Droom van een eigen zaak Draaiboek project SYNTRA Vlaanderen i.s.m. het Antwerps Integratiecentrum de8 vzw i.k.v. EOS project ‘Etnisch Ondernemerschap Stimuleren’
November 2012
INHOUDSTAFEL 1. Algemene projectinfo
4
1.1. Voornaamste resultaten EOS onderzoek
5
1.2. Projectvoorbereiding rond ‘zelfstandig ondernemen
12
bij etnisch-cultureel diverse vrouwen’ door de8 vzw 1.3. Projectdoelstelling ‘Droom van een eigen zaak’
13
2. FASE 1: Voortraject voor etnisch-cultureel diverse vrouwen
14
met plannen voor een eigen zaak 2.1. Projectdoelstelling infosessies
14
2.1.1. Doelstellingen (met betrekking tot deelneemsters)
14
2.1.2. Doelgroep
14
2.1.3. Randvoorwaarden voor deelname
14
2.2. Stap 1: Projectvoorbereiding
14
2.2.1. Keuze thema’s
14
2.2.2. Keuze locatie
14
2.2.3. Promotie (voorbereiden)
15
2.2.4. Lijst benodigdheden en opdrachtenbladen opstellen
15
2.3. Stap 2: Toeleiding
15
2.3.1. Doelstelling
15
2.3.2. Methoden
15
2.3.3. Instrument
16
2.3.4. Resultaten
16
2.4. Stap 3: Samenstellen groep
16 2
2.4.1. Intake
16
2.5. Stap 4: Herinnering
17
2.6. Stap 5: Organiseren 12 sessies rond zelfstandig ondernemen
17
2.7. Stap 6: Nazorg en evaluatie
19
2.8. Stap 7: Organisatie slotevent
19
2.9. Stap 8: Doorstroom in kaart brengen
19
2.10. Succesfactoren
19
2.11. Valkuilen
20
2.12. Kansen
21
3. FASE 2: Netwerk uitbouwen
21
4. FASE 3: Netwerktools creëren
22
4.1 Doelstelling
22
4.2 Methodes
22
4.2.1 Het creëren van een facebookpagina
22
4.2.2 Het maken van een film voor en door etnisch-cultureel diverse vrouwen
23
4.2.3 Het organiseren van een slotevent
24
BIJLAGEN Bijlage 1: Persbericht 10/11/10, NSZ Bijlage 2: Flyer ‘Droom van een eigen zaak’ Bijlage 3: Persbericht infosessies Bijlage 4: Intakeleidraad Bijlage 5: Engagementsverklaring Bijlage 6: Inhoud sessies en specifieke doelstellingen sessies Bijlage 7: Leervragen Bijlage 7: Programmaoverzicht Bijlage 8: Opdrachtblad eindopdracht Bijlage 9: ‘Bezoek aan een zaak’ opdrachtblad Bijlage 10: Attest Bijlage 11: Beleidsaanbevelingen
25 26 27 29 31 33 46 48 52 54 56 57
3
Met dit draaiboek willen we een overzicht geven wat we binnen het EOS project “Droom van een eigen zaak” hebben gerealiseerd en hoe we dit hebben aangepakt. We hopen dat het andere organisaties kan helpen bij het opzetten van infotrajecten naar etnisch- cultureel diverse starters toe. Met vragen en opmerkingen kan u steeds terecht bij: Karen De Wolf- SYNTRA Vlaanderen
Anja Boonen- De8 vzw
[email protected]
[email protected]
0497 59 34 42
0472 27 44 24
1. Algemene projectinfo Het EOS project wil de noden en behoeften van etnisch-cultureel diverse ondernemers en prestarters in Vlaanderen in kaart brengen. Aan de hand van een globaal onderzoek werd de huidige ondersteuning voor etnisch-cultureel diverse ondernemers/prestarters per provincie onder de loep genomen en eventuele leemtes werden blootgelegd. Het EOS project wil uiteindelijk komen tot een betere en geïntegreerde aanpak op het vlak van:
Begeleiding en opleiding van starters en jonge bedrijven.
Aanzetten tot ondernemerschap bij studenten.
Dienstverlening voor etnisch-cultureel diverse ondernemers.
Integratie van ondernemers van vreemde origine bij autochtone ondernemers.
Om de noden en behoeften van de etnisch-cultureel diverse ondernemers en prestarters in kaart te brengen, werd per doelgroep een vragenlijst ontwikkeld. Deze vragenlijst werd door iedere partnerorganisatie afgenomen bij 50 ondernemers/prestarters van etnisch-cultureel diverse origine. De verschillende partners hebben door hun werking en voorgaande projecten een netwerk opgebouwd bij één van de (of soms ook beide) doelgroepen, zijnde ondernemers en prestarters. Zo werden met de 6 partners samen in totaal 297 (toekomstige) ondernemers bereikt. De prestarters en ondernemers werden bevraagd over hun noden inzake opleiding, begeleiding en informatie. Er werd ook gepolst in welke mate deze (toekomstige) ondernemers het bestaande aanbod kennen en voldoende vinden. Dit globaal onderzoek naar de noden en behoeften van etnisch-cultureel diverse ondernemers/prestarters in Vlaanderen, werd door iedere partner gebruikt om het huidige aanbod inzake opleiding, begeleiding en informatie voor etnisch-cultureel diverse ondernemers/prestarters in hun respectievelijke provincie te evalueren en eventuele leemtes te detecteren. Iedere partner lanceerde daarop een pilootproject in zijn provincie om een antwoord te bieden aan deze leemtes. 4
Volgende projecten werden gerealiseerd door de partners van het EOS project.
Single acces Multiple back Office- Gusto vzw: intensieve begeleiding van starters op maat – West-Vlaanderen Eos lerend netwerk – Voka Oost-Vlaanderen: begeleiding en ondersteuningsproject voor KMO bedrijfsleiders volgens peterschapsprincipe- Oost Vlaanderen Droom van een eigen zaak- SYNTRA Vlaanderen in samenwerking met de8 vzw: infotraject, netwerkmomenten en netwerktools voor en door vrouwen (onderneemsters en starters)Antwerpen Nieuw ondernemerschap- NFTE- 9 opleidingsdagen voor ECM jongeren – Vlaams-Brabant Boost your business- Stebo vzw- opleiding voor handelaars, goede praktijkenboek met inspirerende voorbeelden- Limburg
1.1 Voornaamste resultaten EOS-onderzoek a. De respondenten In het totaal werden 297 vragenlijsten afgenomen. Aangezien er een mooi evenwicht is in het aantal bevraagde ondernemers en prestarters, is een vergelijkende studie perfect mogelijk. De meeste prestarters werden bevraagd in Antwerpen en Limburg. In Oost-Vlaanderen werden dan weer de meeste ondernemers bereikt. Met uitzondering van Vlaams-Brabant, werden ook in de andere provincies heel wat ondernemers bevraagd. Het lagere aantal respondenten in Vlaams-Brabant is voornamelijk te wijten aan de taalbarrière. Het land van oorsprong van de respondenten is zeer divers. Bij de ondernemers konden we 17 verschillende landen onderscheiden. Bij de prestarters maar liefst 38. Het grootste deel van de prestarters en ondernemers zijn van Turkse, Marokkaanse of Russische afkomst.
b. De opstart Onderstaande tabel toont aan dat de redenen om met een eigen zaak te beginnen zeer divers zijn. Over het algemeen vinden we vooral pull factoren terug zoals: vrijheid, flexibiliteit, onafhankelijkheid, winst van eigen werk kunnen genieten, logische stap na bepaalde opleiding, ervaring in de sector als werknemer, ondernemers in de familie, etc. Er zijn echter ook een aantal push factoren zoals ontsnappen uit de werkloosheid en een nood aan extra inkomen.
5
Prestarters
Ondernemers
Gemiddelde
Eigen job willen creëren
48%
24%
36,0%
Vrijheid, flexibiliteit, onafhankelijkheid
37%
29%
33,0%
Winst van eigen werk kunnen genieten
22%
20%
21,0%
Logische stap na bepaalde opleiding/ervaring
17%
20%
18,5%
Ontsnappen uit de werkloosheid
18%
17%
17,5%
Ervaring in de sector als werknemer
19%
14%
16,5%
Ondernemers in de familie
7%
22%
14,5%
Bepaalde opportuniteit gezien in de sector
11%
17%
14,0%
Zelfontwikkeling
16%
10%
13,0%
Nood aan extra inkomen
10%
9%
9,5%
Motivatie om met een eigen zaak te starten
Respondenten kunnen meer dan 1 optie kiezen, dus de percentages kunnen opgeteld meer dan 100% bedragen.
De prestarters en ondernemers werden ook bevraagd over de problemen die ze ondervinden bij de opstart van hun zaak. Het meest voorkomende probleem dat de respondenten aangeven zijn financieringsproblemen. Gemiddeld 37% ondervindt problemen om financiële middelen te vinden voor zijn zaak. Een vierde vreest ook een tekort aan klanten. Daarnaast zijn er nog een aantal die regelmatig terugkeren: geen netwerk (17%), problemen met administratie/boekhouding (16,5%), taalproblemen 16%) en geen of slechte locatie (10,5%). Daarnaast verklaart 18,5% van de (toekomstige) ondernemers geen problemen te ondervinden bij de opstart van de zaak.
6
Welke problemen ondervinden ondernemers bij de opstart van een zaak?
Prestarters
Ondernemers
Gemiddelde
Financieringsproblemen
43%
31%
37,0%
Tekort aan klanten
24%
27%
25,5%
Geen
11%
26%
18,5%
Geen netwerk
14%
20%
17,0%
Problemen met administratie/boekhouding
15%
18%
16,5%
Taalproblemen
17%
15%
16,0%
Geen of slechte locatie
13%
8%
10,5%
Problemen met opstartformaliteiten
6%
12%
9,0%
Geen geschikt personeel
3%
13%
8,0%
Geen attest bedrijfsbeheer
7%
7%
7,0%
Belastingen
9%
3%
6,0%
Tegenvallende verkoop
1%
10%
5,5%
Moeite om vergunningen te bekomen
7%
3%
5,0%
Slechte voorbereiding
1%
9%
5,0%
Respondenten kunnen meer dan 1 optie kiezen, dus de percentages kunnen opgeteld meer dan 100% bedragen.
Er werd ook onderzocht of ondernemers de opstart van hun zaak goed voorbereiden. De prestarters hebben goede voornemens. 91% van de respondenten zegt een business plan te willen opstellen. Uit de ondervraging bij de ondernemers blijkt echter dat slechts 34% effectief een business plan maakt. Aan de (toekomstige) zaakvoerders werd ook gevraagd welk publiek ze denken te bereiken met hun onderneming. Etnisch-cultureel diverse zaakvoerders hebben soms de reputatie zich vooral op de eigen gemeenschap te richten met typische producten. Maar dat blijkt niet te kloppen. Gemiddeld 66% van de respondenten antwoordt dat ze zowel Vlamingen als hun eigen gemeenschap (willen) bereiken. 24% geeft aan dat ze zich voornamelijk focussen op autochtone Vlaamse klanten. Gemiddeld antwoordt slechts 10% van de respondenten dat ze zich voornamelijk zullen richten op hun eigen gemeenschap. Bij de ondernemers zien we wel dat dit percentage 5% hoger ligt dan bij de prestarters. Het aantal ondernemers die zowel de eigen gemeenschap als de autochtone Vlamingen bereikt ligt dan weer een stuk lager (20%), dan wat de prestarters verwachten.
7
De (toekomstige) ondernemers konden tijdens het interview aangeven waar ze nood aan hebben bij de opstart van hun zaak. Bijna de helft van respondenten (49%) gaf aan dat ze voornamelijk nood hebben aan financiële middelen. Het valt ook op dat de vraag naar begeleiding (28%), informatie (28%), advies (24%), begeleiding (28%) en vooral opleiding (18%) eerder beperkt is. Bij veel starters leeft duidelijk de behoefte om de opstart volledig zelf te doen. Aan de ondernemers werd gevraagd of ze bij de opstart van hun bedrijf beroep doen op organisaties of derden. Meer dan de helft beantwoordt deze vraag negatief. Aan de ondernemers, die negatief antwoordden op voorgaande vraag, werd gevraagd wat de redenen hiervoor zijn. Het meest aangehaalde argument is: “Ik wist niet waar ik terecht kon”. Bijna een derde van de respondenten (31%) zegt ook dat hij zijn problemen liever zelf oplost. 20% verklaart dan weer dat hij dacht dat ze hem toch niet zouden kunnen helpen. Slechts een kleine minderheid deed geen beroep op organisaties of derden wegens taalproblemen (5%) of omdat de drempel te hoog was (11%). c. Opleidingen In dit deel werd onderzocht of ondernemers opleidingen volgen in functie van hun zaak en in welke mate ze het huidige opleidingsaanbod kennen en voldoende vinden. Het valt op dat de prestarters en ondernemers, naast de verplichte beroepsopleidingen, en taalopleidingen, maar weinig extra opleidingen volgen. 40% van de bevraagde prestarters en 51% van de ondernemers geeft zelfs aan nog geen enkele opleiding te hebben gevolgd. Welke opleidingen volgen ondernemers?
Prestarters
Ondernemers
Gemiddelde
Geen
40%
51%
45,5%
Beroepsopleiding
26%
21%
23,5%
Taalopleiding
28%
7%
17,5%
Financiële opleiding
2%
13%
7,5%
Opleiding marketing
7%
4%
5,5%
Opleiding ICT
4%
6%
5,0%
Managementopleiding
4%
4%
4,0%
Juridische en fiscale opleiding
1%
5%
3,0%
Respondenten kunnen meer dan 1 optie kiezen, dus de percentages kunnen opgeteld meer dan 100% bedragen.
Aan de respondenten die nog geen opleidingen hebben gevolgd, werd gevraagd wat de redenen hiervoor zijn. Het meest aangehaalde argument is: “Ik heb geen behoefte aan een opleiding” (gemiddeld 30,5%). 31% van de prestarters en 28% van de ondernemers zegt ook hier geen tijd voor te hebben. Een groot aantal prestarters en ondernemers geeft ook aan dat ze geen interesse hebben, respectievelijk 15% en 24%. Slechts een kleine minderheid (gemiddeld 5%) vindt de opleidingen te duur. Ook zal een 8
groot deel van de prestarters en ondernemers, respectievelijk 38% en 50%, ook in de toekomst geen opleidingen volgen. Uit de bevraging blijkt ook dat het merendeel van de prestarters en ondernemers weten waar ze opleidingen kunnen volgen en het huidige aanbod ook voldoende vinden. Weten ondernemers waar ze terecht kunnen voor opleidingen?
Prestarters
Ondernemers
Ja
76%
69%
Nee
24%
31%
Zijn er voldoende opleidingen voor ondernemers?
Prestarters
Ondernemers
Ja
55%
62%
Nee
10%
13%
Ik weet het niet
35%
25%
Gemiddelde 72,5% 27,5%
Gemiddelde 58,5% 11,5% 30,0%
d. Begeleiding In dit deel werd onderzocht in welke mate (en vooral voor welke zaken) de ondernemers en prestarters begeleiding nodig hebben, door wie ze zich laten begeleiden, maar ook of ze het huidige begeleidingsaanbod kennen en voldoende vinden. Uit de bevraging van de prestarters blijkt dat de overgrote meerderheid van de prestarters (95%) behoefte heeft aan begeleiding. De toekomstige ondernemers kunnen vooral hulp gebruiken bij de zoektocht naar financiële middelen (36%), de boekhouding (33%), het opstellen van een business plan (31%) en de administratieve verplichtingen bij de opstart (29%). De resultaten van de ondernemers zijn zeer gelijkaardig. Opmerkelijk is wel dat maar liefst 40% van de respondenten expliciet aangeeft geen begeleiding nodig te hebben. Bij welke problemen zoeken ondernemers hulp?
Prestarters
Ondernemers
Gemiddelde
Boekhouding
33%
33%
33,0%
Zoeken naar financiële middelen
36%
22%
29,0%
Opstellen business plan
31%
20%
25,5%
Administratieve verplichtingen
29%
22%
25,5%
Administratie
24%
24%
24,0%
Ik heb geen begeleiding nodig
5%
40%
22,5%
Opbouwen netwerk
16%
20%
18,0%
Bekomen vergunningen
11%
10%
10,5%
9
Zoeken naar locatie
11%
9%
10,0%
Aanvragen subsidies
11%
3%
7,0%
Zoeken naar personeel
3%
11%
7,0%
Voorraadbeheer
7%
4%
5,5%
Respondenten kunnen meer dan 1 optie kiezen, dus de percentages kunnen opgeteld meer dan 100% bedragen.
Ook in onderstaande tabel wordt bevestigd dat heel wat ondernemers geen begeleiding nodig hebben. Gemiddeld 21,5% van de respondenten verklaart bij niemand hulp te zoeken. Als (toekomstige) ondernemers zich al laten begeleiden, gebeurt dit voornamelijk door hun boekhouder (31%), familie (27,5%), collega-ondernemers (21%), vrienden (19,5%) en werkgeversorganisaties (17,5%). Door wie laten de ondernemers zich begeleiden?
Prestarters
Ondernemers
Gemiddelde
Boekhouder
22%
40%
31,0%
Familie
38%
17%
27,5%
Niemand
10%
33%
21,5%
Collega-ondernemers
22%
20%
21,0%
Vrienden
23%
16%
19,5%
Werkgeversorganisaties
7%
28%
17,5%
Overheid
6%
13%
9,5%
Advocaat
1%
5%
3,0%
Respondenten kunnen meer dan 1 optie kiezen, dus de percentages kunnen opgeteld meer dan 100% bedragen.
Aan de bevraagde ondernemers die beweren dat ze nog nooit hulp hebben gezocht, werd gevraagd wat de redenen hiervoor zijn. 30% van de respondenten denkt toch niet geholpen te zullen worden. 27% verklaart niet te weten waar hij terecht kan. Een ander veel voorkomend argument is “ik wil het liever zelf uitzoeken” (27%). Slechts 5% antwoordt dat de drempel te hoog is. Uit de bevraging blijkt dat zowel de prestarters als de ondernemers weten waar ze terecht kunnen voor begeleiding en het begeleidingsaanbod voldoende vinden. e. Financiën Slechts een minderheid van de ondernemers (22%) heeft nood aan extra hulp of begeleiding bij het beheer van zijn financiën, terwijl 82% van de prestarters denkt dit wel nodig te zullen hebben.
10
Hebben ondernemers hulp nodig bij het beheer van de financiën?
Prestarters
Ondernemers
Ja
82%
22%
Nee
11%
78%
Ik weet het niet
7%
0%
Gemiddelde 52,0% 44,5% 3,5%
Meer dan de helft van de toekomstige ondernemers (51%) zegt ook nood te hebben aan een financiële opleiding. Bij de reeds opgestarte ondernemers ligt dit percentage 21% lager. Er werd ook onderzocht waar de prestarters en ondernemers het nodige kapitaal halen voor de opstart van hun zaak. De resultaten zijn zeer gelijkaardig. De meeste prestarters (64%) zullen privékapitaal aanwenden voor de opstart. Dit wordt bevestigd door de ondernemers (65%). Daarnaast zal 61% van de prestarters ook trachten een lening te vinden. Uit de bevraging blijkt dat uiteindelijk slechts 50% van de ondernemers effectief een lening krijgt. De rest van de respondenten doet beroep op familie (gemiddeld 19,5%) en in mindere mate op vrienden (gemiddeld 2%). Tenslotte werd ook gevraagd of de prestarters en ondernemers de subsidiekanalen kennen. Minder dan de helft van de respondenten (43%) antwoordt positief op deze vraag. Slechts een kleine minderheid (gemiddeld 25%) maakt ook effectief gebruik van deze subsidies of is van plan dit te doen. f. Netwerk en informatie In dit deel werd onderzocht waar (toekomstige) ondernemers hun informatie vandaan halen en in welke mate ze deze informatie voldoende vinden om hun zaak te kunnen runnen of opstarten. Zowel prestarters als de ondernemers verkrijgen hun informatie voornamelijk via de boekhouder (gemiddeld 36,5%), het internet (36%), collega-ondernemers (26%), vrienden (20%), werkgeversorganisaties (19,5%), familie (15,5%) en de overheid (11,5%). Gemiddeld 15% van de respondenten zegt dan weer nergens informatie te halen over ondernemen. Uit het onderzoek blijkt ook dat een kleine meerderheid van de respondenten (gemiddeld 56,5%) vindt dat er voldoende informatie is. Toch geeft ongeveer een vierde expliciet aan dat er onvoldoende informatie beschikbaar is. g. Problemen door origine Ter afsluiting van dit onderzoek werd ook onderzocht of ondernemers problemen ondervinden door hun origine. We kunnen zien dat slechts 24% van de prestarters problemen verwacht. In de realiteit blijkt het echter dat 42% van de ondernemers problemen ondervindt door zijn afkomst.
1.2 Projectvoorbereiding ‘zelfstandig ondernemen bij etnisch-cultureel diverse vrouwen’ door de8 vzw In 2010 startte de8 vzw met een onderzoek naar zelfstandig ondernemen bij etnisch-cultureel diverse vrouwen naar aanleiding van een vraag van Voka omtrent het bereiken van de ECM-doelgroep. Voka constateerde dat zij weinig personen van etnisch-culturele diverse origine bereikte en deed beroep op de expertise van de8 met betrekking tot kennis, bereik en toeleiding van deze doelgroep. 11
Vanuit deze insteek organiseerde de8 drie focusgroepen met vrouwen van verschillende afkomst (Russisch, Afrikaans, Marokkaans) die interesse hadden om een eigen zaak/bedrijf op te starten. De doelstelling van deze bijeenkomsten was meervoudig, m.n. te achterhalen:
Welke diensten de vrouwen kenden.
Of de vrouwen beroep deden op een dienst die startende zelfstandigen begeleidt (en indien ja: welke, en wat hun ervaring was met deze diensten).
Welke knelpunten zij reeds ervaarden bij het opstarten.
Welke noden en verwachtingen de vrouwen hadden rond het opstarten van een eigen zaak.
Daarnaast bracht de8 tijdens de projectvoorbereiding in kaart welke diensten er naast de Kamer van Koophandel nog werkzaam zijn rond het thema ‘zelfstandig ondernemen’ en welk (mogelijk) aanbod zij hebben voor etnisch-cultureel diverse starters. Uit deze contacten bleek dat alle actoren vragende partij zijn naar toeleiding van personen van etnisch-cultureel diverse origine naar hun projecten. Op basis van de projectvoorbereiding bakende de8 vrouwen van etnisch-culturele diverse afkomst af als prioritaire doelgroep. De reden hiervoor was meervoudig:
Uit onderzoek van het NSZ (Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen) bleek dat armoede onder ondernemers zeer groot is en dat binnen de groep van ondernemers ‘vrouwen’ zeer kwetsbaar zijn. Volgens het onderzoek uit 2010 verdiende 1 op de 3 vrouwelijke zelfstandigen maandelijks minder dan 833 euro. Bijlage 1: Persbericht 10/11/10
Belang van beeldvorming: succesvolle etnisch-cultureel diverse vrouwen inzetten als rolmodel.
Het creëren van werkgelegenheid op maat van ondernemende vrouwen.
1.3. Projectdoelstelling ‘Droom van een eigen zaak’ Het project “Droom van een eigen zaak” heeft als algemene doelstelling dat etnisch-cultureel diverse vrouwen met interesse in ondernemen of die ondernemen (starters en ondernemers):
Beter geïnformeerd worden over ondernemen
Een uitgebreider netwerk kunnen uitwerken
Sterker staan in netwerken
Drie pijlers waarop we inzetten om deze algemene doelstelling te realiseren zijn:
Het organiseren van een voortraject: een reeks van kwalitatieve, interactieve infosessies (fase 1)
Het uitbouwen van een netwerk (fase 2) 12
Het creëren van netwerktools (fase 3)
13
2. FASE 1: Voortraject voor etnisch-cultureel diverse vrouwen met plannen voor een eigen zaak 2.1. Projectdoelstelling infosessies 2.1.1. Doelstellingen met betrekking tot deelneemsters:
De deelneemsters zijn beter geïnformeerd over alle aspecten van het ondernemerschap. De deelneemsters hebben een uitgebreider netwerk. De deelneemsters zijn sterker in netwerken. De deelneemsters zien het nut en de noodzaak van een opleiding in. De deelneemsters maken een geïnformeerde en weldoordachte keuze tussen het al dan niet starten van een zaak, begeleiding en opleidingen. Een aantal deelneemsters stroomt door naar een opleiding of verdere begeleidingsmogelijkheden.
2.1.2. Doelgroep (Deeltijds)werkzoekende vrouwen van etnisch-cultureel diverse afkomst met algemene interesse in het ondernemerschap. 2.1.3. Randvoorwaarden voor deelname
Voldoende kennis van de Nederlandse taal. Er werd geen bepaald niveau van Nederlands gevraagd, uit het intakegesprek evalueerden de projectbegeleiders of de kennis van de Nederlandse taal voldoende was om in te stappen in het project. Deelnemers hebben een idee (droom) over een eigen zaak, dit idee varieert van vaag tot concreet. Volledig traject kunnen volgen (bijlage 5: engagementsverklaring), (geen mogelijkheid tot volgen van losse sessies).
2.2. Stap 1: Projectvoorbereiding 2.2.1. Keuze thema’s Het EOS onderzoek en het onderzoek van de8 vzw brachten de noden van etnisch-cultureel diverse starters duidelijk in kaart. De thema’s voor het infotraject werden aan de hand van die onderzoeken bepaald. De sprekers-experts werden gecontacteerd en er werd gepeild naar hun ervaring met het spreken voor de gekozen doelgroep. 2.2.2. Keuze locatie We kozen er bewust voor om op verschillende locaties het infotraject te organiseren. In eerste instantie werd het georganiseerd in een buurtcentrum, om de drempel te verlagen en om in een vertrouwelijke 14
sfeer de eerste lessen te kunnen bijwonen. In tweede instantie gingen de lessen door bij de organisaties of begeleidingsdiensten. Dit met als doelstelling de drempel naar deze organisaties te verlagen. 2.2.3. Promotie voorbereiden Er werd een flyer ontworpen die de doelgroep aansprak, die ingezet werd bij de toeleiding en die drempelverlagend wilde werken, o.a. door te werken met een permanentiemoment.
2.2.4. Lijst benodigdheden en opdrachtenbladen per sessie opstellen Ter voorbereiding van elke sessie werd er door de projectmedewerkers een lijst met benodigdheden voor elke sessie opgesteld (materiaal dat moest voorzien worden). Bij enkele sessies hoorden (bondige) opdrachtenbladen die structuur en inhoud gaven aan de les.
2.3. Stap 2: Toeleiding 2.3.1. Doelstelling Vinden van potentiële deelneemsters voor het project ‘Droom van een eigen zaak’. 2.3.2. Methoden
Vindplaatsgerichte informatieverstrekking (verspreiden en toelichten flyer) in lokale handelszaken in Antwerpen (Turnhoutsebaan, Offerandestraat, Sint-Bernardsesteenweg, Abdijstraat) Informatieverstrekking aan externe organisaties en middenveld die werken rond etnischculturele minderheden en/of rond ondernemen via flyer en mailing. Anderzijds ook via informatieverstrekking aan toeleiders via korte informatiesessies (inburgering, VDAB, etc.) Sleutelfiguren binnen verschillende gemeenschappen aanspreken Lokale media contacteren (resultaat: reportage Radio 2 en ATV) (Bijlage 3: persbericht infosessies) Aanmaak van een evenement op de facebookpagina ‘Droom van een eigen zaak’ Drempelverlagend werken: er werd een permanentiemoment voorzien bij de8 vzw waarop alle vrouwen die interesse hadden om deel te nemen aan het traject vrij konden binnenspringen. Voor sommigen onder de gekozen doelgroep is het gebruik van e-mail of telefoon namelijk niet evident, de permanentie moest dit gegeven opvangen.
2.3.3. Instrument Bijlage 2: Flyer ‘Droom van een eigen zaak’ 2.3.4. Resultaten 15
Potentiële deelneemsters worden uitgenodigd voor een intakegesprek Relevante kanalen zijn op de hoogte van het project/aanbod + uitbouwen netwerk Beeldvorming rond ECM- vrouwen + ondernemerschap
2.4. Stap 3: Samenstellen groep 2.4.1. Intake Doelstellingen
In kaart brengen van de verwachtingen en het engagement van de mogelijke deelneemster. Onderzoeken van de overeenkomst tussen het aanbod van ‘Droom van een eigen zaak’ en de verwachtingen van de potentiële deelneemsters. Op maatgerichte werking mogelijk maken: aangezien het project sterk op maat gemaakt werd, was het in kaart brengen van potentiële knelpunten en vragen rond ondernemen bij mogelijke deelnemers belangrijk. Zo kon er rond deze informatie verder gewerkt worden bij de voorbereiding van de sessies, o.a. met gastsprekers (kennis van doelgroep). o V.b.: groep met veel interesse in opstart horeca-> organiseren van een bezoek aan restaurant Duidelijke afspraken maken over aanwezigheden en engagement: potentiële deelneemsters werden gevraagd om geen andere opleidingen/ werkverplichtingen op te nemen tijdens de sessies. Uitzonderingen werden steeds op voorhand bekeken met de begeleiding. Het effectief ondertekenen van de engagementsverklaring gebeurde tijdens de eerste sessie.
Duur 45’ – 60’ Methode Individueel en drempelverlagend: in de individuele gesprekken werd in een veilige omgeving bij een kopje thee of koffie rond verschillende thema’s (motivatie, gezinssituatie, persoonlijk netwerk, werkervaring, ervaring rond ondernemen, taal, enz.) gepraat. Er werd in deze gesprekken vertrokken vanuit de expertise en ervaring van de potentiële deelneemster: hoe staat zij in het leven? Wat vindt zij belangrijk? Waarin vindt ze haar motivatie? Waar de projectverantwoordelijken drempels op gebied van taal vermoedden, gingen zij daarrond open het gesprek aan: ze duidden aan de potentiële deelneemster dat het geen eenvoudig traject zou zijn, maar dat er binnen het traject continu gezocht zou worden naar hoe informatie op maat van de deelnemers gebracht kon worden. Tijdens het traject was er dan ook een continu proces van feedback tussen projectverantwoordelijken – deelneemsters – sprekers om de op maatgerichte werking te realiseren. Instrument 16
Bijlage 4: Intakeleidraad Bijlage 5: Engagementsverklaring Resultaat
Groep van vrouwen , die het traject willen doorlopen, is samengesteld.
Knelpunten en vragen van de deelneemsters zijn in kaart gebracht.
2.5. Stap 4: Herinnering De projectverantwoordelijken namen telefonisch contact op met deelneemsters voor de start om uitval te vermijden en hen te herinneren aan hun engagement.
2.6. Stap 5: Organiseren 12 sessies rond zelfstandig ondernemen Wat Reeks van 12 thematische sessies rond zelfstandig ondernemen Duur Elke sessie duurde drieënhalf uur. Er wordt een pauze voorzien van 15 minuten. Groepssamenstelling Maximum 12 personen Inhoud sessies en specifieke doelstellingen per sessie Sessie 1: Kennismaking en getuigenis van etnisch-cultureel diverse zelfstandige vrouw Sessie 2: Marketing en marktonderzoek Sessie 3: Zelfstandige of werknemer en belang van attest bedrijfsbeheer Sessie 4: Ondernemerscompetentie met nadruk op netwerking Sessie 5: Boekhouding Sessie 6: Voorstelling project Ondernemen Werkt en kennismaking Unizo Sessie 7: Bezoek aan een zaak van een zelfstandige vrouw Sessie 8 Financiële informatie: ZIN, Steunpunt Participatiefonds en privé-bank Sessie 9: Begeleidingsmogelijkheden door Agentschap Ondernemen en Co-Actief Sessie 10: Reclame maken en social media 17
Sessie 11: Voorstelling opdracht per groep of individueel Sessie 12: Slotreceptie en praktijkoefening netwerking Bijlage 6: Overzicht sessies & bijhorende doelstellingen
Timing Aangepast aan de doelgroep (werkzoekenden, moeders). Telkens op maandag- dinsdag- en donderdagvoormiddag. Locatie Afwisselend. Start in een buurtwerking (lokale inbedding), vervolgens enkele sessies op locatie van betrokken organisaties (v.b. UNIZO, Agentschap Ondernemen, …). Algemene doelstellingen
Deelneemsters krijgen op een laagdrempelige en vertrouwelijke manier informatie rond alle aspecten van ondernemen. Deelneemsters zijn gestimuleerd om na te denken en uit te wisselen rond hun idee van een eigen zaak. Een aantal deelneemsters stromen door naar een opleiding of verdere begeleidingsmogelijkheden. Methoden
Interactieve, praktisch bruikbare groepssessies gericht op uitwisseling, met aandacht voor persoonlijke leervragen en verhalen. Sessies werden door externe ervaringsdeskundigen (docenten SYNTRA, ervaringsdeskundigen in de ondernemerswereld, vrouwen met een eigen zaak, begeleidingsdiensten) gegeven om de link met de praktijk te verzekeren. Elke sessie werd afgerond met een evaluatiemoment.
2.7. Stap 6: Nazorg en evaluatie De sessies werden telkens in groep nabesproken. Tijdens deze mondelinge evaluatie kwamen steeds verschillende elementen aan bod: wat vonden deelneemsters van de inhoud van de sessie? Hoe ervaarden zij de gebruikte taal? Welke tips konden deelneemsters geven rond deze sessie? Na het beëindigen van de 12 sessies werden in individuele gesprekken (1u/persoon) aan de hand van een vragenlijst de sessies geëvalueerd. Hierdoor brachten we in kaart welke sessie het meest/minst nuttig/bruikbaar was. Op deze manier werd het traject driemaal bijgesteld en aangepast. Er werd ook met elke deelneemster afzonderlijk bekeken met welke leervragen zij nog zat. De projectleiders gaven opvolging aan deze leervragen door het verstrekken van concrete informatie en zorgden voor 18
doorverwijzing. Tijdens het individueel gesprek hadden de projectverantwoordelijken een computer ter beschikking zodat zij effectief snel informatie konden opzoeken (over bijvoorbeeld verdere opleidingen die konden gevolgd worden). Hierbij werd een invulformulier rond leervragen gebruikt. Bijlage 7: Leervragen
2.8. Stap 7: Organisatie slotmoment (Zie ook 4. FASE 3: Netwerktools creëren) Het voortraject voor etnisch-culturele diverse vrouwen met plannen voor een eigen zaak werd driemaal georganiseerd. Hierna werd een slotevent georganiseerd met een drieledige doelstelling:
Feestelijke afsluiter van de voortrajecten, uitreiking attesten aan deelneemsters Bijlage 8: Attest
Netwerkmoment bieden aan de verschillende deelneemsters en partners binnen het project. Dit netwerkmoment werd als zeer positief ervaren.
Formuleren van beleidsaanbevelingen Bijlage 11: Beleidsaanbevelingen
Daarnaast stelden de betrokken organisaties een film voor die in kader van het project werd opgenomen. De film toont het dagelijks leven van vier etnisch-culturele diverse zelfstandige onderneemsters en wil de uitdagingen waarmee zij geconfronteerd worden in beeld brengen. Deze film is op aanvraag te verkrijgen via Anja Boonen en Karen De Wolf. Je vindt hem ook op youtube (zoeken op: ‘Droom van een eigen zaak’).
2.9. Stap 8: Doorstroom in kaart brengen Na 6 à 12 maanden werden de deelneemsters persoonlijk gecontacteerd om in kaart te brengen in welke mate ze stappen hebben gezet richting ondernemerschap.
2.10. Succesfactoren
Laagdrempelig: drempel naar organisaties en diensten/experts werd weggewerkt
Vertrouwelijke sfeer: veel ruimte voor onderlinge contacten tussen de deelneemsters, alle vragen konden gesteld worden
Grondige voorbereiding en opvolging
Traject op maat
Succesvolle samenwerking met experts. De projectverantwoordelijken bereidden steeds samen met de experts de sessie voor, dit met oog op het aanpassen van zowel inhoud als vorm van de sessie op de doelgroep. Dit bood de verschillende partners en deelneemsters een zekere meerwaarde.
2.11. Valkuilen
Toeleiding 19
Ondanks heel grote inspanningen m.b.t. bekendmaking van het project was het moeilijk om voldoende deelneemsters te vinden. De vraag rijst dan ook via welke extra kanalen dit soort aanbod bekend gemaakt moet worden en of, door het aanboren van andere kanalen, de respons groter zou zijn. Belangrijk is ook de ruimte om dit initiatief te kunnen laten “groeien” in bekendheid, naarmate verder verloop merkten we een toename aan interesse, maar dit effect dooft nu helaas uit bij het beëindigen van het traject. Engagement We kozen bewust voor een laagdrempelig aanbod met nadruk op vertrouwelijkheid en een familiale sfeer. Een engagementsverklaring i.p.v. inschrijvingsgeld of een waarborg leek ons dan ook een logische keuze. Toch bleek er redelijk veel uitval te zijn en bleek het moeilijk te zijn voor deelneemsters om hun engagement waar te maken en om met de sessies te starten of op regelmatige basis de sessies bij te wonen. Bij herneming van dit traject strekt het tot aanbeveling om dit aspect goed in overweging te nemen, aangezien het noodzakelijk is voor een goed lesverloop om toch minimum 8 deelneemsters te hebben in een les.
Timing en intensiteit van het traject
We opteerden ervoor om 3 sessies per week te organiseren, dit om het traject te kunnen afronden op één maand. Dit maakt het traject natuurlijk intensief voor deelneemsters. Er werd heel veel informatie gegeven op (te) weinig tijd. Daarnaast zijn er ook andere opties qua timing. Wij kozen telkens voor voormiddagen. Op die manier speelden we in op de beschikbaarheid van vrouwen die hun engagement met het moederschap moesten combineren. Bij een keuze voor een andere timing en intensiteit, moet evenwel aandacht besteed worden aan een (hernieuwde) keuze voor de doelgroep.
Ontstaan van verkeerde verwachtingen
In een context waar een attest bedrijfsbeheer erg belangrijk is, is het opletten voor het creëren van verkeerde verwachtingen. Deelneemsters ontvingen na het voortraject enkel een attest van deelname, en werden hierover duidelijk gebrieft voor aanvang van de sessies. Duidelijke communicatie blijft een zeer belangrijk aandachtspunt bij de start van dergelijke voortrajecten.
Tijdelijke middelen versus structurele werking
Niettegenstaande het thema ‘zelfstandig ondernemen bij etnisch-culturele minderheden’ een structurele ondersteuning verdient, gebeurt de financiering van soortgelijke projecten vaak op tijdelijke basis. Het is een element dat in overweging genomen moet worden bij het uitwerken van een voortraject: wat kan de impact van het voortraject zijn? Hoe zet je maximaal in op lange termijneffect? Welke partnerschappen ga je aan om je effect te vergroten?
2.12. Kansen
Aandacht voor persoonlijke kwaliteiten met link naar ondernemerscompetenties
In de eerste sessie kregen deelneemsters de kans om zichzelf voor te stellen. Op basis van deze voorstelling, mochten de andere deelneemsters de persoonlijke kwaliteiten van hun mede-deelneemster 20
benoemen. Door tijdsgebrek namen we deze persoonlijke kwaliteiten echter slechts beperkt mee in volgende sessies. Het inzetten op deze persoonlijke kwaliteiten en de link maken naar de sessie over ondernemerscompetenties kan echter een zekere meerwaarde bieden aan de deelneemster en het traject.
Netwerk organisaties verruimen
Dankzij ‘Droom van een eigen zaak’ breidde het netwerk van zowel SYNTRA Vlaanderen als de8 vzw uit in de vorm van partners, deelneemsters en zelfstandige onderneemsters. Het thema ‘zelfstandig ondernemen’ in het algemeen en in het bijzonder voor etnisch-culturele minderheden wekt brede belangstelling en biedt erg veel kansen. De nadere kennismaking in kader van het voortraject leidde reeds tot nieuwe effectieve samenwerkingsverbanden tussen verschillende partners. Zo trachten b.v. SYNTRA Vlaanderen en de8 waar mogelijk voor concrete opdrachten (b.v. catering, vormgeving) meer beroep te doen op (ondernemers) partners uit het netwerk. Dit biedt effectieve kansen aan etnischcultureel diverse zelfstandige onderneemsters in het verder uitbouwen van hun eigen zaak.
Tewerkstellingskansen verruimen
Door verder in te zetten op laagdrempelige voortrajecten krijgen mensen, wiens tewerkstellingskansen op de reguliere arbeidsmarkt eerder klein zijn, kansen om voor zichzelf een job te creëren in de vorm van een eigen onderneming.
3. FASE 2: Netwerk uitbouwen Oorspronkelijke doelstelling was om vrouwen die reeds werken als zelfstandigen en prestarters te versterken zodat hun zaak meer kans op slagen heeft. Versterken door:
Informatie te verstrekken Uit te wisselen met elkaar over good practices, leerpunten e.d. Elkaar een nieuw netwerk aan te reiken
Het bleek heel moeilijk om vrouwen warm te krijgen voor dit concept, deels uit praktische overwegingen (het was moeilijk om een moment te vinden dat geschikt was gezien wisselende sluitingstijden e.d.), deels uit onduidelijkheid van het concept. We gooiden het over een andere boeg en concentreerden ons hoofdzakelijk op het informatieve luik. Er gingen drie infosessies door:
Netwerken Goedkope vormen van promotie Info over subsidies en alternatieve financiering voor starters 21
Dit was veel laagdrempeliger en bleek een succesvolle formule. De infomomenten werden telkens gecombineerd met een informeel netwerkmoment met een hapje en een drankje.
4. FASE 3: Netwerktools creëren 4.1. Doelstelling Bij de netwerktools richten we ons in eerste instantie op etnisch-cultureel diverse vrouwen die geïnteresseerd zijn in het opstarten van een zaak en vrouwen die reeds een eigen zaak hebben. Maar ook op middenveldorganisaties, begeleidingsdiensten, adviesdiensten etc. Iedereen in feite met interesse of werkveld binnen de ondernemerswereld. De doelstellingen waren:
Bekendmaking van het project
Contacten tussen de twee groepen stimuleren (netwerking)
Promotie voor het traject en het netwerk
Informatiekanaal creëren voor alles wat met vrouwen en ondernemen te maken heeft
4.2. Methodes 4.2.1 Het creëren van een facebookpagina Met deze tool werd er tussen de deelneemsters uit de voortrajecten, de reeds actief zelfstandige vrouwen en anderen (b.v. middenveld) een informeel netwerk uitgebouwd. Er worden aan het ondernemen gelinkte activiteiten gepromoot. Op die manier hopen we de netwerken én de netwerkskills van etnisch-cultureel diverse vrouwen te versterken. Het is ook de bedoeling de deelneemsters te overtuigen van het nut van een netwerk. Tijdens de infosessies (sessie over sociale media) werden de vrouwen gestimuleerd om zich hierbij aan te melden, idem voor de netwerkmomenten. De foto’s van de evenementen (infosessies, slotevent, ..) werden er op gepost, zodat mensen gestimuleerd werden om naar de pagina te surfen. Te bekijken via: http://www.facebook.com/#!/pages/Droom-van-een-eigenzaak/256566981065129?fref=ts 4.2.2 Het maken van een film voor en door etnisch-cultureel diverse vrouwen
22
Er werd een film gemaakt waarbij 4 etnisch-cultureel diverse zelfstandige vrouwen werden gevolgd in hun dagelijkse activiteiten. In de film werden verschillende dames in beeld gebracht met verschillende achtergrond, afkomst en zaak, om de diversiteit te verzekeren. Deze vrouwen werden in beeld gebracht:
Jenny Popova, Crumbles and beans- ontbijt en lunch café, land van oorsprong: Bulgarije
Muriël Plein, Etty’s schoonmaakdiensten-dienstenchequebedrijf, land van oorsprong: Suriname
Fatma Hakalmaz, Wo-men-kledingzaak, land van oorsprong: Turkije
Naziha Joundi, De Ster- crèche, land van oorsprong: Marokko
De film is een laagdrempelige manier om vrouwen te tonen hoe het leven als zelfstandige eruit ziet, welke troeven maar ook welke valkuilen het inhoudt, bij welke diensten ze terechtkunnen enz. Op die manier spelen we in op de informatienoden van de vrouwen die tijdens de projectvoorbereiding naar boven kwamen. Deze film wordt gemaakt voor en door etnisch-cultureel diverse vrouwen en kan dus een motivatie betekenen voor andere vrouwen om een zaak op te starten. Een getuigenis op film is interessanter dan een folder en kan later als toeleidingsinstrument gebruikt worden bij andere projecten. Idealiter wordt het door de verschillende partners en door de contacten uit het netwerk ook gebruikt, wij denken hierbij aan Unizo, ondernemersloketten, AC’s, VDAB, etc.. Ook kan deze gebruikt worden tijdens andere trajecten voor zelfstandigen, eventueel zelfs in het secundair onderwijs om jongeren te motiveren om op termijn de stap naar zelfstandigheid te zetten. De eerste vertoning vond plaats
tijdens
het
slotevent,
waarbij
we
streefden
naar
persaandacht,
maar
ook
van
middenveldorganisaties, begeleidings-en adviesdiensten, docenten, …. Dit in functie van de beeldvorming over de doelgroep, de doelgroep wordt op deze manier positief in beeld gebracht aan de hand van succesverhalen. De film staat ook online en werd tot nu toe meer dan 500 maal bekeken op you tube. 4.2.3. Het organiseren van een slotevent (zie ook 2.8. Stap 7: organisatie slotevent) Op het einde van het project maakten we de resultaten bekend aan een ruimer publiek om de opgedane kennis te delen met partners en een goede inbedding te vinden voor het aanbod dat SYNTRA Vlaanderen en de8 vzw samen ontwikkelden. Het event werd opgevat als een netwerkevent. Iedereen die betrokken was bij het project werd uitgenodigd:
deelneemsters aan de infosessies, deelneemsters
netwerkmomenten, facebookleden, pers en partners uit het werkveld en andere. Het slotevent bestond uit een toelichting over het project, de premièrevoorstelling van de film en een debat tussen de dames 23
uit de film en het beleidsveld (VDAB, agentschap ondernemen, volksvertegenwoordigster Vlaams parlement) met als doel de aanbevelingen (zie bijlage 11: beleidsaanbevelingen) over te maken aan het beleid. Het panelgesprek werd uitgebreid voorbereid door de projectmedewerkers.
24
Bijlage 1: Persbericht 10/11/10, NSZ. 10 november 2010 | 1 op de 3 vrouwelijke zelfstandigen verdient maandelijks minder dan 833 euro 1 op de 3 vrouwelijke zelfstandigen verdient maandelijks minder dan 833 euro en is dus aangewezen op een partner die wel goed verdient om niet in armoede te belanden. Ter vergelijking: “slechts” 15 procent van de mannelijke zelfstandigen verdient minder dan 833 euro per maand. “Dat _rob grotendeels te maken met het nog steeds dominante rollenpatroon, maar ook met het feit dat vrouwelijke zelfstandigen vooral in gevoelige sectoren zitten als handel, horeca en lichaamszorg”, weet NSZ-voorzitter Christine Mattheeuws. NSZ pleit voor fiscale stimuli voor kinderopvang en gezinshulp, zodat vrouwelijke ondernemers meer de klemtoon kunnen leggen op hun activiteit. Op dit moment verdienen ruim 46.000 vrouwelijke zelfstandigen minder dan 833 euro per maand. Indien zij niet over een partner beschikken die een degelijk tot ruim inkomen _rob, zijn _roble officieel arm. Wie in ons land minder dan 899 euro verdient, _rob officieel in armoede. Terwijl bij de mannelijke zelfstandigen “slechts” 15 procent minder dan 833 euro per maand verdient, gaat het bij hun vrouwelijke evenknieën om goed 30 procent. Christine Mattheeuws: “Zelfstandigen worden steeds geassocieerd met luxe en weelde, maar wie bovenstaande cijfers onder ogen neemt, zal zijn mening moeten bijstellen. Voor heel wat ondernemers is het bikkelen om te overleven en rondkomen met een schamel bedrag. Vooral vrouwelijke zelfstandigen zitten in deze situatie en dat _rob voor een groot stuk met het traditionele rollenpatroon te maken dat nog steeds doorweegt. Alle vooruitgang ten spijt blijven het toch de vrouwen die de meeste gezinstaken op zich nemen. Dat gaat sowieso ten koste van hun zaak.” Vrouwelijke werknemers kunnen gebruik maken van allerhande betaalde thematische verloven om job en gezin op mekaar te kunnen afstemmen, voor vrouwelijke zelfstandigen bestaat zoiets niet. Indien zij voor hun gezin willen zorgen, moeten ze minder werken en daar betalen zij een ferme prijs voor. Daarom wil NSZ dat vrouwelijke zelfstandigen beter en flexibeler gebruik kunnen maken van kinderopvang en gezinshulp. De ondernemersorganisatie pleit dan ook voor de legalisering van thuisoppas, een verhoging van de fiscale aftrekbaarheid voor kinderopvang en gezinshulp, de uitbreiding van dienstencheques tot de kinderopvang en de oprichting van opvangstructuren die een meer flexibele uurrooster hanteren die beantwoordt aan de behoeftes van de vrouwelijke ondernemers. Op die manier kunnen zij zich ten volle richten op hun zaak en hun inkomen opkrikken. Daarnaast valt ook op dat vrouwelijke zelfstandigen vooral aan de slag zijn in gevoelige sectoren die gekenmerkt worden door lage gemiddelde inkomens en een hoog aantal faillissementen. Het gaat onder meer om volgende sectoren: diensten (meerbepaald lichaamsverzorging), handel en horeca. Om zelfstandigen een sterker vangnet te geven, wil NSZ dat het statuut verder wordt verbeterd. Zo pleit de ondernemersorganisatie voor de permanente uitbreiding van de faillissementsverzekering voor ondernemers die niet in faling zijn maar in moeilijkheden verkeren. De faillissementsverzekering moet ook mogelijk zijn voor ondernemers die getroffen worden door overmacht, andere calamiteiten (ongeval, wegvallen belangrijke klanten) en openbare werken en hierdoor hun inkomsten de dieperik zien ingaan. Een andere berekening van de sociale bijdragen dringt zich eveneens op. Deze moeten niet meer op basis van inkomsten van drie jaar geleden maar op basis van huidige inkomsten worden berekend. Zo worden bijdragen betaald op basis van de net binnengekomen inkomsten en dat is realistischer en rechtvaardiger.
25
Bijlage 2: Flyer ‘Droom van een eigen zaak’
26
Bijlage 3: persbericht infosessies
- PERSBERICHT -
Vrouwen dromen van een eigen zaak Heel wat allochtone vrouwen dromen van een eigen zaak. De 8 vzw en het Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming – SYNTRA Vlaanderen e organiseren daarom voor de 3 keer op rij een succesvol voortraject waarin deze vrouwen kennismaken met alle aspecten van het ondernemerschap: van boekhouding, over wetgeving tot marketing, inclusief intensieve begeleidingsmogelijkheden.
De deelneemsters zijn afkomstig uit verschillende windstreken, en hebben zeer diverse plannen. De ene droomt van een dansstudio, de andere van een Peruaanse speciaalzaak. Maar, er is één ding dat hen bindt: Allen willen ze starten met een eigen zaak. Het Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming – SYNTRA Vlaanderen en de 8 vzw geven hen dat extra duwtje. Deze vrouwen zitten met allerlei vragen: Wat is de Belgische wetgeving, hoe een zaak combineren met een gezin, wat als mijn Nederlands niet perfect is, enzovoort? Tijdens het traject worden deze vragen beantwoord. Het is de goede samenwerking tussen het agentschap (specialist in ondernemersvorming) en de 8 vzw (streven naar diversiteit en gelijke kansen voor alle etnisch-culturele minderheden), die het voortraject zo succesvol maakt. Benieuwd naar het verhaal van de Russische Oksana Mikhaylova, een ex-cursist en soon to be onderneemster? Zij heeft enkele dromen en probeert nu haar weg te bepalen. Contacteer Karen De Wolf voor meer informatie.
Ben jij een ondernemende dame? Speel je met de idee om een eigen zaak op te starten, maar heb je nog twijfels? Schrijf je dan in voor de 12-delige infosessie. Deelname is gratis.
27
Praktisch Data: 16, 17, 19, 23, 24, 26, 30 april en 3, 7, 8, 10, 14 mei 2012. Telkens van 9.00 u. tot 12.30 u. Adres: - Shelter – Langstraat 102, 2140 Borgerhout of, - SYNTRA-AB – Lange Leemstraat 133-137, 2018 Antwerpen Kostprijs: GRATIS Schrijf je snel in (voor 21 maart 2012), plaatsen zijn beperkt! Contact Karen De Wolf, pedagogisch adviseur E.
[email protected] | T. 02 227 49 61 | G. 0497 59 34 42 | www.syntravlaanderen.be Kaudtar Boughaba, projectmedewerker Tewerkstelling E.
[email protected] | T. 03 270 39 79 | G. 0489 66 02 58 | www.de8.be
28
Bijlage 4: Intakeleidraad Intake Naam: Adres: Telefoonnummer: E-mailadres: Gezinssituatie: Nationaliteit: In België sinds: Kennis Nederlands: -
Opleiding gevolgd, waar? Niveau? Inschatting huidige taal niveau=
Werkervaring: Ondernemerservaring: Ondernemersidee: Doorverwezen door: (hoe aan de informatie geraakt): Motivatie voor ondernemerschap: Persoonlijke motivatie
Externe factoren
Zelfontplooiing en creativiteit
Ik erf een familiale onderneming
Drang om naar eigen inzicht te kunnen
Zien van opportuniteit, leemte in
handelen
marktaanbod opvullen
Specifieke beroepskennis of vaardigheden
Ik vind geen werk
Drang naar zelfstandigheid
Gezondheidsredenen
Op eigen ritme werken
Ontslag omwille van crisis
Eigen baas zijn
Momenteel geen werk
29
Financieel voordeel Trots op vakkennis Samenwerken met anderen is een _roblem Hard werken voor mezelf
Steun vanuit omgeving: Beschikbaarheid: ADVIES=
30
Bijlage 5: Engagementsverklaring
ENGAGEMENTSVERKLARING : samenwerking tussen de deelneemster/ cursist en De 8 vzw en SYNTRA Vlaanderen
Doel van het engagement:
De deelneemsters zijn beter geïnformeerd over alle aspecten van het ondernemerschap De deelneemsters hebben een uitgebreider netwerk De deelneemsters zijn sterker in netwerken De deelneemsters zien het nut en de noodzaak van opleiding in De deelneemsters maken een geïnformeerde en weldoordachte keuze tussen het al dan niet starten van een zaak, begeleiding en opleidingen
SYNTRA Vlaanderen en de 8 vzw voorzien de locatie, de gastsprekers en het lesmateriaal en de begeleiding van de lessen.
Engagement -
De cursist schrijft zich in en na een positieve intake kan de cursist deelnemen aan de 12- delige informatiereeks over zelfstandig ondernemen De cursist engageert zich om alle lessen te volgen en de opdrachten te vervolmaken De lessen zijn gratis. Enkel verplichte aanwezigheid is vereist, de cursist dient te verwittigen in geval van afwezigheid en een geldige reden te hebben
Sessie 1 Sessie 2 Sessie 3 Sessie 4 Sessie 5 Sessie 6 Sessie 7 Sessie 8 Sessie 9 Sessie 10 Sessie 11 Sessie 12
Inhoud Kennismaking Marketing en marktonderzoek Zelfstandig of werken? Ondernemerscompetenties Boekhouding UNIZO Bezoek aan een zaak Agentschap ondernemen Begeleidingsmogelijkheden en financiën Promotie voeren Voorstelling opdracht Receptie
Datum 16/4 17/4 19/4 23/4 24/4 26/4 30/4 3/5 7/5 8/5 10/5 14/5
31
Handtekeningen:
Cursist
De 8 vzw/ SYNTRA Vlaanderen
32
Bijlage 6: Overzicht sessie (doelstellingen en inhoud) Sessie 1: Introductiesessie
1. Doelstellingen van de sessie
De cursiste stelt zichzelf voor en geeft aan wat haar motivatie is om met een eigen zaak te starten.
De cursiste krijgt aan de hand van de getuigenis van een zelfstandig ondernemende vrouw een realistisch beeld van het leven van een zelfstandig ondernemende vrouw.
De cursiste kent het praktisch verloop van de cursus.
De cursiste ondertekent de engagementsverklaring.
De cursiste heeft inzicht in de verwachtingen rond de eindopdracht.
2. Inhoud van de sessie (3u) (begeleid door projectbegeleidsters)
Kennismaking (1u15’)
Elke cursiste krijgt een leeg blad met haar eigen naam op. Daarnaast krijgt elke cursiste een blad vol lege stickers. Om het ijs te breken stelt de begeleidster zich als eerste voor: wie is ze, vanwaar komt ze, wat is haar (werk)ervaring in België en/of in het buitenland, wat doet ze in haar vrije tijd, hoeveel kinderen heeft ze, ervaring met een eigen zaak, enz. De cursisten luisteren aandachtig naar het verhaal van de begeleid(st)er en noteren op een sticker een aantal positieve en markante elementen uit het persoonlijke verhaal. De stickers kleven ze op het leeg blad waarop de naam van de begeleid(st)er staat. Vervolgens stellen alle cursisten zichzelf op deze manier voor aan de groep. Op het einde van dit kennismakingsrondje heeft elke cursiste een blad vol positieve stickers voor zichzelf.
Getuigenis zelfstandig ondernemende vrouw (1u)
Een zelfstandig ondernemende vrouw, waarvan de activiteit zoveel mogelijk aansluit bij de ideeën en interesses van een zo groot mogelijke groep van cursisten, komt op een informele 33
manier haar verhaal vertellen en brengt daarin de belangrijkste facetten van het leven als zelfstandig ondernemende vrouw in kaart: hoe begon ze aan haar zaak, waarom koos ze voor een eigen zaak, hoe combineert ze nu werk en privé, welke voor- en nadelen ziet zij als vrouw aan het opstarten van een eigen zaak, enz. De deelneemsters noteerden tijdens de getuigenis voor zichzelf vragen. Na de getuigenis werd er tijd gemaakt om op deze individuele vragen in te gaan.
Toelichting verloop van de cursus (15’)
Aan de hand van het programmaoverzicht (zie bijlage 7: programmaoverzicht) (overzicht van inhoud sessies, alsook van tijdstip en plaats van afspraak, routeplannen van externe afspraakplaatsen) wordt de cursus kort inhoudelijk en praktisch overlopen.
Toelichting en ondertekening engagementsverklaring (15’) (zie bijlage 5: engagementsverklaring)
Belangrijkste aandachtspunten: o
Sessies vormen een ondeelbaar geheel, cursisten nemen engagement om aan alle sessies deel te nemen.
o
Bij afwezigheid worden de begeleid(st)er(s) zo snel mogelijk telefonisch verwittigd.
Toelichting eindopdracht (15’) (zie bijlage 8– opdrachtblad eindopdracht)
Tijdens de ganse duurtijd van het traject werken de cursisten aan hun eindopdracht. Hierin schetsen ze een zo duidelijk mogelijk beeld van hun eigen idee/zaak. 3. Benodigdheden Per persoon: verzamelmapje, pen, blad stickers, kladbladen om op te kunnen noteren, leidraad + opdracht getuigenis, programmaoverzicht, engagementsverklaring, instructieblad eindopdracht. 4. Aandachtspunten Wij kozen voor de eerste sessie een open gekend wijkcentrum in Borgerhout, dat vrij toegankelijk is voor het publiek en de nodige accommodatie verhuurt, alsook waar één van de projectbegeleidsters haar kantoor houdt (extra troef inzake toegankelijkheid en drempelverlagend).
34
Sessie 2: Aan het werk als zelfstandige of werknemer: voor- en nadelen?
1. Doelstellingen van de sessie
De cursiste kent de belangrijkste verschillen tussen het statuut van zelfstandige en werknemer.
De cursiste kent het verschil tussen zelfstandige in hoofd- of bijberoep.
De cursiste kent de wetgeving rond ‘meewerkende echtgenote’ (artikel 37).
De cursiste heeft inzicht in het belang van bedrijfsbeheer, kent de verplichtingen bij het starten met een beschermd beroep.
De cursiste heeft een overzicht van de werking en het aanbod en nut van opleidingen binnen SYNTRA.
2. Inhoud van de sessie (2u)
Toelichting werking ondernemingsloket door Rudi Limet van Zenito, Unizo (1u30’) o
Aan het werk als zelfstandige of werknemer: voor- en nadelen?
o
Sociale bijdragen als zelfstandige en als werknemer? Wat gebeurt er met mijn bijdrage?
o
In goede en slechte tijden: wat bij ziekte? Bij een ongeval? Bij een zwangerschap en geboorte?
o
Hoe kan ik aan het werk in de zaak van mijn partner?
o
Verschil zelfstandige in hoofd- of bijberoep
o
Belang aanvullende verzekeringen voor zelfstandigen
Toelichting opleidingen SYNTRA Vlaanderen door Karen De Wolf (30’) o
Focus op opleiding bedrijfsbeheer
o
Info over gereglementeerde beroepen
o
Info over opleidingen algemeen (verschillende sectoren, campussen, prijzen,…) en opleidingen naar anderstaligen toe.
3. Benodigdheden Laptop, beamer, whiteboard, stiften, kladbladen om op te kunnen noteren. 35
Sessie 3: Marketing en marktonderzoek 1. Doelstellingen van de sessie
De cursiste begrijpt wat marketing is en kan dit in eigen woorden uitleggen.
De cursiste benoemt de 6 p’s van haar eigen project. (product, personeel, presentatie (imago), promotie, plaats, prijs)
De cursiste heeft inzicht in wat een marktonderzoek inhoudt, en in het belang ervan.
De cursiste begrijpt wat een USP/EVA is.
De cursiste formuleert hoe zij voor haar eigen project een marktonderzoek kan opstarten.
2. Inhoud van de sessie (1u30’) (door Joris Lenaerts, zelfstandig consulent)
Ontstaan marketing.
Wat is marketing?
Wat zijn de 6 p’s? (product, personeel, presentatie (imago), promotie, plaats, prijs)
Visueel voorbeeld van elke p.
Rol van imago en bekendheid van je zaak.
Technieken en middelen om aan je marktonderzoek te beginnen.
Wat is een marktonderzoek? Wat is het belang hiervan?
Wat is mijn Unique Selling Proposition of EVA (Exclusief VerkoopsArgument)?
3. Benodigdheden Whiteboard, stiften, kladbladen om op te kunnen noteren.
36
Sessie 4: Ondernemingscompetenties en netwerking 1. Doelstellingen van de sessie
De cursiste begrijpt wat er verstaan wordt onder ‘ondernemerscompetentie’.
De cursiste kan eigen sterke ondernemerscompetenties benoemen en kent de ondernemerscompetenties die zij nog verder moet ontwikkelen.
De cursiste kent het belang van netwerken aan a.d.h.v. een concreet praktisch voorbeeld.
2. Inhoud van de sessie (2u30’) door docent SYNTRA Vlaanderen
Wat is een (ondernemers)competentie? Uitleg begrip a.d.h.v. een concreet voorbeeld.
Waarom is het inzicht in je eigen competenties belangrijk bij het starten van een eigen zaak?
Wat zijn de 12 ondernemerscompetenties? Uitleg a.d.h.v. een concreet voorbeeld.
Wat zijn jouw sterke ondernemerscompetenties? Welke ondernemerscompetenties moet je verder ontwikkelen? Hoe kan je dit aanpakken?
Wat is netwerken? Wat is het belang voor je zaak?
Hoe netwerk je? Groepsbespreking.
3. Benodigdheden Whiteboard, stiften, papier, kladbladen om op te kunnen noteren.
37
Sessie 5: Boekhouding 1. Doelstellingen van de sessie
De cursiste benoemt enkele concrete stappen die zij moet zetten om te starten.
De cursiste benoemt wat de rol van een boekhouder is.
De cursiste weet wat een (enkelvoudige/dubbele) boekhouding is en weet waarom deze nodig is.
De cursiste legt uit wat BTW is.
De cursiste licht haar eigen rol in verhouding tot de boekhouder toe.
2. Inhoud van de sessie (2u30’) (door medewerker Q-bus (coöperatief boekhoudkantoor) of door SYNTRA docent)
Hoe start je een eigen zaak? Concrete stappen opgelijst: o
Inschrijven KBO
o
Aanvragen BTW-nummer
Wat is de rol van een boekhouder?
Wat is een boekhouding?
o
Verschil enkelvoudige en dubbele boekhouding
o
Wanneer is een boekhouding verplicht?
o
Welke soort vennootschappen bestaan er?
o
Wat met belastingen?
Hoe vind ik een goede boekhouder?
3. Benodigdheden Whiteboard, stiften, papier.
38
Sessie 6: Voorstelling project “Ondernemen werkt” 1. Doelstellingen van de sessie
De cursiste kent Unizo, haar werking en haar aanbod.
De cursiste heeft inzicht in het verloop van het project ‘Ondernemen werkt’ en in eigen mogelijkheden om hierin te stappen.
De cursiste bespreekt mogelijkheden met de adviseur van Unizo.
2. Inhoud van de sessie (2u) door medewerker Unizo
Kennismaking werking Unizo
Kennismaking project ‘Ondernemen werkt’ van Unizo
3. Aandachtspunten Drempelverlagend werken: sessie organiseren bij partner (hier: bij Unizo).
39
Sessie 7: Bezoek aan een zaak van een zelfstandig ondernemende vrouw 1. Doelstellingen van de sessie
De cursiste maakt kennis met een zelfstandig ondernemende vrouw in haar eigen zaak.
De cursiste stelt gericht vragen over haar eigen project.
De cursiste gaat aan de hand van een aantal richtvragen na wat de specifieke aanpak is van de zelfstandig ondernemende vrouw in kwestie.
2. Inhoud van de sessie (2u) (gebracht door een zelfstandig ondernemende vrouw van etnischcultureel diverse afkomst) Tijdens de uiteenzetting van de zelfstandig ondernemende vrouw beantwoorden de cursisten de vragen over de uitstraling van de zaak, de organisatie, de sfeer, de eventuele werknemers, de ligging, enzovoort die zij terug vinden op het opdrachtblad. 3. Benodigdheden Opdrachtblad ‘Bezoek aan een zaak’ (zie bijlage 9: bezoek aan een zaak) 4. Aandachtspunten Sessie vindt plaats in de zaak van de zelfstandig ondernemende vrouw.
40
Sessie 8: Steunpunt Participatiefonds en privé bank 1. Doelstellingen van de sessie
De cursiste kent de werking van het Steunpunt Participatiefonds.
De cursiste kent het verschil tussen de werking en aanpak van het Steunpunt Participatiefonds en een privébank.
2. Inhoud van de sessie (2u30’) (door medewerker Steunpunt Participatiefonds)
Steunpunt Participatiefonds: wat is het? Hoe werkt het? Welke soorten leningen kan ik er krijgen? Welke ondersteuning wordt er geboden aan starters?
Verschil tussen aanpak Participatiefonds en een privébank: voor- en nadelen? Dit deel werd toegelicht door iemand van privé bank of docent bedrijfsbeheer SYNTRA
3. Benodigdheden Schrijfbord en stiften. 4. Aandachtspunten Drempelverlagend werken: sessie organiseren bij partner (hier: bij een Steunpunt Participatiefonds).
41
Sessie 9: Begeleidingsmogelijkheden door Agentschap Ondernemen en Co-actief
1. Doelstellingen van de sessie
De cursiste kent de verschillende begeleidingsdiensten en hun aanbod en werking.
2. Inhoud van de sessie (2u30’) (door medewerker Agentschap Ondernemen en medewerker Coactief)
Kennismaking met begeleidingsdiensten en hun aanbod.
Belang van een ondernemingsplan en aanbod van de begeleidingen rond het ondernemingsplan.
3. Benodigdheden Beamer, laptop, schrijfbord en schrijfstiften, kladbladen om te kunnen noteren.
4. Aandachtspunten Drempelverlagend werken: sessie organiseren bij partner (hier: bij Agentschap Ondernemen of bij Co-actief).
42
Sessie 10: Mijn zaak op social media: goedkope vormen van promotie
1. Doelstellingen van de sessie
De cursiste maakt kennis met Facebook, linked-in en andere sociale media.
De cursiste kent verschillende manieren om sociale media in te zetten in de promotie van een zaak. De cursiste kent manieren om de bekendheid van haar bedrijf te verruimen via sociale media.
2. Inhoud van de sessie (2u) – door docent SYNTRA
Algemene informatie e-marketing.
Concrete voorbeelden van e-marketing: facebookbedrijfspagina, eigen webpagina, ….
Bekendmaking van je bedrijf via sociale media: tips and tricks.
3. Benodigdheden Beamer, laptop, schrijfbord en schrijfstiften. Eventueel computerlokaal en internetverbinding om mee te kunnen werken.
4. Aandachtspunten Drempelverlagend werken: sessie organiseren bij partner (hier: SYNTRA A-B).
43
Sessie 11: Voorstelling individuele opdracht
1. Doelstellingen van de sessie
De cursiste stelt haar droom van een bedrijf/zaak voor op een duidelijke, enthousiaste manier en gebruikt hierbij het opdrachtformulier uit sessie 1 als leidraad.
De overige cursisten geven constructief feedback en stelt kritische vragen.
2. Inhoud van de sessie (duur: afhankelijk van aantal deelneemsters)
Afzonderlijke en individuele presentatie van elke deelneemster (15’).
Ruimte voor feedback en kritische vragen.
3. Benodigdheden Beamer, laptop, schrijfbord en stiften. Eventueel extra materiaal waar de deelneemsters expliciet om gevraagd hebben. 4. Aandachtspunten Aandacht besteden aan de locatie: liefst een herkenbare plaats waar de deelneemsters zich gemakkelijk voelen en durven experimenteren met het geven van een presentatie. Wij kozen voor het wijkcentrum waar we ook de eerste sessie georganiseerd hebben (vanwege de herkenbaarheid en veiligheid).
44
Sessie 12: Receptie voorbereiden en oefensessie netwerken
1. Doelstellingen van de sessie
De cursisten bereiden in groep een receptie voor.
De cursiste legt in de oefensessie concreet contact met genodigden.
De cursiste stelt zichzelf en haar droomproject in een individueel gesprek of in kleine groep voor.
De cursiste leert in de praktijk contacten te leggen met de genodigden.
2. Inhoud van de sessie (3u30)
(Praktische) voorbereiding van de receptie
Receptie
Diploma-uitreiking
3. Benodigdheden Alle ingrediënten voor een geslaagde receptie, diploma’s, fototoestel
4. Aandachtspunten Aanwezigheid keuken in locatie om receptie voor te bereiden. Participatie van cursisten vergroten door hen te vragen om zelf ook gerechten klaar te maken (eventueel geïnspireerd door recepten uit eigen land van herkomst).
45
Bijlage 7: Leervragen HEB JIJ NOG VRAGEN VOOR ONS?
Naam: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… Denk je nog steeds na over het starten van een eigen zaak? Wil je nog meer informatie? Laat het ons weten! Zet een kruisje achter het thema dat jij interessant vindt. En laat ons weten wat je graag wil leren.
THEMA
x
WAT WIL JE LEREN?
Lessen bedrijfsbeheer (attest bedrijfsbeheer)
Andere opleiding
Diplomagelijkschakeling
Boekhouding
46
Verdere begeleiding bij businessplan of oprichten eigen zaak
Netwerken: hoe kom ik in contact met andere vrouwen? Met andere zelfstandigen
Marketing en markonderzoek
Financiële info
Andere thema’s?
Wij organiseren voor starters en prestarters nog een netwerkmoment over subsidiering en alternatieve financiering, waar verschillende thema’s aan bod zullen komen. Wil jij graag komen? Bezorg ons dan je e-mail en/of telefoonnummer: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
47
Bijlage 8: programma-overzicht
Programmatraject: ik droom van een eigen zaak
Datum
Onderwerp
Sessie 1: 16 april
Kennismaking 9u15u tot 10u30
(Karen + Kaudtar)
10u30 tot 10u45 (pauze)
Getuigenis van een zelfstandige vrouw 10u45 tot 11u45
Lesgever
Karen (SYNTRA Vlaanderen) en Kaudtar (de8)
Plaats
Shelter Groene zaal
Fatima Rafiy (Noor d’Izar)
Materiaal
Mapjes Stilo’s Stickers Leidraad getuigenis Opdracht getuigenis Opdracht eigen project Engagementsverklaringen Programma voor elke deelneemster
Schrijfbord Stiften voor schrijfbord
11u45 tot 12u (evaluatie v verhaal getuigenis)
Engagementsverklaring + verloop van de cursus 12u tot 12u15
Toelichten van opdracht 12u15 tot 12u30
Sessie 2: 17 april (Kaudtar)
Marketing en marktonderzoek 9u15 tot 10u30 (deel 1) 10u30 tot 10u45 pauze 10u45 tot 12u (deel2)
Joris Lenaerts
Syntra
Zelfstandige
Lange Leemstraat 33-137
Evaluatie 12u tot 12u30 48
Sessie 3: 19 april (Karen)
Zelfstandig of werken (Zenito) 9u15 tot 10u30 (deel 1)
Rudy Limet
Shelter
(Ondernemersloket Zenito)
Oranje zaal
Beamer + laptop
10u30 tot 10u45 (pauze) 10u45 tot 11u30 (deel 2)
Opleiding Syntra 11u30 tot 12u
Evaluatie 12u tot 12u30
Sessie 4: 23 april (Karen + Kaudtar)
Karen (SYNTRA Vlaanderen)
Ondernemingscompetentie Clèmence Suykens (SYNTRA Vlaanderen) Netwerking 9u15 tot 10u30 (deel 1)
Syntra
10u30 tot 10u45 (pauze)
33-137
Lange leemstraat
10u45 tot 12u (deel 2)
Evaluatie 12u tot 12u30
Sessie 5: 24 april
Boekhouding 9u15 tot 10u30 (deel 1)
(Karen)
10u30 tot 10u45 (pauze)
Eugeen Dietltiëns (SYNTRA A-B)
Syntra Lange leemstraat 133-137
10u45 tot 12u (deel 2)
Sessie 6: 26 april (Karen + Kaudtar)
Evaluatie 12u tot 12u30 Uitstap naar UNIZO: voorstelling project ondernemen werkt 10u tot 12u
Katleen Boschmans (UNIZO)
UNIZO Oudeleeuwenrui 25
Evaluatie 49
12u tot 12u30
Sessie 7: 30 april
Bezoek aan een zaak 10u tot 12u
(Karen + Kaudtar)
Evaluatie 12u tot 12u30
Sessie 8: 3 mei
Financiële toelichting: ZIN, steunpunt participatiefonds + privé bank
(Karen)
2000 Antwerpen
Fatima Marzouki (El Warda)
El Warda
Draakstraat 4
El Warda
2018 Antwerpen
Luc Van Raemdonck
Syntra
Steunpunt ZIN
Lange Leemstraat
Opdracht mbt bezoek de zaak
Beamer + laptop
Beamer + laptop
Beamer + laptop Bord + bordstiften
133-137 Sessie 9: 7 mei
Begeleidingsmogelijkheden door
(Kaudtar)
Agentschap ondernemen Co-actief
Karien Deboosere (Agentschap Ondernemen)
Co-actief steunpunt ZIN Lange Leemstraat 327
Eveline Verschroeven (Co-Actief)
Sessie 10: 8 mei
Facebook 9u15 tot 10u30 (deel 1)
(Kaudtar)
10u30 tot 10u45 (pauze)
Lieven Van de Velde (SYNTRA A-B)
Syntra
Alle deelneemsters
Shelter
10u45 tot 12u (deel 2)
Sessie 11: 10 mei (Karen +
Evaluatie 12u tot 12u30
Voorstelling opdracht per groep of individueel 9u15 tot 12u30 (zie bijlage
Lange Leemstraat 133137
Oranje zaal
50
planning voorstelling project)
Kaudtar)
Sessie 12: 14 mei (Karen + Kaudtar)
Receptie voorbereiden – praktijk netwerking 9u tot 10u voorbereiding 10u tot 12u receptie
Karen (SYNTRA Vlaanderen), Kaudtar (de8) en alle deelneemsters
Shelter
Hapjes + drank
Groene zaal
12u tot 12u30 opruimen zaal
51
Bijlage 9: opdrachtblad eindopdracht
Eindopdracht ‘Droom van een eigen zaak’ Neem een interview af met een zelfstandig ondernemende persoon (man of vrouw). Kies, als dat mogelijk is, voor iemand die actief is in de sector die jij interessant vindt. Hieronder vind je een reeks vragen die je kan gebruiken tijdens je interview. Motivatie Wat was jouw motivatie om een eigen zaak te starten? Hoe lang heb je deze zaak? Je begon met een eigen zaak. Wat vond jouw omgeving hiervan? Heb je veel vooroordelen ondervonden? ( bijv. als vrouw?) Voor welke sector koos je? Welke soort zaak? Volgde je een bepaalde opleiding om te starten? Had je reeds ervaring in deze sector? Wat deed je als job voordat je een eigen zaak had? Hoe heb je gekozen voor o jouw producten? o jouw locatie?
Marketing Hoe maakte je promotie/reclame voor jouw zaak? Welk publiek spreek je aan? Jong/oud/allochtoon/autochtoon. Waarom? Wat zijn de sterke kanten van jouw zaak? (lokaal, goedkoop, veel variëteit, klantvriendelijk, snelle service, …) Was jouw zaak een gat in de markt? Is er veel concurrentie?
Juridisch Hoe bereidde je de juridische kant van het starten met een zaak voor? Ga je soms naar iemand (persoon of instelling) voor advies? Welk? Wie?
Boekhouden en financiën Werk je samen met een boekhouder? Heb je een lening? Of andere manier van financiering? Huur je de zaak of heb je het pand gekocht? Heb je grote investeringen gedaan? Veel materiaal aangekocht?
52
Ondernemerscompetenties en moeilijkheden Wat is volgens jou het geheim van een succesvolle onderneemster? Welke eigenschappen moet een succesvolle onderneemster hebben? Heb je moeilijkheden ondervonden bij de opstart? Waren er zaken die voor jouw moeilijker waren? Hoe ben je daar mee omgegaan? Wat vond je het moeilijkste? Hoe ben je hier mee omgegaan? Ben je ergens advies gaan inwinnen?
Bereid op basis van het interview je eigen presentatie voor. Hieronder vind je een reeks vragen die je kan gebruiken bij je voorbereiding.
Welke persoon heb je geïnterviewd? Welke zaak? Welke producten? Waarom sprak deze zaak jou aan? Wat vond je de sterke punten? Wat vond je de zwakke punten?
Welke zaak wil je opstarten? Welke producten wil je verkopen? Aan welke ligging denk je voor je zaak? Waarom denk je precies aan die bepaalde ligging? Ga je alleen of met een partner een zaak opstarten? Heb je gedacht aan een eenmanszaak of een vennootschap? Waarom maak je die keuze? Hoe ga je promotie maken? Is er concurrentie? Heb je nagedacht waar je rekening mee moet houden bij concurrentie? Heb je reeds een zicht op de soort kosten dat je gaat hebben, bijvoorbeeld huur van een pand, aankoop meubilair enz. Kan je vertellen waarom iemand jouw product zou moeten kopen en niet dat van de concurrentie? Wat maakt dat jouw winkel/dienst beter is dan die van een paar straten verder?
VEEL SUCCES! Karen en Kaudtar
53
Bijlage 10: ‘Bezoek aan een zaak’ opdrachtblad Opdracht ‘bezoek aan een zaak’ We bezoeken vandaag de zaak van ………… (aanvullen met naam zaakvoerster) Hieronder vind je verschillende vragen. In groep gaan we op zoek naar de antwoorden. Kijk goed rond. Stel ook vragen aan de eigenares. Schrijf je antwoorden telkens op.
Het idee van een eigen zaak Hoe kwam de eigenares op het idee van deze zaak? Bestond de zaak al (overname)? Of is het een volledig nieuwe zaak? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. De ligging van een eigen zaak Waar ligt de zaak? Wat voor soort wijk is dit? Veel winkels, veel bedrijven, scholen in de buurt? Vind je dit een goede ligging? Waarom? Waarom heeft de eigenares voor deze ligging gekozen? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… De klanten van de zaak Observeer: welke klanten komen er in de zaak? Gezinnen? Koppels? Studenten? Scholieren? Vraag het ook eens aan de eigenares: welk publiek ontvangt zij? Zijn het mensen uit de buurt of eerder toevallige voorbijgangers? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… De producten van de zaak Wat vind je van de producten? Is er een groot aanbod? 54
Zijn de aangeboden producten eerder duur of goedkoop? Hoe koos de eigenares haar producten? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… De dienstverlening Wat vind je van de dienstverlening/service? Traag/snel? Vriendelijk? Veel aandacht voor de klant? Hoe omschrijft de eigenares haar eigen service? Wat vindt ze zelf belangrijk in haar contacten met klanten? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… De uitstraling van de zaak Wat vind je van de look/ uitstraling van de zaak? Is dit belangrijk? Hoe heeft de eigenares gewerkt rond de uitstraling van de zaak? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………........................................................................................................................................................
55
Bijlage 11: Attest
ATTEST AANWEZIGHEID EN VERVOLMAKING: “DROOM VAN EEN EIGEN ZAAK” Infosessies voor allochtone vrouwen die dromen van een eigen zaak. Dit project werd mogelijk dankzij de financiële steun van het Agentschap ondernemen
Voor het volgen en participeren aan infosessies (12) over zelfstandig ondernemerschap
Naam: Periode:
Kaudtar Boughaba
Projectmedewerker de 8 vzw
Karen De Wolf
Projectmedewerker SYNTRA Vlaanderen
56
Bijlage 12: Beleidsaanbevelingen 1. Starters dienen beter ondersteund te worden in de eerste jaren van opstart Startende zelfstandigen staan in de eerste jaren voor enorme uitdagingen. Het blijkt niet evident om de eerste jaren door te komen, b.v. door enorm zware kosten en investeringen. Er is te weinig ademruimte om tijdens die eerste jaren een zaak goed te kunnen uitbouwen. Starters dienen hier veel sterker, inhoudelijk en financieel, in ondersteund te worden. De bijdragen aan de sociale zekerheid zijn hoog, en deze moeten ook betaald worden in de eerste jaren wanneer je nog maar weinig of geen inkomsten hebt. Na drie jaar volgt dan een exacte berekening en moeten veel ondernemingen een bedrag bijleggen. Ook die manier van werken weegt zwaar op de startende ondernemingen. Een soort uitstel van betaling tot je onderneming in evenwicht is, zou een stap in de goede richting zijn. 2. Kleine ondernemingen dienen ondersteund en aangemoedigd te worden door de overheid Het is niet evident om als kleine onderneming op te boksen tegen grote ketens. Alle kleine ondernemingen samen vormen een keten die samen ervoor willen gaan. Zij moeten de nodige kansen krijgen om ook mee te kunnen. De concurrentie van grote ketens is enorm groot. Kleine ondernemingen moeten trachten te overleven binnen dit systeem. 3. Administratieve vereenvoudiging en betere ondersteuning op maat Bij het opstarten van een eigen zaak komt een enorme administratieve last voor de starter. Vaak gaat het om ingewikkelde procedures en documenten. Administratieve vereenvoudiging, in procedures en in taalgebruik, blijken aangewezen. Het opstarten van een buurtsecretariaat rond ondernemen, waar ondernemers uit de buurt terecht kunnen met alle (praktische) vragen, zou een betere ondersteuning op maat bieden. Daarnaast zou het interessant zijn om een praktische kaart uit te werken waarop duidelijk vermeld staat waar precies je als starter of zelfstandige met specifieke vragen en /of problemen terecht kan. Nu blijkt er een veelheid aan diensten te bestaan, maar onduidelijkheid over wat zij juist kunnen bieden aan ondersteuning. 4. Inzetten op positieve beeldvorming van etnisch-cultureel diverse vrouwelijke ondernemers Het blijkt niet gemakkelijk om als vrouw van etnisch-cultureel diverse origine een kans te krijgen in de ondernemingswereld. De beeldvorming in de maatschappij rond personen van etnisch-cultureel diverse origine weegt negatief op de kansen die zij krijgen, ook binnen de ondernemingswereld. Naast het inzetten op positieve beeldvorming van etnisch-cultureel diverse vrouwelijke ondernemers vragen we ook dat het beleid verder ondersteuning biedt aan die groep van vrouwelijke ondernemers en mee inzet op het bestrijden van discriminatie ten aanzien van deze doelgroep. 57
