Van de redaktie 99. Nieuwjaarswensen van de voorzitter 100. * UIT HEDEN EN VERLEDEN VAN KINROOI 101

I N H O U D   V A N   D I T   N U M M E R ‐ Van de redaktie ‐ Nieuwjaarswensen van de voorzitter  * UIT HEDEN EN VERLEDEN VAN KINROOI  ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

99. 100.  101. 

De adellijke familie Collard van Lynden van Kessenich  101.  Vijftig geleden genoteerd te Geistingen (onderwijs)  108.  Hoe vermaakten de dorpsjongeren zich voor de eerste wereldoorlog?  109.  De patriarch van Huikenshof..  Een eeuw Bellefroid's te Ophoven‐Geistingen  112.  Wautershof te Molenbeersel  124.  Honderd jaar geleden genoteerd te Geistingen..  "Het Broederschap van den goeden dood"  127.  Tachtig jaar rijkswacht te Kessenich (Kinrooi)  128.  Het Ophove van vreuger... het Ophove van noew...  130.  135.  Een groot Kinrooienaar: E.H. Mathieu Brouns  Het bidprentje van de Kinrooier Theodoor Sevens  142.  Monseigneur Martinus Hubertus Rutten van Geistingen  :  143.  120 jaar geleden priester gewijd (1867) ‐ 85 jaar geleden tot bisschop gezalfd  (1902) ‐ 70 jaar geleden gouden priesterfeest (1917) ‐ 60 jaar geleden diamanten  priesterfeest (1927) ‐ 60 jaar geleden zilveren bisschopsjubileum (1927) ‐ 60  jaar geleden overleden te Luik (1927)  ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Inleidende bijdrage  Gedachtenisprentje gouden priesterjubileum  Jubellied op het gouden priesterfeest  Een groot en bemind bisschop: Mgr. Rutten (Ons Volk ontwaakt)  Portrettengalerij van Z.D.H. Mgr. Rutten (Ons Volk ontwaakt)  Zang op het dubbel Jubelfeest van Z.D.H. Mgr. Martinus Hubertus  Rutten (Geistingen 7 juni 1902)  ‐ Doodsbrief Mgr. M. Rutten  ‐ Dood en laatste rustplaats van bisschop Rutten   Dood van Mgr. Rutten ‐ Bisschop van Luik (Handelsgazet)  Bidprentje Mgr. Rutten en dit van twee broers en een zuster  ‐ De grafkelder en ‐kapel te Geistingen 

‐ Geistinger kerk uitgebreid (1928‐1930)  ‐ Rondom 't jaar.. zo zag en beleefde ik ons dorpje, nu ruim zestig  jaar geleden  ‐ Restauratie van de Lemmensmolen te Kinrooi  ‐ Laatste berichten met betrekking tot de voorgenomen restauratie van 170. de  Lemmensmolen te Kinrooi  ‐ Tussen heersers genepen....  ‐ Molenboek 1925 ‐ Zorgvlietmolen Molenbeersel 

143.  145.  146.  147.  153.  156.  157.  158.  159.  165.  166.  166.  168.  169. 

172.  173. 

(vervolg inhoudsopgave omslag achter) 

BIJ DE OMSLAGFOTO...  Het wapen van Joanna van Kessenich (zie bladzijde 1C7) zoals we het aantroffen in het  plafond van de "blauwe kamer" van kasteel Borgitter te Kessenich. Vorig jaar konden we  in kasteel Borgitter, dank zij bemiddeling van een tweetal personen, uitvoerige opnamen  maken van het interieur (van de kelders tot de zolder!). Met dank aan de eigenaar voor  zijn toelating !  (Dia: Mathieu Kunnen) 

JRG. 6 ‐ NR. 3‐4  FEBRUARI 1988  99

.

100.

Uit heden en verleden van Kinrooi GENEALOGIE

DE ADELLIJKE FAMILIE COLLARD VAN LYNDEN VAN KESSENICH * DE GRAFSTEEN VAN MALSEN ‐ VAN KESSENICH (NAAST DE KERK TE KESSENICH)

Dat Kessenich terecht fier is op zijn verleden blijkt onder andere uit de vele artikelen in de krant ‐meestal van de hand van Piet Henkens‐, de hoge oplage van de uitverkochte "Geschiedenis van Kessenich" van dezelfde auteur, de talrijke stukjes van Frans Parren in "Ter Eiken" of de gerestaureerde bergkapel.  Toch heeft menig buitenstaander een totaal  andere indruk als hij Kessenich bezoekt. Vooral  de desolate toestand waarin de grafsteen van  Guido van Mal‐ sen en Joanna van Kessenich  verkeert, vinden geïnteresseerde bezoekers  onbe‐ grijpelijk.  Zelf heb ik deze grafsteen in de loop der jaren zien aftakelen. Als er niet snel wordt  ingegrepen dan heeft Kessenich over enkele  jaren geen grafsteen meer !  Het voorstel dat Frans Parren deed in "Ter  Eiken" van 15 augustus 1986 is alleszins meer dan het overwegen waard. Zelf zou ik er een  "edeler" plaats voor zoeken.  De grafsteen is eigendom van de kerkfabriek van Sint‐Martinus Kessenich en de kosten kunnen  niet zo hoog liggen. Kessenich heeft het zelf  in handen.. De bal l i g t  i n  het juiste kamp.  Men moet de verantwoordelijkheid niet  verplaatsen. 

Hij vermeldt: Malsen 

Kessenich 

Steynfeld  Blaesfeld  Botter   ‐‐‐‐‐‐‐‐   Van der Werf  Loen 

 ‐‐‐‐‐‐‐‐‐   Grutter  Hingart  Balveren  Scherpenseel  Werdenbergh 

Nu is geen enkel kwartier (wapenschild) meer  te herkennen !! 

# » * Over deze grafsteen werd reeds meerdere malen geschreven.  De eerste auteur was Jos Habets die in zijn  bekend handschrift (blz. 201) de grafsteen van Malsen ‐ van Kessenich beschreef. (1)  Toen, ongeveer 1860, moet de kwaliteit van de steen reeds veel geleden hebben, want  verscheidene kwartieren kon hij reeds niet meer onderscheiden. 

De zwaar gehavende, volledig onleesbaar geworden grafsteen op het kerkhof te Kessenich (toestand augustus 1987). Foto: Mathieu Kunnen 101.

In 1942 noteert Piet Bouveroux in "De  Heerlijkheid Kessenich en Bronshorn" zonder  een preciese aanduiding van de ontbrekende  kwartieren, maar wel met een variërende  spatie die jammer genoeg niet voldoende  zekerheid oplevert ( 2) .   Zijn volgorde is :  Malsen  Steinfeld  Blaesfeld  Botter  Vanderwerf  Loen 

Kessenich.  Grutter  Hingart  Balveren  Scherpenseel  Werdenberg 

Dr.  J.  Belonje  beschrijft  in  de  "Pu‐ blications"  van  1961  de  gegevens  als  volgt: (3)  Malsen 

Kessenich 

Steinfeld (?)  Blaesfeld  Botter  Van der Werf  Loen 

Grutter  Hincart  Balveren  Scherpenseel  Werdenberg 

Het is Piet Henkens die deze ontbre kende  kwartieren aanvult (4).  Bij navraag verwees hij mij naar Fran‐ cis  Goole die ook de grafsteen tekende. Maar ook een brief aan deze laatste bracht geen  klaarheid.  Het was vooral het wapen van Joanna van  Kessenich, bovenaan rechts, dat verschillend  was met dat van haar in het midden rechts, dat me deed twijfelen . 

De grafsteen Van Malsen-Van zoals hij gepubliceerd werd Geschiedenis van Kessenich" Henkens. (Tekening: Francis

Na een reeks bezoeken aan het Haupt‐  staatarchiv te Dusseldorp meen ik nu  voldoende bewijzen in handen te hebben om de kwartieren aan de Kessenichse zijde te kunnen aanpassen. 

Dank zij de lange processen die over 't bezit van Kessenich gevoerd zijn tussen de families  van Waes en van Kessenich konden de nodige  argumenten verzameld worden. 

102

.

Kessenich in "De door Piet Goole)

Mijns inziens moet de volgorde zijn : Kessenich  Wifflet  Impel  Grutter  Hincart  Balveren  Scherpenseel  Werdenburg 

* Op 3 januari 1554 maakt Maria van der Impel haar testament op het huis Bruns te Kessenich (5). We noteren: ze wenst begraven te worden naast haar "Huysheer Joncker Anthonys der  Wylde Heer tot Kessenich.  Zij vermaakt haar goederen aan vier kinderen; drie dochters: Sanderina, Yffken,  kloosterzuster te Duijsbergh en Katharina,  gehuwd met jonker 'Walra‐ 

ven Mom en één zoon Jacob.  Jacob is op dat ogenblik nog ongehuwd maar  heeft wel een bijzit, namelijk Peete Dericken  Creemers dochter van Grathem die dienstmeid  was van hem.  Van joncffer Elisabeth van Wijeffelett, hairs  Huijsheere zeliger moeder, kreeg ze twee  zilveren schalen, zes kruisen en twaalf  zilveren lepels. 

* Uit een verklaring op 20 januari 1513 door en voor de schepen van Kessenich blijkt dat  Jan van Waes, gehuwd met Elisabeth, de  schoonbroer is van Antoon en Willem de Wilde. Deze drie zijn de kinderen van Arnold de  Wilde. 

Het gaat over een recht dat Johan Pol‐ lart  heeft ten laste van jonker Arnold de Wilde en  de moeder van Arnold, namelijk Catharina (6). Deze verklaring leert ons het volgende: 

* Jos Habets noteert in zijn handschrift (1) dat in "de(!) kerk" (sic) te Luik, waar de dochter van Jan van Waes en Elisabeth van Kessenich  begraven ligt, volgende kwartieren op  brandgeschilderde ramen voorkomen:  Waes ‐ Billemont ‐ Kessenich ‐ Wifler.  Zo kunnen we afleiden dat Arnold de Wilde gehuwd was met Elisabeth van Wiflet. 

* In een overzicht van Gulikse leenver‐  heffingen vinden we onder Kessenich (7) dat  Cornelis, Willem en Joanna de kinderen zijn  van Jacob van Kessenich. Joanna heeft als  zoon: Jacob van Malsen.  * In 1617 vinden we dat Joanna van Kessenich  de  dochter  is  van  Jacob  van  Kessenich  en  Joanna de Hinckart (8) 

103.

Samengevat komen we tot het volgend geheel:

Met dit overzicht wordt vooral ingrijpend afgeweken van de versie Bouveroux (2). Wat de grafsteen op zich aangaat is de sterfdatum van Johanna van Kessenich 1637. Alleen de versie Henkens ‐ Goole geeft 1636.  104.

* DE KROONPRETENDENTEN

Omdat de beide zonen van Jacob de Wilde, alias  van Kessenich, alias Collard van Lynden, met  name Cornelis in februari 1618 en Willem I op 27 juli 1624, zonder afstammelingen gestorven zijn en omdat volgens de Gulikse mening 'de  heerlijkheid Kessenich een manleen is, kan  Joanna, de zuster van Cornelis en Willem I, niet  als landsvrouw in aanmerking komen. Bovendien heeft ze zelfs geen 1eenverheffing gedaan in  Gul ik.  Als eerste kroonpretendent komt Willem van  Kessenich op de proppen; we zullen hem Willem II noemen. Hij wordt op 14 november 1624 in de Gulikse leenzaal met Kessenich beleend. In 1601  heet Willem II "stadhouder tot Thorn" (8a). Uit de stukken blijkt dat hij de zoon is van  eveneens Willem van Kessenich. Deze Willem van  Kessenich is overleden vóór 12 februari 1560, want op die dag staat in het schepenregister van  Neer‐ itter vermeld: "Margaretha Kluecken,  weduwe van wijlen jonker Willem van Kessenich  (8b). Hij was de jongere broer van Antoon van Kessenich waarvan de voornoemde Cornelis en  Willem I de kleinzonen zijn (9). 

Op 12 januari 1639 wordt de heerlijkheid aan  Georg, de zoon van Willem II, toegewezen en twee jaar later is met Johan‐Walraf, zijn zoon, de  volgende generatie aan de beurt.  Deze Georg komen we in de parochiere‐ gisters  van Neeritter tweemaal tegen als vader van twee bastaardzonen: in 1601 een Leonardus en in 1604  een Willem ( 10 ).  Onder  de  naam  Juriën  wordt  hij  in  1616  genoemd als lid van de ridderstand van het  vorstendom Thorn (11).  Als in 1634 Engel Smeets betrapt wordt op vissen in de vijvers van jonker "Jorgien" vraagt deze niet alleen een fikse schadevergoeding, maar  ook nog een som geld tot herstel van het  affront. Hij noemt zich: "edelman van goede  huize". (12) 

Zijn zoon Johan‐Walraf ziet in 1678 af van  zijn rechten op Kessenich ten voor dele van Frans‐Jacob van Waes (13).  Johan‐Walraf  had  in  zijn  huwelijk  met  Catharina  Ingenhoven  een  zoon,  Georg‐  Walraf,  die  op  20  februari  1654  te  0‐  denkirken (D) wordt geboren (14).  Hij had ook nog een zuster, Margaretha van  Kessenich, die rond 1640 trouwde met Willem Hendrik van Randenraedt, schout van  Roermond. Ze stierf in 1656 (15).  Op een los blad in het archief van de familie De Meer d'Osen staat vermeld dat een broer van Margaretha zonder af stammelingen als  officier in Portugal gestorven is (16). 

Bij mijn zoektocht naar de leden van de  adellijke familie van Kessenich liep ik te  Thorn op het wapen van deze familie. Het is ingemetseld in de geveltop van het huis van dokter Spoon in de Hofstraat nummer 4.  Deze steen moet wel afkomstig zijn van  Waleram van Kessenich die er kanunnik was van  1569 tot zijn dood in 1609.  Hij was er tevens hoofdpastoor tot hij op 12 oktober 1583 ontslag vroeg (17) 

Het huis Hofstraat 4 te Thorn met de gevelsteen rechts boven. Onder detailopname van de gevelsteen. (Foto's: Mathleu Kunnen)

105.

Waleram, 53 jaar, en zijn broer Willem, 59  jaar, zonen van Willem en Margaretha Leeck,  alias van Bremt (18) komen we op 12 oktober  1599 tegen als getuigen. In zijn testament  wijst jonker Waleram van Kessenich, kanunnik  te Thorn, zijn 

broer Willem en diens vrouw Elisabeth van  Nunhem aan als universele erfgenaam. Zij  hebben ook nog een zuster die gehuwd is met  Willem van Strijtha‐ gen (19). 

Zo krijgen we volgende genealogische tabel :

Nadat in 1674 Johan‐Walraf van Kessenich van  zijn rechten op Kessenich afzag komen er nieuwe  kapers op de kust.  Christoffel Spiering, achterkleinzoon van  Catharina de Wilde en Walraven Momm, en  Antoinette van Doeyenbruck verklaren op 13  september 1695 onder eed, dat Frans‐Jacob van  Waes hun in juli 1694 in herberg "De Beer" te Arnhem enige duizenden bood om af te zien van  hun rechten (20), en op 17 mei 1696 wordt  Diederik‐Johan‐Albert freiherr von Ridder zu  Groenstein, wiens vrouw ook van 

106. 

Catharina de Wilde afstamt, te Gul ik met  Kessenich beleend (21).  Pas in 1700 valt alles terug in zijn plooi en wordt ook Frans‐Jacob van Waes te Gul ik erkend. De heerlijkheid is terug in één hand. De rust op het dynastieke vlak is weer  gekeerd tot in 1707 met Jan‐Arnold van  Metternich een nieuwe gier op de rand van het nest verschijnt (22).  Blijkbaar was Kessenich toch de moeite  waard. 

* DE ADELLIJKE FAMILIE COLLARD VAN LYNDEN VAN KESSENICH (DE WILDE)

Het wapen van Joanna van Kessenich, naar een ontwerp van Francis Goole, Hasselt. Tekening van Jean Tiesters Maaseik. Gevierendeeld: I en IV, in rood een gouden herteschedel. II en III, in goud drie rode hoorns, gemond en geringd van zilver en geplaatst 2-1. Het rode hartschild beladen met drie gouden kepers. UIT: Piet Henkens, De Geschiedenis van Kessenich, Kinrooi, 1979, blz. 578.

Een bijdrage van MATTHIEU WIEERS 

N O T E N

(1) R.A. Maastricht - Handschriften: J. Habets: De voormalige Vrij je Rijksbaandërheerllijkheid Kessenich (volledig in fotokopie aanwezig in ons dokumentatiecentrum) (2) Verzamelde Opstellen - P. Bouveroux: De heerlijkheid Kessenich en Brorjshorn, blz. 48 (3) Publications 1960-61 - J. Belonje: Genealogische en heraldische Gedenkwaardigheden, blz. 411

(18) Jos Habets, Archieven van het Kapittel van Thorn, II, blz. 43, nr. 88 Hauptstaatsarchiv Dusseldorp - Jülich Lehen, nr. 120, I, blz. 152; toen heette ze Margaretha Klock. (19) Jos Habets, Archieven van het Kapittel van Thorn, II, blz. 57 en 115 (20) Hauptstaatsarchiv Dusseldorp Jülich Lehen, nr. 120, VI, nr. 8 (21) Idem, III, blz. 181 Piet Henkens, De Geschiedenis van Kessenich, blz. 564 (22) Idem

(4) Piet Henkens: De Geschiedenis van Kessenich, blz. 579 (5) Hauptstaatsarch. Dusseldorp, Jülich Lehen, nr. 120, VI, blz. 222 (6)

Idem, blz. 93

(7)

Idem, band 2, blz. 549

(8) Idem, nr. 120, VI, blz. 87 (8a) Schepenbank Kessenich, 1601-1626 (volledig in fotokopie aanwezig in ons dokurne ntati ecentrum) (8b) Schepenbankarchief Neeritter, gischten 1549-1607, blz. 259 (volledig in fotokopie aanwezig in ons dokumentatiecentrum) (9) Hauptstaatsarchiv Dusseldorp, Jülich Lehen, nr. 120, II, blz. 7 en 14 (10) Streekarchief Thorn, Parochieregisters Neeritter, blz. 2 en 6 (11) Jos Habets, Archieven van het kapittel van Thorn, blz. 305 en 761 (12) R.A. Maastricht, schepenbankarchief Neeritter, nr. 23 (13) Hauptstaatsarchiv Dusseldorp - Jülich Lehen, nr. 120, VII, blz. 13 (14) Idem, II, blz. 176 (15) Publications, 1930, blz. 69 (16) R.A. Maastricht - Familiearchief de Meer d'Osen, nr. 22 (17) Tijdschrift "Rondom het Leudal", 1983, nr. 31, blz. 10

108.

VIJFTIG JAAR GELEDEN GENOTEERD TE  GEISTINGEN ____________________________   In het door de pastoor bijgehouden  "Registrum memoriale et archivale (pastoor  A. Overman) :  "het getal der mannelijke leerkrachten van  onze katholieke aangenomen school wordt op  twee gebracht en der vrouwelijke op vier.  Om die reden zijn twee lokalen bijgebouwd  boven de bestaande kloosterschool. De  aannemer was Jaak Hermans van hier voor den  prijs van 76.755,‐fr. De gemeente verleent  daartoe een hulpgeld van 27.000,‐fr., de  provincie een zesde en het moederhuis der  apostolinnen te Gent 35.000,‐fr.  Dit jaar zijn 10 sterfgevallen geweest en  maar 13 geboortens. Het getal der  bevolking: 625. H. Communies ongeveer  52.000."  (Deze gegevens hebben dus betrekking op het  jaar 1937). 

HOE VERHAAKTEN DE DORPSJONGEREN ZICH VOOR DE EERSTE WERELDOORLOG ? Niemand had enig benul van wat "jeugdklubs" betekenden.. Geen mens die er ook maar dacht ! De  fanfare bestond reeds, maar de muzikanten kon je gemakkelijk tellen.  Er waren ettelijke schutterijen., maar de leden er van gunden de jongeren niet veel kans om  in hun rangen als "schut" op te treden.  Kortom: er was weinig gelegenheid tot vermaak. 

's Zondags trokken veel jongens de bossen in  op vogelvangst. Talloze nesten werden  leeggehaald. De eitjes werden geborgen in de  pet (de "klak"). Thuis blies men de eieren  ledig en, in een kleurige krans geregen,  werden ze als buit boven de schouw gehangen. Alle bereikbare vogelnesten moesten "eraan  geloven", alleen de zwaluw mocht rustig  broeden op haar nest in de stal of onder de  dakgoot.  Ook de jacht op eekhoorntjes was een  opwindende bezigheid. De diertjes waren  nochtans zeer behendig en ontsnapten vaak aan  hun hardnekkige achtervolgers .  Bij stormachtig herfstweer lieten de jongens  papieren "windvogels" aan een lang touw, hoog  in de lucht zweven en dansen.  Maar tenslotte was het aanbod tot vermaak  karig toegemeten. Hoe kon het ook anders ?  Voetbal ?? Totaal onbekend! Pas in de  twintiger jaren werd wat met de bal gespeeld,  ergens op de hei.  Koersen ?? Geen sprake van! Immers... wie had  toen reeds een fiets ?  De beugelbanen werden druk bezocht.  Je moest evenwel smaak vinden in het  beugelspel en ook veel kunnen oefenen om de  echte liefhebbers te durven uitdagen. Verder  moest je ook over wat zakgeld beschikken, want  beugelen maakte dorstig., en aan elke baan was  een café verbonden., (of omgekeerd ?) Jongelui  van die tijd hadden zelden een gevulde  "portemonee" !  Men bedenke bovendien dat er toen hard moest  gewerkt worden en dat derhalve de vrije tijd  krap werd toegemeten. 

Het land bemesten, ploegen en spitten,  zaaien, maaien, hooien, het vee verzorgen,  hout zagen, hout kappen.. Het vroeg veel  tijd., het vergde vele handen. Machienen  waren uiterst zeldzaam, zelfs onbekend !  De zondagsrust was voor velen welkom en  alleen  in  de  wintermaanden  konden  de  boeren en hun gezin wat uitblazen.  * * *  Nochtans waren de jonge kerels vindingrijk  genoeg om zich los te weken uit de sleur van alle dag en uit de soms zo eenzame sfeer van de huiskring. Ze zochten en vonden "soelaas" waar 't te rapen was.  's Avonds gingen ze "uchteren", dit is bij de buurman zitten kletsen over alles en nog wat, de dochters wat plagen ‐als de boerin dat  tenminste veroorloofde‐ of ze speelden met de kaarten, avonden lang..  Kaarten was een geliefkoosd verzet. Wel moest de "petrol lamp" branden. En dat was niet  overal het gebruik! "Petrol" kostte geld.  Vele mensen waren destijds erg spaarzaam.  Dikwijls niet zonder reden !  Waar men té spaarzaam was op de "petrol",  zaten ze met z'n allen bij de open haard of rond de "stoof". Er werden pijpen gerookt., er werd soms lange tijd alleen maar gezwegen. Of pok geroddeld over de kleine schandaaltjes die in de ‐beperkte‐ dorpsgemeenschap waren voorgevallen.  Maar kaartspelen in de lange uchter‐ avonden, dat werd door velen, ook door jongeren, fel gegeerd. Was de boer niet te gierig op de  "petrol", dan 

109.

vond men daar zeker een kaarttafel. Grote  sommen werden nooit geriskeerd!  De inzet was nooit hoger dan enkele centiemen! Het spel heette "matsen", "kruisjassen",  "smousjassen", "huge" (=opbie‐ den), een  enkele keer "wieze" (whist). En al ging het  nooit voor grof geld, toch werd het spel steeds  "au‐sérieux" genomen! Soms werd er gekibbeld, gesakkerd.. met de vuist op de tafel gebonkt. Was het gezelschap niet te vinden voor het vrij moeilijke "kruisjassen" of het riskante  "huge", dan bleef er nog het plezante  "zwarte‐piet‐trekken" over.  Dat vroeg geringe inspanning en gaf aanleiding tot prettige verrassingen.  Aan dit spelletje mochten ‐bij uitzondering‐ ook meisjes meedoen., alhoewel die meestal  andere taken te vervullen kregen.  Die opdrachten waren velerlei: uren‐  aan‐een‐stuk witte kool ("wit moos") in dunne  plakjes snijden om daar zuurkool van te  bereiden, zaden uit hun peul halen en daarna zuiveren van alle onreinheden, kousen  stoppen, breien, wol spinnen, enz.  De meisjes hadden het niet zelden moeilijker dan de jongens!  Wanneer de kinderjaren voorbij waren ‐na hun  plechtige koramunie‐ was het gedaan met  koordje‐springen, met de bal ("prikkebal")  spelen, met kroontjes vlechten, met  "hinkelen".. Er moest gewerkt worden !!  Toch kwamen er aangenamer momenten voor  meisjes voor! Bij het naderen van sommige  feestelijkheden in het dorp of in 't gehucht, werden alle "jonge dochters" opgetrommeld om te "seren"  (= versieringen maken).  Voor de processie, voor de eerste mis van een vers gewijde priester, voor een (zeldzame)  gouden bruiloft., waren lange voorbereidingen  nodig.  Vele avonden kwamen de meisjes ergens samen. Zij knipten kleurige papieren bloempjes,  meterslange festoenen en guirlandes, die op de feestdag zouden opgehangen worden aan de  berkenrijzen, 

110.

welke de mannen dan, een tiental passen van  elkaar, aan weerszijden van de straat  inplanten.  De talrijke kleinere stukjes papier, die bij  het werk afvielen, werden in korfjes  bijeengegaard. Ze werden als kleurrijk tapijt  op de zandweg gestrooid.  Vanzelfsprekend werd op zulke avonden een  aardig stukje gebabbeld en gegi‐ cheld. Men  zong er nu en dan een liedje.. Soms werd de  rozenkrans gebeden.  Als de hangklok half tien, tien uur sloeg,  braken de "siersters" op. Bij donkere avonden  kwam één van hun broers ze afhalen. Niet omdat  er gevaar bestond voor "overvallers"! De  jongen had een stallantaarn bij zich om wat  licht te werpen over de talrijke oneffenheden  en de plassen op de dikwijls zo slechte wegen. Zelfs op klaarlichte dag moest je hier en daar  goed uit je doppen kijken om veilig te kunnen  lopen.  * * *  Sommige jonge kerels, van om en bij de  twintig, trachtten een frankske te verdienen,  zodra ze daartoe de kans kregen. Ze sprongen  een boer bij die, in de oogsttijd, handen te  kort had.  Zij kweekten konijnen en verkochten de  vetgemeste beestjes, samen met een aantal  gedroogde konijnenvellen, aan "Koeb van de  Wolknien", die een paar maal per jaar zijn  ronde maakte door het dorp.  Van smokkelen waren ze niet vies. Van stropen  al evenmin. Hadden ze aldus wat geld op zak,  dan bezochten ze de herbergen en maakten veel  pret, al was het maar om kleine, onbenullige  dingen.  * * *  Hier gaat dan het verhaal over een viertal  snaken die op een zwoele lenteavond er op  uittrokken om veel leute te beleven (te  Molenbeersel).  Henske, Pierke, Tjeu en Lei gingen eerst naar  "Kempkes Nel" (toenmalig café ‐ huis staat er  nog steeds) en 

dronken er ettelijke glazen bier. Over de vele paadjes, die ze van buiten kenden, stapten ze in de richting van het douanekantoor. Daar  wilden ze evenwel niet te dicht in de buurt  komen en na een omweg, kwamen ze langs de  achterdeur in "Poal Jangke" z'n café.  Het was er, zoals gewoonlijk, nogal druk.  Jangke en vrouw Trien hadd.en de handen vol om hun klanten te bedienen. Henske en kompagnie  dronken vele pinten Stramproyer bier.,  vertelden wat zotte praat en trachtten het  nerveuze Jangke te treiteren.  Ze sloegen luidkeels aan 't zingen :  " Poal Jangke.. Poal Jangke..  " Poal Jangke, val mér doe‐et!  " En es Poal Jangke doe‐et is,  " Dén kriege wé z'n Trien..  " De helft van zien sente " En auch sè  vleegmeschien " Poal Jangke, val mér doe‐et!" Het"liedje"klonk precies zoals het wijsje dat rondtrekkende zangers in ons dorp en in het  omliggende hadden meegebracht en handelde over (Jan) Olieslagers, de held van de dag, de  pionier van de luchtvaart en die nu zijn  standbeeld heeft bij de vlieghaven van Deurne. Poal Jangke had natuurlijk geen  "vleegmeschien", maar hij dweepte met  Olieslagers, kon er niet over zwijgen en  beweerde dat hij vroeg of laat ook eens zou  vliegen.  De jonge kerels skandeerden hun liedje met de vuisten op tafel en met hun klompen op de stenen vloer. Toen Poal Jangke sputterde omdat ze zo erg tekeer gingen, wilden de knapen eindelijk ophoepelen.  Onderweg hadden ze nog altijd veel pret. Hier en daar staken ze nog wat kattekwaad uit. Ze  rammelden aan een tuinhek en een landhond  sprong uit zijn hok, rukte woedend aan zijn  ketting, blafte als een razende. De boer kwam buiten, trachtte het beest te paaien en riep de belhamels een litanie scheldwoorden toe. 

Ze beantwoordden zijn woordenvloed met het  bekende liedje :  " Pier, hoad dienen hondj vast " Dét er mich  neet en bitj.  " Bitj‐er mich, ich sèk ut dich:  " Honjert gölje kostj‐et dich ! "  Plezier dat ze hadden! Ze kletsten op hun dijen  en schaterden van het lachen.  Een eindje verder wilden de deugnieten de  kipperen openzetten, maar van achter de  "krikkeberm" trad de boer, gewapend met een  riek, naar ze toe. De vlegels vluchtten lachend  weg..  Eén van hen besefte eindelijk dat ze het toch  te bont maakten. Na overleg besloten ze: "Wé  hoaje de moei.. Dé et iest spriktj mot  traktere!"  Iedereen stemde daarmee in. Zwijgend stapten  ze voort.  Even later bleef Henske, die voorop liep,  plotseling staan, hief zijn ene been wat op en  liet een knallende wind vliegen. Tjeu proestte  eens.. maar zei niets.  Een ander kuchte heftig, scheen zich verslikt  te hebben, maar zei niets.  Een derde moest nodig zijn neus snuiten.  Niemand sprak ook maar één woord..  Even later hield Henske twee van zijn vrienden  staande bij hun mouw en zei:  "Gé gluiftj mich neet., mér mien achterpoort  geit mich noe iest toe!"  Algemeen bulderend gelach. Men wees Henske met  de vinger en riep: "Doe hops gesproke!"  Waarop Henske: "Ich wei‐et.. ich betaal 'n pint  bie Heier‐Kuubke".  Plezier dat ze hadden..!!  * * *  Henske moet ongetwijfeld de felste lolbroek  van allen zijn geweest!  Was hij het niet (naar me ooit werd verteld)  die aan een miserabel einde kwam, toen hij  ergens "op 't Hollands" in een messengevecht  verwikkeld raakte ??  Zulke gruwelijke ruzies waren op vele  kermissen lang niet zeldzaam. Integendeel..  Haast iedere zomer hoorde men daarover.. 

MAARTEN JOZEF BOON

111.

DE PATRIARCH VAN HUIKENSHOF..

EEN EEUW BELLEFROID'S TE OPHOVEN ‐ GEISTINGEN 

Met pak en zak beladen klom Joseph Belief roid in de "sjees" die op hem te wachten stond. De rit ging via de Napo‐ leonsweg, vol kuilen en karsporen, noordwaarts. Hij keek star voor zich en mijmerde: "Waar kom ik terecht, waar ben ik aan begonnen?"  Het boerenpaard draafde gezapig verder,  richting Ophoven. Ophoven., een onbekend dorp, een "boerengat" waar op het eerste zicht niets te beleven viel. Links en rechts wat huisjes, een oude vervallen kerk en wat nering.  Herbergen die, lateraal bekeken, ook niet veel te betekenen hadden. Keuterboertjes die van  voor niet wisten dat ze van achter leefden.  Verder nog enkele grote boerderijen waarvan de eigenaars de septer zwaaiden over de  dorpsgemeenschap. 

112.

Een armzalig gedoe, daar leek het alleszins op.  Joseph Bel lefroid, de fiere man met adellijk  bloed in de aderen zou hier zijn toekomst  moeten opbouwen.  Voor Joseph zou het maar tijdelijk zijn. Een  kort oponthoud en dan wegwezen.  Maar Joseph vergiste zich. Het onvoorziene zou  een wending geven aan zijn leven. Dat  onverwachte was een vrouw, een aantrekkelijk  meisje uit Geistingen : Maria Dohmen.  Joseph Bellefroid kwam, zag en., bleef ! # #  #  Joseph Bellefroid en Maria Dohmen huwden in de  kerk van Geistingen op 12 november 1850. Zij  trokken in op Huikenshof bij Hendrik Notten.

Notten was in 1855 even dienstdoende  burgemeester en tevens lid van de kerkfabriek. Hij was de pleegvader van Maria Dohmen, die de dochter was van zijn zuster Maria Notten.  Hendrik Notten kon goed opschieten met de jonge Joseph Bellefroid. Benevens een goed florerende jeneverstokerij baatten zij samen een groot  boerenbedrijf uit; een gesloten hoeve en een  oppervlakte van 25ha 03a 46ca. 

Tot dan toe was Joseph een voorbeeldig man  geweest. Na het overlijden van Hendrik Notten  op 23 februari 1861 werden Joseph Bellefroid  en Maria Dohmen door erfenis volledig  eigenaar van Huikenshof. Daarna begint het  eigenlijk leven van Joseph Bellefroid, een  fantastisch en kleurrijk man waarvan men nu  nog spreekt. Zijn gezegden leven tot op heden  verder.  Vrijgevochten en deels door zijn handel in  jenever is hij aan de drank geraakt en zelfs  Uit het huwelijk Bellefroid‐Dohmen werden op  niet een klein beetje !  Huikenshof acht kinderen geboren :  1. Henri °1851, naar Brussel vertrokken  Bij één van zijn slippertjes gebeurde het dat  2. Casimir  °1853,  ongehuwd  hij met een stuk in zijn kraag door het dorp  3. Carolus  °1855,  waarschijnlijk  jong  trok. Het "kèrkes‐ volk" van Maaseik met de  overleden  "trekzak" zingend achter hem aan. Die wisten  4. Jeannette °1857, +1914, moeder van  natuurlijk waar de wind van kwam.  Maria Simons  Toen de karavaan Huikenshof naderde riep  5. Paulina  °1858,  jong overleden  Bellefroid met de nodige theatrale gebaren:  6. Pauline  °1860,  +1940, ongehuwd  "Ziehier Huikensgoed, het kan niet vergaan of  7.  Marcel °1864, +1940, ongehuwd  het moet verzinken!"  8.  August °1867, +1941, ongehuwd 

HUIKENSHOF

113.

Bellefroid was niet zomaar een banale  drinkebroer. Graag stond hij in de  belangstelling. Eens had hij met een zotte kop zijn sigaar aangestoken met een briefje van  20,‐fr. De omstaan‐ ders trokken ogen gelijk  een vis die op het droge komt. Aan zoiets  beleefde Bellefroid plezier. Hanzen Johannes streken! Hij overblufte de anderen.  Het streelde zijn ijdelheid maar‐ hij besefte  niet dat de rest profiteerde van zijn gulheid. Eigenlijk stond hij hoog boven de anderen..  Joseph Bellefroid, de patriarch van  Huikenshof. De rijke man van hoge afkomst, die kwistig rondjes gaf. Hij probeerde hierdoor de nodige aandacht te krijgen. Het kon gewoon  niet op...  Toch had hij ook de nodige aandacht voor zijn  gezin. Met de steun van zijn vrouw Maria Dohmen kregen hun kinderen een behoorlijke  opvoeding. 

114.

We hebben nog een mooi dokument gevonden uit  1867 dat toebehoorde aan Henri Bellefroid,  toen hij studeerde aan het kollege van het  H. Kruis te Maaseik. (Zie origineel dokument  en vertaling hierna).  * * *

Jaren gingen voorbij. Het ging bergaf met  Huikenshof. De jeneverstokerij bestond in  1883 niet meer. De hierna afgedrukte faktuur laat zien dat Belle‐ froid de jenever  bestelde per vat. Die werd dan verkocht in  kleinere hoeveelheden, naargelang de  behoeften van de mensen.  Bellefroid werd al een dagje ouder en wijzer.  Eén van zijn beeldspraken was: "Wie het stro  niet ziet als mest en 'n oortje niet als geld,  die zal er nooit geraken!11 

115.

In 1884 ‐hij was toen 61 jaar‐ vond hij het  welletjes. De suiker was toen zo goed als  gesmolten. Huikenshof werd verkocht aan Jules Driane, een aannemer. Deze laatste verkocht  het goed drie jaar later aan dokter Jan Driane. De familie Bellefroid kocht een huis te Ophoven op de toenmalige Hoogstraat.  Het was het huis waar eens gemeentese‐ kretaris  Albert Rodhain woonde.  Volgens zijn zeggen had de "aoje Bellefroid" nooit ofte nimmer spijt gehad van zijn daden, want zei hij: "Moest ik opnieuw beginnen, ik zou hetzelfde doen ! "  Toen later een van zijn kleinkinderen hem eens plaagde: "Maar Grand‐Papa, hoe is dat toch  mogelijk geweest?", dan sprak de oude man heel bedaard en met de glimlach op zijn lippen: "Och kind, alle honderd jaar draait het rad van 't fortuin!"  Na zijn zeventigste heeft Bellefroid nog flink de handen uit de mouwen gestoken . 

HUIS BELLEFROID ‐ HOOGSTRAAT OPHOVEN

116.

Zijn zoon Gust, ook niet de dapperste onder  de Galliërs, kon moeilijk uit de veren. Dat  was zeker niet naar de zin van Bellefroid.  Dan gromde hij ge'iri‐ teerd: "Als gij  honderd jaar wordt, dan hebt gij er vijftig  geslapen!"  * * * 

Henri Bellefroid, de oudste zoon, was naar Brussel getrokken om in het hotelwezen zijn  kans te wagen. Hij kwam daar goed aan zijn  trekken en zat er warmpjes in.  Henri was trouwens een aardje naar zijn  vaartje. Hij had dezelfde mikro‐ be te pakken  als zijn vader. Graag ging hij op jacht met  personen uit de hogere kringen. Hij leefde  op grote voet en., kreeg daar later de  rekening voor gepresenteerd.  In 1921 antwoordde hij op een brief van zijn  nicht Maria Simons. Een mengelmoes van  Vlaams en dialekt, maar toch interessant.

117.

Jeannette Bellefroid huwde met Hubert Simons.  Voor haar was dat een zeer goede partij.  Uit hun huwelijk werden twee kinderen geboren,  Joseph en Maria (de namen van hun  grootouders). Helaas, Jeannette heeft niet  veel geluk gekend. In 1907, na twaalf jaar  huwelijksleven, overleed haar man op  48‐jarige leeftijd. Joseph, die over een  zwakke gezondheid beschikte, overleed in  1911, slechts 15 jaar oud.  Jeannette was een zachte en intelligente  vrouw. Zij was erg bezorgd om de opvoeding van  haar dochter Maria.  Hierna volgt een gedeelte van de brief die  ze  schreef  aan  haar  dochter  Maria:  "Au  Pensionnat Kinroy" 

118. 

Mooie erekaart (in kleur) voor Maria Simons met  aan de achterkant de behaalde plaats en het  puntenaantal.  PAULINE BELLEFROID  Over Pauline, de oudste van de drie is niet  zoveel te vertellen. Zij bleef ongehuwd, zoals  Sel en Gust. Een brave vrouw die zorgde voor de  huishouding.  Zo goed en zo kwaad als het kon.  Zij trachtte de glorie die er eens was in ere  te houden. Wat niet altijd lukte. Jarenlang  droeg ze 's zondags een mantel uit astrakan.  Dwong toch enigermate respekt af, ook al omdat  ze heel goed Frans sprak.. Wat niet van iedereen  kon gezegd worden. 

MARCEL BELLEFROID Sel, zoals wij hem nog gekend hebben, was een  doorgoede vent, naief en goedgelovig. Men kon  hem gemakkelijk iets 

119.

120.

AUGUST

PAULINE

wijsmaken. Sommige lieden maakten daar ook wel eens misbruik van. Ik denk dat Sel dat  wist maar hij kon moeilijk onderscheid maken tussen wat waar was en wat niet waar was.  Zijn stamkafé was "In ‘t Sportlokaal". 's  Zondags na de hoogmis bracht hij er  regelmatig een bezoek. Jefke de ka‐ fébaas  respekteerde en verdedigde hem. Sel  waardeerde dat en was daardoor gevleid en  gelukkig.  Gezeten op de bank achter de stoof, telde Sel ieder pint die er getapt werd. Niemand die  daar iets van merkte. Sel vertelde aan Jefke hoeveel pinten er meer waren getapt dan de  zondag daarvoor. Het klopte steeds.. Dan ging  Sel tevreden naar huis en zei opgetogen aan zijn zus Pauline dat het bij Jefke weer druk was geweest. 

MARCEL Sel leefden meer naast elkaar dan met elkaar. De herberg waar Sel kwam werd door Gust  gemeden. Sel moest hem goed in 't oog houden.  Gust schrikte er niet voor terug om met een  konijn in een zak naar de "Statie" van Maaseik  te trekken; om naar de "wilde beesten" te gaan. Zoals bekend was hij graag in vrouwelijk  gezelschap. Blijkbaar wist het paard dat ook.  Wanneer ze een vrouw tegenkwamen hield het  paard halt, zonder tussenkomst van Gust.  Hij had de naam een slechte voerman te zijn:  Gust liep altijd een paar meter naast het  paard, bang als hij was voor een onverwachte  stamp. Wanneer hem iemand daar op attent  maakte antwoordde hij bars: "Ik heb geen  knoken in reserve!"  Gust profiteerde van Sel als hij de  gelegenheid had. Op een keer waren beiden in  het veld om bieten te rooien. Sel was al  vlijtig bezig terwijl Gust wat 

AUGUST BELLEFROID Gust was uit een ander soort hout gesneden: onbehouwen en nors. Gust en 

121.

1 oo

stond rond te draaien. Toen Sel hem daarop  wees, antwoordde Gust: "Uw rug die staat er naar, maar die van mij nog niet!" 

TOT BESLUIT Het is een feit dat Joseph Bellefroid, onze hoofdfiguur, bewonderd werd door de  gemeenschap. Wat veel mensen zouden zeggen en niet doen, dat deed hij wel: leven en laten leven.  Hij heeft verder willen springen dan zijn stok lang was, dat wel, maar zijn gezin heeft nooit  armoede gekend. Dus geen kwaad woord over hem. Wanneer men na zijn dood over hem sprak, dan verscheen een glimlach op de gezichten. Een glimlach van ironie en ongeloof.  In de tijd dat ze in Ophoven woonden was de glamour er af. De piek was gladgestreken. Op  het einde waren ze doodgewone keuterboertjes zoals er zoveel waren.  Men sprak nu van "Bij Belfrouw" en zelfs  oneerbiedig van "Bij de Belfrits"  De "aoje Bellefroid" heeft toch de gezegende ouderdom van 97 jaar mogen bereiken. Een apart  en boeiend man. Het rad der fortuin heeft lang en goed gedraaid voor Joseph Bellefroid. 

We eindigen met de mooie handtekening die  hij in 1851 plaatste onder de geboorteakte  van zijn zoon Henri.  JOS SMEETS 

Familiewapen (de.) bellefroid zoals •het door Francis Goole en Piet Seve‐ rijns  gepubliceerd werd in hun rubriek  "Familiekroniek" die regelmatig verschijnt in het dagblad "Het Belang van Limburg".  (Helaas kennen we niet de datum van  publikatie). 

123.

WAUTERSHOF TE MOLENBEERSEL (1)

Waar nu de jeugd kampeert en speelt in  naderhand uitgebreide en gemoderniseerde  gebouwen, werd ooit een grote boerderij  gebouwd: Wautershof, te Molen‐ beersel.  De oorsprong is terug te voeren 'tot het graven  van de Lossing en de drooglegging van  moerassige gronden. In 1859 immers was de  regering te Brussel van plan broeken droog te leggen, dit door tussenkomst van de gemeenten. Wie denkt dat dit op hoera‐geroep werd  ontvangen komt bedrogen uit.. De arme  gemeenten zagen niet veel zitten in die  onvruchtbare gronden, die toch nog wat  opbrachten door belastingen op het  vruchtgebruik.. Kunstmest was er overigens nog niet en wat zou dat geven ? En de werken zouden veel geld kosten..  Men drukte in Brussel evenwel door: bij  niet‐crtginning moesten de "woeste" gronden  verkocht worden en dat was op grondgebied Beek, Bocholt, Bree, Gerdingen, Kinrooi, Tongerlo en Molen‐ beersel niet minder dan 2.727 hekta‐ ren  !!  Het hele gebied werd op 5 juli 1865 verkocht aan de "Generale Bank van de Landbouw en  Openbare Werken" (we hebben het hier maar  netjes in het Nederlands vertaald; want alles gebeurde in het Frans..).  Het zat zo dat was uitgehouden dat het hele  gebied binnen de tien jaar zou moeten  drooggelegd en bebouwd.  Men begon met het meest noodzakelijke: een  afwateringskanaal, Lossing genaamd (weer een stomme vertaling uit het Frans: émissaire)  vanuit Lozen tot in Ophoven aan de Maas. De  Lossing zou 'n lengte krijgen van 24 kilometer op een bodembreedte van drie meter en de  kunstmatige beek zou op twee plaatsen de  Aa‐beek kruisen. Wat ook gebeurd is.  Het was een groot werk: weinig kruiwagen als modernste gerief; meestal schop en mand! Een reusachtig werk, als men die omstandigheden in aanmerking neemt. 

124 

Te Ophoven vooral dan nog steeds dieper  vanwege het verval. Er is daar veel  "gesjörgd", maar menigeen verdiende er ook  een boterham aan..  Toen de tien jaar voorbij waren kwam de  Minister van Binnenlandse Zaken zich in  hoogsteigen persoon vergewissen van de  geleverde prestatie. De verbintenis was  nagekomen en hij toonde zich tevreden.  Maar de bank zelf had haar broek gescheurd aan  dat broek... Ze ging failliet (het is niet  iets van de moderne tijd!). De geldschieters  zaten ermee., zoals dat gaat.  Er kwamen advokaten aan te pas, onder andere  ene Ch. Wauters uit Antwerpen. Vele  belangrijke geldschieters haastten zich om  zich voor en na als vergoeding een stuk toe  te eigenen. Dat heeft, zeker in het begin, een  hoop franssprekende "heren" in de streek  gebracht: de Bellaing, graaf de Grun‐ ne,  d'Aumalle, 't Kint de Roodenbecke en met  minder klinkende namen: von Cameren, Borre,  Bareel (van deze laatste familie bevindt zich  op het oude kerkhof van Kinrooi nog de  grafkapel achterin).  Mensen van allerlei slag en soort: burgers,  edellieden, fabrikanten, renteniers..  Charles  Wauters  uit  Antwerpen  was  dus  advokaat en in staat om een goed overzicht  te hebben op de hele zaak.  Rond 1884, een goede honderd jaar geleden,  bouwde hij "Wautershof" op het hem  toebedeelde gebied. Men noemt het ooit deftig  "kasteel Grootbroek". Het was alleszins een  landbouwonderneming, met knechten en meiden. Wauters had kinderen. Zo bouwde zoon Charles  junior te Bree een kasteeltje op de Boneput  en was hij verder vrederechter in het stadje.  Zoon Alfred was burgemeester van Molenbeersel  van 1920 tot 1931. Hij liet er de "V illa  Pax"  bouwen die hij maar even kon be‐ 

JEZUS

MARIA JOZEF. t  BID VOOR DE ZIEL VAN ZALIGER DEN HEER

Alfred August Marie Louis WAUTERS

Borgemeester der gemeente Molenbeersel Lid yan de genootschappen yan St-Jozef, Voortplanting des Geloofs en St'Franciscos Salesins

Voorzitter der hoerengilde en Eerevoorzitter der Fanfare- St-Isldoros Vereerd met de gouden medaille der Kroonorde Het burgerlijk eerekruis - eerste klas. geboren te Antwerpen, den 23 Juni 1869 en godvruchtig overleden te Molenbeersel, den 3 September 1931, voorzien van de genademiddelen Onzer Moeder de H. Kerk. De mensch kent den dag van zijn einde niet. Daarom houdt u altijd bereid, want de Zoon des menschen zal komen op de uur die u onbekend is. De dierbare overledene was een man van rotsvast geloof; goed stichten was hem eene behoefte. De armen bijstaan en troosten was zijne grootste vreugde; hij was voor hen een ware vader. God alleen weet hoevelen hij getroost heeft en bijgestaan. Zijn te vroeg heengaan wordt dan ook door allen betreurd ; daarom zullen zij hunnen grooten weldoener in hunne dankbare gebeden indachtig blijven. Geliefde broeders, zusters, familieleden en gij allen die mij gekend en bemind hebt, treurt niet over mijn heengaan, maar weest mij indachtig in uwe godvruchtige gebeden, H.Ephrem. Genadige Jezus, geef hem de eeuwige rust. 7 j. en 7 quadr. afl. Mijn Jezus, Barmhartigheid.

300 d. afl.

__________ R i P ____________________

"Maeseyck. — J. Denis

(Verzameling: Mathieu Kunnen)

wonen tot aan zijn overlijden. Woning en  uitgestrekt park met vijver kwamen toen in ander partikulier bezit en veranderde nog  dikwijls van eigenaar. Als voorlaatste  eigenares kocht Alda Truyen het geheel aan op 27 juli '1956.  Het gemeentebestuur kocht van haar het  gebouw, de conciërgewoning en het park (lha 59a 60ca) op 20 december 1964 voor een bedrag van 1.050.000,‐ frank. In de "Villa" is het  O.C.M.W. Kinrooi en de bibliotheek  gevestigd; in de conciërgewoning de  gemeentelijke drukken'j/informatiedienst,  het sekre‐ tariaat van de V.V.V.‐Infodienst  Kinrooi en ons eigen sekretariaat en do‐  kumentatiecentrum. 

Op 15 december 1967 werd Wautershof (huis, stalling, kapel, tuin, weide, bos, wegen en beek), groot volgens meting vijf hektaren, zevenenveertig a 

ren en achttien centiaren, verkocht aan het  "Vlaams Verbond der Katholieke Meisjesgidsen,  Koninklijke Vereniging v.z.w." te Brussel  voor het bedrag van 1.094.360,‐fr.  Verkopers waren, elk voor één derde :  ‐ Julien Bernard Regina VAN MELE, vee‐ en  vleeshandelaar en echtgenote Denise Maria  Joseph C00REMAN, zaakvoerster, wonende te El  versele;  ‐ Wal ter Achiel Celina C0LAES, vee‐ en  vleeshandel aar en zijn echtgenote Nel‐ ly  Charles C00REMAN, zaakvoerster te Hamme;  ‐ Lucien Achiel Gustaaf VAN MELE, vee‐ en  vleeshandelaar, weduwnaar van An‐ nie  Hortense Josepha C00REMAN, te El‐ versele. (2) Van dan af werd Wautershof uitgebouwd tot een  vakantieoord.  In 1979 kwam het domein in handen van de  uitbreiding/fusie van het Vlaams Verbond der  Katholieke Meisjesgidsen en het Vlaams  Verbond voor Katholieke Scouts, thans gekend  onder de nieuwe naam: Vlaams Verbond voor  Katholieke Scouts en Meisjesgidsen  (V.V.K.S.‐M.) Door deze werden ingrijpende  verbouwingen uitgevoerd en het geheel werd  opgefrist. (3)  De jeugd die er komt en huist vindt er  natuur...  Zij is ook., een bedreiging., voor de aloude  "Broeken"..  Wie met jeugdigen omgaat zal dit verstaan: er  wordt ze veel gegund, maar..  DONAAT SNIJDERS ‐ MATHIEU KUNNEN 

N O T E N

(1) De spelwijze WOutershof is duidelijk verkeerd. (2) Akte verleden voor notaris Joseph De Geyter te Hamme (Prov. Oost-Vlaan- deren) met tussenkomst van notaris Paul Eyben te Hamont op 15 december 1967. Fotokopie van deze verkoopakte is aanwezig in ons dokumentatiecentrum.

125.

(3) De geschiedenis van Wautershof moet nog geschreven worden. We hopen hiervan werk te kunnen maken in het kader van ons "boerderijenprojekt". Uitvoerige opzoekingen zijn noodzakelijk.. We hopen er alleszins bij gelegenheid uitvoeriger op te kunnen terugkomen in dit tijdschrift. Aanvullingen, foto's, wetenswaardigheden, dokumenten.. blijven dus zeer welkom !!

(Bidprentjes: verzameling Mathieu Kunnen)

126.

HONDERD JAAR GELEDEN GENOTEERD TE GEISTINGEN...

"HET BROEDERSCHAP VAN DEN GOEDEN DOOD" In het door de pastoor bijgehouden: "Registrum memoriale et archivale" lezen we :  "Opgericht het Broederschap van O.L.V. van Bijstand. Alle inwoners op weinige uitzonderingen na hebben zich laten inschrijven.  Opgericht den 4 December het Broederschap van den goeden dood tereere der H.H.Jozef en Barbara  hetwelk verbonden is met het aartsbroederschap van den goeden dood bestaande te Rome".  Dat was alles voor dat jaar wat de pastoor de moeite waard vond te noteren (pastoor was sinds 1886 Frans Nulens).  Het weze gezegd dat de term op doodsbeeldjes: "Lid van vele broederschappen" geen loos gezegde was. De leden moesten overigens, meest door gebeden, verschillende verplichtingen nakomen. Dat werd toch verondersteld.. En dat zij het niet zouden vergeten..  DONAAT SNIJDERS 

' 127.

GEDEELTELIJKE AFLATEN. 1° 40 dagen aflaat aan al de leden die de dagelijksche gebeden van het Broederschap opzeggen of eenig goed werk verrichten tot intentie van het Broederschap. (Vict. Jos. Bisch. van Luik.) ’2° 3 jaren en 3 quadragenen voor het bezoek ' onzer kerk op den dag van Kerstmis, van Kruisverheffing, van 0. L. V. Hemelvaart, van Goeden Vrijdag en van H. Sacraments1 ' dag. OEFENINGEN. 1° De leden van fyet Broederschap zullen Irachten elkander door hun christelijk leven té stichten en alzoo aan elkanders zaligheid werken. 2° Zij zullen dagelijks den H. Jozef en de H. Barbara aanroepen als volgt: Jezus, Maria, Jozef, ik geef u mijn hart, mijn geest en mijn leven. Jezus, Maria, Jozef, dat mijne ziel met u in vrede raste. H. Jozef, bid voor ons. . Barbara, bid voor ons. ' Barbafa, bevrijd ons van eenen haastigen en onvoorzienen dood. Glorie zij den Vader enz. 3° Op den dag hunner inschrijving en ieder jaar op het feest van den H. Jozef en van de H. Barbara, zullen zij deze twee Heiligen tot

bijzondere Patronen aannemeh door het volgende gebed: Heilige Jozef, die het geluk gehad hebt in het gezelschap van Jezus en Maria te leven en . in hunne armen te sterven, ik kies u vandaag tot , mijnen bijzonderen Patroon gedurende mijn « leven en in het uur van mijnen dood. Sta mij, * bij in alle voorvallen van mijn leven, en verlaat j mij niet in het uur van mijnen dood. Amen. • Heilige Barbara, Maagd en Martelares, ik i kies u vandaag tot mijne bijzondere Patrones; ■- ik stel mij onder uwe bijzondere bescherming;', sta mij bij gedurende mijn leven en bevrijd mij van eenep haastigen en onvoorzienen dood Amen.

TACHTIG JAAR RIJKSWACHT TE KESSENICH (KINROOI) In dit tijdschrift hadden we het reeds over de eerste rijkswachters te Kessenich in 1908. Over  de eerst toegekomen rijkswachter, wachtmeester HOEVEN, de eerste brigadekommandant, vernamen  we intussen meer. Dit via zijn zoon, Jef HOEVEN, geboren te Herderen op 5 februari 1904 en thans  wonende te Hasselt. (i)  In 1912 vertrok wachtmeester HOEVEN naar Lanaken waar hij later politiekommissaris werd. Zijn  zoon Jef werd onderwijzer. Wij vroegen hem om enkele herinneringen op papier te zetten, waaraan  hij graag voldeed.  Lang is het geleên ! Vier jaar heb ik te KESSENICH gewoond: van mijn vierde tot mijn achtste jaar.  Tegenover de kazerne lag de mooi aangelegde tuin, die hoorde bij de villa 

128. 

van dokter NIJSSEN. Deze had een dochter  Nelly. Bij haar moest ik wel eens gaan  spelen, ook in de tuin. Ik meen me te  herinneren dat er enkele kabouters IN de  bomen stonden. 

Grenzend aan deze tuin lag het goed van de  familie VERSTRAETEN. Onder de verschillende  kinderen was er Jef, mijn speel kameraadje.  In ‘t dorp ging ik naar school bij meester  Silvester BOUVEROUX. Ik zat er naast zijn zoon  Piet; wij waren beiden van 1904.  Op weg naar school kwam ik voorbij het  snoepwinkeltje van Doorke. Met eën cent (2  centiemen) in de zak kocht ik er voor 1 centiem  en vroeg onmiddellijk 1 centiem terug, want die  had toch waarde. Zó ging dat toen.  De rijkswachters werden in die tijd ge‐  konfronteerd met Bohemers (zigeuners). Dat  waren echte paarden‐sjacheraars.  Ik zie ze nog draven over de steenweg; soms één  man hangende aan de staart van het paard. Dat  was publiciteit : kijkers, koopt maar, er  scheelt niets aan dat paard !!  In de zomer gingen we eikels rapen langs de  steenweg en verkochten die aan "de knup"  (KNIPPENBERG); ofwel in het naburige bos:  dennenappels, die werden thuis gebruikt om het  vuur in de kachel aan te steken.  Ook herinner ik mij nog de folklorege‐ bruiken:  het grabbelen, het rondgaan met de rommelpot en  het Sint‐Martinus‐ vuur.  In 1939 besloten mijn broer Fernand en ik (11  en 8 jaar toen we Kessem'ch verlieten in 1912)  eens naar Kessenich te fietsen. Wij waren er  nooit meer terug geweest.  Toen we OPHOVEN‐GEISTINGEN voorbij waren, zei  ik opeens: "hier is de hond van BEELEN onder de  tram gekomen". Die opmerking was zo  verwonderlijk, zo plots en spontaan, want nooit  had ik nog aan die tram of aan de politiehond  van rijkswachter BEELEN gedacht. Van  onderbewustzijn gesproken !  Gekomen in 't dorp, stonden wij ‐geleund op onze  fietsen‐ te kijken naar de jongensschool en de  speelplaats. Opeens trekt een vrouw het venster  open en roept: "Zijt gij niet van Hoeven?"  Bij nadere kennismaking was het een dochter  VERSTRAETEN, zuster van Jef, 

die ons evenwel nooit meer had teruggezien.  Vader zaliger, toen wij uit Kessenich  verhuisden, was wel iets ouder dan wij twee op dèt ogenblik, maar toch heeft de dochter  VERSTRAETEN hem waarschijnlijk herkend in  onze gelijkende gezichten.  * * *  Op deze wijze zijn wij toch nog één en ander te weten gekomen over de beginperiode van de rijkswacht te KESSENICH.  Intussen zoeken we naarstig verder naar foto's en gegevens om ze op te nemen in een brochure: "80 jaar rijkswacht te Kessenich".  WERNER SMET 

N O O T

1

(1) "Eerste rijkswachters te Kessenich in 1908" in: Dao raostj gét, jrg. 6, nr. 2, april 1987, blz. 86-87.

129.

HET OPHOVE VAN VREUGER.... HET OPHOVE VAN NOEW,..

Wiej kumtj het det wèè noew zoeveul aan vreuger denken ? En mer gèèr sprèèken euver den aojen tied ?  Is het omdet wéé noew,_ aojer, mie aandacht sjenken en kieken met  anger ouge, deeper, neet zoe wied ?  Veur veulen van ós is het echt lang geleejen det waat ós jeugd, ós  het lèéven heet geboojen.  En dankbaar denken wèè trög aan al die denger en aan die minse woemet  ós lèève waas verbonje.  Meistal zulle we aan oos aojers denken diej ós in gein weelje höbbe  groetgebracht.  Het waas toew gein bedeening op ós wensen  mer ze höbben veur ós altied het beste betrachtj.  Ich herinner mich det Ophoven ouch anges waas.  Den tied det de pestoer 's mörges catechismus gaaf en er desondanks neet mager van woor: ich weit nog det hèé krek 107 kilo woog want ich deendje den es brave jong de mes.  We kregen van hum daobiej ouch solfègeles.  Den ieste kier det ich de sint Jozefs 1iteniej mós zingen wól de pestoer  mie kontrakt al neet mie verlengen...  Doch ei gebeure blieftj mich immer biej  en maakt mich nog immer weer echt bliej:  det ich op de noew staties het kruuske höb moge zetten.  Ich den de leijer op en aaf, 14 kier höb ich moge wétten en es gèè noew wiltj  weite wiej aod dèè kruuswèèg is: ich haoj het op 64 of bön ich mis ?  Wèèm van uch heet het weefke en dikke Dorus nog gekantj en de fratse met Wullemke van de Spaanjert, alom bekantj ?  En Marcel van Belvroi, zie broor Gust en zöster Plien of Ties van Suske met  zien vissegéért en Tieske Klerkx ?  En Tjeuke Vanlaor, de Bekker en Juubke van dikke Zjang  en boor Nies, dèè ich met veul bewónjering bekeek  want dèè hauw twie vrouluuj zoe es het mich den toch leek.  Het leven hierke en het leeve vrouwke in hun hoes met struue daak aanzoege we es heilige minse, woeaan neemes raaktj.  Ich denk nog aan veul minse van mienen tied,  van mie jaor, mien sjoel: ze zeen weg, ze zeen wied.  Op de kirkhof, op hun graaf hunne sterfdaag stuit te lèèzen den kumtj veur ooze geist nog ins hun wèèze.  Ich herinner mich nog juffrouw Rosalie en meister Dirkx en  naoderhand, och, de begienkes, drie op en riej.  En pestoer Spitz dèè hoesdje met ze zöster, pestoer Aerts met zen meid en en geit. Den aoje köster en daobiej nog zoeveulen in al die jaore saom: ze  kwoeme, ze bleve en zeen gegaon. 

130.

Ich zeen nog det den tram in 't dorp bleef staon  te wachten of ter noew en den eine met zoew gaon  mer de meiste ginge nao Mezeik te voot:  ze hauwe in dèèn tied nog geine spood  en det kwaartje det aan den tram woor oetgespaartj  daoveur effe biej Bel Corstjes binne veur en pint of de kaart.  Ich maag het waal aan uch verklappe  we höbbe es jonges oets ins naaks gezwomme.  Mer sangerdaags krege we van pestoer ferm lappe  en ich, es koerjong, mos het dobbel bekoupe.  Ich weit nog good det het in den èènjepool waas  en ze de zwumboks nog neet haajen oetgevonje...  Of het den al doedzunj waas ?  In eeder geval: pestoer heet hum os den ferm oetgevronge...  Ich denk aan de straote met keezel bezeitj  en het zand det met wintj kwaam benne geweitj  de meule diej nog dreidje  de boore diej nog meijdje  met de zicht: haver, géést en kore  en es eeme; e meijmesjien hauw gekrege  waas ter min of mie verlèége  det de angeren het nog met de zicht mosten doon...  En... men vonj het hiel gewuun  det ouch veur de naober woor gemeitj  en samen geploogtj, ge‐egdj en gezeitj.  Dao woore nog hoezer met gewitdje moore  en veul wèèg met deepe spore...  Veur de kar e pèèrd, ene ponnie, einen os gespanne.  \Het geeng waal landsem. Zelfs het wannen  van het gedoose kore in de sjeur  woor nog veul gedaon  veur de wanmeule waas oetgevonje  en ze de kuuj nog aan den tuujer bonje...  Jao, in den herfst de kuuj nog laat in het veltj  aan houte paöl of iezers: dèé haaj geltj  es het rondje spörg waas aafgevrèète  leete ze het de boorin waal weite:  al diej kop verlangentj nao hoes gerichtj  "vertuujere komme" woor veur het gebeuk gezwichtj...  Woe is de leuvense stoof, de petrol lamp en de groete kist  op den opkelder, de weeg van iezer of van wits,  het botervaat, den haam, de staondje klok  ‐noew zoe fel gezocht, zoe deur verkocht‐  es soevenier, mes es echte antikketeit 

priektj det noew aan de moor, oppe sjouw eS rareteit.  Het waas vreuger ouch kermis, twiemaol in 't jaor.  Den kwaam de hiel femiliej, al te gaor.  Dao woor vlaai gebakken in eigen oven  van oofte of proeme of rebarber. Krenten inne weg ?  mer den elein met kermis... zeg...  waat denkst‐te waal: det kan de qrieze neet trekken  strak stuit weer enen helle wintjer veur de deur  en in dèèn tied waas het doppen nog neet oetgevonjen... 

131.

132.

Zoe ging det vreuger altied: altied mer zorgen veur broed en get spek,  denken aan morgen.  Noew is waal heimwie nao dèén tied  al zoe wuud achter ós, zoe wied, zoe wied...  Veur de jong generatie zeker en sensatie det nog ins te konne belèèven.  Mer zeetj mer zeker: het zew voort gein voldooning gèèven...  Er is goddenk nog plaats veur de weeg mer op de allerbeste plaats  kriegtj de kleurenteevee de iereplaats in ‘t hoes: es dêè opstuit  huurtj men kat of moes.  Mer ier vader zien sport opzette maag  kreeg het liegebeest of tiktak al zie beslaag.  Es oos aojers noew ins kwoeme kieken slooge ze in de henj en kaldje  van "rieke".  Toch jaomer det ich het zegge mot  en det het oet zoe'n pien en duit aojers, tot op den draod versleten veur hun gein plaats mie is, ze zeen yergèèten; ze wachten op den doêd, kaod en gelaote in e groet hoes, 'n hospitaal, totaal verlaote...  Minse van dezen tied, ich wil neet zegge  en biej uch zoe den indrök wekken  det noew niks good mie is, en vreuger jaore  ter allein mer braaf luuj en engelkes woere...  Mer we missen toch diej gebonjenheid  en woe blieftj de echte, echte minselikheid ?  Det gezag van vader, det respekt van de kinjer...  Vreuger: veur alleman plaats in 't hoes, neemes enen hinjer oos mooder haaj os oppe werrelt gebracht en oet diej leefdje hooldje ziej de kracht om en mooder te zeen, wiej oos Hier 't zich haaj gedacht.  Altied mer zorgen, biej daag en biej nacht.  Al spruktj men noew op alle meneere  det de jeugd het ins anges wiltj perbeeren  dao blieftj veur alleman de wet van God  en neemes kan langs aan zie gebod  al zeuktj men het ouch langs alle omweege:  veurdeil kan 't brengen, mer geine zèèngel... 

Ophoven is neet groet, Ophoven is klein.  We lèèven ter nog kort, nog dik biejein  mer het blieftj ooze werrelt, oos dorp, oos lèève  det allein os get geborgenheid kan gèèven.  Es ins de groete reis weurtj aangevat  zal men zeggen: hèè of ziej heet het hiej good gehad.  Want in de groete werrelt, in dèè van dezen tied  lèèftj men zoe wuud vanein, zoe wied... 

133.

Hiej zeet men nog gooje mörge, goojen daag... Waas het mer det men det nog euveral zaag Den waas het  minseléève nog echt lèève det gelök en verdraagzaamheid  zoew gèéven.  Dao is dèè groete werrelt van vandaag woe ze altied mer  zitten met die wrange vraog: woerom déén haat, dèèn  oorlog, det geweltj, verneelen oet plezeer, kapotmaken  veur het geltj.  De mins dèè heet zich ‐tege God gesteltj  mer Dèè, Dèè trektj altied aan 't langste enj.  We höbbe 't noew oets wiej 't in 11 kr'aömke pastj van  leegen en bedreegen allein... angeren last...  Ich bön ter vast van euvertuugd of men het good duit; of  men luugtj:  Dèè hiebove heet het leste woord.  Amen en oet. (1) 

GASPARD COOLEN NOOT (l) Met dank aan voorzitter Snijders voor het nazicht van mijn "plat Ophovens"!

134.

EEN GROOT KINROOIENAAR : MATHIEU BROUNS Naast Theodoor Sevens en Jan Mathijs Ballings is kruisheer Mathieu Brouns tot dusver zeker de bekendste onder de "letterkundigen" van dit dorp. Hij was 65 jaar oud toen hij in 1971 te Hannuit overleed.  Het was niet alleen wat wij mensen noemen "erg vroeg"; hij werd ook plots weggehaald uit zijn jarenlange drukke bezigheden. Het is alweer zo'n vijftien jaren geleden en "die Toten reiten schnell" zoals in de ballade die hij in het Duits aan de grootste studenten vóórhield.  We wilden deze merkwaardige man nog eens voorstellen, aan de hand van wat een  paar mensen die hem goed kenden bij zijn overlijden schreven en zeiden.  Bij ons weten is er nooit een "volledige bibliografie" van AL zijn geschriften  tot stand gekomen. Het voornaamste wordt in de volgende bladzijden vermeld. Zo  kan het nog een hulp zijn voor wie over Kinrooi zoekt...  De teksten verschenen indertijd in "Cellesiana", het "huisblad" van de kruisheren  in België (vandaar ook haast onbekend).  D.S.

135.

De bekroning van zijn leraarsloopbaan was  voorzeker de uitgave van een letterkundige en  kulturele bloemlezing in samenwerking met  inspekteur J. Honders; een handboek bestemd  voor de twee hoogste klassen in de humaniora, in de normaalscholen en in het technisch  onderwijs aan franstalige instellingen. Het  kende een grote verspreiding en werd herhaalde malen herdrukt.  Vanaf 1938 werd hij vaste medewerker van het algemeen Nederlands kritisch‐bibliografisch  tijdschrift "Boekengids", uitgegeven door het Algemeen Sekretariaat voor Katolieke  boekerijen te Antwerpen. Wekelijks bracht de  post enkele boeken ter bespreking, meestal  romans; en even stipt vertrokken wekelijks  zijn recensies.  Einde 1968 waren er reeds 1.134 verschenen.  Het lezen van die boeken was meestal nachtwerk  tussen 21.00 uur en middernacht.  Een bijzondere verdienste verwierf hij door de figuur van zijn dorpsfiguur Theodoor Sevens  uit de vergetelheid te halen. In talrijke  artikels belichtte 

136.

Brouns deze grote promotor voor de oprichting  van het Groeninge‐monument te Kortrijk (1902)  als onderwijzer, letterkundige,  stadsarchivaris van Kortrijk en Vlaams  strijder. In 1958 wist hij een Theodoor  Sevens‐hulde op touw te zetten in Kinrooi en tevens de herinrichting van de  Theodoor‐Sevens‐bi‐ bliotheek aldaar te  bekomen.  Enkele jaren geleden vroeg hem een hongaars  priester, die zich in West‐ Europa bezighield  met de zielzorg van de Hongaren, of Brouns een  vertaling wilde maken van een boek over  kardinaal Mindszenty: Dr. J. Vecsey, Kardinal  Mindszenty. Beiträge zu seinem siebzigsten  Geburtstag (Donau Verlag, München, 1962, 335  bladzijden).  Brouns zette zich onmiddellijk aan het  vertalen. Toen hij enkele maanden later klaar  was, bleek het niet mogelijk een uitgever te  vinden, die het werk aandurfde. Hij heeft dan  in 1967 een vijftal artikels geschreven over  de hongaarse kardinaal in het dagblad "Het  Belang van Limburg".  Hij werkte mee aan de uitgave van een reeks  brochuren over letterkundige fi‐ 

guren, bestemd voor het middelbaar onderwijs en verschenen onder de titel "Toortsen".  Brouns behandelde een twaalftal schrijvers.  En de laatste jaren werd hij aangezocht als  medewerker van "Gezellekroniek" (Bijdragen en mededelingen van het Guido Gezelle‐  genootschap, Kapellen/Antwerpen); en van het "Nationaal Biografisch Woordenboek",  uitgegeven door de Korrinklijke Vlaamse  Academiën van België (Brussel).  Sinds lang lid van de Vereniging van Limburgse Schrijvers (waarvan hij thans bestuurslid  was) werd hij tevens lid van het Christelijk  Vlaams Kunste‐ naarsverbond, van de  Vereniging van Vlaamse Letterkundigen en van de Scriptores Catholici.  Al de jaren die hij in het klooster te Hannuit doorbracht heeft hij op zaterdag en zondag  trouw en stipt assis‐ tenties verleend in de  buurtparochies, vooral in Montenaken en  Bertrée.  Jarenlang ging hij 's morgens en 's a‐ vonds  de liturgische diensten verrichten in het  klooster van de Klarissen te Hannuit.  Sinds 1949 was hij ekonoom van het in‐  ternaat‐externaat van het kollege en na de  plotse dood van E. Lauwers o.s.c.,  1 augustus 1970, deelde hij de hele last van het ekonomaat van klooster en kollege met de ekonoom L. Mesters.  * * * * 

Zaterdag 30 januari werd Tjeu Brouns begraven op het kerkhof te Hannuit.Om half tien kwam een  afvaardiging van de Vereniging van Limburgse Schrijvers het stoffelijk overschot begroeten in de rouwkapel: de heren J. Droogmans,  voorzitter, T. Hoewaer, M. Bussels, H. Prijs, A. Théatre en Dries Janssen. In aanwezigheid van talrijke familieleden en vrienden bracht  de voorzitter een laatste hulde aan de  afgestorvene.  Daarna ging de rouwstoet naar de kloosterkerk, waarin geen plaats onbezet bleef. 

Om tien uur begon de gekonselebreerde  eukaristieviering, opgedragen door prior J.  Boly en de konfraters G. Lauwers, A.  Ramaekers, J. Kuypers, L. Mesters, A. Ignoul  , J. Denis, P. Car‐ remans, A. Wieërs, J.  Hamande, M. Col‐ son, met V. Collin als  ceremoniemeester.  Na het evangelie hield prior Boly de homilie  (zie hierna). Vele konfraters uit alle  kloosters van de provincie woonden de dienst bij.  Op het kerkhof te Hannuit werd Tjeu Brouns  bijgezet op de eigen begraafplaats van de  Kruisheren.  M. C0LS0N, o.s.c. 

HULDE  AAN  M.  BROUNS  DOOR  J.  DROOGMANS  VOORZITTER  VAN  DE  VERENIGING  VAN  LIM‐  BURGSE SCHRIJVERS ‐ 30.01.1971 __________   Geëerae vriend pater Mathieu Brouns,  De Vereniging van Limburgse Schrijvers is in  de rouw, en met haar insgelijks de Vereniging  van de Scriptores Catholici, het Christelijk  Vlaams Kunste‐ naarsverbond en de Vereniging  van Vlaamse Letterkundigen. Van alle vier was  U een eminent en trouw lid. Van ons Limburgs  Genootschap was U sedert jaren een door allen  hooggewaardeerd mede‐bestuurslid.  Andere vrienden en vereerders, hiertoe meer  bevoegd dan ik, zullen ongetwijfeld, te  gelegener tijd, de uitzonderlijke  verdiensten in het licht stellen van pater  Mathieu Brouns, de priester van de orde der  Kruisheren met de verheven opvatting van zijn  roeping als "alter Christus" en zijn  vruchtbaar a‐ postolaat in Hannuit en in  Montenaken, waar hij ook parochiële dienst  verzekerde en als een "goede herder" in de  dankbare herinnering van alle parochianen  leven blijft.  Wellicht zal een van zijn confraters of  oud‐leerlingen terecht de diepgaande invloed  schetsen die leraar Brouns, gedurende zijn  tweeëndertig jaren lange leeropdracht bij  meerdere generaties heeft nagelaten. 

137.

Niet alleen heeft hij honderden studenten  vertrouwd gemaakt met en geïnteresseerd voor de Nederlandse literatuur, hij streefde vooral  naar de karaktervorming, hun mens‐zijn. Als  geboren opvoeder was hij er met Anton van Duin‐ kerken van overtuigd ‐in tempore non suspecto‐ dat “de opvoeding (er is) om 's mensen karakter, dat is zijn oorspronkelijkheid, bereid te maken tot het leven, dat hij leiden moet".  Noch als priester, noch als leraar werd pater  Brouns ooit gecontesteerd; hij was en bleef de  voorbeeldige godsgezant, de vertrouwende,  beginselvaste leidsman, de man van wiens  geloof, wijsheid, verantwoordelijkheidsgevoel en plichtbesef bleven uitstralen. Ook die  onaantastbare hogere waarden, die steeds  moeten geponeerd blijven, vormden de  krachtlijnen die wij in zijn letterkundige  werken, tijdschriftenartikels en  boekenrecensies onderkennen.  Inderdaad, als voorzitter van de Vereniging van Limburgse Schrijvers past het dat ik in 't  bijzonder een vroom In Memoriam zou wijden aan de nagedachtenis van de mens, de vriend, die wij in ons genootschap hebben leren kennen, vooral aan de letterkundige Mathieu Brouns. Hierbij  zou ik zonder twijfel insgelijks de tolk zijn van de andere literaire verenigingen, waarvan  hij deel uitmaakte.  Pater Brouns werd op 26 september 1906 geboren te Kinrooi, de gemeente die met zijn vereerde dorpsgenoot Theodoor Se‐ vens, haast al zijn  culturele studies heeft geïnspireerd. In de  orde van de Kruisheren ingetreden op 14  september 1925 en priester gewijd in 1931, was hij van 1932 tot in 1964 onafgebroken leraar  Nederlands aan het H. Kruiskollege te Hannuit, waarvan hij een tijdlang eveneens ekonoom was. Aldaar overleed hij zeer onverwacht verleden  woensdag 27 januari 1971 (feestdag van één van  zijn geliefde meesters, Joannes Chrysostomos), nog geen vijfenzestig jaar oud, na zesenveertig jaar kloosterleven en bijna veertig jaar  priesterschap, waarvan tweeëndertig als leraar ! 

138.

Vanuit het verre Hannuit bleef het hart van  Mathieu Brouns immer verpand aan zijn  geboortedorp: een twintigtal artikels,  verschenen in "Het Sint‐Marti‐ nusklokje van  Kinrooi (1952), diepen heel wat historische en  archeologische wetenswaardigheden op, o.m.  met betrekking tot het verleden van Kinrooi en  zijn kerk.  Het leven en het veelzijdig oeuvre van zijn  dorpsgenoot Theodoor Sevens heeft hij tot  objekt van zijn levenswerk gemaakt.  Naast een viertal geschriften gewijd aan de  religieuze inspiratie van Ge‐ zelle's  gedichten en meerdere bijdragen over de  betrekkingen van Guido Gezel le met Theodoor  Sevens (o.m. in de tijdschriften Oostland en  De Tijdspiegel) heeft hij, voor het eerst,  jarenlang, Sevens1 literair en geschiedkundig  werk, zijn bedrijvigheid op pedagogisch en  Vlaams gebied te Kortrijk bestudeerd, waar  deze verbleef van 1880 tot bij zijn dood op 10  april 1927.  Aan pater Brouns komt de eer toe, aan de hand  van een uitgebreid en onverpoosd onderzoek in  het Kortrijkse archief, Theodoor Sevens'  aktie in het kultureel en politiek leven in de  Groeningestad, zo volledig mogelijk te hebben  geschetst: Davidsfonds, Boe‐  renkrijgherdenking, Groeningefeesten en  ‐monument, onderwijs.  Bijzondere aandacht verdient daarom de  publikatie van pater Brouns: Theodoor Sevens,  onderwijzer, schrijver, archivaris, Vlaams  strijder (die ik in 1958 de eer had in te  leiden), maar vooral zijn merkwaardige  "Bio‐bibliografie van Theodoor Sevens 1848 ‐ 1927", gestencilde editie in 1959 en  definitieve uitgave in 1961.  Op grond van tot nog toe meestal onbekende  dokumenten heeft hij de verhouding Guido  Gezelle ‐ Theodoor Sevens in een nieuw  daglicht gesteld, kultuur‐ historisch van  uitzonderlijke betekenis, én voor de Vlaamse  literatuur én voor de Vlaamse Beweging in de  tweede helft van de vorige eeuw.  Pater Brouns wijst hier o.m. op Sevens haast  twintigjarige samenwerking met Vlaanderens  zonnekind Guido Gezelle: 

hij was een van "de nieuwe kinderen van  Gezelle's hert", een van diegenen van wie  Caesar Gezelle getuigt: "Gij, Limburgers,  laagt bij Guido Gezelle in het bovenschof". Vanzelfsprekend dat ik professor Dr. R F.  Lissens, direkteur van het Centrum voor  Gezelle‐studie, op zijn verzoek, de  Gezelle‐studies van pater Mathieu Brouns  gesignaleerd heb, met het‐ oog op de uitgave van Gezelle‐briefwisse‐ ling, waarvan zopas  het eerste deel van de pers kwam en waarin  reeds talrijke brieven uit Gezelle's  Kortrijkse tijd werden opgenomen. Trouwens  pater Brouns werkte sinds 1965 mee aan "Gezel lekroniek" . 

met inleiding en uw "Beatrijs. Tekstuitgave  met inlichtingen, aantekeningen en  bibliographie", verschenen in 1944.  Wat zullen uw leerlingen in het H.  Kruiskollege alhier, en in vele  onderwijsinstellingen in den lande, deze  verzorgde en zo‐oordeelkundig gekozen teksten  op prijs hebben gesteld, evenals het nog  omvangrijkere "Vlaanderen en Nederland II.  Letterkundige en kulturele bloemlezing met  praktisch gedeelte ten behoeve van de twee  hoogste klassen in de humaniora, in de  normaalscholen en in het technisch  onderwijs", door U, in samenwerking met J.  Honders, in 1962 uitgegeven (378 blz.). 

De reeds vermelde "Bio‐bibliografie van  Theodoor Sevens" is hét werk dat én voor de  persoonlijkheid en het oeuvre van Sevens, én voor de kennis van deze belangrijke peirode  van Vlaanderens kulturele opgang, blijvende  betekenis zal bekomen.  Deze publikaties vormen werkelijk de  bekroning en de bestendiging van de door onze Vereniging van Limburgse Schrijvers ‐dank zij de stimulans van ons mede‐bestuurslid pater  Mathieu Brouns‐ te Kinrooi op 13 juli 1958  ingerichte grootse Theodoor Sevensher‐  denking met onthulling van een gedenksteen in 't Goorthuiske, Sevens's geboortehuis;  opening van de Theodoor Sevensbibliotheek en ‐straat, folkloristische en  1iterair‐geschiedkundige uitbeeldingen,  uitvoering van liéde‐ ren op tekst van de  dichter, muzikale omlijsting en  redevoeringen, onder andere door de Algemene Rijksarchivaris wijlen professor Dr. E. Sabbe over zijn persoonlijke betrekkingen met deze Limburgse archivaris in het Kortrijkse... 

En dan vergeet ik uw gewaardeerde medewerking  niet aan het monumentale "Nationaal  Biografisch Woordenboek", waarin anno 1968  opgemerkte syntetische notities verschenen  over H.H. Linne‐ bank en Th. Sevens en dit jaar  nog een bijdrage over J.B. Winters zal worden  opgenomen. 

Zeergeëerde en betreurde pater Brouns, uw  talrijke enigszins "Limburgs"‐getin‐ te  essays mogen ons de belangrijke uitgave van de leraar‐Nederlands niet doen vergeten. Ik  vermeld slechts terloops uw in 1943  gepubliceerde "Jacob van  Lennep/Bosboom‐Toussaint. Keurbladzij‐ den  uit de Nederlandse Letterkunde", 

Zoals U voor uw vereerde dorpsgenoot Theodoor  Sevens gedaan heeft, zal voorzeker ook een  vriend, binnen afzienbare tijd, uw  bibliographie samenstellen. Benevens de vele  artikels, ondermeer in "Het Belang van  Limburg", "De Standaard der Letteren",  "Limburg", "De Tijdspiegel", "Oostland" en  anderen zullen uw meer dan duizend  boekbesprekingen in "Boekengids" (verspreid  o‐ ver drieëndertig jaargangen) getuigen voor  uw onverdroten studie‐ en speurzin, voor uw  belangstelling in en uw eerlijke benadering  van de gerecenseerde boeken, waaronder die van  uw eigen provinciegenoten (die U gelezen en  gekocht heeft) steeds op uw bijzondere  sympathie een beroep hebben mogen doen; een  voorbeeld voor alle critici en  boekenliefhebbers in Vlaanderen . 

Waarde vriend Mathieu, over uw genegenheid voor uw vrienden, leden  van de Vereniging van Limburgse Schrijvers,  hebben velen onder ons zich herhaaldelijk  mogen verheugen. U 

139.

was niet alleen een "vir bonus, dicendi  peritus", doch ook een goed mens, een ware  vriend. Van U durf ik gerust te getuigen wat Frans van Cauweïaert eens over een zijner  vrienden geschreven heeft: "(U) moest  Cicero's "De A‐ micitia" niet herlezen. (U  had) slechts (uw) eigen hart te raadplegen,  dat steeds een voorbeeld is geweest van trouw en innig medevoelen".  Dat medevoelen, geëerde vriend, hebben vele  vrienden met mij mogen ondervinden, wanneer, in pijnlijke omstandigheden en bij ziekte, U ons steeds wist te troosten en vooral ons... in uw gebeden i ndachti g was.  Die vriendschap, die genegenheid heeft ons  steeds getroffen, zowel tijdens de door onze Vereniging ingerichte Lim‐ burgvaarten, als  op onze algemene en bestuursvergaderingen, de zo typische Limburgse gehechtheid aan alle  provin‐ ciegenoten en aan UW Limburg.  Met een innige herinnering aan uw trouw aan  Kinrooi, aan de Kempen, aan Limburg, herhaal ik deze versregels uit een door U vaak  geciteerd gedicht "Naar Limburg!" van Sevens, verzen die U op U zelf toepaste :  "Och laat me uit en buiten, ik  moet de Kempen in !"  Of dat andere, dat U van tijd tot tijd, van uit Hannuit, met Sevens meegepreveld hebt:  "In Limburg wil ik dolen, en  dromen gans alleen.."  Dat begrijpen wij best en we waren blij dat  wij, uw medeleden, U meermaals bij ons mochten begroeten, omdat wij deelden in de genegenheid die U uw dorp Kinrooi heeft blijven toedragen, zoals U ook al met Sevens mocht beamen :  "Mijn ambtsplicht riep me elders, het lot heeft ons gescheiden; toch min ik nog  mijn dorpje zijn velden en zijn weiden !" Wij weten dat U Sevens mag nazeggen, U heeft het door uw werk bewezen :  "daar leerde ik trouw beminnen mijn eigen haard en grond; 

140. 

daar leerde ik diep beminnen mijn  eigen Vlaamse woord".  Uw Vereniging van Limburgse Schrijvers zal uw  gedachtenis in ere houden, goede vriend  Mathieu ‐ook in onze gebedenen in naam van uw medeleden, betuig ik aan uw geachte familie,  aan het H. Kruiskollege van Hannuit en aan de  communiteit der paters en fraters, ons  christelijk medeleven in rouw en gebeden.  De slotzin uit uw "Vaarwel aan Jaak Langens"  parafraserende moge ik dit In Memoriam  besluiten :  "Met (Mathieu Brouns) verdween een  gewetensvol auteur en een goed mens, zo voor  de zijnen als voor allen die het geluk hadden  hem van nabij te kennen.  In hem verliest onze Vereniging een even trouw  als sympathiek lid. Hij ruste in vrede". En tot  weerziens bij de Heer  # * * * 

HOMILIE DOOR J. BOLY, O.S.C. BIJ DE UITVAART  VAN M. BROUNS, O.S.C. 30 JANUARI 1971 

Frères et soeurs dans le Christ,  Depuis cette année, notre communauté  collégiale: professeurs, élèves, personnel de  la cuisine, aété plusieurs fois et durement  éprouvée.  Nous pleurons un père ou une mère, des  grands‐parents, un mari.  Aujourd'hui, nous sommes réunis, dans le  sacrifice eucharistique, pour dire un dernier  au revoir à la dépouille du père Brouns.  La mort est un mystère, mais c'est un mystère  qui nous est familier. Nous vivons tous les  jours avec elle. Elle fait partie de notre  maison. Pas une famille où elle ne soit  installée, laissant une occasion de se  souvenir ou de prier. Pas une terre qui ne  l'ait embrassée. Pas un être humain qui ne  l'ait rencontrée au cours de sa vie. 

La mort nous rend quotidiennement visite, mais elle ne cesse de nous surprendre et de nous  étonner. Nous qui sommes faits pour vivre et  pour la Vie, nous ne comprenons pas, nous ne parvenons pas à comprendre, malgré notre bonne volentë, que cette personne que nous avons si bien connue, qui, hier encore, était souriante et vivante au milieu de nous, se trouve  soudainement réduite à une masse inerte, à ce  "je ne sais quoi" qui n' a plus de nom dans  aucune langue.  Frères et soeurs,  La mort est un mystère qui nous plonge dans la désolation, parfois dans la révolte, toujours dans la tristesse.  Le père Brouns, en particulier, laisse un  grand vide autour de lui et dans ce couvent  où il a passé près de quarante ans.  Il fut un homme de travail, attaché résolument au collège qu'il avait servi par ses cours,  qu'il servait encore journellement par une  besogne ingrate et anonyme de trésorier.  Il fut un homme de coeur, très agréable pour ses confrères et ses connaissances auxquels il se rendait utilo de mille manières et sans  ostentation, mettant au service de son peuple qu'il aimait passionnément des dons de grand lecteur et d'écrivain. 

Si la mort est un mystère, seul le mystère peut  nous aider, nous éclairer, nous sauver. Et le  mystère, c'est Jésus‐Christ, un homme qui n'a  eu d'autre raison d’être que celle d'aimer, un  homme qui cesserait immédiatement d'être  lui‐même, s'il n'était pas ce qu'il a dit: le  Fils de Dieu, un Homme‐Dieu, mort sur la croix  pour vaincre notre mort et pour nous donner la  vie.  Croyons, avec Jésus‐Christ, que notre défunt  est déjà dans la Lumière, qu'il est vivant plus  que jamais, qu'il va avec nous communier dans  l'amour qui nous réunit autour de cette table. * * * 

Dierbare familieleden en vrienden van pater  Brouns,  Laat ons niet treuren om hem, die ons verlaten  heeft, ofschoon hij een lieve broer was, een  trouwe verwante, een aangename vriend.  We weten het maar al te goed. Limburg vooral  ‐maar ook gans Vlaanderen‐ verliest in pater  Brouns een uitstekend schrijver en  letterkundige.  De Kerk en de Kruisheren verliezen een  geliefde zoon, die bezorgd was voor het  zielenheil en voor de eigentijdse problemen in  de wereld van vandaag.  We zijn immers, zoals Sint‐Paulus er ons op  wijst, geen onwetenden, die geen hoop hebben,  Il fut un homme de prières, fidèle à la prière maar mensen die geloven.  commune, fidèle au confessionnal, fidèle,  We kennen immers de belofte, die Kris‐ tus  pendant je ne sais combien d'années, à sa messe gedaan heeft aan hen die hun hoop stellen op  matinale chez les Soeurs Clarisses, pour  Hem, de Verrezene die voor ons aan het kruis  laquelle il bravait tous les temps, toutes les hing.  timidités, et toutes les usures d'un coeur déjà  Pater Brouns leefde steeds in deze hoop, zowel  haletant.  als leraar voor de klas, of las biechtvader in  de buurtparochies; zowel als zielzorger bij de  Frères et soeurs,  La mort est un mystère et pour ceux qui n'ont Klarissen, of als schrijver achter zijn  werktafel.  pas la foi, elle est avec raison une  'Ik zie hem nog naast me ‐nauwelijks 'n maand  monstrueuse injustice. Pour nous qui ne  geleden‐ toen we beiden bij het graf stonden demandons qu'à vivre, et à vivre encore,  comment pout‐on imaginer un seul instant que  van Pieter van der Meer de Walcheren in  nous soyons mis là, dans ce linceul, dans cette Oosterhout.  boite, dans cette terre, et que ce soit pour Met zijn diepe verering voor mensen van  toujours, et qu'il n'y ait plus rien a‐ près,  formaat waren dat hoogdagen voor hem.  si ce n'est le vide et le néant? 

141.

HET BIDPRENTJE VAN DE KINROOIER 

THEODOOR SEVENS  Heel zijn leven was hopen en geloven, was een gang naar Hem, die gezegd heeft: Ik ben de weg, de waarheid en het leven.  Die weg is pater Brouns gegaan.  Die waarheid heeft hij aanvaard.  Dat leven heeft hem begeesterd.  Daarom kon hij enkele ogenblikken voor zijn dood zo eenvoudig de vraag stellen aan de geneesheer: "Is het voor nu? Ik ben klaar".  Moge deze eukaristieviering ons eveneens een  stap nader brengen bij dat sublieme woord, vol van hoop en geloof: Adsum: Heer, ik ben klaar. * » * * *  TOT SLOT NOG DIT: 

Mathieu Brouns staat vermeld in twee  "repertoria".  * In "Lectuurrepertorium" (1952) :  "BROUNS, MATH. J., O.S.Cr.: Z. Ned. (Kinrooi, Limb., 26.9.1906 ‐ Hannut, Luik), Ler. a/h  College Ste Croix a.; medewerker aan  "Boekengids”. Bezorgde bloemlezingen en een  gecommenteerde uitgave v/d Beatrijslegende.  Zie ook o. A.L.G. Bosboom‐Toussaint en Jac. van  Lennep, Beatrijs. Met inl., aant. en bibl. ‐ IV‐V, +,81:809 (Portret 273, bl. 231).  » In het "Limburgs Letterkundig Lexicon" van  Lambert Swerts (1981):  "MATHIEU BROUNS (1906‐1971 Hannuit) o.s. cr.,  leraar aan het college van zijn orde te Hannuit. Was vooral goed thuis in de letterkundige  productie van Theodoor Sevens, over wie hij  studies bracht, nl. "Theodoor Sevens' bio‐ en  bibliografie " (1961) en "Theodoor Sevens,  onderwijzer, schrijver, archivaris, Vlaams  strijder" (1958). Daarnaast publiceerde hij een uitgave met commentaar van de Beatrijslegende, een tweede met inleiding, aantekeningen en  bibliografie, "Keurbladzijden uit  Bosboom‐Toussaint, met inleiding en  commentaar" (1944) en een bloemlezing uit Noord en Zuid (in samenwerking met J. Honders)  (1962)." 

142. 

In 1987 was het zestig jaar geleden dat deze bekende persoonlijkheid, afkomstig uit onze gemeente, overleed te Kortrijk.

MONSEIGNEUR MARTINUS HUBERTUS RUTTEN VAN GEISTINGEN

‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

120 JAAR 85 JAAR 70 JAAR 60 JAAR 60 JAAR 60 JAAR

GELEDEN PRIESTER GEWIJD (1867) GELEDEN TOT BISSCHOP GEZALFD (1902)  GELEDEN GOUDEN PRIESTERFEEST (1917)  GELEDEN DIAMANTEN PRIESTERFEEST (1927)  GELEDEN ZILVEREN BISSCHOPSJUBILEUM (1927)  GELEDEN OVERLEDEN TE LUIK (1927) 

TER INLEIDING... De navolgende bijdrage van voorzitter E.H. Donaat Snijders werd ingezonden naar aanleiding van de zestigste verjaardag van het overlijden van Monseigneur Rutten van Geistingen. Bij nader toezien bleek dat 1987 in meerdere opzichten een "speciaal" jaar was in verband met de herdenking van deze bisschop van Luik.(zie boven) . Om deze reden hebben we van de gelegenheid gebruik gemaakt diverse dokumenten op te nemen die betrekking hebben (gehad) op speciale gebeurtenissen in het leven van Mgr. Martinus Rutten. Verschillende van deze dokumenten zullen intussen "onvindbaar" zijn geworden, vooral de voorpagina van de "Handelsgazet voor Limburg" zal intussen wel een "zeldzaam" stuk zijn geworden..

Ruim een half jaar geleden herdachten we dat zestig jaar geleden de bekendste figuur uit onze gemeente te Luik overleed op 86‐jarige leeftijd, na een lang en rijkgevuld leven.  Hij was er niets minder dan bisschop van het grote bisdom Luik (het huidige, samen met het nu ruim twintig jaar geleden opgerichte bisdom Hasselt).  Zijn begrafenis in zijn klein geboortedorp Geistingen was een laatste en nooit geziene toeloop van al wat naam en reputatie had. Hij rust er samen met zijn anderhalf jaar later overleden broer Hubert, "de kanunnik", in het oude koor van de eerste parochiekerk.  Bisschop Rutten levert stof genoeg voor artikelen, zelfs meer dan een halve eeuw na zijn heengaan. Nog steeds wordt hij besproken in de nieuwste werken over de Vlaamse Beweging. Het is één aspekt van zijn forse verschijning. 

Martinus werd geboren op Hoezerhof op 18  december 1841 en dezelfde dag te Geistingen gedoopt. Ze waren thuis met zijn achten: vijf jongens en drie meisjes .  In 1855 werd hij student bij de Kruisheren  te  Maaseik.  In  1859  vertrekt  hij  naar  Sint‐Truiden en van 1863‐1866 zet hij zijn  priesterstudies verder te Luik  Op 28 april 1867 wordt hij priester gewijd. Nu is hij zes jaar leraar te St.‐ Roch, school  waarvan hij in 1873 direkteur wordt. 

Vier jaar later vinden we hem terug te  Sint‐Truiden als direkteur van het Klein  Seminarie.  Zijn bisschop haalt hem in 1879 weg om hem  Vicaris‐generaal te maken. En tevens president van het Luikse Groot‐Seminarie.  In 1901 overleed bisschop Doutreloux en Rutten werd zijn opvolger. De reeds zestigjarige kwam daarmee aan het hoofd te staan van een van de grootste bisdommen. Hij zou het nog volle 25  jaar blijven ! Hij zou nog meer dan 120 nieuwe kerken 

143

konsakreren, 1241 nieuwe priesters wijden en een 400.000‐tal kinderen vormen, acht nieuwe kolleges stichten, een wereldoorlog meemaken en een diocees leiden van 738 parochies en meer dan 1400 pri esters...  Men kan daar natuurlijk in een klein  herdenkingsartikel van een van onze "groten" op geen manieren nader op ingaan. Ik heb dat vroeger uitvoeriger proberen te doen in het  boek: "Ophoven en Geistingen door de eeuwen  heen".  Ik wilde hier meer de nadruk leggen op dat waar de laatste jaren weer meer aandacht op  gevestigd is: twee dingen, die naast het  zuiver godsdienstige (wat voor een bisschop  het voornaamste is en blijft) als een rode  draad doorheen zijn leven loopt: de sociale  kwestie en de Vlaamse Beweging.  In het boek van R. Boudens (1975): Kardinaal  Mercier en de Vlaamse Beweging, kan men  frappante dingen lezen over 't  "buitenbeentje" onder de Belgische  bisschoppen, met aan het hoofd de figuur van de kardinaal, die in Vlaamse ogen onmogelijk groot krediet kan krijgen. Dat hij Waal was is  uiteraard in orde, maar dat hij de taal en de meningen van het grootste volksdeel, zelfs in zijn eigen bisdom, ook na jaren niet vermocht te kennen, laat staan te begrijpen, leidde tot menig konflikt, ook met bisschop Rutten, van wie een andere auteur, K. Van Isacker, in een  moderne publikatie (Herderlijke brieven over politiek 1830‐1966, 1969) zegt: "Rutten is de  enige van de Belgische bisschoppen uit de 19de en in het begin van de 20ste eeuw die de  betekenis besefte van de Vlaamse Beweging en haar openlijk verdedigde".  Een niet geringe lof...!  Met de sociale kwestie was hij eveneens erg  begaan. Luik en het Luikse waren van ouds sterk geïndustrialiseerd en maakten de vorige eeuw de geweldige ommekeer mee: het proletariaat  gaat zich organiseren; het paternalisme heeft  zijn gloriedagen gehad.  Er stelde zich gaandeweg een enorm probleem op kerkelijk en godsdienstig 

144. 

gebied. A. Simon en P. Gérin hebben e in 1959  op gewezen, dat het met de streving in het  Luikse om "het geloof te bewaren" niet goed is gegaan. Doutreloux was zeer meegaande  geweest, Rutten ging er autoritairder  tegenaan staan.  In het begin van deze eeuw kwam het meerdere  malen tot een soort krachtmeting en de  bisschop zag met lede ogen dat de kerken  ontvolkten. Hij heeft daar, bij de opkomst van  de industrie in Limburg, de koolmijnen, na de  eerste wereldoorlog de lessen uit getrokken:  zoiets mocht zich in Limburg niet gaan  herhalen ! Het is dan ook niet meer zó  gegaan...  J. Verstraelen heeft hem in 1976, door zijn  bijdrage in het dertiende deel van "Twintig  eeuwen Vlaanderen", de eer aangedaan hem bij  de reeks van grote Vlaamse figuren te rekenen.  Hij besluit zijn bijdrage met de regels:  "Men moet Martinus Rutten zien in de kontekst  van de Belgische toestanden vóór 1914 en van  de kerkelijke toestanden vóór Vaticanum II.  Hij vermengde pastoraal en politiek op een  wijze, die na Vaticanum II niet meer aanvaard  wordt. Hij was de enige bisschop, naar wie de  gesmade Vlaamse "petits vicaires" konden  opzien als naar een der hunnen.. Zijn  priesters vonden hem enigszins autoritair.  Dat was hij tegen de opkomende kristelijke  arbeidersbeweging te Luik. In haar zag hij een  gevaar voor de politieke eendracht der  katholieken. Hij kantte zich na 1914 ook tegen  het Vlaams‐Nationalisme in Limburg, om  dezelfde reden en ook omdat hij voor de  unitaire staat was. De laatste jaren van zijn  leven liet hij de geestelijkheid van Limburg  de vrije teugel om de kristelijke  arbeidsorganisaties te helpen opbouwen.  Als boerenzoon steunde hij van het begin af de  Belgische Boerenbond. Als Vlaming genoot hij de achting van alle Vlaamse Strijders, de  dankbaarheid van de katholieke Vlamingen voor  de steun, die hij hun vóór 1914 en na 1918  onophoudelijk gaf." 

Het is wellicht minder bekend, dat Rut‐ ten,  vooral in zijn jongere, rustiger jaren heel wat heeft geschreven en gedicht. Een overzicht  daarvan kan men vinden in het hogervermeld boek  "Ophoven en Geistingen door de eeuwen heen". Op 10 juni 1977 is er rond zijn geboortehuis iets ergs gebeurd, vijftig jaar na zijn dood..:  de machtige eike.ndreef werd volkomen verwoest door een windhoos, die niet spoedig meer zal vergeten worden.  Ik moge voor slot de eerste twee strofen  citeren (we moeten alleen het woord "bijl"  vervangen door "storm"), van het 

gedicht "De eikenbomen" (1862) :  Waar zijt gij, machtige eikendreve,  Gij donkergroen geboomt,  Waar toch uw kruin zo fier verheven,  Zo krachtig door elkaar geweven,  Die windgehuil, noch stormen schroomt?  Helaas, de bijl heeft U ontworteld,  Verplettrend vielt gij neer  En 't lieflijk oord waar ge eenmaal  praaldet,  Dat gij met machtig loof ommaaldet, Heeft  poëzie noch schoonheid meer...  DONAAT SNIJDERS 

Gedachtenisprentje,  uitgegeven  bij  gelegenheid  van  het  gouden  priesterjubileum  van  Mgr. Martinus Rutten. Waarschijnlijk op grote schaal verspreid want we troffen het reeds dikwijls aan in "oude kerkboeken". (Verzameling: Mathieu Kunnen) 

145.

J U B E L L I E D OP HET GOUDEN PRIESTERFEEST VAN MGR. M. RUTTEN BISSCHOP VAN LUIK 1 8 6 7

1 9 1 7

In Geystingen, het lieve dorp schonk God  het levenslicht den bisschop, dien het volk  nu viert en God met goud en krone siert.  Den Heer zij dank gericht.  Keervers: den bisschop heil en vreugd God  loone zijne deugd nu en altijd.  Sinds vijftig ja ren draagt hij op aan God  met vroomheid teer het heilig offer van 't  Altaar tot heil van gansch de  menschenschaar den grooten God ter eer.  Sinds vijftig jaren werkt hij voort met  nooit verflauwde vlijt met gaven rijk en  vruchtbre deugd aan 't heil van ouderdom en  jeugd met hart en ziel gewijd.  En sinds hij voert den bisschopsstaf die  trouw de kudde hoedt bloeit immer door zijn  bisdom gansch de godsdienst met zijn  schoonen glans en rijken overvloed.  En Geystingen zijn dierbaar dorp, zijn  wieg, ook eens zijn graf, daar prijst den  bisschop jong en oud die zooveel van zijn  dorpje houdt en 't mild zijn zegen gaf. 

(Woorden: A. Overman)

146.

Het deed zo deugd, zo wonder deugd aan het hart  van priester en leek, toen onlangs in heel het bisdom Luik van af de gewijden kansel de warme oproep weerklonk van de Hoogeerwaarde Groot‐ Vicarissen, in een paar woorden bezwaarlijk  samen te vatten: "Uw grijze en geliefde, zo  verdienstelijke bis‐ schop Mgr. Rutten is in  1927 60 jaar priester en 25 jaar Bisschop. Op ter viering van dit dubbel jubelfeest, e‐ nig  wellicht in zijn soort! Lof en dank den Heer! Bidt voor de inzichten van de jubilerende  Kerkvoogd en stort voor zijn talrijke werken  uw milde offergift in het gestichte  jubelfonds!"  Mij dunkt, ik zag ieder oog glinsteren, ieder hoofd ja‐knikken, ieder mond mompelen: dat  zal!  En ik dacht: "Straks zal Vlaming en Waal uit Limburg en Luik zijn volle blijheid en liefde uitroepen. Waarom zou gans het Vlaamse volk  zijn weldoener, de grote Vlaamse Bisschop van Luik bij deze gelegenheid niet huldigen? Ons volk heeft Hem toch zoveel, zoveel te danken." En ik bad: "Bewaar, o Heer, onze Hoogeerwaarde 85‐jarige jubilaris nog lang!" en ik meende te  horen, dat heel het Vlaamse land achter deze "lang" een daverend crescendo zette.  Te Deum laudamus! Aan elke kristene woning van het Bisdom Luik zal de vlag wuiven, onvermoeid zal de beiaard spelen over de steden; harde  snokken zullen de klokzelen te verduren  hebben, het zal jubel luiden uit kathedraal, dorpskerk en kapel. Edelman en arbeiders,  burger en boer, kind en kerel, vrouwen en  mannen, allen zullen aan de voeten van Zijne Hoogwaardigheid de hulde brengen van hun hoge verering, hun kinderlijke verkleefdheid en  erkentelijkheid. En wat de Hemel en 

Monseigneur het meest zal verblijden:  duizenden H. Communies en Missen zullen op de jubeldagen tot de Inzichten van de  gevierde Kerkvoogd de Heer opgedragen worden.

De  ouders  van  Monseigneur:  vader  Jan Renier Rutten en moeder Petronella  Zegers 

Het is geen verloren, het is een vroom volk,  dat zijn Bisschop bemint en huldigt; het is een  dankbaar, een groot volk, dat zó zijn grote  weldoener viert en voor Hem bidt.  Kerkvorsten kunnen en moeten vereerd worden om  hun hoogheilig ambt; zij kunnen bewonderd  worden om hun grote geestesgaven en om de 

uitstraling van hun geleerdheid; doch  bovendien, algemeen "bemind worden" door  hun volk.dät vermogen alleen de  Bisschoppen met een groot hart, dat  meevoelt al de noden van hun volk. En  daarom op z'n Vlaams gezegd, zien wij  Monseigneur Rutten zó graag. 

147.

Onze verering en liefde zal, menen we, nog  aangroeien, wanneer wij die lange levensbaan overschouwen, waarop Hij zijn volk voorging en waarop voor ons zoveel goeds en schoons te oogsten valt: dat heerlijk leven toch is een toonbeeld van toewijding en godsvrucht, van karaktersterkte en volharding, van  onverdroten arbeid, een prikkel en een steun in het vervullen van onze eigen dagelijkse  plichten. 

gekromd, en geeft hij de handen vol aan zijn  bekwame hulpbisschop en medewerkers, hij  weigert daarom nog generlei arbeid. Men  herleze dus wat wij in het nummer van 20  september 1913 van "Ons Volk" (herdrukt in 't  nummer van 16 januari 1927) over Mgr. Rutten  schreven.  Wij hebben daaraan slechts een en ander toe  te voegen over hetgeen Mgr. Rutten op latere  datum en na de oorlog tot stand bracht. 

* * * 

Zoals wij destijds schreven koos Mgr. Rutten  tot wapenspreuk de woorden, waardoor zijn  patroon, de H. Martinus van Tours, ook eens  zijn volledige onderwerping aan Gods H. Wil  had uitgedrukt. Oud van dagen en gepraamd  door zijn gezellen om bij hen te blijven, in  plaats van naar de Hemel uit te zien, bad hij  tot God: "Heer, zo ik 

Het stemt het gemoed der vereerders van Mgr. Rutten tot een licht te verklaren vreugde,  nogmaals in 1927 te kunnen herhalen, zonder een enkel woord te moeten wijzigen, wat wij in 1913, dus 14 jaar geleden, mochten  getuigen. De hoge ouderdom heeft zo min zijn werkkracht gefnuikt als zijn rug 

Geboortehuis van Monseigneur te Geystingen. De hoeve werd herbouwd in 1900. Naar de ouderlijke  woning leidt nu nog een grote eikendreef, die de student‐dichter in 1862 weemoedig zou bezingen  in een twaalftal strofen, toen de bijl een aantal bomen had weggekapt. 

148. 

er voor het heil der zielen nog nodig ben,  welaan, ik weiger de arbeid niet, non recuso  laborem".  Kon het rijk gevuld verleden van de  onvermoeibare werker, konden zijn e‐  delmoedige voornemens voor de toekomst  gepaster, beknopter en eenvoudiger worden  samengevat dan in die drie woordjes ?  Die leuze was een heel levensprogramma, waar  zelfs jongeren zouden voor terugdeinzen.  Dat programma heeft hij sedertdien op  bewonderenswaardige wijze uitgewerkt, met al  de betrachtingen van zijn grootmoedige ziel,  gediend door uitstekende talenten, rijke  ervaring en ‐Goddank‐ door een schat van een  schier voortdurende gezondheid. Zijn kloek  gestel bleek tot dusver bestand, niet alleen  tegen onverdroten geestesarbeid, maar  eveneens tegen de kwalen van de oude dag.  Wij zeiden het reeds, en wij zullen het nog  herhalen, krachtig en onwrikbaar als de eik  van zijn wapenschild, stond hij in de drang der  jaren, en met de jaren groeide zijn werkzucht  en zijn ijver. Och ja, er werd zo sterk  gevreesd in de eerste maanden van 1920 voor het  leven van de doorluchtige stervenskranke  Kerkvoogd, maar nog sterker werd er gebeden en  de Hemel geweld aangedaan.  Beproevingen werden de hoogbedaagde Bisschop  door de Voorzieningheid niet gespaard. Wie  treurde niet telkens met zijn Bisschop mee,  toen keer op keer zijn bekwaamste medewerkers  van zijn zijde werden weggerukt door de dood. Wat Mgr. Rutten bij de inval der Duitsers te  Luik in 1914 en trouwens tijdens de hele  vierjarige bezetting heeft geleden in zijn  bezorgd gemoed, heeft Z.E.H. K. Simenon met  bewijsstukken vastgelegd in zijn merkwaardig  boek: "Un Evêque pendant la Grande Guerre". Men  zal  niet  zonder  ontroering  en  bewondering  die  bladzijden  lezen,  waar  verhaald wordt hoe bij de overrompeling 

der stad de toenmaals 73‐jarige bisschop,  blootgesteld aan de belediging van brutale  officieren, optrad als bemiddelaar en  beschermer der steden en, op zijn verzoek, aan  't hoofd stond der gijzelaars.  Zijn kranige en onverschrokken houding  tegenover de overweldiger belette niet, dat  zijn gevoelig en vader!andminnend hart  niettemin bloedde en gedurende vier jaren  gebloed heeft; doch eigen leed vergat hij om  dit van de meer beproefde onder zijn  diocesanen te sussen.  Tijdens en na de oorlog, evenmin als vroeger,  kende zijn werkkracht geen versagen. Onlangs  mocht hij nog verklaren, dat hij persoonlijk  reeds 170 kerken en altaren had gewijd.  Vergeet niet dat hij aan 't hoofd staat van een uitgestrekt bisdom met bij de 700 parochies,  ruim 1.400 priesters en 1.200.000 zielen. 

Wie beter dan zijn Hoogeerwaarde Groot‐  Vicarissen kunnen ons de wondere werkzaamheid  schetsen van de meer dan 85 jaar oude  Opperherder, die thans, op twee priesters na, de oudste is van het bisdom Luik: "Dag in, dag  uit is hij in de bres, immer sterk en  werklustig, niets ontgaat zijn waakzaam oog;  altoos is hij gereed om persoonlijk in te  grijpen, met woorden en daad; onvermoeibaar werkt hij voort, en allen die hem naderen, zijn  verbaasd en tevens gesticht door het  schouwspel van zulk een leven, blakend van  immer jeugdige ijver, dat rust noch verpozing  schijnt te kennen...  Hij is de ziel van het kristel ijk leven  doorheen gans zijn bisdom. Al wat de eer van  God, het heil der zielen aanbelangt, vindt bij  hem meegevoel en steun; evenzeer is hij te  vinden overal waar het de belangen en de  grootheid van het Vaderland geldt. Kerk en  Vaderland zijn onafscheidbaar verbonden in  zijn liefde; hij is, in de volle zin des  woords, een Belgisch bisschop. God alleen, die  op zulke zichtbare wijze zijn krachten steunt  en zijn arbeid zegent, weet wat al goeds 

149.

hij tot stand bracht door woord en schrift en daad, en door de talloze inrichtingen en  werken die hij in 't leven riep, aanmoediqde, uitbreidde en ontwikkelde. Die werken, wie  vermag ze op te sommen in enige regels ?  Zij groeiden gestadig aan, als 't ware  regelmatig en immer heerlijk, gelijk de zon  die zwelt boven de aardezoom en met elk nieuw  jaargetijde hoger en dieper de hemel  doorgloeit.  Wat de klaarziende en bezorgde Kerkvorst deed voor het behoud en de verbreiding van de  godsdienst, voor de kristelijke opvoeding van de jeugd, voor het onderwijs in alle vakken en richtingen, grenst aan 't ongelooflijke. Wij bedoelen de stichting van nieuwe parochies,  het oprichten, op zijn verzoek, van kerken en talrijke lagere scholen, al die werken van  kristelijke liefdadigheid en  maatschappelijke verheffing der arbeidende  klassen. 

Wie staat niet verbaasd voor zijn durf en  stuwkracht, die een rectoraal‐ school, twee  normaalscholen, acht bisschoppelijke  kolleges en twaalf vak‐ en ambachtscholen in  't leven riep; die prachtgebouwen uit de  grond deed oprijzen te Neerpelt, te Mechelen a/ d Maas, te Genk en ‐Luik werd niet minder  bedacht‐ te Seraing, Herstal,  St.‐Barthélemi, St.‐Martin?  Zoveel wonderwerken, welke de naam van de  stoute "gestichten‐opbouwer" zullen  vereeuwigen en de luister verhogen van zijn  anderszins reeds roemrijk Episcopaat. Geen  moeite, geen offer werd gespaard, om tijdig  in de steeds aangroeiende noodwendigheden te  voor‐ zi en.  0 voorzeker, hulde dient gebracht en dank  gezegd aan de edelmoedigheid van  geestelijken en gelovigen, aan de krachtige  hulpvaardigheid van de bestuurlijke machten  in Limburg. Zij brachten de materialen  bijeen; hij was de geest, die in een  grenzenloos ver‐ 

EEN FAMILIEGROEP  Onderaan, van links naar rechts: Mevr. Kunnen‐M. Rutten; E.Z. Martina Rutten, o‐  verste der Zusters van Liefde te Borgloon; Mevr. Rutten‐Joseff; Mgr. Rutten;  Mgr. Joseff; Kan. Rutten. Tweede rij: E.H. Jan Segers, past. Gothem; E.H. Jos.  Segers, past. Aldeneyck; Joannes Rutten; Hub. Rutten; Z.E.P. Jos. Rutten, algem.  Overste van Scheut. (Het grijs hoofd, E.H. Overman, pastoor van Geystingen). 

150.

trouwen op de Voorzienigheid, al de energie  wakker riep, ze bezielde en aan 1t werk zette;  hij wilde dat werk groots en duurzaam.  Ook in de verheffing van de arbeidende  klassen, in de samenwerking van de jeugd, van  de boeren‐ en middenstanden, erkende Mgr.  Rutten de zaak van God, de triomf van de  kristelijke gerechtigheid en liefde, liefde  voor allen, ook voor de werkgever. 

Limburg is van oudsher godsdienstig en moet  het blijven, tegenover en ondanks de  bedreiging van een afzijdige en  liberaliserende nijverheid, van het in 1t merg  goddeloos socialisme. Beschut en beveiligd  moet worden wat nog niet aangetast is.  Beraad en daad ! Hij koos onder zijn priesters  een keurkorps van schrandere, voorzichtige en  werklustige mannen; hij zond ze uit met de  zegen van het Kruis.  Gesteund door hem en geprikkeld door zijn  woord en voorbeeld, zijn zij heden de  onvolprezen leiders van zijn bedreigde volk.  Als wij op dit ogenblik in Limburg een leger  hebben van duizenden tijdig en sterk  georganiseerde katholieke arbeiders, dan  komt de eer daarvan ontegensprekelijk voor  het allergrootste deel toe aan de  vooruitziende en wilskrachtige Bisschep van  Luik. Hij wierp een dam op tegen 't  socialisme.  Hij is de redder van het katholieke Limburg. Ook, tussen de katholieke maatschappelijke  aktie en de Vlaamse Beweging heeft Mgr. Rutten immer, en lang reeds vóór de oorlog, een  streng‐logisch verband gelegd. Op dat gebied  was hij eveneens een man van zijn tijd, die  klaar heeft gezien als niet één !  De Vlaamse taal uit haar minderwaardige stand  opbeuren en haar de plaats doen innemen waar  zij recht op heeft; de Vlaamse beweging houden  en leiden in het katholieke spoor, opdat het  immer aangroeiend Nationaal Vlaams gevoel  niet tegen de godsdienst en de 

eenheid des lands worde gekeerd; de klove  dempen, die het verschil van taal en opvoeding  tussen hogere en lagere standen heeft gegraven  tot grote schade van beide; het volk in zijn  taal deelachtig maken aan de  wetenschappelijke rijkdom van het gemeenzaam  vaderland; bij elke gepaste gelegenheid met  klem en nadruk wijzen op de plicht der hogere  standen, van zich te bekwamen in de kennis der  volkstaal, om tot het volk te kunnen spreken,  waarvan zij de natuurlijke aanvoerders en  leiders zijn: dat was het waarlijk  bisschoppelijk ideaal, dat Mgr. Rutten,  spijts alle tegenstand van hoog en laag,  betracht en verdedigd heeft, uit louter  plichtsbesef, uit louter liefde voor Kerk en  Land.  Hebt ge zijn synodale aanspraken van 1910 en  1920 gelezen, over de wettigheid en de  noodzakelijkheid der Vlaamse beweging, zijn  brief van 11 maart 1919 tot de geestelijkheid  over het door hem warm verdedigd  minimumprogram‐ ma, Vlaams in onderwijs,  bestuur, gerecht en leger, alsmede zijn  merkwaardige redevoering van april 1918 over  het Vlaams en Waals aktivisme (kan. Simenon,  l.c., blz. 94‐103)? Daarin komen zulke  heerlijke bladzijden voor, vol  overredingskracht, vol liefde, vol wijsheid. De welmenende katholieke Vlamingen en ‐waarom  niet‐ ook de hete hyperpatri‐ otten van na de  oorlog, mogen aan de Vlaamse Bisschop van Luik  een dank‐ en eregroet brengen: want, hij hielp toenmaals het vaderland redden, dat op 't  scheuren stond.  Laat ik nog aanstippen als een belangrijk  feit, dat Mgr. Rutten, de eerste onder de  bisschoppen van het Vlaamse land, het  onderwijs der bisschoppelijke gestichten in  Limburg hervormd heeft in Vlaamse zin, zonder  schade voor het onderwijs van het nodige  Frans. De beide laagste klassen der humaniora  zijn uitsluitend Vlaams volgens het  pedagogisch beginsel "moedertaal ‐voertaal "  , terwijl in de hogere klassen de helft der  vakken in het Vlaams worden aangeleerd. 

151.

Mgr. Rutten is in het doorluchtig korps der Belgische bisschoppen degene die de eerste en meest doordrijvende bisschop was van de  trapsgewijze vervlaamsing der Katholieke  Hogeschool van Leuven. Trouw aan zijn  programma, "dat de hogere stand de taal moet kennen van het volk, om de leiders van dit te kunnen wezen", was en blijft hij de  voorstander der vervlaamsing 

van het hoger onderwijs !  Trouwens, wijs mij een enkel Vlaams  vraagstuk aan, waar Mgr. Rutten aan vreemd  bleef en aan hetwelk hij, na de  rechtvaardigheid er van te hebben ingezien,  niet volgens de mogelijkheid de steun schonk  van een praktisch besluit en van zijn  krachtig en gezaghebbend woord. 

Van links naar rechts boven: Joannes Rutten, broer van Monseigneur, oud‐provin‐ ciaal  raadslid, Geystingen (leeft nog); Hub. Rutten, broer van Monseigneur, kanunnik te Luik (leeft  nog); Mevr. Kunnen‐Maria Rutten, zuster van Monseigneur (overleden in 1922); Mevr.  Segers‐Cornelia Rutten, zuster van Monseigneur (overleden in 1894) ‐ Onder: Renier Rutten,  bfoer van Monseigneur, oud‐officier der Pauselijke zouaven, burgemeester van Clermont,  plaatsvervangend volksvertegenwoordiger (overleden in 1918); Jacob Rutten, broer van  Monseigneur, Pauselijk zouaaf (overleden in 1872); Jozef Rutten, neef van Monseigneur (zoon van Joannes), burgemeester van Ophoven‐Geystingen en volksvertegenwoordiger van Tonge‐  ren‐Maaseik; Martin Rutten, neef van Monseigneur (zoon van Renier), gouverneur‐ generaal van  Kongo. 

152. 

Wij kennen priesters en hoogstaande politieke mannen, die door 't klemmende van zijn betogen versterkt werden in hun Vlaamse overtuiging of van onverschilligen, vurige  Vlaamsgezinden zijn geworden. Naast Hem  schaarden zij zich aan de zijde van de  waarheid en het recht, en met Hem veroverden zij het hart van het Vlaamse volk.  Moge zijn geest en zijn voorbeeld heel de  Katholieke Staatspartij bezielen!  * * »  Vlamingen en Walen, even mild bedeeld met de liefde van hun roemrijke bis‐ schop, huldigen Hem eerbiedig en ontroerd om wat Hij is,  bewonderend en 

dankbaar om wat Hij deed gedurende zijn lang en vruchtrijk Episcopaat. Een fijnspeurend en gevoelig volk, dat van zijn noden bewust is, weet, waar, onder zijn leiders, de mannen  staan met geloof en met hart, trouwe en  meevoelende vrienden, edelmoedige  weldoeners, ervaren gidsen. Rond hun sterke  persoonlijkheid kristalliseren zich de  verzuchtingen, het vertrouwen, de  erkentelijkheid en bovenal de liefde van hun huidig volk.  En daarom, hoogeerwaarde Jubilaris, heet het huidige geslacht en zal het nageslacht U  heten: een Groot en Bemind Bisschop ! 

PORTRETTENGALERIJ VAN Z.D.H. MGR, RUTTEN

Monseigneur als jong priester

Monseigneur als kanunnik

153.

154, 

Laatste portret van Monseigneur (op  85‐jarige leeftijd) * 1 

N O O T   (1) Uit: "Ons Volk ontwaakt", geïllustreerd weekblad, jaargang XIII, nr. 20, 15 mei 1927, blz. 305-309. Ook de foto's werden uit dit nummer overgenomen.

155.

“156.

157.

DOOD EN LAATSTE RUSTPLAATS VAN BISSCHOP RUTTEN

Zeer kort na het dubbel jubelfeest, dat te Geistingen gevierd werd op 7 juni 1927 overleed bisschop Rutten na een zeer korte ziekte te Luik op 17 juli 1927. Het jaar van feest werd ook een jaar van rouw...  Door middel van ruil (met oudere_ krantenknipsels van andere dorpen die we in dank ontvingen  van onze voorzitter), verwierven we enige tijd geleden een, ongetwijfeld zeldzaam geworden, exemplaar van de "Handelsgazet voor Limburg" voor ons dokumentati ecentrum.  Het eerste blad (voorpagina) van dit nummer 30 van de vijftiende jaargang, uitgegeven op zondag  24 juli 1927, is volledig gewijd aan de dood van Monseigneur Rutten. De ganse voorpagina is voorzien van een brede rouwrand. 

Zoals blijkt uit de verkleinde "kop" van deze "Handelsgazet", die we hieronder afdrukken, werd dit weekblad uitgegeven door "Drukkerij  Huygen & Hellinx" te Hoeselt.  De zaakvoerder van de huidige drukkerij  Hellinx te Hoeselt, deelde ons mee dat de  "Handelsgazet" ophield te bestaan tijdens de mobilisatie (1939).  Na de oorlog was er weinig interesse voor  dergelijk weekblad zodat 't ook niet meer  uitgegeven werd.  Uit ons telefonisch onderhoud bleek eveneens dat steeds één exemplaar bewaard werd door de uitgever. Doch helaas... zoals ‘t maar al te dikwijls gebeurt, ging dit ganse archief, bij een verhuis, totaal verloren. Door een  spijtige vergissing belanden de verzamelde exemplaren., op de brandstapel ! 

158.

E.H. Alex Coenen, voorzitter gouw Limburg van het Verbond voor Heemkunde, deelde ons mee dat het grootste deel van deze uitgave bewaard wordt in de Koninklijke Bibliotheek  te Brussel. Het Provinciaal Archief‐ en  Dokumentatiecentrum, Begijnhof, Zui‐  velmarkt te Hasselt, bezit ook een aantal exemplaren van deze "gazet".  In het kader van onze uitvoerige aandacht naar aanleiding van de zestigste verjaardag van het overlijden van Mgr. Rutten, leek het  ons interessant de genoemde bijdrage uit de "Handelsgazet" over te nemen in ons  tijdschrift.  Voor de duidelijkheid en de leesbaarheid  hebben we de oorspronkelijke kolombreedte, die zes centimeter is, vergroot tot acht  centimeter.  MATHIEU KUNNEN 

159.

160. 

161.

162.

163.

164. 

(Verzameling: Mathieu Kunnen)

165.

Het stoffelijk overschot van bisschop Rutten  werd op 23 juli 1927, de dag na de plechtige  uitvaart te Luik, bijgezet te Geistingen, in  de grafkelder die hij zich in 1905 had laten  voorbehouden in het koor van de eeuwenoude  parochiekerk van zijn geboorteplaats. De  sluitsteen van zijn graf vermeldt dat hij  daar, samen met zijn broer, kanunnik Hubert  Rutten "resurrectionem exspec‐ tant": de  verrijzenis afwacht.  Onze foto toont de grafkapel met links de  grafsteen van bisschop Rutten en rechts deze  van zijn broer kanunnik H. Rutten. (Foto:  Mathieu Kunnen) 

De grafsteen van Monseigneur Rutten zoals  hij opgesteld staat, links van de grafkapel. (Foto: Mathieu Kunnen) 

GEISTINGER KERK UITGEBREID (1928‐1930) Bisschop Rutten overleed in 1927. Pastoor Overman, die uitbreiding zocht voor zijn kerk, pikte er het jaar nadien een beetje handig op in met een "alom" verspreide deftige "bedelbrief". Hij bereikte tenslotte wat hij wilde..  In 1930, op 24 juni, werden zijbeuk en borstbeeld van de overleden bisschop ingezegend, in aanwezigheid van bisschop Kerkhofs en gouverneur Verwilghen. n  166

.

167.

RONDOM 'T JAAR...  ZO ZAG EN BELEEFDE IK ONS DORPJE, NU RUIM ZESTIG JAREN GELEDEN J A N U A R I In de nieuwjaarsnacht schitteren de sterren klaar in 't hemelrond.  In bos en haag scharrelt het wild in de steenharde grond.  Vennen en grachten zijn verstijfd, de huizen stom en stil.  De boer verveelt zich bij de haard: hij weet., de avond is zó koud, zó kil. En al  sputtert de laatste houtstronk in het smeulend vuur,  Geduld... geduld... de hangklok slaat gestaag het uur,  Het vriesweer mag struik en boom stollen tot lood,  Vertrouw er op., hun wortels zijn toch niet dood.  De dag dat Paulus tot vurig apostel zich bekeert,  Is de winter op z'n helft, wat hij ook dreigt en zich nog weert. 

F E B R U A R I Krassende kraaien strijken neer op het grauwe gras.  De wind jaagt over het kale veld en de bevroren waterplas.  De dennen wuiven en schudden. De knotwilg wordt kaalgehakt.  Klamme handen binden het kneppelhout in bussels., een karrevracht. Vastenavond lokt de knapen buiten met de rommelpot, van deur tot deur. De hazelaar voelt het nieuwe leven: zijn twijgen botten rosse kleur. Maar, wat Sint‐Mathias en bisschop Petrus  ook mogen beloven,  Het blijft toch veertig dagen koud en grillig als tevoren.  In elke hoeve knarst bij avond nog de schuifbar op de warme stal.  Maar de lente nadert., nadert., in ieder wezen krielt ze al. 

M A A R T Hoort... de winden ruisen en stoeien over veld en wegen.  De aarde geurt. Uit blauwe hemel pletst de regen.  Een sneeuwbui dekt nog 'eventjes de wei en de grond.  Het anemoontje merkt 't niet en fleurt en pronkt.  Kraanvogels vliegen heel hoog door de luchten.  Nu bloeit de sleedoorn. Echt vriesweer valt niet meer te duchten.  Na Sint‐Bernardus1 nachtevening mag de boer beginnen zaaien.  Hij. wordt ongedurig, sloft op en neer door 't huis., droomt al van 't  maaien  Want de winter is voorbij., 't is uit met de kou., gedaan.  Twijfel nu niet meer: een nieuw seizoen breekt beloftevol aan. 

(Vervolgt)

168.

MAARTEN JOZEF BOON

RESTAURATIE VAN DE LEMMENSMOLEN TE KINROOI

Na de zeer geslaagde "Molenfeesten" op 20 en 21 juni 1987 hoopt de v.z.w. Buurtschap  Lemmensmolen Kinrooi, op een vlugge voortgang van het restauratiedossier en de aanbesteding  van de werken in de loop van 1988. 

MOLEN VERBEEK Zo werd aanvankelijk de beltmolen langs de  steenweg van KINROOI naar KESSENICH genoemd.  In 1856 werd de molen opgetrokken; hetzelfde  jaar waarin ook de parochiekerk van KINROOI werd gebouwd. Aanvankelijk deed de windmolen dienst als korenmolen en als oliemolen. De  oliemolen werd in 1906 uitgebroken. 

‐ 1952 : afbraak van de verdekkering en  plaatsing  van  het  stroomlijnsysteem Van Bussel.  ‐ 1953 : uit de molen van THORN wordt  de  "staart"  uitgehaald  en  geplaatst in de Lemmensmolen. 

LEMMENSMOLEN Sedert 1919 werd de familie LEMMENS eigenaar van de windmolen. Jan LEMMENS‐ TRÜYEN werd  molenaar. Hij liet in 1962 de molen over aan zijn zoon Hubert LEM‐ MENS‐BREUKERS. 

ENKELE BELANGRIJKE DATA ‐ 1898 : een ijzeren buitenwiek wordt  aangebracht. ‐ 1903 : er wordt een Engels kruiwerk en een  ijzeren binnenwiek geplaatst ‐ 1906 : vernieuwing van de ijzeren  buitenwiek (na breuk) ‐ 1907 : plaatsing van een benzinemotor als  hulpkracht. ‐ 1929 : nadat de buitenwiek gebroken is  wordt een nieuw wiekenkruis  aangekocht in Nederland. ‐ 1934 : de molenwieken worden "verdek‐  kerd" (firma Verhaegen, Rud‐  dervoorde). ‐ 1938 : een dieselmotor vervangt de  benzinemotor. ‐ 1942 : kap en wieken verschuiven ten  gevolge van een storm.

KINROOI ! vnutsesssmolen 1856.

Uitgegeven in de reeks molenprentkaarten door "Studiekring Ons Molenheem", Venlosesteenweg 133, 3688 Kinrooi (1987)

169.

‐ 1964 : overschakeling op mekanisch malen.  ‐ 1975 : de stilstaande windmolen be  gint aardig af te takelen.  ‐ 1977 : de lange spruit breekt en valt  op het magazijn.  ‐ 1979 : molenaar Hubert LEMMENS ziet  in de verdere aftakeling een reden om zijn molen af te breken.. De  buurt komt in aktie!  ‐ 1980 : de v.z.w. Buurtschap Lemmens‐  molen Kinrooi wordt opgericht.  Eerste molenfeesten.  ‐ 1981 : bescherming als monument  (K.B. 17 februari 1981).  ‐ 1986 : men tracht dringende restaura  tiewerken  te  laten  uitvoeren,  maar de kosten hiervoor lopen te  hoog op. 

RESTAURATIE IN 1988 ? Naar we van architekt GEVERS konden ver nemen bevindt het voorontwerp zich bij de  Rijksdienst voor Monumenten‐ en  Landschapszorg, afdeling Industriële ar  cheologie te Gent. Er zouden enkele kleine  aanpassingen dienen te gebeuren zodat daarna het definitief ontwerp kan gemaakt worden. We hopen dat er in 1988 kan gestart wor den met de werken. Het zou immers een verdiende beloning betekenen voor de mensen van de  Buurtschap die al sinds 1979 aktief zijn voor hun windmolen.  Wij hopen dat onze Limburgse minister van  Kuituur, Patrick Dewael ,het dossier gunstig gezind is !  WERNER SMET 

RESTAURATIEWERKEN Nadat de dringende instandhoudingswerken  niet haalbaar bleken (de te besteden som  hiervoor is beperkt), werd besloten aan  architekt Paul GEVERS uit Kasterlee (die  eerder al werd ingeschakeld voor de  Zorgvlietmolen te Molen‐ beersel), de  opdracht te geven een restauratiedossier op  te maken.  Het voorontwerp dat hij opmaakte voorziet  volgende werken :  1. Gevlucht:  ‐ binnen‐ en buitenroede aanbrengen  ‐ nieuw hekwerk  ‐ stroomlijnsysteem  2. Herstel van de baan en verhogen baansteen. 3. Herstel van de balkkoppen.  4. Metsel‐ en voegwerk ‐ vochtbestrijding. 5. Werken aan de kap.  6. Nazicht en herstel van de zolders.  7. Het kruiwerk  8. Schilderwerken.  Deze werken worden voorlopig geraamd op ruim drie miljoen frank. 

LAATSTE BERICHTEN MET BETREKKING TOT DE  VOORGENOMEN RESTAURATIE LEMMENS‐ MOLEN !

Bij het ter perse gaan van dit nummer  vernemen we dat het "Bestuur voor  monumenten‐ en 1andschapszorg",bij brief  van 27 januari 1988,liet weten de aanvraag voor het uitvoeren van dringende werken aan de Lemmensmolen, ontvankelijk te hebben  verklaard. Tevens geven ze een overzicht van de werken die noodzakelijk zijn en voor  subsidiëring in aanmerking komen.  Met betrekking tot de vraag om een maximale subsidiëring van twee miljoen, in afwijking van de ministeriele omzendbrief ML/2, zal de beslissing van de Minister zo spoedig  mogelijk meegedeeld worden.  De procedure zal nu verder gezet worden door de Administratie Algemene ■Technische  Diensten, Bestuur Gebouwen en Monumenten,  Kunstlaan 53 te 1040 Brussel .  Alleszins hoopgevend nieuws voor de redding van de Lemmensmolen !  Mathieu Kunnen 

170. 

171.

TUSSEN HEERSERS GENEPEN..

Op den 23 February 1741 werden eenige bewoners van Neeritter volgens ordonnantie van den  prins‐bisschop belast, om drie‐en‐veertig  karren, geladen met oostersch koren,  gedestineerd voor de stad Luik, te convoyeren en den weg te wijzen door de jurisdictie van  dat dorp, opdat zij geene vreemde territoirs hadden te passeren.  Deze karren gekomen zijnde bij de Ton‐  gerloosche graven, daar waar de juris‐  dictieën van Neeritter, Bree en Kesse‐ nich  zich treffen, werden aangegrepen door  verscheidene keizerlijke soldaten, gewapend  met hunne snaphanen en bajonetten. Andere  soldaten, verscholen in het hout, zijnde  bijgesprongen, hebben de karren en voerlieden aangevallen en doen stil houden.  Een soldaat, die zag dat de bode van Neeritter, Lanart Boeket gewapend was, legde op hem  zijnen snaphaan aan, roepende: leg uw geweer af, waarop de bode terstond zijn geweer liet vallen. Alsdan kreeg Jan van Boeket, die  achter den bode volgde en niets anders in de hand hield dan een stok, eenen doode‐ 1 ijken  schot in het lijf.  De soldaten hebben niet willen toelaten den  gewonden Jan van Boeket aan te spreken of bij te staan; deze is dan ook aanstonds gestorven en op de plaats zijns ongeluks omtrent  vier‐en‐twintig uren, met den stok neven zich, blijven liggen. 

Uit de schouwing van het lijk, door eenen arts,  in tegenwoordigheid van meijer en schepenen  gedaan, bleek dat het slagtoffer in den buik  door eene lading gekapte kogels was getroffen. In de algemeene verwarring zijn de karren  herwaarts en derwaarts gevaren om zich te  redden; maar eenige ten getale van dertien  zijn door de soldaten gevangen en werden  gedwongen om mede te varen naar het keizerlijk  kantoor van Kessenich, alwaar het koren langen  tijd heeft in beslag gestaan.(1)  De getuigen in deze zaak opgeroepen  verklaarden eenparig, dat de plaats waar Jan  van Boeket werd dood geschoten, deel maakte  van de heerlijkheid Neeritter.  Uit: Jos Habets ‐ Het vrijdorp Neeritter, 1867

N O O T

(1) Het keizerlijk kantoor te Kessenich bestond nog op het einde der vorige eeuw. Het werd er gesteld den 29 april 1740 op last des keizers.

OOK UW BIJDRAGE VOOR DIT TIJDSCHRIFT IS HARTELIJK WELKOM !  Tijdens diverse kontakten tijdens de voorbije maanden hebben we kunnen vaststellen dat  diverse leden "bezig zijn" met allerhande opzoekingen of de resultaten hiervan "hebben  liggen".  Denk niet te vlug dat uw vondsten niet interessant zouden zijn; verwerk één en ander  tot een artikel (het maakt niet uit hoe lang of hoe kort) en stuur dit naar ons  sekretariaat, Weertersteenweg 241 te 3688 Kinrooi. Liefst mét illustratiemateriaal  (tekening, foto's, dokumenten...). Wij doen dan de rest Op deze wijze wordt ons  tijdschrift "voor en door" ons allemaal. DOEN !! 

172. 

MOLENBOEK 1925 ‐ ZORGVLIETMOLEN MOLENBEERSEL Bij het opruimen van de Zorgvlietmolen om de verdiepingen van een nieuwe planken vloer te  voorzien (1), vonden we een oud register. Daarin had de molenaar de klanten vermeld op de eerste  bladzijden. Daarna werd voor elke klant opgeschreven wat hij in de molen had laten malen of  aangekocht had.  Het is dus een soort dagontvangstenboek, met telkens de datum, de gemalen soort en hoeveelheid,  alsook de prijs. Tevens staat het aangerekende "maalloon" erbij ( 2) .   Hierna laten we de alfabetische lijst der klanten volgen : (3) 

AKKERMANS Lambert BAKKERS de  kinderen BAANS BERTJENS Henri  BAANS Lambert (moll)  BAANS Mathijs (moll)  BONGERS Henri  BROENS Charles  BROENS Hubert  BRUNEBERG de weduwe  CREEMERS Hendrik (tup)  CREEMERS Mathieu (dorp)  CREEMERS Mathieu (groezen)  COOLEN Cornell's  CUIPERS Christiaan  CUIPERS de weduwe  CUIPERS Rut  CUIPERS Jacob  CLERCKX Willem  CLERCKX Jean  DALEMANS Joh  DEHING de weduwe  DIRKX Lambert  DIRKX Henri  GEURS Renier  HOEKEN Michel  HOEKEN Jacob  HENKENS Mathijs  HEYMANS Pieter  HILVEN Mathijs  JANSSEN de wed  JANSSEN Jean  JANSEN Jacob  JORISKENS Theod  JANSEN Th Vinder  KIGGEN Lambert  KLOOSTER  KAPLAAN  KUNNEN Mathijs KUNNEN Hendrik  KUNNEN Jean LEMMENS Lina  LIBOIS Gerard de wed 

LEETERS Renier MOONEN  Pieter MOONEN Joseph OP  ‘T ROODT Renier PEETERS  de Wed PEERLINGS Jacob  REEMUS Theod RAKELS  Nicolas RAKELS Joh  ROYAKKERS Pieter  ROYAKKERS Leon ROEZARD  Jacob RAEMAEKERS Serv  SIJBERS Jean STEENSELS  de Wed STALS Mathieu  SMEETS Pieter (broek)  SMEETS de Wed SMEETS Jean  (winke!) SCHOUTEDEN Will  SNIJKERS Henri SCHROYEN  Jacob SEGERS Gérard  SEGERS Gilb (koster)  STEYVERS Hubert STEYVERS  Antoon STEYVERS de Wed  STEVENS Hendrik TYSKENS  Hubert TYSKENS Godfried  TYSKENS Jacob TYSKENS  Mathijs TYSKENS Christ  de Wed TYSKENS Johannes  VANHOEF Christ VANHOEF  Henri VANDEBOSCH Jean  VANDIJCK Dionies VRANKEN  Hendr VRANKEN Pieter VAN  ESSER Leonard  VERSTRAETEN Jean 

173.

Een prachtige foto, genomen op het gelijkvloers van de Zorgvlietmolen, omstreeks 1956 a 1960. Ze toont ons links Tilman Truyen, laatste molenaar en rechts zijn vader Joannes Truyen, voorlaatste molenaar. Deze laatste was molenaar tot aan zijn dood in 1960. Zijn zoon Tilman Truyen stopte als molenaar in 1973. Godfried Truyen, waarvan sprake in onze bijdrage, was de grootvader van Tilman; deze stopte omstreeks de jaren 1925 a 1928. (Foto: familie Truyen-Swillens - Molenbeersel)

174. 

VANLAER Henri VERWIELEN Renier  VERWIELEN Thëodoor VERWIELEN Jean  VANEYGEN Arnold VEREGGEN Gerard  VLEESCHOUWERS Math VERGOOSSENS  Herman VANMONTFORT Jean VRANKEN  Antoon VANMINSEL Jac WOUTERS Alfred 

66 kg. koeken : 83,82 fr.  75 kg. soyameel : 86,25 fr.  80 kg. herpselmeel: 56,‐ fr.  50 kg. aardnootmeel: 104,‐ fr.  50 kg. tarwe : 50,‐‐fr.  45 kg. roggemeel: 45,‐‐ fr. 

Deze lijst bevat dus 97 klanten.  In 1925 was Godfried TRUYEN‐SMEYERS molenaar  in de "Zorgvlietmolen" welke hij in 1919 had  laten bouwen nadat de houten achtkantige  voorganger was afgebroken geworden.  WERNER SMET 

ENKELE ANDERE VERMELDINGEN Om een idee te geven van wat er zoal gemalen en verkocht werd, laten we hier enkele  voorbeelden volgen :  70 kg. 21 kg. 5 kg. 75 kg.

zaadhaver: zemelen bloem voermeel

50 kg. mai smeel 50 kg. 1ijnmeel

: 94,50 : 17,25 : 10,‐ : 75,‐

fr. fr. fr. fr. (maal  loon 1 7,20 fr.) : 50,— fr. (maal  loon 1 4,80 fr.) : 65,— fr.

N O T E N

(1) Het plaatsen van nieuwe zolders (meelzolder en maalzolder) werd uitgevoerd door de gemeentelijke technische dienst van Kinrooi. (2) Vroeger werd de molenaar vergoed door een "scheprecht" (molchteren); dit was in 1925 niet meer het geval. (3) Wij hebben de schrijfwijze van de naam letterlijk overgenomen.

Bidprentje van molenaar Godfried Truyen waaraan we het beschreven "molenboek" te danken hebben. (Verzameling: Mathieu Kunnen)

175

.

Waat maag dét in godshiêrenaam beteikene

WAT VISSERSLATIJN.. Visserslatijn is als jagerslatijn: grootspraak van vissers of jagers met betrekking tot hun vangst. Niet altijd onwaar maar meestal., verdacht. Wij zien op een oude dia van Henri Meulen de "vanger" met de snoek van zes, zeven kilo., aan de riek.. Dus dat is echt.  Maar we kennen ook de verhalen van: ich trocht.. en ich trocht.. en de wijdse gebaren waarbij  men er beter aan doet de afstand tussen de duimen en niet de topjes van de wijsvingers met  de ogen te meten... Dat is dan visserslatijn. 

Men vist op aovele (alvers), snook, iêl (aal) of paoling (paling), zand‐ geefkes  (bliekvoorn), men probeerde het op  steinbieters (stekelgrondels); men probeerde  hon(d)skoeten (kwabaal of katvis) met de  handen te vangen in de beek. Waar men ook ging stölpen = stulpen met een mand zonder bodem of door te meuren = modder te maken ten einde de visjes te doen bovenkomen..  Of men "ging met de waai", een zwaar verboden  kruisnet, vis stropen.  Er was ook de meun = of meivoorn, kop‐ voorn,  meun in het seizoen en er bleef altijd de berf  = barbeel.  De steur en de zalm zijn allang uit de  vervuilde Maas verdwenen..  Men gooide een te kleine terug: gank mêr nao  die moder..  Maar over de grote vangsten deden ooit de  verhalen de ronde.. Ook over de taal van de  vissen, lang geklasseerd onder  "visserslatijn", maar door de wetenschap nu  bevestigd !  * * *  Jagen en vissen zat de mensen van ouds in het bloed: "De Oude Belgen leefden van jacht en  visvangst" (als zij al niet mede aan 't drinken waren of hun vrouwen aan 't verdobbelen..).  Dit laatste leerde men niet op school maar  hoorde men van "grote mensen" als aanvulling. Het "vissen en., gevangen worde‐" is nog  overbekend als een jongeman op vrijersvoeten loopt: hij meent de visser te zijn maar is  gewoonlijk de vangst... 

176

Onze brave Geistinger bisschop Rutten heeft  zijn eerste pennevrucht lang geleden gewijd  aan "Het Vischjen" en de Bijbel heeft het er  vaak over, zelfs met visserslatijn: ge weet wel die vis die Jonas verorberde en nog wel  blijkbaar in één hap want anders had hij hem  niet heelhuids meer kunnen uitspuwen.. Zoveel  is zeker. 

Ik herinner mij het plaatje in onze "Gewijde  Geschiedenis" en het verlangen naar een  rivier waar zoiets mogelijk was, want ook de  strafste vertellers bij ons hadden zoiets nog  nooit meegemaakt !  Er was het jongetje met zijn vijf broodjes en  twee vissen..  Er was Klaverenboer, de gevreesde vis‐  wachter. Die spijt had als ge "in orde"  waart...  Er waren de molenaars die visten in "hun"  molenkolk. Het was nog verboden ook..  Er was de "wonderbare visvangst" op 't eind  van de oorlog, toen men schepen kelderde in  de Maas en de dieren hulpeloos ronddreven tot  groot jolijt van de gelegenheidsvissers die  er zich tegoed aan deden en 's anderendaags  met schrik en met een visadempje zaten te  wachten op mogelijke naweeën, die gelukkig  uitbleven...  Er was Sevrien van Voorder die zijn eigen  visgebied had of toch meende te hebben in  Lossing en Witbeek. En indringers  buitenwikste. 

Neen, de vis werd niet "duur betaald" zoals de zeevis van de toneelschrijver Heyermans. Evenmin als in het beroemde verhaal van  Hemingway "De oude man en de zee".  Het vissen was een oude, beproefde therapie  voor rustzoekers. Dat is het nog en dat zal het blijven.  In de "ichtus", dat is het griekse woord  voor vis, blijft bij uitstek 'n symbolische voorstelling van kristen‐ dom en  eucharistie: de broden en de vissen. Het  zogenaamde chiro‐teken is eraan ontleend. Zo, vertel maar verhalen en vis maar. Eens zit ge zelf in het leefnet.. 

Lazen we niet van een Engelse visser dat er op  zijn grafzerk stond :  Hier ligt Bryan Tunstall. Hij was een groot  hengelaar, tot de dood, jaloers op hem, zijn  eigen lijn uitwierp, hem aan de haak sloeg  en hier neergooide..  Misschien een goede "meditatie voor een  lijnvisser", zoals Jaak Vandeweerdt er al een  schreef in dit tijdschrift.  Vissen blijft zoals de "vissersring" van de  paus, zoals zijn eerste voorganger er een  was..  FILOLOGUS 

177

Aanwinsten heembibliotheek

EERLIJKER REGELING GEBRUIK EN UITLE‐ NINGEN  DOKUMENTATIECENTRUM ____________________   Tot en met 1987 was het zo dat onze leden  gratis gebruik konden maken van bibliotheek en dokum.entatie van onze Kring. Niet‐leden  betaalden 5,‐fr. per geleend boek of  tijdschrift‐; het gebruik van onze  dokumentatie was e‐ veneens gratis.  Om tot een meer bil lijker regeling te komen, gelden met ingang van 1988 volgende  voorwaarden:  ‐ voor onze leden zal niets veranderen. Zij kunnen zoals voorheen GRATIS gebruik maken van ons dokumentatie‐ centrum en  bibliotheek en GRATIS boeken en  tijdschriften uitlenen.  ‐ niet‐leden daarentegen worden bij hun  eerste bezoek in de gelegenheid gesteld lid te worden. Wensen zij niet toe te treden doch wel gebruik te maken van onze dokumentatie, dan dienen zij een "lezerskaart" aan te  schaffen. Deze is geldig tot 31 december van het lopende jaar en kost 150,‐fr. Boeken en  tijdschriften kunnen door niet‐leden  uitgeleend worden aan 20,‐fr. per  exemplaar.  De middelen voor de verdere uitbouw van onze bibliotheek worden samengebracht door de  leden (een zeer gering percentage van het  lidgeld).Logisch dat zij er dan ook  gratis'gebruik van kunnen maken. Ook  logisch ‐zo vond het bestuur‐ dat niet‐leden  geen "zweetdieven" worden., dat ze met  andere woorden ook hun steentje bijdragen  voor het instandhouden van onze  verzamelingen. Het valt trouwens op dat  steeds meer opzoekers de weg vinden naar de Weertersteenweg 241 te Molenbeersel, zelfs van heinde en ver! De meesten ziet men één of twee maal; ze hebben dan gevonden wat ze zochten. Dikwijls betreft het stukken die  met veel moeite (en kosten!) werden  verworven. Vandaar dat we aan deze groep  niet‐leden de bedoelde kleine vergoeding  vragen.  Mathieu Kunnen 

Onze kollektie boeken en tijdschriften is  inmiddels in die mate aangegroeid dat er weer  plaatsgebrek begint te ontstaan in het  dokumentatiecentrum !  Dit wil natuurlijk niet zeggen dat uw  schenkingen niet meer welkom zouden zijn!  Integendeel zelfs; alles wordt nog steeds in  dank aanvaard. Geef ons een seintje en wij  zorgen voor opha‐ ling. Zelf brengen kan  natuurlijk ook in ons dokumentatiecentrum,  Weertersteenweg 241 te Molenbeersel‐Kinrooi,  liefst in de voormiddag en steeds op  werkdagen.  Langs deze weg danken we nogmaals al de  schenkers van boeken, tijdschriften,  dokumentatie allerhande met betrekking tot  onze gemeente, enz.  Dank zij deze medewerking begint ons  dokumentatiecentrum naam en faam te krijgen  bij de gebruikers doch ook bij andere  gelijksoortige verenigingen. Tijdens de  voorbije maanden kwamen weer een aantal  heemkringen hun licht opsteken, onder andere Hamont,  Wijchmaal, As...  Een pluim voor onze Kring en voor allen die  hebben  meegewerkt  aan  de  uitbouw!  Wij  rekenen verder op U !!!  Hierna geven we een overzicht van de  voornaamste aanwinsten (boeken) : 

‐ De nieuwe tachtigers ; dichtbundel /  samengesteld door H. Van Eygen. ‐  ‐ Wandeling in het Vijverbroek met zoektocht  doorheen Thorn / z.a. ‐ Kinrooi;  Groendienst, 1986. ‐  ‐ Snoeck's Almanach voor 1987 / z.a. ‐ Gent;  Snoeck's, Ducaju en zonen, '86.  ‐ Aldeneik; Architectuur en Historie /  G. Daniëls en W.Sangers. ‐ Maaseik;  • in eigen beheer, Z.j. ‐  ‐ O.L.S. te Tegelen op 4 juli 1965 / z. a. ‐ Tegelen; St. Hubertus, 1969. ‐  ‐ Oud Limburgs Schuttersfeest te Leve‐ roy op  7 juli 1968 / z.a. ‐ Leveroy; St. Barbara,  1968. ‐ 

178. 

179.

‐ De dorpsmolen van Bonheiden / E. Raes. ‐ Bonheiden; Heemkring "'t Kaaskot", 1987. ‐  ‐ Literatuur en muziek in dienst van dictie en voordracht / z. a. ‐ Hasselt;  Provinciale Bibliotheek, 1969.  ‐ De bibliotheekwerking in Limburg / R.  Molemans. ‐ Hasselt; Liso, 1977. ‐  ‐ Conferentie over veiligheid en  samenwerking in Europa; Slotakte /z.a. ‐ Brussel; Ministerie van Buitenlandse  zaken, 1975. ‐  ‐ Inventaris van Dagbladen‐ en tijd‐  schriftkollekties / z.a. ‐ Hasselt;  Provinciale Bibliotheek, 1973 . ‐  ‐ Pleinspelen / P. Tossijn. ‐ Leuven;  De Pijl, 1942. ‐  ‐ Onderwijs in Limburg en actuele economische aspecten / Rede uitgesproken door L. Roppe. ‐ Hasselt; Provincieraad van Limburg,  1964. ‐  ‐ Universitair onderwijs in Limburg / Rede  uitgesproken door L. Roppe . ‐ Hasselt;  Provincieraad Limburg, 67. ‐  ‐ Ze hingen in drie Reysen; Lotgevallen van  een onbekende groep Bokkerijders  / Mart Pfeifer en Eddy Erkens. ‐ Els‐ loo;  Heemkundevereniging Maasstreek, 1987. ‐  ‐ As; Sint‐Aldegondiskerk; Parel van  Maaslandse Gotiek / z.a. ‐ As; Sint‐  Aldegondis As v.z.w., 1987. ‐  ‐ Die Grafen von Carpina laden ein / Heinz  Ohletz. ‐ Grevenbroich; Rreis‐  sparkasse,z.j. ‐  ‐ Inventarissen van de archieven der  Schepenbank en Gemeente Wessem van 1481 ‐ 1937 / J.H. Hanssen . ‐ Maastricht;  Rijksarchief Limburg, 1986. ‐ 

‐ Pollismolen Opitter‐Bree / Theo Guf‐ fens .  ‐ Opitter; In eigen beheer, 1987. ‐ 183 p. ‐ Vlaamse Sagen en Legenden / Dr. jur.  H. Thijs .  ‐ Antwerpen; Mauretius,  1987. ‐ 66 p.  ‐ Stijlvol Maaseik; Monumenten binnen de  wallen / Hubert Francot en Jackie Vancleef  . ‐ Maaseik; Stadsbestuur in samen werking  met de Stichting monumenten en  landschappen, 1987. ‐ 119 p.  ‐ Gids van Roermond 1983/1984/ z.a. ‐  Den Helder; Holland Advertising B.V.,  1983. ‐  ‐ Gids gemeentebesturen van Limburg :  2de editie / z.a. ‐ Hasselt; Limburgse  Raad voor samenlevingsopbouw, 1985 . ‐  ‐ Herk‐de‐Stad : Onthaal brochure / z.a.  Schulen; fotogravure Limburg, 1984 . ‐  ‐ Vademecum 1983‐84 / z.a. ‐ Hasselt;  Provincie Limburg, 1983. ‐  ‐ Stamboom familie SLEVEN / Rene Sle‐ ven . ‐ Roggel; R. Sleven, 1973 . ‐ fotocopies . ‐ ‐ Langs Vlaamse wegen; Maaseik / eind‐ red. P.  Vissers. ‐ Maaseik; Stichting monumenten en  1andschapszorg met de medewerking van het  stadsbestuur Maaseik en de VVV Maaseik, 1987  . ‐  ‐ Volmolens voor wol en zeemleder in  Vlaanderen en Waals‐Brabant ; deel 1 ;  Geografische en chronologische inventaris /  Lieven Denewet . ‐ Zulte; Molenecho's, 1987.  ‐ Themanummer 

Samenstelling:

180 

JO LAVEAUX

Museumnieuws KURSUS MUSEUMTECHNIEKEN EN MUSEUMMANAGEMENT In Vlaanderen zijn niet minder dan driehonderdvijftig musea voor het publiek toegankelijk; een aanbod dat relatief gesproken tot het hoogste ter wereld behoort. Maar, ofschoon openbare besturen, verenigingen en verzamelaars nog steeds nieuwe musea ontwerpen, bestaat hier nog altijd geen opleiding met betrekking tot muse‐ umtechnieken en ‐management. 

I N H O U D E L I J K Het "Instituut voor Konservatie en  Restauratie", onlangs opgericht binnen de  Het totale programma omvat 34 lezingen :  postgraduaatsopleidingen van het Hoger  St.‐Lucasinstituut in Gent, wil op  1. Hoe een museum opstarten en ontwikkelen  verschillende niveaus, via lange en korte  met onder andere: fouten te voorkomen voordat  cycli, opleidingen verstrekken tot het behoud men begint; de ba‐ sis‐noodwendigheden van  en de restauratie van het historische en  een museum; de plaats/rol van musea binnen  kultureel erfgoed.  het kultuurgebeuren; minimumuitrusting van  een museum.  Deze cyclus zal basiskennis verschaffen in  verband met technieken van mu‐  2. Beheer van een museum, onder andere:  seumontwikkeling, museumbeheer, museumbeleid  financiering en financieel beleid van een  en museale konservatie en presentatie. Het  museum; wetgeving, reglementeringen en  betreft een zogenaamde "stoomkursus", waarin  subsidiëringen; 'n organisatiestruktuur  de deelnemers gekondenseerde informatie direkt voor musea; kon‐ trole van de museumomgeving,  leren toepassen op de eigen praktijk om zich  verzekeringspolissen, kontrakten..  naderhand zelf te kunnen bijscholen.  3. Beheer van een museumkollektie:  verwerving en verzameling; basisprin‐ cupes  *   P R A K T I S C H  _ _ _ _ _ _     voor behoud (vuistregels inzake licht en  klimatisering, konservatie van  De lessen worden gegeven in Gent, op zaterdagen 27 februari, 5, 19 en 26 maart. Op zaterdag 12 schilderijen, beeldhouwwerken, papier,  leder en perkament,hout, fotomaterialen,  Maart worden in het kader van de cyclus een  textilia, archeologie, waardevolle  aantal mu‐ seumbezoeken georganiseerd.  objekten..); scheikundige produkten in de  De lessen lopen telkens van 9 tot 18 u. met een musea.  onderbreking 's middags en met twee  4. Ontsluitingstechnieken: museum‐  koffiepauzen.  vormgeving en museumarchitektuur,  Na afloop wordt een getuigschrift uitgereikt  promotietechnieken en marketing; musea en de  aan hen die de volledige cyclus hebben gevolgd. toeristische sektor.  De deelnemers ontvangen een syllabus met de  In totaal wordt voor deze cyclus beroep  samenvattingen van de belangrijkste lezingen, gedaan op een dertigtal docenten die allen  bibliografie en een ruime dokumentatie.  sedert jaren een rijke ervaring en een ruime  De totale kostprijs (dokumentatie en extra‐dag reputatie binnen ■hun vakgebied bezitten.  met museumbezoek inbegrepen) bedraagt  Uiteraard een interessante cyclus voor  4.500,‐frank. Werklozen, studenten en jongeren heemkundigen ! Inschrijvingsformulieren op  (CJP) betalen slechts 3.500,‐frank.  ons sekretariaat.  Mathieu Kunnen 

181

Kongressen - Jaarvergaderingen - Studiedagen

* UW STAMBOOM OP KOMPUTER _______________ Leden‐stambomers die er aan denken een komputer in te schakelen bij het verwerken van hun  genealogische gegevens, raden we aan deel te  nemen aan de voordracht: "Uw stamboom op  komputer".  Dit heeft plaats op dinsdag 8 maart in het  Kultureel Centrum te Hasselt om 20.00 uur. Een organisatie van de Vlaamse Vereniging voor  Familiekunde, gouw Limburg.  * Voordrachtencyklus:  STAMBOOMPLUIZEN IN DE OUDE SCHEPENREGISTERS

‐ "Kan de regionale pers gebruikt worden als werkinstrument  voor  het  genealogisch onderzoek?"  ‐ "Gelegenheidsdrukwerken, een belangrijke  genealogische bron".  Er is een ontvangst op het stadhuis, een  tentoonstelling, genealogische do‐  kumentatiestands, geleid bezoek aan de stad, enz.  Inschrijven (en eventueel verdere  informatie) op het Kongressekretariaat,  Marcel Daelman, Gaston de Schepper‐ straat  43 te 9440 Erembodegem Telefoon:  053/21.09.66.  * G0UWDAG VERBOND VOOR HEEMKUNDE 

Deze voordrachtencyklus, georganiseerd door de Vlaamse Vereniging voor Fami‐ liekunde, gouw  Limburg, wordt gespreid over vijf avonden,  telkens in het Kultureel Centrum te Hasselt. ‐Dinsdag 12 april: "Het archief van de  schepenbanken", door Wil 1y Moermans. ‐Dinsdag  19 april: "Rentekreaties, koop en verkoop",  door Paul Van Baelen. ‐Dinsdag 26 april:  "Verheffingen", door Francis Goole.  ‐Dinsdag 3 mei: "Testamenten en delingen", door Godelieve Geerkens.  ‐Dinsdag 10 mei: "wezenrekeningen visitaties", door Piet Severijns.  Aanmelden  kan  bij  het  begin  van  de  eerste  voordracht in het kultureel centrum.  * 23e NATIONAAL KONGRES VAN DE VLAAMSE  VERENIGING VOOR FAMILIEKUNDE 

Deze kongressen van de V.V.F. voorstellen is  eigenlijk overbodig; de degelijkheid er van is bekend!  Het 23ste kongres gaat door op zaterdag 23 en zondag 24 april 1988 in het Kultureel Centrum "De Werf" te Aalst. Het te‐ ma: "De pers als  hulpbron voor de fami‐ 1iekunde".  E e n g r e ep uit d e r e f er aten : ‐ " Typ olog ie en evolut ie van d e p ers in Belg ie" ‐ "H e t nu t v a n d e b ib liog ra f ie v o or de g e n ea lo g isc he na v ors ing"

De 13de Limburgse Gouwdag van het Verbond  voor Heemkunde zal dit jaar doorgaan op  ZATERDAG 4 JUNI te ST0KKEM, georgansieerd  door de Kunstkring Arnold Sauwen.  Het thema dat in deze "mandenvlech‐  tersstad" zal gepresenteerd worden is  "HUISNIJVERHEID". Een erg breed gegeven  waarop ruim kan ingespeeld worden, zeker  wanneer men het bekijkt vanachter het  rekonversiegordijntje..  Deze gouwdag begint om 9.00 uur met ontvangst  en  verwelkoming.  Rond  10.00  uur  heeft  de officiële  opening  plaats  door  provinciaal voorzitter  Pater  A‐  lex  Coenen.  Daarna  volgen drie referaten. Na het gezamenlijk middagmaal wordt een stadswandeling gemaakt met  bezoek  aan  de  meeste bezienswaardigheden.  Meer gegevens volgen binnenkort.  Stokkem is niet ver van huis.. Noteer nu  reeds deze datum en neem deel.Hierdoor zal ook deze gouwdag uitgroeien tot een  hartelijke ontmoetingsdag van  "gelijkgezinden" ! Laten we er met z'n allen voor zorgen dat Kinrooi ruim v ert eg enw oord igd z a l z ijn op d it jaar lijk s t r ef f e n I 

Samenstelling :

182,

MATHIEU KUNNEN

Van de werkgroepen

» KOORDINATOR VOOR DE WERKGROEP "GENEALOGIE"  !  De oproep die we deden in het "Van de redaktie" in het laatste nummer (jrg.6 nr. 2, april 1987,  blz. 67), was ditmaal s eens niet aan  dovemansoren‐gericht !  We ontvingen de spontane reaktie van ons lid Henri Meyssen, Kleinestraat 23 te  Molenbeersel, een genealogische werkgroep te willen koördineren. Hiermee zijn we uitermate blij, temeer omdat vele van onze leden  genealogische opzoekingen verrichten. Ook  omdat het interessant kan zijn deze groep  leden zo nu en dan eens samen te brengen om van elkaar te leren, gegevens uit te wisselen of om gezamenlijk een pro‐ jekt op te zetten.  Verder zouden door deze werkgroep voorstellen kunnen gedaan worden voor het aanschaffen van bepaalde publikaties, bijvoorbeeld  standaardwerken op genealogisch vlak, die dan voor iedereen ter beschikking staan in ons  dokumen‐ tatiecentrum.  Met onze dank aan Henri Meyssen voor zijn  bereidwilligheid, hopen we U in het volgende nummer meer bijzonderheden te kunnen  verstrekken.  * GENEALOGISCHE DOKUMENTATIE BIJ ONZE  GESCHIED‐ EN HEEMKUNDIGE KRING 

Tijdens het voorbije jaar hebben we op dit vlak zeker niet stilgezeten!  De aktieve beoefening van de genealogie ‐de  meest verspreide en de meest intense vorm van geschiedenisnavorsing in Vlaanderen‐ wordt  het de jongste tijd niet gemakkelijk gemaakt, onder andere door het afsluiten of moeilijk  toegankelijk maken van essentiële bronnen van genealogische informatie.  Mede om deze reden zijn we ‐naarmate de  financiële middelen het toelaten!‐ begonnen  met het verwerven van bepaalde bronnen in  fotokopie. 

We denken hierbij aan de registers van de  burgerlijke stand waarvan verschillende  gekopieerde boeken reeds aanwezig en ter  inzage zijn in ons dokumen‐ tatiecentrum  (Molenbeersel, Kinrooi, Kessenich waaraan  momenteel wordt ver‐ dergewerkt).  We denken ook aan bepaalde registers uit het  parochiearchief van de verschillende dorpen  (momenteel is Ophoven 't best  vertegenwoordigd.  Daarnaast bezitten we de gichtregis‐ ters van  de schepenbank Neeritter (zeer de moeite  waard, vooral met betrekking tot  Molenbeersel !), schat‐ boeken van de  Manestraat en Beersel, het handschrift van  Jos Habets dat vooral betrekking heeft op  Kessenich, enz.  Misschien is er iemand met wat vrije tijd die  wil meehelpen nog meer registers te kopiëren?  Aanmelden kan altijd op ons sekretariaat en  er kan altijd een regeling worden getroffen  voor wat betreft de dagen en uren om te werken aan deze klus.  In ons volgend nummer trachten we een  bijgewerkte lijst op te nemen met betrekking  tot deze, voor genealogen zeker belangrijke  aanwinsten.  * "DE RODE LEEUW" ______________________   Dit is het kontaktorgaan van de Vlaamse  Verenigings voor Familiekunde,gouw Limburg.  Gemiddeld verschijnen vijf nummers per jaar.  Geïnteresseerden kunnen een proefnummer  aanvragen bij Piet Severijns,  Maastrichtersteenweg 115 te 3700 Tongeren.  Lid worden kan door overmaking van 150,‐fr.  op rekening 453‐8050691‐72 van  V.V.F.‐Limburg te 3700 Tongeren. Nederlandse leden 200,‐fr. op postrekening 000‐015  6713‐58 van Piet Severijns (zie voor) Zie in verband met de V.V.F. ook onze rubriek  "Kongressen ‐ Jaarvergaderingen ‐  Studiedagen" in dit nummer.  SAMENSTELLING : MATHIEU KUNNEN

183.

Uit onze ledenfamilie

1C4

Jong van hart was hij zeker: zijn ontelbare  moppen en kwinkslagen, woordspelingen,  uitdrukkingen, spreekwoorden maakten hem wijd en zijd bekend. Bij zijn voordrachten, bij het gidsen van ontelbaren, bij zijn spreken voor de radio, in zijn vele grotere en kleinere  publikaties.  Hij was een folklorist en een figuur die wijd en zijd in de wereld van de folklore bekend  was. Lid van tientallen verenigingen,  komitees, verbonden, geïnteresseerd aan alles wat de beide Limburgen betrof.  Zo was hij ook lid, natuurlijk, van onze  "Geschied‐ en Heemkundige Kring Kinrooi". En nog niet zolang geleden onderhield hij onze  leden nog over zijn 

bekende zigeuners: fris van de lever, zonder  veel "lezing", aangenaam en met de nodige  anekdoten.  Hij had de gave van het woord en was een  geboren verteller.  Hij zou ook voor ons blad nog "één en ander  bezorgen". Het heeft niet meer mogen zijn.. Ik vermoed dat hij al aan 't stadsgid‐ sen is  in de Hemel.. In het "nieuw Jeruzalem" waar  er geen plaats meer is voor rouw. Daar hopen  wij hem weer eens ooit te ontmoeten..  Hij rust bij het kerkje van Heppeneert, waar  hij zo vaak over schreef..  D.S. 

I N M E M O R I A M H E I N

H E N C K E N S Onder overgrote belangstelling werd op  maandag 13 juli Hein Henckens in zijn  woonplaats, zijn geliefd Aldeneik ten grave gedragen. Honderden mensen brachten een  laatste groet aan een Geistingenaar die  enkele kilometers stroomopwaarts van de Maas zijn vrouw, familie en werk had gevonden.  Ze zullen hem missen daar in Aldeneik, als  voorzitter van het koor, als animator van "De Ark", als zanger, als toneelregisseur, als  filmmaker; afgezien dan nog van zijn plaats  als huisvader, fruitteler, imker en  geïnteresseerde aan "alle goede werken".  Zijn stem zal blijven doorklinken aan de  Maaseiker "maquette" en op zoveel  geluidsband bij dia's en filmwerk.  Een stuk van zijn hart was in Geistin‐ gen,  zijn geboortedorp, gebleven. Met zijn  vlaamse volksverbondenheid kon hét moeilijk anders. Aan Geistingen en 

aan de andere dorpen van "Kinrooi" is  trouwens wel zijn meest blijvende werk  gewijd: de prachtige film waarmee de drie  Hen(c)kens‐en (Hein, Casper en Piet) enkele  jaren geleden onze mensen verrasten. 

185

Hein behoorde tot de allereerste leden van  onze Kring. Hoewel tijdgebrek en andere  wederwaardigheden hem veelal weghielden van  onze bijeenkomsten, was hij een  hoogstgeïnteresseerd lezer van "Dao raostj  gét!": als ik hem weer een nieuw nummer bracht  maakte hij onmid‐ delijk "een aanwerk"..  Hij heeft met liefde voorgedragen over zijn  volk‐in‐nood.  Hij heeft zich met liefde gebogen over 

de mooie beelden van zijn streek.  Hij las veel en was een wijs man geworden. Hij speelde en regisseerde liefst Timmermans  zijn "Waar de ster bleef stille staan". Hij  moge de rust vinden bij die Ster. Wij bieden  de  hierblijvenden  onze  innigste  deelneming  aan. En houden zijn gedachtenis hoog in ere. D.S. 

«

»   H U W E L I J K

G E B O O R T E _ _ _ _ _ _

‐ WIM werd geboren als eerste kindje van  Frans en Marleen Cox‐Donné, Stals‐ straat 6  te Molenbeersel, op 18 september 1987.  Marleen  was  geruitie  tijd  werkzaam  als  vrijwilligster op ons sekretariaat en in  een B.T.K.‐projekt.  Veel geluk en aangename momenten met Wim ! Proficiat ! 

186.

_ _ _ _ _ _ _ _

‐ Op vrijdag 27 maart 1987 gaven Hilde en  Harry elkaar hun ja‐woord in de St.  Leonarduskerk te Molenbeersel. Hilde is een  dochter van onze leden Pierre  Lemmens‐Coenen, Weertersteenweg en Harry is een zoon van onze leden Jaak  Laveaux‐Willems, Zandbosstraat, allen te  Molenbeersel.  Veel geluk ! 

*

OVERLI

JDENS

_

veaux, geboren te Molenbeersel op 28 mei 1900.  Hij was een familielid van diverse leden van de  ‐ In het verpleegtehuis "Heiderust" te Genk  families Laveaux en Bral te Molenbeersel. Hij  overleed op 22 april 1987 dhr.Jozef Nies  was tevens de oudste mannelijke naamdrager van  (1913), echtgenoot van Catharina Beynsberger. de stam Laveaux.  Hij was de vader van onze leden Noël en Gaby  Aan al deze families nogmaals ons innig  Vandendaele‐ Nies en Piet en Margriet  meeleven.  Hoeben‐Nies te Molenbeersel.  ‐ Te Molenbeersel overleed op 11 juli 1987 dhr. Jaak Peerlings, echtgenoot van Catho Kirkels. Hij werd aldaar geboren in 1894 en was de vader * GOUDEN PALMEN IN DE KROONORDE ! van ons lid Henri Peerlings.  ‐ Door een smartelijk ongeval overleed te  Maaseik op 26 juli 1987 dhr. Vital Cornelissen. Vital was maar drieëntwintig.. Ons lid Jef  Cornelissen van Opitter verloor in hem een  dierbaar en sympathiek broer.  ‐ Te Kessenich overleed op dinsdag 15  september 1987 Mevr. Sibilla Gorissen  (21.04.1908), weduwe van Jaak Henkens. Zij was de moeder van ons medebestuurslid Mathieu  Henkens en van ons lid Piet Henkens.  ‐ Op 25 september 1987 overleed te Kinrooi dhr. Henri Bosmans (1895), weduwnaar van Maria Moors en vader van ons lid Theo Bosmans.  ‐ Dhr. Pierre Lemmens (1898), weduwnaar van  Anna Catharina Meuwissen o‐ verleed te Genk op 24 oktober 1987.Hij was de vader van onze leden E.H. .Pastoor Henri Lemmens te Londerzeel en  Pierre Lemmens te Molenbeersel; hij was de  schoonvader van ons lid burgemeester Theo  Schoofs te Kinrooi.  ‐ Dhr. Winand Janssen, echtgenoot van Rosa  Hillen, overleed in de leeftijd van bijna 61  jaar te Bree (ziekenhuis) op 4 december 1987. Hij was een broer van ons lid E.H. Frans  Janssen, pas‐ sionist te St.‐Katelijne‐Waver. ‐ Te Molenbeersel overleed op 20 januari 1988 Mevr. Josephina Vranken, weduwe van Theo Geris in de leeftijd van 71 jaar. Zij was de moeder van ons lid Chris Geris.  ‐ In het ziekenhuis te Maaseik overleed op 29 januari 1988 dhr. Jaak La‐ 

‐ Tijdens de gemeenteraadszitting van 6 april  1987 kreeg ons lid schepen Pierre Van Immissen  (Ophoven) de onderscheiding "Gouden Palmen in  de Kroonorde" opgespeld door burgemeester Theo  Schoofs. Tevens werd hem het bijhorend diploma  overhandigd.  Met onze hartelijke gelukwensen ! 

* NAKLANKEN BIJ HET EREBURGERSCHAP VAN ONZE  VOORZITTER E.H. DONAAT SNIJDERS..  Eén onzer leden van Kinrooi zond ons volgende  regels naar aanleiding van 't toekennen van het  ereburgerschap van de gemeente Kinrooi aan onze  voorzitter:  "AAN PATER DONAAT SNIJDERS, VOORZITTER VAN DE  GESCHIED‐ EN HEEMKUNDIGE KRING KINROOI, EERSTE  EREBURGER VAN DE GEMEENTE KINROOI"  Wat een vreugde! Wat een feest!  Wat een overgrote eer!  Donaat Snijders, pater‐vriend, heeft voor 't  eerst de prijs verdiend: EREBURGER van ons dorp  !!  Vele maanden in het jaar maakt hij zijn  gedachten waar.  Is bekend van daar tot hier door zijn woorden  op papier:  EREDICHTER van ons dorp !!  Leiding gaf hij telkens weer met een hart dat  mint zo zeer want van klein tot grote mens leeft  voor ieder deze wens :  EREPATER van ons dorp !!  Teevee 

187

* 1987 WAS EEN SPECIAAL JAAR VOOR ONZE  VOORZITTER E.H. DONAAT SNIJDERS..!  ‐ Ongeval te Maaseik. Op 14 augustus werd de voorzitter (die per fiets was) van de weg  gereden. Resultaat: één maand ziekenhuis en, zoals hij het ons meermaals zei: "Pure  verveling!"  ‐ Meer aangenamer was de viering, van de  vijftigste verjaardag van zijn intrede in het klooster, bij de Kruisheren te Diest (1937). Dit had plaats, samen met zijn jaargenoot A. Ignoul en naaste familie, op vrijdag 18  september 1987 in het Kruisherenklooster te  Maaseik. Hij was nog maar net ontslagen uit het  ziekenhuis te Maaseik..  Nogmaals van harte PROFICIAT !! 

‐ Zoals we tijdens onze laatste  ledenvergadering reeds meedeelden, kreeg de  voorzitter het "Dr. Jozef Weyns Ere‐ merk"  toegekend door het "Verbond voor Heemkunde"  (éénmaal in de vijf jaar voor een  verdienstelijke Limburger). Hij was er  uitermate blij mee maar... kon het niet zelf in ontvangst nemen tijdens de Landdag van het Verbond voor Heemkunde. Hij verbleef nog in  het ziekenhuis en de dokter verbood vervoer  per auto in verband met zijn gekwetste rug. Om deze reden nam uw sekretaris de oorkonde in ontvangst (zie de afgedrukte, verkleinde  weergave van het origineel). Op ons  uitdrukkelijk'verzoek schreef de laureaat (  "liggend" in zijn ziekbed) wel zijn dankwoord dat, na de uitreiking van de oorkonde door  ondergetekende werd voorgelezen. We laten dit integraal volgen :  "Lieve Mevrouw Weyns,  Waarde vrienden,  Ik kan geen brieven schrijven "Uit mijn  bakhuis" zoals Jozef Weyns zaliger dat deed: ik héb er namelijk geen.. Sinds enkele weken héb ik eigenlijk zelfs niet meer dan een bed, waaraan ik vrijwel gekluisterd lig..  Ik heb mij daar als lektuur: "Het verhaal van ons huis" nog eens laten brengen: geliefkoosde lezing voor ie 

188.

mand die wel nooit een eigen woning bouwde,  maar dan toch een school en jeugdlokalen  allerhande.  Het boek dateert van 1953 en dat is al een forse  tijd geleden, maar bouwen is gebleven en  afbreken ook..  Het is er niet overal mooier op geworden. "Voor  de jongste geslachten", zo schreef Weyns in  zijn boek, "konden zelfs twee oorlogen niet  beletten dat luiheid en hoogmoed een in mijn  ogen hemeltergende verkwisting onderhouden". Er zijn sindsdien ook stemmen opgegaan en er  zijn mensen opgestaan om veel verloedering aan  te klagen, om zo mogelijk nog wat "ouds en  liefs" te redden, waar dit nog kon en kan.  Heemkringen vooral, waar mensen elkaar vinden  die ook het oog nog iets willen laten naast het  moderne kon‐ fort, die een knus hoekje willen  sparen, die onze kleine monumentjes, als daar  zijn onze kapelletjes en kruisen, in ere willen herstellen daar waar de onverschilligheid ze  nog niet heeft opgeruimd. Die nog iets voor de  toekomst programmeren als in een  achteruitkijkspiegel .  De gemeente Kinrooi is niet ten achter  gebleven: er is een inventaris van onze kruisen  en kapellen, de bergsite te Kessenich werd  geherwaardeerd, de drie nog bestaande  windmolens zijn moeizaam maar groots weer tot  leven gewekt, oude boerderijen werden  bestudeerd, er kwam een dokumentatiecentrum  tot stand en monumentjes werden vernieuwd en  het programma is nooit ten einde..  Dank zij velen is er al veel gered !  Nu ik het "Dr. Jozef Weyns Eremerk" 87 in  ontvangst mag nemen, voel ik me dankbaar  gestemd jegens "Ons Heem" en het landelijk  bestuur dat mij deze eer aandoet. Men werkt  déér niet voor,maar het is wel eens ooit goed  dat iets ook gewaardeerd wordt: het houdt de  gevierde des te beter gaande..  Ik denk dat ik juist zie, als ik stel dat deze  eer eigenlijk en vooral te beurt valt aan onze  Kinrooier "Geschieden Heemkundige Kring", die  ik dan ook in dit huldebetoon wens te  betrekken. 

189.

Ik had er bij moeten zijn., volgaarne  overigens., samen met mijn stadsgenoot de Heer Van Wijck. Het kan helaas niet zijn.  Ik moge U begroeten en danken vanuit mijn  ziekenhuiscel..  Het moge U en ons goed gaan. En mét ons: ons heem !  Ik dank U !!"  Sekretaris Mathieu Kunnen besloot met: "Graag overhandig ik nu, namens onze Geschied‐ en  Heemkundige Kring Kinrooi, het "Vriendenboek" dat we samenstelden ter gelegenheid van de 65e  verjaardag van onze huidige laureaat, als  aandenken aan deze dag aan de echtgenote van de man die zijn naam gaf aan dit ere‐ merk: Mevrouw  Paula Weyns‐Mijlemans".  Op deze wi/jze was onze voorzitter toch voor  "iets" aanwezig bij deze plechtigheid; de vele  aanwezigen konden met hem kennismaken door  middel van de foto die afgedrukt werd op de  omslag van het genoemde boek.  Mevrouw Weyns dankte voor dit gebaar en  overhandigde eveneens een aandenken aan deze  dag: een boek van wijlen haar man. Zij verzocht ons tevens de beste wensen voor een spoedige  beterschap te willen overbrengen aan de  voorzitter.  Onmiddellijk na deze Landdag brachten we de  oorkonde en het persoonlijk geschenk naar de  tweede verdieping•in 't ziekenhuis te Maaseik. En we zagen dat het de voorzitter deugd deed..! Met onze hartelijke gelukwensen !! 

‐ Een nieuwe "prijs" voor het vele  verdienstelijke werk van E.H. Snijders is in  aantocht.. Daarover meer in een volgend nummer.

SAMENSTELLING:

190. 

MATHIEU KUNNEN

DANK

VAN DE VOORZITTER ! ! 1987 was me het jaartje wel. Voor de Kring  maar ook., voor mij persoonlijk. Meer  hierover elders in dit nummer.  Een ledenvergadering werd afgelast omdat  ik één van de "sprekers" was en., in het  ziekenhuis lag. Voor 't eerst kon ik niet  mee "op reis", omdat ik in 't ziekenhuis  lag. Ik kon niet mee op namiddaguitstap  naar Re‐ kem, ook weer omwille van het  ongeval waar ik tot op heden de gevolgen van  "voel". Ik kon niet "lijfelijk" aanwezig  zijn op de Landdag van het Verbond voor  Heemkunde om het mij toegekende eremerk Dr.  Jozef V!eyns in ontvangst te nemen...  Niettemin waren er ook de aangename  momenten. Gelukkig kon ik, samen met mijn  familie, mijn gouden klooster‐ jubileum  vieren, gelukkig kon ik er weer bij zijn op  de zeer geslaagde tentoonstelling "Kieke  nao vreuger" te Molenbeersel en op onze  laatste ledenvergadering van 1987, het  kon‐ klaaf met mijn mede‐bestuursleden in  december laatstleden ter voorbereiding van  ons jaarprogramma 1988...  Langs deze weg wil ik danken:  DANK voor uw bezoek in het ziekenhuis te Maaseik, voor de opbeurende woorden, de  bloemen, de lieve attenties !  DANK aan iedereen voor de felicitaties  ter gelegenheid van mijn gouden  kloosterjubileum !  DANK aan het Verbond voor Heemkunde voor de toekenning van het eremerk; ik was zeer  graag aanwezig geweest! DANK aan de  deelnemers "werkbezoek Antwerpen" voor de  hartverwarmende kaart die ik mocht  ontvangen !  Het is fijn voorzitter te mogen zijn van een  vereniging waar men kan rekenen op  "vrienden"., vooral in moeilijke dagen ! DANK U ALLEMAAL Uw voorzitter,  DONAAT SNIJDERS 

Kringwerking VERSLAG VAN DE EENENVIJFTIGSTE LEDENVERGADERING VAN DE "GESCHIED‐ EN HEEMKUNDIGE KRING  KINROOI", GEHOUDEN OP VRIJDAG 20 FEBRUARI 1987 OM 20.00 UUR IN BUURTHUIS "HEES" TE  KESSENICH‐HEES 

De uitnodiging met vermelding van de agenda werd gepubliceerd in "Dao raostj gét" jaargang 6, nummer 1, februari 1987, blz. 64‐65.  * AANWEZIGEN : 

* VERONTSCHULDIGD: 

(zoals we ze noteerden) Guillaume Van Loon ‐ Mathieu Henkens  dhr. en Mevr. Cel is‐Peerlings ‐ Erik Teuwen ‐ Michaël en Lieve Prinsen  ‐ M.L. Narinx‐Moors ‐ Krist Kooien ‐ Donaat Snijders ‐ Rene Raets ‐ Theo Gielen ‐ Mevr. Els Purnot‐Reyn‐ ders ‐ Ilse Hendrikx ‐ Jean Hoeken  ‐ Jo Laveaux ‐ Mevr. Hoe‐ ken‐Kunnen ‐ Mevr. Kwaspen‐Kunnen ‐ Henri  Heymans ‐ Mevr. Heymans ‐ Els Heymans ‐ Elisa Ghijsen ‐ Jaak van Dael  ‐ Thieu Wieërs ‐ Mevr. Mia Nijs‐Reynders ‐ Werner Smet ‐ Mathieu Kunnen. Ton Bonné ‐ Marleen Donné ‐ Jan van der Steen ‐ Hubert Hey  mans ‐ Theo Schoofs ‐ Miet Heymans ‐ Jos Smeets ‐ Mevr. Gevers ‐Van Immissen ‐ Mevr. Vastmans. 

1. WELKOMSTWOORD DOOR DE VOORZITTER

3. INGEKOMEN STUKKEN EN MEDEDELINGEN

Voorzitter Donaat Snijders heet iedereen  welkom en feliciteert meteen alle aanwezigen  die de winterse omstandigheden getrotseerd  hebben om naar hier te komen.  Verder verduidelijkt hij dat er vanavond geen  "spreker" zal zijn, mede gezien de uitvoerige agenda die dient afgewerkt te worden en het  specifieke karakter van deze vergadering. Wel op het einde een dialezing en een gezellig  samenzijn.  Tenslotte richt hij een speciaal woord van  welkom tot die leden die voor de eerste maal  aanwezig zijn, met name : Ilse Hendrikx van  Ophoven die reeds vanaf 1 oktober 1986 aktief is als vrijwilligster bij onze vereniging,  Mevrouw Kwaspen‐Kunnen van Molenbeer‐ sel en de  Heer en Mevrouw Celis‐Peer‐ 1ings van Kinrooi.

Sekretaris Mathieu Kunnen doet hiervan  lezing, onder andere:  ‐ uitnodiging Davidsfondsafdeling Kinrooi (avond met Miel Cools)  ‐ voorstelling van het nieuw heemkundig  tijdschrift van Thorn  ‐ geïnteresseerden ontvangen een folder met betrekking tot een hieuwe uitgave over de  Bokkerijders (Ze hingen in drie reysen)  ‐ uitnodiging voor het "Bal van de  Burgemeester" op 28 maart 1987  ‐ voorstelling van twee publikaties van de Kring van Elsloo (St.‐Hubertus en brochure parochiale geschiedenis)  4. BESPREKING EN GOEDKEURING VAN HET  JAARPROGRAMMA 1987 

2. GOEDKEURING VERSLAG VAN DE VIJFTIGSTE  LEDENVERGADERING 

Dit verslag verscheen in het tijdschrift jrg. 6, nr. 1, februari 1987, blz. 55‐ 57.  De voornaamste punten worden geciteerd waarna eenparige goedkeuring volgt. 

Het voorstel voor jaarprogramma werd  opgenomen in het tijdschrift (februari  1987), zoals het uitgewerkt werd door het  bestuur tijdens een "kon‐ klaaf" van een dag bij de voorzitter. "Ditmaal werd terdege  rekening gehouden met Ophoven‐kermis!", zo merkt de voorzitter op. Dit dan vooral in  verband met de datum voor ons werkbezoek.  Eenparige goedkeuring. 

191

5. GOEDKEURING JAARVERSLAG VAN DE SE‐  KRETARIS OVER 1986 (WERKINGSVERSLAG)  Dit, alsmede al de volgende jaarverslagen,  lagen vanaf een half uur vóór het begin van de vergadering voor iedereen ter inzage.  Zoals eerder beslist worden deze niet meer  allemaal voorgelezen.  De sekretaris stipt de voornaamste  vaststellingen kort aan waarna eenparige  goedkeuring volgt.  6. GOEDKEURING JAARVERSLAG BIBLIOTHEEK  Bibliothekaris Theo Gielen licht dit verslag nog kort toe: weinig aankopen gedaan, onder andere te wijten aan het B.T.K.‐projekt  boerderijen (werk en beschikbare ruimte!).  Een aantal registers (bronnen) werden  gekopieerd; morgen afspraak met een  boekbinder, 't Aantal bezoekers gaat in  stijgende lijn. Mede hierdoor zal getracht  worden de verzamelingen beter te ontsluiten. Morgen een eerste bijeenkomst om hier werk van te maken !  Eenparige goedkeuring van dit verslag. 

NANCIEEL JAARVERSLAG OVER 1986__________ Penningmeester René Raets merkt op dat dit  jaarverslag een momentopname is. Er blijkt  onder andere uit dat we zeker géén rijke  vereniging zijn ! Verder geeft hij een  overzicht van de voornaamste posten en dankt hij Jo Laveaux voor zijn medewerking hieraan. Tenslotte dankt de penningmeester Mathieu  Kunnen die tijdens de eerste tien jaren van de Kring, naast zijn funktie van sekretaris  en eindredak‐ teur van ons tijdschrift, ook  penningmeester was. Spreker hoopt te kunnen verderbouwen op hetgeen de sekretaris heeft opgebouwd.  Hierna volgt eenparige goedkeuring.  H. VASTSTELLING BUDGET BIBLIOTHEEK  Het voorstel van het bestuur, zijnde  15.000,‐fr. voor 1987, wordt eenparig  goedgekeurd.  12. VASTSTELLING BUDGET FOTO‐ EN DIA‐  ARCHIEF 1987 

7. GOEDKEURING FINANCIEEL JAARVERSLAG  BIBLIOTHEEK 1986  Het voorgestelde bedrag van 5.000,‐ fr. wordt  eenparig goedgekeurd.  Bestuurslid‐bibliothekaris Theo Gielen geeft de nodige toelichtingen waarna ook dit  verslag eenparig wordt goedgekeurd .  8. GOEDKEURING FINANCIEEL JAARVERSLAG FOTO‐ EN DIA‐ARCHIEF 1986 

13. VASTSTELLING BUDGET RESTAURATIEFONDS  1987  Het voorgestelde bedrag van 5.000,‐ fr. wordt  eenparig goedgekeurd.  14. BESTUURSHERKIEZING _________________  

Voor dit punt geldt hetzelfde als voor punt  7 hiervoor. Eveneens eenparige goedkeuring. 9. GOEDKEURING FINANCIEEL JAARVERSLAG  RESTAURATIEFONDS 1986 

Penningmeester René Raets geeft de nodige  toelichtingen, onder andere met betrekking  tot de restauratie van de "Luurskapel" te  Geistingen, waarna ook dit verslag eenparige goedkeuring krijgt.  10. GOEDKEURING VAN HET ALGEMEEN FI‐ 

192. 

De voorzitter geeft een aantal  toelichtingen. Hij dankt ook Hubert Hey‐ mans  en Jean Hoeken die zich niet meer herkiesbaar stellen wegens te drukke beroepsbezigheden. Dit betekent, aldus de voorzitter, dat er 2 (Theo Gielen en Mathieu Kunnen‐ herkiesbaar  zijn en twee plaatsen op te vullen zijn door nieuwe bestuursleden. Er blijken echter geen kandidaturen ontvangen te zijn en van de  aanwezigen is ook niemand kandidaat.  De voorzitter licht dan de wijze van stemmen toe, alsmede de stembiljetten.  Als stemopnemers worden de twee jong‐ 

ste leden, Ilse Hendrikx en Erik Teu‐ wen  aangeduid.  Nadat voorzitter Snijders nog verduidelijkt  heeft dat de leden de bestuursleden kiezen en  het bestuur achteraf de verschillende  funkties regelt, worden de uittredende  bestuursleden Theo Gie‐ len en Mathieu Kunnen  herkozen.  15. VRAGENKWARTIERTJE ___________________   Hierbij onthouden we vooral de vraag van  Matthieu Wieërs in verband met de  mogelijkheden voor het aanleggen van een  kaartsysteem met betrekking tot archieven,  interessant voor onze gemeente, die elders  bewaard worden. Iedereen zou hieraan zijn of  haar steentje moeten bijdragen opdat, na  enkele jaren een kwasi volledig overzicht kan  bekomen worden. 

Bibliothekaris Theo Gielen zegt toe de  mogelijkheden te onderzoeken en er bij  gelegenheid konkrete afspraken over te maken.  Het nut van dergelijk systeem wordt door  iedereen onderstreept.  16. GEZELLIG SAMENZIJN ‐ DIALEZING 

Ook deze jaarvergadering wordt afgerond met  gezellig nakaarten, koffie en vlaai (met dank  aan de dames!) en een diale‐ zing met  betrekking tot onze aktivitei‐ ten tijdens het  voorbije jaar, samengesteld door bestuurslid  Werner Smet. Hiermee wordt dan definitief een  punt gezet achter het werkjaar 1986 !  De sekretaris,  MATHIEU KUNNEN 

VERSLAG VAN DE TWEEENVIJFTIGSTE LEDENVERGADERING VAN DE "GESCHIED‐ EN HEEMKUNDIGE KRING  KINROOI", GEHOUDEN OP VRIJDAG 8 MEI 1987 OM 20.00 UUR IN "BUURTHUIS HEES"  TE KESSENICH‐HEES  De uitnodiging voor deze vergadering werd opgenomen in het tijdschrift "Dao raostj gét!", jaargang 6, nummer 2, april 1987, blz. 98.  * AANWEZIGEN 

: (zoals we ze noteerden tijdens de vergadering) Donaat Snij  ders ‐ Guillaume Van Loon ‐ Werner Smet ‐ Mevr. Narinx‐Moors Krist Kooien  ‐ Miel Roussard ‐ Mathieu Soors ‐ Mevr. Celis‐ Peerlings ‐ Jan Bosmans  ‐ Thieu Verbeek ‐ Jos Smeets ‐ Thieu Wieërs ‐ Elis'a Ghijsen ‐ Truus  Craeghs ‐ Els Reynders ‐ Jo Laveaux ‐ Ilse Hendrikx ‐ Mariet Raets ‐ Theo Bosmans ‐ Rik Brouns ‐ Mathieu Kunnen 

* VERONTSCHULDIGD : Liliane Kunnen ‐ Jean Hoeken ‐ Theo Gielen ‐ Rene Raets 

1. WELKOMSTWOORD DOOR DE VOORZITTER Voorzitter Donaat Snijders opent deze  vergadering met de vaststelling dat het  vanavond "geen vet beestje" is! Is het de lente en de zon die de mensen weghouden? Niettemin is de voorzitter van mening dat we een interessante voordracht op het  programma hebben. Hij heet de heren  Roussard en Verbeek heel speciaal welkom.

Tenslotte deelt de voorzitter mee dat er  reeds prachtig werk geleverd werd tijdens de "archiefnamiddagen" in ons  dokumentatiecentrum op enkele  zaterdagnamiddagen. Hij dankt al de  meewerkende leden en hoopt op hun verdere medewerking, na de vakantie.  2. INGEKOMEN STUKKEN EN MEDEDELINGEN  Sekretaris Mathieu Kunnen doet lezing 

193.

van volgende ingekomen stukken : ‐ uitnodiging tentoonstelling Hamont met  betrekking tot burgemeester Keunen  ‐ uitnodiging reis door de Geschieden  Heemkundige Kring van Thorn  ‐ vragenlijst van Minister Dewael in verband  met een kulinaire inventaris der Vlaamse  Streekgastronomie. Liefhebbers, die deze  willen invullen, kunnen de vragenlijst  bekomen op het sekretariaat.  ‐ dank aan Els Reynders die het wapenschild  van de vroegere gemeente Ophoven schenkt aan  onze Kring.  ‐ Vragend schrijven van het Sociaal  Historisch Centrum van Limburg in verband met  de samenstelling van het Limburgs  Biografisch Woordenboek.  ‐ Folder van de Koning Boudewijnstich‐ ting.  In verband hiermee wordt van gedachte  gewisseld over een eventuele restauratie van  de grafsteen naast de kerk te Kessenich,  kapel Vandael te Molenbeersel en Berbenkapel  te Kinrooi .  3. VOORDRACHT: "HET OUD LIMBURGS  SCHUTTERSFEEST 1971 TE KINROOI 

Deze voordracht werd geprogrammeerd naar  aanleiding van het O.L.S. dat o‐ ver twee  maanden wordt georganiseerd door de  Koninklijke Schutterij Sint‐ Martinus  Kinrooi.  Voordrachtgevers zijn Emiel Roussard,  voorzitter van de stuurgroep 1987 en Thieu  Verbeek, sekretaris.  Miel Roussard merkt allereerst op dat de  "echte" geïnteresseerden vanavond aanwezig  zijn en stelt de voorzitter gerust met de  vaststelling dat dit niet altijd grote  groepen zijn !  De diareeks die we gepresenteerd krijgen werd  gemaakt door de toenmalige pastoor  Timmermans van Kinrooi; deze schonk ze enige  tijd geleden aan onze Kring.  Miel merkt ook nog op dat men in 1971 te weinig de betekenis besefte en de inzet die nodig is  om dergelijk feest tot een goed einde te  brengen. Ook dit zou hij aantonen in de  verdere uiteenzetting, ondermeer door verge

194.

lijkingen te maken tussen verschillende  onderdelen van de organisatie in 1971 en deze  van 1987.  Miel Roussard en Thieu Verbeek gaan dan dieper in op de betekenis van zo'n O.L. S., de  organisatorische aspekten van het geheel en de meestal zeer grote verschillen op diverse  vlakken ten opzichte van de organisatie in  1971.  Het wordt een boeiende uiteenzetting waarbij  we kennismaken met de verschillende "sekties" (administratie, personeel, financiën,  overheid, P.R., enz.) en ook reeds  gedetailleerde gegevens krijgen met  betrekking tot het komende O.L.S.  Beide sprekers eindigen met de wens heel veel  heemkundigen te mogen begroeten op het komende O.L.S., op deze "hoogdag" voor gans onze  gemeente!  Voorzitter Snijders dankt beiden met de  vaststelling dat er dus nog "gekken" zijn die zich voor de goede zaak willen inzetten en., is er blij om !  Het is geen kleinigheid, zo stelt hij vast, en het heeft heel veel te maken met ons heem. Hij hoopt voor iedereen dat het O.L.S. niet te vlug terug in deze kontreien zal georganiseerd  moeten worden.  Beide sprekers wordt een fles "Meulen‐ dröpke"  toegezegd als dank voor hun medewerking aan  deze vergadering. 

4. VRAGENKWARTIERTJE ____________________ ‐ Thieu Wieërs is op zoek naar een artikel uit "Het Belang van Limburg" in de week van 30  april in verband met 't Nederlands  Vorstenhuis. Hij werkt aan een artikel over  het huis van Hom; deze waren verwant met het  Nederlands Vorstenhui s.  ‐ Werner Smet deelt mee dat Frans Par‐ ren in  het bezit is van schetsen in verband met de  kerk van Kessenich. Het ware wenselijk hiervan een kopie te kunnen krijgen voor onze eigen  doku‐ mentatie. 

5. ALLERLEI _____________________________ Bij dit punt onthouden we vooral de oproep van de voorzitter voor het insturen van  genealogische bijdragen voor ons tijdschrift en de mededelingen van Werner Smet met  betrekking tot het archief van de hand‐ en  stoommelkerij van Kinrooi. In één van de  volgende 

nummers van ons tijdschrift zal hieraan  trouwens uitvoerig aandacht worden besteed. Hiermee wordt deze vergadering besloten.  De sekretaris,  MATHIEU KUNNEN 

BEKNOPT VERSLAG VAN ONS WERKBEZOEK AAN ANTWERPEN OP ZATERDAG 22 AUGUSTUS 1987

Op zaterdag 22 augustus vertrokken we met een ruime groep (54 deelnemers!), waaronder een  deel Stramproyenaren en samen met onze gids  Piet Knabben, richting Antwerpen.  Onderweg ontvingen we een dokumentatie‐  pakketje over de Scheldestad en kregen we  reeds heel wat uitleg over de geschiedenis van de stad. Tussendoor deden "The Strangers" en andere Sinjoren ons kennismaken met het  "Antwaarps" dialekt.  Langs het Sportpaleis en een deel van de haven kwamen we in de buurt van het Steen. We  wandelden er in groep voorbij "Lange Wapper" om het Nationaal Scheepvaartmuseum te gaan  bezoeken. Ieder van ons heeft wel wat  opgestöken van de aldaar getoonde  scheepvaarthis‐ torie en van de belgische  maritieme geschi edenis.  Daarna smaakte de koffie bijzonder goed in de  kelder van het Steen.  Het Vleeshuis was het volgende museum op het programma. Hier konden we slechts een half uur vertoeven, zodat de meesten enkel het  gelijkvloers hebben bezocht. We maakten er  kennis met het Antwerpse kunstverleden.  Intussen was het beginnen regenen (deze zomer heel normaal!) en wandelden we onder de  regenschermen naar de Grote Markt. Daar  vertelde de gids over het stadhuis en de  merkwaardige markt en konden we nadien voorbij Brabo wandelen 

om te gaan middagmalen in de G.B. aan de  Groenplaats. 

195

Om 14.00 uur stapten we de O.L. Vrouwe‐  kathedraal binnen, nadat sommingen nog vlug  een "Keuninckske" hadden geproefd. De toren  van de grootste gotische kerk der Nederlanden nadert stilaan het einde van de restauratie  (nog tien miljoen is voorzien voor de top). In de kerk kon iedereen naar eigen goeddunken het  interieur bewonderen. Wie een folder had kon de 85 bezienswaardigheden goed herkennen.  Aan de uitgang zagen we ook een deel vondsten afkomstig van recente opgravingen in de  kathedraal.  Het Rubenshuis mocht natuurlijk niet op het  programma ontbreken. Het standbeeld van  Rubens hadden we al aangetroffen op de  Groenplaats, samen met een vreemd monument: de "drole‐o‐drome". Deze verplaatsbare  hersenkronkel hebben we niet bezocht.  Wie het Rubenshuis al kende maakte 't bezoek wat korter om even bij de boekhandel "de  Slegte" binnen te lopen. 

Als laatste museum stond het provinciaal  diamantmuseum op het programma. Antwerpen is  immers, samen met Rotterdam, de diamantstad. Daar om 16.45 uur alle musea in Antwerpen  sluiten, was om dat uur ook het geleid bezoek  afgelopen. Ruim de tijd dan om de Antwerpse  winkels en terrasjes aan te doen. Dit kon tot  20.00 uur want dan vertrok de bus.  Het bezoek aan Antwerpen heeft velen kunnen  bekoren. Natuurlijk is een dag‐ bezoek aan  zulke stad te kort om alles uitgebreid te  kunnen bekijken.  Spijtig dat onze voorzitter de reis niet kon  meemaken en slechts op zijn ziekbed in het  ziekenhuis te Maaseik een kaartje van de  deelnemers kon ontvangen.  Tenslotte hartelijk dank aan onze  voortreffelijke gids Piet Knabben en graag tot  de volgende keer !  WERNER SMET 

I E D E R E E N   K A N   M E E H E L P E N   A A N . .   ONZE VERDERE GROEI !! We weten het bij ondervinding: de nummers van ons tijdschrift worden "stukgelezen"! Niet alleen door onze leden.. Het blijkt dat ieder nieuw nummer door een groot aantal leden  wordt uitgeleend aan familie, kennissen, vrienden...  Het interesse voor het eigen heem is er dus duidelijk. Waarom dan ook niet lid worden ?? Tijdens 1988 plannen we van uit het sekretariaat een "1edenwerfaktie". Hieraan kan  iedereen meewerken door familie en vrienden aan te spreken, ons blad ter lezing aan te  bieden of een proefnummer aan te vragen.  Iedereen kan ons helpen door adressen te bezorgen van oud‐inwoners van onze dorpen; het  zijn vooral deze mensen die een blijvend interesse hebben voor alles wat gebeurt en gebeurde in hun dorp van herkomst. Wij sturen ze graag een proefnummer van ons tijdschrift, een foldertje en een briefje.  We durven rekenen op uw aller medewerking bij deze aktie ! Waarvoor dank ! 

196.

Komende aktiviteiten van onze kring UITNODIGING JAARVERGADERING We hebben het genoegen U vriendelijk uit te nodigen op onze 54ste ledenvergadering (tevens statutaire jaarvergadering)  ‐ op :  VRIJDAG 19 FEBRUARI 1988 om 20.00 uur  ‐ in :  "BUURTHUIS HEES", Schoolstraat 16 in de Hees te Kessenich.  Daar liggen vanaf 19.30 uur voor alle leden de verschillende jaarverslagen ter inzage (zie  hierna). Deze jaarverslagen worden niet meer volledig voorgelezen; alleen de hoofdzaken worden kort toegelicht bij ieder agendapunt. Vanzelfsprekend kunnen wel vragen worden gesteld met betrekking tot deze verslagen. 

A G E N D A   1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.

Welkomstwoord door voorzitter E.H. Donaat Snijders   Goedkeuring verslag van de 51e ledenvergadering (zie blz. 191 in dit nummer)   Goedkeuring verslag van de 52e ledenvergadering (zie blz. 193 in dit nummer)  Ingekomen stukken en mededelingen  Bespreking en goedkeuring van het jaarprogramma 1988 (zie verderop)  Goedkeuring jaarverslag van de sekretaris over 1987 (werkingsverslag)  Goedkeuring jaarverslag bibliotheek 1987  Goedkeuring financieel jaarverslag bibliotheek 1987  Goedkeuring financieel jaarverslag foto‐ en dia‐archief 1987  Goedkeuring financieel jaarverslag restauratiefonds 1987  Goedkeuring van het algemeen financieel jaarverslag over 1987  Vaststelling budget bibliotheek 1988 (voorstel bestuur: 20.000,‐fr.)  Vaststelling budget foto‐ en dia‐archief 1988 (voorstel bestuur: 7.500,‐fr.)  Vaststelling budget restauratiefonds 1988 (voorstel bestuur: 5.000,‐fr.)  Bestuursherkiezing (zie de toelichtingen hierna)  Vragenkwartiertje  Het jaarlijks gezellig samenzijn met een terugblik op onze vele aktiviteiten tijdens het  voorbije jaar door middel van een dia‐lezing.  Tussendoor de gebruikelijke koffie en vlaai ! 

Hieronder volgen nog een aantal toelichtingen bij deze agenda.  Wij hopen ook U te mogen begroeten op deze jaarvergadering en sturen U inmiddels,  Onze heemkundige groeten,  Namens het Bestuur,  De sekretaris,  Mathieu KUNNEN 

* ENKELE TOELICHTINGEN BIJ DE AGENDA., ‐ Een 17‐punten tellende agenda is niet niks, maar toch.. Veel goed te keuren betekent  meestal ook een heel vlot afhandelen. Ook dit jaar zal er dus voldoende tijd overblijven  voor een gezellig babbeltje over één of ander heemkundig onderwerp ! 

‐ Het bestuur stelt voor de  lidmaatschapsbijdrage te verhogen van 300,‐ •fr. tot 350,‐fr. met ingang van het  verenigingsjaar 1989. Deze lichte verhoging  dringt zich op om, bijvoorbeeld, ons  tijdschrift op het huidige peil te  handhaven, de verdere uitbouw van onze  bibliotheek en dokumentatie‐ centrum te  verzekeren, enz. 

197.

Uiteraard is dit nog altijd een zeer geringe bijdrage voor hetgeen U geboden wordt !  Indien we geen andere ak‐ tiviteiten zouden  organiseren, gele‐ genheidspublikaties  zouden uitgeven., zou deze  lidmaatschapsbijdrage zeker niet volstaan om bijvoorbeeld ons tijdschrift op de huidige  omvang uit te geven..  Daarom behouden we ook de mogelijkheid  "steunend lid" te worden (voor degenen die ‘t aankunnen..) door minimum 500,‐fr. over te  maken. Dank zij een aantal leden die dit in het verleden reeds deden, waren we in de  mogelijkheid onze missionarissen ons  tijdschrift gratis toe te zenden.  Deze verhoging van het lidmaatschap zal  besproken worden bij punt 5 van de agenda  (jaarprogramma).  ‐ Bestuursherkiezing (agendapunt 15).  Tijdens deze jaarvergadering zijn de  bestuursleden: René Raets (penningmeester), E.H. Donaat Snijders (voorzitter) en  Guillaume van Loon (ondervoorzitter)  uittredend en herkiesbaar.  Tijdens de vorige jaarvergadering stelden  zich twee bestuursleden niet meer  herkiesbaar en., er waren geen nieuwe  kandidaten. Het bestuur werd daardoor  tijdens 1987 gevormd door acht leden.  Deze zijn tijdens de voorbije maanden op zoek gegaan naar kandidaat‐be‐ stuursleden, in de  hoop terug te kunnen beschikken over tien  bestuursleden met ingang van 1988 (géén  overdreven luxe voor onze Kring !!).  Op deze plaats kunnen we reeds meede‐ delen  ‐tot onze grote vreugde!‐ twee leden bereid  te hebben gevonden zich kandidaat te stellen voor een be‐ stuursfunktie.  Dit betekent niet dat andereen zich geen  kandidaat meer kunnen stellen; iedereen die dit wenst kan zijn of haar kandidatuur  kenbaar maken op 't sekretariaat, liefst  schriftelijk vóór het begin van de  jaarvergadering van aanstaande vrijdag 19  februari. 

198.

* UITNODIGING NAMIDDAGBEZOEK MAASEIK ! Het duurt nog wel even, maar toch nodigen we  U nu reeds uit voor onze eerste  zaterdagnamiddaguitstap.  Deze heeft plaats op ZATERDAG 9 APRIL  aanstaande. We brengen dan een bezoek aan het  nieuw "Regionaal Archeologisch Museum" te  Maaseik. (Onlangs nog te zien in Boeketje  Vlaanderen).  Hubert Heymans, onze vroegere  ondervoorzitter en thans stadsarcheoloog en  konservator te Maaseik, is onze deskundige  gids. We zullen ons zeker niet moeten  vervelen want het nieuwe museum is een echt  "doe"‐museum; we worden er aan 1t werk gezet  !!  Zoals steeds doen we deze uitstap met eigen vervoer. We verzamelen vóór de oudste  apotheek van België aan de Grote Markt te  Maaseik om 14.00 uur. Deelnemers van  Molenbeersel en Kinrooi (die beschikken over  een vierwieler en plaatsen vrij hebben)  kunnen misschien verzamelen aan het oud  gemeentehuis te Kinrooi om anderen, zonder  eigen vervoer, op te pikken. (Maak de nodige  afspraken op voorhand)  Het einde van deze uitstap voorzien we  omstreeks 16.30 uur. Voor diegenen die het  wensen is er achteraf gelegenheid iets te  gebruiken in een van de vele gelegenheden op  de Grote Markt.  We bieden U hiermee een ideale gelegenheid  kennis te maken met dit museum vlak bij huis.  Maak er dus ook gebruik van ! Tot dan. 

* EENMAAL PER MAAND OP ZATERDAG OPEN! Om tegemoet te komen aan de wens van veel  leden, besliste het bestuur enige tijd  geleden reeds, éénmaal per maand ons  dokumentatiecentrum op zaterdag open te  stellen. Tijdens 1987 hadden reeds enkele  openstellingen plaats, telkens op de VIERDE  ZATERDAG VAN DE MAAND.  Zie het jaarprogramma hierna (data!) 

VOORSTEL VOOR " J A A R P R O G R A M M A   1   9   8   8 " Naar jaarlijkse gewoonte verzamelde het bestuur op zaterdag 12 december 1987 ten huize van de voorzitter te Maaseik, voor het "konklaaf". Ditmaal ook weer een ganse dag lang  stevig vergaderen, programmeren voor het nieuwe jaar, voorstellen aanhoren, wikken en  wegen...  Hierna presenteren we U het "voorstel voor jaarprogramma 1988" dat uit de bus kwam. Dit zal tijdens de komende jaarvergadering ter goedkeuring worden voorgelegd. 

* Vrijdag 19 februari 

* Zaterdag 9 april 

* Zaterdag 16 april  * Donderdag 5 mei tot en met  zondag 8 mei  * Vrijdag 27 mei  * Zaterdag 27 augustus  * Vrijdag 16 september 

* Zaterdag 15 oktober  * Vrijdag 25 november 

54e ledenvergadering, tevens jaarvergadering,met  dialezing betrekking hebbende op de aktiviteiten  tijdens het voorbije jaar.  namiddagbezoek aan het "Regionaal Archeologisch  Museum" (R.A.M.) te Maaseik met als gids Hubert  Heymans.  voorzitter E.H. Donaat Snijders ontvangt de Ka‐  nunnik Coenenprijs voor zijn jarenlange, grens‐  overschrijdende inzet op velerlei gebied.  medewerking aan de gemeentelijke open‐deur‐dagen.  Ons sekretariaat/dokumentatiecentrum zal toegan‐  kelijk zijn voor het publiek.  55e 1 edenvergadering met voordracht door ons lid  Roger Janssen over de adel in de vorige eeuwen.  werkbezoek naar Heerlen en Aken met als gids ons  lid Mevrouw Mariet Raets‐Maessen.  56e ledenvergadering met voordracht door Mark  Stevens: "Vijverbroek Kessenich, wat moeten we  er mee ?"  namiddagbezoek aan Neeroeteren onder leiding van  onze voorzitter E.H. Donaat Snijders.  57e ledenvergadering met voordracht (en door hem  gemaakte dia's) door Rob Houben over zijn "we‐  reldreis" die hij op dit ogenblik maakt. 

‐ Alle ledenvergaderingen zullen weer doorgaan in "Buurthuis Hees", Schoolstraat, in de  Hees te Kessenich. Aanvang is telkens 20.00 uur. Met betrekking tot de andere aktiviteiten zullen ten gepaste tijde nadere bijzonderheden meegedeeld worden in ons tijdschrift.  ‐ Buiten bovenstaande aktiviteiten wordt gedacht aan enkele publikaties, de afwerking van  het projekt "Makkenkapel" te Molenbeersel, de verdere uitbouw van ons dokumentatiecentrum, de uitgave van ons tijdschrift, de voorbereiding van een gelegenheidstentoonstelling (in 1989) naar aanleiding van "150 jaar provincie Limburg"(samen met andere Heemkringen en gemeentebesturen uit onze regio), enz.  Heel speciale aandacht zal gaan naar de verdere ontsluiting van ons dokumentatiecentrum.  Dit  betekent  konkreet:  sorteren,  klasseren,  inventariseren..!!  Zie  de  volgende  bladzijde !!  We hopen ook op uw medewerking te mogen rekenen om dit jaarprogramma te kunnen realiseren.

199.

Ook dit zijn programmapunten voor '88.. » OPENSTELLING DOKUMENTATIECENTRUM 11  Om tegemoet te komen aan wensen van  verschillende leden, die op werkdagen nooit  een bezoek kunnen brengen, zal ons  dokumentatiecentrum EENMAAL PER MAAND,  namelijk IEDERE VIERDE ZATERDAG VAN DE MAAND  opengesteld worden van 13.30 uur tot 17.00  uur.  Zo mogelijk zal bestuurslid‐bibliothe‐ karis  Theo Gielen aanwezig zijn of, bij  verhindering, minstens één van de andere  bestuursleden. Men kan boeken en  tijdschriften uitlenen, dokumentati e  raadplegen, bepaalde opzoekingen doen  (bepaalde archieven reeds aanwezig in  fotokopie!), diverse inlichtingen inwinnen,  enz.  In het nevenstaand overzicht noemen we dit  "permanentie". Dit is een extra service van  uw Kring. Maak er dus gebruik van !!  * "ARCHIEFNAMIDDAGEN" OP ZATERDAG !  Zoals we reeds aanhaalden bij het o‐ verzicht  van ons jaarprogramma 1988, zal dit jaar veel  aandacht gaan naar het verder "ontsluiten"  van ons dokumentati ecentrum. Hiermee  begonnen we reeds tijdens 1987; de zogenaamde  "ar‐ chiefnamiddagen" waarop ‐ook dank zij de  medewerking van verschillende leden!‐ reeds  veel werk verzet werd. Er wacht echter nog heel veel werk !  Daarom is iedereen die wil meehelpen met  sorteren, klasseren en inventariseren van  dokumentatie allerhande, foto's, dia's,  knipsels, enz. heel hartelijk welkom IEDERE  DERDE ZATERDAG VAN DE MAAND in ons  dokumentatie‐ centrum van 13.30 uur tdt 17.00  uur. 

* Programmatie 1988: ARCHIEFNAMIDDAGEN en PERMANENTIE  ‐ 20.02.1988 : archiefnamiddag  ‐ 27.02.1988 : permanentie  ‐ 19.03.1988 : archiefnamiddag  ‐ 26.03.1988 : permanentie  ‐ 23.04.1988 : permanentie  ‐ 21.05.1988 : archiefnamiddag  ‐ 28.05.1988 : permanentie  ‐ 18.06.1988 : archiefnamiddag  ‐ 25.06.1988 : permanentie  (juli en augustus nemen we vakantie!)  ‐ 17.09.1988 : archiefnamiddag  ‐ 24.09.1988 : permanentie  ‐ 22.10.1988 : permanentie  ‐ 19.11.1988 : archiefnamiddag  ‐ 26.11.1988 : permanentie  ‐ 17.12.1988 : archiefnamiddag  NOTEER bovenstaande data NU in uw a‐ genda  om ze altijd bij de hand te hebben !  Voor wat betreft de openstelling op  bovenstaande zaterdagen, is 1988 een  "proefjaar". Tijdens het volgende  "konklaaf" in december 1988 zullen we dit  nieuw initiatief evalueren en een besluit  nemen voor het volgend werkjaar. Veel zal  uiteraard afhangen van het gebruik maken van  deze extra dienstverlening die we U als  vereniging bieden... 

Omdat enkele zaterdagen vervallen wegens  andere aktiviteiten of feestdagen, geven we  hierna een volledig o‐ verzicht van de  vastgelegde zaterdagen tijdens 1988.  Kom ook eens af ! 

200

.

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, mikrofilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de uitgever én van de auteur(s).

(Vervolg:  INHOUD VAN DIT NUMMER) * WAAT MAAG DET IN GODSHIERENAAM BETEIKENE ?

176.

‐ Wat visserslatijn.. 

176. 

* AANWINSTEN HEEMBIBLIOTHEEK 

178. 

‐ Eerlijker regeling gebruik en ‐ Voornaamste aanwinsten 

uitleningen dokumentatiecentrum

178. 178. 

* MUSEUMNIEUWS 

181. 

‐ Kursus museumtechnieken en museummanagement 

181. 

« KONGRESSEN ‐ JAARVERGADERINGEN ‐ STUDIEDAGEN 

182. 

* VAN DE WERKGROEPEN

183.

‐ Koordinator voor de "Werkgroep  genealogie"!  ‐ Genealogische dokumentatie  bij  onze"Geschied‐ en Heemkundige Kring"  ‐ "De Rode Leeuw" 

183.  183.  183. 

*  UIT ONZE LEDENFAMILIE 

184. 

‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

184.  185.  186.  187.  187.  187.  188.  189.  190. 

In memoriam Pater Willem Sangers  In memoriam Hein Henckens  Geboorte ‐ huwelijk  Overlijdens  Gouden Palmen in de Kroonorde  onzevoorzitter (Teevee)  Naklanken bij het ereburgerschap van  1987 was een speciaal jaar voor onze  voorzitter  !  Oorkonde "Dr. Jozef Weyns Eremerk"  DANK van de voorzitter 

* KRINGWERKING 

191. 

‐ Verslag  van de 51e ledenvergadering  op  vrijdag 20 februari 1987  ‐ Verslag  van de 52e ledenvergadering  op  vrijdag 8  mei 1987  ‐ Beknopt  verslag van ons werkbezoek aan  Antwerpen op zaterdag22 aug.1987 

191.  193.  195. 

* KOMENDE  AKTIVITEITEN VAN ONZE KRING 

197. 

‐ Uitnodiging 54e ledenvergadering (jaarvergadering) op 19 februari 1988  ‐ Uitnodiging namiddagbezoek aan Maaseik (R.A.M.) op 9 april 1988  ‐ Eenmaal per maand op zaterdag open ! 

197.  198.  198. 

* VOORSTEL VOOR JAARPROGRAMMA 1988 

199. 

‐ Openstelling dokumentatiecentrum  ‐ hi f idd " t d

  200.    200

DIT "DUBBELNUMMER" IS VOL EN.. ONZE KAS ZAL WEL ONGEVEER LEEG ZIJN. !  Mogen we daarom op uw rekenen? Maak uw lidmaatschapsbijdrage zo vlug mogelijk over en liefst  door middel van het bijgevoegde stortings‐/overschrijvingsfor‐ r.iUlier. Slechts 300,‐fr.  voor een "gewoon" lidmaatschap en minimum 500,‐fr. voor een "steunend" lidmaatschap (meer  mag natuurlijk ook, voor diegenen die het aankunnen..).  NEDERLANDSE LEDEN OPGELET ! Om tegemoet te komen aan uw wensen werd door onze kring een  rekening geopend bij de Rabobank, Wijngaard 6 te 6017 AG Thorn. Uw lidmaatschapsbijdrage  kan geregeld worden door overmaking van f1.17,50 (gewoon lidmaatschap) of minimum f1.27,50  (steunend) op girorekening: 15.10.04.552 ten name van "Geschied‐ en Heemkundige Kring  Kinrooi" met vermelding "1988". 

ISSN 0774‐QQ0X

Dao raostj gét !

Dri emaandelijks Heemkundig  Tijdschrift van de  Geschied‐ en Heemkundige  Kring Kinrooi 

* Leverden bijdragen: -

Maarten Jozef BOON Gaspard COOLEN Mathieu KUNNEN Jo LAVEAUX Jos SMEETS Werner SMET Donaat SNIJDERS Matthieu WIEERS

* Typwerk : - Mathieu KUNNEN * Lay-out/vormgeving: - Mathieu KUNNEN * Offsetdruk : - Gem. Drukkerij Kinrooi * Afwerking/verzending: - Jo LAVEAUX - Mathieu KUNNEN - Guillaume VAN LOON * Redaktieraad: - H e t Bestuur * REDACTIEADRES: - Sekr./dokumentatiecentrum Weertersteenweg 241 3688 KINROOI Tel. 011/863.856 * Verantw. uitgever: - E.H. Donaat SNIJDERS Pelserstraat 33 3680 MAASEIK

JAARGANG 6 ‐ NUMMER 3‐4  FEBRUARI 1988