Eigen zaak en pensioen Eigen zaak en eigen baas! Dat is natuurlijk een enorme uitdaging. Maar denk er wel aan dat je als eigen baas ook zelf alles moet regelen. Ook je pensioen. Neem daar dus rustig de tijd voor.
Pensioen Daar denk je niet meteen aan als je voor jezelf begint. Toch is het belangrijk om daar grondig bij stil te staan. Want heb je je wel eens afgevraagd waar je van gaat leven als je stopt met je zaak of hoe je gezin achterblijft als jij zou overlijden? Daar moet je wel een plan voor maken. Dit boekje helpt je daarbij op weg.
www.pensioenkijker.nl
Pensioenkijker.nl: Boekje open over eigen zaak en pensioen
Inhoud Hoe zorg ik voor een inkomen voor later?
3
Hoe zorg ik ervoor dat mijn gezin verzorgd achterblijft?
8
Wat als ik arbeidsongeschikt word?
10
Hoe zit het met mijn AOW?
11
Hoe zorg ik voor een inkomen voor later? Ga je een eigen zaak beginnen? Dan moet je zelf voor je pensioen zorgen. Je krijgt natuurlijk wel AOW (meer daarover lees je verderop in dit boekje). Maar verder moet je zelf regelen dat er voor jou voldoende inkomen is als je stopt met je zaak. Als zelfstandig ondernemer bouw je meestal geen pensioen op. Slechts voor een beperkt aantal beroepsgroepen geldt een verplichte beroepspensioenregeling. Bijvoorbeeld voor huisartsen, fysiotherapeuten en verloskundigen. Voor de meeste zelfstandig ondernemers is zo’n regeling er niet. Dan moet je dus zelf iets regelen. Het is beslist een goed idee om je hierbij te laten adviseren door een deskundige (bijvoorbeeld je boekhouder). Er zijn verschillende manieren waarop je voor je pensioen kunt zorgen: • je huidige pensioenregeling voortzetten • een oudedagsreserve vormen • een lijfrente afsluiten • of gewoon sparen
Voortzetten pensioenregeling Als jij je dienstverband beëindigt om zelfstandig ondernemer te worden, kun je wellicht voor eigen rekening de pensioenregeling voortzetten. Dat kan een goede keuze zijn. Maar hou er wel rekening mee dat niet iedere pensioenregeling die mogelijkheid biedt. Mocht hierover niets vermeld staan in het pensioenreglement, vraag het dan na bij je pensioenuitvoerder (je verzekeraar of je pensioenfonds). De voortzetting van de pensioenregeling is, als je zelfstandig ondernemer wordt, voor ten hoogste 10 jaar mogelijk. Let wel op de kosten van een vrijwillige voortzetting. Als je de regeling voortzet, moet je ook het werkgeversdeel van de premie betalen. Dat kan voor beginnende ondernemers een fors bedrag zijn.
Pensioenkijker.nl: Boekje open over eigen zaak en pensioen
Oudedagsreserve Als zelfstandig ondernemer kun je op je balans geld reserveren voor jouw pensioen via de oudedagsreserve. Wanneer je bedrijf winst maakt, mag je een deel daarvan als oudedagsreserve op je balans opnemen. Dan moet je wel echt een ondernemer zijn. Dat betekent onder meer dat je jaarlijks ten minste 1.225 uren voor de onderneming werkt. Je mag als ondernemer 12% van je jaarwinst (tot een bepaald maximum) toevoegen aan de reserve. Je oudedagsreserve mag niet groter zijn dan het ondernemingsvermogen. Moet je premie betalen voor een verplicht gestelde pensioenregeling? Dan moet je die premie in mindering brengen op je maximale toevoeging aan de reserve. Je kunt elk jaar opnieuw beslissen of je al dan niet een deel van je winst toevoegt aan de oudedagsreserve. Er is zoals gezegd een maximum aan de oudedagsreserve. De reserve neemt verplicht af als: • het bedrag van de reserve hoger is dan het ondernemingsvermogen • je de onderneming (deels) staakt • je 65 wordt • je geen 1.225 uur per jaar meer in de onderneming werkt Als de oudedagsreserve afneemt, wordt het bedrag van de afname weer bij je winst geteld. Het is wel even opletten met de oudedagsreserve. Je bouwt namelijk niet echt pensioen op. Je vormt alleen een fiscale reserve. Over die reserve moet je straks belasting betalen. Het is dus van belang dat je daadwerkelijk geld spaart in je onderneming voor je oudedagsreserve. Anders heb je alleen een fiscale voorziening op je balans staan als je stopt met werken en is er geen inkomen om van te leven. Je boekhouder kan je hier meer over vertellen.
Lijfrente Je kunt ook voor je pensioen zorgen door te sparen voor een lijfrente. Je spaart dan voor een bedrag waar je straks een uitkering voor aankoopt. Je kunt de premie voor de lijfrente van de belasting aftrekken als je in een jaar te weinig pensioenopbouw hebt (de jaarruimte) of als je de afgelopen jaren te weinig pensioenopbouw hebt gehad (de reserveringsruimte).
www.pensioenkijker.nl
Voor de bepaling van de jaarruimte wordt eerst de premiegrondslag berekend. Dat is het inkomen verminderd met een bedrag van € 10.990,- (2007). 17% van de premiegrondslag minus 7,5 maal de jaarlijkse pensioenaangroei en minus de toevoeging aan de reserve is de jaarruimte. De jaarruimte bedraagt in 2007 maximaal € 25.663,-.
Voorbeeld Wim Blanken heeft een inkomen (winst) van € 80.000,-. Zijn premiegrondslag is € 80.000,minus € 10.990,- = € 69.010,-. Wim heeft geen pensioenopbouw en draagt niet bij aan de oudedagsreserve. Zijn jaarruimte is 17% van € 69.010,-: € 11.732,-. Als Wim besluit 12% van zijn winst, € 9.600,-, aan de oudedagsreserve toe te voegen, bedraagt de jaarruimte € 11.732,- minus € 9.600,- = € 2.132,-.
Pensioenkijker.nl: Boekje open over eigen zaak en pensioen
Als je de voorgaande jaren geen gebruik hebt gemaakt van de jaarruimte, kun je de niet benutte jaarruimtes binnen 7 jaar nog inhalen via de reserveringsruimte. De reserveringsruimte is maximaal 17% van de pensioengrondslag en mag niet hoger zijn dan € 6.492,- (2007). Voor 55-plussers geldt het dubbele bedrag. Let op! In het voorbeeld is uitgegaan van de bedragen zoals die gelden in 2007. De bedragen veranderen ieder jaar. Als je de actuele bedragen wilt weten, kijk dan op de site van Pensioenkijker.nl (www.pensioenkijker.nl) of de site van de Belastingdienst (www.belastingdienst.nl). Naast de mogelijkheden voor lijfrentepremieaftrek die iedere belastingplichtige heeft, zijn er voor jou als ondernemer speciale mogelijkheden. Je mag namelijk je oudedagsreserve geheel of gedeeltelijk omzetten in een lijfrente. Staak je de onderneming? Dan mag je de stakingswinst omzetten in een lijfrente. Daarvoor gelden echter wel maximale bedragen die afhangen van de je leeftijd op het moment dat je met jouw zaak stopt. Je boekhouder kan je hier meer over vertellen.
Welke lijfrente-uitkering? Heb je gespaard voor een lijfrente? Dan moet je op een gegeven moment een uitkering, een lijfrente, aankopen. Daarvoor gelden strikte regels. Je kunt kiezen uit de volgende lijfrentes: • De oudedagslijfrente. Deze lijfrente is bedoeld als een levenslange ouderdomsvoorziening. De lijfrente kan ingaan wanneer je maar wilt, zolang het maar voor je 70e verjaardag is. De lijfrente mag alleen uitgekeerd worden aan degene die de premie heeft betaald (en die van de belasting heeft afgetrokken). • De nabestaandenlijfrente. Deze lijfrente is bedoeld voor de verzorging van nabestaanden. De lijfrente kan alleen ingaan na jouw overlijden (als jij de premie hebt betaald) of bij het overlijden van je partner. Als de lijfrente wordt uitgekeerd aan je kinderen, moet de uitkering eindigen bij hun overlijden of anders uiterlijk op hun 30e verjaardag. • De tijdelijke oudedagslijfrente. Deze lijfrente zorgt ervoor dat je tijdelijk een hoger inkomen hebt. De uitkering gaat in tussen je 65e en 70e en duurt ten minste 5 jaar. Als jij de premie hebt betaald en hebt afgetrokken van de belasting, mag jij alleen de uitkering krijgen. Voor de hoogte van de uitkering geldt een maximum.
www.pensioenkijker.nl
Sparen Je kunt ook voor je pensioen zorgen door maandelijks geld opzij te zetten. Door te sparen, te beleggen of door vermogen te vormen in je eigen huis vorm je een kapitaal dat je later kunt gebruiken voor je pensioen. Dit is een eenvoudige methode om te sparen voor je oude dag, maar het vraagt wel veel discipline.
Pensioentips voor als je je eigen zaak begint: • Zorg ervoor dat je goed nadenkt over je inkomen later. • Schakel bij voorkeur een deskundige in.
Hoe zorg ik ervoor dat mijn gezin verzorgd achterblijft? Partnerpensioen Wanneer je een eigen zaak hebt, moet je er zelf voor zorgen dat er voldoende inkomen is voor je partner en kinderen als jij overlijdt. Misschien nam je voordat je met je zaak begon deel aan een pensioenregeling. Het is dan maar de vraag of je na je uitdiensttreding recht houdt op partnerpensioen. Dat hangt ervan af hoe het partnerpensioen verzekerd was. Grofweg zijn er twee manieren waarop je partnerpensioen verzekerd kan zijn. De eerste is dat je het partnerpensioen daadwerkelijk spaart (opbouwt). In dat geval wordt er bij je pensioenfonds of verzekeraar een potje (reserve) gevormd om het partnerpensioen te kunnen uitbetalen. De tweede manier is een risicoverzekering, waarvoor ieder jaar een premie wordt betaald voor het risico dat jij als deelnemer aan de pensioenregeling in dat jaar overlijdt. Er wordt geen reserve gevormd. Als je in de pensioenregeling van je oude werkgever het partnerpensioen bij elkaar spaarde, hou je ook na je uitdiensttreding recht op het al gespaarde partnerpensioen. Als er echter sprake was van een risicoverzekering, dan is er geen reserve en dus geen partnerpensioen meer na je uitdiensttreding. Het is daarom belangrijk om even na te gaan hoe het bij jou zit.
www.pensioenkijker.nl
Als zelfstandige moet je er zelf voor zorgen dat je partner en kinderen na je overlijden, naast een eventuele nabestaandenuitkering via de Anw, voldoende inkomen hebben. Het is beslist belangrijk om daar aandacht aan te besteden.
Ga het volgende na: • Aan welk inkomen hebben je nabestaanden na jouw overlijden behoefte? • Heb je nog recht op partnerpensioen en wezenpensioen uit je vorige werkkring? Is er een tekort, bekijk dan het volgende: • Is het mogelijk nog een tijdje te blijven deelnemen aan de pensioenregeling van je vorige werk? • Of is het verstandig een verzekering af te sluiten?
Verzekeren Je kunt overwegen een lijfrenteverzekering af te sluiten. De verzekering kan voorzien in een nabestaandenlijfrente voor je partner. Dat is een uitkering die na jouw overlijden levenslang aan je partner wordt verstrekt. Hoe hoog de uitkering is, hangt af van de hoogte van het verzekerde kapitaal en van de leeftijd van je partner op het moment van je overlijden. Als je een pensioentekort hebt, is de premie voor die lijfrenteverzekering aftrekbaar. Over de uitkering moet wel inkomstenbelasting worden betaald. Wil je weten of je een pensioentekort hebt? Raadpleeg de site van de Belastingdienst: www.belastingdienst.nl. Je kunt er ook voor kiezen een overlijdensrisicoverzekering af te sluiten. Die verzekering keert een kapitaal uit bij je overlijden. De premie voor deze verzekering is niet aftrekbaar. Daar staat tegenover dat je partner geen inkomstenbelasting hoeft te betalen over het kapitaal.
Voorbeeld Richard Wolters heeft een lijfrentekapitaal bij elkaar gespaard van € 180.000,-. Als Richard 56 is, komt hij te overlijden. Zijn echtgenote Ank is op dat moment 55 jaar. Van het kapitaal kan een nabestaandenlijfrente verzekerd worden van ongeveer € 10.800,- per jaar.
Pensioenkijker.nl: Boekje open over eigen zaak en pensioen
Wat als ik arbeidsongeschikt word? Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt: dat je wel eens arbeidsongeschikt zou kunnen worden. Toch is het goed om dat wel te doen, want arbeidsongeschiktheid heeft voor jou grote financiële gevolgen. Het is allereerst goed om te weten dat je geen arbeidsongeschiktheidsuitkering krijgt van de overheid. Voor werknemers geldt dat wel, maar voor jou als zelfstandig ondernemer niet. Ook voor je inkomen bij arbeidsongeschiktheid moet je dus zelf zorgen. Dat kan met een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Via die verzekering kun je je inkomen veilig stellen. De premie voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering hoort tot de bedrijfskosten en komt dus op je winst in mindering. ,Bij een arbeidsongeschiktheidsverzekering wordt vaak een wachttijd gehanteerd omdat je natuurlijk niet vanaf de eerste dag van je ziekte vervangend inkomen hoeft te hebben. Je moet zelf beslissen welke wachttijd je wilt hebben: twee weken, een maand of nog langer. Het is verstandig een arbeidsongeschiktheidsverzekering tijdig af te sluiten. Dat levert je een lagere premie op en, belangrijker nog, de kans is veel groter dat je zonder meer door een verzekeringsmaatschappij wordt geaccepteerd. Als je op latere leeftijd pas een verzekering afsluit en in het verleden problemen hebt gehad met je gezondheid, is het goed mogelijk dat je niet volledig door een verzekeraar wordt geaccepteerd of een hogere premie moet betalen.
Voorbeeld Tanja Smit is op haar 30e een eigen zaak begonnen. Omdat zij niet te veel kosten wilde maken, heeft ze niet meteen een arbeidsongeschiktheidsverzekering afgesloten. Op haar 32e wordt Tanja, na een kleine aanrijding, behandeld voor nekklachten. Op het moment dat haar zaak goed draait – Tanja is dan 38 – besluit Tanja dat het verstandig is een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten. Haar verzekeringsadviseur vraagt hiervoor een offerte aan bij twee verschillende verzekeringsmaatschappijen. Door het akkefietje met haar nek weigert één maatschappij haar te verzekeren voor arbeidsongeschiktheid die te maken heeft met haar nek of rug. De andere verzekeringsmaatschappij is alleen bereid het risico te dekken tegen een dubbel zo hoge premie als normaal.
10
Hoe zit het met mijn AOW? Iedereen die 65 jaar is, krijgt AOW. Dat geldt dus ook voor zelfstandig ondernemers. Je krijgt de uitkering vanaf de maand waarin je 65 wordt. Maar let op: de AOW is niet voor iedereen hetzelfde. De hoogte van de AOW-uitkering hangt af van je woonsituatie. Een volledige uitkering krijg je bovendien alleen als je altijd in Nederland hebt gewoond. Er zijn drie verschillende uitkeringen. Een uitkering voor een alleenstaande, een uitkering voor een samenwonende en een uitkering voor een alleenstaande ouder. Als je woonsituatie verandert, verandert ook de hoogte van de AOW-uitkering. Veranderingen in je woonsituatie moet je dan ook meteen doorgeven aan de Sociale Verzekeringsbank.
Wil je meer weten over de AOW? • Download dan de brochure over de AOW van de site van Pensioenkijker.nl. • Ook vind je meer informatie over de AOW op de site van de Sociale Verzekeringsbank: www.svb.nl.
11
Pensioenkijker.nl: Boekje open over eigen zaak en pensioen
Wil je meer weten over je pensioen als je voor jezelf gaat beginnen? • Kijk dan vooral ook op de site van de Kamer van Koophandel: www.kvk.nl/oudedagsvoorziening. • Op www.pensioenkijker.nl vind je algemene informatie over pensioen. In deze brochure doen wij een boekje open over pensioen voor zelfstandig ondernemers. Op de site van Pensioenkijker.nl, www.pensioenkijker.nl, kun je ook brochures vinden over andere onderwerpen.
In de serie: ‘Boekje open over ...’ zijn al verschenen: • Boekje open over nabestaandenpensioen • Boekje open over je AOW • Boekje open over je eerste baan en pensioen • Boekje open over andere baan, ander pensioen Er komen nog boekjes bij. Als er nieuwe boekjes verschenen zijn, kun je deze vinden op de site van Pensioenkijker.nl.
Aan de Stichting Pensioenkijker.nl nemen de volgende organisaties deel: CNV, CNV Jongeren, Consumentenbond, CSO, FNV, FNV Vrouwenbond, MHP, MKB Nederland, NBVA, Nibud, Ombudsman Pensioenen, Sociale Verzekeringsbank, SPO Pensioenopleidingen, Stichting de Ombudsman, Stichting voor Ondernemingspensioenfondsen, Unie van Beroepspensioenfondsen, Verbond van Verzekeraars, Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen en VNO-NCW. De Stichting Pensioenkijker.nl richt zich op het verhogen van het pensioenbewustzijn van alle Nederlanders. Daarnaast heeft de stichting tot doel de burger objectieve en niet-commerciële informatie over pensioenen te verschaffen en de transparantie van pensioenregelingen te vergroten.
tekst: Schols & de Lange vorm: Porter Novelli © Pensioenkijker.nl 2007
12