Uw overzichtstabellen voor milieubeheer

Uw overzichtstabellen voor milieubeheer Indicatoren voor milieuprestaties Middelen voor beheer en communicatie

Een vernieuwend onderzoek-actie project

Inhoud Het onderzoek-actie project

p. 3

De context : de marktevolutie en beleidsystemen

p. 4

De overzichtstabellen voor het milieubeleid

p. 9

De indicatoren voor milieuprestaties, het 6-stappenplan in de praktijk

p.12

Deze brochure helpt u : • bij het begrijpen van de noodzaak van de indicatoren voor milieuprestaties • bij het opstellen van een boordtabel voor milieuzorg • bij het systematisch invoeren van een milieuzorgsysteem

Tekeningen : Jean-Rodolphe Dussart Ontwerp : Ruelle & Co Verantwoordelijk uitgever : Heinz Werner Engel - Van Elewyckstraat 35 - 1050 Brussel - tel. : +32 2 644 96 69

Overzichtstabellen voor milieubeleid Instrumenten voor milieubeheer en informatie

De transformatie van de economie, ten gevolge van de voortschrijdende informatietechnologie en het globaliseren van de markten, hebben een grote invloed op het milieubeleid. Het handelsverkeer tussen bedrijven wordt meer en meer gestandaardiseerd en het gebruik van milieuzorgsystemen zoals EMAS en ISO 14001 heeft ook betrekking op nieuwe sectoren, zoals dienstverlenende bedrijven, micro-ondernemingen en openbare instellingen. Om niet achter te blijven bij deze evolutie, is het noodzakelijk simpeler en adequater instrumenten voor uw managementsysteem te ontwikkelen.

Welke sectoren kunnen deelnemen ?

In dit verband hebben de Federale Diensten voor Wetenschappelijke, Technische en Culturele Aangelegenheden van de minister van Wetenschapsbeleid (DWTC), geïnvesteerd in een onderzoek-actie project over een periode van 2 jaar. Dit omvat 2 grondgedachten voor het gebruik van overzichtstabellen voor milieuprestaties : • als milieubeleidsinstrument • als een compact milieuzorg-informatiemiddel

Deelnemende bedrijven en organisaties dienen :

Het project mikt op de dienstverlenende sector, met inbegrip van micro-ondernemingen en openbare instanties. Dienstverlenende bedrijven KMO’s Micro-ondernemingen Openbare sector

Collectieve keukens Distributie (supermarkten) Banken Textiel (productie) Injectie van kunststoffen Mechanische werkplaatsen Garages Gemeentelijke diensten Openbare instanties Culturele ondernemingen (theater, opera, evenementen) Milieuorganisaties

•zich in te zetten voor een systematisch invoeren van een milieubeleid •de specifieke indicatoren voor milieuprestaties te analyseren en te benoemen voor hun organisatie •de overzichtstabellen voor het milieubeleid in te voeren en deze nauwlettend op te volgen •zich te verzekeren van het verzamelen van significante gegevens •de resultaten op een heldere wijze bekend te maken •het project bij het personeel te ondersteunen

Het onderzoek-actie project Dit, door de DWTC gefinancierde, project maakt het aangesloten bedrijven mogelijk gebruik te maken van de diensten van milieuraadgevers bij het invoeren van overzichtstabellen voor milieuzorg. Het project ondersteunt : • het analyseren van milieu-indicatoren • het verwerken van verschillende sectoriële indicatoren • het vergelijken van indicatoren d.w.z. benchmarking • het zo adequaat mogelijk omgaan met de milieu-informatie

Financiering en ondersteunende maatregelen

Gedurende het gehele project zal het uitwisselen van informatie gestimuleerd en georganiseerd worden d.m.v. conferenties en een Internetplatform. Het technische team zal een verbinding leggen tussen overeenkomstige activiteiten op Europees niveau.

Technische ondersteuning

Deelname aan het project is volkomen gratis voor geselecterde bedrijven en organisaties. Elke deelnemende organisatie of onderneming aan het project heeft het recht op een ondersteuning van een milieuraadgeving en wel één dag per maand gedurende de periode van de invoering van de overzichtstabellen voor milieuzorg en de opvolging hiervan.

Het Instituut Eco-Conseil en de Belgische Vereniging voor Milieuraadgevers (BVM) verzekeren de follow-up in het bedrijf, organiseren conferenties, onderhouden een website op Internet en leveren hun technische know-how. Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) verzekert het uitwisselen van informatie tussen de aan het project delnemende bedrijven.

3

De context De marktevolutie en beleidsinstrumenten

4

Naar een geïntegreerd milieubeleid De integratie van milieubescherming in het dagelijks beheer van een organisatie kan verschillende gezichten hebben. Ofwel neemt deze de vorm aan van complexe zorgsystemen zoals ISO 14001 of EMAS, ofwel kan gekozen worden voor een informelere aanpak met specifieke en toegespitste acties. Tegelijkertijd wordt dit dikwijls geïntegreerd met anderen soorten managementsystemen, zoals kwaliteit, veiligheid en gezondheid. Maar bij de aanvang van de 21e eeuw blijft een systematisch ingevoerd milieuzorgsysteem alles welbeschouwd toch voorbehouden aan bedrijven en actoren in de industriële sector. Bovendien zal het begrip milieubeheer snel leiden tot de term " duurzame ontwikkeling ", wat een complexe aanpak vereist op sociaal, economisch, milieutechnisch en zelfs ethisch vlak. Alle economisch betrokkenen worden, zonder uitzondering, voortaan uitgenodigd concrete maatregelen te nemen en adequate strategieën te ontwikkelen. Zodoende is het noodzakelijk dat openbare instanties, de dienstverlenende sector, alsmede microondernemingen zich vanaf nu aansluiten bij deze tendens, met alle mogelijke inzet op het gebied van beleidsvorming.

Een voortdurend in beweging zijnde wereld Drie belangrijke factoren beïnvloeden deze beweging : het milieubeleid van multinationals, Internet en de informatietechnologie, alsmede de horizontale integratie van milieupolitieke maatregelen door overheidsinstanties. 1. De groeiende tendens van de multinationale industrieën ten voordele van onderaannemers en het bevoorraden van de wereldmarkt, wordt vereenvoudigd door de evolutie van de informatie-technologie. De beheerswijze van multinationals en het Internetgebruik, leiden tot een grotere en effectievere controle en overal tot een grotere druk op het verbeteren van de kwaliteit van producten en diensten in de keten van toeleveranciers. Dit impliceert dat KMO’s wereldwijd in staat moeten zijn om precieze en juiste informatie te verstrekken betreffende hun prestaties, met name op milieugebied, en dit op een zo’n kort mogelijke termijn. 2. Vandaag de dag zorgt Internet op alle continenten voor een onderlinge bedrijfscompetitie en beschermde ruimte- en marktbegrippen zijn voortdurend aan schommelingen onderhevig. 3. De horizontale integratie van het begrip " duurzame ontwikkeling " bij regionale besturen, vertaalt zich in algemene "groen inkopen" programma’s. Daarenboven oefent de publieke opinie een grote druk uit op de traditionele leveranciers. Het gebruik van milieumiddelen zoals EMAS of het Eco-label in de openbare sector, zal deze tendens nog vergroten. Dit zal hoe dan ook een grote invloed hebben op de micro-ondernemingen (minder dan 10 werknemers).

Beleidsnormen gaan iedereen aan De meest geëigende weg voor KMO’s en aannemers van werk en leveranciers, zal kunnen bestaan uit het invoeren van ISO 14001 of EMAS. Maar beide zijn door hun uitgebreide standaardeisen en geldende Europese richtlijnen niet aan te bevelen voor micro-ondernemingen. Om verschillende redenen weigeren de normalisatie- en Europese instanties echter een lichtere en aangepaste versie voor kleine ondernemingen te ontwikkelen. Zowel grote multinationals als zeer kleine productieondernemingen met slechts 5 werknemers, worden geacht zich te onderwerpen aan dezelfde evaluatiecriteria, procedures, papierberg en eisen van overheidsinstanties en marktkrachten.

toekomstig logo EMAS 2000

Men vraagt om simpele en hanteerbare instrumenten Waarom zouden micro-ondernemingen en aanverwante bedrijven investeren in een omvangrijk en ingewikkeld milieubeleid, wanneer beknopte managementvoorzieningen voor hen toereikend genoeg zijn ? Het belangrijkste is tenslotte het resultaat: het verbeteren van de milieuprestaties. Sommige indicatoren voor milieuprestaties kunnen gebruikt worden om de significante aspecten te behandelen, te beheren en te communiceren en geven voldoende blijk van een goede milieuhuis-houding. De internationale norm ISO 14031 (evaluatie van milieuprestaties) en het trapsgewijs systeem (zoals de eco-kaarten, het Ierse 5-stappen programma of het Regionale Belgische Ecolabel en Charter voor het Brusselse ecodynamische bedrijf met 3 sterren), gaan in deze richting. De achterliggende filosofie van deze programma’s is het simpel en adequaat beantwoorden aan de eisen van alle betrokken partijen. Voldoende toereikend ook om serieus te worden genomen door overheidsinstanties, inkopers, multinationals en milieugroeperingen. De instrumenten en milieubeleidssystemen moeten voor allen adequate informatie leveren en gemakkelijk hanteerbaar en opbouwend zijn. Milieuinformatie is dus nog een sleutelelement. Vandaag de dag is er een enorme toevloed aan informatie beschikbaar op de Europese markt op het gebied van milieuprestaties in bedrijven, maar niemand is echter tevreden. Meer dan 3000 milieurapporten zijn in verschillende talen beschikbaar, zonder dan nog te spreken over de overdaad aan informatie via Internet. De toekomstige tendens zal zeker leiden naar een compactere en op maat gesneden informatie, onder de vorm van indicatoren ten behoeve van banken, overheidsinstanties, NGO’s, directies, enz.

Nu al is er een uitgebreide keuze uit de volgende milieubeheersystemen : • EMAS • ISO 14001 • ECO-Efficiency • ISO 14031 • Regionaal label en charter

EMAS : milieubeheer en -auditsysteem Op 29 juni 1993 heeft de Raad de verordening (EEC) n° 1836/93 aangenomen. Deze stelt de bedrijven van de industriële sector in staat vrijwillig deel te nemen aan een milieubeheer- en auditsysteem. Deze verordening, van kracht sedert april 1995, is gekend onder de naam EMAS. De vrijwillige deelname steunt op de druk en erkenning vanwege andere bedrijven op de markt en vanwege het grote publiek. Dit marktinstrument vernieuwt het Europees milieubeleid, aangezien EMAS mikt op het aanmoedigen van bedrijven die vrijwillig deelnemen aan een verbetering van hun milieuprestaties. Eenmaal besloten deel te nemen aan EMAS, moeten de bedrijven zich aan alle EMAS-eisen onderwerpen. Dit verzekert een geloofwaardige en nauwgezette benadering van de milieuzorg. De doelstellingen van EMAS zijn het verbeteren van de milieuprestaties, het evidente bewijs van de conformiteit met milieuwet- en regelgeving, en de rapportage naar het publiek inzake de gerealiseerde inspanningen op milieuvlak. In december 2000 waren meer dan 3000 industriële sites in Europa EMAS-geregistreerd.

EMAS in het kort • Vrijwillig marktinstrument van de EU • Europees reglement met duidelijke voorschriften • Geldig voor Europa • Externe verificatie verplicht • Externe validatie van de Openbare Milieuverklaring verplicht • Wettelijke conformiteit vereist • Continue verbetering van de milieuprestaties vereist • Van toepassing op een industriële site • Intern milieuzorgsysteem à la carte • Continue verbetering en preventie van milieuverontreiniging verplicht • Auditcyclus van max. 3 jaar • Uitgebreid intitieel rapport milieu-aspecten volgens vastgestelde criteria • Toegespitst op milieu-impacten • Verwijst naar de "best beschikbare technologieën" (batneec)

5

6

De internationale norm ISO 14001 voor milieuzorgsystemen

Van een schone technologie naar eco-efficiency

ISO 14001 is de norm voor milieuzorgsystemen van de Internationale Organisatie voor Standaardisatie, gepubliceerd in september 1996. Deze legt op wereldvlak de eisen vast waraan een milieuzorgsysteem moet voldoen voor zelf-declaratie en/of certificatie. ISO 14001 deelt enkele beheersprincipes met de normen van de serie ISO 9000, in het bijzonder het Plan-Do-Check-Act (PDCA) model. De norm bestaat uit 17 punten die deels een weerspiegeling zijn van het kwaliteitsbeheer, sinds 10 jaar zeer goed gekend in de industriële wereld. Onder de hoofdtitels vindt men : het beleid, de planning, de toepassing, de controle, de correctieve acties, de beoordeling door de directie, evenals het principe van continue verbetering. De norm legt geen minimum eisen op aan de milieuprestaties (uitgezonderd de verplichting in milieubeleid, om zich aan de milieuwet- en regelgeving en aan het principe van een continue verbetering te houden). In juli 2000 hadden al meer dan 8500 bedrijven in Europa een ISO 14001 certificaat verkregen.

Eco-efficiency is een concept dat de milieu en macro-economische begrippen in het dagelijks beheer van het bedrijf introduceert. Dit concept werd ontwikkeld door de WBCSD (World Business Council for Sustainable Development). Producten en diensten dienen progressief hun milieu-impacten en hun intensiviteit van grondstoffengebruik te verlagen en dit gedurende alle stadia van de levenscyclus van hun product. De indicatoren voor milieuprestaties komen voort uit dit concept.

ISO 14001 in het kort • Internationale norm inzake milieuzorg • Internationaal erkend • Facultatieve externe certificatie • Milieurapportage is vrijwillig • Formeel engagement om conform te zijn met de milieuwet en -regelgeving • Cyclisch proces voor de verbetering van het milieubeheersysteem • Van toepassing op alle organisatievormen : industrie, transport, financiële sector, diensten • Normatief beheersysteem (met 17 punten ) • Systeem gericht op de preventie van milieuverontreiniging • Auditcyclus van één à drie jaar • Vrijheid om de methode van het analyseren van milieu-impacten te kiezen • Toegespitst op het zorgsysteem

Eco-efficiency is gebaseerd op 7 principes • Het verlagen van de materiële intensiteit van goederen en diensten • Het verlagen van de energetische intensiteit van goederen en diensten • Het verlagen van emissies van giftige stoffen • Het verlagen van de potentiële risico’s voor gebruiker en milieu • Het verbeteren van materiële recycleerbaarheid • Het verbeteren van ondersteunende vernieuwende hulpbronnen • Het uitbreiden van toepassing van producten en diensten

Evaluatie van de milieuprestaties (EPE)

Het label en het charter voor ecodynamische bedrijven

De norm ISO 14031 geeft op een heldere wijze richtlijnen voor de evaluatieprocedure van de milieuprestaties en informeert het milieumanagement over de productie-activiteiten en de milieu-omstandigheden waarin het bedrijf zich bevindt. Dit proces omvat tevens een open en communicatieve dialoog tussen alle belanghebbende partijen. Deze norm legt echter geen milieuprestiesniveau’s vast.

Dit label en deze charter zijn contracten op vrijwillige basis tussen de milieu-administratie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en pro-actieve bedrijven. Het bedrijf verbindt zich tot het geleidelijk invoeren van de goede praktijken inzake milieubeleid. Het BIM verbindt zich van haar kant de bedrijven een aantal ondersteunende maatregelen (opleidingen, informatie, enz.) ter beschikking te stellen en de bekomen resultaten aan het publiek bekend te maken. Het systeem is soepel en toegankelijk voor alle soorten bedrijven. Daarom zijn er 3 niveaus van keurmerken die overeenkomen met een toenemende graad van milieuzorg.

ISO 14031 maakt gebruik van 3 soorten indicatoren Indicatoren voor beheersprestaties (MBI) : bijvoorbeeld • aantal uren uitgetrokken voor milieuopleiding personeel • % bereikte milieudoelstellingen Indicatoren voor productie gerelateerde prestaties (OPI) bijvoorbeeld • kilo toxisch afval per eenheid van productie • verbruikte kWh per eenheid van productie Indicatoren voor de toestand van het milieu (ECI) • mg zware metalen/m3 oppervlaktewater • ppm VOS in omgevingslucht

Enkele milieucriteria van het label en het charter voor ecodynamische bedrijven • Het sensibiliseren van het personeel voor de milieupraktijken • een efficiënt beheer van energie, grond- en hulpstoffen en water ; van afvalproductie, mobiliteit en vervuilende emissies in water, lucht en bodem • het benoemen door het bedrijf van een milieuverantwoordelijke

7

8 Indicatoren voor milieuprestaties zijn noodzakelijk voor

EMAS : • opmeten van milieuprestaties • informatie voor het opstellen van de milieuverklaring ISO 14001 : • opmeten van de invoering van een milieuzorgsysteem • opmeten van een continue verbetering Regionale Eco-labels : • compacte vorm van de evaluatie van de milieuprestaties van het bedrijf Het eco-efficiency concept : • overzicht en vaststelling van het gebruik van middelen en creatie van meerwaarden De overzichtstabellen voor milieubeheer • eenvoudig en berekend beheer van milieuprestaties

De indicatoren voor milieuprestaties

Lucht Afval Electriciteit Stookolie, olie Gas Water en afvalwater Geurhinder Geluidsoverlast Klachten Opleiding Transport Milieukosten

De overzichtstabellen voor milieubeheer

De overzichtstabellen voor milieubeheer worden gebruikt om op een simpele en concrete manier de goede milieupraktijken van het bedrijf in kaart te brengen en dit onder de vorm van milieu-indicatoren. Deze tonen op een duidelijke en zichtbare manier de continue verbetering van de milieuprestaties van een of andere segment van de organi-

Indicatoren voor productie gerelateerde prestaties • lverbruikte energie (kWh) en natuurlijke bronnen (m3 water) • gebruik van grondstoffen en aanverwante producten (kg of liter)

satie. Dit concept is met andere woorden een realistisch overzicht van het beheer en de communicatie van de onderneming. De overzichtstabellen voor het milieu omvatten een groot aantal indicatoren :

Indicatoren voor beheersprestaties indicatoren voor milieuprestaties (opleiding van personeel)

Indicatoren voor de toestand van het milieu

• productie van vast en vloeibaar afval (kg of liter)

Economische indicatoren

• uitstoten van toxische stoffen in de lucht (ppm)

economische aan het milieu gerelateerde ratio’s (energiekosten)

indicatoren voor het vaststellen van de locale en algemene milieutoestand (luchtkwaliteit)

9

10

Uw overzichtstabellen voor milieubeheer

Als beheersinstrument De indicatoren voor milieuprestaties laten toe op een simpeler, concreter en zichtbaarder manier, de continue verbetering van de milieuprestaties van een organisatie te beoordelen. Ze kunnen zeer nuttig zijn voor het sensibiliseren, opleiden, plannen en controleren op het vlak van milieuzorg. De indicatoren kunnen op boekhouding praktijken gebaseerd zijn, vermijden hoge kosten en hebben aldus een gunstige invloed op de financiële kant van het bedrijf. De indicatoren kunnen gebruikt worden in het kader van een genormaliseerd milieuzorgsysteem, maar ook als zelfstandig instrument (overzichtstabellen). Ze hebben reeds hun doeltreffendheid bewezen, met name bij : • het opvolgen van het vergroten van de eco-efficiency in het bedrijf • het tonen van het niveau van goede milieupraktijken • het berekenen van de economische voordelen bij de toepassing van FOST Plus & VAL-I-PAC • het beter beheersen van de afvalproductie • het opmeten van de concrete impacten na het aanpassen van het milieubeleid • het vastleggen van de milieuprestaties voor de EMAS-aanmelding • het verzamelen en actualiseren van specifieke milieugegevens binnen het bedrijf • het opstellen van duidelijk omschreven te behalen doelstellingen De indicatoren voor milieuprestaties verbeteren over het geheel genomen het overzicht van de milieukosten. Ze verzekeren aldus een duidelijke follow-up en evaluatie van de ingevoerde milieu-acties en de hieraan in het algemeen verbonden kostenverlaging. De behoefte aan het soort milieusysteem en de te verwerken milieu-informatie hangt natuurlijk grotendeels af van de omvang van het bedrijf of van de sector. Het aantal te gebruiken indicatoren voor milieuprestaties zal zonodig aangepast worden aan de grootte van het bedrijf : gaande van complexe systemen voor multinationals naar een simpeler en hanterbaarder vorm voor kleine ondernemingen.

Als communicatie-instrument De indicatoren voor milieuprestaties beantwoorden aan een permanente behoefte aan informatie van de betrokken partijen : • intern zoals bijvoorbeeld de productieafdeling, inkoop, marketing department, directie, moedermaatschappij, werknemers ; • extern zoals aandeelhouders, gemeentelijke instanties, NGO’s, vakbonden, controlecommissies, banken en verzekeringen, omwonenden, klanten en consumenten. Op deze wijze geven de indicatoren voor milieuprestaties een duidelijk omschreven informatie met betrekking tot de wensen van elke betrokken partij. De indicatoren laten het dagelijks beheer in cijfers zien. Ze zijn dikwijls terug te vinden in interne kwaliteitsbulletins, jaarlijkse rapporten, opleidings-documenten, overheidsverklaringen betreffende geloosd water of afval,…

Als beslissingsinstrument en continue verbetering door "benchmarking" Het begrip benchmarking is het vergelijken van de milieuprestaties van een organisatie ten opzichte van een gelijkaardige onderneming. De bedoeling van benchmarking is het verbeteren van het milieubeheer van het bedrijf door een zelfevaluatie van haar milieuprestaties in vergelijking met de beste praktijken in haar sector. Het is een noodzakelijk en veelomvattend instrument, is toepasbaar in verschillende situaties en beoogt : • het bepalen van de vooruitgang van het milieumanagementsysteem ; • het vaststellen van de milieuprestaties tussen werkplaatsen of filialen over een aantal boekjaren ; • zijn plaats te bepalen ten opzichte van de beste in zijn klasse in termen van goede milieupraktijken, hetgeen dikwijls een positieve impuls geeft aan het milieubeheer ; • om te kunnen evalueren tijdens de onafhankelijke verificaties door externe audits in het kader van ISO 14001 of EMAS. Ook kunnen de indicatoren gebruikt worden om het begrip "continue verbetering" te ondersteunen. Wanneer een kaderlid bijvoorbeeld een duidelijk omschreven doelstelling naar voren brengt in het milieubeheer, zal er vaak een gedegen onderzoek noodzakelijk zijn. Indien hij/zij dan geconfronteerd wordt met een betere praktijk, is het aan hem/haar om deze praktijk met goede argumenten te onderbouwen. Dit principe van omgekeerd bewijs ligt in het algemeen aan de basis van vernieuwingen.

Om zo milieuvriendelijk mogelijk te kunnen werken, heeft een KMO (of micro-onderneming), behoefte aan een summiere overzichtstabel (of instrumentenbord) met een minimum aan indicatoren voor milieuprestaties.

Een groot bedrijf heeft daarentegen behoefte aan een uitgebreide overzichtstabel (of instrumentenbord) voor het beheren van haar milieu-impacten en het kunnen sturen van een milieuprogramma.

De indicatoren voor milieuprestaties De praktijk in 6-stappen

12

De eerste stap is het identificeren van die aspecten en segmenten van uw activiteiten welke een milieuimpact hebben Degenen die door hun activiteiten zorgen voor een milieuimpact dienen geïdentificeerd te worden. De voor hun werk nodzakelijke indicatoren voor milieuprestaties kunnen aldus met hen worden vastgesteld. (➭)

Wie weet wat ? Sector Collectieve keukens

Textiel (productie)

Garages

De tweede stap bestaat uit het bepalen van de meest significante milieu-aspecten voor het bedrijf

Culturele organisaties

➭

Elke aangewezen betrokkene tracht zo goed mogelijk de sorten activiteiten vast te leggen die een milieu-impact hebben, zoals : • het verbruik en toepassing van stoffen en natuurlijke bronnen • hinder (luchtemissies, geluid, geur) • vast en vloeibaar afval ( ).

Gemeentelijke instanties

Betrokken partijen Zaakvoerder, inkoopverantwoordelijke, kok Productieverantwoordelijke, arbeiders, opzichter Arbeiders, patroon, hoofd werkplaats, boekhouder Milieuraadgever, dienst openbare werken, stedebouwkundige dienst, ambtenaren verantwoordelijke artistieke producties, onderaannemers (huishouddienst en keukens)

Welke activiteiten / welke impacten ? Sector Collectieve keukens Distributie Textiel

Garages

Culturele organisaties Gemeentelijke instanties

Activiteit Voedselbereiding

Uitstoot van stoffen CO2 (energie)

Koeling van voedingswaren Wassen van stoffen

gefluoriseerde gassen koelsystemen (CFK en HFK) Afvalwater (voedingszouten

Gebruik solventen voor de reiniging van mechanische onderdelen Verwarming

Emissie van vluchtige stoffen

Afvalproductie

Stikstofoxiden - stofuitval (> 10 micron) Storten van afval veroorzaakt methaanuitstoot

Effect op het milieu verhoging van het broeikaseffect aantasting van de ozonlaag verhoging (eutrofiëring) van voedingsstoffen in rivieren, meren en kuststreken schadelijk voor de gezondheid verhogen lokale lucht vervuiling verhoging van het broeikaseffect

De derde stap is het vastleggen van een oordeelkundig activiteitenoverzicht De verkregen milieugegevens hebben alleen zin als deze vergeleken kunnen worden met een soortgelijk referentiemodel. U dient zo compact en simpel mogelijk de activiteit van uw onderneming te omschrijven. (➭)

Uw activiteit in cijfers Activiteit van het bedrijf Supermarkt : passeren van klant bij kassa Garage : gerepareerde wagen Thermoplastic : kg geproduceerd plastiek Keuken : geserveerde maaltijden Textiel : m2 geproduceerde stof Omschrijving van de site Oppervlakte in m2 Aantal werknemers Volume gebouwen Aantal computerterminals Vervoermiddelen Aantal zitplaatsen (culturele organisaties)

De vierde stap bestaat eruit te wetenwie welke gegevens verzamelt en waar deze te vinden

➭

De gegevens noodzakelijk voor het samenstellen van de indicatoren, worden verzameld bij de betreffende diensten. ( )

Waar informatie te vinden ? Diensten

Verzamelde informatie

Productie

Maandelijks overzicht van productie afgewerkte producten en afval + technische data van gevaarlijke producten

Boekhouding

Overzicht hoeveelheid water-, elektriciteit-, gas-,stookolieverbruik, op basis van maandelijkse facturen

Directie

Economische gegevens

Inkoop

Soort, kosten en hoeveelheid grondstoffen en aanverwante producten

Onderaannemers

Soort en hoeveelheid gebruikte grondstoffen (onderhouds- producten, biovoeding, verpakkingen, afval, enz.)

Personeelszaken

Soort en frequentie opleiding van het personeel

Milieuafdeling

Analyses, technische onderzoeken of rapporten van lozingen vloeibare stoffen, gasuitgifte (monitoring), afvalstoffen en geluidsmetingen

13

14

De vijfde stap is het selecteren van de indicatoren voor milieuprestaties

De gegevens van verbruik en het toepassen van diverse bronnen zijn gekend. Gerelateerd aan een referentiemodel zijn de indicatoren hierop gebaseerd en maken het aldus mogelijk de milieuprestaties onderling te vergelijken.

De indicatoren «à la carte» Voorbeelden sectoriële indicatoren Distributie gr verpakking/kg verkocht product liter onderhoudsproducten/jr/m2 oppervlakte % biologische producten/totaal producten Collectieve keukens - Catering gr afval/geserveerde maaltijd kWh elektriciteit/bereide maaltijd aantal milieuopgeleide personen/totaal aantal pers. % biomaaltijden/totaal maaltijden Garages kg speciaal afval/gerepareerde wagen Aantal verfpistolen HVLP/totaal aantal verfpistolen Aantal klachten omwonenden/100 gerepareerde wagens ppm brandstoffen/m3 vloeroppervlak ecologische kosten/onderhoudsfactuur wagen Thermoplastics m3 koelwater/ton verwerkte grondstoffen kWh verbruikte elektriciteit/uur injectiemoulding gerespecteerde reglementen/totaal te respecteren reglementen kosten afvalverwijdering/totale jaarkosten Overheidsinstanties (gemeenten) volume gerecycleerd papier/volume gebruikt papier aantal aangekochte producten met milieucriteria aantal geluidszones > 70 dBa Banken kWh elektriciteit/kantooroppervlakte in m2 aantal gerecycleerde computers/totaal aantal in ongebruik geraakte computers km dienstverplaatsingen/persoon/jaar rendement van SICAV gecertificeerde ETHIBEL aantal financiële aan het milieu verbonden producten Textielfabrieken m3 productiewater/m2 geproduceerde stof m2 katoen van biologische herkomst/m2 totale stof aantal opendeurdagen/jaar mgr O2/liter water van aangrenzende rivier aantal maanden economische return op ecologische investeringen Culturele organisaties kg milieuvriendelijke verf gebruikt voor decors/kg totaal verf aantal milieusuggesties door het personeel/totaal suggesties kWh elektriciteit/aantal zitplaatsen volume gebruikte gevaarlijke stoffen/uitvoering

Te gebruiken voor afvalbeheer verpakkingen Fost + formulieren sensibilisering onderhoudspersoneel informatie burgers en klanten afvalbeheer eco-effiency informatie personeel, HR marketing beheer gezondheid en veiligheid communicatie omwonenden aantasting van vloeren boekhouding, marketing eco-efficiency eco-efficiency conformiteit wetgeving, administratief beheer optimalisatie afvalbeheer informatie personeel ecogebruik, inkooppolitiek informatie publiek sensibilisering van personeel, eco-efficiency boekhouding, recycling sensibilisering van personeel merkimago marketing eco-efficiency inkooppolitiek informatie personeel en publiek informatie regionale overheidsinstanties informatie aandeelhouders boekhouding, ecogebruik informatie personeel, HR gebruik rationele energie, eco-efficiency beheer gezondheid en veiligheid

De laatse stap is het openbaar maken aan de betrokken partijen van uw prestaties

0,3 gr vet/ liter afgevoerd water in riool

De indicatoren voor milieuprestaties beantwoorden aan een permanente informatiebehoefte van de betrokken partijen : • intern • extern (zie illustraties hieronder)

15

30% aankoop van goederen op basis van ecologische criteria

10% investeringen in schone technologieën

25% leeggoed en terugname

Wees open : maak uw milieuprestaties bekend !

10 klachten omwonenden/jaar 3 acties tot geluidsvermindering

2 kg gevaarlijke producten/ m2 opslag

De overzichtstabellen voor milieubeheer helpen u om • uw milieubeleid te beheersen • een milieusysteem te sturen • uw milieuprestaties te vergelijken met de beste praktijken op de markt • officiële documenten in te vullen • uw milieuprestaties op een duidelijke en concrete wijze bekend te maken • uw medewerkers te informeren over de evolutie van uw milieubeleid • uw kredietwaardigheid te verhogen

Indien u wilt deelnemen aan dit project, neem dan contact met ons op :

Institut Eco-Conseil Jean-Yves Marion 7, Boulevard de Merckem 5000 Namur Tel : 081 74 45 46 - Fax : 081 73 99 74 e-mail : [email protected]

vzw Belgische Vereniging voor Milieuraadgevers (BVM) Heinz-Werner Engel - Marcel van Meesche 35 van Elewyckstraat - 1050 Brussel Tel : 02 644 96 66 - Fax : 02 644 94 20 e-mail : [email protected]

Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) Dienst Leefmilieu Ravensteinstraat, 1000 Brussel Tel: 02 515 08 01 - Fax : 02 515 08 32 e-mail: [email protected]