uvv U maakt het nieuws Over de rol van burgerjournalistiek in de media Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx

ISSN 0772-6627 • Afgiftekantoor Brussel X Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx Verschijnt tweemaandelijks 2011 - 28ste jaargang nr. 3

uvv

U maakt het nieuws

Over de rol van burgerjournalistiek in de media

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

HOOFDREDACTIE Anne-France Ketelaer Marina Van Haeren

CONFORM DE WET TOT BESCHERMING VAN DE PERSOONLIJKE LEVENSSFEER TEN OPZICHTE VAN DE VERWERKING VAN PERSOONSGEGEVENS (8 DECEMBER 1992) DELEN WIJ U MEE DAT EEN AANTAL VAN UW PERSOONSGEGEVENS OPGENOMEN WORDEN IN ONS ADRESSENBESTAND. DEMENS.NU ZAL, ALS HOUDER VAN DIT BESTAND, UW GEGEVENS VERWERKEN IN HET KADER VAN VOLGEND DOELEIND: VERSPREIDEN VAN PUBLICATIES EN INTERNE COMMUNICATIE.

REDACTIEMEDEWERKERS Franky Bussche

Federaal Secretariaat Veerle Cannoot Liza Janssens

Brand Whitlocklaan 87 Sonny Van de Steene

SCHRIFTELIJK VERZOEK, GERICHT AAN MEVROUW MARINA VAN HAEREN, SECRETARIS-GENERAAL, BRAND WHITLOCKLAAN 87 TE 1200 SINT-LAMBRECHTSWOLUWE, KAN U EEN OVERZICHT KRIJGEN VAN DE DOOR DEMENS.NU OVER U OPGESLAGEN PERSOONSGEGEVENS. ONJUISTE GEGEVENS VERBETEREN WIJ OP UW VERZOEK.

OP

Julie Van Garsse

1200 Sint-Lambrechts-Woluwe COÖRDINATOR T 02 | 735 81 92

OP DIT NUMMER KAN U STEEDS DOORMAILEN NAAR [email protected], DEZE WORDEN, NA OVERLEG EN GOEDKEURING DOOR DE KERNREDACTIE, GEPLAATST OP DE WEBSITE BIJ DE RUBRIEK REACTIES VAN DE DESBETREFFENDE UVV-INFO OF VERSCHIJNEN IN DE VOLGENDE UVV-INFO.

REACTIES

Sonny Van de Steene

LAY- OUT F 02 | 735 81 66 GrafiekGroep UVV- info [email protected] WORDT GRATIS VERSPREID BINNEN DE VRIJZINNIGE GEMEENSCHAP. DE REDACTIE VAN UVV-INFO IS NIET VERANTWOORDELIJK VOOR DE INHOUD VAN DE DOOR DERDEN GELEVERDE ARTIKELS.

www.deMens.nu

ONDER AUSPICIËN VAN DE UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN

INhoud

VZW

PAGINA

Van de redactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Dossier: U maakt het nieuws ¬ Wanneer iedereen nieuws schrijft. Interview met Jeroen De Keyser - Liza Janssens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 ¬ Journalistiek wars van commercie - Veerle Cannoot. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Interview met de steunberen van Apache: Georges Timmerman en Tom Cochez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Interview met Han Soete van DeWereldMorgen.be . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 ¬ De wereld door lokale ogen - Jenoff Van Hulle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 ¬ De toolkit van de burgerjournalist - Julie Van Garsse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 ¬ Boekbespreking PopUp. De botsing tussen oude en nieuwe media - Franky Bussche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 ¬ De internet-delusie - Klaas Nijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

UVV belicht Prikbord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 ¬ huisvandeMens Mechelen verhuist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 ¬ Wereldhumanismedag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 ¬ Studiedag ‘Kritiek van de utopische verbeelding’ - 31 mei 2011. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 ¬ De Dood in Kinderschoenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Varia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 ¬ Lezersbrief ‘Reactie op Kurt Martens’ - Sonja Eggerickx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 ¬ Opiniestuk ‘Humanisten en euthanasie’ - Sonja Eggerickx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 ¬ Opiniestuk ‘Belgische gevangenissen staan op barsten!’ - ILRG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 ¬ Lezersbrief ‘Een waardig afscheid voor iedereen’ - Didier De Swert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 ¬ Lezersbrief ‘Vrijzinnig humanisme als alternatief voor een ethiek van verschrikking?’ - Sonja Eggerickx. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 ¬ Opiniestuk ‘Een kruis over de neutraliteit’ - Sonja Eggerickx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 ¬ Opiniestuk ‘Weg met de (school)vrijheid?’ - Sonja Eggerickx. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 ¬ Choose Life III. Afstuderen: een grote sprong voorwaarts - Jasmien Peeters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 ¬ Prof. dr. Etienne Vermeersch wint de Prijs Vrijzinnig Humanisme - Björn Siffer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 ¬ “De zoektocht naar waarheid is waardevoller dan het bezit ervan.” Dirk Verhofstadt in gesprek met Etienne Vermeersch: een zoektocht naar waarheid - Julie Van Garsse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

Vrijwilligers van bij ons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Een moreel consulent vertelt… ¬ Ode aan… - Hilde Borms . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Uitsmijter ¬ 50 jaar Schoolpact. Een pleidooi voor het behoud van zedenleer - Christophe Van Waerebeke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Internationaal ¬ De moedige strijd tegen fantasten - Liza Janssens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

Vrij-On-Zinnig - Klaas Nijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Kruiswoordraadsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Jongeren en cultuur ¬ Nieuws door jongeren, voor iedereen - Veerle Cannoot. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

Vind ons op The Belgian Pride! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Info Vrije Universiteit Brussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 huisvandeMens in je buurt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

UVV-Info | 28ste jaargang nr. 3 Mei - Juni 2011 Verschijnt tweemaandelijks Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx

Va n de Redactie EEN

TUNESIË, BURGERVERZET IN EGYPTE, REBELLEN IN LYBIË… WE KOMEN HET ALLEMAAL TE WETEN DANKZIJ DE WEB 2.0-TOEPASSINGEN. BLOGGEN, VLOGGEN, TWEETEN, FACEBOOKEN… BIJNA IEDEREEN DOET HET. HET INTERNET IS DAN OOK EEN OCEAAN AAN INFORMATIE. MENSEN SCHRIJVEN OVER HUN DAGELIJKSE BESLOMMERINGEN OF GEVEN HANDIGE HUIS-, TUIN- EN KEUKENTIPS. ANDEREN BLOGGEN GRAAG OVER GEBEURTENISSEN IN HUN BUURT OF OVER NIEUWSFEITEN. ZIJ INFORMEREN ZICH OVER EEN ONDERWERP, SCHRIJVEN EROVER EN STUREN DAT DE VIRTUELE WERELD IN. DAAR KUNNEN ANDEREN HET LEZEN EN ER OP REAGEREN. DEZE VLIJTIG PENNENDE MENSEN DOEN AAN JOURNALISTIEK , MAAR ZIJN GEEN BEROEPSJOURNALISTEN. HET ZIJN BURGERJOURNALISTEN. OPSTAND IN

OVER WAT BURGERJOURNALISTIEK IS EN HOE DIT ZICH ONTBELGIË VERTELT JEROEN DE KEYSER ONS MEER IN WANNEER IEDEREEN NIEUWS SCHRIJFT. EEN VOORBEELD VAN DIE BURGERJOURNALISTIEK IS METROPOLISTV.NL WAAROVER JE MEER KAN LEZEN IN DE WERELD DOOR LOKALE OGEN. WE LATEN OOK GRAAG TWEE NIEUWE MEDIA-INITIATIEVEN HIEROVER AAN HET WOORD. DE VISIE VAN APACHE EN DEWERELDMORGEN OP BURGERJOURNALISTIEK KAN JE LEZEN IN JOURNALISTIEK WARS VAN COMMERCIE. DE EERDER KRITISCH NOOT OVER DE KRACHT VAN HET INTERNET KAN JE LEZEN IN DE INTERNET-DELUSIE, WAARIN DE VISIE VAN EVGENY MOROZOV WORDT BESPROKEN. VOEL JE NA DIT ALLES DE NOODZAAK OM ZELF IN JOUW DIGITALE PEN TE KRUIPEN? LEES DAN SNEL TOOLKIT VAN WIKKELT IN

DE BURGERJOURNALIST DAT EEN OVERZICHT GEEFT VAN MOGELIJKE KANALEN WAARLANGS JE DIT KAN DOEN.

LIZA JANSSENS

Interview met Jeroen De Keyser

nieuws schrijft

Dossier

Wanneer iedereen Liza Janssens stafmedewerker

E EN

LEVEN ZONDER HET INTERNET LIJKT VANDAAG ONMOGELIJK .

WE

MAKEN ER ALLEMAAL DAGELIJKS GEBRUIK VAN . J E HEBT EEN

E - MAILADRES , JE ZIT OP FACEBOOK OF JE TWITTERT, JE HEBT MISSCHIEN ZELFS EEN BLOGPAGINA OF EIGEN WEBSITE . WORDT DAN OOK OVERSTELPT MET NIEUWS .

G AANDE

H ET

INTERNET

VAN DE ONLINE WEBSITES VAN PERSGROEPEN TOT BLOGPAGINA ’S VAN MENSEN

OVER HUN DAGELIJKSE BEZIGHEDEN EN FRUSTRATIES , RECLAME VOOR ACTIVITEITEN , HANDIGE HUIS , TUIN - EN KEUKENTIPS , VERSLAG GEVING OVER GEBEURTENISSEN IN DE BUURT, COMMENTAREN OP NIEUWSFEITEN … J E KUNT HET NIET GEK GENOEG BEDENKEN OF ER IS WEL IEMAND IN DE WERELD DIE ER IETS OVER SCHRIJFT.

D EZE

ARTIKELS OP WEBLOGS KAN JE BESCHOUWEN ALS JOURNALISTIEK WERK , GESCHREVEN DOOR BURGERS , BURGERJOURNALISTIEK

DUS .

WAT

IS BURGERJOURNALISTIEK PRECIES EN WAARIN VERSCHILT HET MET DE TRADITIONELE JOURNALISTIEK ?

HEEFT DE OPKOMST VAN DEZE INTERNETMOGELIJKHEDEN VOOR DIE TRADITIONELE JOURNALISTIEK ? VAN DE BURGER EEN MEERWAARDE ZIJN ?...

D E K EYSER ,

ONDERZOEKER BIJ HET

DRAAGT IMMERS DE TITEL

C ENTER

H ET

INVLOED

WELKE MANIER KAN HET WERK

ROEPT VELE VRAGEN OP WAARVAN WE ER ENKELEN VOORLEGDEN AAN J EROEN

FOR J OURNALISM

‘B URGERJOURNALISTIEK

OP

W ELKE

STUDIES (CJS)

VAN DE

U NIVERSITEIT G ENT. Z IJN

ALS UITDAGING VOOR DE TRADITIONELE MEDIA .

OP

ONDERZOEK

ZOEK NAAR EEN TYPOLOGIE

VOOR BURGERMEDIA EN HUN INVLOED OP DE TRADITIONELE MODELLEN VAN JOURNALISTIEK ’.

‘‘

De brede massa

is van belang voor

de democratie omdat zij een mening, een idee, een frustratie heeft.

’’

Burgerjournalistiek, wat is het? Dankzij de nieuwe tools die zich de laatste decennia ontwikkeld hebben op het internet, de zogenaamde web 2.0-hype, heeft de mens niet alleen meer mogelijkheden om kennis en informatie op toe zoeken, maar ze ook zelf te verspreiden. Dit zou men kunnen beschouwen als burgerjournalistiek. Zo eenvoudig blijkt het echter niet. Vanuit academisch perspectief bestaat er immers enige JEROEN DE KEYSER

MEI

-

JUNI 2011

5

Dossier

verwarring hierover vertelt Jeroen De Keyser: “Je merkt dat de traditionele media de internettoepassingen zijn gaan overnemen. Een burger die op de website van een traditioneel medium aan een discussieforum deelneemt en daar ook over actualiteit praat, werd initieel een burgerjournalist genoemd. We moeten echter een onderscheid maken tussen de strikte burgerjournalistiek die buiten de traditionele media gebeurt en burgers die aan journalisitiek doen binnen een kader van de traditionele media. Dit theoretisch onderscheid wordt gemaakt door het laatste participatieve journalistiek te noemen. Het gaat immers om burgers die in het traditionele mediaproces participeren.” Een tweede eerder juridisch probleem is dat in België elke burger een journalist kan zijn. Bovendien is elke journalist in se een burger. De vraag is dus hoe we de beroepsjournalist kunnen onderscheiden van de andere journalisten. Voor Jeroen De Keyser bestaat dit onderscheid uit het volgende: “Een beroepsjournalist heeft een journalistenkaart. Hij is hierdoor wettelijk beschermd en kent een aantal privileges. Maar er zijn ook een aantal voorwaarden aan verbonden: hij moet fulltime aan de slag zijn bij een medium of werken als freelancer, het moet zijn hoofdbezigheid zijn en hij mag niet bijklussen, hij mag geen commerciële belangen dienen, hij moet zich aan de beroepsethiek houden… Deze beperkingen zijn er uiteraard niet voor een burgerjournalist. Hierdoor weet het publiek van de burgerjournalist niet altijd wat voor verborgen agenda er meespeelt. Sommige burgers zullen daar heel open in communiceren, maar in veel gevallen zal je dat niet zo expliciet terugvinden. Tot slot merk je dat sommige nieuwsblogs, zeker deze door jonge mensen geschreven, een portfoliofunctie hebben. Pas afgestudeerde studenten Journalistiek die nog geen vaste werkplek hebben gevonden, tonen met hun blog dat ze het kunnen en hopen zo opgepikt te worden. De vraag is echter of je dit nog wel burgerjournalistiek kan noemen. Technisch gezien wel, maar de motivatie is niet die van een burgerjournalist.”

6

MEI

-

JUNI 2011

Van maatschappelijk belang Het feit dat de burger de mogelijkheid heeft om via een zeer toegankelijk en wereldwijd kanaal zijn ideeën, zijn mening, zijn frustraties… te verspreiden en anderen hierop kunnen voortbouwen, is democratie bij uitstek. Hierover vertelt Jeroen De Keyser: “De brede massa is van belang voor de democratie omdat zij een mening, een idee, een frustratie heeft. Het is voor de journalisten echter de vraag hoe ze naar die massa kunnen luisteren. Zo kan je naar verschillende individuen luisteren, maar dat is niet altijd even representatief. Met de web 2.0-toepassingen heb je een nieuw medium dat hierop een antwoord kan bieden. Facebook-groepen kunnen een soort tendens aantonen. Een andere mogelijkheid is dat kranten via de reactiefunctie onder hun artikels kunnen nagaan wat leeft binnen het eigen lezerspubliek. Zo kan de journalist bepaalde tendensen ontdekken, maar hij blijft uiteindelijk zitten met het probleem wie erover te gaan interviewen.”

Een rol voor de traditionele media De bijdrage van een burgerjournalist kan veel meer zijn dan het louter aangeven van tendensen. Zij biedt heel wat journalistieke mogelijkheden, Jeroen De Keyser: “Burgerjournalistiek opent nieuwe perspectieven. Zij kan het belang van de traditionele actoren zoals de economie en de politiek aanvullen en afzwakken ten behoeve van het beeld van de gewone burger. Zij kan ook bijdragen als bron voor inspiratie. De traditionele journalist die bijvoorbeeld als lokale reporter over Gent schrijft, kan er bijna niet meer rond om op regelmatige basis Gentblogt te gaan raadplegen. Net zoals diezelfde journalist vroeger, en nu nog, de gemeenteraadszitting moest gaan bijwonen. Het bottom-upperspectief van de burgerjournalist is er aan toegevoegd. Zo kan de gewone burger via zijn blog een bijdrage leveren. Die bijdrage kan ook geleverd worden zonder dat de burger een eigen website

onderhoudt. Traditionele media bieden aan de burger de mogelijkheid om bijvoorbeeld te reageren op online-artikels. Het gebeurt ook vaak dat in geval van een ramp in binnen- of buitenland krantenwebsites oproepen tot het inzenden van getuigenverslagen, foto’s, filmpjes… Dit is eerder een casegerichte manier van werken waarbij traditionele media de input van burgers verwelkomen via hun eigen platform. Tot slot werkt er ook een marketinglogica mee aan de integratie van de burger door de traditionele journalistiek: het lokt nieuwe mensen, het verstevigt de band van participerende burgers met het medium, het maakt de lezers trouw…”

De keerzijde Het belang van de burgerjournalistiek is ondertussen duidelijk, maar er zijn ook nadelen aan verbonden. Jeroen De Keyser: “Eén van de grootste nadelen is de information overflow. Je hebt een overvloed aan weblogs waar interessante dingen op verschijnen. Er zijn honderdduizend stemmen die allen hun mening verkondigen en je een breed koor aan opinies geven. Wat een individu uiteindelijk te zien krijgt, is in de meeste gevallen beperkt en gaat vaak in de richting van navelstaarderij. Het is immers onmogelijk om als burger alles te screenen. Dit leidt ertoe dat men terugvalt op 1 of 2 weblogs die meestal de eigen mening weerspiegelen. Dit heeft een verenging in plaats van een verrijking tot gevolg. Hier is een rol weggelegd voor de traditionele media. Zij kunnen de screening doen in de plaats van de burger.”

Churnalism Die weggelegde rol voor de traditionele media is echter onderhevig aan organisatorische problemen. Hoewel er binnen elke redactie wel journalisten te vinden zijn voor het betrekken van burgerjournalistiek, zijn de middelen en de tijd hiervoor vaak te beperkt. Jeroen De Keyser: “De enthousiaste journalisten maken doorgaans deel uit van de onlineredactie, die in de meeste gevallen vrij klein is en in mindere of

enkel de interessante gebeurtenissen op, maar bieden ook coaching en opleiding op het gebied van journalistiek aan de burgers. Dit vereist natuurlijk heel wat investering in onderandere de software van het platform, de screening ervan en de begeleiding van de burgers.”

Een blik naar de toekomst

meerdere mate wordt afgesplitst van de kernredactie van het ‘echte’ product: de papieren krant of het tijdschrift. Zo zitten zij soms in een aparte werkruimte op een ander verdiep. In de meest extreme gevallen wordt de onlineredactie niet eens bemand door journalisten, maar door informatieselecteerders. Zij zijn bovendien vaak overbelast omdat ze de website bijna 24 uur per dag van nieuwe informatie moeten voorzien. Daardoor komen ze niet meer toe aan het echt maken van nieuws, laat staan de bijdrage van een burger serieus te nemen. Dit leidt ertoe dat zij bezig zijn met wat Nick Davies churnalism noemt: het herkauwen van informatie die is binnengestroomd, zonder er nog een intrinsiek journalistieke bijdrage aan te leveren. De krantenwebsites worden voor het grootste deel gevuld met persagentschapnieuws, zoals van Belga, dat letterlijk wordt overgenomen. Dit heeft vaak negatieve gevolgen. Zo wordt bijvoorbeeld een artikel van ANP, het Nederlandse persagentschap, overgenomen zonder de Nederlandse terminologie aan te passen. Wanneer men het in dat artikel heeft over “onze regering” moet dat eigenlijk “de regering Rutten” worden. Dit soort fouten vind je in de churnalismcultuur waarin journalisten niet de tijd hebben om echt grondig door een artikel te gaan, maar gewoon kopiëren en plakken. Het gevaar is dat je hierdoor een vermindering en nivellering van kwaliteit krijgt. Bovendien leidt het tot uniformiteit van nieuws, gezien de verschillende redacties uit dezelfde bronnen putten.”

Het Belgische model De vraag luidt hoe de Belgische media met deze opkomende vorm van journalistiek omspringt. Jeroen De Keyser: “Dat hangt grotendeels af van het achterliggende concern. Bij Corelio merk je dat zij altijd zijn meegesprongen op de kar van de technologische innovaties. Zij bieden dan ook tools aan om te participeren. Bij de Persgroep is dat veel minder het geval. Zij kijken veeleer de kat uit de boom. Concentra, die sterk gericht is op het lokale, zit er ergens tussenin.” En wat met de burgerjournalistiek zelf, hoe ziet dat landschap er in België uit? Jeroen De Keyser: “Strikt genomen zijn er maar en handvol echte burgerjournalisten. De burger heeft immers naast zijn journalistieke hobby ook een job en dagelijkse bezigheid. Een website vullen als hobby vergt tijd, toewijding, expertise… Je zult die stap dan ook niet snel zetten, laat staan dat je dit op lange termijn gemakkelijk volhoudt. Daarom vind je meer groepen mensen die samenwerken om bijvoorbeeld regionaal verslaggeving te doen, zoals Gentblogt. Hier werken de burgers samen om gebeurtenissen in hun stad te gaan verslagen. Een derde optie is dat de traditionele media zelf een dergelijk blogplatform oprichten. Denk hierbij aan Hasseltlokaal van Concentra. Dit initiatief is er volkomen voor de burgers om verslag te geven over Hasselt en omstreken. Systematisch screenen een aantal journalisten van de redactie van Het Belang van Limburg deze website. Zij zoeken niet

Er zijn heel wat mogelijkheden voor Jan Modaal dankzij de web 2.0-toepassingen die steeds verder worden ontwikkeld. Wat zal dit betekennen voor het toekomstige medialandschap? Jeroen De Keyser: “Voor traditionele journalistiek is er een heel duidelijke lijn naar het vergemakkelijken van de input van de gewone burger. De tools zijn er en er worden steeds meer middelen vrijgemaakt om dat te ondersteunen. Dankzij die nieuwe tools zijn burgers immers gemakkelijker te vinden en in te schakelen in het journalistieke proces. Het verhaal van de burgerjournalistiek is eerder diffuus. De tools staan per definitie voor iedereen open, waardoor je voortdurend nieuwe input krijgt van allerhande weblogs. Je merkt echter dat er een professionalisering optreedt bij de succesvolle blogs. De burger die traditioneel vrij was om te doen waar hij zin in had, ongebonden aan de journalistieke deontologie, gaat zich door zijn opkomend succes vrijwillig meer en meer gaan houden aan die deontologie. Een mooi voorbeeld hiervan is Indymedia dat nu DeWereldMorgen is geworden. Ironisch genoeg merk je dat sommige burgerjournalistieke websites, zoals Apache, hun bezoekers minder kansen bieden om te participeren dan sommige krantenwebsites. Enerzijds omwille van organisatoriche redenen, zoals een beperkte redactie, en anderzijds om op die manier autoriteit uit te stralen. Immers de autoriteit die een kwalitatieve bron, zoals een politicus of academicus, uitstraalt, straalt ook af op je medium. Mogelijk gaan burgermedia later weer meer gewone burgers betrekken bij hun werk eens ze voor het brede publiek hun kwaliteit bewezen hebben, maar dat zal de toekomst uitwijzen.”

MEI

-

JUNI 2011

7

wars van commercie Veerle Cannoot stafmedewerker

IN

de steunberen van Apache:

Georges Timmerman en Tom Cochez

VLAANDEREN TWEE NIEUWE MEDIA-INITIATIEVEN OP. ALLEBEI ONLINE , ALLEBEI DE ERFGENAAM VAN EERDERE MEDIA- EXPERIMENTEN . ‘I NDYMEDIA ’ VERANDERDE IN ‘D E W ERELD MORGEN ’ EN FOCUST OP SOCIAAL ENGAGEMENT. ‘A PACHE ’ IS DE NIEUWE NAAM VAN HET JOURNALISTIEK EXPERIMENT ‘D E W ERKTITEL ’ EN TREKT VOLUIT DE KAART VAN DE ONGEBONDEN KWALITEITS JOURNALISTIEK . UVV- INFO KIJKT DOOR DE BRIL VAN A PACHE EN D E W ERELD MORGEN NAAR BURGERJOURNALISTIEK . DE LOOP VAN

2010

Interview met

Dossier

Journalistiek

1

DOKEN IN

‘‘

“Het criterium om

een stuk te plaatsen of niet, is of het voldoet aan

de journalistieke criteria. Al de rest is zever. Of het geschreven is door een flamingo, een burgerjournalist,

of een beroepsjournalist, dat maakt niet uit.” GEORGES TIMMERMAN

E

’’

en journalist, wat is dat eigenlijk?

Georges Timmerman: Een journalist is iemand die op een professionele manier probeert de waarheid boven water te krijgen of die zo dicht mogelijk probeert te benaderen. Tot onze schade en schande ondervinden we het laatste anderhalf jaar dat ‘professioneel’ niet per se ‘betaald’ betekent. Al is dat een situatie die we ons zelf aandoen met dit merkwaardige experiment. In andere omstandigheden lijkt het mij logisch dat je als journalist betaald wordt voor je werk. En dan liefst deftig betaald. Waar zit het verschil tussen een burgerjournalist en een professionele journalist? Tom Cochez: Ik vind het niet zo evident om een keihard onderscheid te maken. Maar ik merk wel dat burgerjournalis-

GEORGES TIMMERMAN

TOM COCHEZ

MEI

-

JUNI 2011

9

Dossier

tiek tegenwoordig bijna synoniem staat voor ‘alternatief’ en ‘met kritische zin’, wat in de beroepsjournalistiek niet meer aanwezig zou zijn. Dat vind ik een gevaarlijke gedachte. Een geschoold journalist met jarenlange ervaring, levert in principe beter werk dan iemand die zijn eerste stappen zet

interessant artikel voorstelt, zullen wij zeggen: “By all means.” Het criterium om een stuk te plaatsen of niet, is of het voldoet aan de journalistieke criteria. Al de rest is zever. Of het geschreven is door een flamingo, een burgerjournalist, of een beroepsjournalist, dat maakt niet uit.

inbreng krijgen. En als ik de reacties zie op de site van Apache, dan vind ik dat een positieve evolutie. Het niveau van de commentaar is redelijk hoog, zeker als je dat vergelijkt met HLN.be bijvoorbeeld. Ik heb de indruk dat we er in slagen de lezers au sérieux te nemen en dat van de weerom

‘‘

“Als we zelfs maar eens

voorzichtig tegen dat systeem stampen, tegen dat

grote-jongens-onder-elkaargedrag, dan kan dat niet op geweldig veel applaus rekenen.” TOM COCHEZ

in de media. Dat lijkt mij de logica der dingen. Alleen werken beroepsjournalisten vaak in een mediasysteem dat vandaag -terecht- bekritiseerd wordt en dat maakt het voor hen soms moeilijk om op een onafhankelijke positie te gaan staan. Maar daaruit besluiten dat burgerjournalisten beter werk leveren, dat is de wereld op zijn kop. Dat is niet correct. Georges: Ik vind ‘burgerjournalist’ een raar begrip. Ik zie wel allerlei mensen schrijven op internet, maar beschouwen die mensen zich als burgerjournalist? Dat zijn mensen die hun mening online zetten. Trouwens, als je bijdrage er kwalitatief uit springt, zal het niet lang duren tot je een telefoontje krijgt van een hoofdredacteur met de vraag om bij hem te komen werken. Professioneel. ‘Burgerjournalist’ lijkt mij een overgangsfase in afwachting van het moment dat je ‘burger’ kan laten vallen en gewoon ‘journalist ’bent. Dus, als morgen iemand een

10

MEI

-

JUNI 2011

Tom: Maar er moet wel nog iemand boven staan met voldoende ervaring om in te schatten of het aan de journalistieke criteria beantwoordt. Georges: En dat zijn wij dan. Zit het publiek mee op die trein? Georges: De media zitten in een overgangsproces en ook de rol van de journalist verandert. Het model waarin de journalist als een professor vertelt hoe de wereld in elkaar zit, verdwijnt stilaan. We evolueren naar een nieuwe situatie waarbij de journalist zich minder pretentieus moet opstellen en eerder een samenwerkingsverband zal aangaan met zijn publiek. Hij zal interactiever moeten werken met zijn lezers, of kijkers, of nieuwsconsumenten, of hoe je ze ook wil noemen. Die nieuwsconsument zit trouwens ook in een transitie. Het publiek zal in de toekomst een veel actievere

’’

stuit de lezers ook ons serieus nemen. Uitzonderingen daar gelaten, vind ik het niveau van de reacties over het algemeen goed. Tom: Ook dat moet groeien. Mensen zijn het nog niet gewoon om op die manier met media om te gaan. Ze denken nog: “Ah! Dat zijn journalisten. Die gaan ons vertellen hoe het in elkaar zit.” Het idee dat een journalist ook de waarheid niet in pacht heeft, maar met beperkte middelen en binnen een beperkte tijd, zo goed mogelijk weergeeft, is een idee waar we allemaal moeten aan wennen. Voor ons is dat een aanpassing. Voor de lezers is dat ook een aanpassing. Het is een leerproces dat niet op een paar jaar rond zal zijn. Georges: Meestal gedragen journalisten zich nog met een soort dedain, een misprijzen dat hoort bij de pretentie ‘Wij zijn journalisten en we gaan u eens vertellen hoe het zit.’. Een redactie is nog altijd een sterk gestructureerd geheel, heel competitief en heel concurrentieel, zowel intern als extern.

Die sfeer van wij-grote-jongens-onderelkaar leeft daar echt nog.

Tom: We merken dat ook met Apache. Als we zelfs maar eens voorzichtig

tegen dat systeem stampen, tegen dat grote-jongens-onder-elkaar-ge drag, dan kan dat niet op geweldig veel applaus rekenen. Wordt de burger in de toekomst ook steeds meer leverancier van inhoud? Tom: Dat lijkt mij een beweging die nog heel moeilijk om te keren valt en het is maar de vraag of dat moet. Maar… je moet die informatie natuurlijk wel blijven checken. Als ik in de opiniestukken van de hoofdredacteuren van De Standaard, over het ontslag van Luc Cortebeeck, lees: “Snelheid staat op gespannen voet met andere kwaliteitscriteria”, eerlijk gezegd, dan rijzen mijn haren ten berge. Georges: Welke andere kwaliteitscriteria? Tom: Dat is er compleet ondergeschikt aan. Georges: Allez… zou er ondergeschikt moeten aan zijn.

Apache volgens Apache Apache is een initiatief van De Werktitel vzw. We leggen de nadruk op degelijke, ongebonden kwaliteitsjournalistiek en onderzoeksjournalistiek. We snijden relevante onderwerpen aan, duiden de belangwekkende ontwikkelingen uit onze maatschappij en stimuleren het debat. Apache gelooft in zijn rol als ‘vierde macht’. Dit vertaalt zich in verantwoorde journalistiek door integere en onafhankelijke medewerkers. De meerwaarde van Apache zit in de unieke berichtgeving. We durven verrassen. We verlaten de platgetreden paden en brengen verhalen die de wereld bepalen. Uw wereld. We verdiepen ons in bestofte dossiers, geven een platform aan opinies die niet worden gehoord en leveren de bouwstenen voor een degelijk maatschappelijk debat. Apache streeft niet naar volledigheid in de klassieke zin van het woord. We braken niet elk persbericht uit, laten de capriolen van de bekende en minder bekende Vlamingen links liggen en geven u niet de score van de voorbije voetbalwedstrijden. Apache verschaft inzicht en ontbloot de essentie. Met nieuws, analyse, opinie en satire. We brengen wat er toe doet. En dankzij de rubriek ‘Goed Gelezen’ weet u ook wat elders de moeite waard is. Apache wordt gedragen door professionele journalisten. De journalisten werken onafhankelijk, respecteren de journalistieke regels en krijgen tijd en ruimte voor het nemen van kritische distantie.

Tom: Toch op zijn minst aan checken, lijkt mij. Maar het is wel typisch. Er is een bepaalde technologie, die creëert mogelijkheden en dat stelt problemen. In de medische wetenschappen zie je dat ook. Door nieuwe mogelijkheden duiken ethische vragen op die pakweg twintig jaar geleden nog niet bestonden. Je kan daarvoor de technologie niet tegenhouden. Ik denk dat mensen dat ondertussen ook vragen. Die sms-diensten van het nieuws bijvoorbeeld zijn onderhand bijna een statussymbool. Je zit op café en je krijgt als eerste een sms. Ik denk wel dat er een punt zal komen waarop je vaststelt dat je niet alleen iets wint, maar ook iets verliest, want dat je niet meer de tijd hebt om een degelijk stuk te lezen. Maar er zal wel ergens een schoon evenwicht komen zeker? Denk ik… Hoop ik! Georges: Of niet! Alles kan ook naar de verdoemenis gaan hé Tom.

MEI

-

JUNI 2011

11

Dossier

2 Interview met Han Soete van DeWereldMorgen.be

E

Een journalist, wat is dat eigenlijk?

‘Journalist’ is een nogal aangebrande term. Je denkt dan meteen aan wat je ziet op tv en leest in kranten: mensen die doen alsof ze boven de anderen staan en onbevooroordeeld naar de wereld kijken. Maar dat kan niet. Je kijkt altijd door een bepaalde bril. Door wie je bent, door wat je meegemaakt hebt… En de mensen voelen dat ook aan. Wij gebruiken liever de term mediaactivist. Het belangrijkste is dat je een verhaal wil vertellen. Je ziet iets gebeuren waarover je wil schrijven, dat je wil filmen, dat je wil verder vertellen. Dat is de kern van journalistiek. Hoe verschillen media-activisten bij DeWereldMorgen.be daarin van ‘journalisten’? Wij zoeken het antwoord op drie vragen: ‘Wat gebeurt er?’, ‘Waarom gebeurt het?’, ‘Wat kan ik eraan doen?’. Vooral de laatste vraag is belangrijk, want die stap ontbreekt vaak in de traditionele media. En het is meteen de reden waarom veel mensen afhaken en reageren: “Ja, ja, miserie in de wereld, maar ik kan er toch niets aan doen.”

Media maken zoals wij dat doen, is ook empowerment. Je moet nadenken over je eigen situatie: ‘Waar ben ik mee bezig?’, ‘Is dat wel nuttig?’, ‘Wat wil ik daarover vertellen?’. Daar begint media maken mee. Daarna kan je mensen een trapje hoger tillen en zeggen: “Kijk, jouw verhaal is interessant, maar media maken is nog iets anders, dat gaat verder, dat is ook het verhaal van anderen vertellen.” Journalistiek heeft veel met empathie te maken. Als je je niet kan inleven, heb je volgens mij een probleem als journalist. Toch in de visie waarbinnen wij journalistiek bedrijven. En hoe bedrijven jullie journalistiek? De keuze van je onderwerp is bepalend, maar vanaf dan moet je wel berichten. Objectief. Of zo objectief mogelijk. Er bestaat een objectieve realiteit -dat is toch mijn visie- en misschien kennen we ze nog niet, maar we zouden ze moeten kunnen achterhalen. De feiten zijn de feiten en die moet je meegeven. Zelfs al vind je ze niet leuk. De vraag is dan: ‘Wat vinden we belangrijk?’. En die keuze is wel subjectief. Wààr ik naar kijk, is in veel gevallen doorslaggevend. Wil ik begrijpen wat er in Egypte aan de hand is, dan kan je je afvragen of het verhaal begint met een Facebook-oproep of in 2008 bij een grote textielstaking die in bloed gesmoord is en waarna vakbonden en jongeren zich organiseerden en zeiden: “We laten ons geen tweede keer zo doen.” Afhankelijk van die keuze krijg je een heel ander verhaal. Dan liggen niet Twitter en Facebook aan de basis, maar zijn dat enkel de instrumenten die gebruikt werden. Wat is het verschil tussen objectief en neutraal? Journalisten die beweren dat ze neutraal zijn, moet je het meest wantrou-

HAN SOETE

12

MEI

-

JUNI 2011

wen. Dat kan niet. Je kan niet boven de wereld staan. Daarom heb ik antropologen graag als journalisten. Die zijn er zich heel erg van bewust dat je door het feit dat je iets bestudeert eigenlijk al ingrijpt op wat je bestudeert. Objectief berichten kan wel. Wat je vertelt mag geen onzin zijn, het mag geen propaganda zijn en je mag ook niets verzwijgen. We willen wel informeren. Maar, elk verhaal heeft -minstenstwee kanten en kan dus vanuit minstens twee kanten verteld worden. Als journalist kan -en mag- je kant kiezen, maar je moet wel de twee kanten aan bod laten komen om het te begrijpen, om inzicht te krijgen in wat er gebeurt en waarom het gebeurt. En dan is het belangrijk dat je aan je lezers meegeeft door welke bril je kijkt, bij wie je betrokken bent in heel dat verhaal. Nu zijn er vaak te weinig brillen. Wat zich in de Arabische wereld afspeelt bijvoorbeeld, is relevant, ook voor België. Het probleem is dat we allemaal door een paar brillen naar die wereld kijken. Die van Fisk bijvoorbeeld. Alle respect voor Fisk, een fantastische journalist, maar het is wel een probleem dat wij allemaal door zijn bril naar die regio kijken. Democratisch gezien is dat een probleem. Ik zou liever vier of vijf Fisken hebben die elkaar tegenspreken, of op zijn minst nuances aanbrengen. Is dat wat DeWereldMorgen.be onderscheidt van andere media? De Wereld Morgen zit niet in een systeem waarbij productiviteit centraal staat. Door met vrijwilligers te werken, mag journalistiek tijd kosten. Er kan een maand gewerkt worden op een dossier om het deftig uit te spitten. Bovendien zijn onze vrijwilligers mensen die met hun twee voeten op de grond staan, in het ‘echte’ leven. Dat is voor journalisten wel anders. De mensen die je ontmoet zijn niet de gewone mensen, de uren die je draait, zijn niet

‘‘

“Alle respect voor Fisk,

een fantastische journalist,

maar het is wel een probleem dat wij allemaal door zijn bril naar die regio kijken. Democratisch gezien is dat een probleem.” HAN SOETE

’’

de normale uren en dat verandert je blik op de wereld. Koen De Meester bijvoorbeeld doet onze pop- en rockredactie. Hij heeft dat ook jaren voor De Morgen gedaan. Een fantastische pop- en rockjournalist, maar hij is wel halftijds leerkracht in het middelbaar onderwijs. Volgens mij is dat één van de redenen waarom hij zo goed is. Hij staat hele dagen tussen jongeren en wordt voordurend geconfronteerd met hoe die gasten reageren. Hij zit niet op een eilandje van pop en rock.

DeWereldMorgen volgens DeWereldMorgen Te commercieel, te oppervlakkig, te sensationeel, te haastig. Nooit eerder lagen de media zo zwaar onder vuur. Die steeds luider klinkende mediakritiek komt er op een moment dat de toekomst van de commerciële media onzeker is. Mediabedrijven slanken af, bekwame journalisten belanden op straat. Een antwoord op de opkomst van het internet hebben de kranten nog niet gevonden. DeWereldMorgen.be wil op een bescheiden manier tonen dat niet alles kommer en kwel is in medialand. Bij DeWereldMorgen.be lopen we niet gebukt onder de commerciële logica. DeWereldMorgen.be behoort tot geen enkele commerciële mediagroep en geen enkele mediamagnaat kijkt ons op de vingers. De zoveelste uitweiding over De slimste mens of episode 1.001 in de carrière van Britney Spears laten we graag over aan onze collega's. Zo kan DeWereldMorgen.be zich concentreren op wat echt belangrijk is, op wat je moet weten om onze complexe wereld te begrijpen. DeWereldMorgen.be trekt voluit de kaart van het gratis nieuws. Nieuws moet vrij kunnen bewegen en iedereen bereiken die daar behoefte aan heeft. Wij schrijven geen artikels voor een select publiek. Hoe meer lezers DeWereldMorgen.be-artikels kopiëren en vermenigvuldigen, hoe liever

Kan je alles aan vrijwilligers overlaten? Nee. Je kan niet alles opvangen met vrijwilligers. Als je het goed wil doen, heb je een sterke professionele omkadering nodig. Daar botsen wij nu op onze limiet en dat heeft met geld te maken. Met meer professionele omkadering kunnen wij het niveau van de burgerjournalisten omhoog tillen. Maar zelfs dan kan je geen dagblad maken met louter vrijwilligers. Soms moet je gewoon snel op de bal spelen en dat is onder andere wat de professionelen doen. Maar je kan wel aan je lezers meegeven dat het -nog- niet af is, dat het een work in progress is, met veel verwijzingen naar andere bronnen en andere brillen. Wij vinden dat geen mankement, maar een meerwaarde.

MEI

-

JUNI 2011

13

Dossier

De wereld door lokale ogen Jenoff Van Hulle stafmedewerker

H OE

IS HET OM J EZUS TE ZIJN IN

C HINA ? H OE

N ICARAGUA ? H OE

IS HET OM MOOI TE ZIJN IN

LICHTER TE ZIJN IN I SRAËL ?

DE

S URINAME ? H OE

ANTWOORDEN VIND JE OP

PROJECT ROND BURGERJOURNALISTIEK VAN DE NISATIE

H IVOS

EN DE

N EDERLANDSE

Metropolis is een wereldwijd netwerk van 70 documentairemakers en videojournalisten, afkomstig uit 6 continenten… …die in hun omgeving op zoek gaan naar opmerkelijke verhalen uit het dagelijkse leven en antwoorden op gedeelde vragen zoals: ‘Hoe is het om voor altijd jong te zijn in Azerbeidzjan…’ …en deze omzetten in reportages die worden uitgezonden op de VPRO en de website metropolistv.nl.

Metropolis is ook… “Het begon allemaal met een ontmoeting op café tussen onze teammanager en een redacteur van de VPRO”, vertelt Monique Doppert, medwerker media en ICT bij Hivos. “Ze wilden een programma maken dat is opgebouwd uit bijdragen van lokale correspondenten. Dus geen buitenlandprogramma waarbij correspondenten vanuit Nederland verre reizen maken om reportages te maken. Maar wel reportages gemaakt door mensen ter plaatse, in hun eigen omgeving. En niet onbelangrijk: de reportages moesten professioneel in elkaar steken.”

MEI

-

JUNI 2011

E LVIS

TE ZIJN IN

IS HET OM SEKSVOOR -

M ETROPOLISTV. NL ,

N EDERLANDSE

PUBLIEKE OMROEP

Metropolis is…

14

IS HET OM

EEN

ONTWIKKELINGSORGA -

VPRO.

Verschillende thema’s, twee kanalen en ongeveer 80 correspondenten “Metropolis bestaat uit een pool van ongeveer 80 correspondenten. In het begin van het seizoen leggen we de thema’s vast. Voor elke aflevering selecteren we 6 à 7 clips. De bijdragen die we niet weerhouden, plaatsen we op de website, waarop meer dan 700 reportages staan. Alle video’s worden ondertiteld in het Engels. We richten ons dus niet enkel tot het Nederlandse publiek. Er zijn zo’n 50 uitzendingen gemaakt nu. Sommige zijn ook uitgezonden buiten Nederland: in Nicaragua, Irak en Griekenland.”

De correspondent achter metropolis Metropolis werkt met jonge filmmakers en getalenteerde videobloggers. Van de Braziliaanse favela’s tot de hipste wijken van Berlijn. Van het centrum van Bangkok tot de townships rond Kaapstad. Sommigen hebben geen ervaring, maar zijn wel erg gemotiveerd. Anderen hebben wel ervaring en doen dit naast hun job als journalist, gewoon omdat ze het leuk vinden. “Het is niet de bedoeling dat onze cor-

respondenten nieuws brengen. Het is dus niet zo dat we nu plots veel gaan berichten over het Midden-Oosten omdat daar heel wat gebeurt. Daarvoor is de productietijd te lang. We concentreren ons op tijdloze en luchtige onderwerpen, zonder oppervlakkig te zijn natuurlijk.”

Evaluatie “Het resultaat mag er zijn”, aldus Monique Doppert. “Het programma is klein begonnen. Het eerste seizoen was het programma geliefd bij recensenten en journalisten. Ondertussen hebben we ook bij het brede publiek ingang gevonden. Mensen vinden het blijkbaar een leuke manier om berichten uit het buitenland te krijgen.

Toekomst “Metropolis gaat in ieder geval door dit jaar. We bestaan nu drie jaar. De moeilijkste jaren zijn achter de rug. Nu is het een kwestie van verder uitbouwen.” In juni start het nieuwe seizoen van Metropolis TV.

Wil ook jij correspondent worden bij Metropolis Surf als de bliksem naar www.metropolistv.nl/nl/content/meedoen

You want more? www.metropolistv.nl www.vpro.nl www.hivos.nl

Dossier

De toolkit van

de burgerjournalist Julie Van Garsse stafmedewerker

M ET

BURGERJOURNALISTIEK WORDT IEDEREEN VERSLAGGEVER .

M AAR

WAT ZIJN NU DE

KANALEN WAARLANGS U EN IK ONZE SCHRIJFSELS DE WERELD KUNNEN INSTUREN ?

Blog Stel: je barst van de ideeën die je met iedereen wil delen. Of je hebt een uitgesproken mening over films, mode of -actueler- de toestand in Libië, Tunesië of Egypte. Dan is een blog de ideale uitlaatklep. Een blog of weblog kan je zien als een persoonlijke website. Je laat er teksten, video’s of foto’s achter, die de bezoekers van je blog kunnen bekijken. Op de meeste blogs kunnen ze ook een reactie achterlaten. De onderwerpen kies je zelf, de lengte van je schrijfsels ook. Elk nieuw bericht komt bovenaan te staan. Het concept is eigenlijk een voortzetting van de onlinedagboeken die vanaf 1994 opdoken. Oorspronkelijk heette het fenomeen ‘weblogs’. Het woord ‘blog’ was een woordspelletje van blogger Peter Merzholz die het woord opsplitste in ‘we blog’. De meeste blogs kan je gratis aanmaken. Bekende onlineprogramma’s zijn www.blogger.com of de Skynetblogs van Skynet (Belgacom). Professionele bloggers kiezen voor programma’s zoals WordPress of Drupal, die op je serverruimte moeten worden geïnstalleerd.

MEI

-

JUNI 2011

15

Dossier

Wiki

Facebook

Twitter

Wie “wiki” zegt, denkt aan Wikipedia. De gratis internetencyclopedie is echter slechts één van de vele wiki-toepassingen. Een wiki is een gigantische databank van webpagina’s waarbij bezoekers zelf op een eenvoudige manier informatie kunnen toevoegen of aanpassen. Daar voor is geen toestemming of toegangscode nodig (bij sommige wiki's moet je je wel eerst registreren).

De jeugd van tegenwoordig gaat er prat op: je reputatie hangt af van je aantal Facebook-vrienden. Nu ontdekken ook hun (groot)ouders de wondere wereld van “posts” en “likes”. Maar wat is Facebook nu eigenlijk? De sociale netwerksite werd opgericht door Mark Zuckerberg (toen 20 jaar) in 2004. De Harvard-student creëerde een gratis onlineplatform waarlangs studenten cursussen konden uitwisselen en activiteiten organiseren. Een slim idee, zo bleek, want Facebook kende zo’n succes dat de site vanaf 2006 toegankelijk werd voor iedereen. Het principe is simpel: als gebruiker beschik je over een eigen profielpagina, een soort miniwebsite. Daar plak je een foto van jezelf, laat je persoonlijke gegevens achter (je kiest zelf wat je publiceert en wie dit mag zien) en laad je foto’s of video’s op. Het aanmaken van zo’n profielpagina is heel simpel: je voert je naam, geboortedatum en e-mailadres in.

Twitter wordt wel eens de sms-dienst van het internet genoemd. Het is -net zoals Facebook- een sociale netwerksite, waarop je een profiel kunt aanmaken. Maar daarnaast is Twitter ook een microblogservice. De klemtoon ligt immers vooral op, jawel, het twitteren. Dit is het versturen van berichtjes van maximaal 140 tekens, de zogenaamde ‘tweets’. ‘Twitter’ verwijst naar het gekwetter van vogels (vandaar het logo). Jouw berichten worden gelezen door je ‘followers’. Je kan ook zelf kiezen welke tweets jij wilt volgen. Dat kan een organisatie zijn, zoals De Morgen of het Witte Huis, of een persoon, zoals je collega of Kim Clijsters. Hun tweets komen dan in real time binnen op je Twitter-startpagina. Eerst moet je je wel registeren. Twitter werd in 2006 opgericht door een bedrijf uit San Francisco en veroverde in no time het internet. In juni 2010 werden volgens Twitter zelf dagelijks ongeveer 65 miljoen tweets gepost. Vooral op journalistiek vlak is Twitter handig, omdat het toelaat om zeer snel een grote doelgroep te bereiken.

Een wiki-document is dus opgebouwd uit bijdragen van verschillende bezoekers. Soms kan je je schrijfsel in real time posten, op andere wiki’s wordt je tekst eerst nagelezen. De bedoeling van een wiki is om zoveel mogelijk info te bundelen tot één kwaliteitsvol geheel. Hierdoor wordt kennis snel en goedkoop over de hele wereld gedeeld. De eerste wikitoepassing werd ontwikkeld in 1994. Ward Cunningham wilde met zijn WikiWikiWeb het uitwisselen van ideeën tussen programmeurs vergemakkelijken.Volgens wikimaster Wikipedia betekent ‘wiki’ ‘snel’ in het Hawaïaans.

16

MEI

-

JUNI 2011

Door andere mensen toe te voegen als vriend, kan je ook hun profielpagina’s bezoeken en er berichtjes achterlaten. De startpagina geeft een overzicht van alle recente activiteiten van je Facebookvrienden. Maar naast contacten leggen en foto’s ‘liken’ (dit is het ‘vind ik leuk’of ‘like’-knopje onderaan een bericht of foto) is Facebook ook een ideaal doorgeefluik van informatie. Tijdens de revoluties in Tunesië bijvoorbeeld riepen mensen elkaar via Facebook op om te betogen en ze nodigden elkaar online uit voor massasamenkomsten. Ook postten de betogers YouTube-filmpjes en foto’s van de gebeurtenissen, die door de media in het Westen werden opgepikt.

Dossier

BOEKBESPREKING

PopUp De botsing tussen oude en nieuwe media Franky Bussche directeur Studie en Onderzoek

D

e pop-up staat model voor het primitieve antwoord van de oude media op de nieuwe. De pop-up is een advertentie op internet die vooral hinderlijk is, met informatie waar je niet om hebt gevraagd. Bij de nieuwe media wil de consument zelf bepalen wat hij leest en waar hij naartoe gaat. Sinds de introductie van internet is alles veranderd: waar we ons nieuws halen, waar we boodschappen doen en waar we nieuwe liefdes vinden.

In de publicatie PopUp beantwoorden Henk Blanken en Mark Deuze wat de toekomst zal brengen. Ze schetsen een continu evoluerende wereld van geautomatiseerd nieuws, postmoderne identiteiten, grenzeloze netwerken, blogs, buurtkranten en de grootste bibliotheek sinds Alexandrië. Aan het begin van de eenentwintigste eeuw ontstaat naast de beeldcultuur en de leescultuur een derde, namelijk een digitale cultuur met als eigen medium het internet. Dit internet werd een medium van de massa en sloot aan bij de hyperindividualistische, postmoderne en haastige verbruikscultuur. De klassieke journalistiek kwam onder vuur te liggen. Er ontstaat een concurrentie tussen de commerciële televisie, de gratis kranten en het internet. Jongere mediaconsumenten laten het ouderwetse nieuws links liggen. Mensen kijken naar het nieuws op televisie en grijpen niet meer naar de krant. De netwerkcultuur of digitale cultuur is nog niet dominant, maar wel wereldwijd herkenbaar, aanwijsbaar en in opmars. In de 20ste eeuw, het tijdperk van massamedia bleef ons individuele mediagedrag nagenoeg onzicht-

baar. Vandaag lijkt die tijd, met tientallen miljoenen weblogs wereldwijd en de miljoenen bijdragen aan de collaboratieve internetencyclopedie Wikipedia voorgoed voorbij. In de nieuwe media is er plaats voor een actief burgerschap en is de stem van het volk te horen. Via weblogs, podcasts, nieuwsgroepen en discussieplatforms wordt duidelijk dat de meeste mensen er ten minste een eigen mening op na houden en er ook iets mee willen doen. De hedendaagse mediagebruiker is een multitasker die verschillende media door elkaar heen gebruikt (web, msn, e-mail, sms…). In de tweede plaats maakt hij zijn eigen media. Vooral jongeren besteden het grootste gedeelte van hun mediatijd aan eigen producten. Een burgerjournalistiek ontstaat waarbij de lezer, kijker of luisteraar zelf nieuws toevoegt. In managementkringen is veranderingsdenken troef en wordt van de werknemer individuele flexibiliteit en intensief informeel sociaal netwerken verwacht. De burgers kunnen steeds minder zonder media. Ze gebruiken ze niet alleen om zich te amuseren, maar om te laten zien wie ze zijn en hoe die identiteit voortdurend verandert. Het boek brengt op een boeiende wijze het relaas van een steeds wijzigende informatiecultuur en wordt afgesloten met negen geboden voor een nieuwe journalistiek.

PopUp. De botsing tussen oude en nieuwe media. Henk Blanken & Mark Deuze Amsterdam: Uitgeverij Atlas, 2007, 256 p. ISBN 978 90 450 1279 7

MEI

-

JUNI 2011

17

Dossier

De internet-delusie Klaas Nijs stafmedewerker

H ET

INTERNET WORDT DE LAATSTE JAREN MEER EN MEER GELAUWERD VOOR ZIJN ( VER -

ONDERSTELDE ) BIJDRAGE IN DE STRIJD VOOR MEER VRIJHEID .

I RAANSE

TWEETS EN

KRACHT INLUIDEN .

L IBISCHE

D AT

D E C HINESE

BLOGS ,

VLOGS ZOUDEN EEN NIEUW TIJDPERK VAN BURGER -

IS ALTHANS HET GANGBARE VERHAAL , GRETIG VERSPREID

ONLINE EN - IN NET IETS MINDERE MATE - IN DE GEDRUKTE PERS .

M AAR

IS ALLES WEL

ZO POSITIEF ALS WORDT BEWEERD ? I S HET INTERNET IN ZIJN VELE UITDRUKKINGSVOR MEN EEN REVOLUTIONAIRE KRACHT DIE DE GEWONE MAN IN DE STRAAT IN STAAT STELT EEN REVOLUTIE TE ONTKETENEN MET EEN DRUK OP DE KNOP ?

D

at internet een geweldig middel vormt voor het delen van informatie, staat alleszins vast. Met een tweet hier en een statusupdate daar, weet iedereen dankzij de kracht van sociale media meteen waar je mee bezig bent. Meningen vormen, delen en verspreiden gaan gemakkelijker dan ooit. Geen wonder dus dat bij recente omwentelingen in diverse landen, mensen deze middelen aangrijpen om zich te helpen organiseren en de boodschap naar buiten te brengen. Zo dankte de Egyptische Google-medewerker en mede-organisator van de betogingen in zijn land, Wael Ghonim, Facebook voor de rol die het sociale netwerk speelde bij het organiseren van de revolutie. Hij plant ondertussen zelfs de publicatie van een boek met als titel Revolutie 2.0. Een andere Egyptenaar ging nog een stap verder en gaf prompt zijn jongste spruit de (officiële) naam ‘Facebook’ mee.

The Net Delusion Maar tegelijkertijd duiken er ook steeds meer tegenstemmen op, van mensen die beweren dat het Internet misschien wel helemaal niet zo een positieve rol speelt als algemeen wordt aangenomen, of op zijn minst veel minder concrete veranderingen teweeg brengt dan soms wordt beweerd. De meest geciteerde vertolker van deze mening is zonder twijfel Evgeny Morozov, die over het onderwerp een gretig besproken boek schreef, met als ronkende titel The Net Delusion, the dark side of internet freedom. Morozov is zelf afkomstig van WitRusland, een land dat geldt als een van de meest dictatoriale overblijfselen van het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. In EVGENY MOROZOV

MEI

-

JUNI 2011

19

Dossier

zijn betoog vormt de vaststelling dat de val van de Berlijnse Muur in 1989 niet automatisch tot wereldwijde vrijheid heeft geleid, de ruggegraat. Het Westen is te gemakzuchtig geworden als het gaat over het promoten en verspreiden van democratische waarden; het internet en de MTV’s moeten volgens onze leiders vanaf nu het werk maar doen. Van wat hij een ‘laissezfaire’ aanpak van democratisering noemt, hebben authoritaire regimes ondertussen wel geprofiteerd om zich aan te passen aan de nieuwe digitale globalisering. En de promotoren van democratische omwenteling slagen er voorlopig niet goed in de digitale kar te keren. In het boek laakt hij voornamelijk de houding van de grootste van deze promotoren van democratie en vrijheid, de VS, die gestoeld op het voorbeeld van Radio Free Europe het internet ‘bijna magische proporties’ willen toemeten. Het Koude Oorlog-triomfantilisme heeft ertoe geleid dat de huidige Obamaadministratie de Google-doctrine zou gaan aanhangen: het geloof in de bevrijdende kracht van technologie, gekoppeld aan de onweerstaanbare drang om Silicon Valley-bedrijven te betrekken bij de mondiale strijd voor meer vrijheid. Het enthousiasme is volgens Morozov vergelijkbaar met dat van investeerders eind de jaren ’90 in diezelfde bedrijven. Het verschil is evenwel dat aandelenbubbels zonder veel dodelijke gevolgen open kunnen spatten, democratische luchtbellen daarentegen…

Het cyber-utopianisme Deze overdreven optimistische visie over de emancipatorische kracht van onlinecommunicatie noemt Morozov ‘cyber-utopianisme’, het geloof dat internet meer voordelen meebrengt voor de onderdrukten dan voor de onderdrukkers. Ze vertolkte zich onder meer in Hillary Clinton haar speech over internetvrijheid van januari 2010, één van de weinige keren dat vrijheid terug zo prompt op de Amerikaanse overheidsagenda stond (althans voor

20

MEI

-

JUNI 2011

de huidige omwentelingen in de Arabische regio). Ze vertolkte er de mening van de administratie door te stellen dat: “[…] men de kracht van verbindende technologieën diende in te zetten […] om mensen de middelen te geven zich in te kunnen zetten voor de promotie van democratie en sociale

nes op comfortabele wijze met westerse hulp en goedgevulde projectbeurzen te ondersteunen, werden al snel overrompeld door een onverwachte combinatie van online-infiltranten, cyberaanvallen en goeie oude arrestaties. In de plaats van meer effectieve en duurzame netwerken op te bouwen, hadden de Wit-Russische activisten zich door het cyber-utopianisme een rad voor de ogen laten draaien en kon hun netwerk daardoor vrij snel opgedoekt worden. De beweging zakte als een pudding ineen en de resulterende desillusie in de bevrijdende kracht van het internet was groot. Maar het zou volgens Morozov evenmin goed zijn om zomaar een defaitistische houding aan te nemen. In de plaats daarvan pleit hij ervoor een nieuwe en meer pragmatische houding te ontwikkelen ten aanzien van de manier waarop we met de mogelijkheden van het internet werken. Het internet zal niet meer weggaan en alleen nog maar aan belang inwinnen, het komt er dus op aan het cyber-utopianisme in te ruilen voor een meer realistische visie.

rechten.” Het lijkt een vrij risicoloze onderneming: zelfs als er weinig concrete resultaten van komen, is het promoten van het internet een mooie PR-zet voor een getroubleerd politiek project. Een beetje ongelukkig wel, de huidige Wikileaks-polemiek ondertussen indachtig…

Wit-Russische ontgoocheling Uit eigen ervaring weet Morozov wel dat dit gevaarlijke gevolgen kan hebben op de langere termijn: in WitRusland heeft hij zelf een tijdje gewerkt voor een Amerikaanse ngo die democratische hervormingen wou promoten met de hulp van internettools zoals blogs, twitter en sociale netwerken. Het resultaat hiervan was echter een zware klap voor de toenmalige cyberidealist: het regime merkte de online-activiteiten op en begon een tegenreactie voor te bereiden. De activisten die gewend waren hun campag-

Internetcentrisme en het voorbeeld van Iran Voor het ontwikkelen van zo een visie moeten we alleszins afstappen van wat Morozov het ‘internet-centrisme’ noemt, de opvatting dat alle vragen over democratische veranderingen beantwoord moeten worden in termen van digitale oplossingen in plaats van concrete daden voor de specifieke context op het terrein waar de verandering wordt gezocht. Met andere woorden: als cyber-utopianisme zegt wat er moet gedaan worden, dan stelt het internetcentrisme hoe dit moet gebeuren. Het probleem met deze visie is duidelijk: door het middel boven de context te plaatsen, en zo dus alle sociale, culturele en politieke factoren te negeren, kan het leiden tot overmoed, arrrogantie en een vals gevoel van zelfvertrouwen, allemaal ingegeven door de gevaarlijke illusie van het internet als werktuig volledig te beheersen.

Iets gelijkaardigs was trouwens ook te lezen in een recent artikel van de krant De Standaard (21/02/2011, ‘Elke revolutie heeft haar Twitter’), waar de Nederlandse emeritus hoogleraar vaderlandse geschiedenis Jan Bank stelde dat elke revolutie ooit wel gretig gebruik maakt(e) van nieuwe technologieën, zoals postduiven, drukpersen, cassettebandjes, faxmachines… Zelf stelt hij in het artikel dat “[…] mensen niet de straat op gaan door sociale media, maar omdat ze boos zijn, honger lijden of genoeg hebben van de onderdrukking. Sociale media zijn slechts de boodschappers van nu.” We moeten ons volgens beide heren dringend bewust worden van het feit dat internet ook door autoritaire regimes kan misbruikt worden, zowel voor propagandadoeleinden, voor observatie, voor censuur en zelfs -in extreme gevallen- voor repressie. Een goed voorbeeld hiervan zijn volgens Morozov bijvoorbeeld de zogeheten Twitter-protesten in Iran (in juni 2009), toen duizenden jonge Iraniërs de straten optrokken om de resultaten van wat zij een frauduleuze verkiezing vonden, aan te klagen. In een artikel met de naam The Revolution Will be Twittered, van de Amerikaanse journalist Andrew Sullivan, werd de klemtoon gelegd op de rol die Twitter zou hebben gespeeld bij het organiseren van de betoging. De ‘blogosphere’ (de wereld van de blogs) pikte het bericht al snel op en met de snelheid van het web werd het overal verspreid. Niet langer daarna volgde de traditionele media en… het gerucht werd een feit. Een hooggeplaats medewerker van de Bush-administratie wou Twitter nomineren voor de Nobelprijs van de Vrede en Gordon Brown sprak van een geschiedkundige omwenteling die “[…] een nieuw drama zoals Rwanda onmogelijk zou maken.” Hyperbool? Zeer zeker. Volgens onderzoek dat achteraf gebeurde door Al Jazeera waren er immers slechts 60 (!) actieve Twitter-accounts in Teheran op dat moment, op een bevolking van bijna 8 miljoen. Dat de protesten aan

die 60 twitteraars werd opgedragen, is dus wel wat vergezocht. Dat de respons van het regime disproportioneel zwaar ging zijn, stond evenwel in de boeken geschreven. In combinatie met het bijzonder ongelukkige feit dat een hooggeplaatste Amerikaanse diplomaat aan het management van Twitter had gevraagd om geplande onderhoudswerken aan de site uit te stellen zodat de protesten niet zouden verstoord worden, stond de Iraanse overheid op steigeren. De rechtstreekse communicatie van de westerse Duivels in de VS met technologiebedrijven maakten deze laatsten onmiddelijk verdacht. Niet langer kon het internet in Iran gezien worden als een instrument van economische groei, of een manier om op goedkope wijze het woord van de Profeet te verspreiden, het was nu duidelijk dat het Westen de technologie gebruikte om het regime omver te werpen.

E-fall-out In enkele maanden tijd werd een 12koppig cybermisdaadteam samengesteld met verregaande bevoegdheden om online ‘foutieve informatie’ op te sporen. Mensen die deze informatie verspreiden op Iraanse websites dienden te worden geidentificeerd en opgepakt. De Iraanse politie ging verder ook sociale mediasites uitpluizen om foto’s te zoeken van ‘amokmakers’ tijdens de protesten. Nadat de foto’s gevonden waren, werd getracht er namen op te plakken met behulp van de Iraanse nieuwssites en… de rest laat zich raden. Minder kwaadaardig, maar even repressief waren de vele berichten die de overheid via sms verspreidde en de oproepen die via Facebook werden verstuurd (onder meer naar Iraniërs in het buitenland) om hen te waarschuwen voor mogelijke consequenties voor familie en vrienden mocht de persoon in kwestie de protesten willen steunen. En niet alleen Iran had de boodschap begrepen: in China werd zeer argwanend gereageerd op het gelekte

bericht van de Amerikaanse diplomaat. De grootste krant van China, de People’s Daily (eigenlijk een spreekbuis voor de Communistische Partij), kopte in zijn editoriaal “Hoe kwamen de onrusten naar aanleiding van de Iraanse verkiezingen er?”. Blijkbaar, aldus de krant “omdat de VS een onlineoorlog hebben gelanceerd, via kanalen zoals Youtube en Twitter, door het verspreiden van geruchten, door splitsingen te veroorzaken, door onrust aan te wakkeren en tweedracht te zaaien binnen de volgelingen van de conservatieve reformisten [in Iran].” Het Xinhua nieuwsagentschap (ook een groot agentschap in het land) kondigde aan dat “informatietechnologie een heleboel voordelen voor de mensheid met zich heeft meegebracht, maar deze keer een werktuig was geworden om zich te kunnen bemoeien in de interne zaken van andere landen.” In de voormalige Sovjet-Unie verscheen onder meer het bericht: “De VS hebben zich verbrand.” Een kleine mail van een Amerikaanse diplomaat veroorzaakte dus in feite een wereldwijde ronde van internetpaniek. De gebeurtenissen bij de Iraanse protesten hadden dus wel degelijk grote gevolgen, maar niet alleen maar positieve: in veel landen werd de electronische repressie naar aanleiding van dit incident alleen nog maar opgedreven.

Slacktivism Morozov waarschuwt verder ook voor een fenomeen dat hijzelf ‘slacktivism’ noemt: een oppervlakkige, efemere en weinig concrete vorm van activisme waarbij mensen zich goed voelen door op een knopje te duwen. Dit is een vorm van activisme dat zeer goed gedijt op het internet, maar soms wel ten koste van écht engagement. Zo merkt hij bijvoorbeeld op dat hoewel de Facebook-groep ‘Saving the Children of Africa’ (Red de kinderen van Afrika) 1,7 miljoen leden heeft, ze tot nog toe nog maar 12.000 $ heeft kunnen verzamelen, oftewel minder dan 1/100 van een dollarcent per persoon!

MEI

-

JUNI 2011

21

Dossier

Niet alleen kommer en kwel Maar Morozov is niet noodzakelijk een fatalist. Zelf verklaart hij met zijn boek vooral er voor te willen zorgen dat de positieve effecten van het internet gevrijwaard kunnen blijven in de strijd tegen authoritaire regimes. Daarvoor is wel een mentaliteitswijziging nodig en dienen het cyber-utopianisme en het internetcentrisme opgegeven te worden. In de plaats daarvan zouden we beter opteren voor een realistische inschatting van de mogelijkheden van het internet en specifieke acties plannen die aangepast zijn aan de lokale context van het terrein waar veranderingen gewenst zijn. Het internet dient daarbij dan te kaderen in een groter geheel van samenhangende beleidskeuzes, waarbij het startpunt niet het

22

MEI

-

JUNI 2011

middel is, maar wel de reële geopolitieke noden. Zelf kunnen we bijvoorbeeld ook al werken aan kleinere acties, zoals door de petitie van Access Now te ondertekenen, onder de slogan ‘unfriend the dictators’, waarmee ze graag zouden willen dat Facebook anonieme registraties in de toekomst mogelijk maakt, zodat activisten moeilijker op te sporen worden. In ieder geval dienen we elk een beetje meer cyberrealist te worden, mensen die van het internet slechts één van onze bondgenoten maakt in de strijd voor een meer rechtvaardige wereld. Een kritische blik op de hele internethype die met revoluties gepaard gaat, lijkt aangewezen.

The Net Delusion: The Dark Side of Internet Freedom PublicAffairs, 2011 ISBN: 1586488740 | Het boek is onder meer beschikbaar via bol.com (voorlopig nog niet vertaald naar het Nederlands).

UVV belicht

huisvandeMens Mechelen

rwel, vertrouwen ze-Lieve-Vrouwestraat vaa On de in d pan lse che Me “We zeggen het inken en weg zijn we, van welgevormde verhuisb trio een aan toe el oed onze inb immense voorH.Consciencestraat 9! De de in d pan uw nie ig cht op naar een pra nen voor wat koffie en ing dus gerust eens bin spr e, me we en nem fie raad kof onze nieuwe stek!” om een kijkje te nemen in geklets en natuurlijk ook -team huisvandeMens Mechelen de opent voortaan de deuren in huisvandeMens Mechelen 0 Mechelen. H. Consciencestraat 9 • 280 14u en 18u naar de opendeur tus i Kom op zaterdag 21 me sen eschenk! en ontvang een warm welkomg

‘Studiedag Kriti ek van de utop ische verbeeldin 31 mei 2011 g’

In de Koninklijke Vlaamse Schouw burg Brussel Arduinkaai 7 • 1000 Brussel Tijdens de stud iedag wordt vanu it verscheidene wat de oorspron gezichtspunten g, betekenis en onderzocht het actuele bela die onder meer ng is van de utopie aan bod komen . Vragen zijn: kunnen we venheid van he iets van de ethi t ‘utopische’ de sc he nk gedreen be houden zonder in een verlangen dat de utopie om naar een totalit ai slaat re maatschappi tussen utopie en j? Wat is de verw kunst?… antschap

W e re ld h u m a n is m

edag

Op 21 juni vieren we de Internationale Dag van het Huma nisme. Vorig jaar besloot deMens.n u deze feestdag onder de aandacht te brengen van de brede bevolking do or een uitdeelactie aan een aantal sta tions. Ook dit jaa r willen we dit met iedereen samen vie ren. Gedurende 2 weken in juni za l een aantal bussen van DeLijn opvalle n door de campagne van deMens.nu. Op 21 juni zelf tra kteren we in de pr ovinciehoofdsteden en Brussel de gewillige passant op een gadget. Mis ons niet en du id alvast 21 juni aa n in je agenda!

Meer info: huisvandeMen s Brussel • Stal ingradlaan 18-2 Tel.: 02/242 36 0 • 1000 Brusse 02 • cmd.brusse l [email protected]

der sch oen en De Do od in Kinproje ct rond kindergraven,

Een kunstzinnig en educatief te Gent. ed en rouwcultuur. Van 29 mei t.e.m. 10 juni een verdonkeremaand stukje van onze erfgo Dubbel expositie elling historisch-didactische zwart-witfototentoonst Gent 9000 • 23 in Liberaal Archief - Kramersple 17u. tot 17u. Zater-, zon- en feestdagen van 14u tot 13u van en 12u tot 9u van agen Open op weekd e en geluidsinstallatie door Evan Roy. fototentoonstelling door Carl Uytterhaegen, poëzi 9000 Gent. Geuzenhuis - Zolderzaal - Kantienberg 9 • 17u. 16.30u. Zater-, zon en feestdagen van 14u tot tot 13u van Open weekdagen van 9u tot 12u en (in Liberaal Archief en Geuzenhuis) 28 mei vernissage met boekvoorstelling aal Archief) Liber (in d 10 juni finissage met literaire avon ijk) zakel nood age finiss en/of ssage (inschrijven verni Studienamiddagen rte na verlies van een kind & rouw na doodgeboo 6 juni, Geuzenhuis: studienamiddag rouw of zwangerschapsafbreking kindergraven door de eeuwen heen 10 juni, Liberaal Archief: studienamiddag Info & inschrijving: Gent - Sint-Antoniuskaai 2 • 9000 Gent www.plechtigheden.be of huisvandeMens 09/233 52 26 - [email protected]

UVV belicht

OPINIESTUK

3 februari 2011

23 februari 2011

Reactie op Kurt Martens

an prof. Martens eens uitleggen waarom de vrijzinnige beweging als uniform geheel in zijn opiniestuk van 03/02 geviseerd wordt? Is hij oprecht verbolgen over het feit dat prof. Vermeersch in een ver verleden en een andere tijdsgeest bepaalde meningen verkondigde die nu (misbegrepen) als voer voor aanvallen op zijn persoon dienen, of is het eerder de huidige crisis in de katholieke kerk die de heer Martens in verwarring brengt en hem het onderscheid tussen de mening (!) van één persoon (die zover we weten nog steeds geniet van het recht op een vrije meningsuiting en daarmee geen misdrijf heeft begaan) en de georganiseerde vrijzinnigheid als dusdanig even doet vergeten? Of moeten we vermoeden dat de echte angel hem in de staart zit, in de aanklacht tegen de vermeende persbelangstelling voor ontdopingsacties van onze lidverenigingen?

K

In De Morgen van 16 september 2010 hebben we reeds een reactie laten opnemen op andere onterechte aantijgingen. We vroegen ons toen en nu af wat vrijzinnigen als organisatie nu

24

LEZERSBRIEF

MEI

-

JUNI 2011

ineens in dit debat komen doen. We zijn -voor zover we weten- nog steeds niet verdacht van doofpotoperaties of andere “vergoeilijkende” praktijken, waar de heer Martens op lijkt te zinnespelen, zonder enige staving. Onze rol in de Kamercommissie zou zich dan ook kunnen beperken tot de vraag wat we daar doen. Ik herhaal het nogmaals, voor eventuele slechte verstaanders: “De Unie Vrijzinnige Verenigingen veroordeelt als koepelorganisatie op grond van haar waarden eveneens pedofielen en andere daders van seksuele delicten. Misdrijven waar dan ook in de samenleving begaan door seksuele delinquenten, mogen niet met de mantel der liefde bedekt worden.” Aan verongelijkte calimerobeschuldigingen hebben wij verder geen boodschap.

Sonja Eggerickx voorzitter deMens.nu (Unie Vrijzinnige Verenigingen)

Humanisten en euthanasie

k wens te reageren op de tekst ‘Het gelaat van het ware humanisme’ van Jan de Volder, verschenen in Tertio op 2 februari 2011. Blijkbaar hebben bepaalde mensen het zeer moeilijk met het recht op zelfbeschikking van het individu en des te meer wanneer de mens zelf zijn eigen keuzes maakt bij zijn eigen levenseinde. Zingeving en zelfbepaling, vrijheid en verantwoordelijkheid, redelijkheid, gelijkwaardigheid, verdraagzaamheid, verbondenheid met de medemens en de natuur en solidariteit zijn belangrijke vrijzinnig humanistische waarden. Iedere mens maakt zijn eigen keuzes. Vrijzinnig humanisten verkiezen te leven zonder dogma’s en gezagsargumenten (en kennen dus geen pausen), en aanvaarden het niet dat iemand anders in hun plaats beslissingen neemt. Vrijzinnig humanisten die opkomen voor het recht op een waardig levenseinde voor iedereen bestempelen als kritiekloze enthousiasten voor euthanasie, is wel zeer kort door de bocht gaan. Voor alle duidelijkheid schets ik nog even ter herinnering hoe vrijzinnig humanisten ten opzichte van het thema levenseinde staan. Elk goed geïnformeerd individu bepaalt zelf in alle vrijheid welke keuzes hij maakt bij het levenseinde. Zo kan hij bijvoorbeeld kiezen voor palliatieve zorg, het niet opstarten of stopzetten van een therapie. Vrijzinnig humanisten zijn voorstander van een goed uitgebouwde palliatieve zorg en vinden dat hiervoor meer middelen moeten worden voorzien. Wanneer het lijden voor het individu echter ondraaglijk wordt, kan hij ook voor euthanasie kiezen. Dit is een zeer individuele keuze die een kleine groep maakt. Men verplicht nie-

I

UVV belicht Tertio

23/02/2011

mand tot euthanasie en niemand anders kan in de plaats van een ander beslissen. Euthanasie is alleen maar mogelijk op verzoek van de patiënt zelf na een schriftelijk verzoek of voorafgaande wilsverklaring. Frankrijk kunnen we moeilijk een stichtend voorbeeld noemen op het vlak van een menswaardig levenseinde. Iedereen herinnert zich het verschrikkelijke verhaal van Chantal Sébire met een ongeneeslijke kankertumor in haar gezicht aan wie euthanasie geweigerd werd en die moest kiezen voor zelfdoding door een overdosis slaapmiddelen. Noemt men dit humaan?

Tot spijt van wie het benijdt, worden mensen steeds mondiger en zijn ze over de verschillende levensbeschouwingen (dus ook godsdiensten!) heen voorstander van de mogelijkheid tot het zelf nemen van beslissingen bij hun levenseinde inclusief de keuze voor euthanasie. Ze zijn ook vragende partij voor de uitbreiding van de euthanasiewet. Dit alles bleek herhaaldelijk uit gedane opiniepeilingen en wetenschappelijke onderzoeken. Het wordt dan ook tijd om euthanasie weer op de politieke agenda te zetten en dit om twee redenen. In de eerste plaats is het onaanvaardbaar dat bepaalde artsen en instellingen

de euthanasiewet uithollen door ofwel euthanasie te weigeren, of door bijkomende voorwaarden op de lange baan te schuiven, of door de patiënt te verplichten te kiezen voor palliatieve sedatie of deze zonder overleg met hem toe te passen. Een arts beschikt over gewetensvrijheid en kan niet verplicht worden om euthanasie tegen zijn zin toe te passen. Hij dient dan echter door te verwijzen naar een collega die wel bereid is. Het kan ook niet dat de instellingen verbieden dat euthanasie in hun instellingen uitgevoerd wordt, zelfs als sommige van hun eigen artsen bereid zijn dit te doen of een externe arts wil komen. Hierbij kunnen we ons vragen stellen bij het feit dat met overheidsgeld (het belastinggeld van de burgers) gesubsidieerde instellingen weigeren een wet toe te laten passen. Voor sommige mensen is de instelling hun thuissituatie of kunnen ze nog zeer moeilijk verplaatst worden. Hierdoor blijven mensen in nood in de kou staan en miskent men hun laatste wil en autonomie. Het wordt dan ook tijd om de bestaande euthanasiewet toe te passen. Ten tweede blijkt uit de praktijk dat een uitbreiding van de euthanasiewet gewenst is en dit op verschillende vlakken (doorverwijsplicht, geldigheidsduur wilsverklaring, minderjarigen, dementerenden...). De bevolking zit met heel wat vragen rond het levenseinde. Men heeft geen behoefte aan betutteling en wenst dat er een oplossing komt. Het niet respecteren van de ultieme wens van een stervende en het opdringen van zijn eigen opinie (moraal) lijkt ons een zeer inhumane, onverdraagzame daad en is onaanvaardbaar. Sonja Eggerickx voorzitter deMens.nu (Unie Vrijzinnige Verenigingen)

MEI

-

JUNI 2011

25

UVV belicht

OPINIESTUK

LEZERSBRIEF

23 februari 2011

4 maart 2011

Belgische gevangenissen staan op barsten!

Een waardig afscheid

fgelopen dinsdag 22 februari zaten er 11.017 gedetineerden in de Belgische gevangenissen en dat terwijl er slechts plaats is om 9.179 gedetineerden op een humane manier te herbergen. Een triest record overbevolking van 1.838 gedetineerden!

A

De Interlevensbeschouwelijke Raad van Respresentatieve Organen inzake de religieuze en niet-confessionele morele bijstand in de penitentiaire inrichtingen (ILRG), een feitelijke vereniging op nationaal niveau, bestaande uit gemandateerden van de zeven erkende levensbeschouwingen in België, wil bij de bevoegde Overheid en de bevolking het alarmsignaal geven dat de spanning in de penitentiaire inrichtingen te snijden is en voor het moment met de dag stijgt. De gevangenisaalmoezeniers, de islamconsulenten en de vrijzinnig humanistische consulenten bezoeken de gedetineerden op cel en zien ter plekke de meest schrijnende toestanden. Massaal veel gedetineerden liggen op matrassen samen met andere gedetineerden die wel over een bed beschikken en dat in veel te kleine celruimtes.

26

MEI

-

JUNI 2011

Ondanks de regelmatig terugkerende aanbevelingen van de Europese Commissie voor de Preventie van de Foltering van de Raad van Europa (de CPT) en de belofte van de huidige ontslagnemende minister van Justitie om tegen 2012 enkele nieuwe inrichtingen operationeel te maken om de uitgeleefde te vervangen, wordt de situatie met de dag slechter. De eerste steen van deze nieuwe inrichtingen moet nog worden gelegd. Het duurt normaliter twee jaar eer dat een nieuwe inrichting is gebouwd en operationeel kan zijn. De aalmoezeniers, islamconsulenten en vrijzinnig humanistische consulenten vrezen er voor dat het opgekropte ongenoegen over deze inhumane behandeling op een bepaald moment zal openbarsten… met een mogelijk dijkbreuk van agressie tot gevolg.

De Interlevensbeschouwelijke Raad van Respresentatieve Organen inzake de religieuze en niet-confessionele morele bijstand in de penitentiaire inrichtingen (ILRG)

voor iedereen aar aanleiding van het verschijnen van het artikel ‘Levensverwachting: 45 jaar en 9 maanden’, verschenen in De Morgen (donderdag 3 maart 2011), zou ik toch graag een aanvulling willen geven.

N

Het Collectief Straatdoden en de huizenvandeMens Brussel en Jette werken al jaren samen naar aanleiding van de ceremonie ter ere van de straatdoden, die jaarlijks plaatsvindt in het stadhuis te Brussel. Wij betreuren het dan ook dat De Morgen niets meldt over het feit dat het Collectief net vanuit een multiculturele en multilevensbeschouwelijke inborst zowel een imam, een priester, een vrijzinnig humanistisch consulent en een rabbijn aan het woord laat om iedere dakloze te respecteren in zijn/haar levensbeschouwing of overtuiging. Het op een waardige manier herdenken van straatdoden kan enkel

In het Brussels stadhuis werd op 2 maart 2011 een jaarlijkse ceremonie gehouden voor de daklozen die vorig jaar stierven (op straat). Het Collectief Straatdoden wil hen in samenwerking met de verschillende levensovertuigingen, waaronder de vrijzinnig humanistische, een waardig afscheid bezorgen. Vorig jaar stierven in Brussel officieel 43 daklozen op straat, dit zijn alvast diegene waarvan we het weten. De gemiddelde leeftijd van diegene die stierven op straat bedraagt 45 jaar en 9 maanden, veel te jong dus om het leven te laten. Zoals elk jaar droegen de huizenvandeMens Brussel en Jette hun steentje bij om deze triestige gebeurtenis niet onopgemerkt laten voorbij te gaan.

wanneer men rekening houdt met de levensbeschouwing van elke overledene. Vandaar dat niet enkel, zoals in het artikel staat, een iman en een priester spreken, maar dus ook een rabbijn en een vrijzinnig humanistisch consulent. Daarnaast zijn wij als vrijzinnig humanistische gemeenschap een beetje geschrokken van de term “andere voorgangers”. Tot onze grote spijt blijkt dat wij als vrijzinnige humanistische gemeenschap op de achtergrond worden geschoven ondanks het feit dat wij ijveren voor een actief pluralistische samenleving. Een samenleving waar iedereen ongeacht zijn/haar levensovertuiging het recht heeft op een waardig afscheid. Didier De Swert vrijzinnig humanistisch consulent huisvandeMens Brussel (voorheen CMD Brussel)

De Morgen

04/03/2011

LEZERSBRIEF 9 maart 2011

Vrijzinnig humanisme als alternatief voor een ethiek van verschrikking? e jongste column van Bart De Wever in De Standaard (8 maart 2011) roept heel wat vragen op. Indien ik het goed begrepen heb, dan leven we volgens dhr. De Wever heden in een maatschappij, waarin wet en moraal samenvallen en hij voegt eraan toe: “Het moderne geloof wil dat wat niet uitdrukkelijk bij wet verboden is, toegelaten is.” Met het proces van de secularisering groeiden religie en moraal uit elkaar, een verschuiving die dhr. De Wever lijkt te betreuren. Hij stelt immers dat de uitwerking van een niet-confessionele moraal, zoals deze onder meer op gang kwam met de verlichting, tot op vandaag zijn praktisch nut nog niet heeft bewezen of geenszins als leidraad kan dienen voor het moreel handelen. Mensen hebben volgens dhr. De Wever meer nodig dan hun rationeel vermogen om ethisch te handelen. Op zijn minst is het merkwaardig te noemen dat hij dan plots de God van de verschrikking of de wraak uit het Oude Testament inroept als voorbeeld van een efficiënte bron van moreel handelen. Het is dus alsof we enkel mensen kunnen beletten tot immoreel gedrag, wanneer deze bang zijn voor een bestraffing. Het betreft met andere woorden een verinnerlijking van de angst voor de mogelijke terreur van een bovennatuurlijke kracht. Op die manier lijkt dhr. De Wever de mens niet enkel te infantiliseren, maar lijkt hij ook niet te erkennen dat mensen op een autonome en vrije manier een ethiek kunnen ontwikkelen. Wat ons hierbij als vrijzinnig humanisten stoort, is dat hij slechts spreekt over de ethiek van de joodschristelijke traditie, die volgens hem dreigt te worden vervangen door een set van abstracte juridische principes

D

UVV belicht

Vergeet hen niet

of bureaucratische regelgeving. Hiermee ziet hij een ganse humanistische traditie over het hoofd, volgens dewelke de mens niet alleen op een autonome en vrije manier vorm kan geven aan zijn leven, maar ook aan de maatschappij. Volgens dhr. De Wever bestaat er tot op heden nog altijd geen beter alternatief dan de joodschristelijke ethiek, zoals die ons werd overgeleverd door de traditie. Tot welke verschrikkingen deze ethiek ook kan leiden, hebben de geschiedenis en de recente actualiteit meer dan genoeg aangetoond. Kortom, voor ons, vrijzinnig humanisten moeten in een democratische rechtstaat wetten tot standkomen met als hoogste toetssteen de rechten van de mens. Mensenrechten zijn immers de basis voor het reguleren van menselijk handelen. De wet geeft het kader waarbinnen het individu keuzes kan maken. Die keuzes kunnen onder meer berusten op zijn of haar levensbeschouwelijke overtuiging. Neem bijvoorbeeld euthanasie, dit kan voor de wetgever onder bepaalde omstandigheden. Deze wetgeving is tot standgekomen op basis van diepgaand debat en na vele overwegingen. Het is echter wel zo dat het individu beslist op basis van zijn of haar eigen wensen en levensopvattingen. Het is niet de wet die bepaalt of een individu voor euthanasie kiest, de wet geeft wel het kader waarbinnen het individu kan kiezen. Dit systeem wordt bevestigd door het principe van scheiding kerk en staat. Sonja Eggerickx voorzitter deMens.nu (Unie Vrijzinnige Verenigingen)

MEI

-

JUNI 2011

27

UVV belicht

OPINIESTUK 21 maart 2011

Een kruis over de neutraliteit e deMens.nu (Unie Vrijzinnige Verenigingen) is voor neutraliteit in openbare ruimten en gaat niet akkoord met het vonnis van het Europees Hof met betrekking tot de zaak Lautsi.

D

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg besliste in de zaak Lautsi: kruisbeelden mogen op staatsscholen in Italië. Het kruisbeeld is volgens het Hof “in de eerste plaats een religieus symbool”, maar het stelt tezelfdertijd dat er “geen bewijs is dat het tonen van dit symbool in de klasruimte een invloed heeft op de scholieren.” Aangezien leerlingen die andere erkende godsdiensten aanhangen, dit kunnen doen zonder probleem. Het Hof deelt ook mee dat het kruissymbool “verder gaat dan zijn religieuze betekenis”: “het crucifix representeert een traditie […] het symboliseert de principes en waarden die het fundament van democratie en westerse beschaving gevormd hebben.” Het Hof stelt verder dat zaken die betrekking hebben op gevoelige onderwerpen, zoals het dragen van religieuze symbolen, waar er geen brede consensus over is in Europa, het de lidstaten zelf zijn die bepalen of dit kan (weliswaar door middel van toetsing door het Hof). In Italie kunnen de openbare scholen dus kruisbeelden hangen, maar in België of Frankrijk is dit bij wet verboden. Dit vonnis in beroep staat diametraal tegenover het eerdere vonnis van het Hof waarbij de rechters unaniem beslisten dat een religieus symbool niet kon in staatsscholen omdat het indruist tegen het recht van ouders

28

MEI

-

JUNI 2011

om hun kinderen op te voeden volgens hun overtuigingen (een recht beschermd door artikel 2 van Protocol nr. 1 bij het Europees Verdrag inzake de Rechten van de Mens (EVRM) in combinatie met Artikel 9 van het EVRM (vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst)). In een democratische rechtsstaat moet de staat neutraal zijn om zo ieder individu gelijkwaardig te kunnen behandelen, los van zijn of haar levensbeschouwing. We noemen dit het principe van ‘scheiding kerk en staat’. Dit impliceert dat de staat zich onder andere onthoudt om religieuze symbolen op te hangen in openbare ruimtes, waaronder openbare scholen. Het argument dat het kruis een cultureel symbool is, impliceert evengoed dat een dominante stroming privileges krijgt tegenover anderen. Van een gelijkwaardige behandeling is dan geen sprake meer. DeMens.nu vindt het noodzakelijk

dat in een democratische samenleving de overheid en haar instellingen onpartijdig zijn. Dit omdat ze niet de impressie zou geven dat ze een bepaalde levensbeschouwing voortrekt. Zeker wanneer ze jonge mensen benadert. Sonja Eggerickx voorzitter deMens.nu (Unie Vrijzinnige Verenigingen)

UVV belicht

OPINIESTUK 24 maart 2011

Weg met de (school)vrijheid? De Standaard

24/03/2011

atrick Loobuyck stelt in zijn opiniestuk van 22 maart in De Standaard voor om de lessen zedenleer en godsdienst te vervangen door één neutraal levensbeschouwelijk vak. Een vak dat filosofie zal inhouden, lessen in democratisch burgerschap en aandacht voor levensbeschouwelijke vraagstukken. Met die contouren moeten we het stellen. Wie het vak zal invullen of wie de leerplannen zal opstellen, blijft een open vraag (om het nog niet te hebben over wie de naleving van de leerplannen zal controleren). Moraal filosoof Patrick Loobuyck wijst de vrijzinnig humanistische gemeenschap in dit debat graag op haar gebrek aan inhoudelijke argumenten. Wat hij niet lijkt te (willen) begrijpen, is dat er niet alleen inhoudelijke argumenten bestaan om je te verzetten tegen het eenheidsvak, zijnde de cursus zedenleer zoals hij historisch is gegroeid en vandaag wordt ingevuld. Meer dan op inhoudelijke gronden, draait het pleidooi tegen een eenheidsvak rond basiswaarden zoals verdraagzaamheid, vrijheid, gelijkheid en dito rechten. Ik wil namelijk niet dat zedenleer voor iedereen verplichte kost wordt, want er bestaan nu eenmaal ook andere zingevingkaders. Die vertonen misschien steeds meer overeenkomst met het vrijzinnig humanisme, maar in de wezenlijke fundering van hun waarden, doen zij een beroep op een bovenmenselijke grondlegger. Het is gemakkelijk om te zeggen dat ze dwalen en zich vergissen, maar het getuigt van weinig medemenselijkheid om de hedendaagse gelovigen af te doen als trieste onwetenden (al dan niet tegen beter weten in) of als conservatieven met achterhaalde ideeën. Zedenleer baseert zich op de kritische methode van het vrij onderzoek.

P

MEI

-

JUNI 2011

29

UVV belicht

Vanzelfsprekend geeft deze methode ons de wetenschap als leidraad in handen. Maar daar waar de feiten ontbreken of zich in de schemerzone bevinden, hebben we geen angst voor wat kunst en literatuur ons kunnen leren over het minder objectief toegankelijke domein van de menselijke verbeelding. In de lessen zedenleer worden bovendien niet alleen de waarden van het vrijzinnig humanisme meegeven (kort en bondig gesteld, de waarden van de verlichting: vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid), maar ook de overtuiging dat deze waarden het gevolg zijn van rationele en emotionele wezenlijke, evolutionair ‘verworven’ eigenschappen van de mens. Dat alles mag evident zijn voor een moraalwetenschapper, maar je de expertise toemeten om hoogmoedig te reageren dat iedereen dit maar eens verplicht moet aannemen in een neutraal levensbeschouwelijk eenheidsvak, dat is andere koek. Nu zouden vrijzinnig humanisten zich –uitgedaagd door Patrick Loobuyck– moeten verheugen over de algemene invoering van het eenheidsvak over

30

MEI

-

JUNI 2011

alle netten? Lijkt het u zo onbegrijpelijk dat wij het voortbestaan van de cursus zedenleer niet willen laten afhangen van de vrome wens om het katholieke onderwijsnet eens en voor altijd af te helpen van haar pedagogisch project door de introductie van een eenheidsvak? Levensbeschouwelijke vakken aanbieden op vrijwillige basis zal in de praktijk neerkomen op de afschaffing van die vakken. Welke school zal -naast het bestaande curriculum- nog ruimte en tijd willen vrijmaken voor een vak dat niet verplicht is? Wil men meer filosofie in het onderwijs? Blijf workshops ‘filosoferen met kinderen’ stimuleren voor leerkrachten in het basisonderwijs. Maar laat de samenvoeging van alles waarin het bestaande curriculum tekort schiet, niet doorgaan als een algemeen verplicht levensbeschouwelijk eenheidsvak. Vergeet ook niet dat lessen in democratisch burgerschap een maat voor niets zijn, wanneer er geen democratische cultuur heerst binnen de school. En waarom rond democratisch burgerschap niet vakoverschrijdend tewerk gaan? Heeft een vak als

geschiedenis niet evenveel bij te leren over hoe de democratische staatsstructuur in het Westen vorm heeft gekregen? Zegt de lectuur van Max Havelaar in de lessen Nederlands niets over hoe wezenlijk anders onze democratische maatschappij vandaag is geworden?… Interlevensbeschouwelijke samenwerking is vandaag een realiteit. Binnen de erkende instanties, verantwoordelijk voor de levensbeschouwelijke vakken, wordt ook volop ingezet op deze samenwerking. De uiteindelijke vraag blijft volgens ons deze: welke dialoog zal het meest bijdragen tot de samenleving? Een dialoog die organisch is gegroeid met respect voor elkaars eigenheid of een dialoog die verplicht wordt opgelegd vanuit een ‘neutraal’ vak dat een fundamenteel wantrouwen in godsdiensten uitstraalt? Welke boodschap geef je de katholieke student, de gelovige ouders, de moslim in de grootstad mee? Dat hij zich aanvaard mag voelen als onze gelijke? Kan dat de bedoeling zijn? Sonja Eggerickx voorzitter deMens.nu (Unie Vrijzinnige Verenigingen)

UVV belicht

Choose Life III Afstuderen: een grote sprong voorwaarts Jasmien Peeters vrijzinnig humanistisch consulent huisvandeMens Mechelen

DE

MIDDELBARE SCHOOLBANKEN VAARWEL ZWAAIEN … HET VOLWASSEN LEVEN

TEGEMOET.

D AT

IS EEN SCHARNIERMOMENT IN EEN MENSENLEVEN DAT WEL WAT

EXTRA AANDACHT VERDIENT.

OP

VRIJDAG

CRUCIAAL MOMENT IN DE SCHIJNWERPERS . HET

M ECHELSE KA LYCEUM

G RADUATION E VENT

IN HET

EN

18 16

MAART

2011

ZETTEN WE DIT

SCHOLIEREN ( LAATSTEJAARS VAN

KTA W OLLEMARKT )

VIERDEN

M ECHELSE V RIJZINNIG O NTMOETINGSCENTRUM ,

SAMEN MET HUN LEERKRACHTEN NIET- CONFESSIONELE ZEDENLEER

M ERCKX

EN

HUN

D IRK VANDYCK .

S OFIE

Een swingend ritueel Met welke ingrediënten maak je een swingend ritueel? Hier en daar wijzigden we het beproefde recept (we waren dit jaar immers aan de derde editie toe). In grote lijnen bleef het ritueel hetzelfde: terugblikken en vooruitkijken. De avond begon met een plechtig moment met de leerkrachten niet-confessionele zedenleer als sidekicks. Een viering waarin de scholieren een moment stilstonden bij wat ze in juni zullen achterlaten, en wat ze graag willen meenemen in hun verdere leven.

SYMBOLISCH AFSCHEID VAN WAT DE FEESTELINGEN ACHTERLATEN NU ZE AFSTUDEREN

MEI

-

JUNI 2011

31

UVV belicht

FEESTELINGEN SCHRIJVEN OP WAAARVAN ZE DOOR AF TE STUDEREN AFSCHEID VAN ZULLEN MOETEN NEMEN

SOFIE MERCKX

FEESTELINGEN VEREEUWIGEN ZICH ALS HERINNERING

DIRK VANDYCK (MIDDEN VOORAAN) EN FEESTELINGEN

Yannick Verpeten en Jens Sempels (feestelingen):

Baz Luhrmann Everybody's Free (To Wear Sunscreen)

“We vonden het wel tof. Het groepsgevoel was heel leuk. De ballonnen vonden wij wat flauw, maar het ritueel zette ons wel aan om na te denken over de toekomst. We hebben er wel over nagedacht waar we nu staan en waar we naar toe willen.”

Misschien trouw je, misschien niet. Misschien krijg je kinderen, misschien niet. Misschien zul je scheiden als je 40 bent; misschien doe je de Vogeltjesdans op je 75e trouwdag. Wat je ook doet, geef jezelf niet teveel schouderklopjes, maar maak jezelf ook niet teveel verwijten. De helft van alles wat je bereikt, komt je aanwaaien, net als bij iedereen.

Ballonnen en reiskoffertjes stonden symbool voor de overgang tussen het oude en het nieuwe hoofdstuk. De ballonnen met de kattebelletjes werden onder groot jolijt losgelaten boven de Dijle. De reiskoffertjes werden gevuld met dromen, talenten en goede herinneringen. En zo gaf elke scholier zijn eigen individuele inhoud aan het ritueel. De allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie, overgoten met een vrijzinnige coulis. De plechtigheid eindigde met een reisadvies uit-het-hart van de leerkrachten

32

MEI

-

JUNI 2011

-Muziek tijdens de plechtigheid-

voor hun pupillen. Ze werden, geheel in de geest van het Vrij Onderzoek, uitgenodigd en aangemoedigd om de macht der gewoonte te trotseren en de vanzelfsprekendheid uit te dagen.

Duidelijke keuzes maken En tot slot, improvisatietheater. De interactieve sessie was een schot in de roos en de sfeer zat er helemaal in. Met de nadruk op vrijheid van denken, op een open wijze beïnvloeden en laten beïnvloeden, de ‘ja en’-hou-

ding, duidelijke keuzes maken... Vrijzinnigheid met een kwinkslag. Stilzitten was onmogelijk, en de leerlingen lieten elke schroom varen. De avond verliep in een opperbeste stemming. En de vrijzinnig humanistische consulenten? Die wrijven zich in de handen bij het verkennen van zo’n nieuwerwets ritueel. Het stoeien met de krijtlijnen van wat een vrijzinnige plechtigheid is en zou kunnen zijn, is een kolfje naar hun hand.

UVV belicht

Prof. dr. Etienne Vermeersch wint de

Prijs Vrijzinnig Humanisme Björn Siffer coördinator Cel Communicatie, Marketing en Onderzoek HVV

chrik niet, de professor emeritus van de Universiteit Gent is van katholieken huize, hij was zelfs een tijdje jezuïet. Maar hij begon aan zijn geloof te twijfelen bij het lezen van Zuster Virgilia van Gerard Walschap. Dat zegt hij in het onlangs verschenen boek Dirk Verhofstadt in gesprek met Etienne Vermeersch. Sterker nog, Vermeersch werd doorheen de jaren een boegbeeld van het vrijzinnig humanisme. Hij is -volgens een rondvraag in 2008 van het weekblad Knack bij honderd prominente Vlamingen- ook de meest invloedrijke intellectueel van Vlaanderen. Want vergis u niet, een intellectueel is niet

S

iemand die slim is. Neen, een intellectueel is iemand die zijn wijsheid koppelt aan maatschappelijk engagement voor doelen die hij ethisch correct vindt. Zo is Etienne Vermeersch een wegbereider van de abortuswet (1990) en de euthanasiewet (2002). Hij is actief in de Gravensteengroep, die het streven voor de Vlaamse zaak een links gezicht wil geven, en schreef in het essay De Islam en de hoofddoek in België dat er geen solide argumentatie bestaat tegen de algemene beslissingen van schoolnetten om een hoofddoekenverbod in te voeren. In De ogen van de panda (een milieufilosofisch essay uit 1988 en

onlangs geactualiseerd) definieert hij het ecologisch probleem en maant hij aan tot een dringende gedragswijziging. Vermeersch wijst ook steeds nadrukkelijker op het probleem van de overbevolking. Hij roept op tot een wereldwijde geboortebeperking om de uitroeiing van de mens door zijn eigen toedoen te vermijden. Hoog tijd dus om dit monument op gepaste wijze te eren. Volgens de jury, voorgezeten door Mario Van Essche, krijgt Vermeersch de prijs "Omwille van zijn gedreven engagement vanuit vrijzinnig humanistisch oogpunt -steeds op basis van sterke argumenten, met aandacht voor ethische kwesties- dat al gedurende generaties een belangrijke maatschappelijke impact heeft." Etienne Vermeersch komt in een prachtige eregalerij naast de vorige laureaten Hein Picard, Lucienne HermanMichielsens, Regine Beer, Leo Apostel, Hubert Dethier, Dr. Willy Peers Centrum, Hubert Lampo, Wereldculturencentrum Zuiderpershuis, Raymond Mathys, Jaap Kruithof en Karel Poma.

Praktisch De prijs wordt op dinsdag 21 juni 2011 (Internationale Dag van het Humanisme) om 19u uitgereikt in de Aula van de Universiteit Gent in de Volderstraat. Prof. Johan Braeckman zal de laudatio uitspreken. Inschrijven kan via [email protected] of via tel. 03 233 70 32. Wilt u de Prijs een financieel extraatje geven of heeft u bijzondere sympathie voor Etienne Vermeersch, dan kunt u toetreden tot het Erecomité en/of intekenen op een waardevolle litho van de hand van kunstenaar Nick Andrews. Meer info hierover bij An Lys op tel. 03 205 73 06 of op [email protected]. ETIENNE VERMEERSCH

MEI

-

JUNI 2011

33

UVV belicht

“De zoektocht naar waarheid is waardevoller dan het bezit ervan.” Dirk Verhofstadt in gesprek met Etienne Vermeersch: een zoektocht naar waarheid Julie Van Garsse stafmedewerker

ALLEMAAL

ZIJN WE ER NAAR OP ZOEK : DE

WAARHEID. DAT

NIET GEGEVEN IS, WETEN MORAALFILOSOOF MORAALWETENSCHAPPEN

DIRK VERHOFSTADT

DIE GROTE

ETIENNE VERMEERSCH

‘W’

ONS ECHTER

EN DOCTOR IN DE

ALS GEEN ANDER . TOCH VOERDEN DE HEREN

EEN DAGENLANGE QUEESTE NAAR HET ONTSTAAN VAN HET HEELAL , DE OORSPRONG VAN DE MORAAL , DE MAAKBAARHEID VAN DE SAMENLEVING EN DE TIJD.

HET

RESULTAAT IS EEN BOEK .

DIRK VERHOFSTADT EN ETIENNE VERMEERSCH

34

MEI

-

JUNI 2011

AAN

GROTE PROBLEMEN

VAN DEZE

DE LEZER OM ER ‘ ZIJN ’ WAARHEID UIT TE HALEN .

n de zomer van 2010 trokken Verhofstadt en Vermeersch zich terug onder de Toscaanse sterrenhemel. Met maar één doel voor ogen: het vinden van de Waarheid. Op 22 maart nodigt Verhofstadt de winnaar van de Prijs Vrijzinnig Humanisme 2011 nog eenmaal uit voor een indringend gesprek, in een Gentse aula deze keer. De gelegenheid? De voorstelling van zijn

I

boek Dirk Verhofstadt in gesprek met Etienne Vermeersch. Een zoektocht naar waarheid. Al weet Vermeersch het al langer: “De zoektocht naar waarheid is waardevoller dan het bezit ervan.” De hele avond lang trakteert de emeritus-hoogleraar zijn publiek op paragrafen uit de Bijbel, de Divinia Comedia en citaten van denkers uit de vorige eeuwen. Maar wie een droog staaltje geschiedenis verwacht, vergist zich. Vermeersch heeft immers een vrij eigenzinnige kijk op de werkelijkheid. Toch gaat hij nooit kort door de bocht. Zijn redeneringen zijn even scherp als onderbouwd. De enige god van deze scepticus/atheïst is immers de wetenschap. “Ik ben ervan overtuigd dat de rede het enige en het belangrijkste middel is om volkeren bij elkaar te brengen.” De meest ultieme vorm van schoonheid vindt Vermeersch dan ook in de formule: “eiπ +1= 0. Oftewel hoe drie getallen die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben, uitkomen op zoiets simpel als nul.” Verhofstadt vraagt en luistert. Vol bewondering voor de mans geleerdheid, vol verbijstering door zijn verbluffende rechtlijnigheid. En af en toe ook vol ontroering. De auteur vertolkt ieders mening als hij voor de bomvolle aula opbiecht: “Het is een ongelofelijke eer om over de schouders van een reus ver over de horizon te kijken.”

(On)zin van de zin

Verhofstadt: “Wat voor zin heeft het leven als alles vroeg of laat zal verdwijnen?” Vermeersch: “Waarom zou het leven zin moeten hebben? Je vraagt toch ook niet: wat is de zin van de dinosaurussen? Of: wat is de zin van de Matterhorn? Wat is de zin van zo’n zin?”

In het boek en tijdens de lezing gaan de heren diep in op het ontstaan van het heelal en het leven op aarde. Wat volgens Vermeersch ongericht gebeurde en zonder enig doel. “De dingen zijn er gewoon gekomen. Maar de mens heeft de neiging om aan alles een doelstelling te koppelen. Naast homo sapiens is hij immers ook een homo faber (maken-

de mens). Vergelijk hem met een pottenbakker, die potten maakt om mee te koken of om te verkopen. Deze handeling dient een doel en het eindproduct heeft een zin. Mensen willen dit pottenbakkersverhaal echter ook toepassen op het leven en het universum.” De moraalfilosoof is er echter van overtuigd dat die redenering niet werkt. “Onze voorouders hadden alleen seksuele betrekkingen omdat ze dat prettig vonden. Wij zijn hier zonder bedoeling en zijn dus niet gemaakt door een pottenbakker. Immers, als alles een maker heeft, wie is dan de maker van die maker? En de maker van die maker? In het christendom, de islam of het jodendom plaatsen ze dan een god aan het begin der tijden die zichzelf verklaart, die zogezegd almachtig en alwijs en algoed is. Maar die God schept dan een wereld vol met lijden. Wat is de zin daarvan dan?

MEI

-

JUNI 2011

35

UVV belicht

God versus Dolfje: 0-1

Verhofstadt: “Bestaat er dan zo’n God die almachtig, algoed en alwijs is?” Vermeersch: “Dat is ondenkbaar. Stel: op het einde van de 19de eeuw klimt een jongetje al spelend op het dak van zijn huis in het Oostenrijkse Braunau am Inn. Hij valt en is dood. De hemel kent een engeltje meer. Dit jongetje heette Adolf Hitler... Als God almachtig is, dan had hij Dolfje een tikje gegeven en was de wereld een ontzaglijke ramp bespaard gebleven. Misschien wist Hij niet wat Dolfje ging doen, maar dan is Hij niet alwetend. De Holocaust was met andere woorden de wil van God. En dus is Hij niet algoed. Dit opperwezen kan bijgevolg niet bestaan.”

Een opmerkelijke uitspraak voor iemand die vijf jaar lang in een jezuïetenorde heeft geleefd. Toch wist Vermeersch nog voor zijn intrede in het klooster dat het bestaan van God niet bewezen kan worden. Waarom hij zijn leven aan een onbestaand wezen wilde wijden, wil Verhofstadt weten. “Ik had God nodig. Zonder Hem vond ik geen fundament voor liefde en vriendschap.” Wanneer hij deze waarden in het klooster moest verloochenen, trad Vermeersch uit en ging hij filosofie studeren. God en moraal staan los van elkaar, weet hij nu. De moraalfilosoof is ervan overtuigd dat men niet op grond van de aanvaarding van een God een moraal aanvaardt. Wel heeft men een godsdienst uitgedacht om een fundament te zoeken voor de reeds bestaande moraal. Mensen zijn na eeuwen immers tot de overtui-

36

MEI

-

JUNI 2011

ging gekomen dat wie goed leeft, moet worden beloond en wie slecht leeft, gestraft. Maar in vele maatschappijen speelde dit verband geen rol. In het oude Egypte bijvoorbeeld wist iedereen ‘je mag de graanmaat niet vervalsen’, omdat anders samenleven onmogelijk werd.

Witloof en stoemp

Verhofstadt: “Is de islam, op religieus en politiek vlak, een minderwaardige cultuur?” Vermeersch: “Christenen hebben veel meer bloed vergoten dan moslims. Toch kunnen we zeggen dat de hedendaagse Europese cultuur in hoge mate superieur is ten aanzien van de Arabische cultuur.”

“Het probleem met de islam is niet dat deze godsdienst de verlichting

niet heeft gekend. Van de achtste tot de twaalfde eeuw was de islam zelfs superieur aan het Westen. De renaissance is echter uitgebleven in de Arabische wereld, en dus ook de secularisatiegolf. Ook heeft de strijd tussen pausen en keizers de westerse kerk gedwongen zich open te stellen

voor wereldlijke invloeden. Zo hebben wij het Romeinse recht als basis voor ons rechtssysteem. Maar de Egyptische rechtbanken bijvoorbeeld beroepen zich nog steeds op de Koran en de Soenna. Daarom is democratie daar momenteel onmogelijk.” Wat moslims in het Westen betreft, pleit Vermeersch resoluut voor integratie en assimilatie. Wat niet wil zeggen dat ze witloof en stoemp moeten eten. “Elk individu kan zelfstandig kiezen uit een brede waaier van alle cultuuruitingen, maar het is wél zijn plicht onze taal, ons onder-

wijs en ons rechtssysteem te aanvaarden. Anders vervallen we in segregatie.” Ook steunt de hoogleraar een hoofddoekverbod op openbare plaatsen. “We huwelijken toch ook geen negenjarige meisjes uit? In de Koran staan een heleboel voorschriften die haaks staan op onze wetgeving en de universele mensenrechten. Beperkingen zijn dus nodig. Het dragen van de hoofddoek staat bovendien niet eens in de Koran, het is een uiting van een zeer traditionele visie op de islam. Een vrouw met een hoofddoek zegt dus ook: ‘Een man staat boven een vrouw, een man mag een vrouw slaan en homoseksuelen zijn afschuwelijke zondaars’.”

Zeven miljard

Verhofstadt: “Waarom heb je geen kinderen?” Vermeersch: “Eén van de grootste raadsels in mijn leven is: waarom zien de mensen niet in dat de bevolkingsexplosie onnoemelijk bedreigend is? En als ze dat inzien, waarom doen ze er zo weinig aan?”

Vermeersch is een felle voorstander van geboortebeperking. “Eén miljard mensen hebben nu honger. Dat was de totale wereldbevolking in 1800. Binnenkort zitten we aan zeven miljard. Deze explosie leidt tot verschrikkelijke rampen. In Haïti leven binnen 25 jaar twee keer zoveel mensen als nu. Dat wordt nog een grotere ramp dan de aardbeving in 2010. Ik zou voorstellen om elke vrouw in Haïti die reeds twee kinderen heeft duizend dollar betalen als ze zich vrijwillig laat steriliseren. Die duizend dollar zouden op termijn

veel meer opbrengen dan wat men nu met het geld aanvangt.” Volgens de hoogleraar draagt de kerk -door het betoog tegen geboortebeperking- een verpletterende verantwoordelijkheid in het probleem van de bevolkingsexplosie. Hijzelf kruipt op de barricades voor abortus. Omdat hij zich grote zorgen maakt over de draagkracht van de aarde, maar ook omdat hij resoluut kiest voor zelfbeschikking. “Stel dat een vrouw een abortusbeslissing heeft genomen die buitenstaanders als verregaand lichtzinnig beschouwen. Zo weigert ze bijvoorbeeld een kind op de wereld te zetten dat vroegtijdig kaal zal worden. Voor mij is dat juist een reden om het kind niet ter wereld te laten komen, dat zou namelijk het kind zijn van een lichtzinnige moeder. Ik ga ervan uit dat mensen in staat zijn tot het nemen van verantwoorde beslissingen. Er zijn geen absolute normen.”

alleen mensen hebben dat. “De kerk ontneemt mensen hun geweten. Wij kunnen perfect met onszelf overleggen en beslissingen nemen.” Daarbij wijst hij op het belang van informatie en onderzoek. En bewijst hij een verdiende winnaar te zijn van de Prijs Vrijzinnig Humanisme.

Dirk Verhofstadt in gesprek met Etienne Vermeersch. Een zoektocht naar waarheid Dirk Verhofstadt Houtekiet, 2011 ISBN: 9789089241450

Katholieke ziekenhuizen kunnen individuen dus ook niet verbieden abortus te plegen, vindt de hoogleraar. Instellingen hebben geen geweten,

MEI

-

JUNI 2011

37

Vrijwilligers van bij ons

Sonny Van de Steene stafmedewerker

.. . s n o j i b n a v

2011 IS HET EUROPEES JAAR VAN DE VRIJWILLIGER. HET GEORGANISEERDE VRIJZINNIG HUMANISME IN BELGIË KAN NIET ZONDER VRIJWILLIGERS. DEMENS.NU (UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN) MET HUIZENVANDEMENS (CENTRA MORELE DIENSTVERLENING), HAAR LIDORGANISATIES, HAAR FRANSTALIGE ZUSTERORGANISATIE CENTRE D’ACTION LAÏQUE… ZIJN BOVENAL EEN VRIJWILLIGERSORGANISATIES. WAT DEZE VRIJWILLIGERS DOEN, IS ENORM DIVERS. MAAR O ZO BELANGRIJK. WE STELLEN U ER ENKELE VOOR…

Jean-Marc Bergiers, 55 lentes Is als vrijwilliger voorzitter van de begeleidingsgroep verbonden aan het huisvandeMens Jette. Waarom ik vrijwilliger ben? “Vanuit een maatschappelijke bewogenheid en engagement om de vrijzinnige en humanistische waarden en gedachtegoed mee uit te stralen. De huizenvandeMens hebben hierin zeker een rol. Menselijke waarden mogen niet exclusief geclaimd worden door godsdiensten. Wij moeten niet-gelovigen een referentiekader kunnen bieden.” Een Mariabeeldje “In onze moeizame zoektocht naar een gepaste locatie voor ons huis hebben we nogal wat plaatsen bezocht… Een aantal maal waren wij kort bij een oplossing en eenmaal hadden wij getekend voor een huis met een Mariabeeldje boven de deuren gelegen naast dit van de plaatselijke CD&V-schepen. Zonder dat wij het wisten was dit een slecht voorteken, want de overeenkomst die na heel wat discussie rond middernacht ondertekend werd, moest nog meeondertekend worden door de twee broers van de eigenaar. Uiteindelijk weigerde de jurist van de familie zijn handtekening omwille van de ‘aard’ van de vereniging.”

---

Rita Drieghe, 67 lentes Is o.a. als vrijwilliger secretaris bij de Grijze Geuzen Mechelen “Het regende pijpenstelen. Ik vreesde dat niemand op onze activiteit zou opdagen. De Grijze Geuzen hadden een gespreksnamiddag over vrijzinnig humanistische plechtigheden gepland in het Vrijzinnig Ontmoetingscentrum van Mechelen. We hadden pannenkoeken en koffie voorzien. Dolblij waren we toen ondanks het hondenweer 35 enthousiastelingen binnen sijpelden. Zoals velen van onze leden vroeger gezongen hebben: ‘Regen, wind, het kan ons niet schelen: wij zijn jong en dat is fijn.’”

---

Daniëlle Glorie, 65 lentes Verzorgt als vrijwilliger bij het OostVlaamse Feniks vrijzinnig humanistische plechtigheden. “Ik werd door het huisvandeMens te Gent gevraagd een huwelijksplechtigheid te verzorgen. De man was Belg, zijn toekomstige echtgenote was Porto Ricaanse. Winnie, vrijzinnig humanistisch consulent, zou de gesprekken voeren en ik zou de tekst brengen. Het moeilijke punt was dat de echtgenote geen Nederlands verstond en er dus steeds vertalingen in het Engels moesten gebeuren. Winnie zwoegde om dat allemaal te vertalen en het was een zeer mooi tekst. Probleem, ik spreek niet zo goed Engels, geen kwestie van verstaan, maar ik heb niet de juiste tongval. Het feest ging buiten in de tuin door. Deze was mooi versierd met bloemen en zelfs planten uit het verre land. Ik heb de plechtigheid tot een goed einde gebracht, maar er werd daarna nog hartelijk gelachen met mijn ‘speciale tongval’.”

--38

MEI

-

JUNI 2011

Breyten Van Der Donck, 19 lentes Is vrijwilliger –onder andere animator tijdens de jeugdkampen– bij de Humanistische Jongeren. “Ik vind het tof om het kinderen naar hun zin te maken op kampen. Net zoals toen ik zelf klein was. Ook wil ik zorgen voor een goede sfeer, voor zowel de kinderen als voor de animators. We hadden een nachtspel georganiseerd voor de kinderen. Daar hoorde ook een wandeltocht bij. Toen we de kindjes wouden laten verschieten, werkten ze als groep samen om ons te overwinnen en joegen ons op de vlucht. Ik vond het zeer leuk dat kindjes na zo’n korte tijd al zo’n band met elkaar hadden ontwikkeld.”

---

Emmy Ekweariri, 29 lentes Helpt als vrijwilliger de huizenvandeMens Brussel en Jette waar hij kan. “Ik herinner me nog als gisteren de eerste dag dat ik in het huisvandeMens Brussel mijn intrede maakte. Na een korte voorstelling aan al de consulenten ging ik na enige uitleg direct aan de slag om het bibliotheeksysteem te vervolledigen. De dag vloog voorbij. Aan het eind van deze dag nodigde het team van Brussel me uit voor een drankje in een cafeetje in de buurt. Ik kan u vertellen dat ik niet vroeg thuis kwam, of liever gezegd wel vroeg maar in de ochtend. Deze dag zal ik nooit meer vergeten, want opeens had ik er een hoop familieleden bij en daar ben ik zeker niet rouwig om.”

---

Eva Menschaert, 30 lentes Is als vrijwilliger voorzitter van Zone 054 (de Geraardsbergse afdeling van het August Vermeylenfonds). Een open geest tussen pot en pint “Het was net ten tijde van de communautaire strubbelingen en het geklungel van Yves Leterme… Mijn vrienden en ik waren het beu om aan de zijlijn te staan. We hebben dan maar Zone 054 opgericht, omdat we zelf 'grensverleggende' activiteiten wilden organiseren. Neem dat in ons geval maar letterlijk: we schurken aan tegen de taalgrens met Henegouwen, maar willen in geen geval aanvaarden dat die taalgrens ook een echte grens wordt. Ons blikveld telt geen 180, maar 360 graden.We zijn van die 'meerwaardezoekers' die niet houden van platgetreden paden. Ons motto luidt dan ook: ‘Een open geest tussen pot en pint’. Bij ons is zeer veel mogelijk, zolang het met respect voor de ander gebeurt. De nadruk ligt bij ons ook meer op ‘humanistisch’ dan op ‘vrijzinnig’: we cultiveren een open gesprekssfeer waarin meerdere overtuigingen zich welkom kunnen voelen.” Buikjes “Enkele jaren geleden trokken we naar het Henegouwse Bergen, waar Elio Di Rupo burgemeester is. We waren erin geslaagd om een ontvangst in het stadhuis te regelen met Di Rupo. Omdat hij een zeer drukbezet man is, moesten we even wachten. Tussen twee trouwpartijen door slaagde hij erin om wat tijd vrij te maken voor onze groep. Toen Di Rupo de zaal binnen schreed, was hij op zoek naar de woordvoerder van onze groep. Hij keek rond, sprak een oudere deelnemer aan. Hij keek heel verbaasd toen ik daarop uit de groep naar voren trad en hem de hand schudde. Kortom, zelfs een intelligente en innemende man als Di Rupo laat zich wel eens om de tuin leiden door stereotypen. Niet alle voorzitters van vrijzinnige verenigingen zijn mannen op leeftijd met een buikje. (lacht)”

---

MEI

-

JUNI 2011

39

Een moreel consulent vertelt...

O de aan… Hilde Borms vrijzinnig humanistisch consulent huisvandeMens Aalst

CHRISTINE MOULART

H ET G ROOT

WOORDENBOEK HEDENDAAGS

N EDERLANDS VAN D ALE

WILLIGERSWERK ALS ‘ ONBETAALD VRIJWILLIG WERK ’. IEMAND DIE VRIJWILLIGERSWERK VERRICHT.

TALLOZE

E EN

E EN

OMSCHRIJFT VRIJ -

VRIJWILLIGER IS BIJGEVOLG

VLAG DIE VELE LADINGEN DEKT.

MENSEN MAKEN ZICH VERDIENSTELIJK MET DE DAGELIJKSE ZORG OM DE

MEDEMENS , OM DIEREN , OM HET MILIEU, OM MONUMENTEN … EN DOEN DIT ONBE ZOLDIGD .

H OEWEL

IS HET GEORGANISEERDE VRIJWILLIGERSWERK NIET VRIJBLIJVEND EN

HOUDT HET ENGAGEMENTEN IN .

ER

BESTAAT OVERIGENS EEN WET OP DE RECHTEN VAN

DE VRIJWILLIGER , VAN KRACHT SINDS

IN

HET KADER VAN HET

1

E UROPESE J AAR

FEBRUARI VAN HET

2006. V RIJWILLIGERSWERK

WIL IK PER -

SOONLIJK TWEE VRIJWILLIG MEDEWERKERS VIEREN DIE AL JARENLANG MET EEN ONVER DROTEN INZET EN MOTIVATIE EEN BIJZONDERE BIJDRAGE LEVEREN AAN ONZE SAMEN -

C HRISTINE M OULART

©

ISABELLE PATEER-OTHERWEYES

LEVING :

HILDE BORMS

40

MEI

-

JUNI 2011

C

HET VAAK OUDEREN ZIJN DIE ZICH TEN DIENSTE STELLEN VAN DE

GEMEENSCHAP, IS VRIJWILLIGERSWERK NIET VOORBEHOUDEN AAN GEPENSIONEERDEN .

B OVENDIEN

hristine Moulart is sinds 1989 vrijwillig vrijzinnig humanistisch consulent bij de Stuurgroep (toen nog Stichting) Morele Bijstand. In haar werk kiest zij niet voor het bieden van antwoorden, maar gaat ze resoluut ‘samen op weg, op zoek naar…’. Eén van haar leidmotieven luidt dan ook: “Zoeken is een wijze van verwerken.” Elk antwoord op levensvragen is uniek én veranderbaar.

EN

D ANIËLLE G LORIE .

Ook al komen er via ziekenhuizen weinig spontane oproepen voor morele bijstand, toch heeft zij doorheen de jaren een bloeiende werking opgebouwd in het Algemeen Stedelijk Ziekenhuis van Aalst. Een mijlpaal is de oprichting van de dienst Palliatieve Zorgen in het ASZ in 1992. Later worden de Palliatieve Thuiszorg en de Palliatieve Eenheid ‘Charon’ opgericht. Ze wordt nauwer betrokken bij het overleg en bouwt haar bijstandswerk in de palliatieve zorgverlening verder uit. Christine is actief binnen deze drie diensten. Over palliatieve begeleiding zegt ze zelf: “Het is belangrijk de kracht van geduld en rust te (h)erkennen. Soms is er totaal geen contact, kijken mensen tv, zeggen ze niets… Op zo’n momenten is er heel veel begrip nodig. Ik kom dan heel traag dichterbij en probeer te verwoorden hoe moeilijk de situatie is. Het is als het ware bijna een kunst om op kousenvoeten, uiterst minutieus, het tempo van de cliënt te respecteren. Nabij-zijn op dit niveau veronderstelt een vrijzinnige levenshouding. Even belangrijk is goed te luisteren naar de manier waarop de cliënt iets verwoordt, te observeren en te achterhalen wat er niet wordt gezegd. Durf ook ‘in stilte’ bij de patiënt te zijn. Durf een hand vast te nemen. Dit gebaar drukt meer uit dan honderd mooi uitgesproken volzinnen. Wat we in ons leven hebben meegemaakt, heeft een grote invloed op de eindfase. De angst om te sterven is des te groter als er nooit wordt nagedacht over de eindigheid van het

DANIËLLE GLORIE

leven. Ermee bezig zijn en er op voorhand over nadenken helpt om moeilijke overgangsfasen aan te kunnen.” Recent gaf ze op vraag van vzw Familiehulp een voordracht over de existentiële dimensie in het leven. De omgeving en hulpverleners herkennen vaak moeilijk een vraag naar zingeving als ze zelf niet eerder in aanraking zijn gekomen met existentiële pijn. Existentiële pijn is de pijn die ieder mens voelt wanneer hij of zij wordt geconfronteerd met verwarrende gevoelens van zinloosheid van het eigen bestaan en/of met machteloosheid om het leven zin, richting en doel te geven. “Zingevingsvragen zitten vaak verborgen achter andere vragen, soms omdat ze (nog) niet bewust zijn, of omdat ze te pijnlijk zijn. Zingevingsvragen kunnen verborgen zitten in dromen, in waanbeelden, in lichamelijke klachten, in een noodkreet. Het zijn vragen die moeilijk worden gehoord, maar eveneens moeizaam worden uitgesproken. Ze zijn niet gemakkelijk te benoemen, zijn problematisch te situeren en ze zijn vooral bedreigend. Vrijzinnig humanistische consulenten zijn gevoelig (geworden) voor de vraag achter de vraag.” Morele bijstand gaat niet over oplossingen, het gaat over er zijn voor de cliënt, de patiënt, over het creëren van een sfeer waarin hij of zij zich veilig voelt, over het opbouwen van een vertrouwensrelatie. Naast haar blijvend enthousiasme voor het verlenen van morele bijstand stond Christine eveneens aan de wieg van de oprichting van het huisvandeMens (toen Centrum Morele Dienstverlening) in Aalst. Als lid van de begeleidingsgroep speelde zij een informerende rol over het reilen en zeilen op de werkvloer van het ziekenhuis. Zo ligt zij mee aan de basis van het verwijderen van de kruisbeelden in het ziekenhuis zodat sindsdien de levensbeschouwelijke neutraliteit is gewaarborgd.

Daniëlle Glorie was aanvankelijk als vrijwillig vrijzinnig humanistisch consulent verbonden aan het huisvandeMens (toen Centrum Morele Dienstverlening) Gent. Aalst bestond nog niet, althans het huisvandeMens Aalst niet. We schrijven 1994. Tijdens overlegmomenten hoort ze regelmatig spreken over Feniks. Feniks vzw is de Oost-Vlaamse organisatie die vrijzinnig humanistisch geïnspireerde, unieke plechtigheden verzorgt. De vrijwillige vrijzinnig humanistische consulenten realiseren samen met de professioneel vrijzinnig humanistische consulenten van de huizenvandeMens de doelstellingen, zijnde het geven van betekenis aan cruciale levensmomenten zoals geboorte, volwassen worden, samenwonen, trouwen, overlijden…, met respect voor de wensen van hen die een plechtigheid aanvragen. Daniëlle is geboeid door de verhalen en steekt haar licht op bij twee professioneel vrijzinnig humanistische consulenten. Zij adviseren haar stage te lopen bij al wat meer uit de kluiten gewassen Feniks-medewerkers. Maar nood breekt wet. In 1995 verzorgt ze haar eerste plechtigheid… alleen! 16 jaar later is ze nog steeds even enthousiast. Het liefst verzorgt ze afscheidsplechtigheden, alhoewel ze, wanneer andere Feniksmedewerkers verhinderd zijn, ook geboorte- en huwelijksplechtigheden voor haar rekening neemt. Wat haar vooral bijblijft, zijn de afscheidsplechtigheden van kinderen en jongvolwassenen. Met sommige mensen heeft ze in de loop der jaren een familiaire band opgebouwd. “Ik heb ooit de afscheidsplechtigheid gedaan van een meisje van amper vier en een halve maand. De ouders hadden een immens verdriet. Toch voelde het contact goed aan. Enige tijd later verzorgde ik hun huwelijksplechtigheid. Toen zoontje Jesse werd geboren, verzorgde ik de geboorteplechtigheid en

een jaar later verwelkomde ik dochtertje Norah. In mei van dit jaar verzorg ik haar lentefeest.” Een andere aangrijpende afscheidsplechtigheid is die van Corneel, één van de kindjes die om het leven kwam tijdens de steekpartij in het kinderdagverblijf in Dendermonde in januari 2010. “Fabeltjesland bevindt zich amper een straat verwijderd van waar wij wonen zodat we vrij vlug op de hoogte waren van wat er gebeurd was. Tijdens het weekend zei ik nog tegen mijn echtgenoot dat ik blij was dat ik zelf geen plechtigheid voor een kind of personeelslid zou moeten verzorgen. Maandagmorgen kreeg ik dan toch telefoon en maakte ik een afspraak met de ouders van Corneel. Het is ongelooflijk wat die mensen allemaal hebben gedaan om een kindje te kunnen krijgen en dan gebeurt zoiets. Ze wilden koste wat kost uit de publiciteit blijven en daarin zijn ze geslaagd. Ik heb zoveel mogelijk met hen samen op voorhand georganiseerd. Het crematorium Westlede was enkel toegankelijk voor genodigden en ook de begraafplaats, waar de kleine witte urne werd bijgezet, werd afgesloten. Die mensen zijn mij en Feniks ontzettend dankbaar. De vader die voor een Dendermonds krantje schrijft, wijdde een artikel aan Feniks.” Bij geen van beide vrouwen is sprake van amateurisme. Zowel de Stuurgroep Morele Bijstand (SMB) als Feniks bieden hun vrijwillige vrijzinnig humanistische consulenten begeleiding en vorming aan, zodat zij op een kwalitatief hoogstaande wijze hun opdrachten vervullen. Zonder het engagement van mensen zoals Christine en Daniëlle zouden de SMB en Feniks niet zijn wat ze nu zijn, organisaties die vanuit een menselijke betrokkenheid hulp en bijstand bieden op cruciale momenten in het leven.

MEI

-

JUNI 2011

41

Uitsmijter

50 jaar Schoolpact Een pleidooi voor het behoud van zedenleer Christophe Van Waerebeke stafmedewerker Raad voor Inspectie en Begeleiding Niet-Confessionele Zedenleer

B EGIN

DIT JAAR VERSCHEEN BIJ

VUB P RESS , D E

TOEKOMST VAN DE LEVENSBESCHOU -

WELIJKE VAKKEN , EEN BOEK WAARIN DE BIJDRAGEN WORDEN GEBUNDELD VAN DE

RIBZ/UVV

CONGRESSEN IN MAART VORIG JAAR ONDER DE TITEL

DE LEVENSBESCHOUWELIJKE VAKKEN . GING ’ NAAR AANLEIDING VAN

50

DE

JAAR

n het boek wordt het verhaal verteld van het vrijzinnig humanistisch levensbeschouwelijk onderwijs in Vlaanderen zoals het was vóór en na het Schoolpact. Naast een retrospectieve, wordt ook 'over de grens' gekeken naar de Franse Gemeenschap, naar Nederland en de Duitse deelstaat Berlijn.

I

De samenstellers brengen in een laatste gedeelte analyses en reflecties waarbij verschillende stemmen aan het woord worden gelaten over het

‘D E

TOEKOMST VAN

EERSTE STAPPEN NAAR DE GELIJKBERECHTI -

S CHOOLPACT. principe van scheiding tussen kerk en staat, en de publieke financiering van de levensbeschouwelijke vakken binnen het officieel onderwijs.

adres of telefonisch via het nummer: 03/239 28 39 Het boek kost €15 per exemplaar, inclusief verzendingskosten.

Met het boek wil de Raad voor Inspectie en Begeleiding Niet-Confessionele Zedenleer (RIBZ), de verantwoordelijke en vertegenwoordiger van de cursus niet-confessionele zedenleer, een toekomstbeeld schetsen van het levensbeschouwelijk onderwijs in Vlaanderen, waarbij wordt voortgegaan op de weg van het Schoolpact. Nadat het pact werd afgesloten zijn we namelijk een lange weg gegaan van pacificatie over wederzijds begrip naar dialoog tussen de erkende levensbeschouwingen.

Wie aanwezig was op één van de congressen in maart vorig jaar, op 15 en 16 maart, kan het boek gratis bekomen in een huisvandeMens (voorheen CMD) in je buurt, of op vraag thuis toegestuurd krijgen mits betaling van €3.50 verzendingskosten. Wie het congres bijwoonde dient bij interesse een mailtje te sturen naar [email protected] en dit uiterlijke tegen eind maart 2011.

Met de woorden van Eddy Borms kan de toekomst er een zijn van dialoog tussen de levensbeschouwingen, als wat verworven is niet opnieuw wordt teruggeschroefd, zodat de vrijzinnig humanistische levensbeschouwing zonder zich bedreigd te voelen de andere levensbeschouwingen tegemoet kan gaan.

De redactie van het boek kwam tot stand onder leiding van Luc Devuyst, erevoorzitter deMens.nu (Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw) en algemeen secretaris van de RIBZ.

Het boek is eenvoudig te bestellen via een mailtje naar [email protected] met vermelding van naam en

42

MEI

-

JUNI 2011

Het boek bevat bijdragen van: Luc Devuyst, Eddy Borms, Annie Hermans, Michel Magits, Maurice van Stiphout e.a., allen ervaringexperts van het eerste uur.

De toekomst van de levens beschouwelijke vakken. De eerste stappen naar de gelijkberechtiging: 50 jaar schoolpact Luc Devuyst, Christophe Van Waerebeke (red.) VUBPRESS ISBN: 9789054878384

Internationaal

De moedige strijd tegen fantasten Liza Janssens stafmedewerker

anuit Nigeria voert Leo Igwe, de vertegenwoordiger voor Westen Zuidelijk-Afrika bij de International Humanist and Ethical Union (IHEU), een harde strijd tegen de schending van de mensenrechten op basis van het geloof in hekserij en bijgeloof.

V

Elk jaar worden in Afrika duizenden kinderen beschuldigd van hekserij. Hun lot is er één van mishandeling, verlating en verdrijving uit het ouderlijke huis en de gemeenschap. Zo worden zij verplicht te overleven op straat, waar zij vaak belanden in de klauwen van mensenhandelaars en verzeilen in de prostitutie of slavernij. Samen met IHEU bracht Leo Igwe deze feiten onder de aandacht van het African Commission on Human and Peoples’ Rights en de United Nations Human Rights Council. In eigen land voert hij de strijd tegen deze praktijken en maant de lokale en federale overheden aan tot acties. Daarnaast bevrijdt hij ‘heksenkinderen’ uit hun hachelijke situatie. Leo Igwe’s strijd tegen deze schending van de mensenrechten lokt niet enkel vijandigheid uit van machtige religieuze leiders die ‘heksenjachten’ organiseren, maar ook van politieke leiders die zich verzetten tegen berichtgevingen over deze mensenrechtenschendingen. Zowel hij als zijn familie zijn het slachtoffer van intimidatie en bedreigingen van de lokale politie, soldaten en criminelen. Zo verloor zijn 77-jarige vader vorig jaar een oog als gevolg van een aanval. Leo Igwe werd al meerdere malen aangehouden op

basis van ongegronde beschuldigingen. Het laatste feit dateert van 11 januari 2011 waarbij hij samen met zijn fotograaf en chauffeur werd aangehouden en neergeslagen door de politie. Dit gebeurde kort nadat hij een 8-jarig meisje had gered uit de klauwen van een zwakzinnig man die haar van straat plukte, in huis opsloot en meerdere malen had verkracht.

Ondanks alle bedreigingen voert Leo Igwe moedig zijn strijd tegen de schending van de mensenrechten op basis van het geloof in hekserij en bijgeloof in Nigeria en de rest van Afrika verder. Voor meer details over Leo Igwes strijd kan je terecht op de website van IHEU: www.iheu.org`

Vrij-oO nN -zinnig

Klaas Nijs

“God heeft ons ons lijf gegeven en we moeten er goed zorg voor dragen'', aldus niet de lokale pastoor, maar wel paaldansinstructrice Crystal Dean. In Amerika is er wat ophef ontstaan rond haar opmerkelijk initiatief om Jezus te aanbidden door te leren paaldansen op christelijke muziek. De gratis lessen, een keer in de maand op zondagmiddag, worden blijkbaar druk bezocht. Dean vindt de goedkeuring van God in de Bijbel, waar in Psalm 149:3 staat geschreven: "Dat zij Zijn Naam loven op de fluit; dat zij Hem psalmzingen op de trommel en harp.''

MEI

-

JUNI 2011

43

Kruiswoordraadsel 3

Vijf winnaars krijgen elk twee boeken Dirk Verhofstadt in gesprek met Etienne Vermeersch: een zoektocht naar waarheid en De toekomst van de levensbeschouwelijke vakken, de eerste stappen naar de gelijkberechtiging: 50 jaar schoolpact van Luc Devuyst en Christophe Van Waerebeke (red.).

Hoe maakt u kans? Vul snel het kruiswoordraadsel in en stuur het sleutelwoord vóór 26 mei 2011 naar de deMens.nu, Brand Whitlocklaan 87 te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe of fax het door op nummer 02 735 81 66. U kan het ook via e-mail aan ons bezorgen: [email protected]. Met evenwel vermelding van ‘oplossing kruiswoordraadsel’ en persoonlijke gegevens. De oplossing verschijnt samen met de namen van de vijf winnaars in het volgende nummer. V OORNAAM N AAM

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

G EBOORTEDATUM A DRES

M

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

o

V

o

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Oplossing vorig nummer Het sleutelwoord dat we zochten was VRIJHEIDSDRANG Winnaars vorig nummer: Laevaert Kris uit Gent Duchateau Annie uit De Panne Faes Jeanne uit Peutie-Vilvoorde Dilen Doke uit Leuven Du Fossé Mirjam uit Ternat Zij kregen elk het boek Overgangsrituelen van Christian Van Kerckhove en Eva Vens (EDS.) evenals 2 toegangstickets voor het MIAT in Gent.

ANTWOORD: 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

© Puzzelland.com

44

MEI

-

JUNI 2011

Jongeren & Cultuur

Nieuws

door jongeren, voor iedereen Veerle Cannoot stafmedewerker

 ℡     

TIPS VOOR EEN LEUKE UITSTAP MET HET HELE GEZIN ZIJN ALTIJD WELKOM, ZEKER MET DE PAASVAKANTIE IN HET VERSCHIET. NEMEN IN HET

DAAR

WAT DACHT U VAN EEN MUSEUMBEZOEK IN HET GENTSE? JE KUNT ER EEN KIJKJE GAAN

MUSEUM VOOR INDUSTRIËLE ARCHEOLOGIE EN TEXTIEL (MIAT) AAN DE MINNEMEERS.

HEBBEN ZE NAAST DE TENTOONSTELLINGEN OVER ONS INDUSTRIEEL VERLEDEN , DE DRUKKERIJ

EN HET KATOEN , ER OOK ÉÉN OVER DE EVOLUTIE VAN HET WERKEN .

24

APRIL

2011

NADIEN

KAN JE ER NOG TOT

OP VAKANTIE GAAN DOOR DE JAREN HEEN .

tampMedia is een persagentschap, net als het beter bekende Belga. Het is erkend door de Vlaamse Vereniging van Journalisten en levert nieuws aan verschillende Vlaamse media. Maar het is ook net iets anders. StampMedia wil jongeren een stem geven in de media. Niet alleen door veel over jongeren te berichten, maar vooral door jongeren zelf aan het woord te laten. Zeer letterlijk. Jongeren schrijven, jongeren filmen, jongeren monteren, jongeren fotograferen, jongeren nemen interviews af, jongeren debatteren, discussiëren, vergaderen, beslissen…

S

Iedereen tussen zestien en zesentwintig mag zich aanmelden als reporter. Een eerste kennismaking gebeurt meestal via een workshop of een mediakamp. In groepen van ongeveer dertig man kan je proeven van ‘nieuws maken’ in al zijn vormen: audio, video, tekst, fotografie…

Aan het hoofd van die workshops staan professionele partners van StampMedia die gespecialiseerd zijn op een bepaald terrein van media maken en over het nodige professionele materiaal beschikken. Bijvoorbeeld: REC (radiocentrum), Piazza del arte, Maartje Luif (het eiland neus), GetBasic… Na die eerste kennismaking kan je ‘blijven hangen’. Je kijkt dan samen met de verantwoordelijken wat je interesseert en welk medium jou het best ligt. Je krijgt een eigen traject aangeboden en je kan je uitleven op het terrein waarop je je het meest thuis voelt of waarin je je verder wil bekwamen. Op maat. En dat moet ook, want wat de ene al kan, moet de andere nog leren en vice versa. StampMedia organiseert ook masterclasses. Daar kan je je basisvaardigheden verder aanscherpen, in kleine groepjes van twee of drie. Echte profes-

sionals leren je de knepen van het vak. Mensen die met beide voeten in de praktijk staan. Soms is er zelfs sprake van one-on-one coaching. Dan zit je samen met een expert die je specifiek die dingen aanleert die jij nodig hebt. Bijvoorbeeld een monteur die heel diep in de mogelijkheden van FinalCutPro duikt om je die features bij te brengen die voor jouw reportage nodig zijn. Of een beroepsfotograaf die je de kneepjes aanleert van fotograferen bij nacht, omdat jouw onderwerp dat vraagt. Bij StampMedia gebeurt alles in onderling overleg. Je kiest zelf je onderwerpen, je beslist zelf of je wil schrijven, filmen, audioreportages maken… Je kiest zelf het tempo waaraan je werkt en je beslist zelf of en wanneer iets af is. Maar je wordt niet aan je lot overgelaten en als je aangeeft dat je meer begeleiding nodig hebt, dan krijg je die ook. Er is maar één dwingende regel: waar je aan begint, werk je af. Wil je als reporter meewerken met StampMedia, of wil je zien wat jongeren bakken van media maken, dan kan je terecht op de website: www.stampmedia.be Er is een StampMedia team in Antwerpen en sinds kort ook in Limburg.

MEI

-

JUNI 2011

45

FEDERAAL SECRETARIAAT Brand Whitlocklaan 87 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe T 02 |735 81 92 - F 02 |735 81 66 [email protected] www.deMens.nu

huisvandeMens BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST huisvandeMens Brussel Stalingradlaan 18-20 - 1000 Brussel T 02 242 36 02 - F 02 242 56 17 [email protected] huisvandeMens Jette Jetse laan 362 - 1090 Jette T 02 513 16 33 - F 02 420 42 98 [email protected] PROVINCIE ANTWERPEN huisvandeMens Antwerpen Jan Van Rijswijcklaan 96 - 2018 Antwerpen T 03 259 10 80 - F 03 259 10 89 [email protected] huisvandeMens Antwerpen Breughelstraat 60 - 2018 Antwerpen T 03 227 47 70 [email protected] huisvandeMens Herentals Lantaarnpad 20 - 2200 Herentals T 014 85 92 90 - F 014 85 44 39 [email protected] huisvandeMens Mechelen Hendrik Consciencestraat 9 - 2800 Mechelen T 015 45 02 25 - F 015 43 55 19 [email protected] huisvandeMens Turnhout Begijnenstraat 53 - 2300 Turnhout T 014 42 75 31 - F 014 42 54 40 [email protected] huisvandeMens Lier Begijnhofstraat 4 - 2500 Lier T 03 488 03 33 - F 03 488 03 33 [email protected] huisvandeMens Mol Laar 2 bus 3a - 2400 Mol T 014 31 34 24 - F 014 31 34 24 [email protected] PROVINCIE LIMBURG

huisvandeMens Lommel Hertog Jan Plein 24 - 3920 Lommel T 011 34 05 40 - F 011 34 05 49 [email protected] huisvandeMens Maasland Pauwengraaf 63 3630 Maasmechelen T 089 77 74 21 - F 089 77 74 22 [email protected] huisvandeMens Tongeren Vlasmarkt 11 - 3700 Tongeren T 012 45 91 30 - F 012 45 91 39 [email protected] huisvandeMens Bilzen Klokkestraat 4 bus 1 3740 Bilzen T 089 30 95 60 - F 089 56 57 94 [email protected] huisvandeMens Leopoldsburg Koningstraat 49/gelijkvloers 3970 Leopoldsburg T 011 51 62 00 - F 011 51 62 09 [email protected] huisvandeMens Sint-Truiden Kazernestraat 10/001 3800 Sint-Truiden T 011 88 41 17 - F 011 31 26 45 [email protected] PROVINCIE OOST-VLAANDEREN huisvandeMens Gent Sint-Antoniuskaai 2 - 9000 Gent T 09 233 52 26 - F 09 233 74 65 [email protected] huisvandeMens Aalst Koolstraat 80-82 - 9300 Aalst T 053 77 54 44 - F 053 77 97 70 [email protected] huisvandeMens Eeklo Boelare 131 - 9900 Eeklo T 09 218 73 50 - F 09 218 73 59 [email protected]

huisvandeMens Hasselt A. Rodenbachstraat 18 - 3500 Hasselt T 011 21 06 54 - F 011 23 55 16 [email protected]

huisvandeMens Ronse Zuidstraat 13 - 9600 Ronse T 055 21 49 69 - F 055 21 66 68 [email protected]

huisvandeMens Genk Bochtlaan 16 bus 6 - 3600 Genk T 089 51 80 40 - F 089 51 80 49 [email protected]

huisvandeMens Sint-Niklaas Ankerstraat 96 - 9100 Sint-Niklaas T 03 777 20 87 - F 03 777 31 64 [email protected]

in je buurt huisvandeMens Zottegem Kastanjelaan 73 - 9620 Zottegem T 09 326 85 70 - F 09 326 85 73 [email protected] PROVINCIE VLAAMS-BRABANT huisvandeMens Leuven Tiensevest 40 - 3000 Leuven T 016 23 56 35 - F 016 20 75 47 [email protected] huisvandeMens Halle Molenborre 28/02 - 1500 Halle T 02 383 10 50 - F 02 383 10 51 [email protected] huisvandeMens Tienen Beauduinstraat 42 3300 Tienen T 016 81 86 70 - F 016 82 40 31 [email protected] huisvandeMens Vilvoorde Frans Geldersstraat 25 - 1800 Vilvoorde T 02 253 78 54 - F 02 253 57 87 [email protected] PROVINCIE WEST-VLAANDEREN huisvandeMens Brugge Jeruzalemstraat 51 - 8000 Brugge T 050 33 59 75 - F 050 34 51 69 [email protected] huisvandeMens Diksmuide Esenweg 30 - 8600 Diksmuide T 051 55 01 60 - F 051 55 01 69 [email protected] huisvandeMens Ieper Korte Torhoutstraat 4 - 8900 Ieper T 057 23 06 30 - F 057 23 06 39 [email protected] huisvandeMens Kortrijk Overleiestraat 15A - 8500 Kortrijk T 056 25 27 51 - F 056 25 27 53 [email protected] huisvandeMens Roeselare Godshuislaan 94 - 8800 Roeselare T 051 26 28 20 - F 051 26 28 26 [email protected]