde neerwerpen. Kunnen wij een beroep doen op deze moed en dit doorzettingsvermogen, op deze steun, als wij zelf worstelen met tegenslag of weerstand in ons leven? Kom met ons naar engelen zoeken! De Adventvoorbereidingsgroep: Martha Akkerman, Ale Bakker, Michelle Biesma, Annemieke ter Brugge, Alette Florijn, Wim Opgelder, Else Marijke Schot, Marijke van der Stigchel en Lida Weeda

VAN HET OVG – PEPER-BESTUUR (1) ============================================================== HVDVII Wat is dat? Dat is: Heel Veel Dank Voor Ieders Inzet! Het bestuur wil langs deze weg haar dank uitspreken voor de grote inzet van de vele vrijwilligers voor de OVG/Peper. We zijn ons zeer bewust dat zonder die grote betrokkenheid, en medewerking op allerlei manieren van velen, er geen vieringen gevierd kunnen worden en dat er daarnaast geen gemeenschap kan bestaan. Daarbij denken we aan de commissarissen van dienst, de mensen van de koffie, gastvrouwen en gastheren, zij die collectedoelen initiëren, iedereen die zich met het voorbereiden van en de vieringen bezighoudt, de creatieve redacteuren van de Peperclip, diegenen die de website up-to-date houden, de bloemen van elke zondag, het pastoraat, de koorzangers van de Peper, de ouders van de kindervieringen, de Peperproatgroep, werkgroepen, iedereen die meedenkt en vele anderen ……………… Bestuurswisseling Na lange tijd met veel plezier bestuursleden van de OVG te zijn geweest, hebben Tiddo Nieboer en Marijtje van Duijn de hamer en de pen neergelegd. Zij worden opgevolgd door twee zeer ervaren bestuurders: Janita Rutgers als voorzitter ad interim, en Koos van Huis als secretaris van het stichtingsbestuur. Jubileumviering OVG Oktober 2016 is het zover; dan bestaat de OVG 25 jaar. Om aan dit heuglijke feit ruime aandacht te geven heeft het bestuur een aantal Pepergangers om advies gevraagd. Dat heeft geresulteerd in een heel praktisch advies, dat het bestuur graag volgt en in de komende maanden gaat uitvoeren. De adviesgroep o.l.v. Aart Jan de Geus, bestond uit Minke Harryvan-van Loon, Rob Rutgers, Wiebe Schoonhoven, Anne Hesseling en Mariëtte Bork. Graag informeren we jullie over de onderdelen van dit plan dat de komende maanden vorm moet krijgen. Het jubileum zal het eerste weekend van oktober 2016 plaatsvinden, waarbij er in de aanloop hiernaartoe 3 aanloopvieringen georganiseerd worden, om iedereen zoveel mogelijk mee te nemen op weg naar het uiteindelijke lustrum. Op zaterdag 1 oktober zal er een jubileum-congres georganiseerd gaan worden, dat zal uitmonden in een receptie en aansluitend een jubileumfeest op zaterdagavond. Hiervoor is inmiddels ook al ruimte gereserveerd in de Watertoren en in het Paleis in Groningen.

VAN HET OVG – PEPER-BESTUUR (2) ============================================================== Op zondag 2 oktober zal dan de feitelijke jubileumviering plaatsvinden. Ten slotte is het ook de bedoeling dat we een jubileumboek gaan uitbrengen om de afgelopen 25 jaar in woord en beeld voor alle huidige Pepergangers en het nageslacht vast te leggen. Kortom, een ambitieus en zeer inspirerend plan, waarvoor reeds diverse Pepergangers zich hebben aangemeld om dit werkelijkheid te laten worden. Diet Kunst zal, als jubileumcoördinator, de jubileumkar gaan trekken, waarvoor wij haar als bestuur zeer dankbaar zijn. Gedurende het komende jaar informeren we u regelmatig over de voortgang van alle plannen. Mocht u zin hebben gekregen mee te doen met een van de deelprojecten, dan kunt u zich melden bij Diet Kunst. Haar e-mailadres is [email protected]. Marijtje van Duin - Rita Rouw - Teus van Laar

MEDEDELINGEN – AANKONDIGINGEN (1) …………………… ============================================================== Inzwaaien bij thuiskomst na droomreis e

In 2012, drie jaar geleden, besloot Peperganger van het 1 uur, Aldert Hesseling, zijn droom te verwezenlijken: een reis om de wereld met zijn zeilboot. Af en toe kwam hij heel even terug en ook even ‘buurten’ in de Peper. Binnenkort komt onze wereldzeiler definitief terug in Groningen. Wil je erbij zijn? Dat kan! Wanneer? zaterdag 31 oktober 2015 Hoe laat? ± 15.00u (zeil-windkracht-afhankelijk) Waar? Haven GMC - Eemskanaal Nz 70 - 9713 AB Groningen -----------------------------------------------------------------------------------------Wat doet DoReCafé in het najaar 2015 De kracht van mildheid Onze complexe wereld lijkt zich te verharden: harde meningen, religieus extremisme, verdieping van de kloof tussen arm en rijk, een samenleving van twee snelheden, waarin je meedoet of langs de zijlijn staat. Het zijn de angstige bewegingen in een onherbergzaam samenleven, waar iedereen zijn veilige hoekje opzoekt en beschermt. Maar de schuilplek wordt een bastion, de ander een vijand. Bewoners in dezelfde straat, maar van een andere wereld. Toch roept verharding ook andere krachten wakker. Bijvoorbeeld op de rafelranden van onze wereld, waar mensen de kracht niet hebben om zich te beschermen. Daar en op andere plekken ontstaat weer ruimte voor toenadering, voor kwetsbaarheid: voor speelruimte om het leven te delen, om te laten zijn, te laten gebeuren. Dit is de kracht van mededogen, van barmhartigheid, liefde en ruimte, een rustpunt in dat onherbergzame spel van harde krachten, met andere ogen kijken zodat er een andere werkelijkheid groeit. Deze kracht, de kracht van mildheid, willen we met elkaar verkennen in haar essentie, in muziek, in begeleiding en in religieus leven. Wanneer, wat, waar?  22 oktober ’15 / 20.00u Een reis in de kwetsbare maar krachtige wereld van de muziek Doopsgezinde Kerk - Oude Boteringestraat 33 - 9712 GD Groningen  19 november ’15 / 20.00u De wijsheid van het kloosterleven Doopsgezinde Kerk - Oude Boteringestraat 33 - 9712 GD Groningen  28 september ’15 / 20.00u De kracht van mildheid Remonstrantse Kerk - Coehoornsingel 14 - 9711 BS Groningen  9 november ‘15 / 14.00u De zachte kracht van levensbegeleiding Remonstrantse Kerk - Coehoornsingel 14 - 9711 BS Groningen

MEDEDELINGEN – AANKONDIGINGEN (2) …………………… ============================================================== Aankondiging Lunch van de Pepertuin 18 oktober 2015. Op zondag 18 oktober is het zo ver. De koffiekamer wordt rond 12 uur weer ingericht als gezellige eetzaal. De hele zomer heeft u al kunnen genieten van de oogst uit de Pepertuin. Tijdens de lunch van de Pepertuin zullen we soep en brood serveren. Je bent van harte uitgenodigd om mee te eten. Je hoeft je niet van te voren op te geven. Werkgroep Einden der aarde + de Tuingroep ----------------------------------------------------------------------------------------------------------Mini-Symposium Christen in stad: James Kennedy over kracht en uitdagingen lokale kerk De Tehuisgemeente in Groningen organiseert op zaterdagmiddag 31 oktober 2015 het mini-symposium Christen in stad. Prof. dr. James Kennedy spreekt over de samenbindende kracht en uitdagingen van de lokale kerk. Aansluitend is er een forum met Groningse kerkleden, van katholiek tot baptist. Doel is een gesprek met elkaar en de zaal over kerkzijn, nu en in de toekomst. Het symposium Christen in stad is van 13.30 tot 17.00 uur in het Willem Lodewijk Gymnasium in Groningen. Aanmelden kan via: www.tehuisgemeente.nl /symposium. Verbonden met andere kerken De gemeenteleden Fokko Oldenhuis en Joop Vogel bedachten deze middag van bezinning ter ere van het vijftigjarig jubileum van de Tehuisgemeente. Volgens Oldenhuis is een kerkscheuring niet iets dat je viert. ‘We voelen ons juist verbonden met andere kerken. Een paar jaar lang stonden er dominees op onze kansel uit allerlei gezindten. Dan leer je andere kerken waarderen.’ Joop Vogel wordt sinds zijn studententijd al geïnspireerd door gelovigen uit andere tradities. ‘Dit is maar een klein landje, maar met zoveel verschillende kerkgenootschappen. Christenen zijn overal. Wereldwijd dienen we allemaal dezelfde Heer, vandaar dit initiatief voor een gesprek met onze mede-christenen, onze broers en zussen in de stad.’ Over de Tehuisgemeente De Tehuisgemeente ontstond in 1965 toen ds. A van der Ziel diensten belegde in congrescentrum Het Tehuis. Na het verschijnen van de Open Brief op 31 oktober 1966 en de daaropvolgende kerkstrijd ontstond uit de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt de Nederlandse Gereformeerde kerk. Het kenmerk van de tegenwoordige Tehuisgemeente is dat de 350 leden vanuit hun verbondenheid in Christus elkaar willen accepteren, ondanks soms uiteenlopende geloofsopvattingen.

MEDEDELINGEN – AANKONDIGINGEN (3) …………………… ============================================================== Kennismakingsavond (ook voor mensen die al lang in de Peper zijn!)

Op 11 november organiseren wij een kennismakingsavond. De avond is bedoeld voor mensen die de vieringen in de Pepergasthuiskerk al kortere of langere tijd bezoeken, maar nog niet eerder een kennismakingsavond hebben kunnen bijwonen. Er zijn ook een paar plekken voor mensen die wel op een kennismakingsavond zijn geweest, maar het leuk vinden om nieuwe mensen welkom te heten. Het doel van de avond is in de eerste plaats mensen te ontmoeten. Hierdoor kunnen we meer gezichten herkennen als we de vieringen bezoeken en kan het gemakkelijker worden met elkaar een praatje te maken of elkaar aan te spreken als we daar behoefte aan hebben. Maar ook praten we over de OVG en kunnen we elkaar hierover bevragen. Wanneer? Waar? Opgave?

11 november 2015 Lida Weeda - Kerklaan 19 - Groningen / 20.00 – 22.00 uur. Karin Heesen - 050-5427032 of [email protected] Tijdige opgave wordt zeer op prijs gesteld.

Graag tot ziens op 11 november! Karin Heesen / Lida Weeda ----------------------------------------------------------------------------------------Bloemen in de Peper We hebben beide met heel veel plezier jarenlang de Peper aangekleed bij ondermeer de liturgische hoogtijdagen. Ons idee was steeds ondersteunend te zijn aan de liturgie (met uitzondering van Kerstmis) en ‘natuur en bloemen’ te gebruiken van het seizoen. Met ingang van het nieuwe kerkelijk jaar nemen we om twee redenen een sabbatical voor een jaar: 1. vrij baan maken voor anderen die hun inspiratie willen vormgeven; 2. Om zelf afstand te nemen - een jaar het niet te doen. We hebben door de tijd heen materialen (manden, vazen, stof) verzameld die gebruikt kunnen worden en ook slimmigheidjes en expertise ontwikkeld die we graag overdragen of met opvolgers delen. Na het sabbatical keren we fris terug en hopen we, met de mensen, die dit jaar de aankleding van de Peper gaan verzorgen, als hernieuwde groep de liturgische hoogtijdagen met natuur en bloemen te verzorgen. Liesbeth Vellenga en Mariëlle Thorbecke [email protected]; [email protected]

MEDEDELINGEN – AANKONDIGINGEN (4) ……………………… ============================================================== Oproepen Kledingbank Maxima en Voedselbank De gemeenschap van de Pepergasthuiskerk is betrokken bij de strijd tegen armoede in de stad Groningen. Dat blijkt onder andere uit de wekelijkse inzamelingen van voedsel voor de Voedselbank. Onlangs was Kledingbank Maxima de bestemming van de collecteopbrengst. Maxima is de naam van de modezaak zonder kassa voor de minima. Het bestuur van stichting Maxima is de Pepergasthuiskerk dankbaar voor de financiële bijdrage, maar ook voor de gelegenheid om informatie te geven over de noodzaak van de kledingbank in de zondagsbrief van 6 september jl. Aanvullend kon in de kerk uitgelegd worden wat gebrek betekent: armoede beïnvloedt je sociale leven, ondermijnt je zelfrespect en zelfvertrouwen en isoleert mensen van elkaar. Vanwege de belangstelling bij de kerkgangers voor Maxima wijzen we u op de mogelijkheden om mee te werken: - Bij de Voedselbank aan de Oosterhamrikkade kunt u kwalitatief goede en mooie kleren die u geselecteerd hebt, inbrengen. - U kunt zich aanmelden als vrijwilliger om diverse activiteiten voor de Stichting te verrichten: van winkel inrichten tot ontvangen en bedienen van de klanten. (aanmelden kan via de mail: [email protected]) Namens het bestuur van kledingbank Maxima, Rob Beckers ---------------------------------------------------------------------------------------------------------Na de zomervakantie zijn we half augustus weer begonnen met de inzameling van levensmiddelen. We hebben 3 kratten vol met:  24 pasta zakken / dozen (macaroni, tortelini,spaghetti)  11 rijst zakken / dozen  1 noedelpak  2 soep zakken  2 toast pakken  1 chocola traktatie Voor wie het lastig is om steeds weer producten mee te nemen, is het ook mogelijk om een periodieke overschrijving te doen naar de voedselbank. Dit kan al vanaf € 0,50 per maand. De voedselbank koopt daarvan de levensmiddelen die ze nodig hebben. Ook moeten er auto’s blijven rijden om overgebleven voedsel van de supermarkten te halen. De machtigingen hiervoor vind je op het randje van de lambrisering boven het voedselkrat. Roel v.d.Steen en Albert Meems

MEDEDELINGEN – AANKONDIGINGEN (5) ……………………… ============================================================== Israelreis in 2016 met het Drents Jeugdorkest In 2006 maakte het Drents Jeugd Orkest een succesvol tournee naar Israël. Op uitnodiging van de Israëlische ambassadeur in Nederland werd zes keer ‘de Boulevard des Misères’ uitgevoerd in Israël. ‘De Boulevard des Misères’ is een compositie die handelt over Kamp Westerbork en het vertrekperron in het kamp waar de Joden vertrokken naar de vernietigingskampen. De concerten in Israël hebben zeer veel indruk gemaakt. Ook de Nederlands Joodse kolonie in Israël was diep onder de indruk van deze prestatie van het Drents Jeugd Orkest. Na 2006 kwamen er ieder jaar opnieuw uitnodigingen uit Israël voor het Drents Jeugd Orkest. Uitnodigingen van steden waar het orkest heeft gespeeld en uitnodigingen van conservatoria in Israël. Ter gelegenheid van het 25 jarig jubileum van het DJO proberen we in 2016 weer een tournee naar Israël te organiseren. Dit tournee vindt plaats van 30 april t/m 8 mei 2016. In deze periode zijn veel herdenkingen, waaronder 4 en 5 mei. Het DJO zal concerten verzorgen in Israël, o.a. in Degania Berth, Israëls eerste Kibutz. Wij willen ook weer een reis organiseren voor onze supporters. Gerard van den Nieuwendijk, Israëlspecialist, is erin geslaagd een interessante reis te organiseren. Wilt je meer weten, ga dan naar: http://drentsjeugdorkest.nl/wp-content/uploads/folder-Israël-2016.pdf Orkestmanagement Drents Jeugd Orkest ---------------------------------------------------------------------------------------------------------Verbindingsgroep Voor de zomervakantie is een groep van tien mensen vanuit de Peper bij mij wezen koffie drinken. Eigenlijk een beetje een uit de hand gelopen spontane actie, nadat we elkaar in de koffiekamer hadden ontmoet. Er waren meer mensen uitgenodigd, echter die konden niet op deze ochtend. De bedoeling van de koffieochtend werd langzaam geboren en het werd een “verbindingsgroep”. In de praktijk betekent dit dat we 1x per kwartaal samenkomen en naast persoonlijke belangstelling voor elkaar, hebben we ook inhoudelijke gesprekken over een viering, die we gezamenlijk bezoeken en de vrijdag erop bespreken. Mocht er meer belangstelling zijn voor het oprichten van een groep, dan houd ik mij aanbevolen en kunnen jullie contact met mij opnemen. Met vriendelijke groeten, Martha Akkerman - [email protected] - 050-5348631

GEZICHTEN HEBBEN NAMEN (1) ========================================================== Vaak horen we: “bekend gezicht, naam onbekend”. Wie zijn die andere PeperGangers? Regelmatig portretteren we er een paar. Samenstelling: redactie Peperclip

Mijn naam is Adri Schmitz-den Hartogh. Sinds 1990 woon ik in Groningen, maar ik ben in de pastorie van Langweer (Friesland) geboren (1947) uit heel lieve Haarlemse ouders. En ja, waar kom je dan vandaan? Dominees verhuizen nogal eens en dus kwam ik via Wommels (Fr.) in Bedum terecht. En zo ook in Groningen, waar ik mijn HBS afmaakte en vervolgens de ALO doorliep. ‘Een gezonde geest in een gezond lichaam’ sprak mij wel aan. Ik leerde daar mijn man Maarten Schmitz kennen, met wie ik ruim 16 jaar in Roden heb gewoond. Wij kregen 2 prachtige kinderen, Mirjam en Frank. Maarten gaf les aan de ACLO in Groningen en ik aan een school in Drachten. Later ben ik meer in de zorgsector gaan werken. Veel doelgroepen, zoals zwangeren en ouderen, heb ik in beweging gezet in Groningen e.o. Vaak op muziek. Ondertussen waren we als gezin in Groningen (Hoornse Park) gaan wonen op fietsafstand van werk en scholen. In 1997 overleed Maarten plotseling aan een hartstilstand. ’Een goede alpinist sterft in bed’ was een uitspraak van hem. En zo geschiedde, al was hij nog maar 52 jaar. Als dan in diezelfde periode ook je ouders doodgaan en je kinderen de deur uit, wordt het opeens wel heel erg stil. In die tijd kwam ik in de Peper terecht en daar ervoer ik ‘schoonheid en troost’ in woord en muziek en…. in mensen. Dit was wat ik zocht en waar ik bij wilde horen tot op de dag van vandaag. Ook een nieuwe baan als lerares NT2 aan asielzoekerskinderen in Leek kwam als een geschenk uit de hemel. Je leert je eigen zorgen te relativeren en voelt je deel van een groter geheel. Na 5 jaar stopte deze baan helaas. Nu geef ik nog wat cursussen aan Senioren over Bewegen & Gezondheid. Als trotse oma van 5 kleinkinderen behoor ik zelf ook tot die doelgroep. Alweer 10 jaar woon ik nu op een prachtplek aan de Ubbo Emmiussingel, ik ben gezond, ga er regelmatig op uit en tel mijn zegeningen. De Peper is daar één van, in de stilte van een zondag. Zo bijzonder, dat ik steeds weer ga, helemaal alleen en toch ook niet. Ik zet de optocht door de tijd voort, geïnspireerd door liefde en verbondenheid. De Peper is gelukkig niet dichtgetimmerd, maar een open gemeenschap en laat dat vooral zo blijven. Inhoudelijk zijn we verwend met zorgvuldig voorbereide vieringen en kwaliteitsmusici. Ik besef dat we dit alleen samen in stand kunnen houden, ieder naar vermogen.

GEZICHTEN HEBBEN NAMEN (2 + 3) ========================================================== Mijn naam is Jesse de Jong, ik woon in Roden en ik ben achttien jaar oud. Ik ga naar het Parcival College, vroeger was dat de Vrije school van Groningen. Daarna wil ik graag een vervolgopleiding kiezen die bij mij past. De zeevaartschool op Terschelling lijkt mij een leuke opleiding. Dat is een erg brede opleiding waar techniek en scheepvaart met elkaar worden gecombineerd. Verder zeil ik graag. Zowel op een sportieve als op een recreatieve manier. Sinds de zomer van 2013 kom ik met mijn vader, moeder en broer in de Pepergasthuiskerk. Dit komt doordat mijn vader in Amsterdam werkt en we daar op zondag wel eens een viering bezochten in de Rode Hoed (studentenecclesia). Toen bleek dat er in Groningen een zelfde soort kerk was, hebben we daar een eerste viering bijgewoond. Dit kwam in de plaats van de PKN-kerk in Roden. Een groot verschil is dat in de Peper meer aandacht wordt besteed aan de mens / samenleving / actualiteit. Ook heb ik mij toen aangesloten bij de jongerengroep van de Peper. Als groep doen we het hele jaar door activiteiten met als hoogtepunt een bezoek aan een klooster, of zoals vorig jaar, aan Taizé. Daarnaast doen wij als groep regelmatig mee aan een viering, bijvoorbeeld met het uidelen van brood en wijn, of zoals één keer per jaar het voorbereiden en uitvoeren van een viering. Wat ik mooi vind aan de vieringen in de Peper is dat er bijna altijd een link wordt gelegd met de praktijk. Verhalen worden gecombineerd met voorbeelden uit de samenleving. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------Mijn naam is Wiebe Schoonhoven. Ik ben 71 jaar en ……. Bij deze veelgebruikte zin in de rubriek “gezichten hebben namen“ komt bij mij automatisch de begintune van het programma ‘Wie van de Drie’ boven drijven. Bij generatiegenoten zeker bekend. De Pepergasthuiskerk heeft daar voor mij zeker raakvlakken mee. Mijn wieg stond in Groningen op een steenworpafstand van de Pepergasthuiskerk in een tijd dat de grote stadskerken nog het domein van de Hervormde gemeente Groningen waren en de A-kerk in mijn puberjaren voor de jeugd zowel evangelisch- als datingcentrum was. Niet dat ik daar de date van m’n leven heb gevonden, maar de kiem is daar wel gezaaid. De Pepergasthuiskerk kwam weer in beeld toen ik daar in 1968 (voor de kerk, zoals men dat noemde) in het huwelijk trad met Truus Hielkema. Het knielbankje

GEZICHTEN HEBBEN NAMEN (vervolg 3) ========================================================== had wel iets. Geen haar op m’n toen nog langbehaarde hoofd kon eraan denken dat ik 40 jaar later met enige regelmaat datzelfde bankje weer tegen zou komen. Intussen had ik de Kweekschool afgerond, een baan gevonden in Rotterdam, me verdiept in de orthopedagogiek en na 6 jaar Rotterdam weer teruggekeerd naar de stad waar het ooit begon. In Groningen ben ik ruim 30 jaar werkzaam geweest in wat nu heet het speciaal basisonderwijs. Beginnend in een tijd dat mevrouw Bladergroen nog in beeld was, ADHD een andere naam had en het autistisch spectrum een beperkte omvang had. Het was geweldig werken met kinderen die het smalle schoolpad niet op het vereiste tempo konden volgen en met extra steun, veel vertrouwen en in eigen tempo uiteindelijk op de bovenste sport van hun persoonlijke ladder konden komen. We wonen al weer ruim 25 jaar in Noorddijk en bezoeken daar met een zekere regelmaat de Stefanuskerk In mijn vrije tijd (sinds mijn pensionering een vrij rekbaar begrip) doe ik vrijwilligerswerk bij Natuurmonumenten (onderhoud en ontwikkeling Natuurgebied Kardinge), ren ik één keer in de week achter een voetbal aan en ben ik lid van de wijkraad in Noorddijk en omgeving. De Pepergasthuiskerk kwam voor de derde keer in beeld gedurende een periode dat we het spoor, kerkelijk bezien, aardig bijster waren. In de persoonlijke sfeer waren er voldoende aanknopingspunten om ons binnen de Pepergemeenschap snel thuis te voelen. De binding met deze geloofsgemeenschap wordt vooral gevoed door de diversiteit qua kerkelijke achtergrond van de leden, de gemeenschappelijke voorbereiding van diensten en de plaats die muziek in de vieringen inneemt. Het mee voorbereiden van een dienst voelde vooraf aan als een sprong in het duister, maar gaf achteraf een voldaan gevoel. Niet dat ik dadelijk het licht zag, maar de nieuwsgierigheid was wel gewekt. In de Peper werd ons gewezen op de cursus Theologische Vorming voor Gemeenteleden. Een gouden tip. Met mijn vrouw volg ik nu een jaar deze cursus en we hopen er bij een eventueel volgende voorbereidingsgroep profijt van te hebben. Mijn wens voor de Peper is dat het een plaats blijft waar ruimte blijft voor vernieuwing.

GEZICHTEN HEBBEN NAMEN (4) ========================================================== Wij zijn Sander (33), Aaltsje (32) en Lutske (7 maanden) Holterman-Malda en we wonen aan de Coendersweg in Groningen. Sander: "Ik werk als beleidsmedewerker bij het Zorg Innovatieforum (ZIF), een noordelijk samenwerkingsverband van onder andere zorg- en kennisinstellingen, waar ik me bezighoud met vernieuwingen in de zorg en projecten rondom langer thuis wonen. Naast mijn werk mag ik graag koken en samen gaan we graag (race) fietsen." Aaltsje: " Ik werk als GZ-psycholoog bij een eerste psychose-team van GGZ Friesland. Daarnaast ben ik bezig met mijn promotieonderzoek naar jongeren met een verhoogd risico op het krijgen van een psychotische stoornis. Ik vind de combinatie van werken met mensen en het onderzoek ontzettend leuk: in de dagelijkse praktijk kan ik direct iets voor patiënten en hun familie betekenen. In het onderzoek daarentegen probeer ik te zoeken naar factoren die van invloed zijn op het krijgen van psychotische klachten. Deze informatie kan hopelijk in de toekomst worden gebruikt om het risico op een psychose bij jongeren te verkleinen. Ter ontspanning eet ik ten eerste graag datgene wat Sander kookt. Zelf bak ik en vind ik het heerlijk om lekker te gaan (race) fietsen of zwemmen. Maar gewoon samen met Sander en Lutske, familie en vrienden, is hetgene wat ik het allerfijnst vind." Sinds enkele jaren komen we regelmatig in de Peper. De Peper is voor ons een speciale plek, aangezien we hier in november 2013 trouwden en in mei 2015 onze dochter lieten dopen. We voelen ons er thuis, door hoe met elkaar wordt gezocht en gedeeld. Het samen voorbereiden van een viering vormt hierin ook een waardevolle aanvulling op het bezoeken van een viering. We genieten erg van het zingen van de liederen, met de prachtige muzikale ondersteuning van piano en koor. Het bezoeken van de Peper is voor ons een moment om samen als gemeenschap even stil te staan, weer op te laden en weer 'aangeraakt' te worden, om de andere dagen van de week weer proberen handen en voeten te geven aan datgene wat we tegemkomen. Een onderdeel vormen van een gemeenschap gaat niet vanzelf. Als nieuweling in de Peper was het in het begin wel eens wat zoeken hoe alles werkt. Initiatieven als gastheren /- dames, ontmoetingsavonden en dergelijke zijn daarin zeker behulpzaam, evenals het meedoen aan het voorbereiden van een viering. Onze tip zou dan ook zijn om vooral door te gaan met deze initiatieven en ook te blijven zoeken naar nieuwe manieren om mensen te verwelkomen en te betrekken bij de Peper.

GEZICHTEN HEBBEN NAMEN (5) ========================================================== Mijn naam is Steven Neerken; ik heb ooit in Delft Weg en Waterbouw gestudeerd. Mijn partner Edith en ik zijn vandaar in 1990 naar Kropswolde verhuisd in verband met de decentralisatie van de rijskdiensten (PTT). We dachten destijds dat het voor een jaar of drie zou zijn en hadden ons vast voorgenomen om de stap van de studentengemeente in Delft naar de Gereformeerde Kerk in Hoogezand te zetten. Ons uithoudingsvermogen bleek niet groot genoeg om discussies als “kinderen aan het avondmaal” (nogmaals) open en eerlijk te voeren. Daarom zochten we zo nu en dan inspiratie in de Martinikerkvieringen. Daar leek op een gegeven een soort kerkscheiding plaats te vinden: “ . . één van de koren trad uit . .”. Enige weken later vonden we dat koor terug in de Peper. Ik ben inmiddels 60 . . en ben (momenteel niet-praktiserend) bedrijfseconoom. We hebben twee zonen Tjarko en Ewald. Tjarko heeft zojuist eindexamen gedaan en gaat nu studeren. Ewald gaat naar de vijfde klas. In mijn vrije tijd ga ik regelmatig naar “de boerderij”, er helpen. Bovendien is mijn zwager onlangs gevallen en heeft diverse (gecompliceerde) breuken opgelopen. Het gaat hem verder goed, maar ik kan diverse hand- en spandiensten in zijn winkel doen. Verder klus ik graag (“. . help mijn man is klusser . . “), hebben we een houten zeilboot en vragen de jongens regelmatig e.e.a. Ik ben Peperganger sinds 1991 en ik kom in de Peper, omdat er voldoende ruimte is voor je eigen interpretatie. Onlangs had ik nog een interessant gesprek met onze jongste zoon Ewald. Hij kon niet begrijpen dat ik in een “persoonlijk” godsbeeld geloofde. Pas toen ontspon zich het gesprek of dit ook daadwerkelijk wel zo was. Dat ik als techneut, maar ook als bedrijfseconoom “weet” dat er meer is dan het uitrekenen van een constructie en/of het schrijven van een jaarverslag. Er is, hoe wetenschappelijk ook, teveel toeval (datgene wat jou toe valt). En dat meerdere vind ik in de Peper meer dan elders. Mijn activiteiten voor de Peper zijn divers geweest . . momenteel vooral de kindervieringen. Mijn tip aan de Peper: zorg goed voor onze jongeren . . naar mijn beleving zit daar onze grootste uitstroom. Bovendien lijken we wat te verouderen. En koester ook datgene wat we inmiddels hebben neergezet.

OVER AUTEURSRECHTEN ========================================================== presentatie van Chris van Bruggen ‘over auteursrechten’ - OVG / gemeenschapsavond 23 april 2015 samenvatiting redactie Peperclip, met toestemming van de auteur

Dit artikel geeft je inzicht in de hoofdlijnen van het auteursrecht. Zet je schrap: een zeer complexe materie! Waar auteur staat, bedoelen we auteur / componist. In het bijna 25 jarig bestaan van de OVG zijn we, strikt genomen, iedere zondag ‘in overtreding’ door liederen in een liturgieboekje af te drukken en deze te zingen. Volgens de auteurswet is dat niet zonder meer toegestaan. Tja !? Zing je de sterren van de hemel … heb je een heel mooie viering. Kun je dan ‘in overtreding’ zijn? Ja, dat kan. Want, als wij in de Pepergasthuiskerk liederen zingen, dan spelen er op auteursrechtelijk gebied drie ‘rechten’. 1. uitvoeringsrecht. Als je iets tot klinken brengt bij een concert of in een kerk, dan moet je daarvoor uitvoeringsrecht betalen aan de BUMA. Voorwaarde is wel dat de auteur bij BUMA is aangesloten. Dat zijn de meeste auteurs. Als hij / zij dat niet is, dan zul je rechtstreeks toestemming moeten hebben van de auteur, tenzij hij / zij al 70 jaar geleden is overleden. Even een vergelijking met de Protestantse Kerken Nederland (PKN) De PKN heeft dit recht afgekocht door jaarlijks een bedrag te betalen aan de BUMA, waardoor het is toegestaan tijdens de kerkdienst de liederen te zingen en de overige muziek te spelen. De OVG is geen lid van de PKN en valt dus niet onder deze afkoopregeling. Tegelijk vermoed ik dat niemand de stichtingsakte van de OVG zal opvragen om te controleren of we wel of geen lid zijn van de PKN. 2. uitgaverecht Stel dat de OVG ook een afkoopregeling met de BUMA zou hebben en we zouden alle liederen uit het hoofd zingen, dan waren we klaar. Dan was alles volgens de wet geregeld. Maar, we zingen niet uit ons hoofd. We gebruiken tekst en muziek op papier. Dan komen we bij het uitgaverecht. Ieder liturgieboekje is, als het ware, een aparte uitgave en als daar liederen in worden afgedrukt, dan moet de OVG uitgaverecht betalen. Weer even een vergelijking met de PKN. De PKN mag liederen die in het Nieuwe Liedboek zijn afgedrukt, gebruiken. Door het feit dat iedere kerkbezoeker zijn eigen liedboek heeft of door de kerk collectief aangeschaft, heb je immers het gebruiksrecht. Want, in de aanschafprijs van het liedboek zit ook een bedrag voor de auteurs.

OVER AUTEURSRECHTEN (vervolg) ========================================================== Daarnaast heeft de PKN een online-versie uitgebracht, waar iedere kerkelijke gemeente, tegen betaling van een jaarlijks abonnement, gebruik van kan maken. Niet alleen t.b.v. de beamer, maar ook voor het afdrukken van liederen in liturgieboekjes. De OVG is geen lid van de PKN en valt hier dus buiten en moet dus eigenlijk voor iedere viering contact zoeken met de betreffende uitgevers en / of auteurs om voor die ene viering toestemming te krijgen om hun lied af te drukken. Dat is complex, omdat verscheidene liederen niet zijn uitgeven via bundels. Gegeven blijft: formeel moet je toestemming hebben. 3. kopieerrecht Stel nu dat de OVG toestemming zou hebben, dan is zo maar kopiëren nog niet toegestaan. Want het zetsel (dus het beeld op papier) is eigendom van de uitgever. Die heeft immers de zetter betaald voor het maken van het origineel. Als de OVG bereid zou zijn kopieerrechten te betalen voor het originele zetsel, dan kan de totaalprijs wel oplopen tot € 150,-- per liturgieboekje. Het is goedkoper liederen opnieuw te zetten. Dat voorkomt het kopieerrecht. Wat blijft: je moet met de auteurs tot overeenstemming komen voor het afdrukken van hun lied in een liturgieboekje. En om het erg ingewikkeld te maken: veel auteurs hebben dat uitbesteed aan hun uitgever. En om het nog ingewikkelder te maken: zij hebben allemaal eigen regels en hun eigen formulieren. Kortom, de auteurswet kan zo verstikkend werken dat het bijkans onmogelijk is om eraan te voldoen. Hoe is de OVG altijd met het auteursrecht omgegaan? De OVG heeft altijd een pragmatisch lijn gevolgd. koorbundels Voor de koorbundels is zoveel mogelijk toestemming gevraagd en gekregen, voor zover dat haalbaar en mogelijk was. Daarom zijn de koorbundels ingebonden om te voorkomen dat losgeraakte muziekstukken overal zwerven. Daarnaast zijn de koorbundels niet in een ruim aantal vermenigvuldigd voor de voorbereidingsgroepen. Dat zou veel te kostbaar zijn. De rechten gelden namelijk voor een gelimiteerd aantal exemplaren. Voor deze rechten is een fors bedrag betaald. Dat is indertijd vooral gefinancierd door het koor zelf, uit de opbrengst van de CD 'Als de graankorrel'. liturgieboekjes Voor het afdrukken van liederen in liturgieboekjes is nooit toestemming gevraagd aan auteurs en uitgevers. Het bleek organisatorisch onmogelijk te zijn

OVER AUTEURSRECHTEN (vervolg) ========================================================== toestemming volgens de letter van de wet te regelen. Dat snapt u vast, in het perspectief van het voorgaande. Wel zijn alle liederen opnieuw gecalligrafeerd, zodat men ons nooit kan beschuldigen, dat we rechtstreeks kopiëren. Feit is dat tot nu toe liturgieboekjes in kerken met rust worden gelaten. Feit is dat veel auteurs het prima vinden dat hun liederen worden gezongen. Feit is dat veel uitgevers het veel te arbeidsintensief vinden om allerlei liturgieboekjes na te pluizen Het morele aspect Waarom betalen we wel voor een timmerman, een loodgieter, een dominee, maar willen we de geestelijke vruchten van tekstschrijvers en componisten gratis hebben? Sommige tekstschrijvers en componisten moeten voor een belangrijk gedeelte van de opbrengst van hun pennenvruchten leven. Dat wordt vaak vergeten. Zelfs dicht bij huis in de OVG is dat het geval. Realiseren we ons dat voldoende? Welke oplossingen zijn er? De eenvoudigste manier is door gebruik te maken van een liedbundel in de viering. Dat is de keuze van b.v. de Dominicuskerk in Amsterdam. Je kunt, parallel, voor vernieuwing blijven zorgen door liederen die niet zijn verschenen, af te drukken in het liturgieboekje. Maar of dat bij de OVG past, dat is een punt van overweging. Misschien zijn er ook andere opties. Ik hoop wel dat de OVG t.a.v. het auteursrecht maatregelen neemt - hoe dan ook. Je toont dan, als OVG, respect en waardering voor de tekstschrijvers en componisten. En is het hart van OVG niet de muziek? Ten slotte Het is gemakkelijker om in de hemel te komen dan alle auteursrechtelijke zaken volgens de letter der wet af te handelen. Anders gezegd: je kunt nooit voor 100% alles conform de wet regelen. Je moet kijken wat haalbaar is en wat niet. En stel, dat er van buitenaf onverhoeds maatregelen op auteursrechtelijk vlak worden genomen. Zou dan niet alles met een sisser aflopen? Als je kunt aantonen dat je van goede wil bent en dat de belangrijkste oorzaak van het niet nakomen van alle verplichtingen de ondoorzichtelijke kluwen is van regels en geboden. Dit artikel gaf je een in- en doorkijkje in ‘rechtenland’. Doe er je voordeel mee ……… En blijf vooral zingen en vieren.

OVER EEN PROJECTREIS NAAR GHANA ========================================================== Op 17 oktober ben ik waarschijnlijk onderweg met het vliegtuig van Accra naar Tamale, of zit ik in een bus op weg naar een World Servants Project in Ghana, in het uiterste noorden van het land. Ghana, een land 7 x zo groot als Nederland, met als hoofdstad Accra en een inwoneraantal van 21,4 miljoen mensen. Waar de levensverwachting van vrouwen is: 57,3 en voor mannen 56,3 jaar. Van de bevolking konden in 2002 66% van de vrouwen en 82% van de mannen schrijven en lezen. 55% van de bevolking heeft toegang tot schoon water en 70% heeft toegang tot de gezondheidszorg. De officiële taal is Engels, naast de 75 andere talen en dialecten. De godsdiensten zijn: Christelijk (60%), Islamitisch (16%) inheemse godsdiensten (9%) en overige (6%). In het noorden van Ghana heeft minder dan 80% 1 US-dollar per dag te besteden. Wat doet World Servants in Ghana? Zie www.servants.nl, project GH415. Ons doel is Ghana, Najong no. 2, in het uiterste noorden, tegen de grens van Togo. Najong no. 2 ligt in een van de drie districten waar een zusterorganisatie, AGREDS, gezondheidszorg verzorgt voor plattelandsdorpen, die doorgaans te kort komen in gezondheidszorg. AGREDS staat voor: The Assemblies of God Relief and Development Services. Sinds 6 jaar wordt er preventieve en medische zorg gegeven in samenwerking met het Ghanese ministerie van gezondheidszorg. De laatste jaren zijn de World Servantsprojecten in overleg met AGREDS met name gericht op onderwijs, bouw van klaslokalen en huizen voor leerkrachten en trainingen van leerkrachten. Dit project -Teachers Only- is gericht op kennisoverdracht door en voor leerkrachten. Met z’n elven uit Nederland gaan we aan dit project werken. Daarvan negen leerkrachten, zowel van de basisschool als de middelbare school. Wat gaan we daar doen? In de ochtend bezoeken we de scholen en verzorgen we lessen. Vanuit mijn achtergrond als docent verpleegkunde ga ik - als het lukt - een les geven aan de meiden over hygiëne. Wat we hopen te bereiken is om samen met de teachers van de Primary School, de Junior High School in Najong te kijken hoe we gezamenlijk het onderwijs kunnen steunen met ieders ervaring. Van en met elkaar leren. ’s Middags gaan we bouwen, samen met de bouwvakkers van het dorp, aan een verzorgingsruimte voor de meiden, zodat de meiden zich kunnen verschonen als ze ongesteld zijn, anders komen ze tijdens deze periode een tot twee weken niet op school. Ik hoop jullie na deze reis - mochten jullie er belangstelling voor hebben - er alles over te kunnen vertellen! World Servants kent met name ook jongerenprojecten in Afrika, Azië, en Zuid-Afrika. De moeite waard om de site te bekijken. Martha Akkerman

OVER PEPERFINANCIEN ========================================================== e

Collecten 3 kwartaal 2015 05-07-15 Stichting BEBO-bakery BEBO-bakery, Ghana 12-07-15 Stichting BEBO-bakery BEBO-bakery, Ghana 19-07-15 Stichting BEBO-bakery BEBO-bakery, Ghana 26-07-15 Stichting BEBO-bakery BEBO-bakery, Ghana 02-08-15 Stichting BEBO-bakery BEBO-bakery, Ghana 09-08-15 Stichting BEBO-bakery BEBO-bakery, Ghana 16-08-15 Stichting BEBO-bakery BEBO-bakery, Ghana 23-08-15 Stichting Inlia Groningen t.n.v. Irene Kuiper 30-08-15 St. Steunfonds Broeders Taizé 06-09-15 Kledingbank Maxima Inrichting winkel 13-09-15 Voedselbank Stad Groningen 20-09-15 Voedselbank Stad Groningen 27-09-15 Vluchtelingenwerk Nederland

€ 220,06 € 238,21 € 195,95 € 177,83 € 203,18 € 217,60 € 268,60 € 306,85 € 304,66 € 321,78 € 331,40 € 365,40 € 425,47

Bent u geïnteresseerd in de collecteopbrengsten en wilt u dit overzicht niet afwachten? Informeert u dan bij de penningmeester Cees Meinders. Bent u, of voelt u zich bijzonder betrokken bij een mogelijk collectedoel: laat het ons weten via 050-5347742 of via: [email protected] of gewoon mondeling natuurlijk. e

De opbrengst van de deurcollecten 3 kwartaal 2015 Juli € 360,38 Augustus € 512,76 September € 430,27 De collectegroep: Kees Sikkema - Brecht Gerbrandy - Albert Meems. --------------------------------------------------------------------------------------------- Beste leden van de Pepergasthuiskerk. Hartelijk dank, namens het BeBo Bestuur, voor uw geweldige collectedonatie van de zomervieringen, totaal € 1.521,43, aan de Stichting Bebo Bakery. Wij kunnen hier in Ghana diverse projecten mee helpen ondersteunen, (opvang straatkinderen in Accra, sojamelk, en het opstarten van kleine ondernemers) Wij zijn afhankelijk van vele donoren om ons werk in Ghana te kunnen uitvoeren, en zijn van mening dat we beter onze energie en bijdrage daar ter plaatse kunnen inbrengen om de mensen daar te helpen een bestaan op te bouwen. Wij zijn nu ruim 10 jaar bezig in Ghana en kunnen best trots zijn op hetgeen reeds is bereikt en we zullen dit de komende jaren enthousiast voortzetten. Henk Beukeveld Ik kom op 11 oktober, als dank, plakken cake brengen voor bij jullie kofiie / thee

OVER PEPERTUINIEREN

PEPERPOEZIE (1)

========================

===================

Multicultureel tuinieren

ONVERWACHTE ONTMOETING

Het tuinieren op het volkstuincomplex bij Vinkhuizen, waar de Pepertuin ligt, is ook een interessant multicultureel gebeuren. Er zijn wel zo’n 15 verschillende landen van herkomst èn hun teelt- en eetcultuur vertegenwoordigd!

de zon ontmoette weerstand mist en nevel wisselden elkaar af op deze septembermorgen op het Hoogeland

Het tuinencomplex is indertijd vrijwel direct na de bouw van de wijk Vinkhuizen aangelegd. Bij de wat oudere tuinders is een grote opbrengst vooral de doelstelling. In veel uitheemse culturen is gezamenlijk eten, ook met een grotere groep, erg belangrijk. Je vindt op het complex dan ook, naast de traditionele Hollandse pot, een grote variëteit aan exotische kruiden en groenten! Op de Pepertuin houden we ons vooral bij de inheemse produkten. Groenten als pompoenen en paksoi kun je langzamerhand ook wel als inheems beschouwen. We hebben samen weer met plezier op de tuin gewerkt en vanaf de eerste zomervieringen met oogst in de koffiekamer gestaan. We zijn ook weer gestimu-leerd door de “klandizie” en belangstelling van de Pepergangers. Namens de tuingroep Luuk Boiten.

in die waarneming op enige afstand was zij daar plotseling zij had haar krachten bewaard en de zomer voorbij laten gaan waar de anderen zich zich hadden getoond zij had gewacht of toch nog geen kracht genoeg maar nu straalde ze in het groene gras met haar bijna oogverblindend geel had zij gewacht met bloeien heel puur in smetteloze volheid totdat ik langs zou komen? ik heb haar laten staan de paardenbloem opdat zij kon uitbloeien om haar missie te voltooien en ik ik ben verder gegaan

Thom Oosterhof

PEPERPOEZIE (2) ===================

PEPERGASTHUIS

Twee poorten middenin de stad naar stilte en geborgenheid, huisjes aan elkaar gerijd. Lezen in gegroefde stenen, dolhuis, gasthuis, godshuis doemen uit de nevels op. Een stoet pelgrims, grijs bestoft op moede voeten na een lange tocht zingt van goddelijk ontmoeten. Nog steeds sluiten de poorten stads lawaai en stemmen buiten, nog luistert een rank torentje naar eeuwigheid, al bruist ook variatie van feller, sneller klank, kleurig eigentijds geluid. Ze huizen toch tussen de muren: oren naar vroeger, diepe grond, bomenruisen, fluistering van kruid.

Margreet Graaff

PEPERPOEZIE (3) ===================

LEVENSERVARING

ik ga het huis uit en ga de lange straat en zoek het water steeds rechtdoor ga ik tot aan het laatste eind bij het gras en de rand daar is de waterrand met riet en kroos en kikkers daar gaan de eenden en de zwaan en aan de einder nieuwe eenden hier is het levende bewijs van ogen die zien van ogen die gezien worden van levende kijkers ik koester licht van zon en maan zij geven mij bewust bestaan uitweg en inzicht dan keer ik om en ga de lange straat terug in het huis

Johan Vermeulen

PEPERKORREL ===============

Religie en Rembrandt: Oopjen voor het volk

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------PEPERCLIPS IN 2015 Deadlines kopij voor de volgende edities: nr. 8 inleverdatum 28 november 2015 verschijningsdatum 6 december 2015 PEPERCLIPS IN 2016 nr. 1 inleverdatum 9 januari 2016 nr. 2 inleverdatum 5 maart 2016 nr. 3 inleverdatum 30 april 2016 nr. 4 inleverdatum 25 juni 2016 nr. 5 inleverdatum 27 augustus 2016 nr. 6 inleverdatum 22 oktober 2016 nr. 7 inleverdatum 3 december 2016

verschijningsdatum 17 januari 2016 verschijningsdatum 13 maart 2016 verschijningsdatum 8 mei 2016 verschijningsdatum 3 juli 2016 verschijningsdatum 4 september 2016 verschijningsdatum 30 oktober 2016 verschijningsdatum 11 december 2016

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

PEPERCLIP DIGITAAL? Wil je de digitale Peperclip? Dan doe je het volgende: • Je stuurt een e-mail naar [email protected] • Je geeft aan Graag peperclip digitaal. • Je vermeldt het e-mailadres.

Peperclip is het informatieblad van Oecumenische Vieringen Groningen Redactie: Anne Hesseling en Aart Jan de Geus Redaktieadres: Langestraat 226 9712 MJ Groningen E-mail: [email protected] Internet: www.ovg-web.nl Stichting O.V.G. Iedere zondag is er een viering in de Pepergasthuiskerk om 10.30 uur. Contactadres voor informatie over de vieringen: Secretariaat OVG Koos van Huis G. Borgesiuslaan 68 - 9722 RL Groningen. 050-525 67 70 / [email protected] Financiële bijdrage OVG Wilt u een bijdrage storten om de vieringen in de Pepergasthuiskerk te kunnen voortzetten? Het rekeningnummer is: NL03 RABO 0385 1260 85 Stichting Oecumenische Vieringen Groningen Postbus 257 – 9670 AG Winschoten Pastoraatsgroep De Peper heeft een pastoraatsgroep van vijf mensen. Voor een persoonlijk gesprek kunt u bij hen terecht. Zij bieden u een luisterend oor. Spreek gerust een van hen aan, als u er behoefte aan heeft om vertrouwelijk met iemand te praten. Misschien eenmalig, maar het kan ook vaker. Over gebeurtenissen in uw leven die u bezighouden. Over wat u na aan het hart ligt. Over uzelf. U kunt telefonisch contact opnemen of per e-mail. Verdere informatie vindt u in de folder Pastoraat in de Peper (ligt bij de uitgang) of op www.ovg-web.nl.

Karin Heesen

Wim Broersma

Mieke Thijsseling

Herman Boiten

Witske Bodewitz

Presbyterium Wilt u een aanvraag doen voor doop, belijdenis, een rouw- of trouwdienst, dan kunt u contact opnemen met het presbyterium via Sietse Wijnstra Eemskanaal ZZ 3 - 9623 PE Lageland. 050-7850375 / [email protected]