Uw eigen zaak. Van droom tot werkelijkheid BUSINESS BANKING

Uw eigen zaak Van droom tot werkelijkheid

BUSINESS BANKING

Inhoud 3

Uw eigen zaak, van droom tot werkelijkheid

5 6 9

Doe ik het of doe ik het niet? Ik doe het, maar hoe? Hoe doe ik het goed?

11

Het businessplan

13 14 15 16 17 17

Het project en degenen die het moeten realiseren De verkenning van de economische omgeving De SWOT-analyse De strategie Het operationeel plan Tot slot … het begin

18

Het financieel plan

20 22 23 24 25

De vooropgezette resultatenrekening De balansstructuur Enkele belangrijke begrippen De prognosebalans Besluit

26

Financiële hulp en subsidies

29

De aanvraag van een businesskrediet

30 30 31 32

De voorstelling van uw project Waarom u een krediet nodig hebt De werkwijze van de bankier Conclusie: wees goed voorbereid

33

Nuttige internetadressen voor starters

34 35 36 36 37 38

Algemene informatie Financiële tegemoetkomingen* Sociale zekerheid Fiscaliteit Rechtbanken en advocaten Enkele gespecialiseerde diensten

Uw eigen zaak, van droom tot werkelijkheid Droomt u van een eigen zaak? Welnu, dromen zijn er om te verwezenlijken. Al komt er in de praktijk natuurlijk wel enig huiswerk aan te pas voor u aan de slag kunt. Of bent u misschien al enige maanden of jaren als zelfstandig ondernemer actief? Ook dan kan het nuttig zijn de zaken even op een rijtje te zetten.

3

Met deze brochure wil Dexia Bank u alvast op de goede weg helpen. Want net als bij een reis vraagt het uitbouwen van een eigen zaak of zelfstandige activiteit planning en voorbereiding. Er zijn immers een aantal vragen waarop een antwoord moet geformuleerd worden vooraleer u op weg kunt. Het is niet onze bedoeling een volledig overzicht te geven van alle administratieve en juridische formaliteiten. Daar zijn andere bronnen voor, en u vindt trouwens een heleboel nuttige adressen verder in deze brochure. Wel willen we u een lijst met de belangrijkste aandachtspunten aanbieden. Beschouw het als de checklist van een piloot die op het punt staat de motoren van zijn vliegtuig op te starten.

4

Deze brochure richt zich voornamelijk tot zelfstandigen en managers van kleine ondernemingen. De specifieke regels voor vrije beroepen worden hier niet besproken. We hopen dat dit document u zal helpen, zodat uw zaak of zelfstandige activiteit een hoge vlucht neemt.

Doe ik het of doe ik het niet? Beantwoord ik aan de basisvoorwaarden om zelfstandige te worden of een zaak te beginnen? U mag een zaak oprichten of zelfstandige worden wanneer u 18 jaar of ouder bent, niet beroofd bent geweest van uw burgerrechten, een Europese nationaliteit hebt of – zo u uit een niet-Europees land komt – in het bezit bent van een beroepskaart. Hou er ook rekening mee dat bepaalde beroepen niet verenigbaar zijn met het uitoefenen van een handelsactiviteit. Het gaat bijvoorbeeld om bedienaars van erediensten, rechters en politiemensen. Overheidsambtenaren moeten eerst de toestemming van hun hiërarchie vragen.

Ben ik me bewust van de risico’s van zelfstandig ondernemerschap? Laten we eerlijk zijn: niet alle zelfstandige activiteiten of bedrijven worden een succes. Ondernemen betekent nu eenmaal risico’s lopen. De oorzaak van het falen ligt trouwens lang niet altijd bij de ondernemer zelf. Slechte betalers of een dalende koopkracht van de klanten kunnen fataal zijn. Wie baas is van een eigen zaak, geniet uiteraard een grotere vrijheid dan een werknemer. Daarvoor moet u wel een aantal toegevingen doen. Zo hebt u geen recht op betaald verlof of vakantiegeld. Uw wettelijk pensioen is minder aantrekkelijk dan dat van werknemers en u kunt niet automatisch gaan stempelen wanneer u de zaak stopzet.

Loontrekkenden die zich als zelfstandige vestigen, kunnen achteraf – na een activiteit van minstens zes maanden en maximum 9 jaar – toch aanvaard worden als uitkeringsgerechtigden.

Betrek ik mijn echtgenoot of echtgenote niet ongewild bij mijn zaak? Een zelfstandige activiteit beginnen, kan zo zijn gevolgen hebben voor het huwelijk. Financieel gesproken toch. Er bestaat namelijk altijd een kans dat schuldeisers een beroep doen op het geheel van de bezittingen, dus die van mijnheer én die van mevrouw. Daarom is het vaak best te kiezen voor een huwelijkscontract met scheiding van goederen. Desnoods kan het huwelijkscontract in die zin veranderd worden. Hierdoor bestaat er geen gemeenschappelijk vermogen meer en kan bijgevolg geen beslag gelegd worden op de goederen van de echtgenoot of echtgenote van de zelfstandige ondernemer.

Welke activiteit wil ik uitoefenen? Hebt u wel zeker een activiteit gekozen die u echt ligt? U gaat er de volgende jaren tenslotte dagelijks mee bezig zijn.

Beschik ik over de juiste vaardigheden? Afhankelijk van de activiteit die u wilt uitoefenen, moet u bepaalde vaardigheden kunnen aantonen. Zo moet u kunnen bewijzen dat u over een basiskennis bedrijfsbeheer beschikt, in de vorm van een diploma of een aantal jaren ervaring. Voor sommige activiteiten zijn daarnaast bepaalde beroepsvaardigheden vereist.

Vanuit welke persoonlijke situatie vertrek ik? Het maakt een groot verschil of u op dit ogenblik schoolverlater, werkzoekende of loontrekkende bent. Schoolverlaters doen er bijvoorbeeld goed aan zich onmiddellijk na de studies in te schrijven als werkzoekende zodat de wettelijke wachttijd begint te lopen. Tijdens deze wachttijd kunnen zij al bepaalde activiteiten verrichten om hun vestiging als zelfstandige voor te bereiden. Uiteraard stopt de wachttijd op het ogenblik dat zij zich daadwerkelijk inschrijven als zelfstandige. Wanneer zij na enkele jaren toch zouden beslissen hun activiteit stop te zetten, moeten zij slechts de rest van de wachttijd volbrengen vooraleer aanspraak te kunnen maken op werkloosheidsuitkeringen.

TIP Ondernemen gaat ook gepaard met een goede administratie. Uit de praktijk blijkt dat een correcte en ordelijke boekhouding de kansen op slagen aanzienlijk vergroot.

Werkzoekenden kunnen de opstart van hun zaak of activiteit voorbereiden zonder hun recht op uitkeringen te verliezen.

5

Ik doe het, maar hoe? Neem ik een bestaande zaak over of begin ik van nul? Vaak zet een beginnend ondernemer de grote stap omdat hij een zaak kan overnemen. Dit heeft als voordeel dat men meteen ‘onderweg’ is en over klanten en leveranciers beschikt. Toch bestaat het risico dat men een spreekwoordelijke kat in de zak koopt. Wie onaangename verrassingen wil vermijden, gaat best zeer voorzichtig te werk. Een belangrijke vraag bij overname van een vennootschap is of enkel het handelsfonds dan wel de totale vennootschap (lees: de aandelen) worden overgenomen. In het eerste geval neemt u specifieke materiële en niet-materiële zaken over, en weet u vrij precies wat u koopt. Wanneer u de vennootschap overneemt, krijgt u niet alleen het handelsfonds en de tegoeden, maar ook alle schulden en geschillen. Een grondige doorlichting van de onderneming is dus onontbeerlijk.

Kies ik voor een zelfstandige activiteit of voor een eenmanszaak? Sinds 1 juli 2003 zijn de ondernemingsloketten actief en zijn de formaliteiten voor het opstarten van een zelfstandige activiteit of een eenmanszaak sterk vereenvoudigd. U kunt er terecht voor het inschrijven van uw activiteit in de Kruispuntbank Ondernemingen (KBO), het aanvragen van een btw-nummer en een ondernemingsnummer en andere administratieve formaliteiten. Toch blijven er nog enkele zaken die u zelf moet regelen, zoals ook blijkt uit de tabel op pagina 8: • een rekening openen bij een financiële instelling; • aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds; • aansluiten bij een ziekenfonds ...

6

Kies ik voor een vennootschap? Ook dan helpen de ondernemingsloketten u al een heel eind op weg. Aan u echter de keuze van de vennootschapsvorm: • naamloze vennootschap (nv); • besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bvba); • eenpersoons besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (ebvba); • coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (cvba); • coöperatieve vennootschap met onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid (cvoha).

Eenmanszaak

nv

bvba

ebvba

cvba

cvoha

Minimum aantal 1 personen

2

2

1

3

3

Minimum in te brengen kapitaal

geen minimumkapitaal

61 500 euro

18 550 euro

18 550 euro

18 550 euro

wettelijk geen minimumkapitaal vastgelegd

Vol te storten kapitaal

–

ten bedrage van 1/4 met een minimum van 61 500 euro

ten bedrage van 1/5 met een minimum van 6 200 euro

minimum 12 400 euro

ten bedrage van 1/4 met een minimum van 6 200 euro

geen wettelijke verplichtingen

Inbreng van kapitaal

–

in geld of in goederen

in geld of in goederen

in geld of in goederen

in geld of in goederen

geen wettelijke voorschriften

Aansprakelijkheid

onbeperkt

beperkt tot de inbreng

beperkt tot de inbreng

beperkt tot de inbreng

beperkt tot de inbreng

onbeperkt en hoofdelijk

Aandelen

geen aandelen

aan toonder * of op naam

op naam

op naam

op naam

op naam

Mogelijkheden van overdracht aandelen

–

vrij overdraagbaar volgens de statuten

volgens de statuten

volgens de statuten

volgens de statuten

Bestuur

zaakvoerder

raad van bestuur

1 of meer zaakvoerders

1 of meer zaakvoerders

1 bestuurder die al dan niet vennoot is

1 bestuurder die al dan niet vennoot is

Boekhouding

vereenvoudigde boekhouding (wanneer de omzet kleiner is dan 500 000 euro excl. BTW)

dubbele boekhouding

dubbele boekhouding

dubbele boekhouding

dubbele boekhouding

vereenvoudigde boekhouding (wanneer de omzet kleiner is dan 500 000 euro excl. BTW)

Fiscaliteit

personenbelasting vennootschapsbelasting

vennootschapsbelasting

vennootschapsbelasting

vennootschapsbelasting

vennootschapsbelasting

* zullen op termijn verdwijnen

7

Elk van deze vennootschapsvormen gaat gepaard met specifieke rechten en verplichtingen. Kijk daarom goed na welke het best bij uw persoonlijke situatie past. De bijhorende tabel zet de eigenschappen van de diverse vennootschapsvormen, en die van de eenmanszaak, alvast op een rijtje.

TIP Bij het oprichten van een eenmanszaak – en zeker een vennootschap – is het belangrijk dat u zich met de juiste mensen omringt. Uw boekhouder kan u al aardig op weg helpen. Ook een notaris, en eventueel een advocaat, kunnen nuttig zijn.

Ga ook eens te rade bij het NSZ (Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen) en bij de Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie. U vindt verwijzingen naar de websites verder in deze brochure.

Eenmanszaak

nv

bvba

ebvba

cvba

cvoha

Opmaken van een oprichtingsakte

o

x

x

x

x

x

Opmaken van een financieel plan

o

x

x

x

x

o

Openen rekening bij financiële instelling

x

x

x

x

x

x

Aanvragen attest basiskennis bedrijfsbeheer

x

x

x

x

x

x

Aanvragen ondernemingsnummer en inschrijving als handelsonderneming*

x

x

x

x

x

x

Inschrijven bij de btw

x

x

x

x

x

x

Aansluiten bij een ziekenfonds

x

x

x

x

x

x

Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds

x

x

x

x

x

x

Neerleggen statuten bij de griffie van de rechtbank van Koophandel **

o

x

x

x

x

x

Neerleggen verleden akte bij de FOD Financiën − Administratie van het kadaster, Registratie en Domeinen**

o

x

x

x

x

x

Aandelen op naam inschrijven in een aandelenregister dat op de zetel van de vennootschap wordt bijgehouden

o

x

x

x

x

x

* De ondernemingsloketten die u een ondernemingsnummer toekennen, helpen u vaak ook bij het vervullen van andere formaliteiten, zoals het aanvragen van een btw-nummer of het aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. Informeer u bij het ondernemingsloket van uw keuze. ** In de praktijk gebeurt dit vaak door de notaris.

8

Hoe doe ik het goed? Heb ik een marktonderzoek gedaan? Nadat u beslist hebt in welke sector of markt u actief wilt zijn, dient u deze markt eerst grondig te bestuderen. Dit zijn enkele van de vragen waarop u een antwoord moet vinden: • Zit het publiek wel te wachten op mijn product of dienst? • Wie zijn mijn concurrenten? • Waar zijn ze gevestigd?

Hoe overtuig ik de klanten van mijn kwaliteiten en van die van mijn product? Tenzij u net die ene uitvinding gedaan hebt waar heel de wereld op zit te wachten, zult u uw klanten zelf moeten winnen. Dat kan met behulp van een communicatie- en marketingplan (zie in dit verband ook het punt ‘De strategie’ in het hoofdstuk ‘Het Businessplan’ op pag. 16).

• Is er nog plaats voor mij op de markt? • Zo ja, hoeveel potentiële klanten heb ik, en zijn dat er genoeg om mijn zaak leefbaar te houden?

Heb ik een goede bedrijfslocatie gekozen? Natuurlijk vestigt u zich niet naast uw rechtstreekse concurrent, maar wat is dan wel de juiste locatie? Kiest u trouwens voor thuiswerken of geeft u de voorkeur aan een apart kantoor? Alles hangt uiteraard af van de aard van uw activiteit. De belangrijkste boodschap is dat vele activiteiten niet overal kunnen uitgevoerd worden. Informeer u in geval van twijfel bij de specialisten op het vlak van ruimtelijke ordening en milieuwetgeving. Voor vragen over vergunningen kunt in de eerste plaats bij uw gemeente terecht. In deze brochure vindt u een aantal nuttige adressen met betrekking tot ruimtelijke ordening en milieu.

Uiteraard kunt u ook hiervoor gespecialiseerde bureaus inhuren die al uw zorgen uit handen nemen, maar als beginner komt u al een heel eind met: • een gepaste niet te vergezochte naam en een herkenbaar logo voor uw bedrijf. Ga zeker na of de naam niet al bestaat en of hij niet beschermd is bij een merkenbureau; • een website; • een informatiebrochure.

Kan ik het alleen aan, of werk ik met personeel? Personeelsleden en collega’s kunnen een zegen zijn, maar zij brengen ook verplichtingen met zich mee. In het kadertje hiernaast vindt u hiervan een overzicht.

9

Enkele belangrijke verplichtingen bij de aanwerving van personeel Wanneer u een of meer mensen in dienst neemt, moet u onder meer: • de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) daarvan op de hoogte brengen. De RSZ kent u dan een inschrijvingsnummer toe; • als werkgever aansluiten bij een Kinderbijslagfonds; • aansluiten bij het vakantiefonds dat bevoegd is voor uw vakgebied, wanneer u arbeiders in dienst neemt; • een interne Dienst voor Preventie en Bescherming oprichten of zich aansluiten bij een externe Dienst voor Preventie en Bescherming; • een verzekeringspolis tegen arbeidsongevallen afsluiten. Daarnaast bent u verantwoordelijk voor correcte lonen en moet u ervoor zorgen dat een arbeidsreglement wordt opgesteld waarbij het arbeidsrecht wordt nageleefd. Het is dus een complexe materie, die bovendien voortdurend evolueert. Hoewel dit geen wettelijke verplichting is, raden wij u daarom aan om u aan te sluiten bij een erkend sociaal secretariaat dat u zal ontlasten van tal van administratieve verplichtingen. Meer gegevens vindt u in het hoofdstuk Nuttige internetadressen voor starters van pagina 33 tot 38.

10

Ben ik voldoende geïnformeerd en heb ik mezelf omringd met de juiste mensen? Het antwoord op de meeste van de gestelde vragen vergt onderzoek en opzoekingswerk. Dat betekent niet dat u alles op eigen houtje moet doen. U hoeft evenmin het warm water opnieuw uit te vinden. Veel van de materies die op de vorige pagina’s werden behandeld, zijn het werkterrein van specialisten. Daarom vindt u verder in deze brochure een aantal nuttige adressen van instellingen en organisaties die u met raad en daad kunnen bijstaan. Vergeet tenslotte niet dat een zaak het meest floreert ‘with a little help from your friends’. En uw vrienden, dat zijn in dit geval een goede boekhouder en – niet te vergeten – uw vertrouwensbankier.

Het businessplan Het businessplan stippelt onder meer de weg uit die de onderneming wil gaan, het definieert de doelen en het bepaalt de strategie waarmee die kunnen bereikt worden.

11

Een businessplan of zakenplan is dus niet zomaar een denkoefening. Wanneer het goed wordt voorbereid, is het een doeltreffend beheersinstrument dat u op verschillende manieren van pas zal

Wat hierna volgt, is opnieuw een checklist. Er bestaat trouwens niet zoiets als een ‘standaard’ businessplan. Sommige zijn beknopt, andere beslaan tientallen pagina’s. Het model dat we u hier aan-

komen:

bieden, omvat alvast een heleboel analyse-elementen en basisvragen waarop u een antwoord moet geven voor u de motoren start.

• wanneer u belangrijke beslissingen moet nemen, zult u op die cruciale ogenblikken niet hoeven te improviseren. Het zakenplan zal u steeds helpen de situatie onder controle te houden; • het is het aangewezen instrument om externe gesprekspartners, zoals de bank of een instantie die subsidies verleent, ervan te overtuigen dat uw project haalbaar en realistisch is; • het vormt een onmisbare aanvulling op het cijfermatige, financiële plan dat verder in deze brochure wordt voorgesteld.

Ook hier is het belangrijk te weten dat u er niet alleen voor staat. Vrienden en familieleden kunnen u bijstaan door de rol van ‘advocaat van de duivel’ te spelen en u kritische vragen te stellen. Ook uw boekhouder kan u daarbij helpen. En in het hoofdstuk Nuttige internetadressen voor starters van pagina 38 tot 45 vindt u een aantal websites die u al een heel eind op weg helpen.

TIP Hou in gedachten dat een businessplan geen definitieve tekst is. Het is een referentiedocument dat dient om de evolutie van uw zaak te evalueren. Op basis daarvan kan het plan dan worden bijgestuurd. Berg het dus niet te ver op zodra u daadwerkelijk met uw zaak van start bent gegaan. U zult het nog nodig hebben!

12

Het project en degenen die het moeten realiseren De omschrijving van het project

De promotoren van het project

• Hoe omschrijf ik mijn project?

Een onderneming of eenmanszaak is maar zo sterk als de mensen die erachter schuilgaan. Meer dan ooit geldt hier het gezegde ‘de juiste persoon op de juiste plaats’. Daarom is het heel belangrijk dat u de drijvende krachten achter uw project aan een grondige analyse onderwerpt.

• Wat zijn de doelstellingen van mijn project? • Wat is mijn motivatie? • Welke naam geef ik mijn zelfstandige activiteit? • Waar zal ze gevestigd zijn? • Wat is de startdatum? • Welke juridische vorm kies ik?

• Wie zijn de promotoren van het project? • Wat zal hun functie zijn binnen de zaak? • Over welke diploma’s en getuigschriften beschikken ze? • Over welke beroepservaring beschikken ze?

Het actieterrein van het eenmansbedrijf of de onderneming In dit verband is het belangrijk dat de producten en de markt niet van elkaar worden losgekoppeld. Elk product moet zich richten tot een specifieke markt. Het zou verkeerd zijn te redeneren dat een goed product automatisch zijn weg zal vinden naar de juiste klanten.

• Zijn ze daarmee voldoende gekwalificeerd voor hun taken? • Hoe zullen de oprichters vertegenwoordigd zijn als aandeelhouders van de onderneming?

• Wat houdt de activiteit precies in? • Welke producten en/of diensten biedt de zaak aan? • Op welke markt zal ze actief zijn? • Welke klanten wil ik bereiken?

13

De verkenning van de economische omgeving Zodra u de vorige vragen beantwoord hebt, kunt u het beeld verfijnen door de ruimere economische omgeving waarin u zult werken, onder de loep te nemen.

Mijn zaak en de buitenwereld 1. Enkele basiscijfers

spreekwoord dat zegt: ‘ken je vijand alsof het je beste vriend is’. Stel u daarom de volgende vragen:

• Welke omvang zal mijn zaak bij de start hebben?

• Wie zijn mijn concurrenten?

• Op welke omzet mik ik?

• Waar zijn ze gevestigd?

• Wat zijn de groeivooruitzichten op korte, middellange en lange

• Hoe groot is hun omzet?

termijn?

• Welk marktaandeel hebben ze? • Waarin onderscheiden hun producten en/of diensten zich van de

2. Productie en distributie • Hoe produceer ik? • Wie zijn daarbij mijn partners? • Hoe en bij wie bevoorraad ik mij?

mijne? • Welke prijzenpolitiek hanteren ze? • Hoe voeren ze promotie? • Wat zijn hun sterke en hun zwakke punten? (zie in dit verband ook de SWOT-analyse op de volgende pagina)

• Hoe krijg ik mijn dienst en/of product tot bij de klant? • Welke prijzenpolitiek hanteer ik daarbij?

De analyse van de potentiële klanten 3. De ruimere economische en sociale context

• Wie zijn mijn klanten?

U moet verder kijken dan uw winkelruimte of kantoor. Het welsla-

• Kan ik die klanten opdelen in verschillende groepen, die een

gen van uw zaak wordt immers ook bepaald door externe factoren:

aparte benadering vergen?

maatschappelijke, socio-economische, technologische of culturele.

• Waar bevinden ze zich?

Ook financiële en juridische ontwikkelingen volgt u best op de voet.

• Hoe is hun koopgedrag? • Waarom zouden ze mijn product en/of dienst kopen? • Hoe groot is hun koopkracht?

De analyse van de concurrentie

• Hoeveel klanten per dag verwacht ik?

U mag zich heel gelukkig prijzen wanneer u de enige op de markt

• Welk gemiddeld bedrag per dag zullen de klanten spenderen?

bent die een specifieke dienst of product aanbiedt. De kans is veel

• Hoe groot is de omzet per klant die ik nastreef?

groter dat u te maken krijgt met een of meer concurrenten. Er is een

• Is mijn potentiële markt groot genoeg?

14

De SWOT-analyse Voor we een strategie kunnen ontwikkelen, moeten we eerst weten wat we waard zijn. We moeten met andere woorden onze sterke en onze zwakke kanten tegen elkaar afmeten. In vakjargon heet dit een SWOT-analyse. SWOT staat voor ‘Strenghts, Weaknesses, Opportunities, Threats’.

Sterke punten kunnen een goed imago, trouwe klanten of een grote inzet van de medewerkers zijn. Zwaktes kunnen bijvoorbeeld te maken hebben met een te kleine winstmarge op de producten. De ontwikkeling van nieuwe producten of het opstarten van een tweede vestiging kunnen een kans vormen, terwijl slechte resultaten of een daling van de koopkracht van de klanten een bedreiging zijn.

4. Kansen gecreëerd door de economische en maatschappelijke context • Zijn er maatschappelijke ontwikkelingen die in het voordeel spelen van mijn zaak? • Zijn er economische ontwikkelingen die mijn zaak extra kansen bieden?

Kortom, de antwoorden op de hiernavolgende vragen zijn anders voor elke onderneming of activiteit.

De bedreigingen 1. Bedreigingen vanuit de markt

De sterke punten • Wat zijn de sterke punten van mijn product en/of dienst? • Wat zijn de sterke punten van mijn bedrijf als organisatie?

• Welke huidige of toekomstige ontwikkelingen in de markt vormen een bedreiging voor mijn zaak? • Welke huidige of toekomstige gebeurtenissen in de markt hebben een negatieve impact op mijn zaak?

• Wat zijn de sterke punten van mijn medewerkers? 2. Bedreigingen vanuit de concurrentie

De zwakke punten • Wat zijn de zwakke punten van mijn product en/of dienst?

• Welke gebeurtenissen of ontwikkelingen binnen de concurrentie vormen een bedreiging waarop ik moet reageren?

• Wat zijn de zwakke punten van mijn bedrijf als organisatie?

• Hoe kan ik erop reageren?

• Wat zijn de zwakke punten van mijn medewerkers? 3. Bedreigingen vanuit de klanten

De kansen

• Welke nieuwe trends of gebeurtenissen kunnen de belangstelling van de klanten voor mijn product en/of dienst doen afnemen?

1. Kansen gecreëerd door de markt • Welke huidige of toekomstige ontwikkelingen in de markt vormen een opportuniteit voor mijn zaak? • Welke huidige of toekomstige gebeurtenissen in de markt hebben een positieve impact op mijn zaak?

2. Kansen gecreëerd door de concurrentie

4. Bedreigingen vanuit de economische en maatschappelijke context • Zijn er maatschappelijke ontwikkelingen die in het nadeel spelen van mijn zaak? • Zijn er economische ontwikkelingen die in het nadeel spelen van mijn zaak?

• Welke gebeurtenissen of ontwikkelingen binnen de concurrentie bieden een kans waarop ik kan inspelen? • Hoe kan ik erop inspelen?

3. Kansen gecreëerd door de klanten • Welke nieuwe ontwikkelingen of gebeurtenissen kunnen de belangstelling van de klanten voor mijn product en/of dienst vergroten?

15

De strategie Vertrekkend vanuit de resultaten van de SWOT-analyse is het veel gemakkelijker om een strategie voor de zelfstandige activiteit uit te stippelen. Hoewel ook hier geen standaardformule bestaat, moet u zeker goed nadenken over de volgende punten. Want pas als u een goede strategie hebt uitgewerkt, bent u klaar om een operationeel plan op te stellen. Maar eerst de strategie!

De strategische doelen en de weg erheen • Wat is de specialiteit van mijn onderneming (of ‘core business’)? • Wat is mijn commercieel doel? • Hoe positioneer ik mij op de markt? Wat is mijn plaats op de markt tegenover de concurrenten en hoe onderscheid ik mij van die concurrenten? • Welke groei heb ik voor ogen? • Wat zijn mijn objectieven op middellange en lange termijn?

De marketingstrategie 1. Op vlak van product en/of dienst • Welke zijn de specifieke voordelen en troeven die ik kan uitspelen naar de klanten? • Wens ik mij naar de markt in haar geheel te richten (‘nietgedifferentieerde marketingstrategie’) of wens ik mijn inspanningen te concentreren op een welbepaald deel van de markt (‘geconcentreerde marketing’)?

2. Op vlak van prijs • Hoe positioneert mijn product en/of dienst zich tegenover de concurrentie? • Welke politiek hanteer ik op het vlak van kortingen? • Welke winstmarges wil ik behalen?

3. Op vlak van communicatie Zelfs het beste product zal zijn weg niet vinden naar de klanten wanneer die niet op de hoogte zijn van het bestaan ervan. Reclame en communicatie zijn daarom essentieel voor het welslagen van een ondernemingsproject. • Hoe zorg ik ervoor dat mijn potentiële klanten mijn product en/of dienst kennen? • Via welke kanalen wil ik communiceren? • Welke kanalen zijn daarbij het best geschikt voor welke doelgroep? • Op welke manieren wens ik reclame te maken? • Wens ik enkel reclame te maken bij de lancering of ook daarna?

16

4. Op vlak van distributie en verkoop • Hoe krijg ik mijn product en/of dienst het snelst en het efficiëntst tot bij de klant? Met andere woorden: hoe zal de distributie gebeuren? • Wie zal verantwoordelijk zijn voor de commercialisering? • Hoe zal de verkooporganisatie georganiseerd zijn?

Het operationeel plan Na al dit strategische denkwerk wordt het tijd voor de laatste, praktische elementen. Zodra u weet met welk product u naar welke klanten wilt, en hoe u dat hoopt te realiseren, moet nog een en ander concreet worden ingevuld op organisatorisch vlak. Het zijn als het ware de ‘finishing touches’ van uw businessplan.

• Hoe verloopt het productieproces? • Welke machines of ander materieel heb ik daarvoor nodig? • Hoe verloopt de bevoorrading? • Hoe zit de administratieve organisatie van mijn zaak in elkaar? • Hoe is het management georganiseerd? • Wie is precies verantwoordelijk voor wat? • Welk personeelsbeleid wens ik te voeren?

Tot slot … het begin Wanneer uw zakenplan helemaal is uitgewerkt, staat u nog een laatste uitdaging te wachten: het geheel samenvatten op maximaal twee pagina’s. De meeste lezers zullen immers niet de tijd hebben om uw plan van A tot Z door te nemen.

Het komt er dus op aan de belangrijkste elementen van het businessplan op een zo overtuigend mogelijke manier samen te vatten. Hoewel u deze samenvatting pas aan het einde van de oefening kunt maken, zal zij wel vooraan in uw businessplan komen te staan.

17

Het financieel plan Het financieel plan is een onmisbare aanvulling op het businessplan. Het is zelfs verplicht bij de oprichting van een aantal vennootschapsvormen en moet in dat geval worden voorgelegd aan de notaris alvorens de oprichtingsakte wordt verleden. De verplichting richt zich tot nv, bvba, cvba. Het businessplan is een kwalitatieve analyse, terwijl het financieel plan een kwantitatieve analyse van uw project is. Het doel van het financieel plan is eenvoudig: u helpen bij het zo correct mogelijk inschatten van de behoeften en de middelen van uw onderneming en nagaan of ze in evenwicht zijn. Voor de ondernemingen moet het financieel plan aantonen dat het kapitaal toereikend is voor de uitoefening van de activiteit tijdens minstens twee jaar.

18

Zoals voor het opstellen van uw businessplan is het in dit geval ook aan te raden een beroep te doen op professionals die ter zake gespecialiseerd zijn. Uw boekhouder is de persoon bij uitstek om u te helpen orde, in de letterlijke zin van het woord, te brengen in de cijfers die u daarbij hebt ingezameld.

De inhoud van een financieel plan wordt door de wet niet strikter omschreven dan de inhoud van een businessplan. In de praktijk moeten evenwel een aantal elementen in aanmerking worden genomen:

Opmerking: inzake boekhoudkundige verplichtingen moet volgend onderscheid worden gemaakt. Enerzijds de natuurlijke personen en de kleine ondernemingen (vennootschappen onder firma en gewone commandaire vennootschappen met een jaaromzet van maximum 500 000 euro exclusief btw): deze mogen de ‘vereenvoudigde’ boekhouding toepassen en hoeven dus noch een balans noch een jaarrekening op te stellen. Anderzijds de andere ondernemingen dan die bedoeld hierboven: zij zijn verplicht een ‘volledige’ boekhouding toe te passen en moeten een balans en een jaarrekening opstellen.

• de financiële structuur van de onderneming;

• de vooropgezette resultaten;

• het eigenlijk financieel plan dat de evolutie van de resultaten, de behoeften en de middelen over een periode van twee tot drie jaar beschrijft.

19

De vooropgezette resultatenrekening Om de vooropgezette resultatenrekening op te stellen, moet u vooraf de samenstellende elementen van de opbrengsten en de kosten hebben bepaald.

Raming van de omzet en de brutomarge De omzet: op basis van uw marktstudie (businessplan) hebt u uw prijzen bepaald en het volume van uw verkoop en dus uw omzet geraamd. De brutomarge is het verschil tussen de omzet en de directe variabele kosten. Zij kan ook worden uitgedrukt in een percentage van de omzet.

Jaar 1

Jaar 2

Jaar 3

Jaar 2

Jaar 3

Omzet Directe variabele kosten (opbrengst) BRUTOMARGE BRUTOMARGE (in % v.d. omzet)

Raming van de bedrijfskosten (afschrijvingen niet meegerekend) Jaar 1 Bezoldigingen en sociale lasten Diverse diensten & goederen - Kosten voor gebouwen - Kosten voor materiaal - Administratieve kosten - Distributiekosten Belastingen TOTAAL

Tabel van de afschrijvingen Acquisitiewaarde Investering 1 Investering 2 Investering 3 … TOTAAL

20

Afschrijvingspercentage (%)

Afschrijving Jaar 1

Afschrijving Jaar 2

Afschrijving Jaar 3

Wanneer u alle nodige informatie hebt vergaard, kunt u ze omzetten in een vereenvoudigde resultatenrekening. Zoals het woord het zegt, vestigt zij de aandacht op het vooropgezette resultaat van uw zaak. Dat resultaat geeft een idee van de rentabiliteit van uw project.

Jaar 1 (1)

Jaar 2 (2)

Evolutie (2) – (1)

Jaar 3 (3)

Evolutie (3) – (2)

Bedrijfsopbrengsten Omzet Rechtstreekse kosten voor de verkoop (-) BRUTOMARGE (1) Bedrijfskosten Diverse diensten & goederen Bezoldigingen en sociale lasten Belastingen Afschrijvingen TOTAAL (2) BEDRIJFSRESULTAAT (1)-(2) Financiële lasten (-) Financiële opbrengsten (+) BRUTORESULTAAT Belastingen op het resultaat (-) NETTORESULTAAT

De cashflow of thesauriestroom is een criterium aan de hand waarvan de autofinancieringscapacitieit kan worden gemeten. Hij meet het kapitaalvolume dat wordt gegenereerd door de onderneming en waarmee zij kan blijven groeien, door zowel de investering als het kapitaal van de onderneming te financieren. Hij kan als volgt worden berekend:

Jaar 1

Jaar 2

Jaar 3

NETTORESULTAAT Afschrijvingen (+) CASHFLOW

21

De balansstructuur Met de balansstructuur kan men het evenwicht nagaan tussen de behoeften en de middelen van de onderneming. Hij gaat met name na: • of de beoogde thesaurie volstaat om aan de kortetermijnbehoeften te voldoen; • of de verhouding tussen het eigen vermogen en de schulden (solvabiliteitsratio) borg staat voor de financiële onafhankelijkheid van de onderneming.

ACTIEF Vaste activa Voorraden Vorderingen op de cliënten Liquide middelen TOTALE BEHOEFTEN PASSIEF Eigen vermogen (kapitaal) Schulden aan leveranciers Leningen TOTAAL

De thesaurie

De solvabiliteit

Als de totale behoeften hoger liggen dan de beoogde middelen, is er sprake van een thesaurietekort; indien echter de totale middelen groter zijn dan de totale behoeften, is er sprake van een thesaurieoverschot.

Om de financiële onafhankelijkheid van de onderneming te garanderen, moet de verhouding tussen het eigen vermogen en de kredieten (fondsen van derden) binnen bepaalde limieten liggen. Zo wordt doorgaans aangenomen dat het eigen vermogen op zijn minst een derde van het permanent kapitaal van de onderneming moet vertegenwoordigen, waarbij dit laatste de som is van het eigen vermogen en de langetermijnkredieten (> 1 jaar).

Een thesaurietekort kan worden opgevangen hetzij door een extra inbreng van eigen vermogen, hetzij door kredieten aan te gaan, hetzij door een combinatie van beide.

22

Enkele belangrijke begrippen De vaste activa

De voorraden

• de materiële vaste activa zoals terreinen en gebouwen, de uitrustingsgoederen en het rollend materieel;

Het gaat om goederen, maar ook om grondstoffen en benodigdheden voor uw economische activiteit. De goederen die zich nog in de productiefase bevinden, maken hier eveneens deel van uit.

• de immateriële vaste activa zoals de goodwill of de kosten voor patenten, licenties of een exploitatievergunning; • de oprichtingskosten; • de financiële vaste activa (waarborgen en borgstellingen).

Het bepalen van een ideale voorraad maakt dat u geen tekorten of overschotten zal hebben in uw voorraden. Daarbij moet u rekening houden met diverse factoren: • de leveringstermijnen van uw leveranciers;

De vlottende activa, of met andere woorden, de middelen die binnen een bepaalde termijn worden omgezet in liquide middelen:

• de leveringstermijnen die u hebt afgesproken met uw cliënten; • de eventuele fabricagetermijnen; • de voorraadrotatie.

• de voorraden; • de vorderingen; • de liquide middelen die beschikbaar zijn voor de courante activiteiten of de onverwachte uitgaven.

De behoefte aan bedrijfskapitaal stemt overeen met de middelen die u nodig hebt voor het financieren van uw voorraad en voor de betalingstermijnen die u toestaat aan uw cliënten, verminderd met de betalingstermijnen die uw leveranciers aan u toestaan.

De betalingsmodaliteiten Het is belangrijk te weten hoe uw cliënten u gaan betalen (contant, via overschrijving, op termijn met voorschotten, op krediet ...), omdat dat een aanzienlijke invloed heeft op de cashflow van uw zaak.

23

De prognosebalans De balans geeft een algemeen overzicht van de activa en de passiva van uw onderneming. De activa zijn het volledig economisch en financieel vermogen van uw bedrijf (de behoeften); de passiva zijn alle financieringsbronnen waarop u een beroep hebt gedaan voor de financiering van de activa (de middelen).

Jaar 1 (1) I ACTIVA (BEHOEFTEN) Vaste activa Oprichtingskosten Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vlottende activa Voorraden Vorderingen op meer dan een jaar Vorderingen op ten hoogste een jaar Thesauriebeleggingen Beschikbare waarden Totale activa II PASSIVA (MIDDELEN) Kapitaal Kapitaaltoelagen Voorzieningen voor risico’s en kosten Schulden op meer dan een jaar Schulden op ten hoogste een jaar Totale passiva

24

Jaar 2 (2)

Evolutie (2) – (1)

Jaar 3 (3)

Evolutie (3) – (2)

Besluit Het hoeft welicht geen betoog dat het uitwerken van een financieel plan heel wat meer is dan enkele optellingen maken. Elk van de bovenstaande elementen kan nog worden verfijnd en diepgaander worden geanalyseerd.

Schrik vooral niet terug voor het cijferwerk dat u moet doen alvorens u van start kunt gaan. Het gaat om een essentiële voorbereiding voor het welslagen van uw onderneming. Voor het overige blijkt het in de praktijk altijd minder ingewikkeld te zijn als het er op het eerste gezicht uitziet, vooral als u zich laat bijstaan door een specialist. Zoals wij in het begin van dit hoofdstuk schreven, zal uw boekhouder u hierbij maar al te graag helpen.

25

Financiële hulp en subsidies Hieronder vindt u een beknopte lijst steunmaatregelen waarmee we u in de eerste plaats willen doen inzien dat u met een beetje opzoekwerk heel wat geld kunt besparen. Een aantal subsidies kan trouwens al met een minimum aan administratie worden aangevraagd. Natuurlijk kan ook Dexia, als uw vertrouwensbankier, u hierbij een handje helpen. Uw contactpersoon van uw agentschap zal u graag van dienst zijn.

26

Federaal Specifieke steun voor startende ondernemingen Starters kunnen bij het federaal Participatiefonds terecht voor diverse voordelen: • starteo en optimeo: beroepskredieten die verdeeld worden

• bijkomend personeel voor wetenschappelijk onderzoek en uitvoer; • langdurig werkzoekenden; • bijkomend personeel met een laag loon; • personen met een handicap.

tussen uw bankier en het Participatiefonds; • de Business Angel+ Lening: deze achtergestelde lening is bedoeld voor kmo’s. Zij is een aanvulling op de investering van een

Vlaanderen

zogenaamde ‘Business Angel’ (zie ook het hoofdstuk Financiële

Specifieke steun voor startende ondernemingen

tegemoetkomingen op pagina 35);

Speciaal voor starters heeft de Vlaamse overheid een aantal initiatie-

• het plan jonge zelfstandigen: voor werkzoekenden jonger dan dertig die nog geen zelfstandige activiteit hebben uitgeoefend; • de solidaire lening: voor wie onvoldoende financiële middelen heeft om het nodige startkapitaal te verzamelen; • de startlening: specifiek bestemd voor werkzoekenden die zelfstandig willen worden of een eigen zaak willen opstarten.

ven genomen, waaronder: • de ondernemerschapsportefeuille die de ‘gratis-opstartcheque’, de ‘durf-na-adviescheque’, de ‘adviescheque’ en de ‘opleidingscheque’ vervangt. Er kan gekozen worden voor vier diensten: opleiding, advies, mentorschap en de aankoop van kennis in Vlaamse kenniscentra. De ondernemer betaalt 65 % van de dienstverlening, de overheid 35 %. De steun bedraagt maximaal 5 000 euro en kan slechts om de drie jaar aangevraagd worden;

Fiscale steun De Federale Overheidsdienst Financiën biedt uiteenlopende vormen van fiscale steun aan. Slechts één voorbeeld is de investeringsaftrek. Winsten worden vrijgesteld tot een percentage van de aanschaffings- of beleggingswaarde van bepaalde bedrijfsinvesteringen die uitgevoerd worden in een bepaald belastbaar tijdperk en die in

• de groeipremie is een financiële tegemoetkoming aan ondernemingen die investeringen zullen realiseren in het Vlaamse Gewest. Zij kan worden toegekend via een oproepsysteem, waarbij tijdens een bepaalde periode steunaanvragen kunnen worden ingediend. Er is ook een groeipremie voor strategische projecten.

België worden gebruikt voor het uitoefenen van de beroepsactiviteit van de belastingplichtige.

Steun bij opleidingen De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsoplei-

Steun bij aanwervingen

ding (VDAB) organiseert een aantal beroepsopleidingen waarvoor ondernemingen steun kunnen ontvangen. Het kan gaan om col-

Deze steun kan gebeuren in de vorm van fiscale of parafiscale maat-

lectieve opleidingen of om een individuele beroepsopleiding in een

regelen, of als financiële tegemoetkoming. U kunt ervoor in aanmer-

onderneming of een onderwijsinstelling.

king komen om verschillende redenen, zoals het aanwerven van: Ook de diverse economische sectoren bieden een ruime waaier van • jonge werknemers;

maatregelen en initiatieven aan, onder andere kosteloze opleidin-

• oudere werknemers;

gen, opleidingspremies, hulp bij stages en opleidingen voor oplei-

• de eerste werknemers door een nieuwe werkgever;

dingsverantwoordelijken.

27

Brussel

Steun bij opleidingen

Premies voor nieuwe ondernemingen in Brussel

Kmo’s die gevestigd zijn in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, en die een beroep doen op een extern organisme voor het geven van opleidingen, kunnen in het kader van de Brusselse expansiewetgeving een subsidie bekomen. Dat geldt trouwens ook voor opleidingen en informatiecycli met betrekking tot de buitenlandse handel.

Met het oog op het aantrekken van nieuwe ondernemingen naar de regio, ontwikkelde het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een aantal financiële steunmaatregelen: • de kapitaalpremie: zij wordt toegekend wanneer de investering met eigen middelen gefinancierd wordt. Het bedrag van de tegemoetkoming stemt overeen met een percentage van de toegelaten investeringen; • de rentetoelage: micro-ondernemingen en kleine ondernemingen kunnen hiervoor in aanmerking komen wanneer zij hun investeringen financieren door middel van een investeringskrediet of leasing; • een vrijstelling van onroerende voorheffing kan voor een periode van maximaal vijf jaar worden toegekend, wanneer de onderneming de wettelijke schuldenaar is van de roerende voorheffing. De vrijstelling geldt enkel voor het gedeelte van het gebouw dat daadwerkelijk gebruikt wordt voor de activiteiten van de onderneming; • versnelde afschrijvingen: voor de investeringen waarvoor een kapitaalpremie of een rentetoelage werd toegekend, kunnen de ondernemingen gedurende drie opeenvolgende belastbare periodes een jaarlijkse afschrijving toepassen die gelijk is aan het dubbele van de normale lineaire afschrijving.

Binnen de Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Brussel (GIMB) werd een dochteronderneming opgericht, Brustart. Dit fonds heeft als taak oplossingen te bieden wanneer Brusselse ondernemingen in hun oprichtings- of startfase met financiële problemen kampen. Door een versteviging van de eigen middelen vergemakkelijkt Brustart de toegang tot de klassieke bankkredieten.

28

De Brusselse Gewestelijke Dienst voor Arbeidsbemiddeling (www.actiris.be) kan een financiële tussenkomst verlenen in de uitgaven voor de beroepsopleiding van werkzoekenden die door haar tussenkomst aangeworven worden door een onderneming in oprichting, uitbreiding of omschakeling. Wie zelfstandige in hoofdberoep wordt, ontvangt een ICT-cheque die voor 100 % door de BGDA wordt gefinancierd. De cheque geeft recht op een cursus informatie- en communicatietechnologie. De hierboven vermelde subsidies en steunmaatregelen zijn maar het topje van de ijsberg. Daarnaast geven de verschillende Belgische overheden nog diverse stimulansen op het vlak van energie, inspanningen ten voordele van het milieu, de aanmoediging van onderzoek en innovatie, export, enz. Tot slot zijn ook diverse vormen van Europese steun (ec.europa.eu/grants) mogelijk. De portaalsite van de Federale Regering bevat een zoekmachine om na te gaan welke steunmaatregelen voor uw specifiek project gelden (www.aandeslag.be). Voor een up-to-date overzicht van alle steunmaatregelen die Vlaamse zelfstandige ondernemers kunnen genieten, verwijzen we naar de website van de Vlaamse overheid, www.vlaanderen.be/subsidiewegwijzer, waar u een volledig naslagwerk kunt downloaden. Voor een volledig overzicht van alle steunmaatregelen die zelfstandige ondernemers in het Brussels Gewest kunnen genieten, verwijzen we naar de website van het Brussels Agentschap voor de Onderneming (BAO), www.bao-abe.be. In de databank ‘steun en begeleiding voor Brusselse bedrijven’ van het BAO vindt u de steunmaatregelen die specifiek van toepassing zijn op uw bedrijf, met de nodige uitleg (www.ecosubsibru.be).

De aanvraag van een businesskrediet Om een zaak op te starten – en om ze draaiende te houden – hebt u financiële middelen nodig. Voor veel ondernemers betekent dit concreet dat er geld geleend moet worden. In dit hoofdstuk vertellen we hoe u zich het best voorbereidt op het gesprek met uw bankier. Voor alle duidelijkheid, de aanvraag van een businesskrediet is geen krachtmeting en al evenmin een verhoor! Uw bankier is in de eerste plaats een partner die u wilt helpen uw project te realiseren. Waar het op aankomt bij de aanvraag van een businesskrediet, is goed voorbereid te zijn en te weten wat uw financiële partner belangrijk vindt. Uw kansen op succes zullen er flink door toenemen.

29

De voorstelling van uw project Zoals in elke relatie, speelt vertrouwen ook in de omgang met uw financiële partner een grote rol. De bank wil u immers goed leren kennen voor zij eventueel beslist met u in zee te gaan. Daarom is het belangrijk dat u haar de nodige informatie verschaft.

In het geval van een bestaande activiteit zal de bank vaak een oordeel kunnen vormen op basis van de financiële resultaten die u kunt voorleggen.

Concreet zal hij zoveel mogelijk willen weten over: • uzelf; • uw project;

Wanneer het echter om een nieuwe activiteit gaat, moet u de bank ervan overtuigen dat uw project een goede kans op slagen heeft, en dat u de juiste persoon bent om uw zaak te leiden. In feite zal uw bankier u dezelfde vragen stellen die u eerder al aan uzelf stelde, toen u uw businessplan en uw financieel plan opmaakte.

• uw financiële situatie. Achteraan dit hoofdstuk vindt u een handig overzicht van de documenten die u tijdens het gesprek best bij de hand hebt.

Waarom u een krediet nodig hebt Er zijn tal van mogelijke redenen waarom een zelfstandige of een onderneming een krediet nodig heeft. Het kan bijvoorbeeld dienen om een tijdelijk tekort aan liquiditeiten te overbruggen, of om investeringen te financieren. Tegenover deze behoeften staat een waaier aan kredietvormen, met allemaal hun eigen, specifieke kenmerken.

Pas wanneer u uw bankier vertelt wat u precies nodig hebt en wat uw middelen en behoeften zijn, kan hij bepalen welke kredietvorm het best bij uw project past.

30

De werkwijze van de bankier Zodra hij over alle nodige gegevens beschikt, kan de bankier aan het werk en gaat hij de financiële slagkracht van uw zaak of ondernemingsproject onderzoeken. Bij deze financiële analyse zal hij onder meer rekening houden met volgende parameters.

De solvabiliteit van de onderneming of van de ondernemer in spe. Wat is hun financiële onafhankelijkheid? Om hierop een antwoord te vinden, zal de bankier vooral letten op het belang van het eigen vermogen tegenover de ingezette middelen (passiva). De rentabiliteit en de terugbetalingscapaciteit. Hierbij spelen de omzet en het nettoresultaat een rol, maar ook de nettocashflow. Deze laatste wordt ook wel eens het ‘autofinancieringsvermogen’ genoemd. Het betreft de financiële middelen waarover u beschikt en waarmee u geen lopende uitgaven moet doen. De liquiditeit moet de onderneming in staat stellen haar engagementen op korte termijn na te leven. Uw financiële partner zal tenslotte troeven en risico’s tegen elkaar afwegen, en uiteindelijk een beslissing nemen in verband met uw kredietaanvraag.

31

Conclusie: wees goed voorbereid De belangrijkste boodschap in verband met uw kredietaanvraag is heel eenvoudig: zorg dat u goed voorbereid aan het gesprek met uw vertrouwensbankier begint. Beschik over de nodige, up-to-date informatie. Maak een dossier op dat volledig is, overzichtelijk en keurig gepresenteerd.

Hier vindt u alvast een lijstje met ‘niet te vergeten’ documenten.

Wat niet in uw dossier mag ontbreken

Om uzelf voor te stellen

• Wanneer een bestaande onderneming wordt overgenomen:

• uw identiteitskaart;

- het overnamecontract;

• uw cv.

- de balansen van de overlater van de voorbije drie jaren; - de belastingberekening van de overlater.

Om uw onderneming voor te stellen • de statuten en statuutwijzigingen; • de samenstelling van het aandeelhouderschap; • de identiteitskaarten van de vertegenwoordigers; • de handtekeningbevoegdheden. Om de haalbaarheid van het project te verklaren • het businessplan; • het financieel plan; • eventuele vergunningen; • huurcontracten en/of toekomstige huurgelden; • een bestek of budget van de architect in geval van een nieuwbouw;

32

Om uw financiële situatie toe te lichten • In het geval van een zelfstandige: - de aanslagbiljetten van de laatste twee jaar van uw belastingen; - de exploitatierekeningen van de voorbije drie jaren. • Wanneer het om een vennootschap gaat: - de gedetailleerde jaarrekeningen en balansen van de voorbije drie jaren.

Nuttige internetadressen voor starters Op de volgende pagina’s vindt u een greep uit het ruime aanbod van websites, die een schat aan nuttige en praktische gegevens bevatten. Het is onze bedoeling u op weg te zetten bij uw zoektocht naar informatie. De opsomming is dan ook geenszins volledig. Ze houdt bijvoorbeeld geen rekening met een heleboel commerciële sites die diensten en opleidingen aanbieden. De adressen die u hierna vindt, zijn een startpunt, maar dan een met een vooruitzicht op succes. De meeste websites bevatten immers ook links naar aanverwante sites, zodat we u kunnen garanderen dat u zelfs na een klein beetje surfen al heel wat wijzer zult zijn.

33

Algemene informatie De Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie beschikt over een waaier van informatie over alle aspecten van het ondernemen die in deze brochure aan bod komen. Zij stelt die ter beschikking via haar website. U vindt er onder meer alle gegevens met betrekking tot de Kruispuntbank van Ondernemingen en de Ondernemingsloketten (www.economie.fgov.be). Het steunpunt Ondernemerschap, Ondernemingen en Innovatie heeft als doel het stimuleren van ondernemerschap door beleidsondersteunend onderzoek en geeft ook een jaarboek voor starters uit. De site is een bron van achtergrondinformatie (www.ondernemerschap.be).

Vlaanderen Vanaf midden 2006 bundelen de Vlaamse Administratie Economie en het Vlaams Agentschap Ondernemen (VLAO) hun informatie voor de startende of gevestigde ondernemers op de website www.vlao.be.

Brussel Het Brussels Agentschap voor de Onderneming (BAO) adviseert en begeleidt starters, bedrijven en kandidaat-investeerders bij de verwezenlijking van al hun projecten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (www.bea.irisnet.be). Op de website van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (www.brussels.irisnet.be) kunt u klikken op ‘bedrijven’. Daar vindt u een overzicht van alles wat startende ondernemers in Brussel moeten weten.

34

Financiële tegemoetkomingen* De Business Angels zijn bedrijfsleiders en ondernemers die op zoek zijn naar een potentieel interessante financiële return in alternatieve investeringen. Daarbij willen zij hun expertise en ervaring delen met jonge ondernemers (www.banvlaanderen.be).

Vlaanderen

De portaalsite van de Federale Regering bevat een zoekmachine om na te gaan welke steunmaatregelen voor uw specifiek project gelden (www.aandeslag.be).

Het Instituut voor de aanmoediging van innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen (IWT) levert diensten maar ook financiële steun om innovatie aan te moedigen (www.iwt.be).

Het Participatiefonds biedt financieringsmogelijkheden voor zelfstandigen, kmo’s en werkzoekenden die een eigen zaak willen opstarten (www.fonds.org). U kunt er ook naartoe via www.economie.fgov.be.

De Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) geeft onder meer financiële steun aan initiatieven die belangrijk zijn voor de toekomst van Vlaanderen. Zij kan daarbij optreden als ondernemer of als ‘facilitator’, wanneer private kapitaalverschaffers het laten afweten (www.pmvlaanderen.be).

Het Waarborgfonds heeft tot doel bij te dragen tot de verwezenlijking van projecten die bij gebrek aan voldoende zekerheid en bij gebrek aan tussenkomst van het Fonds niet zouden kunnen genieten van de tussenkomst van het normale financiële circuit. Er is een Vlaams, een Brussels en een Waals fonds. Het Fonds komt tussen voor kmo’s en zelfstandigen die een krediet aanvragen voor professioneel gebruik, door de gedeeltelijke terugbetaling ervan te verzekeren. Info via de onder ‘Participatiefonds’ beschreven weg op mineco.fgov.be. Ook de provincies en gemeenten laten zich niet onbetuigd op het vlak van subsidies. Meer informatie is te verkrijgen via de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappijen (GOM), die vanaf midden 2006 de provinciale ontwikkelingsmaatschappijen (POM) worden. De websites van de provinciale en gemeentelijke overheden kunt u vinden op www.vlaanderen.be.

De Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Vlaanderen (GIMV) is gespecialiseerd in ‘private equity’, het investeren in het eigen vermogen van niet-beursgenoteerde bedrijven (www.gimv.be).

Vlaanderen.be de ‘wegwijzer binnen de Vlaamse overheid’ geeft een actueel overzicht van alle mogelijke steunmaatregelen voor bedrijven. De gids kan worden gedownload op www.vlaanderen.be/ subsidiewegwijzer.

Brussel Het Brussels Agentschap voor de Onderneming (BAO) informeert de Brusselse ondernemingen onder andere over de steunmaatregelen die gemeentelijke, gewestelijke, federale of Europese autoriteiten hun ter beschikking stellen (www.ecosubsibru.be). De Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Brussel (GIMB) investeert in de economische ontwikkeling van het Brusselse gewest door projecten van kmo’s met leningen of participaties te financieren (www.gimb.be). Ook het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest informeert over de beschikbare steunmaatregelen op www.premieskmo.be.

* Zie in dit verband ook het hoofdstuk Financiële hulp en subsidies.

35

Sociale zekerheid Uitgebreide informatie over de sociale zekerheid in België is te vinden op de website van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid (www.socialezekerheid.fgov.be).

Nog een interessante site waarin de sociale zekerheid wordt voorgesteld, met een aantal vaak gestelde vragen en antwoorden, is www.mijnsocialezekerheid.be.

• Wanneer u doorklikt op ‘specifieke info voor zelfstandigen’ vindt u onder meer ook de lijst met de adressen van de instellingen van sociale zekerheid.

Alles over het sociaal statuut van de zelfstandigen vindt u op de website van het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ): www.rsvz-inasti.fgov.be.

• Doorklikken op ‘sociale zekerheid voor de sociaal verzekerde’ geeft een overzicht van hetgeen waarop u als sociaal verzekerde recht hebt.

De Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) heeft uiteraard ook een eigen website (www.rsz.be).

• Doorklikken op ‘sociale zekerheid voor de onderneming’ brengt u bij informatie over wat werkgevers en ondernemingen moeten doen op het vlak van de sociale zekerheid.

Dat geldt ook voor het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV) (www.riziv.be).

Fiscaliteit Informatie met betrekking tot de btw en de btw-kantoren is te vinden op de website van de Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie (www.economie.fgov.be). Klik op ‘ondernemen’ > ‘ondernemingsloketten’. U kunt ook rechtstreeks naar de website van de Federale Overheidsdienst Belastingen surfen (www.fiscus.fgov.be).

Vlaanderen De fiscaliteit voor ondernemingen in Vlaanderen wordt uitgebreid behandeld op www.vlaanderen.be.

Brussel Ondernemingen in Brussel vinden alle gegevens over belastingen en fiscaliteit op de site van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (www.brussels.irisnet.be).

36

Rechtbanken en advocaten Contactgegevens van de verschillende rechtbanken van koophandel zijn te vinden op de portaalsite van de rechterlijke macht van België (www.juridat.be).

Vlaanderen Wenst u te weten wat een advocaat voor u kan doen of zoekt u een juridisch adviseur? Surf dan naar de website van de Orde van Vlaamse Balies (www.advocaat.be).

Brussel De Nederlandse Orde van Advocaten bij de Balie te Brussel heeft een eigen website (www.baliebrussel.be).

37

Enkele gespecialiseerde diensten Administratieve vereenvoudiging De site van de Dienst voor Administratieve Vereenvoudiging (DAV) informeert u over de aanpak en de resultaten van het vereenvoudigingsbeleid van de federale overheid (dav.fgov.be). Administratieve vereenvoudiging is het doel van het Kafka-project. Ondernemers kunnen er terecht met klachten en suggesties. Zij kunnen ook nagaan wat Kafka voor hen al gedaan heeft voor enkele belangrijke momenten in het leven van een onderneming (www.kafka.be).

Belangenbehartiging De Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO is een federale adviesraad. Als overlegforum groepeert hij een 140-tal erkende nationale professionele en interprofessionele organisaties. De Hoge Raad treedt op als spreekbuis van zelfstandigen, vrije beroepen en kmo’s, zowel naar de overheid toe als in diverse socio-economische organisaties (www.hrzkmo.fgov.be). Belangenbehartiging is ook een taak van het NSZ, het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen (www.nsz.be).

Beroepsorganisaties Een overzicht van alle beroepsorganisaties met hun respectieve websites is, mits enig doorklikken, te vinden op de federale portaalsite (www.belgium.be).

38

Boekhoudkundige diensten en notariaat Bent u op zoek naar een boekhouder of accountant, dan kunt u terecht bij de Koninklijke Vereniging der Accountants en Boekhouders van België (KVABB): www.kvabb.org. Het Beroepsinstituut van Erkende Boekhouders en Fiscalisten (BIBF): www.bibf.be. Het Instituut der Accountants (IAB) en het Instituut der Bedrijfsrevisoren (IBR): www.accountancy.be (gemeenschappelijke website). Op de website van de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat kunt u de notarissen in uw gemeente opzoeken. U vindt er ook een interessante lijst met vaakgestelde vragen over allerlei onderwerpen, waaronder vennootschappen (klik op ‘FAQ’ op www.notaris.be).

Economische informatie De Nationale Bank speelt een belangrijke rol bij het verzamelen, analyseren en verspreiden van economische en financiële informatie. Zowel met betrekking tot de Belgische economie in haar geheel als over afzonderlijke bedrijven. Ook de balanscentrale van NBB bevat een schat aan informatie over boekhoudkundige verplichtingen (www.nbb.be). Een schat aan statistische informatie over vrijwel alle facetten van het sociaal en economisch leven, is te vinden op de website van de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie van de Federale Overheidsdienst Economie (www.statbel.fgov.be).

Franchising

BRUSSEL

Wie specifiek belangstelling heeft voor franchising, kan te rade gaan bij de Belgische Franchise Federatie (BFF) (www.fbf-bff.be).

De Brusselse Gewestelijke Dienst voor Arbeidsbemiddeling (www.actiris.be).

Merkenbescherming Wanneer u een merk officieel wilt laten registreren in de Benelux, kunt u daarvoor terecht bij het Benelux-Bureau voor intellectuele eigendom. De website bevat bovendien links naar allerlei verwante nationale en internationale diensten (www.bmb-bbm.org).

Ruimtelijke ordening en milieu Informatie met betrekking tot ruimtelijke ordening is te vinden op www.ruimtelijkeordening.be. U vindt er ook de contactgegevens van de Administratie Ruimtelijke Ordening (AROHM) in de Vlaamse provincies en in Brussel.

Vestigingsplaatsen Bedrijvencentra stellen aan startende en groeiende ondernemingen kantoren, werk- en opslagruimten ter beschikking met dienstverlening op basis van gedeelde kosten. Een overzicht van de bedrijvencentra in Vlaanderen en de aangeboden diensten is te vinden op www.bedrijvencentra.be. Wie een vastgoedmakelaar wil inschakelen om een geschikt kantoor te zoeken, vindt een lijst van de erkende makelaars op de website van het Beroepsinstituut voor Vastgoedmakelaars (BIV) (www.biv.be).

VLAANDEREN Een bron van informatie over milieuwetgeving in Vlaanderen is EMIS, het Energie- en Milieu-Informatiesysteem voor het Vlaamse Gewest. BRUSSEL De nodige gegevens over milieu en milieuwetgeving in Brussel zijn te vinden bij het Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM), de milieuadministratie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (www.ibgebim.be).

Tewerkstelling De Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (www.meta.fgov.be) VLAANDEREN

Vorming en opleiding VLAANDEREN Diverse economische sectoren hebben een zogenaamde ‘convenant’ afgesloten met de Vlaamse regering, waarbij zij zich onder meer engageren op het vlak van opleidingen. Meer informatie over de convenanten is te vinden op (www.werk.be). Het Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming levert diensten aan de ondernemers in de vorm van opleidingen, vorming en bedrijfsadvies. De opleidingen gebeuren via het netwerk van SYNTRA-vestigingen (www.syntra.be). BRUSSEL Espace Formation PME (EFP) biedt basis- en voortgezette opleidingen voor bedrijven in het Brussels Gewest (www.ecosubsibru.be, klik op ‘alle tegemoetkomingen’).

De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB). De site bevat een heleboel links naar interessante websites op allerlei terreinen, van opleiding tot personeelsbeleid (www.vdab.be/werklinks).

39

Verantwoordelijke uitgever: Dirk Smet, Dexia Bank NV, Pachecolaan 44, 1000 Brussel – Rekeningnummer 052-9006469-91 – RPR Brussel BTW BE 0403 201 185 – CBFA nr. 19649 A – MEZ 4944 – SPDV3002-2 – 09-2008