VAKBLAD VOOR DIAKENEN. nummer 3 juni Meer arme kinderen. Diaconie Arnhem speelt in op nieuwe zorg

VAKBLAD

VOOR

DIAKENEN

nummer 3 • juni 2014

Meer arme kinderen Diaconie Arnhem speelt in op nieuwe zorg

van de redactie

Variatie Het werk van een diaken is nergens hetzelfde. Het hangt af van wat er speelt in een plaats, van talenten van diakenen, van nieuwe wetgeving… Het werk varieert van armoedebestrijding, ondersteuning aan vluchtelingen, inzet bij het avondmaal tot het organiseren van een diaconale vakantieweek. Die variatie is in deze Diakonia goed zichtbaar. Acht diakenen, drie predikanten en twee diaconale vrijwilligers komen aan het woord in dit nummer. Zij komen uit Arnhem, Delfzijl, Vreeswijk, Appingedam, Gouda, Kesteren, Leeuwarden en Rotterdam.

Inhoud 4

De Verbinding B uurtproject Statenkwartier Arnhem steekt ‘omzien naar elkaar’ in nieuw jasje

7

Kleurrijk Diaconaal Havenproject Rotterdam

8

Antenne G roeiende armoede onder kinderen

10

Actueel Steun de campagne voor een Eerlijk Kinderpardon!

11

ACTUEEL Welkom op Wereldvluchtelingendag

12

Ze hebben ook dingen gemeen.

14

Werkman van Kerk in Actie in haar column schrijft. En ze kijken naar tekens van hoop, zoals de (helaas overleden) diaconaal predikant Jurjen Beumer verwoordt op de achterkant van dit nummer. De redactie van Diakonia wenst u met dit nummer weer inspiratie voor uw eigen diaconale werk. Henny Nagelhout, eindredacteur

Uit de praktijk Diaken Van Dis ziet veel nood onder allochtone christenen

16

1 vraag, 3 diakenen Welke taken hebben jullie als diaken tijdens de kerkdienst?

17

7

r e d n K i don pa r

deren

e kin

or teld lle gew voor á

u

n.n

rdo

pa der

in

jkk erli e . ie ww petit

Column Geef niet op! Op de stoep bij Jaap Noordhoff uit Delfzijl

Ze geven niet op, net zo min als Geesje

4

11

hun diaconale dromen.

En allemaal werken ze op eigen wijze aan

Arnhem speelt in op gewijzigde zorg

w

en Tek

de

8

Steun de campagne Eerlijk Kinderpardon! 10

In beeld bij Barneveldse diaconie

16

18

Welke projecten steun je als diaconie?

Actueel De grote lijn van de nieuwe Zorgwet

18

Uit de praktijk Diaconie Barneveld heeft ‘haar’ gasten vakantieweken goed in beeld

20

20

Actueel Welke projecten steun je als diaconie en wat kan Kerk in Actie daarbij betekenen?

22

Berichten

24

Tekens van hoop

colofon Diakonia, vakblad voor diakenen, 27e jaargang, nr. 3, juni 2014 Tijdschrift voor hen die plaatselijk actief zijn op diaconaal gebied.

Bij de voorplaat Steeds meer kinderen groeien op in armoede. Uit een onderzoek over de periode 2009-2012 blijkt dat het aantal kinderen in een ‘bijstandsgezin’ met 10 procent is gestegen. Meer over dat onderzoek en wat uw diaconie kan doen, zie pagina 8-9. Foto: Corbis/HH

Uitgever Diakonia verschijnt zesmaal per jaar en is een uitgave van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland voor het diaconale programma van Kerk in Actie. Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en buitenland van de Protestantse Kerk in Nederland. Delen van dit werk worden uitgevoerd mede namens tien oecumenisch georiënteerde kerken en organisaties in Nederland. Redactieraad Sjon Donkers, Cor van Groningen, Teus Hubert, Henk van IJken, Martin Joosse (voorzitter), Jeanet Aartsen en Ellen van der Kemp (bureauredactie), Ingeborg Kriegman, Henny Nagelhout (eindredacteur), Carla van der Vlist (hoofdredacteur) en Beppie van der Waal.

Opmaak en druk Ontwerp: Ladenius Communicatie B.V., Houten Opmaak: Ladenius Communicatie B.V., Houten Druk: De Groot Drukkerij, Goudriaan Administratieadres Adressen- en periodiekenadministratie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon: (030) 880 17 25, fax: (030) 880 15 84, e-mail: [email protected] Redactieadres Postbus 456, 3500 AL Utrecht, tel. (030) 880 17 90, fax (030) 880 14 57, e-mail: [email protected] Abonnementen De abonnementsprijs bedraagt bij: - de eerste vijf abonnementen à €13,50. - zes abonnementen en meer à € 8,75 (35% korting). Losse nummers kosten € 2,55 per stuk.

Gesproken Diakonia Diakonia is ten behoeven van visueel gehandicapten ook verkrijgbaar in gesproken vorm op daisy-cd’s. Voor een abonnement of een proef-cd kunt u terecht bij de CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, tel. (0341) 56 54 99. Daar kunt u ook informatie krijgen over de uitgave in brailleschrift. Website www.kerkinactie.nl Volg Kerk in Actie Volg onze uitgezonden medewerkers: www.kerkinactie.nl/weblogs. Volg Kerk in Actie op LinkedIn, Twitter en Facebook. ISSN 0167 - 1472

DE VERBINDING Buurtproject steekt ‘omzien naar elkaar’ in een eigentijds jasje

Arnhem speelt in op gewijzigde zorg Margriet Kok en Gijs van den Heuvel kenden elkaar al enige tijd. Beiden liepen – vanuit hun eigen professie en betrokkenheid – rond met het idee om binnen de wijk Statenkwartier ‘het omzien naar elkaar’ aan te wakkeren. Om te kijken hoe mensen elkaar kunnen steunen, in een tijd waarin de zorg van overheidswege afbrokkelt. ‘Statenkwartier Voor Mekaar’ is een project van enthousiaste mensen met een enthousiast verhaal in een Arnhemse buurt. Gemeenten nemen binnenkort, via de Wet Maatschappelijke ondersteuning (Wmo), allerlei zorgtaken over van hogere overheden. In feite komt het neer op een bezuiniging. Gemeenten moeten met een budget dat aanzienlijk lager is proberen hetzelfde zorgniveau aan te bieden. Soms tegen beter weten in, maar het besluit om taken over te hevelen naar gemeenten is nu eenmaal genomen. “We moeten er het beste van maken”, aldus de aanjagers van het project.

Naam: Margriet Kok (54) Beroep: Diaconaal consulent Woonplaats: Arnhem

04

| diakonia | juni 2014

buurt wat socialer kunnen maken; op welke manier mensen meer en beter voor elkaar kunnen en willen zorgen.”

De initiatiefnemers van ‘Statenkwartier Voor Mekaar’ voorzien dat de nieuwe regelgeving voor veel mensen flinke impact zal hebben. Ex-opbouwwerker Gijs van den Heuvel: “Mensen in de wijk zeggen weleens tegen ons dat we te gemakkelijk de veranderingen accepteren. Maar het is gewoon een gepasseerd station, of je wilt of niet. Wij redeneren anders; we willen niet afwachten en straks vaststellen dat een categorie mensen de dupe is van de gewijzigde regels. Met dit project gaan we kijken hoe we deze

Enquête Margriet Kok is diaconaal consulent bij de Protestantse Gemeente Arnhem. Samen met Gijs van den Heuvel zit ze in het Arnhemse Wmo-platform. “We kwamen daar op het idee om een enquête uit te zetten in de wijk. Een enquête die ons inzicht zou geven in vraag en aanbod. Op welke manier kunnen mensen hulp gebruiken en zijn er mensen die die hulp willen bieden? In alle 1200 brievenbussen in deze wijk hebben we een vragenlijst gestopt. Daarvan kregen we er 120 retour. Dat is hartstikke veel als je dat afzet tegen de respons van de gemiddelde enquête. En de uitslag was mooi: het kwam erop neer dat heel veel mensen aanboden om anderen in de wijk te helpen. Op allerlei gebied: de tuin winterklaar maken, boodschappen doen of simpelweg de containers aan de straat zetten.”

‘Veel mensen boden aan om anderen in de wijk te helpen’

Tuintjesdag Het project ‘Statenkwartier Voor Mekaar’ kent zo een kleinschalige maar veelbelovende start. Tot nu toe zijn er tien koppelingen gemaakt. Een van degenen die gebruik maakt van de diensten is de alleenstaande 66-jarige Berry Sanders. Hij woont al zijn hele leven in de wijk. Sanders was bijna 40 jaar magazijn medewerker bij een groothandel, maar kan door verlammingsverschijnselen vanwege een polio-infectie sommige zaken niet meer zelf doen. Zijn tuintje bijhouden bijvoorbeeld. “Iemand uit de wijk heeft dat hartstikke mooi

‘Op tuintjesdag gaan we de tuinen langs van mensen die het onderhoud zelf niet kunnen doen’ voor mij gedaan en daar ben ik natuurlijk erg blij mee. Het bleef wel bij een keer, maar dat snap ik ook. Mensen die de buurt op deze manier willen helpen kun je natuurlijk niet verplichten om elk jaar een of twee keer de tuin bij je te doen.” Margriet Kok en Gijs van den Heuvel hebben dit fenomeen direct onderkend. Het blijft moeilijk om mensen die hun diensten op divers gebied aanbieden te vragen om een structurele inzet. Margriet: “We hebben daarom bijvoorbeeld de tuintjesdag bedacht. Dat is een dag in het najaar en in het voorjaar waarop we met een kleine groep buurtbewoners tuinen onderhouden van mensen die dat zelf niet kunnen. Dat was in de afgelopen herfst ook al een groot succes. We hadden twee

ploegjes van drie mensen die de tuintjes afgingen. Dat gaan we nu elk jaar doen. De volgende keer nog wat professioneler. Allemaal met een herkenbaar hesje en zo.” Drempel te hoog Voor Jacob Kooistra, voorzitter van het college van diakenen van de Protestantse Kerk in Arnhem, is het duidelijk. “We hebben hier de bodem gelegd voor een project waar we de komende jaren mee vooruit kunnen.” Hij heeft verder weinig omkijken naar de voortgang. “Iedereen werkt met veel plezier binnen dit project. We moeten het wel blijven aanjagen zodat het idee definitief neerdaalt in de wijk.”

Naam: Berry Sanders (66) Beroep: Voormalig magazijnmedewerker Woonplaats: Arnhem

» juni 2014 | diakonia |

05

DE VERBINDING

Naam: Jacob Kooistra (62), voorzitter college van diakenen Beroep: Organisatie-adviseur Woonplaats: Arnhem

Naam: Gijs van den Heuvel (65) Beroep: Voormalig opbouwwerker Woonplaats: Arnhem

KLEURRIJK

Jacob Kooistra, Gijs van den Heuvel, Berry Sanders en Margriet Kok bespreken de voortgang van het project ‘Statenkwartier Voor Mekaar’.

‘Er is nog wel een drempel om hulp te vragen’ Margriet en Gijs bevestigen dat. Want er is nog wel een drempel om hulp te aanvaarden, zo stellen ze vast. Om die drempel te slechten is er bijvoorbeeld elke woensdag een soort inloop in de wijkschool waar het project wordt toegelicht. Onder andere door Berry Sanders die er elke week steevast is. “Op die manier kan ik iets terug doen”, zegt hij. Tijdens de inloopmiddagen zijn er ook sprekers van allerlei pluimage. Zoals een buurtbewoner die veel verstand heeft van computers, een advocaat en een medewerker van Humanitas die komt vertellen over schuldhulpverlening. “Dit soort informatie is ook hard nodig”, aldus Jacob Kooistra, “want steeds meer loketten bij de gemeente gaan dicht. Er is steeds minder contact van mens tot mens. Wanneer je iets wilt van de gemeente moet dat steeds vaker via de computer. Niet iedereen is daar even handig mee. Door het uitnodigen van deskundigen die uitleggen en vragen beantwoorden kunnen we dit voor een deel opvangen.” Rugzakactie Ook de zogenoemde rugzakactie komt voort uit het project ‘Voor Mekaar’. Margriet: “Afgelopen zomer hebben we bij 24 gezinnen

06


∞ Een reder liet twee opvarenden in de steek. Zij kregen juridische informatie, een voedselpakket en een luisterend oor. ∞ Twee schepen aan de ketting. De achtergebleven bemanning kreeg juridische informatie over rechten en procedures en een satellietset voor tv-ontvangst uit Oekraïne. ∞ Hulp bij mobiel internet aan boord door uitleen van mobiele hotspot of internetkaarten. ∞ Al anderhalf jaar aan de ketting. Onderhoudsbemanning krijgt bezoek en telefoon-/internetkaarten voor familiecontact. ∞ Gevangen in rolstoel door val in laadruimte: gebroken nek en een gedeeltelijke dwarslaesie. Bezoekje aan de Euromast.

die het bepaald niet breed hebben een rugzakje voor de kinderen afgeleverd. Daarin zit dan bijvoorbeeld een bon voor een ijsje en een kaartje voor het zwembad. Dat soort dingen.” Het blijft volgens de initiatiefnemers van het project lastig om de gezinnen die wel wat hulp kunnen gebruiken te achterhalen. Het blijft een taboe. Maar toch merken ze een verandering. “We zien dat het iets gemakkelijk wordt om over armoede te praten. Dat heeft te maken met het besef dat het iedereen kan overkomen. In elke straat wonen wel mensen die op de een of andere manier slachtoffer zijn van de crisis. De drempel om het er met anderen over te hebben, is daardoor echt lager geworden.”

Diakenen die meer willen weten over het project in de Arnhemse wijk kunnen contact opnemen met Margriet Kok: [email protected] of [email protected].

Tekst en foto’s: Gerrit Groeneveld, Freelance journalist en fotograaf

Diaconaat in Rotterdamse haven De Rotterdamse haven. Prachtig om te zien, maar niet alles is er altijd koek en ei. Schepen worden soms in de steek gelaten door reders, in beslag genomen, of hebben simpelweg slechte arbeidsomstandigheden. Diaconaal werker Rijk van Lent werkt daar te midden van zeevarenden die, ver van huis, soms geen uitweg weten.

Zuid-Hollandse diaconieën steunen dit werk dicht bij huis.

Foto’s: Rijk van Lent, Diaconaal Havenproject Rotterdam Tekst: Henny Nagelhout, eindredacteur Diakonia

juni 2014 | diakonia |

07

Antenne

Groeiende armoede onder kinderen Steeds meer kinderen in Nederland groeien op in een gezin waar te weinig geld is. Lid worden van een (sport)vereniging zit er niet in, schoolreisjes zijn te duur en kinderen worden op hun verjaardag ziek gemeld omdat er geen geld is voor een traktatie. Deze kinderen kunnen niet onbezorgd opgroeien: financiële nood bezorgt het hele gezin stress.

Armoede onder kinderen in Nederland In de groene zones is weinig armoede onder kinderen, in de rode zones (veel) meer Het onderzoek ‘Kinderen in Tel 2014’ brengt de leefsituatie van kinderen in gemeentes in beeld. In deze kaart is de verdeling van de totaalscore over alle wijken in Nederland weergegeven. Veel arme kinderen wonen buiten de echt grote steden. De armste wijken voor kinderen om in Nederland op te groeien zijn in Leeuwarden, Groningen, Amersfoort, Lelystad en Heerenveen. Zie verder www.kinderenintel.nl. Daar is ook een ranglijst van wijken te vinden. 10 tot 30 (284) 3 tot 10 (635) -2 tot 3 (1561) -5 tot -2 (1179) -10 tot -5 (380)

Het aantal kinderen dat in een ‘bijstandsgezin’ opgroeit, is met meer dan tien procent gestegen. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Kinderen in Tel 2014’ over de periode 2009 tot 2012. Steeds meer ouders kunnen de maandelijkse rekeningen niet voldoen. Steeds meer gezinnen moeten een beroep doen op schuldsanering en zijn afhankelijk van de voedselbank. Deze stijgende armoede is een belangrijke voorspeller voor de negatieve situatie waarin veel kinderen opgroeien. Armoede heeft grote gevolgen in het leven van een kind. Burgerlijke gemeenten moeten zorg dragen voor een armoedebeleid waarbij kinderen centraal staan, vinden tal van organisaties, waaronder Kerk in Actie. Maar ook diaconieën kunnen een steentje bijdragen in het verminderen of verzachten van armoede onder kinderen.

Wat kan uw diaconie doen? 1. Spoor arme kinderen op Probeer eerst de kinderen op te sporen die in armoede leven. Ervaring leert dat dit het beste lukt via bestaande organisaties, zoals de voedselbank, de speelgoedbank, scholen, een noodfonds of SchuldHulpMaatje. Maak gebruik van deze netwerken en ga in gesprek om af te stemmen wat uw diaconie zou kunnen betekenen. Een heel aantal diaconieën is deze uitdaging al aangegaan. Zij geven aan dat een belangrijk aandachtspunt is dat het kind als uitgangspunt wordt genomen. Zijn de kinderen in armoede redelijk in beeld, sluit dan zoveel mogelijk aan bij activiteiten

08


die al bestaan, of organiseer iets wat nog niet aanwezig is. Hieronder staan verschillende mogelijkheden. 2. Ondersteun bestaande initiatieven In Nederland zijn momenteel 23 speelgoedbanken. Hier wordt tweedehands speelgoed ingezameld en gesorteerd, waarna kinderen uit arme gezinnen hier vier keer per jaar gratis speelgoed kunnen ophalen. De Protestantse Gemeente Warnsveld zamelt speelgoed in tijdens de oogstdienst, de Protestantse Gemeente Enschede organiseert zelf een speelgoedbank, en in de Protestantse Gemeente Wageningen wordt gecollecteerd voor de plaatselijke speelgoedbank. Je kunt als diaconie ook andere bestaande initiatieven – gericht op kinderen en armoede – ondersteunen. Met geld, met vrijwilligers of met het beschikbaar stellen van een ruimte in de kerk. 3. Geef financiële steun In plaatsen waar een diaconaal noodfonds is, zoals in Eindhoven en in Hellendoorn, ontvangen veel gezinnen financiële steun voor bijvoorbeeld schoolspullen, schoolreisje of een fiets. Daarnaast ontvangen gezinnen ook andere financiële hulp. Dit gebeurt vanzelfsprekend niet alleen op plekken waar een diaconaal noodfonds is. Veel diaconieën nemen ook rechtsreeks initiatieven op dit vlak. 4. Geef informatie en verwijs door Steeds meer organisaties buiten de kerken houden zich bezig met kinderen in armoede. Neem de stichting Leergeld, die op 74 plaatsen in Nederland financiële ondersteuning biedt aan kinderen op het gebied van onderwijs, sport, muziek en cultuur. Of de Stichting Jarige Job, die ervoor zorgt dat ouders ‘van de voedselbank’ behalve hun voedselpakket ook een Jarige-Job-box meekrijgen, met allerlei spullen voor een leuke verjaardag. Resto van Harte organiseert op veel plekken in Nederland een kinderresto, waar arme kinderen samen met een kok een lekkere en gezonde maaltijd kunnen klaarmaken. Als diakenen kun je mensen in armoede doorverwijzen naar deze stichtingen en er informatie over geven in het kerkblad. 5. Organiseer zelf Enkele voorbeelden: • In een aantal grotere plaatsen zoals Gouda, Ede, Apeldoorn en Amersfoort wordt al enkele jaren de diaconale actie Vakantiegeld delen georganiseerd. Gemeenteleden geven een gedeelte van hun vakantiegeld,

zodat gezinnen in armoede ook eens een weekje op vakantie kunnen. • In Maarssen geven de plaatselijke kerken een verjaardagstas aan alle kinderen uit minimagezinnen. Met slingers, ballonnen, een tegoedbon voor taart, een traktatie op school en een cadeaubon voor de jarige. Zij vullen de tas in samenwerking met de plaatselijke middenstand. • De Protestantse Gemeente Arnhem stelt een rugzakje met speelgoed samen voor kinderen die niet op vakantie gaan. Zij melden blije ogen van een vijfjarige die stoepkrijt ontvangt! • De kerken in Lelystad zijn aan het experimenteren met het organiseren van een ontbijt voor kinderen die ´s morgens zonder eten naar school moeten. 6. Pleit voor beter armoedebeleid Het gemeentelijk armoedebeleid is een belangrijk instrument om de leefsituatie van alle kinderen te verbeteren. De Kinderombudsman deed onlangs al aanbevelingen aan alle burgerlijke gemeenten om een ‘kindpakket’ in te voeren. Zo’n kindpakket bevat basisbenodigdheden voor kinderen, zoals lessen voor een zwemdiploma en deelname aan vrijetijdsbezigheden. Kinderen in Tel deed hetzelfde. Zie www.kinderenintel.nl. Na overleg met staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken stuurde ook Kerk in Actie (samen met anderen) een brief aan alle gemeenteraden, met de oproep om de armoede- en schuldenaanpak een prominente plaats te geven in de plannen van de nieuwe gemeenteraden. En de oproep om alle mogelijkheden van samenwerking met maatschappelijke organisaties te benutten. De brief werd mede ondertekend door o.a. Leergeld Nederland, Stichting Jarige Job, Resto van Harte, Stichting Urgente Noden en het Jeugdsportfonds. In Amersfoort doen de diaconieën mee met Pact Sam Sam, een platform voor vrijwillige hulporganisaties voor armoedebestrijding in Amersfoort. Meer hierover is te vinden op www.pactsamsam.nl.

Zelf in actie? Bent u zelf actief op het gebied van kinderen en armoede of wilt u hier graag mee aan de slag? Kerk in Actie ondersteunt u graag! Neem contact op met Meta Floor, [email protected]. Zie ook www.kerkinactie.nl/ armoede.

Sluit je als diaconie aan bij deze beweging. Start gesprekken met de wethouder of lokale politici. Wijs hen op de gegevens uit www.dekinderombudsman.nl en www.kinderenintel.nl én voeg uw eigen ervaringen hier aan toe. Tekst: Meta Floor, namens Kerk in Actie werkzaam voor armoedebestrijding in Nederland Beeld: www.kinderenintel.nl


09

Actueel

Column

Kerk in Actie één van de organisatoren

Ondertussen bij Kerk in Actie

Steun de campagne Eerlijk Kinderpardon! Ongeveer zeshonderd kinderen vallen onterecht buiten het kinderpardon. Daarom startte op 5 mei jl. de campagne Eerlijk Kinderpardon. Sluit u als diaconie aan bij deze campagne, teken de petitie en kom 25 juni naar de slotmanifestatie in Den Haag!

Kinder pa r d o n voor álle gewortelde

nder

jkki eerli

. www

petiti n de Teke

kinderen

u

on.n

pard

e

Burgemeesters, vluchtelingen- en kinderrechtenorganisaties – waaronder Kerk in Actie – strijden hand in hand voor een kinderpardon voor álle in Nederland gewortelde kinderen. Voor kinderen zonder verblijfsvergunning die langer dan vijf jaar in Nederland zijn, kwam er in 2012 een kinderpardon. Dat geldt voor kinderen die hier in Nederland zijn geworteld. Ze spreken Nederlands, gaan naar een Nederlandse school, ze hebben vrienden, ze sporten en gamen, ze eten stroopwafels en drop. Nederland is hun thuis. Toch kregen niet al deze kinderen een kinderpardon. Staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie heeft de helft van alle aanvragen voor het kinderpardon afgewezen. Bijvoorbeeld omdat de kinderen niet in een asielzoekerscentrum wonen. Dat kon ook niet omdat de rijksoverheid veel mensen de opvang in asielzoekerscentrum ontzegde. Toen stonden

ze niet meer onder rijkstoezicht. En daarom mogen ze nu niet blijven. Ook jongeren die nog veel langer geworteld zijn geraakt in Nederland omdat ze wél jonger waren dan 13 toen ze kwamen, maar nu ouder zijn dan 21, vissen achter het net. Net als kinderen voor wie de ouders de verkeerde soort verblijfsvergunning hebben aangevraagd. Zulke oneerlijke regels zijn niet uit te leggen; aan niemand. De regels van het kinderpardon lijken bedacht om het aantal kinderen dat er onder valt zo klein mogelijk te houden en nemen niet de kinderrechten als uitgangspunt. Daarom wil Kerk in Actie, samen met VluchtelingenWerk Nederland, Defence for Children, Stichting LOS en Stichting INLIA dat kinderen die langer dan vijf jaar in Nederland zijn een verblijfsvergunning krijgen. Wat kan uw diaconie doen? • Steun deze actie. Vraag er aandacht voor in eredienst, kerkblad, website, etc. • Teken de petitie op www.eerlijkkinderpardon.nu. Op deze site is ook actiemateriaal te downloaden. • Kom naar de slotmanifestatie! Op 25 juni 2014 is er een grote slotmanifestatie in Den Haag met optredens van diverse artiesten. De kinderen voor wie actie wordt gevoerd, stellen een voetbalteam samen van hun liefste supporters en lokale beroemdheden. Ze strijden samen om de beker in de Nationale Kinderpardon Kampioenschappen.

Geef niet op!

Welkom op Wereldvluchtelingendag

Sinds 2000 is 20 juni Wereldvluchtelingendag, uitgeroepen door de Verenigde Naties om wereldwijd begrip voor vluchtelingen aan te kaarten en hun bijdragen aan de vrede te vieren. Kerk in Actie organiseert (samen met anderen) twee activiteiten op 20 juni. De lezers van Diakonia zijn hierbij natuurlijk hartelijk welkom. Voetbalwedstrijd op het dak van IKEA Om half acht ’s avonds spelen bekende Nederlanders (van het RTL-sterrenteam) een vriendschappelijke voetbalwedstrijd tegen vluchtelingen. Op het dak van IKEA-Utrecht, langs de A12. Medeorganisatoren zijn de UNHCR, VluchtelingenWerk Nederland en het UAF. Publiek is welkom! Toegang gratis. Seminar over Syrië Van 11 tot 16 uur is een seminar over de rol van de kerken in de humanitaire hulp aan Syrische vluchtelingen. Gastsprekers zijn coördinatoren van kerkelijke humanitaire hulp in en rond Syrië uit Damascus en uit Oost-Turkije. Ook Tweede Kamerleden, vertegenwoordigers van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de Verenigde Naties (UNHCR) gaan met elkaar in gesprek over de hulpverlening die Nederlandse organisaties in Syrië bieden. Plaats seminar: Syrisch-Orthodoxe Klooster St. Ephrem, Glanerbrugstraat 33, 7585 PK in Glane (bij Enschede). Aanmelden via [email protected]. De toegang, inclusief lunch, is gratis.

De mooiste zin in de kerkdienst vind ik: “God laat niet los wat Zijn hand begon.” Dat brengt geborgenheid met zich mee, vertrouwen. Zo word ik geïnspireerd om door te gaan, ook als niets erop wijst dat zaken goed zullen aflopen. Geef niet op! Toen ik dat op google invulde, kwam ik bij het verhaal van Paulus en Silas (Handelingen 16:16-40). Zij zaten in de gevangenis en werden gemarteld, maar gaven niet op. Soms verlies ik de moed. Dan denk ik dat, alle inspanningen ten spijt, de situatie voor asielzoekers in Nederland slechter wordt. Maar juist dan word ik geïnspireerd om door te gaan, verder te gaan dan ik dacht. Vaak word ik dan door u geïnspireerd, omdat u als diakenen het volgens mij nooit opgeeft en blijft gaan voor barmhartigheid en gerechtigheid. Toen in het voorjaar het bericht kwam dat de strafbaarstelling van illegaliteit van tafel was, dacht ik: goed dat we niet opgegeven hebben, ook niet toen ik er niet meer zo in geloofde. Ook toen het kinderpardon kwam dacht ik dit, maar nu er zoveel kinderen ten onrechte buiten vallen, geven we ook weer niet op. We gaan voor een rechtvaardig kinderpardon. De diaken die bij mij aanklopt met een asielzoeker die hier al 14 jaar is, geeft niet op. Evenmin als meneer S. uit Somalië, die nu na 18 jaar nog steeds in een AZC woont en mij belt, om even te praten met iemand die hij vertrouwt. De bewoners in de Vluchtgarage geven ook niet op. “Wij zijn hier”, roepen ze vol trots en soms vol wanhoop. Meer dan wie ook hebben zij nodig dat God hen vasthoudt, en niet loslaat. En ook mensen van God die hen niet loslaten. Het werk voor vluchtelingen overspoelt je vaak met drama, maar ook met hoop en met inspiratie om niet op te geven. Dit is ook het geval bij het diaconale werk rond armoede en zorg. Hoe mooi als je je daarin verbonden weet met al die anderen die niet opgeven. Toch heb je bij dit alles zegen nodig, heb je het nodig dat je je gedragen weet. En dat mag, want God laat niet los wat Zijn hand begon.

Geesje Werkman behartigt het vluchtelingenwerk namens Kerk in Actie.

10



11

Op de stoep bij

Jaap Noordhoff uit Delfzijl Delfzijl op een zonnige zaterdagochtend. Bootjes glijden stil door het alom glinsterende water. Groen Groningen en havenbedrijvigheid komen hier samen. Diaken Jaap Noordhoff woont aan het water. Hij vertelt over het werk van de protestantse diaconie in Delfzijl-Zuid. Jaap houdt een briefje bij de hand. Hij wil niets vergeten en steekt van wal: “Om te beginnen vergaderen we zo kort mogelijk. Van half acht tot hooguit kwart over negen. Eenmaal per zes weken à twee maanden. Als het nodig is handelen we dingen tussendoor af via de mail. Ik zit nu in mijn negende jaar als diaken. Eerder was ik dat ook al vijf jaar. Sinds een tijdje ben ik voorzitter. Verder houd ik me bezig met de kerktelefoon, daar wordt hier volop gebruik van gemaakt. Voor alle drie de kerkgebouwen stel ik dat in via de computer voor de internetluisteraars. De oude kerktelefoonkastjes geven wel eens wat problemen. Speciale diensten, zoals een paaswake of begrafenis, kosten dan extra tijd om gebruikers uit te leggen hoe het werkt. Maar het brengt ook weer de nodige contacten met zich mee.”

Naam: Jaap Noordhoff (56), voorzitter diaconie Delfzijl-Zuid Beroep: Teamleider Groene School Winsum Woonplaats: Delfzijl

Taakverdeling “We zijn met z’n tienen in onze diaconie”, vertelt Jaap. “Het is een leuke club mensen en ieder heeft zo z’n eigen taak. Een vast koppel van drie vrouwen bereidt het avondmaal voor. Anderen organiseren de kerstviering met broodmaaltijd voor ouderen. Dit jaar

‘Dat haar isolement even doorbroken is, daar doe ik het voor’ gaan twee diakenen naar Roemenië, waar we met alle kerken in Delfzijl zigeuners financieel ondersteunen bij hun kleinschalige landbouw. Twee diakenen zijn belast met de diaconale

12


vakantieweken. Uit Delfzijl-Noord komen trouwens de meeste gasten. En verder zijn er natuurlijk de onmisbare scriba en penningmeester. De scriba vormt ook de link naar de Missionaire Werkgroep Delfzijl, die geld bij elkaar brengt voor zendingsprojecten. Dit jaar in de veertigdagentijd steunden we een Kerk in Actie-project voor straatmeisjes in Ghana.” Dat de diakenen in Delfzijl concreet bezig willen zijn blijkt ook uit hun ondersteuning, jaren geleden, van twee Ethiopische zusjes van rond de achttien. “Hun moeder was overleden. Toen ook hun vader werd doodschoten, vluchtten ze en kwamen hier

terecht als asielzoekers. Studeren mochten ze niet, maar wilden ze wel; voor verpleegkundige. Wij hebben toen als diaconie financieel ingesprongen zodat ze konden studeren. Intussen zijn ze afgestudeerd en met een verblijfsvergunning aan het werk.” Kwetsbare economie Delfzijl ligt in Noordoost-Groningen, aan de Eems. Een economisch kwetsbare plek in Nederland. Jaap weet er alles van. “De werkloosheid loopt hier snel op en jongeren trekken weg. De aluminiumfabriek is hier pas failliet gegaan. Met toeleveringsbedrijven erbij gerekend, zoeken nu zo’n 700 à 800 mensen nieuw werk. De categorie werklozen van 50+ is eenzijdig opgeleid en komt moeilijk aan een baan. Het aantal mensen dat nu van de voedselbank gebruik maakt is in korte tijd gegroeid van 80 naar 120. We steunen als diaconie de voedselbank financieel. En tweemaal per jaar houden we in verschillende kerken een actie ‘Werp een blik in de kerk’. Dan spannen we een net waar iedere kerkbezoeker houdbaar voedsel in kan doen voor de voedselbank.” Kerstpakketten De drempel om hulp te vragen bij de diaconie is hoog in Delfzijl. Toch doet de diaconie wat zij kan. “Met de diaconieën van alle negen kerken hier in Delfzijl stellen we nu al 14 jaar ruim 300 kerstpakketten samen. Van de voedselbanken krijgen we adressen en in de loop van de jaren hebben we een hele lijst samengesteld van mensen die wel wat extra kunnen gebruiken. We hebben een

handige werkwijze ontwikkeld met een soort lopende band. Van te voren krijgen de mensen een brief van de gezamenlijke diaconieën. Met die brief kunnen zij dan een kerstpakket ophalen.” “Jazeker, onder Delfzijl ligt ook gas”, antwoordt Jaap als ik vraag of hier ook aardbevingen zijn. “Tot tweemaal toe. We werden wakker door een dreun en getril van de kast. Er is hier relatief weinig schade. Enkele huizen en kerken hebben iets schade. Ook een van onze wijkkerkgebouwen, het prachtige kerkje in Farnsum. Maar de NAM staat meteen op de stoep als er gebeld wordt voor restauratie. De diaconie is hier dus nog nergens bijgeroepen. Het zwaartepunt van de bevingen ligt trouwens niet hier, maar bij Loppersum en Middelstum.” Op de vraag wat Jaap beweegt in het diakenwerk antwoordt hij: “Daadwerkelijk bezig zijn, je geloof in concrete activiteiten uitdrukken. Zoals bij die oude mevrouw, die slechthorend en bijna blind is. Als ik haar help de goede knop in te drukken voor de kerktelefoon, weet ik weer waarom ik het doe. ‘Moet ik er maar mee stoppen Noordhoff?’ vroeg ze laatst omdat ze gebeld had dat het niet werkte. ‘Nee hoor’, zei ik, ‘bel maar weer als het niet goed gaat.’ Dát vind ik het inspirerende van het diakenwerk. Dat haar isolement weer even doorbroken is, dat ze naar de kerkdienst luisteren kan. In wezen gaat het om het directe contact met mensen, hen net een stapje verder helpen als ze dat zelf niet meer kunnen.” Tekst en foto’s: Henny Nagelhout, eindredacteur Diakonia


13

uit de praktijk Cross Cultural Meetings in Nieuwegein

‘Veel diaconale nood onder allochtone christenen’ U wilt wel in contact komen met christenen uit andere culturen en hen zo nodig diaconaal ondersteunen, maar hoe pak je dat aan? In Nieuwegein had een missionair initiatief, namelijk het opzetten van interculturele ontmoetingen, het effect dat er diaconale noden werden ontdekt. Diaken Cornelis van Dis (li) en predikant Dirk de Bree komen via de Cross Cultural Meetings met mensen uit verschillende culturen in contact.

Diaken Cornelis van Dis en predikant Dirk de Bree van de Hervormde Gemeente Vreeswijk in Nieuwegein, vertellen over het Cross Culturalprogramma in hun gemeente. Zij merkten in hun missionaire werk dat mensen uit andere culturen vaak grote behoefte hebben om hun christelijk geloof te beleven, maar dat zij nauwelijks aansluiting vinden bij Nederlandse kerken. Hoe ingeburgerd ze ook zijn. De Bree: “En als je dat contact mist, dan wordt je geloof niet onderhouden. Daarom vroegen we deze mensen of we hen eens mochten uitnodigen voor een bijeenkomst. Dat vonden de meesten goed. Ook in onze eigen gemeente hebben we best veel mensen uit andere landen.

Toen we een lijstje met zo’n twintig namen hadden, zijn we gewoon maar begonnen.” Dat was in december 2011, nu tweeënhalf jaar geleden. Ze doopten de bijeenkomst Cross Cultural Meeting. Ze hebben hun trots Hoewel de oorspronkelijke doelstelling dus ontmoeting en viering was, ontdekten De Bree en Van Dis al snel dat er in de Cross Culturalgroep relatief veel diaconale nood was. Van Dis: “Niet alleen financieel, maar ook doordat mensen verdwalen in het woud van de Nederlandse bureaucratie. Of eenzaam zijn, zich hier niet thuis voelen, toch heimwee hebben. We proberen hen daarin te helpen, mee te denken, te troosten. Het hoort bij mijn taak als diaken om te zorgen, maar vaak gaat het om situaties waarin geen mens hoort te zijn, wil zijn. Je moet daarom steeds de waardigheid voorop laten staan. Als je bij een Nederlandse oude dame een envelopje op tafel achterlaat, vindt die dat vaak al moeilijk; mensen uit een andere cultuur hebben daar nog meer moeite mee, zij hebben hun trots. Bij hen moet het nog meer vanuit een relatie gebeuren, dan is het veilig. Dan durven ze ook hun noden te benoemen.” Ontmoeting buiten meetings De meetings worden gehouden in een van de twee gebouwen van de Hervormde Gemeente Vreeswijk, de Voorhof. Met een zaal waar erediensten gevierd worden en zalen voor kringen is die perfect geschikt voor de meetings. Ze beginnen op zondagmiddag, als echte ontmoetingen. De Bree: “Iedereen is welkom, volwassenen, gezinnen met kinderen. We eten samen, zingen liederen. Daarna beginnen we met de dienst.

De kinderen gaan naar hun eigen ruimte. Tegen het eind van de dienst komen ze er weer bij.” De meetings worden gedragen in de ‘moedergemeente’. “Goed dat we dat doen”, hoort De Bree vaak. “Daar willen we nog intensiever mee aan de slag”, zegt hij. “Hoe kunnen we nog meer van elkaar leren?” Aanvankelijk waren de meetings eens per zes weken, nu elke twee weken. “We wilden meer de verbinding, het ontmoeten vormgeven. En dat zien we ook gebeuren: ook buiten de

meetings om beginnen mensen elkaar op te zoeken en te helpen.”

Zie verder www.cross-cultural-nieuwegein.nl en www.hervormdvreeswijk.nl.

Tekst: Nelleke de Jong-van den Berg Foto’s: Hervormde Gemeente Vreeswijk

Vluchteling? Pastoraal werker! De initiatiefnemers van het Cross Culturaal Programma kwamen in contact met een man uit Afrika. Hij was zijn geboorteland ontvlucht en had hier, na een lange procedure, uiteindelijk een tijdelijke asielvergunning gekregen. Tegen de verwachting in werd die na vijf jaar niet vernieuwd. De man ging in hoger beroep. De uitslag daarvan mag je als vluchteling zonder status niet in Nederland afwachten, maar omdat hij geen paspoort had, kon hij ook het land niet uit. Na een jaar werd het hoger beroep ongegrond verklaard. In die onmogelijke situatie bevindt de man zich nu al meer dan een jaar, ‘illegaal’ en ongedocumenteerd. Géén zielenpoot Diaken Van Dis plaatst de kille feiten in een betrokken verband: “Nu proberen we voor elkaar te krijgen dat hij op basis van langdurigheid van verblijf en schrijnendheid toch mag blijven. De fractieleider van de ChristenUnie in Nieuwegein lobbyt mee en Geesje Werkman van Kerk in Actie. Hier in de gemeente steunen we hem met een groepje van vier: een gemeentelid, een vriend van hem, en wij als predikant en diaken. Er is in zijn land van herkomst een nieuw paspoort aangevraagd. Als hij dat heeft, kan hij alsnog een aanvraag voor verblijf indienen.” Maar Van Dis benadrukt: “Je moet hem níet als een zielenpoot zien. Hij heeft zijn waardigheid. Toen hij nog legaal was, heeft hij een jaar aan de Christelijke Hogeschool Ede gestudeerd. Hij wil pastoraal werker worden en volgt daarvoor nu de opleiding. En hij is waardevol voor Cross Cultural: als hij preekt, bidt, een lied aanleert, dan zie je wat voor mooi iemand het is. We willen hem in de toekomst een taak geven als Cross Cultural-werker.” Gezegend “Hij is ook ‘bevestigd’ in een pastorale bediening en gezegend. Dat was mooi. Nederland heeft hem uitgespuugd, bij ons is hij van waarde.” Van Dis zwijgt even, en besluit: “Bij Cross Cultural is hij geen illegale allochtoon, hier is hij als een vis in het water. Ik denk wel eens: waar ben ik aan begonnen, die ingewikkelde juridische zaken. Maar de manier waarop hij zijn lot draagt, bemoedigt mij zó. Hoe hij zich al zoveel jaren staande houdt, is voor anderen weer inspirerend. Hij betekent net zoveel voor ons, als wij voor hem.”

De meetings beginnen altijd met een maaltijd.

14



15

1 vraag, 3 diakenen

Actueel

Welke taken hebben jullie als diaken tijdens de kerkdienst?

De grote lijn van de nieuwe Zorgwet Kranten staan er bol van. Op tv is het dagelijks nieuws. Maar wat gaat er eigenlijk gebeuren in 2015 en daarna, in de zorg? Wat staat diaconieën te wachten?

Johan Scholtanus Ruud Sweers uit uit Lelystad Appingedam In de liturgie zelf hebben de diakenen in onze gemeente een beperkte rol. Als je de vraag iets uitbreidt naar ‘in en rondom’ dan wordt de rol wat groter. Tijdens de zondagse eredienst zijn er drie diakenen aanwezig. Een van hen is gastheer/vrouw, samen met een ouderling. Onze diaconie regelt wekelijks het wegbrengen van de bloemen uit de eredienst door een contactpersoon naar gemeenteleden. Dat zijn niet alleen zieken, maar ook leden die anderszins aandacht verdienen. In de dienst wordt gecollecteerd door de diakenen. De diaconie zorgt er voor dat het diaconale collectedoel wordt toegelicht in het kerkblad én wordt getoond tijdens de collecte via de beamer. Eens per maand doet een diaken de voorbede in de dienst van gebeden en verzorgt de diaconie het voorlezen van de Amnestiebrief op de eerste zondag van de maand. De belangrijkste taak van de diakenen in de liturgie is de dienstbaarheid bij het delen van brood en druivensap tijdens de viering van het avondmaal. Op Stille Zaterdag dragen diakenen brood, water en de nieuwe paaskaars – onderweg het licht van Christus delend – de kerk binnen. Dit is voor mij als dienstdoende diaken een gewijd en intens moment.

16


Hester van Dijk-de Waal

Elsie Greep

uit Gouda

uit Kesteren

Tijdens de diaconale zondag vorig jaar zijn alle diakenen kort geïnter viewd door de predikant om uit te leggen wat ze allemaal doen in de gemeente. Het collecteren is daarvan natuurlijk de meest zichtbare taak. Na de preek en het aansluitende lied doet de diaken van dienst de collectemededelingen. De eerste collecte is altijd voor de diaconie. We besteden in het college veel aandacht aan het maken van een evenwichtig collecterooster en goede teksten bij de doelen. Het rooster is voor alle hervormde en gereformeerde wijkgemeenten gelijk. Op de beamer staat het doel ook nog een keer, soms met foto. De diaken neemt aan het einde alle collectezakken in ontvangst op een grote schaal.

We hebben net de 40dagentijd met elkaar beleefd. Een bezinnende periode. De diakenen vroegen – via de duidelijke, door Kerk in Actie aan gereikte filmpjes, mooie gedichten en gebeden –aandacht voor de collecte van die week. Omdat het op elke zondag van de 40dagentijd gebeurde, steeds door een andere diaken, voelde het als een mooie diaconale bijdrage.

De andere belangrijke taak is het voorbereiden van de avondmaalsvieringen. Rond 9.00 uur start je met het snijden van het brood en zorg je ervoor dat alles op tafel staat. Tijdens de viering, die wij lopend doen, deelt de diaken samen met de predikant het brood en daarna helpen andere ambtsdragers met de wijn. Na afloop van de dienst zorg je ervoor dat alles weer netjes opgeruimd wordt. En de bloemengroet natuurlijk; mocht er geen gemeentelid zijn die de bloemen kan wegbrengen, dan doet de diaken dat.

Door het jaar heen vervullen de diakenen diverse taken tijdens de viering. Een diaken en ouderling verwelkomen de mensen bij binnenkomst, delen de ‘Zondagsbrief’ (liturgie en mededelingen) uit en eventueel een folder van Kerk in Actie. De diaken heet aan het begin van de viering iedereen nogmaals welkom en doet de afkondigingen. Rond het avondmaal: Eén van de diakenen bakt het brood. We vullen voor de dienst de bekers, dekken de tafel, en brengen tijdens de dienst samen met kinderen van de kindernevendienst het brood en de bekers binnen. De diakenen staan tijdens de lopende viering met de bekers wijn en druivensap. Rond de collecte: Binnen de diaconie wordt afgesproken voor welke collectes we extra aandacht vragen. De diaken en ouderlingen collecteren samen met kinderen van de kindernevendienst.

De grote lijn De politiek is nog aan het puzzelen over de precieze uitwerking van de nieuwe Zorgwet. De Tweede Kamer is inmiddels akkoord, de Eerste Kamer moet nog goedkeuring geven. Omdat de maatregelen al in 2015 ingaan, zijn burgerlijke gemeenten al volop bezig met de voorbereiding, ook al zijn maatregelen en beschikbaar budget nog niet precies bekend. In grote lijnen: veel uitvoerende, langdurige zorg wordt vanaf 2015 niet meer vanzelfsprekend vanuit de AWBZ betaald. De uitvoering komt in handen van de burgerlijke gemeenten. En zorgafhankelijke mensen moeten die zorg eerst in eigen omgeving zien te vinden. Lukt dat niet, dan pas gaat de gemeente de zorgvraag behandelen. ‘Participatiesamenleving’, zo is de nieuwe grote lijn gedoopt. Waar is de belangrijkste informatie te vinden? • De overheid heeft 5 informatiekaarten gepubliceerd met de belangrijkste informatie over veranderingen in de zorg, samengevat per onderwerp. Persoons gebonden budget, cliëntondersteuning, de AWBZ en overdracht cliëntgegevens naar Wet maatschappelijke ondersteuning, overgangsregime AWBZ-cliënten en beschermd wonen. De kaarten staan op www.invoorzorg.nl > Nieuws >Transitiebureau Wmo publiceert informatiekaarten hervorming langdurige zorg (bericht 3 maart 2014). • De gratis digitale nieuwsbrief ‘Aandacht voor iedereen’ is een gezamenlijke uitgave van het Ministerie van VWS en tal van belangenorganisaties. Alle actualiteit is hier te vinden. Gratis abonnement via www.aandachtvooriedereen.nl. Wat staat diaconieën te wachten? De onduidelijkheid is nog groot en daarom is de verwachting dat er nogal wat kwetsbare mensen tussen wal en schip gaan vallen. En daar komt de diaconie in beeld. Het aller

belangrijkst is om oren en ogen open te houden. Geef signalen door aan de gemeente als mensen uit de boot vallen. En steek een handje uit, mobiliseer mensen uit de kerk, als acute hulp nodig is. Maar daarmee is het niet gedaan. Nieuwe wetten, nieuwe werkwijzen, ook voor de diaconie. Kerk in Actie is daarom bezig om verschillende werkwijzen uit te vinden voor diaconieën. De ongeveer 1800 diaconieën hoeven dan niet allemaal zelf het wiel uit te vinden en kunnen een eigen, passende invalshoek kiezen. Zie kader. Wij nodigen diaconieën nadrukkelijk uit om mee te doen aan een proefperiode, om uit te testen wat wel en wat niet werkt!

Zorgzame Kerk De Protestantse Kerk/Kerk in Actie ontwikkelt nieuwe (mogelijke) werkwijzen voor de kerk of de diaconie. Onder de noemer Zorgzame Kerk worden vier invalshoeken uitgetest voor mogelijke werkwijzen om als kerkelijke gemeenschap zorgzaam zijn voor mensen die zorgafhankelijk zijn, binnen en buiten de kerk. 1) Zorgmaatjes - zorg bieden aan zorgafhankelijke mensen zonder sociaal netwerk. 2) Belangenbehartiging - opkomen voor de belangen van zorgafhankelijke mensen. 3) Kerk als schakel - het kerkgebouw inzetten voor zorgen welzijnsactiviteiten. 4) Kerk als knooppunt - aandacht voor levensvragen van mensen in de wijk. De eerste twee zijn diaconale invalshoeken bij uitstek. Welke past bij uw diaconie? Meedoen aan de proefperiode voor een Zorgzame Kerk? Neem contact met ons op en doe als een van de eerste diaconieën mee. Uw diaconie zal dan als proef dienen. U krijgt natuurlijk professionele ondersteuning. Meer informatie bij Willy Meijnhardt, coördinator Zorgzame Kerk via [email protected]. Zie ook www.kerkinactie.nl/zorgzamekerk

Tekst: Henny Nagelhout, eindredacteur Diakonia.


17

In de praktijk

In beeld bij de diaconie De diaconie van de protestantse Immanuelkerk in Barneveld wilde meedoen aan de diaconale vakantieweken. Hoe pakten ze dat aan? Wie kon er wel een vakantieweekje gebruiken? En waren er ook diaconale vrijwilligers beschikbaar? De diaconie en een gemeentelid maakten de gemeente enthousiast om met een groepje gasten én vrijwilligers samen op vakantie te gaan. Dat is gelukt. En zo gaat het nu al een aantal jaren. Het grote pluspunt is dat de diaconie het héle jaar goed contact houden met de gasten uit Barneveld. Zij zijn dus beter ‘in beeld’ gekomen bij de diaconie. Eigen week boeken Doetie Atema, voorheen predikante in Barneveld en nu gemeentelid, en diaken Marjan Bakker vertellen over hun aanpak. Barneveld gaat dit jaar voor de vierde keer: “Wij boeken als gemeente een week bij het Vakantiebureau. Daar kunnen vrijwilligers en gemeenteleden op intekenen. Maar het is niet zo dat in die week alleen mensen uit Barneveld meegaan”, legt Doetie uit. “Tijdens zo’n week zijn verpleegkundigen nodig, verzorgenden,

mensen voor recreatieve activiteiten, een pastor. Het vrijwilligersteam uit onze gemeente krijgt aanvulling met vrijwilligers die zich rechtstreeks bij het Vakantiebureau hebben aangemeld. Ook gasten uit het hele land schuiven aan. Andersom net zo: niet alle geïnteresseerde Barnevelders kunnen in de week die we geboekt hebben. Zij gaan dan in een andere periode.” Gasten opsporen Wat helpt om gasten te vinden (“we vinden makkelijker vrijwilligers dan gasten”), is om bijtijds in het winterwerkboekje en in het gemeenteblad aandacht te besteden aan de vakantieweek. Marjan: “We houden een informatieavond, waarop vakantiegasten van het vorige jaar hun ervaringen vertellen. We geven ook bekendheid aan de vakantieweken door tweemaal per jaar voor het Vakantie

bureau te collecteren. Dat kondigen we dan weer in het gemeenteblad aan. En we plaatsen na afloop van de week een verslag. Dit alles heeft toch een sneeuwbaleffect, hebben we gemerkt.” Hoge drempels Wie eenmaal met een vakantieweek is mee geweest, is bijzonder enthousiast, is de ervaring van Doetie en Marjan. Ze worden goed verzorgd, krijgen lekker eten, hebben het gezellig samen en zijn er eens helemaal uit. Doetie: “Na afloop wordt er nog lang over nagepraat. Je ziet dat deelnemers hele plakboeken hebben gemaakt. Toch is voor velen de drempel voor een ‘diaconale vakantieweek’ te hoog. Het idee heerst dat zo’n vakantie voor kneusjes is. Ook zijn mensen tegenwoordig zelfstandiger dan vroeger. Ze laten zich niet zo gemakkelijk verzorgen, zeker niet door een vreemde. Of ze denken dat deze weken alleen voor mensen met een beperking zijn. Ze weten niet dat er verschillende weken zijn voor minder of juist meer hulpbehoevenden. De week die wij als Barneveld organiseren, heeft bijvoorbeeld een algemeen karakter.” Doetie kent een oudere die niet zo’n groepsmens is, maar toch overstag is gegaan. Sindsdien gaat hij ieder jaar mee. “Hij ontdekte dat hij niet de enige is, die in een situatie zit van ziekte, ouderdom en eenzaamheid. Dat deed hem goed. Ook merkte hij dat er mensen zijn die er slechter aan toe zijn. Dat werkte relativerend. Verder bleek dat hij helemaal niet met allerlei activiteiten hoeft mee te doen, als hij daar geen zin in heeft.” Marjan merkt dat er nog een andere drempel is: geld. Het is voor minder draagkrachtigen moeilijk om dat aanhangig te maken. Liever blijven ze thuis, dan met financiële steun op reis te gaan. “Maar het is zo belangrijk om er eens echt uit te zijn. Onze diaconie heeft een potje voor mensen die zo’n vakantie niet kunnen betalen. Ook het Vakantiebureau kan bijspringen.” Voorbereiding en programma De gemeente in Barneveld heeft van tevoren een avondje waarop de vrijwilligers elkaar treffen en de auto’s worden verdeeld. Voor alle vrijwilligers uit het land is er jaarlijks een bijeenkomst in Lunteren, in vakantiehotel De Werelt. Daar wordt algemene informatie gegeven, waarna je in groepjes overleg hebt met de mensen met wie je in jouw week gaat samenwerken. Samen vorm je het ‘managementteam’, je maakt afspraken, verdeelt taken,

Ze worden goed verzorgd, krijgen lekker eten, hebben het gezellig samen en zijn er eens helemaal uit. Foto: Het Vakantiebureau

verzint een thema en bedenkt wat de gasten in verband met dat thema van huis kunnen meenemen. Het Vakantiebureau levert het huis, het eten en biedt ideeën aan. Verder moeten de vrijwilligers die week zelf invullen. Wat gebeurt er in zo’n week? Doetie: “De behoeftes zijn veranderd. Bingo of een bijbeluurtje hoeven niet meer per se. Pastoraat en de bijbel hebben wel een plek, maar moeten niet overheersen. In de praktijk ziet een programma er zo uit: zaterdagmiddag worden de kamers verdeeld en is er een kennismaking. Zondagochtend is er een kerkdienst. Het lukt gasten doorgaans niet meer om naar een kerkgebouw te gaan, dus ze vinden het bijzonder om weer eens een echte kerkdienst mee te maken. ’s Middags wandelen we door de omgeving. De rest van de week zijn er uitjes, excursies, tochtjes met een huifkar of boot, een bezoek aan een kaasboerderij. Je kunt samen winkelen, spelletjes doen, lezen. ‘s Avonds is er soms een programma met muziek. Vrijdagavond is er een afsluitende korte viering.”

Het Vakantiebureau is het eigen diaconale Vakantiebureau van de Protestantse Kerk/Kerk in Actie. Ruim 2500 gasten genieten in een vakantieweek van persoonlijke zorg en aandacht, uitstapjes, gezelligheid en heerlijk eten. Op maat: voor ouderen, mantelzorgers, eenoudergezinnen of voor mensen met een visuele of een licht verstandelijke beperking.

Doetie is nu vier keer mee geweest als pastor. Als vrijwilliger. “Eigenlijk zou iedereen dat één keer moeten meemaken. Je kunt immers zelf ook afhankelijk worden. Na afloop van zo’n week ben je redelijk aan het einde van je latijn. Maar wat is het mooi om mensen blij te maken met zoiets simpels: tijd en aandacht! Verder is zo’n week van belang voor de verbinding binnen de gemeente. ‘Hé, jij was er ook! En wat hebben we het leuk gehad, hè?!’, hoor je vrijwilligers en gasten na afloop tegen elkaar zeggen.“ Tekst Margot Berends, freelance journalist en fotograaf

Marjan Bakker (links) en Doetie Atema. Foto: Margot Berends

18



05 19

actueel Inkomsten Kerk in Actie lopen drastisch terug

Welke projecten steun je als diaconie? Kerk in Actie is dankbaar voor de betrokkenheid die gemeenten en gemeenteleden tonen via collecten, acties en speciale diensten. Helaas lopen de bijdragen van de plaatselijke gemeenten en gemeenteleden drastisch terug. In de eerste vier maanden van 2014 werd er ruim 10% minder gegeven in vergelijking met dezelfde periode in 2013. Ruim een half miljoen euro minder! “Die terugloop baart Kerk in Actie grote zorgen, want lagere inkomsten betekent dat we minder geld beschikbaar kunnen stellen aan onze partnerorganisaties in Nederland en in het buitenland”, zegt Evert Jan Hazeleger, programmamanager van Kerk in Actie.

‘Kerk in Actie is niet het zoveelste goede doel, maar het eigen werk van alle protestantse gemeenten samen’

Oorzaken van lagere bijdragen “Veel gemeenten hebben te maken met vergrijzing, terugloop in kerkbezoek en lagere bijdragen van gemeenteleden”, vertelt Evert Jan. “Daarnaast leveren beleggingen, pacht of leningen minder op dan voorheen. Maar de grootste oorzaak voor het teruglopen van bijdragen vanuit gemeenten aan Kerk in Actie, is de toename van het aantal hulpaanvragen bij de diaconieën zelf. Hulpaanvragen van gemeenteleden, de plaatselijke voedselbank, grote (christelijke) doelen en aanvragen van particuliere initiatieven. Gemeenten worstelen met deze aanvragen, want ieder initiatief kan steun goed gebruiken. Maar hoe verhoudt die steun zich tot de steun aan Kerk in Actie? Gemeenten zullen keuzes moeten maken met een kleiner budget.” Projecten kiezen “Het merendeel van de gemeenten vindt het moeilijk om al die aanvragen te beoordelen en het besluit te nemen om wel of niet over te gaan tot financiële steun. Kerk in Actie wil gemeenten daarbij helpen, om een weloverwogen diaconaal beleid op te zetten en te helpen bij het maken van de juiste keuzes”, zegt Evert Jan Hazeleger.

VluchtelingenWerk Nederland organiseert kindervakantieweken. Kerk in Actie ondersteunt dit werk namens de diaconieën.

20


“Kerk in Actie neemt in feite al een belangrijke keuze uit handen van onze gemeenten. Wij zijn namelijk het diaconale - en zendingswerk van de Protestantse Kerk, in opdracht van de gemeenten. Kerk in Actie is dus niet het zoveelste goede doel, maar het eigen werk van alle protestantse gemeenten samen. Namens deze gemeenten kiezen we partnerorganisaties die hetzelfde ideaal voor ogen hebben als Kerk in Actie. Partners in het

Zuiden en in Nederland, om samen aan onze gemeenschappelijke diaconale en zendingsidealen te werken. De partners hebben een christelijke of kerkelijke identiteit. Kerk in Actie weet zeker dat hun werk gedragen wordt door de bevolking ter plekke, bijdraagt aan de lokale economie én duurzaam is. Zij werken voor de meest kwetsbaren in de samenleving. Deze partnerorganisaties zijn dus de directe partners van onze gemeenten, dezelfde partners die Kerk in Actie toelicht in collecten en campagnes, met wie protestantse gemeenten in contact kunnen komen of via extra giften kunnen ondersteunen.” Hulpvragen van particulieren Maar wat te doen met hulpaanvragen die de diaconieën krijgen van particuliere initiatieven? Evert Jan Hazeleger: “Ook daarbij biedt Kerk in Actie de helpende hand. Via ons Kerk in Actie-loket Impulsis kan een particulier initiatief zich verder ontwikkelen. Diaconieën kunnen bij dit loket bijvoorbeeld nagaan of een initiatief voldoet aan bepaalde diaconale randvoorwaarden, of het echt diaconale steun verdient. Kerk in Actie is namelijk kritisch op het werk van partnerorganisaties en kleinere initiatieven die passen bij het werk van de kerk, want daardoor waarborgen we de kwaliteit.” “Ondanks de grote terugloop in bijdragen, die Kerk in Actie zorgen baart, blijven we hoopvol voor de toekomst. Omdat Kerk in Actie gelooft dat wij samen met de plaatselijke gemeenten het verschil kunnen maken. Onze partnerorganisaties werken dagelijks aan betere omstandigheden voor de meest kwetsbaren in de wereld. Voor daklozen, een eerlijk kinderpardon in Nederland of voor rechtelozen in India. Of, in tijden van nood, zoals voor de vluchtelingen in Syrië en Zuid-Soedan. We geloven dat wij samen met de plaatselijke gemeenten het werk kunnen blijven ondersteunen zolang wij kritisch blijven en het werk van Kerk in Actie in de plaatselijke gemeenten blijven communiceren. Zo raken ook de gemeenteleden (nog) meer betrokken bij het werk dat de kerk namens hen verricht. Op deze manier vormen we samen de kerk in actie: een beweging van mensen die deelt wat zij ontvangen heeft in talenten, gebed en gaven voor onze naasten.” Schakel ons in! “Het is goed dat diaconieën zich breed inzetten”, zegt Evert Jan Hazeleger. “Om daaraan bij te dragen ondersteunt Kerk in Actie plaatselijke gemeenten met deskundigheid en advies. We willen met Zwo-vrijwilligers en

Hulp voor vluchtelingen in Zuid-Soedan verloopt via de partnerorganisatie van Kerk in Actie.

diakenen in gesprek over de manier waarop de diaconale en missionaire rol ingevuld kan worden: in de eigen plaats, regionaal, landelijk en wereldwijd. Kerk in Actie wil gemeenten helpen om diaconaal beleid op te zetten, zodat er meer middelen kunnen worden geworven, met als resultaat dat er ook meer gedaan kan worden. Ook over het maken van beleid rond het eventueel diaconaal vermogen, kan Kerk in Actie adviseren. Maak daar gebruik van, is mijn tip aan diakenen en Zwo-vrijwilligers. Schakel ons in bij uw diaconale werk!” Tekst: Henk van IJken en Renate Barendregt, Kerk in Actie Foto’s: Paul Jeffrey/ACT Alliance, VluchtelingenWerk

Laat u inspireren: - Op de nieuwe website van Kerk in Actie staan voorbeelden van het werk van onze partnerorganisaties. - De collecten en de campagnes bieden u de gelegenheid om dit werk te delen met uw gemeenteleden. - Bezoek de Landelijke Diaconale Dag op 22 november 2014 om ideeën uit te wisselen en op te doen. - Voor de jonge gemeenteleden is het inspirerend om deel te nemen aan één van de jongerenreizen (www.togetthere.nl). - Stel uw vraag! Welke vraag u ook heeft, de Servicedesk van Kerk in Actie staat voor u klaar via [email protected].


21

Berichten

BERICHTEN

Diaken Miljenko Braam uit Leeuwarden-Huizum schreef de redactie over het gebruik van een handkar om de voedselbank in Leeuwarden blijvend aandacht te geven: “In Leeuwarden is het verschil tussen armere en rijkere wijken groot. In de armere wijken groeit het aantal mensen dat niet elke dag een warme maaltijd op tafel heeft. De diaconie heeft een oude handkar opgeknapt en in kerkgebouw De Oase neergezet, waarop ‘Voedselbank’ staat. Kerkleden kunnen hun pakketten voor de voedselbank op de kar achterlaten. De diaconie wil op deze manier armoede zichtbaar maken en blijvend aandacht vragen voor de 450 gezinnen die tweewekelijks bij de Leeuwarder voedselbank aankloppen voor ondersteuning. We hebben vanuit de wijken verschillende positieve reacties gekregen. Mensen waarderen de aandacht voor armoede dichtbij. Misschien is het een idee om dit in uw gemeente zo te doen?”

Studiedag mensenrechten Kerk in Actie nodigt diakenen uit op een studiemiddag over de betekenis van mensenrechten voor de diaconale opdracht van de kerk. Diaconieën, kerkleden en vele vrijwilligers schieten nu de mens in nood te hulp, ze helpen waar geen helper is. Daardoor kan een situatie ontstaan waarin de staat haar verplichtingen afwentelt op de samenleving. Daarom is het van belang om daar als diakenen goed op te letten. Als door nieuw lokaal beleid een situatie ontstaat waarin je als diaken of vrijwilliger denkt ‘Dit is geen leefbare, menswaardige situatie meer’, dan heb je grote kans dat de mensenrechten in het gedrang zijn gekomen. Maar hoe

22


weet je dit nu zeker, en wat kun je doen? Op die vragen wil deze dag enkele antwoorden geven. Medewerking verlenen prof. dr. Hirsch Ballin, hoogleraar Rechtsgeleerdheid Amsterdam en Tilburg, ds. Ranfar Kouwijzer, pastor bij Stem in de Stad Haarlem, mr. Addie Stehouwer, substituut van de Nationale Ombudsman. Datum: 17 juni 2014 vanaf 13.00 uur, landelijk dienstencentrum van de Protestantse Kerk Nederland in Utrecht. De bijeenkomst is gratis. Meldt u aan via www.pkn.nl/pcte > Cursussen en studiedagen > Studiedagen > Diakenen staan er niet alleen voor.

SchuldHulpMaatje Nederland presenteert de nieuwe website www.eerstehulpbijschulden.nl. Deze website is bedoeld voor mensen die in hun eigen omgeving signaleren dat er mensen zijn met schulden. De website helpt hen om dit aan te kaarten en om, samen met degene die schulden heeft, hulp te gaan zoeken. Daarnaast geeft de website praktische informatie over de manier waarop je iemand het beste hulp kunt geven, ook op lange termijn. Een website om anderen attent op te maken, maar ook om als diaken zelf wijzer van te worden!

SchuldHulpMaatje werkt als kerkelijk initiatief met getrainde vrijwilligers. Deze schuldhulpmaatjes schieten te hulp en bieden begeleiding aan mensen met schulden, maar leren hen bovenal hoe zij in de toekomst hun financiële situatie gezond kunnen houden.

Micha Cursus grondig herzien De Micha Cursus is een cursus om gemeenteleden diaconaal bewust te maken. In de afgelopen jaren volgden zo’n zesduizend cursisten de Micha Cursus over ‘goed en recht doen’. Waarbij ze nadachten over het verduurzamen van hun kerk, eigen huishouden en meewerkten in talloze diaconale projecten dichtbij en ver weg. Diakenen zijn soms cursusleider, maar ze kunnen dat ook uitbesteden aan anderen in de gemeente.

Meer weten over het nieuwe Roosevelthuis? Wij komen graag langs! In maart 2016 opent het nieuwe diaconale vakantiecentrum Roosevelthuis de deuren. Een plek waar chronisch zieken, ouderen, mantelzorgers, mensen die eenzaam zijn van een vakantie kunnen genieten. Het huidige F.D. Roosevelthuis is volledig verouderd en aan vernieuwing toe. Daarom heeft de Protestantse Kerk in Nederland besloten het F.D. Roosevelthuis en het conferentiecentrum Hydepark op het landgoed Hydepark te vervangen. Inmiddels is het definitieve ontwerp klaar. In het najaar gaat de bouw beginnen. De Protestantse Kerk wil de inrichting

Inmiddels is de Micha Cursus grondig herzien door de makers (waaronder Kerk in Actie) en is elke cursusavond voorzien van een prikkelend filmpje van een moderne Michaprofeet. Verder zijn onderwerpen als voeding, natuur en geld & geloof op praktische wijze uitgewerkt in een nieuw werkboekje.

van het nieuwe diaconale vakantiehuis met zoveel mogelijk diaconieën mogelijk maken. Een projectteam, onder leiding van oud-synodevoorzitter ds. Gerrit de Fijter, is beschikbaar om diaconieën meer over dit project te vertellen. Het nieuwe gebouw wordt een ‘huis voor de kerk’. Doet uw diaconie mee? Er komt graag iemand van het projectteam bij de diaconie van uw gemeente langs. Neem daarvoor contact op met ds. Gerrit de Fijter ([email protected]) of lees meer op: www.pkn.nl/roosevelthuis. Daar zijn ook afbeeldingen te vinden van hoe het gebouw er uit gaat zien.

Omdat onderwerpen rondom onrecht, armoede en schepping altijd veel (lastige) vragen oproepen, organiseren de makers speciale instructieavonden voor toekomstige cursusleiders. Op donderdagavond 19 juni is de eerste instructie gepland op de Zuidas in Amsterdam. Aanmelden daarvoor kan via [email protected]. Meer informatie, ook over cursusdata in juli, september en oktober is te vinden op www.michacursus.nl.

Nieuwe website Kerk in Actie De website van Kerk in Actie is vernieuwd en helemaal geschikt voor het gebruik op mobieltjes en tablets (zoals de iPad). De nieuwe website biedt door middel van de knop ‘Diakenen’ op de homepage direct informatie over het diaconaat. Kerk in Actie heeft de website eenvoudiger gemaakt met minder webpagina’s om alles beter vindbaar te maken. Neem een kijkje op de nieuwe website: www.kerkinactie.nl. De projecten staan centraal op de

nieuwe website en zijn voorzien van mooie foto’s. Zwo-groepen en zendings commissies kunnen goed terecht bij www.kerkinactie.nl/zwo (Kom in actie!). We hopen dat alle bezoekers snel hun weg weer kunnen vinden op de nieuwe site. Lees meer op www.kerkinactie.nl/nieuwewebsite. Vragen of opmerkingen kunt u doorgeven aan: [email protected].

iPad

Blikvanger voor voedselbank

Website Eerste Hulp Bij Schulden


23

Tekens van hoop Kijk vooral naar de tekens van hoop en de signalen van vertrouwen. Volg de weg van de gerechtigheid, en een spoor van liefde zal de aarde opnieuw bewoonbaar maken. Morgen kun je beginnen. De Bron van leven stroomt altijd door. Jurjen Beumer Uit: Medemens 3, te bestellen à € 4 bij [email protected]. Foto: Sabine Joosten/HH

VAKBLAD VOOR DIAKENEN. nummer 3 juni Meer arme kinderen. Diaconie Arnhem speelt in op nieuwe zorg

Recommend Documents