Bos voor iedereen: droom of werkelijkheid?

Bos voor iedereen: droom of werkelijkheid? Beleidssymposium rond Ecologische bosuitbreiding in Vlaanderen

Brussel - 11 mei 2011

Welkom Helga Van der Veken ARGUS

Inleiding Paul Stryckers Boswerkgroep NP-VBV

Programma 9u20

Functie en belang van bossen Merites en nood aan Vlaamse bossen

Kris Verheyen Professor Bosbeheer & Bosecologie UGent

9u40

De bosbarometer in het rood Vlaamse doelstellingen en knelpunten

Bert De Somviele Directeur Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV)

10u00

Bosgroepen voor meer bos Vergunningen in beeld

Karolien Van Diest Coördinator Bosgroep Zuid Limburg

10u20

Pachtwet rem op grondmobiliteit Meer flexibiliteit ten voordele van alle sectoren

Phillipe Casier Voorzitter Landelijk Vlaanderen

10u40

Pauze – koffie

11u10

Panelgesprek Vlaams beleid & oplossingen

Ben Vanheukelom, VRT journalist, in gesprek met Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur

11u40

Iedereen voor bos voor iedereen Natuurpunt gaat voor meer en beter!

Noah Janssen Afdelingshoofd Natuur , Natuurpunt

12u10

1 Miljoen Bomen

Bert De Somviele Directeur Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV)

12u20

Vragen

Paul Stryckers Voorzitter boswerkgroep

12u50

Afsluiting Drankje en een broodje

Helga Van der Veken Directeur ARGUS vzw

Belang van bos in Vlaanderen

Kris Verheyen

Inhoud presentatie • • • •

Situering van het Vlaamse bos Bos ... meer dan een houtfabriek Ecosysteemdiensten bos .... een voorbeeld Conclusie ... belang van bos in Vlaanderen

Situering van het Vlaamse bos EU27: - 178 miljoen ha bos - 42% bedekt met bos

Situering van het Vlaamse bos

Vlaanderen: 0.147 miljoen ha bos & 11% bedekt met bos

Situering van het Vlaamse bos

EU27: > 400 miljoen m³ rondhout / jaar ~2m³ / ha jaar

Situering van het Vlaamse bos Vlaanderen: - ~0.3 miljoen m³ / jaar - ~2 m³ / ha jaar

www.natuurindicatoren.be

Situering van het Vlaamse bos • Enkele conclusies: – 1/1186e deel van het bos in de EU27 ligt in Vlaanderen – 1/1333e deel van de rondhoutoogst in de EU27 is afkomstig uit Vlaanderen Betekenis van het Vlaamse bos op Europese schaal (qua areaal en productie) is erg beperkt ... dus niet belangrijk?

Bos ... meer dan een houtfabriek • Vlaanderen: al vroeg aandacht voor multifunctionaliteit, i.e. verschuiving van aandacht van bomen alleen naar ganse ecosysteem en bijhorende functies • Waarom? Beperkt bosareaal en ... – ... Relatief kleine economische sector – ... hoge bevolkingsdichtheid – ... sterke erosie van biodiversiteit

Bos ... meer dan een houtfabriek • Multifunctionaliteit in het bosbeleid: – Meer aandacht voor multifunctionaleit sinds regionalisering bosbeleid in 1980 – Verankering in Bosdecreet 1990 en bijhorende uitvoeringsbesluiten – Bossenverklaring (2003) – Recent ook sterkere integratie met natuurbeleid (bv. ANB; INBO)

Bos ... meer dan een houtfabriek

Vlaanderen: vroege en doorgedreven aandacht voor multifunctionaliteit

Visionair?

Ecosysteemdiensten Op vraag van Kofi Annan, de voormalige secretaris-generaal van de Verenigde Naties, werkten 1360 gezaghebbende wetenschappers tussen 2001 en 2005 aan de eerste Millennium Ecosystem Assessment waarin een nieuwe basis werd gelegd voor het concept ecosysteemdiensten en hun relatie tot het menselijk welzijn.

www.millenniumassessment.org

Bos ... meer dan een houtfabriek • Ecosysteemdienstenconcept bouwt verder op ideeën rond multifunctionaliteit en dit over ecosysteemgrenzen heen • Operationalisering van het concept levert bijkomende argumenten voor het behoud van (bos-)ecosystemen

Ecosysteemdiensten en ecosysteembehoud Maatschappij

Economische Waardering

Ecosysteem diensten

(biodiverse) Ecosystemen Schroeder 2009

TEEB Vervolg op Millenium Ecosystem Assessment Monetaire valuatie biodiversiteit en ecosysteemdiensten

www.teebweb.org

Kwantificeren en valuatie van ecosysteemdiensten van de bossen van Geel-Bel (Antwerpse Kempen):

Molse Nete

- 168 ha - met naaldhout beboste landduinen - interfluvium Grote en Molse Nete

Grote Nete

Bron: Verdonck, Van Den Berge, Volckaert, Spiessens en Bauters (2011)

Ecosysteemdiensten bos... een voorbeeld

Ecosysteemdiensten bos ... een voorbeeld

11 400 € /jaar

> 150 000 € /jaar

3 894 € /jaar & 2 mio € stock

> 230 000 € /jaar


Kwantificeren en valuatie van ecosysteemdiensten voor de bossen van Geel-Bel

• Kwantificeren en valuatie ecosysteemdiensten bossen van Geel-Bel: - Waarde van de culturele en regulerende diensten overstijgt deze van de (traditioneel gevalueerde) productiediensten met een factor 10 - Bovendien werden nog niet alle diensten gevalueerd (bv. waterberging, habitatfunctie, ...)


Bosecosysteemdiensten ... een voorbeeld

Conclusie ... belang van bos in Vlaanderen

• Bossen in het algemeen en deze in het dichtbevolkte, geïndustrialiseerde Vlaanderen in het bijzonder leveren een groot aantal ecosysteemdiensten • De totale waarde van deze diensten ligt enkele grootteordes hoger dan de inkomsten via hout, jacht, ... die eigenaars actueel verwerven

Conclusie ... belang van bos in Vlaanderen

• Beleidsmakers moeten het totale pakket aan ecosysteemdiensten in rekening brengen bij het maken van landgebruiksbeslissingen • Men kan zich zelfs de vraag stellen of de geplande 10 000 ha bosuitbreiding voldoende is om de meest optimale verschaffing van ecosysteemdiensten te realiseren ...

De Morgen 28 april ‘11

Vereniging voor Bos in Vlaanderen Bosbarometer

Bossen in Vlaanderen De vergelijking met Europa

Even voorstellen • Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw = milieuvereniging specifiek gericht op bos, in Vlaanderen en de wereld • Doelstellingen:  Bosbehoud  Bosuitbreiding  Duurzaam Bosbeheer

• Sensibilisering – Draagvlak – Samenwerking • Geen terreinverwerving, wel themagerichte werking, door projecten, beleidswerk, communicatie

De Bosbarometer • Wat? Meetbare indicatoren om jaarlijks het Vlaamse bosbeleid te evalueren, die onze hoofddoelstellingen reflecteren:  Bosbehoud: bosoppervlakte, zonevreemde bossen, ontbossingen en boscompensatie;  Bosuitbreiding: afbakening bosuitbreidingsgebied conform het RSV en effectieve bosuitbreiding op het terrein;  Multifunctioneel bosgebruik: stadsrandbossen voor een leefbare stedelijke omgeving, bosrecreatie, duurzaam bosbeheer, bossen voor ecologische en wetenschappelijke functie, economische bosfunctie;  Bossen in de wereld: evolutie van de bosoppervlakte wereldwijd; investeringen van de Vlaamse overheid in tropisch bos(behoud).

• Beleidsdocument: geen gratuïte kritiek, wel knelpunten detecteren en oplossingen voorstellen

Vlaamse bosoppervlakte • 15 jaar geleden: Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen:  10.000 hectare bijkomend bos tegen 2007  Streefoppervlakte 160.000 ha bos in Vlaanderen

• Doelstelling onderschreven door Vlaams Regeerakkoord en PACT 2020, maar belang ervan ook benadrukt in Natuurverkenning 2030 • 2007: Slechts 29% van de bosdoelstelling van RSV is gehaald • Na het niet halen van deadline 2007, verschoven naar 2012; ook dit zullen we zeker niet halen (tenzij we er ineens in slagen om meerdere duizenden hectare bos/jaar te realiseren)

Evolutie van de Bosoppervlakte in Vlaanderen (Bron: Bosbarometer obv gegevens ANB) 500 400 300 200 100

0 -100 -200

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Om enig zicht te hebben op een spoedige realisatie van de 10.000 ha bosuitbreiding, zou er > 1.000 hectare/jaar moeten bebost worden…

Vlaamse bosoppervlakte in de praktijk

• Vandaag: 147.000 à 148.000 ha bos in Vlaanderen • 2009: -88 ha bos: Vlaanderen ontbost 291 hectare en bebost 203 hectare: Vlaanderen = netto ontbosser CONCLUSIE: Bosuitbreiding is onlosmakelijk verbonden met bosbehoud

Ontbossing in Vlaanderen • Ca. 45.000 ha zonevreemd bos in Vlaanderen, waarvan 8.174 ha in de echt harde bestemmingen, de zgn. “ruimtelijk bedreigde bossen”: een ongelooflijk zware erfenis die de Vlaamse ruimtelijke ordening al 50 jaar op onze bossen legt • Jaarlijkse ontbossing in die bestemmingen: gemiddeld 226 ha • Bovendien weinig tot geen daadwerkelijke compensatie (sinds 2000: achterstand van > 1000 hectare) Conclusie: Vlaanderen ontbost als bosarme regio nog steeds uitzonderlijk veel

Waarom ontbost Vlaanderen? • Art. 90 Bosdecreet: Ontbossingsstop • Art. 90 bis: enkele uitzonderingen:    

Ontbossingen met het oog op werken van algemeen belang Ontbossingen in woonzones en industriezones Ontbossingen in hiermee gelijkgestelde zones Ontbossingen in vergunde verkavelingen

In deze gevallen kan gerooid worden mits stedenbouwkundige vergunning. Daarbovenop kan ook nog eens ontheffing op de ontbossingsstop verleend worden, wat in 2009 gebeurde voor 123 ha.

• Conclusie: heel veel Vlaamse bossen zijn acuut bedreigd

Vlaanderen in Europa • We zijn welvarend en dichtbevolkt, en dus hebben we weinig bos? Zie Rührgebied, Groot-Londen, omgeving van Parijs… (INBO) • We zitten vast in een dalende trend die typisch is voor heel (West-)Europa? De voorbije 20 jaar is er meer dan 2 miljoen hectare Europees bos bijgekomen, en de aangroei stijgt nog elk jaar… (FAO) • De Europese bosuitbreiding is de verdienste van echt bosrijke landen. De bosarme landen in Europa kunnen niet beter?  Ierland: voorbije 20 jaar 265.000 hectare nieuw bos; 2009 + 6.500 ha; 2010 + 7.500 ha  Denemarken: plan bosoppervlakte te verdubbelen tot bosindex van 20 à 25%). Tussen 1994 en 2004: 20.000 hectare nieuw bos  Nederland: doel 75.000 hectare nieuw bos te realiseren in de periode 1994 tot 2020. In het jaar 2000 was er reeds 35% van die geplande bosoppervlakte bijgekomen.

Netto ontbosser Vlaanderen? Wordt binnenkort de slechtste leerling van Europa qua bosindex…

Terug naar de bosuitbreiding… • Ook de bosuitbreiding zelf vlot niet:  Bosuitbreiding door privé-eigenaars: – Administratieve rompslomp: een hele serie vergunningen en adviezen waarin de burger zijn weg niet vindt. Dringend nood aan administratieve vereenvoudiging en hernieuwde inspanningen ter begeleiding van de geïnteresseerde particulier – Rol van Vlaamse landbouwadministratie: 50% (cfr. parlementaire vraag d.d. 23/2/11) à 2/3 (cfr. Jaarverslag ANB 2009) van alle aanvragen voor bosuitbreiding wordt tegengehouden door ADLO

 Afbakeningsproces en RUPs: na 15 jaar nog steeds geen doorbraken; versnelling en samenwerking is broodnodig  Afnemende verwervingen door de Vlaamse administratie: in 2009: 5 ha voor bosuitbreiding + 10 ha voor compensatiebebossing…

Bosbehoud én Bosuitbreiding Vlaanderen vandaag opnieuw een netto ontbosser

Doelstelling: 10.000 ha nieuw bos tegen eind 2012...

Het bos zit geprangd… tussen de harde ontwikkelingen (woningbouw, wegenaanleg, industrie-uitbreiding) die het bosbehoud bedreigen… en een starre visie op buitengebied die bos- en natuurontwikkeling tegenwerkt…

Bosbehoud én Bosuitbreiding • Oplossingen:  Vergemakkelijk de privé-bosuitbreiding: – nood aan vereenvoudiging van de wetgeving die bosuitbreiding vandaag niet stimuleert: vergunningen, adviezen, pacht, … – Nood aan correcte begeleiding – Nood aan behandeling van aanvragen die kadert binnen de context van de 10.000 ha bosuitbreiding

 Verhoog de inspanningen van de overheid: inzet van middelen maar ook van menskracht  Bosbehoud: Reddingsplan voor de bedreigde bossen: De Vlaamse Regering heeft zich geëngageerd tot “het in kaart brengen van de zonevreemde bossen en deze te herbestemmen waar dat nuttig en mogelijk is”.

Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw Bosbarometer 2009

Oppervlakte zonevreemd bos per bestemmingscategorie woongebied

13%

16%

gemeenschaps- en openbare nutsvoorzieningen

4% recreatiegebieden

2%

6%

10%

2%

bufferzones

agrarische gebieden

bedrijvenzones

ontginningsgebied

47%

militair gebied

Reddingsplan Zonevreemde Bossen • Wat vragen we niet? Regularisatie van alle zonevreemde bossen. • Wat stellen we wel voor? Een écht engagement en enkele basisprincipes 1. Prioriteiten stellen: focus op de echt bedreigde bossen (= bos in de harde bestemmingen) + focus op de bescherming van de waardevolle bossen daarin (± helft ervan (Inbo, 2003)) 2. Wanneer toch ontbost wordt, dan dient dit onlosmakelijk verbonden te worden aan effectieve compensatiebebossing op het terrein 3. Regularisatie ZVB is een ander, apart proces van de bosuitbreiding uit het RSV

Reddingsplan Zonevreemde Bossen • Voorgestelde instrumenten voor de oplossing en/of regularisatie van de bedreigde bossen:  Een “waardevolle bossendecreet” (cfr. duinendecreet): moratorium op ontbossing van de meest waardevolle bossen + engagement van de overheid  Duurzame grondenruil: eigenaars van waardevolle bossen uitruilen  Groene verkavelingsvoorwaarden: bij verkaveling blijft een minimumaandeel bos (bv. 75%)  Publiek-private samenwerking: betrek bedrijven bij REDDinitiatieven, in de tropen, maar ook hier.  Planbaten koppelen aan planschadesysteem  Erfpachten en langdurige beheerovereenkomsten met eigenaars van zonevreemde bossen

Maar… Optimism is a moral duty… • Ruimte voor Morgen: bevraging van de Vlaamse overheid over de ruimtelijke ordening: “iedereen” wil in Freiburg wonen… • Tientallen bedrijven springen op de kar van 1 Miljoen Bomen en Bos voor Iedereen • Her en der engageren wakkere burgers zich voor het behoud van een bedreigd bos in hun buurt • Grote middenveldorganisaties (zoals Gezinsbond (Zin in Zoniën) en Pasar (Pasar Boomt) springen op de kar van Bos en Bosuitbreiding • …

Bedankt voor uw aandacht, maar ook en vooral… houd/haal Vlaanderen van die allerlaatste plaats in Europa! www.vbv.be/bosbarometer/ www.vbv.be/zonevreemdbos www.vbv.be/beleid/VBVStadsrandbosdossier20110403.pdf

www.vbv.be [email protected] 09/264.90.49

Bosgroepen voor meer bos


• Werking Bosgroepen • Geen woorden, maar daden! • Ik wil een bos! • Bespreking per hoofdthema • Slotbedenking…

Bosgroepen voor meer bos - Werking

- ong. 70% van het Vlaamse bos = privé (ong. 103 000 ha) - om deze bij hun beheer te ondersteunen en te groeperen -> oprichting Bosgroepen (pilootprojecten vanaf 1992, Besluit Vlaamse Regering van 27/06/2003)

= verenigingen zonder winstoogmerk (vzw) -beheervrijheid van de eigenaar centraal -advies volgens CDB -gratis lidmaatschap -gratis basisadvies op maat -diverse werking (vormingsaanbod,houtverkoop arbeidersploeg onrendabele werken) -elke bosgroep uniek karakter en eigen accenten -2009: oprichting Vlaamse Koepel Bosgroepen

Bosgroepen voor meer bos - Werking - 1 initiatieven in regio’s met zandgronden (Kempische Heuvelrug, West-Limburg, …) = veel echte boscomplexen van vele kleine privébossen, dunningsachterstand en invasieve exoten

- In 2 instantie ook in regio’s met rijke gronden (Dijle-Geteland, Zuid-Limburg, Vlaamse Ardennen tot Dender,…) = weinig en versnipperd bos, veel Canadapopulier en loofhout, hoge natuurwaarden

Werkingsregio’s Vlaamse Bosgroepen

2010: 19 erkende bosgroepen met 8 112 leden en 46 794 ha bos zie ook www.bosgroepen.be

Bosgroepen voor meer bos – Geen woorden maar daden!

-Op rijke gronden meer pionierwerk in aanpak door de verschillende Bosgroepen -> allen vroeg of laat ook actief eerst herbebossing en later bosuitbreiding gaan ondersteunen. -Aanpak variabel tussen Bosgroepen – in Limburg: - sociale arbeid voor kleine herbebossingen (<0,5ha) - uitbesteding grotere opdrachten privésector - laatste jaren met vrijwilligers en scholen i.k.v. Million Trees


Ingenieur@work Arbeidersploeg@work


Kids@work



aanplantdatum 8/11/2009 8/11/2009 14/03/2010 najaar 2010 7/04/2011 19/03/2011 voorjaar 2011 26/03/2011 4/03/2011 21/03/2011 21/03/2011 26/feb/11 voorjaar 2011 22/03/2011 22/01/2011 voorjaar 2011 18/03/2011

locatie Zandhoven Gingelom Tienen Aarschot Affligem Baardegem Brakel Belsele Gooik Heers 1 Heers 2 Merchtem Opwijk Tongeren Waasmunster Zemst Halen

sponsor VDAB VDAB Sunbeams Mustela, Microsoft en Delta Lloyd Tetra pak Cambio ? De Lijn De Lijn, Umicore, Sunbeams en Accor Avatar Avatar ? ? Avatar Avatar De Lijn en KPMG Sotts

opp. (ha) aantal bomen 0,75 1700 0,9 2350 1,6 3700 3,5 6175 0,8 1675 1 2166 1 2500 0,6 1800 5,5 13820 0,74 2770 0,57 2200 0,74 1850 0,35 875 0,9 5390 1,2 2360 1,2 2975 1 4000 22,35 58306

Bosgroep Antwerpen Zuid Zuid Limburg Dijle Geteland Noord Hageland Groene Corridor Midden Oost-Vlaanderen Vlaamse Ardennen neen, wel bij een bestuurder Zuid West Brabant Zuid Limburg Zuid Limburg Groene Corridor Groene Corridor Zuid Limburg Oost-Vlaanderen Noord Groene Corridor Zuid Limburg

Bosgroepen voor meer bos – Ik wil een bos!

-Aanvankelijk leek vraag naar ondersteuning bosuitbreiding minder groot, maar gaande weg werd de omvang van de problematiek zichtbaar! -De dossiers waar uiteindelijk legaal bebost kan worden = minder dan één derde van alle situaties waar een privépersoon wilt bebossen! mediaberichten frustratie + verzuring en talrijke gemiste kansen tot bosuitbreiding!

Bosgroepen voor meer bos – Ik wil een bos!

Categorieën van problemen: 1. Negatief advies van Agentschap Duurzame Landbouwontwikkeling (ADLO) – beroepsprocedure? 2. Pacht (niet pachtvrij krijgen, pachter voorkooprecht) 3. Onduidelijke en complexe regelgeving - hiaat aan brochures -> talrijke tegenstrijdige of foute adviezen op alle niveaus 4. Bebossing landbouwgrond : vroeger werden deze dossiers vanuit ANB begeleid – in sommige provincies gebeurt dit sinds de hervorming niet meer 5. Geen vergunning tot vegetatiewijziging

Bosgroepen voor meer bos – Negatief advies ADLO

= in # veruit de belangrijkste struikelblok in bosuitbreiding! -Enkele cijfers voor de afgelopen 3 jaar voor bebossing LBgrond:

BG ZL: 10x vergunning CBS en 7x negatief advies ADLO BG Yzer en Leie: 6x vergunning CBS, 5x negatief advies ADLO BG BON: 3x vergunning CBS, 1x negatief advies ADLO BG ZWBrabant: 6x adviesvraag bij ADLO, 5x negatief ADLO

Bosgroepen voor meer bos – Negatief advies ADLO -Dubbelzinnige argumentaties en formuleringen: •“Het perceel sluit niet voldoende aan (75%) bij bos om voor de landbouwstructuur nog slechts een marginale waarde te hebben. Het is zeer goede landbouwgrond die in het kader van de lokale landbouwstructuur nuttig gebruikt kan blijven. In 2007 was het perceel nog als akkerland in gebruik. De landbouwbestemming is zeker niet voorbijgestreefd.” •Negatief advies in 2010 voor 0,76 ha bos, zelfs in landschappelijk waardevol agrarisch gebied dat op het gewestplan ook als Bosuitbreidinggebied genoteerd staat, met als afsluiter: “Ik wil me wel aansluiten bij het standpunt dat het CBS uiteindelijk terzake zal innemen.” Telt dit als een positief advies? •”Het perceel sluit niet aan bij bestaande bossen, heeft een Pdc-bodem en ligt bovendien in herbevestigd agrarisch gebied. Door het bebossen komt de agrarische bestemming in het gedrang, wat niet aanvaard kan worden. De definitieve juridischadministratieve beslissing wordt genomen door het gemeentebestuur en de gemachtigde ambtenaar van het Agentschap R-O Vlaanderen, tenzij die hiervan is vrijgesteld.”

Bosgroepen voor meer bos – Negatief advies ADLO

•“Het betrokken perceel ligt in agrarisch gebied dat niet werd herbevestigd. Het perceel werd de laatste 10 jaar als akkerbouwperceel uitgebaat door de aanvraagster, een gelegenheidslandbouwster met 6,8 ha grond in gebruik heeft. Het perceel grenst aan een waterloopje, maar is in de watertoetskaart niet overstromingsgevoelig. Het kleine gedeelte dat op de bodemkaart minder waardevol zou zijn, betreft de rand van de waterloop. Gelet op de nauwkeurigheidsgraad van de bodemkaart kan in twijfel worden getrokken of dit minder waardevolle gedeelte effectief tot het bedoelde perceel behoort. Het naastliggend klein perceeltje dat meer in en aan de waterloop ligt is spontaan aan het verbossen, doch dit kan geen aanleiding geven tot een bebossing van een naastliggende akkerbouwperceel. Het perceel ligt in de nabijheid van het Mierhoopbos, maar is er ruimtelijk van gescheiden door een veldweg. Het perceel sluit dus niet aan bij een bestaand bos.”

Bosgroepen voor meer bos – Negatief advies ADLO Gemeentebosje

Beekje

Ruilverkavelingsweg Te bebossen perceel

Mierhoopbos Te bebossen perceel

Bosgroepen voor meer bos – Negatief advies ADLO •“Het betrokken perceel ligt in agrarisch gebied dat niet werd herbevestigd. Het perceel werd de laatste 10 jaar als akkerbouwperceel uitgebaat door de aanvraagster, een gelegenheidslandbouwster met 6,8 ha grond in gebruik heeft. (een hoogbejaarde dame, wiens dochter het wil bebossen) Het perceel grenst aan een waterloopje, maar is in de watertoetskaart niet overstromingsgevoelig. (mogelijk omdat de drainagebuizen in het verleden wel hun werk deden, zie foto) Het kleine gedeelte dat op de bodemkaart minder waardevol zou zijn, betreft de rand van de waterloop. Gelet op de nauwkeurigheidsgraad van de bodemkaart kan in twijfel worden getrokken of dit minder waardevolle gedeelte effectief tot het bedoelde perceel behoort. (??) Het naastliggend klein perceeltje dat meer in en aan de waterloop ligt is spontaan aan het verbossen (dit betreft een bebossing van de gemeente zelf), doch dit kan geen aanleiding geven tot een bebossing van een naastliggende akkerbouwperceel. Het perceel ligt in de nabijheid van het Mierhoopbos, maar is er ruimtelijk van gescheiden door een veldweg. (het perceel heet Beukenberg en staat op de Ferrariskaart als bos ingekleurd) Het perceel sluit dus niet aan bij een bestaand bos.”

Bosgroepen voor meer bos – Negatief advies ADLO •Notabene betreft dit laatste een negatief advies na herzieningsaanvraag van het eerste advies, dat als volgt werd geformuleerd: “Ik heb de eer U mede te delen dat uit landbouwkundig oogpunt geen gunstig advies kan gegeven worden. In herbevestigd agrarisch gebied dient dergelijke bebossing gecompenseerd te worden door een ontbossing in agrarisch gebied, die een hogere meerwaarde geeft aan de lokale landbouw. Er loopt in uw gemeente een aanvraag voor ontbossing (zie gunstig advies in bijlage) Ik heb hierin twijfels bij de haalbaarheid van de noodzakelijke compensaties. De bebossing kan in dit geval als compensatie worden uitgevoerd. De eigenares van de grond dient wel te weten dat de verkoopprijs van een bos beduidend lager is (50% en meer) dan deze van vrije landbouwgrond. Het is aangewezen haar dit ook duidelijk te maken. De uiteindelijke juridisch administratieve afweging is de bevoegdheid van het CBS dat de toelating moet verlenen”.

Bosgroepen voor meer bos – Pacht

-niet in alle BG-regio’s even problematisch -Zie volgende presentatie

Bosgroepen voor meer bos – Regelgeving •Overlappende regelgeving – gewestplanbestemming, beschermd landschap, VEN of Natura2000 Bv. BG ZL bebossing van een akker en weide (1,4 ha, 2 naburige eigenaars), op het gewestplan natuurgebied en vallend onder beschermd landschap -> onjuist advies vanuit ANB aan de eigenaar + enkele maanden later beschuldiging van de Bosgroep van illegale bebossing (rechtgezet vanuit Centrale Diensten ANB)

•Niemand kent het statuut van de adviezen van ANB en ADLO in de vergunningsprocedure – sommige gemeenten wachten hierop, andere niet ANB zegt dat deze positief moeten zijn en los staan van de subsidiëring, maar wat is dan de waarde van de vergunning? (wettekst vermeld enkel ‘eensluidend’)

Bosgroepen voor meer bos – Regelgeving •ANB communiceert dat “neg. advies ADLO een bebossing door aanplanting onmogelijk maakt” en “tegen de beslissing van ADLO is in principe geen beroepsmogelijkheid”

<> provincie (O-Vl) meent dat, cfr. bij andere vergunningen ANB naar de Raad van State moet gaan, wanneer ze het niet met het neg. advies eens zijn… •Verwarring bij gemeenten en provincies… “Ik moet u er ten zeerste op wijzen dat wij (ADLO) niet ter zake om advies werden gevraagd. Daarenboven zijn deze gronden gelegen in herbevestigd agrarisch gebied wat in principe moet betekenen dat een bestemmingswijziging (in casu bebossing) niet gunstig kan geadviseerd worden zonder compensatie ten voordele van de lokale landbouwstructuur. Ik ben dan ook verplicht de vergunning voor deze bebossing te betwisten. …” (23 juli 2009, ADLO aan CBS)

Bosgroepen voor meer bos – Regelgeving

•Het vervolg : “Uiteindelijk was het advies van uw milieuambtenaar om de percelen op natuurlijke wijze te laten verbossen en door beheersingrepen dit proces te sturen een legale manier om hier te bebossen. Opgaande bomen moeten conform het Veldwetboek 6 m van de perceelsgrens verwijderd blijven. Dan wordt het effectief een bos (onderworpen aan het Bosdecreet) nadat de grond 22 jaar begroeid staat met een samenhangend bomenbestand.”

 Hoe kan of moet een burger dit interpreteren?

Bosgroepen voor meer bos – Begeleiding ANB -ANB ontmoedigt soms het aanvragen (bvb. bij BG BON 1,7 ha grasland in agrarisch gebied, waar uiteindelijk toch CBS vergunning leverde en ANB+ADLO positief adviseerden)

-ANB begeleidt minder tot niet de aanvraagdossiers (bvb. 1 dossier voor 0,84 ha bebossing weide in agrarisch gebied werd nooit bij ADLO ingediend, zoals voorheen gebeurde, 3 andere dossiers werden na ontvangstmelding nooit naar CD Brussel gestuurd zodat de eigenaars 2 jaar na aanplanting nog geen enkele vergoeding ontvingen)

-ANB stelt soms in positieve adviezen extra voorwaarden zonder rechtsgrond (bv. inheems loofhout buiten VEN)

Bosgroepen voor meer bos – Vegetatiewijziging

-niet in alle BG-regio’s even problematisch -Geen cijfers beschikbaar

Bosgroepen voor meer bos – Slotbedenking… •Conclusie: •Private bebossingen: meestal met inheemse, standplaatsgeschikte loofboomsoorten. •Steeds meer illegale bebossingen. •Tot slot: als alles goed gaat (2 ha bebossing met Canadapopulier met een bosrand, poel, onderetage 6 inheemse loofsoorten) => veel protest vanuit lokale natuurvereniging Echter biedt bebossing, in vergelijking met het omliggende akkerland, korte omloop hakhout, agroforestry, … niet sowieso een ecologische meerwaarde ?


Kan er meer vertrouwen en appreciatie groeien voor de talrijke particulieren die met eigen middelen aan de 10 000 ha bosuitbreiding meewerken?

Bedankt voor uw aandacht…

Pachtwet Economisch model Kloven en keuzes Privé landbeheer

 Pacht

= federale wet 1929/ 1969/ 1988 vs. Lanbouw = Europees en Vlaams

 Dwingend

recht

 Voor

« beroepsmatig voortbrengen landbouwproducten hoofdzakelijk voor verkoop » (bosbouw is uitgesloten)

 Bescherming

van de pachter in de machtsverhouding

 Lange

en « niet gekende » duur



Verbreding van de landbouw



Omvang bedrijf vs. verplichtingen eigenaar



Rechtsvormen voor uitbating



Geplafonneerde pachtprijzen



Voorkooprecht



Persoonlijke exploitatie



Einde loopbaan en onderpacht



Rechtspraak, rechtsleer, interpretaties



Ontmanteling eigendom (vruchtgebruik, quota’s, toeslagrechten, vergunningen…)



Geen erkende rol voor de eigenaar



Vermindering aantal bedrijven 3,4 % per jaar



2/3 landbouwgrond in pacht



Nieuwe pachtcontracten zeer zeldzaam



Rendement/duur, rendement/risico



5 à 10.000 ha/jaar komen vrij elk jaar?



Vrijheid van teelt, vrijheid van agrobestemming



Ruimtelijke ordening



Nieuwe verhoudingen pachter/eigenaar (Europa, organisaties, maatschaappij) Beslissing voor vrije grond?

 Loopbaanpacht, pacht  Fiscale  Eigen

lange duur…

maatregelen, vergoedingen

beheer

 Rentmeesters  Alternatieve

oplossingen

rechtsvormen, « grijze »

Nood aan dynamische moderne landbouw

 wonen, tuin, paardenhouderij…

= « vertuining » en « verpaarding » Vlaanderen is « verstedelijkt gebied »

 Energie, recreatie, bebossing, privé

natuur, tijdelijke natuur… = verbreding voor eigenaar = kans voor verweving Basis voor keuze?



Beperkingen door pachtwet voor eigenaar en pachter



Voorbeeld agroforestry



Pachtcontract op LT en de bestaande rechten van de landbouwer



Veldwetboek en vergunningen



Europese fondsen, pijler 2 as 2 PDPO, beheerovereenkomsten voor 5 jaar



Bosdecreet, mestdecreet



Ruimtelijke ordening, landschap

drempel voor bebossing

G = prijs van een perceel vrije grond L = landbouwgrond, B = bosgrond, N = natuurgrond. e = de economische functie, m = de maatschappelijke functie

G = Ge + Gm

g = genotswaarde (motivatie)

G = Ge + Gm + Gg e1= actualisatie inkomen, e2 = speculatie grond, m1 = vermarkte diensten, m2 niet vermarkte diensten gp= positief genot, gn = negatief genot

G = Ge1 + Ge2 + Gm1+ Gm2 (=0) + Ggp – Ggn

G=L=B=N G=Le+Lm+Lg=Be+Bm+Bg=Ne+Nm+Ng  Boskloof

Bk= G - Be - Bgp + Bgn

 Natuurkloof

Nk= G – Ngp + Ngn

 Landbouwkloof

Lk= Le (vrij) – Lp (pacht)

Keuze = minimaliseren van kloof = Lk vs Bk vs Nk



Vergoeding voor erfdienstbaarheid



Vermarkten ecosysteemdiensten



Multifunctionaliteit bv. voor bossen



Premies, fiscaliteit



« Rood voor groen » regelingen



Privé genotswaarde verhogen, negatieve genotswaarde verminderen o.a. erkennen, « betuteling », voorkooprechten



Openstelling en recreatie



Instrumenten voor inrichting en beheer



Herziening pachtwet

Verhogen economische waarde, verminderen negatief genot, verhogen positief genot  Fiscaliteit, pachtaanvaardingsvergoeding  Plaats landbeheer in het bipolair overleg  Vergoedingen vs pachtprijs Aanpassing van de pachtwet  Bestaande rechten respecteren dus eerst voor vrijkomende gronden en alternatieve contracten  Regionalisatie van de bevoegdheid  Standpunt van landbouworganisaties  Internationale benchmarking  Maatwerk en driehoeksrelatie



Bilaterale strakke LT relatie verpachter/pachter (n.e. en vruchtgebruik)



Bilaterale KT (5 jaar) PDPO relatie landbouwer/overheid



Driehoeksrelatie: afspraken (graslanden, gebouwen, KLE, natuur, vergoedingen..) = beheerplan/covenant



Juridische vorm



Duur

   

   

   



,

Herbestemmingscompensatie Boscompensatiefonds Grondenruil voor bos en bosfondsen Agroforestry Goede wetgeving en instrumentariaat Herwaarderen economische functie van bos Valorisatie ecosysteendiensten « Rood voor groen » regelingen Bosgroepen Toegankelijkheid Kennisopbouw en kenniscentrum « Inmenging » van de overheid en het publiek Landbouwbeheerplan versus pacht

(ook voor « open gebieden »)  Geen bipolaire visie  Erkenning rol eigenaar, voorkooprechten?  Juiste parameters  Erfdiensbaarheden vs aankopen  Gepaste instrumenten voor beheer  Gepaste instrumenten voor inrichting  Ecosysteemdiensten  Rood voor groen regelingen  Inspelen op motivatie



Horizontale visie



Integratie van functies, bv. « landgoedconcept »



Beheer- en inrichtinginstrumenten voor alle functies



Plaats voor privébeheer naast overheid en andere actoren



Rol van de overheid



Gradatie van doelstellingen en de negatieve genotswaarde



Nieuwe relatie tussen de partners = vertrouwen



Ruimtelijke ordening: verweving en medegebruik



Plaats privé en aankoopbeleid overheid



Valorisatie maatschapelijke waarde



Beheerplan: bos - open gebied (natuur) – wild en soorten - landbouw -« geintegreerd »



Inrichting: natuurprojectovereenkomst en bebossing



Opleiding en monitoring



Kenniscentrum voor verspreide actoren

« Handleiding voor de privé landbeheerder »

Inkijkexemplaar bestelbon

www.landelijkvlaanderen.be

Pauze

Bos voor iedereen: droom of werkelijkheid? Beleidssymposium rond Ecologische bosuitbreiding in Vlaanderen

Brussel - 11 mei 2011

Bos voor iedereen Natuurpunt gaat voor meer en beter

Noah Janssen Afdelingshoofd Natuur [email protected]

Overzicht 1. Bosareaal Natuurpunt - Bosomvorming - Bosuitbreiding

2. Bosbalans 3. Nieuwe initiatieven - Nieuwe personeelsleden - Campagne „Bos voor Iedereen‟ - Boswerkgroep

1. Bosareaal Natuurpunt

1. Bosareaal Natuurpunt Circa 18.000ha natuurgebieden in Vlaanderen (afbeelding) → Hiervan circa 6.000ha bos

1. Bosareaal Natuurpunt • Grote variatie aan bostypes (wilgenvloedbossen, berkenbroek, essen-elzenbos, essen-eikenbos, eiken-beukenbos, esdoornen-essenbos,…) • Ook vele gelijkjarige ongemengde bossen (vnl. naaldhout, populier en Amerikaanse eik) • Meer van 95% van de bossen opengesteld voor zachte recreatie • In het verleden: soms kritiek rond „ontbossingen‟ door Natuurpunt

1. Bosareaal Natuurpunt • Omvorming van bos  open vegetaties: – Quasi steeds ongemengd gelijkjarig bos, vaak met uitheemse boomsoorten – Meestal voor herstel van Europees beschermde habitats of soorten – Vele recente bosaanplanten hebben hoge potentie tot habitatherstel. Verstoorde en bemeste landbouwbodems komen vaak niet in aanmerking

1. Bosareaal Natuurpunt • Spontane bosuitbreiding  Op verlaten akkers, weilanden, ruigtes,… Gebeurt op relatief grote schaal maar zeer traag Gekwantificeerd sinds 2010

1. Bosareaal Natuurpunt • Actieve bosuitbreiding  Verspreid in Vlaanderen Gebeurt op relatief kleine schaal

2. Bosbalans Natuurpunt

2. Bosbalans Natuurpunt • Vrijwillige balans • Berekening op basis van monitoringrapporten: Oppervlakte bosuitbreiding MIN oppervlakte ontbossing

• Momenteel 10% van natuurgebieden gemonitord (ca. 1800ha): 31ha ontbossing 18ha bosuitbreiding NETTO 13ha ontbossing (t.b.v. Europese soorten of habitats)

2. Bosbalans Natuurpunt • Natuurpunt engageert zich om haar bosbalans op middellange termijn positief te houden! • Herstel en behoud van zeldzame open vegetaties zal uiteraard steeds belangrijk blijven • (Actieve) bosuitbreiding is echter een belangrijk aandachtspunt! Aanpak knelpunten bosuitbreiding!

3. Nieuwe initiatieven

3. Nieuwe initiatieven •Boswerkgroep – Initiatief van VBV en Natuurpunt – Opvolging van actuele bosbeheer en beleidthema‟s – Leden: mensen actief in de bossector (zowel professionelen als vrijwilligers) – Ca. 4 vergaderingen per jaar – Interesse? Contacteer Frederik Mollen ([email protected])

3. Nieuwe initiatieven •2 nieuwe consulenten bosbeheer: – Wim Sauwens [email protected]

– Henk De Jong [email protected]

3. Nieuwe initiatieven •Campagne “Bos voor Iedereen” – Doel: aankoop van percelen voor de aanleg van nieuwe waardevolle bossen m.b.v. fondsen van particulieren, bedrijven en gemeentes – Inrichtingsvisie: nadruk op natuurwaarden én recreatie – Start: NP schenkt 100.000 bomen!

3. Nieuwe initiatieven •Campagne “Bos voor Iedereen” – Concrete aankopen: Ninove: 6 ha St-Kat-Waver: 9 ha Loppem: 1 ha TOTAAL 16 ha

– En nog vele plannen…

www.bosvooriedereen.be

Op een zucht van het miljoen

Doel van de campagne: 1. Enthousiasme genereren voor bosuitbreiding: •Positief •Laagdrempelig •Opvallend •Niet-choquerend 2. Tot realisaties komen, o.m. door innovatieve financieringspistes

Doel van de campagne: Meer (draagvlak voor) bos!

Doelstelling: De Vlaamse bevolking sensibiliseren rond de nood aan bosuitbreiding en het aanplanten van bomen via een communicatiecampagne: website, artikels in de algemene pers, bladen van de milieubeweging en socio-culturele verenigingen. Deel 1: Communicatie en sensibilisatie

Deel 1: Communicatie en sensibilisatie Promotiematerialen: laagdrempelig

Deel 1: Communicatie en sensibilisatie www.1miljoenbomen.be en de bomenteller

Hoogtepunten: • 100’en persartikels • Nieuwe media: Facebook-pagina en –groep: 100’en leden • VBV wint ‘de Groene Bril’ met 1 Miljoen Bomen-campagne •Tal van partnerschappen • Filmpjes: gratis zendtijd VRT/You Tube/e-zines/… • Er zijn te weinig bomen… • Marie Vinck: de vrouw van je bomen…

Deel 1: Communicatie en sensibilisatie Promotie via media, middenveld: positieve boodschap wérkt!

Deel 1: Communicatie en sensibilisatie Promotie via sponsors: beeld- en doelgroepdoorbrekend

Doel: registreren van het aanplanten van één miljoen bomen via bosuitbreiding en het aanplanten van bomen in het buitengebied en stedelijk gebied (bijvoorbeeld straatbomen, in parken en particuliere tuinen). Heraanplantingen na een eindkap of compenserende aanplantingen of bebossingen komen niet in aanmerking. Doel: Faciliteren van de bosuitbreiding in Vlaanderen door het samenbrengen van vraag en aanbod (sponsors/geïnteresseerden in bosuitbreiding matchen met grondeigenaars die aan bosuitbreiding willen doen). Inmiddels al > 100 hectare bos

Deel 2: Realisatie van bossen en aanplant van bomen buiten het bos

Gedetailleerd registratieformulier laat gedetailleerde analyses en filters toe

Deeltaak 2: Realisatie van bossen en aanplant van bomen buiten het bos De bomenteller: gedetailleerde onderbouw => gedetailleerde analyses

Gedetailleerd registratieformulier laat gedetailleerde analyses en filters toe Type Bos Bos na kaalkap Nieuw bos geen compensatie

Percentage 70,68 4,15 66,53

compensatie

3,04

63,49

Korteomloophout

4,54

Haag

4,37

Houtkant

5,68

Vrijstaande_boom

8,19

Eindtotaal

100,00

Deel 2: realisatie van bos en aanplant van bomen buiten het bos De bomenteller: gedetailleerde onderbouw => gedetailleerde analyses

Realisaties: elke partner heeft zijn eigen verhaal • Recticel: speelzone in Ingelmunster + tropisch boswerk • Faber-Castell: educatief project voor lagere scholen • VDAB: 20-jarig bestaan: aanplant 5 bossen, 1 per provincie • Ecopop: eco- en lifestyle beurs Kortrijk: nieuw bos ter promotie van dit event • Naturen: lancering biologisch tuinproductengamma • Sunbeams: ecologie en milieuvriendelijke levensstijl voor expatgemeenschap • Makro: promotie van e-facturen • De Lijn: De Bospas • Telenet: duurzaam functioneren + eindejaarsactie  In plantseizoen 2010-11: meer dan 150.000 boompjes geplant

Deel 2: Realisatie van bos en aanleg van bomen buiten het bos

-Peru: - samenwerking met Groenhart vzw en lokale ngo ACPC - steun door Mobistar - reeds 2 bebossingen uitgevoerd, goed voor > 41.500 bomen en 72 ha - Ethiopië: - samenwerking met lokale universiteit en K.U.L. - ondersteuning door eigen fondsenwerving van VBV en Gentse vzw Era Mela Mela: > 27.000 boompjes aangeplant - Ecuador: groot project op stapel

Deel 3: Realisaties in het Zuiden

Affligem, Tetra Pak, april 2011

Gooik, Umicore + KLJ Nevele, maart 2011

Gooik, Accor Hotels, maart 2011

Holsbeek, Delta Lloyd, maart 2011

Heers, Avatar – FOX, maart 2011

Baardegem, Cambio, maart 2011

Harelbeke, 1 Miljoen Bomen T-shirt bos, maart 2011

Bedankt voor uw aandacht! Vragen? Feedback? U kan steeds terecht op www.1miljoenbomen.be of bij [email protected]

Vragen

Afsluiting

Bos voor iedereen: droom of werkelijkheid?

Recommend Documents