Wonen, werken en vrije tijd
tre
D nd e b s e ela n o ng ntw rijk ikk ste eli ng 2008
Hoe jong is Almere?
en
Sociale Atlas van Almere 2008 Wat zijn de sterke economische sectoren van Almere?
Welke wijken scoren positief op indicatoren voor leefbaarheid?
Hebt u vragen?
(036) 539 94 81
[email protected]
Meer informatie?
www.almere.nl
Reageren?
Belangrijkste trends en ontwikkelingen uit
De Sociale Atlas van Almere Over wonen, werken en vrije tijd De Sociale Atlas van Almere is uit. Met informatie over bevolkingssamenstelling en -ontwikkeling, woningvoorraad en -markt en sociale factoren als inkomens, uitkeringen, onderwijs, ontspanning, zorg en verkiezingen. Bovendien gaat de Atlas in op onze omgeving: bodemgebruik, veiligheid, verkeer en vervoer, overlast en voorzieningen. Uiteraard biedt de Atlas ook een blik op de economische stand van zaken: beroepsbevolking, bedrijven, arbeidsplaatsen en bedrijfsterreinen. Cijfermatig onderverdeeld in stad, stadsdelen en wijken. Kortom: alles wat van invloed is op wonen, werken en vrije tijd in Almere vind je in de Sociale Atlas, verkrijgbaar via
[email protected] of internet: www.almere.nl. Aan de hand van de hoofdstukken van de Sociale Atlas worden hieronder de belangrijkste trends en ontwikkelingen beschreven. De cijfers worden vergeleken met voorgaande jaargangen van de Sociale Atlas.
Bevolkingsgroei vlakt af Almere groeit minder snel dan voorheen. Van een gemiddelde groei van 7.000 inwoners per jaar (met een maximum van 9.500 in 1998) is die nu gezakt naar 2.000 nieuwe inwoners per jaar. Op 1 januari 2008 was onze bevolkingsomvang ruim 183.000 inwoners. Ondanks de afvlakking van de groei heeft Almere Groningen ingehaald en zijn we nu de zevende stad van Nederland. Volgens de prognose zal het ongeveer tot 2015 duren
voordat Almere net zo veel inwoners heeft als de volgende grote gemeente: Tilburg (209.000). Pieken Almere Stad is met ruim106.000 inwoners het grootste stadsdeel. Stad is bijna volgroeid en zal volgens de huidige plannen met bijna 109.000 inwoners haar piek bereiken. Daarna volgt Almere Buiten, met ruim 53.000 inwoners (piek bij 56.000 inwoners). Almere Haven heeft al jaren circa 22.500 inwoners. Door veroudering van de bevolking lijkt dit aantal nu te dalen, maar door nieuwe, kleinschalige woningbouwprogramma’s zal de bevolking van Haven nog licht stijgen tot 24.000. Poort, Hout en Pampus krijgen nu vorm. In Poort is de bouw inmiddels gestart; daar is plaats voor 27.000 inwoners. Hout en Pampus volgen later. Vergrijzing Van de Almeerse bevolking is 30% jonger dan 20 jaar; slechts 7% is 65 jaar of ouder. Ter vergelijking: in Nederland is 24% jonger dan 20 jaar en 15% ouder dan 65 jaar. Haven komt nog het meest in de buurt met 24% jongeren en 12% ouderen. In Almere wonen 54.100 jongeren en 13.400 ouderen (figuur 1). Het aandeel jongeren neemt af en het aandeel ouderen neemt toe. De mate waarin hangt af van omvang en tempo van de woningbouw. Er is nog een lichte groei in het aantal jongeren, maar procentueel neemt hun aandeel af. Het aantal ouderen loopt op: nu is dat met 300 à 400 per jaar nog bescheiden, maar vanaf 2011 loopt dat aantal snel op naar 1.000 personen per jaar. Een echte vergrijzing verwachten we niet vóór 2030.
B evolk ingsomvang Almere A lmere(3000 (3000won Bevolkingsomvang won pjr) pjr) 350.000
300.000
250.000
200.000
150.000
100.000
50.000
0 2000
2005
2010
2015 65+
20-64 jr
2020 0-19 jr
2025
2030
Figuur 1
Herkomst Naast Amsterdammers vestigen zich steeds meer inwoners van elders in de stad. Meer dan 70% van de vestigers komt van buiten de regio Amsterdam. Zo komt 12% uit het buitenland, 9% uit overig Noord-Holland, 8% uit Flevoland en 8% uit het Gooi. Van de Almeerders is 31% geboren in de regio Amsterdam, 19% in het buitenland en 16% in Almere zelf. De rest komt elders uit het land. We zijn een kleurrijke gemeente: een derde van de Almeerders is allochtoon. In de stad wonen 19.600 van oorsprong Surinamers, 6.300 Marokkanen, 4.300 Antillianen, 3.100 Turken, 3.100 Duitsers, en 25.200 overig. We hebben in totaal 152 verschillende nationaliteiten en 175 etnische groepen.
Jongeren willen wonen in Almere Almere heeft een hoger percentage eigen woningbezitters (60.3%) dan Nederland als geheel (53.7%). Hoe ouder een wijk, hoe meer huurwoningen. De bouwperiode van wijken in Almere hangt sterk samen met de verhouding huur/koop. Woningproductie In 2007 werden minder woningen gebouwd dan voorgaande jaren. Dat zie je terug in de trendbreuk tussen 1980-2000 en 2000-2008. Na 2005 is de jaarlijkse productie gehalveerd. In 2005 bouwden we 1.331 woningen; in de jaren daarvoor ruim 2.500 woningen. Deze afname in woningproductie zorgt voor een minder grote instroom van nieuwe inwoners en verandert de balans tussen arbeidsplaatsen (meer) en inwoners (minder). Minder nieuwe woningen betekent ook minder verhuizingen. Variatie Het woningaanbod varieert qua woningtype, maar de tussenwoning (rijtjeswoning) domineert in aantal: 62% van de totale woningvoorraad, waarvan 77% koop en 23% huur (figuur 2). Van 1980 tot 2008 nam het gemiddeld aantal mensen per woning in Almere toe van 2,25 naar 2,55. In Nederland daalde dit aantal van 2,97 naar 2,33. Vanaf 1985 is de gemiddelde woningbezetting in Almere vrijwel onveranderd, in Nederland daalde dit nog verder. Veel jonge Almeerders willen in Almere blijven wonen. W oningennaar naarbouwwijze, bouwwijze,11januari januar i2008 2008 Woningen
(H alf)vrijstaand + G eschakeld
R ijenwoning
E tagewoning
B edrijventerrein
Figuur 2
Deze groep jonge woningzoekenden uit Almere (16-29 jaar) bedraagt 9.330. Het aantal jongeren uit andere gemeenten dat in Almere een woning zoekt bedraagt 3.880. Ons huidige woningaanbod is niet voldoende om alle jonge woningzoekenden te huisvesten.
Almere scoort sociaaleconomisch goed De daling van werkloosheid en arbeidsongeschiktheid in Almere van de afgelopen jaren zet zich door. Ook zijn minder huishoudens afhankelijk van de bijstand en hebben minder huurders een betalingsachterstand bij de woningcorporaties. Het gemiddeld inkomen is gestegen. Deze trends zijn mede afhankelijk van de landelijke economische ontwikkelingen. Werkloosheid Het percentage niet-werkende werkzoekenden van de potentiële Almeerse beroepsbevolking is op 1 januari 2008 gedaald tot 5% (was 6% begin 2007 en 7% begin 2006) (figuur 3). Voor heel Nederland is dat 5,5% en voor Flevoland 5,9%. De werkloosheid is het grootst in Haven, maar het aandeel werklozen is daar wel het sterkst gedaald tussen 2006 en 2008. Het percentage werklozen daalde het sterkst in de drie wijken met de grootste werkloosheid; Centrum Almere Haven, Staatsliedenwijk en De Hoven. Alleen in de Indische Buurt in Almere Buiten is de werkloosheid enigszins gestegen. Arbeidsongeschiktheid We hebben minder arbeidsongeschikten in Almere dan de afgelopen jaren. Van de potentiële beroepsbevolking is eind 2007 nog 7% arbeidsongeschikt (was 8% eind 2005). Dat is standaard iets lager dan landelijk en provinciaal. Haven heeft het grootste percentage arbeidsongeschikten, maar ook daar zien we een sterke daling. Kruidenwijk en het cluster Muziekwijk Noord/Staatsliedenwijk in Stad-West laten de sterkste daling zien. Bijstand Steeds minder huishoudens in Almere zijn afhankelijk van een bijstandsuitkering. Eind 2005 was dit 6%, eind 2007 5%. In Haven en Buiten daalde dit aantal iets sterker dan in Almere Stad. In Haven hebben relatief meer huishoudens een bijstandsuitkering dan in de andere stadsdelen. Staatsliedenwijk in Almere Stad heeft de hoogste concentratie aan bijstandsuitkeringen. Daar daalde het percentage wel het sterkst, gevolgd door de Bouwmeesterbuurt en De Wierden. Inkomen Per Almeers huishouden steeg het gemiddeld besteedbaar inkomen tussen 2004 en 2005 (meest recente meetjaar) van 29.600 naar 30.500 euro per jaar. Dat is net iets hoger dan gemiddeld in Nederland. In Almere Stad is het inkomen gemiddeld hoger dan in Buiten en Haven. De meest welvarende wijken zijn Vogelhorst, De Velden en Noorderplassen. De minst welvarende zijn Centrum Almere Buiten, Staatsliedenwijk en De Werven.
Sociaal-economische ontwikkelingen in Almere
12%
€ 31. 000
11%
€ 30. 000
10% € 29. 000
9% 8%
€ 28. 000
7%
€ 27. 000
6% € 26. 000
5% 4%
€ 25. 000 2003
2004
2005
2006
2007
N iet-werkende werkzoekenden ( % )
Arbeidsongeschikten ( % )
B ijstandsuitkeringen ( % )
B etalingsachterstanden ( % )
I nkomen ( €)
Betalingsachterstand Het aandeel huurders in Almere met een betalingsachterstand van één maand of meer bij de woningcorporaties daalde van 11% (begin 2007) naar 10% (begin 2008). Vooral in Haven en Stad konden meer huurders aan hun verplichtingen voldoen. In Almere Buiten hadden de meeste wijken juist meer betalingsachterstanden dan in 2007. Deze stijging was het grootst in de Eilandenbuurt en de Seizoenenbuurt. Van alle wijken kent Centrum Almere Stad het hoogste percentage huurders met een achterstand bij de corporaties (23%), al daalt dat aandeel wel het snelst van heel Almere.
De drukte op de weg neemt toe Almeerders hebben veel ruimte om zich heen, mede dankzij het grote bos- en wateroppervlak. Met 7,3 inwoners per hectare (7,2 in 2006) zijn we dunbevolkt vergeleken met andere gemeenten; zo heeft Zoetermeer gemiddeld 31,8 inwoners per hectare en staat Leiden aan kop met 50,7. De verkeersdrukte in Almere is het afgelopen jaar toegenomen, onder meer door het stijgend aantal auto’s (ook per huishouden). In Almere Buiten is de stijging van het aantal auto’s absoluut en relatief het grootst. Met het toenemend aantal auto’s is ook de verkeersintensiteit op de stadsautowegen gestegen, met name op de Hogering West (bij Gooise kant) en de Hogering Oost (bij Tussenring).
Figuur 3
In Almere Stad geldt dat voor de Markerdreef, Hagevoortdreef en Veluwedreef. In Almere Buiten is de toename het grootst op de Grote Vaartweg Zuid (32%) en de Polderdreef (39%). Veiligheid en overlast Uit cijfers van de politie blijkt dat het totaal aantal incidenten in Almere op het gebied van leefbaarheid (overlast in de openbare ruimte en sociale overlast in de buurt door medebewoners) sinds 2006 is gestegen (figuur 4). De overlast komt voornamelijk voort uit drugs- en drankmisbruik en vernieling/overlast horeca. Dit is zowel in Haven, als in Stad en Buiten het geval. Het aantal veiligheidsincidenten (vermogensdelicten, verkeersongevallen en geweld) daalde. Ondanks deze daling komen er meer veiligheidsincidenten voor dan leefbaarheidsincidenten. Dat geldt voor alle stadsdelen. Overlastmeldingen Inwoners kunnen bij ons meldingen doen over de openbare ruimte (zoals bestrating, groen, speelvoorzieningen) en over gedrag van bewoners. In alle stadsdelen daalde het aantal meldingen vergeleken met 2006. Het aantal meldingen over gedrag van bewoners was het hoogst in de wijken Centrum Almere Buiten, Centrum Almere Haven en Stedenwijk. Opvallend is de stijging in Almere Hout van 20 naar 31 (van 3,7 naar 5,7 per 100 woningen).
V ei li ghei dsi nci denten
Leefbaarheidsincidenten L eefba1 a r hei dsi nci denten Leefbaarheidsincidenten¹ (per 1000 inwoners)
Leefbaarheidsincidenten Veiligheidsincidenten² (per 1000 inwoners) (per 1000 inwoners) 2
(per 1000 inwoners) 80
L eefba a r hei dsi nci denten
80
80
70
70
60
60
50
50
40
40
40
30
30
30
20
20 2003 20032004 20042005 20052006 20062007 2007
20
70 60 50
Almere H aven
Almere S tad
Almere H aven Almere S tad Almere B uiten
2003
2004
2005
2006
Almere B uiten
¹ Leefbaarheidsincidenten: overlast in de openbare ruimte en sociale overlast in de buurt door medebewoners ² Veiligheidsincidenten: geweldsdelicten, vermogensdelicten en verkeersongevallen
Lichte economische groei Almere is over de afgelopen vijf jaar veruit de grootste banengroeier van Nederland. In het laatste teljaar, april 2006 - april 2007, groeide het aantal banen in Almere met 2.482 (4%, tegen 2% in Nederland). Het aantal banen per 100 inwoners (39) neemt geleidelijk toe, maar ligt nog steeds onder het landelijk gemiddelde (46). De helft van de actieve beroepsbevolking werkt dan ook buiten Almere. Tegenover de files en volle treinen en bussen die de stad uitrijden staat een inkomende pendel: een kwart (27%) van de Almeerse arbeidsplaatsen wordt bezet door iemand van buiten Almere. Jonge bedrijven In de periode april 2006-2007 groeide het aantal bedrijven in Almere met 8%; er kwamen 869 bedrijven bij.
100000
2007
Figuur 4
Dat waren vooral eenmansbedrijven. Het aantal grote bedrijven (meer dan 20 werknemers) steeg met 4%. Bijna 60% van alle Almeerse bedrijven zijn bedrijven aan huis, iets meer dan vorig jaar. 39% van de bedrijven is jonger dan 2,5 jaar; bijna tweederde van de bedrijven is jonger dan zes jaar. Arbeidsplaatsen Het laatste jaar groeide het aantal arbeidsplaatsen licht (4%) in vrijwel alle sectoren (figuur 5), behalve de landbouw en bouwnijverheid en overheid. Zakelijke dienstverlening groeide het hardst (met 932 banen, een groei van 7%), gevolgd door de ICT-sector (214 banen, ook 7%). Het aantal bedrijven in de toeristische sector groeide sterk (9%), maar het aantal arbeidsplaatsen groeide licht (1%).
Ontwikkeling beroepsbevolking en in Almere Ontwikkeling beroepsbevolking enarbeidsplaatsen arbeidsplaatsen in Almere
80000 60000 40000 20000 0 1990
1995
2000
beroepsbevolking
2002
2004
arbeidsplaatsen
2007 Figuur 5
