uvv Illegaal maakt onbemind Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx ISSN Afgiftekantoor Brussel X Verschijnt tweemaandelijks

ISSN 0772-6627 • Afgiftekantoor Brussel X Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx Verschijnt tweemaandelijks 2008 - 25ste jaargang nr. 1

info uvv

Illegaal maakt onbemind

UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN VZW HOOFDREDACTIE Anne-France Ketelaer

Federaal Secretariaat Marina Van Haeren Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

Brand Whitlocklaan 87 REDACTIEMEDEWERKERS 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe T 02 | 735 81 92

Franky Bussche Klaas Nijs Sofie Sfingopoulos Sonny Van de Steene Jenoff Van Hulle

CONFORM DE WET TOT BESCHERMING VAN DE PERSOONLIJKE LEVENSSFEER TEN OPZICHTE VAN DE VERWERKING VAN PERSOONSGEGEVENS (8 DECEMBER 1992) DELEN WIJ U MEE DAT EEN AANTAL VAN UW PERSOONSGEGEVENS OPGENOMEN WORDEN IN ONS ADRESSENBESTAND. UVV ZAL , ALS HOUDER VAN DIT BESTAND, UW GEGEVENS VERWERKEN IN HET KADER VAN VOLGEND DOELEIND: VERSPREIDEN VAN PUBLICATIES EN INTERNE COMMUNICATIE.

F 02 | 735 81 66 LAY- OUT [email protected]

C&L&J GrafiekGroep

OP SCHRIFTELIJK VERZOEK, GERICHT AAN MEVROUW MARINA VAN HAEREN, SECRETARIS-GENERAAL, BRAND WHITLOCKLAAN 87 TE 1200 SINT-LAMBRECHTSWOLUWE, KAN U EEN OVERZICHT KRIJGEN VAN DE DOOR UVV OVER U OPGESLAGEN PERSOONSGEGEVENS. ONJUISTE GEGEVENS VERBETEREN WIJ OP UW VERZOEK.

UVV- info

www.uvv.be

WORDT GRATIS VERSPREID BINNEN DE VRIJZINNIGE GEMEENSCHAP.

DE

REDACTIE VAN

UVV-INFO

IS NIET VERANTWOORDELIJK VOOR DE INHOUD

VAN DE DOOR DERDEN GELEVERDE ARTIKELS.

INhoud

PAGINA

Van de redactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Nieuwjaarsboodschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Dossier: Illegaal maakt onbemind ¬ Welkom in België! Welk soort verblijf wenst u? - Sonny Van de Steene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 ¬ Tewerkstelling en illegalen - Franky Bussche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 ¬ Ze zijn nog altijd zo lief meneer - Sofie Sfingopoulos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 ¬ Heen en Retour. Kinderrechten op de vlucht - Jenoff Van Hulle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 ¬ Is er een dokter in de zaal? - Sofie Sfingopoulos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 ¬ “One day. One Day, Honey!” - Ellen Denolf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Actualiteit ¬ Opiniestuk ‘Steven Vanackere bekeert zonnekindjes’ - Sonja Eggerickx en Leander De Cauter. . . . . . . . 28 ¬ Lezersbrief ‘Waarom Klasse wel en Zonnekind niet’ - Sonja Eggerickx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 ¬ Lezersbrief ‘Geen geloof in enquête Tertio’ - Sonja Eggerickx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 ¬ Opiniestuk ‘Gewetensbezwaar niet heilig’ - Sonja Eggerickx. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 ¬ Opening Antenne Morele Dienstverlening Bilzen - Esther Meuwis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 ¬ Dubbel feest in Brugge - Els Goderis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 ¬ 25 jaar PCMD Gent: verzilvering van 25 jaar heinneringen, realisaties en dromen... - Chris Van Maele . . . 36 ¬ Festival van de vrijheid 2007 - Jan Van den Brande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 ¬ HVV-campagne ‘Humanist zonder dat ik het wist’ - Björn Siffer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 ¬ Julie Renson Stichting, een gids in de geestelijke gezondheidszorg - Sabine van Tichelt. . . . . . . . . . . . . . . 42 ¬ Boek TOPAZ. Recepten voor een beter levenseinde - Franky Bussche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 ¬ Boek Schaakmat of aan zet? - Franky Bussche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

Internationaal ¬ BHA-conferentie 2007: ‘Learning from each other’ - Freddy Boeykens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 ¬ Vrij-on-zinnig - Jenoff Van Hulle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Kruiswoordraadsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Jongeren en cultuur ¬ “Wat een mooie tekening!” - Sonny Van de Steene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 ¬ Vermommingen werken echt! - Sonny Van de Steene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Het Altaarnatief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Info Vrije Universiteit Brussel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Wij blijven waar we nu zitten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Centra Morele Dienstverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

REACTIES OP DIT NUMMER KAN U STEEDS DOORMAILEN NAAR [email protected], DEZE WORDEN, NA OVERLEG EN GOEDKEURING DOOR DE KERNREDACTIE, GEPLAATST OP DE WEBSITE BIJ DE RUBRIEK REACTIES VAN DE DESBETREFFENDE UVV-INFO.

UVV-Info | 25ste jaargang nr. 1 Januari - Februari 2008 Verschijnt tweemaandelijks Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx

Va n de Redactie BEELD JE IN. OMSTANDIGHEDEN (POLITIEKE, ECONOMISCHE…) DRIJVEN JOU

DE

(EN JE GEZIN) ERTOE OM JE LAND TE VERLATEN. DE GROND WAAR JE GEBO-

IN DIT DOSSIER.

REN BENT, WAAR JE WORTELS LIGGEN.

VAN VLEES EN BLOED.

HEET

HET LAND WAAR JE TERECHTKOMT

BELGIË. JE KOMT ER ILLEGAAL AAN. JE WIL ER LEGAAL VERBLIJVEN.

MENSELIJKHEID VAN HET VREEMDELINGENBELEID STAAT CENTRAAL

EUROPESE

WANT

ACHTER IEDERE ILLEGAAL SCHUILT EEN MENS

DIE

NET ALS IEDER VAN ONS,

BELGEN -

STAATSBURGERS, RECHT HEEFT OP DE ELEMENTAIRE MEN-

SENRECHTEN, OP WAARDIGHEID EN RESPECT SIMPELWEG OMDAT IE

IN BELGIË GELDEN WETTEN. ER IS EEN VREEMDELINGENBELEID. OP DIT OGEN-

MENS IS.

BLIK IS HET VOOR EEN NIET-BELG MOGELIJK OM ONDER BEPAALDE VOORWAARDEN EN OMSTANDIGHEDEN LEGAAL OP HET BELGISCH GRONDGEBIED TE

DE

VERBLIJVEN. HET BELEID IS ECHTER STEEDS ONDERHEVIG AAN MOGELIJKE VER-

STEEDS GEPAARD MET EEN GOED DOORDACHT ONTWIKKELINGSBELEID

ANDERINGEN, AFHANKELIJK VAN DE POLITIEKE CONSTELLATIE.

OP LANGE TERMIJN.

BELGEN

WENSEN EEN STRENGER BELEID, WAARBIJ MINDER MENSEN DE

BELGIË

OP

DIT OGENBLIK WILLEN VEEL LANDEN HUN

GEÏMMIGREERDE UITGEPROCEDEERDE BURGERS NIET VERPLICHT TERUG

LEGAAL TE VERBLIJVEN, EN ANDERE

OPNEMEN. ZIJ ZORGEN NU EENMAAL VOOR EEN ONTLASTING VAN DE

WENSEN EEN MINDER STRENG BELEID, DE VOORWAARDEN EN

EIGEN ARBEIDSMARKT EN VAAK STUREN DEZE MIGRANTEN OOK GELD

MOGELIJKHEID KRIJGEN OM IN

BELGEN

SOMMIGE

UITBOUW VAN EEN HUMAAN VREEMDELINGENBELEID GAAT

OMSTANDIGHEDEN MOETEN UITGEBREID WORDEN. HET IS EEN NIET EVIDENTE

OP NAAR HUN FAMILIELEDEN IN HUN LAND VAN HERKOMST.

EEN

EVENWICHTSOEFENING MET GROTE GEVOLGEN VOOR ALLE BETROKKENEN.

VISIONAIR STRUCTUREEL ONTWIKKELINGSBELEID IS EEN INSTRUMENT OM DE WELVAART IN DE WERELD BETER TE VERDELEN. LOUTER ECO-

JE WORDT BESTEMPELD ALS ‘ILLEGAAL’. IN PRINCIPE MOET JE HET LAND

NOMISCHE IMMIGRANTEN ZULLEN HUN THUISLAND WAARSCHIJNLIJK

VERLATEN, MAAR OM BEPAALDE REDENEN KAN OF WIL JE NIET.

NIET VERLATEN WANNEER IN DAT THUISLAND GENOEG MOGELIJKHE-

NIET MEER LEGAAL BENT, BESTA JE DAN NOG?

OF

ALS JE

BEN JE EEN SPEEL-

BAL , OVERGELEVERD AAN DE GOODWILL VAN ANDEREN?

DEN ZIJN MET ZICHT OP EEN WELVARENDE TOEKOMST.

DE

NOOD OM

WANT JE HEBT

VANUIT MATERIËLE OVERWEGINGEN DE GEBOORTEGROND TE VERLA-

VOEDSEL NODIG, ONDERDAK EN DUS WERK. JE LEEFT IN CONSTANTE

TEN VERDWIJNT, WAARDOOR ER GEEN OF TOCH VEEL MINDER ECO-

ANGST, ANGST OM UITGEZET TE WORDEN.

NOMISCHE VLUCHTELINGEN ZULLEN ZIJN DIE VIA DE BESTAANDE PRO-

SAMENLEVING?

DE

MARGE?

RECHTEN HEB JE NIET MEER.

EEN

WAT

IS JE PLAATS IN DE

VOGEL VOOR DE KAT?

WANT

VEEL

KORTOM: ILLEGAAL MAAKT ONBEMIND.

CEDURES LEGAAL IN

BELGIË

POGEN TE VERBLIJVEN.

DE

KANS DAT

DAN IEMAND, DIE BIJVOORBEELD POLITIEK VLUCHTELING IS, DOOR DE MAZEN VAN HET NET KAN GLIPPEN, ZAL DAARMEE MISSCHIEN OOK

HET DOSSIER VAN DEZE UVV-INFO GAAT HIER DIEPER OP IN. WELKE PRO-

KLEINER WORDEN.

CEDURES BESTAAN ER OM LEGAAL TE WORDEN IN BELGIË? WAT GEBEURT ER

ZAKEN DAT EEN HUMAAN ASIEL- EN MIGRATIEBELEID VOOR OGEN

ALS JE NIET LEGAAL KAN WORDEN, ALS JE UITGEPROCEDEERD BENT? WAT ZIJN

HEEFT.

EN

DAT IS TOCH EEN VAN DE BELANGRIJKSTE

DE REPERCUSSIES VAN HET STATUUT ‘ILLEGAAL’ OP DE TOEGANG TOT TEWERKSTELLING EN GEZONDHEIDSZORG? EN WELKE RECHTEN HEB JE ALS MENS, EN IN HET BIJZONDER ALS KIND, WANNEER JE ILLEGAAL IN

BELGIË VERBLIJFT?

Sonny Van de Steene

Nieuwjaarsboodschap

Beste vrienden, collega’s en sympathisanten Ik wil voor één keer de obligate nieuwjaarswensen en glimlachjes overlaten voor de onvermijdelijk talrijke recepties en feestjes en meteen met de deur in huis vallen: beste mensen, de toestand is onwaarschijnlijk hopeloos, doch gelukkig helemaal niet ernstig. 2007 bleek weer maar eens een jaar te zijn waar de voorpagina’s beheerst werden door de moderne kruisvaarten van imperialistische oliepausen aan de overzijde van de plas, in de boksring geplaatst tegenover religieuze geïnstalleerde leiders die ludiek beweren dat hun morele superioriteit een gegeven is door een vermeend gebrek aan homo’s in hun land. Een jaar waar generaals, exspionnen en corrupte presidenten langs elke mogelijke weg hun nagels in de pluche zetels van de macht vastklauwen en hoe kunnen we het vergeten, de ludieke klucht van een piepkleine natie die, verdeeld in het midden door twee tot elkaar veroor-

Nieuwjaarsboodschap 4

JANUARI - FEBRUARI 2008

deelde bevolkingsgroepen, zich nog enkel samen kunnen vinden aan weerszijde van een omhelzing in

Meestal zijn nieuwjaarsboodschap-

Implodeert Pakistan binnen enkele

zicht van 2008 mag presenteren

pen gevuld met blikken naar achter,

maanden en krijgen we als gevolg de

hoop ik toch in ieder geval dat ik er

met melancholische herinneringen

start van een pan-Aziatische en isla-

dergelijke zaken niet in zal moeten

aan het grijze vadertje Tijd. We

mitisch gefundeerde opstandsbewe-

opnemen. Misschien kan ik tegen

kunnen dan ons beklag maken over

ging? Of gaan we uiteindelijk dan

dan in tegendeel schrijven hoe

de dingen die fout liepen door de

toch iets doen aan de situatie in

Vlamingen en Walen uiteindelijk

naar de uitdagingen die ons aan de

Afghanistan, waar men nu al jaren

met respect voor elkaar, aanvaard-

andere zijde van de jaargrens liggen

bezig is met de perfectionering van

bare compromissen voor eenieder

op te wachten. En de boemannen die

de opiumteelt, met meer maatschap-

hebben kunnen sluiten (U kent dat

deze vooruitgang wat graag willen

pelijke

onze

wel, respect, we zijn er hevige voor-

tegenhouden.

Vlaamse zorgboeren ooit op hun goed

standers van). Wie weet ontdekken

gesubsidieerde conto schrijven zul-

wereldleiders in het jaar 2008 en

len?

masse dat macht verantwoordelijk-

schuld van anderen en schouderklopjes uitdelen voor de zaken die we dankzij onze eigen inspanningen tot een goed einde hebben gebracht. Misschien kunnen we deze keer voor de verandering echter eens vooruitkijken, naar wat we nog moeten doen in de komende 12 maanden en

Gaan we zo bijvoorbeeld de splitsing

implicaties

dan

van ons land voorbereiden? Kunnen

heid met zich meebrengt en kunnen

we dan misschien binnenkort missi-

En dan de minst koosjere hamvraag

we toch enkele lokale rampscena-

onarissen naar het zeer nabije

van allen: gaan we de zendeling

rio’s vermijden. Misschien dat tole-

Zuiden sturen om daar aan die ‘wil-

Bush een tweede maal een oorlog

rantie de motor kan zijn van een

den’ wat ‘Vlaamsche’ (en christen-

zien ontketenen in het Midden-

nieuwe diplomatie. Of misschien

democratische) beschaving bij te

Oosten, met alle mogelijke gevolgen

ben ik dan te optimistisch aan het

brengen? In de naam van een war-

vandien? Wie weet, misschien vin-

denken en niet genoeg verzuurd

mere samenleving of zoiets, de poli-

den we deze keer wel ook echt

voor realpolitieke overwegingen?

tieke persgoeroes zullen er wel een

Weapons of Mass Destruction en als

Neen, maar misschien wel gewoon

mooie draai aan geven, daar betaalt

de fallout van een tweede mesopota-

genoeg overtuigd van de idealen die

men ze voor. En als we dan splitsen,

mische inval meezit, kan Samuel

mijn

is dat dan een goede zaak voor het

Huntington zich alsnog trots op de

onderbouwen dat ik oprecht kan

behoud en de uitbreiding van onze

borst kloppen, als de profeet van een

hopen dat anderen ook het licht zul-

ethische verworvenheden of een

nieuw tijdperk in mondiale mense-

len zien. En dan niet het licht van

slechte? Of doet dat er al lang niet

lijke relaties.

engelen, maar van het gezond en

meer toe in het licht van de veron-

humanistische

waarden

humaan verstand.

derstelde communautaire prioritei-

Het zal waarschijnlijk wel alle-

ten van een conservatief kleurend

maal niet zo’n vaart lopen. Tegen de

Sonja Eggerickx

Vlaanderen?

tijd dat ik volgend jaar het over-

voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen


5

Dossier

Welkom in België! Welk soort verblijf wenst u? INTERVIEW MET ADVOCAAT TIM OP DE BEECK Sonny Van de Steene consulent-stafmedewerker

DE

DEUR VAN EEN RIJHUIS , DICHT BIJ HET STATION VAN

OP

DE

B EECK ,

REEDS

11

L EUVEN ,

GAAT OPEN .

T IM

JAAR ADVOCAAT GESPECIALISEERD IN ONDER ANDERE

VREEMDELINGENRECHT, BEGROET ME MET EEN OPRECHT ENTHOUSIASME .

D EZE

HOU -

DING BLIJKT TYPEREND VOOR HEM TE ZIJN TIJDENS HET DAAROPVOLGENDE GESPREK OVER VREEMDELINGEN , ILLEGALITEIT EN VERBLIJFSPROCEDURES .

Wanneer is iemand illegaal in België? Iemand is strikt genomen illegaal wanneer hij of zij over geen enkel geldig verblijfsstatuut en dito document beschikt. In België bestaan er grosso modo drie types van verblijfsstatuut. Ten eerste het kort verblijf van maximum drie maanden, ook wel toeristenverblijf genoemd. Ten tweede is er de verblijfsmachtiging voor een periode langer dan drie maanden, al dan niet beperkt. Een voorbeeld van een onbeperkte machtiging is deze van de erkende vluchteling. De vreemde student daarentegen zal beperkt gemachtigd zijn, namelijk voor de duur van zijn studies. Ten derde is er de vestiging (voor 5 jaar), die steeds onbeperkt verlengbaar is. Een voorbeeld hiervan is de vreemde echtgenoot gehuwd met een Belg. Als men onder geen van deze drie statuten valt of men is niet in een aanvraagprocedure, met tijdelijk verblijfsdocument, dan verblijft men niet reglementair in België en is men dus “illegaal”. Is er een cijfer over het aantal illegalen die in België verblijven?

TIM OP DE BEECK

6


Je hoort daarover de meest uiteenlopende ramingen circuleren, gaande van enkele duizenden tot zelfs 100.000. Persoonlijk lijkt het me realistisch om het op een paar tienduizend te houden, niet meer. Maar het is natuurlijk koffiedik kijken. Veel illegalen komen immers nooit boven water. Dit is het geval wanneer iemand in het verleden nooit enige verblijfsprocedure, bijvoorbeeld een asielprocedure of aan aanvraag voor gezinshereniging, heeft opgestart en soms dan zelfs nog zonder visum het land is binnengeko-

men. De Belgische Staat heeft in dergelijke gevallen geen enkele weet van hun aanwezigheid op het grondgebied. In geen enkele database zijn deze mensen terug te vinden. Van welke streken zijn immigranten die naar België komen voornamelijk afkomstig? Er zijn duidelijk golven van immigratie vanuit specifieke landen waar te nemen. Op dit ogenblik zijn er logischerwijze veel immigranten vanuit Irak. De meeste van hen komen naar hier om asiel of een andere vorm van bescherming aan te vragen. We merken ook dat groepen immigranten afkomstig van eenzelfde streek in het thuisland zich dikwijls ook in België in de zelfde stad vestigen. In Leuven hebben we bijvoorbeeld een grote gemeenschap van Bhutanen en Nepalezen, maar bijvoorbeeld ook veel Turkse Koerden. Globaal kan men stellen dat in België zowat alle nationaliteiten goed vertegenwoordigd zijn (Oost-Europa, Maghreb, MiddenOosten, Centraal-Afrika, Azië), behalve de Latijns-Amerikaanse, die meer op Zuid-Europa zijn gericht. U heeft reeds de verschillende bestaande verblijfsstatuten aangehaald. Welke procedures bestaan er in België om een dergelijk legaal verblijfsstatuut te bekomen? Het hangt ervan af welk statuut men beoogt. Het eenvoudigst is het kort verblijf. Daarvoor dient men een toeristenvisum aan te vragen aan de Belgische ambassade in het thuisland, tenzij de burgers van dat land geen visumplicht hebben tegenover België en dus zonder visum voor drie maanden in ons land kunnen verblijven. Voor het overige kent België reeds meer dan 30 jaar een immigratiestop. Dit betekent dat wanneer er geen bijzondere redenen zijn iemand er niet zomaar vrij voor kan opteren om langer dan drie maanden in België te verblijven. Let wel: voor EU-onderdanen geldt een totaal ander statuut. Zij kunnen onder veel soepeler voorwaarden immigreren.

Een machtiging tot verblijf voor meer dan drie maanden kan worden verleend aan iemand die in België wil komen studeren of werken. Er moet dan wel op voorhand worden aangetoond dat er toelating tot een bepaalde studie, respectievelijk tewerkstelling, is en dat er voldoende financiële garanties zijn.

“Alles draait dan ook rond de vraag hoe krachtdadig een regering moet optreden tegen mensen die hier niet behoren te zijn.” De betrokkene ontvangt dan zijn visum en krijgt nadien in België zijn verblijfsdocument gekoppeld aan de duur van de studies of de tewerkstelling. Deze statuten kunnen in principe niet doorgroeien naar een definitief verblijf. Een ander voorbeeld is de gezinsherenigingsprocedure. Deze is mogelijk wanneer er reeds een familielid (ouders of kinderen) van de aanvrager reglementair in België woont of zelfs al Belg is. Ook in dergelijke gevallen dient men in principe met een bijzonder visum te komen. Een bijzondere vorm van gezinshereniging is het huwelijk met een Belg of EU-onderdaan, deze geeft steeds recht op een vestiging. Een definitief verblijf is ook mogelijk voor iemand die erkend wordt als politiek vluchteling of iemand die het subsidiair beschermingsstatuut verkrijgt, al is daar het statuut eerst tijdelijk. Dergelijke statuten worden meestal gevraagd eens men in België is, vaak zelfs zonder geldig het land te zijn binnengekomen. Er is dan geen garantie dat men zich definitief zal kunnen vestigen. Ten slotte zijn er veel mensen die de zogenaamde ‘regularisatie’, het roemruchte artikel 9bis, aanvragen. Dit is in feite een gewone aanvraag tot machtiging tot verblijf voor meer dan drie maanden, zij het dat zij in België wordt ingediend en niet bij de Belgische ambassade van het thuisland, wat de regel is. Deze procedure wordt vaak

aangegrepen als laatste strohalm voor mensen die op geen enkele andere wijze een verblijf hebben kunnen krijgen, bijvoorbeeld uitgeprocedeerde kandidaat-vluchtelingen. Welke Belgische instellingen bepalen welke immigranten kunnen blijven? De minister van Binnenlandse Zaken is bevoegd voor verblijfsaangelegenheden. Deze bevoegdheid wordt gedetacheerd naar de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ). Deze verleent in principe de verblijfsvergunningen in alle materies, zoals gezinshereniging, verblijf gelinkt aan studies of tewerkstelling, regularisaties… Maar de DVZ heeft niet steeds het laatste woord: bij een weigering kan de rechtszoekende immers beroep aantekenen. Tegenwoordig is dat in de meeste gevallen bij de nieuw opgerichte Raad voor Vreemdelingenbetwistingen. In een beperkt aantal andere gevallen is dat nog de Raad van State. Beide zijn onafhankelijke administratieve rechtscolleges en opereren onafhankelijk van de Dienst Vreemdelingenzaken. Iemand die politiek asiel aanvraagt start ook bij de Dienst Vreemdelingenzaken, maar zal dan in principe belanden bij het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, evenzeer een onafhankelijk orgaan, dat onder voogdij van het ministerie van Binnenlandse Zaken ressorteert. Ook hier kan men na weigering terecht bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen. Hoe verhoudt de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen zich tot de Raad van State? Het administratief cassatieberoep inzake vreemdelingengeschillen, dat vroeger bij de Raad van State moest worden aangetekend, is in de nieuwe wetgeving voor een groot stuk naar de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen overgeheveld. Hierdoor wordt de Raad van State beduidend ontlast. Dit was ook de bedoeling van de wetgever, aangezien de Raad van State bedolven werd onder de vreemdelingendossiers. Inzake politiek asiel vervangt de Raad


7

Dossier

voor Vreemdelingenbetwistingen de voormalige Vaste Beroepscommissie voor Vluchtelingen, zij het met een iets beperktere bevoegdheid. Hier blijft echter nog beroep nadien bij de Raad van State mogelijk. Is de beoordeling door de Dienst Vreemdelingenzaken gebaseerd op objectieve criteria die duidelijk beschreven staan?

verblijf van meer dan drie maanden, die in België worden ingediend via de burgemeester van de woonplaats en niet vanuit het thuisland. Hier heeft DVZ een enorme appreciatie- en beslissingsmarge. Het gaat om het oude artikel 9.3, het nieuwe artikel 9bis van de Vreemdelingenwet.

nitaire redenen van een persoon met een Belgisch kind (de andere ouder is Belg) waar hij of zij mee samenwoont, is nog zo’n geval dat steeds geregulariseerd zal worden. Het doet er dan ook niet zoveel toe of die persoon volstrekt illegaal is of niet. Voor alle andere gevallen is het koffiedik kijken.

Het hele ‘regularisatievraagstuk’ is in feite de achillespees van het beleid. Van oudsher regulariseert de Dienst Vreemdelingenzaken bepaalde dossiers, meestal die van asielzoekers die onredelijk lang in de procedure vertoefden. Naderhand begon zowat iedereen dit soort verzoeken in te dienen en de resultaten gingen alle richtingen uit. In diverse omzendbrieven door de jaren heen werden er wel een aantal richtlijnen gegeven omtrent de te volgen procedure, maar zelden of nooit aangaande de inhoudelijke criteria. Als advocaat is het dan zeer moeilijk om mensen te adviseren: je weet nooit zeker welke gevallen erdoor zullen raken. Slechts enkele situaties zijn volstrekt duidelijk: asielaanvragers die vier jaar (zonder kinderen) en drie jaar (met schoolplichtige kinderen) in de procedure waren, zullen geregulariseerd worden. De minister van Binnenlandse Zaken heeft dit eind 2004 verklaard en tot nu toe heeft hij zich daar tamelijk consequent aan gehouden. Een regularisatie om huma-

Het aantal regularisatieaanvragen loopt reeds enkele jaren terug. Hoe komt dat volgens u?

Dit hangt sterkt af van het soort dossier. Inzake politiek geïnspireerde aanvragen hebben zij relatief beperkte bevoegdheden. Iemand die zichzelf vluchteling verklaart, meldt zich bij DVZ. Men zal hem of haar kort ondervragen, maar men zal zich verder vooral concentreren op een aantal technische aspecten, zoals de controle op de bevoegdheid van België op basis van de Dublinakkoorden. Wanneer iemand bijvoorbeeld verklaart dat hij of zij in een ander land is binnengekomen en daar al een asielaanvraag heeft gedaan, dan kan het zijn dat België ontlast wordt en dat die andere staat de zaak moet overnemen. Ook zal de Dienst Vreemdelingenzaken vingerafdrukken afnemen. Het betreft dus een technische controle, waarbij DVZ een beperkte appreciatiebevoegdheid heeft. Een procedure zal hier meestal niet sneuvelen. Het dossier zal vanuit de Dienst Vreemdelingenzaken bijna steeds doorgestuurd worden naar het Commissariaat voor Vluchtelingen voor verdere behandeling ten gronde. Voor de mensen die een gezinshereniging vragen past men een aantal standaardcriteria toe om te oordelen of een dossier volledig is of niet. DVZ heeft hiervoor duidelijke richtlijnen, die je op hun website kunt terugvinden, bijvoorbeeld de lijst met voor te leggen documenten en stavingstukken (akten van burgerlijke stand om de verwantschap aan te tonen, bewijzen dat betrokkene ten laste wordt genomen…). Het is een ander paar mouwen wanneer het gaat over verzoeken tot regularisatie, dat zijn dus de verzoeken voor een machtiging voor een

8


Precieze cijfers zijn er daarover niet te vinden, maar wellicht hangt dit gegeven samen met de asielinstroom. Die piekte in de periode 1999-2001. De oorzaak daarvan lag op haar beurt dan weer bij de toenmalige regularisatiecampagne (Wet Duquesne). De mogelijkheid bestond toen om een regularisatie aan te vragen bij de Regularisatiecommissie. Daarop kwamen een aantal ingrepen waarvan de belangrijkste de hervorming van het opvangsysteem was. Men kreeg geen geldelijke OCMW-steun meer, maar wel opvang en materiële steun. Hierdoor werd een belangrijk incentive om naar hier te komen weggenomen. Maar de instroom van zoveel mensen rond het jaar 2000 (waarvan de meeste uiteraard geen asiel kregen) leidde dan weer tot een golf van regularisatieaanvragen nadien.

Vindt u de huidige asielwetgeving ‘humaan’?

Wat gebeurt er als iemand niet in aanmerking komt om legaal in België te verblijven?

Het politiek asiel is grondig hervormd naar aanleiding de laatste wetswijzigingen. Sedert oktober 2006 is er het subsidiair beschermingsstatuut, dat enigszins gekoppeld is aan het politiek asiel. Onder druk van Europa was België verplicht dit in te voeren. De criteria van dit statuut zijn ruimer dan deze van de Conventie van Genève. Het is nog afwachten op welke manier daar in de praktijk invulling aan zal worden gegeven. Vanuit humaan oogpunt is het alleszins een goede zaak dat dit statuut eindelijk in het leven werd geroepen. De asielprocedure wordt ook met meer spoed afgewerkt. Een behandelingsduur van drie of vier jaar, of meer, zal tot het verleden behoren. Daar kan men op zich niet tegen zijn. De vraag rijst wel of de kwaliteit gewaarborgd blijft. Sneller is niet altijd beter… Voor het overige moet ik toch wel vaststellen dat de procedures die er nu zijn minder humaan geworden zijn, vooral dan de procedure voor de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (die de procedure voor de Vaste Beroepscommissie vervangen heeft). Deze is nu vooral een strikt juridischtechnische aangelegenheid. De Vaste Beroepscommissie bekeek het dossier door een andere bril vermits zij nog een volle onderzoeksopdracht had, zoals het Commissariaat-Generaal. De Raad voor Vreemdelingenbetwistingen heeft deze niet meer en heeft grosso modo de manier van werken van de Raad van State overgenomen. Er moeten nu dus middelen tot nietigverklaring worden ingeroepen, wat een tamelijk abstracte en kille aangelegenheid is. Het gevolg hiervan is dat de kandidaat-vluchteling er eigenlijk een beetje verloren bijstaat en niet echt kan volgen waarover het gaat. Er wordt hem nog nauwelijks een vraag gesteld. En als je weet dat men op 1 uur tijd al gauw 10 dossiers behandelt, dan hoef ik er geen tekeningetje bij te maken. Als advocaat konden we bij de Vaste Beroepscommissie nog echt ten gronde pleiten, maar dat is er niet meer bij.

Er zijn heel wat hypotheses denkbaar waarin iemand een procedure lopende had, maar uiteindelijk geweigerd wordt. Klassiek geval is natuurlijk de uitgeprocedeerde kandidaat-vluchteling. Maar het kan ook gaan om iemand die getrouwd is met een Belg(ische), maar uiteindelijk de vestiging niet krijgt omdat bijvoorbeeld de samenwoonst werd verbroken. Of nog: een student die zijn studies niet meer regelmatig verderzet… In al deze gevallen krijgen de betrokkenen een bevel om het grondgebied te verlaten. Hiervan bestaan allerhande modaliteiten, maar het resultaat is telkens hetzelfde: er wordt een bepaalde termijn gegeven binnen dewelke de persoon in kwestie het grondgebied (lees: de Schengenunie) dient te verlaten. Wordt een dergelijk bevel steeds daadwerkelijk uitgevoerd? Door te zeggen dat een bepaalde persoon moet vertrekken, via de betekening van een bevel, heeft de Belgische Staat eigenlijk zijn plicht gedaan. Soms vragen mensen me wat er gaat gebeuren nadat ze dit bevel gekregen hebben. Ze zijn bang dat de politie aan hun deur zal staan. In het overgrote deel van de gevallen zal dit echter niet zo zijn. DVZ zal ervan uitgaan dat de betrokkene het land ook echt vrijwillig zal verlaten. Dit is natuurlijk wishful thinking. Feit is dat de overheid doodeenvoudig de tijd en de middelen niet heeft om ieder persoon in onregelmatig verblijf te gaan repatriëren. Er moeten prioriteiten worden gesteld. In de praktijk blijkt de meeste energie te gaan naar diegenen die tijdens hun illegaliteit of zelfs nog ervoor misdrijven pleegden en daardoor in de gevangenis belandden. Mijn ervaring met dergelijke cliënten in de Leuvense Centrale of Hulpgevangenis is dat zij na het uitzitten van hun veroordeling vastgehouden blijven en ter beschikking worden gesteld van de Dienst Vreemdelingenzaken, met de bedoeling hen meteen van het territorium te verwijderen. De procedure tot

identificatie en repatriëring wordt dan in gang gezet. Vaak strandt deze wegens onmogelijkheid tot identificatie van de vreemdeling of soms ook wegens een gebrek aan medewerking van de ambassade van het (vermoedelijke) thuisland. Deze personen worden dan uiteindelijk in vrijheid gesteld, met een bevel om het grondgebied te verlaten in hun handen. Tegen de andere personen in illegaal verblijf, dus zij die nooit het rechte pad hebben verlaten, zal de overheid echter weinig ondernemen. Zoals gezegd: het bevel is gegeven en men kan er dan vanuit gaan dat deze mensen dan ook effectief het land verlaten. Hoewel heel wat mensen in de realiteit nog steeds in België vertoeven, bestaan ze officieel niet meer. Men kan zich de vraag stellen of dit geen geïnstitutionaliseerde vorm van hypocrisie is. Is er dan een gedoogbeleid? Het is maar wat je verstaat onder een gedoogbeleid. Ik denk dat het een zaak is van wel willen, maar niet kunnen. Enerzijds omwille van de middelen, anderzijds misschien ook omwille van het imago. Het kost nu eenmaal handen vol geld om iedereen die hier illegaal verblijft, gedwongen te gaan repatriëren en indien dit toch gedaan zou worden dan zou België binnen de kortste keren bekend staan als politiestaat. Een land waar een soort van Gestapo om 6 uur ’s ochtends op de deur komt bonken, zo’n imago wil men niet. Maar dit wil dus wel zeggen dat die mensen de facto ongemoeid worden gelaten. Op die manier creëert men wel situaties waarbij gezinnen na jaren van feitelijk -illegaal- verblijf er stilaan vanuit beginnen te gaan dat hun verblijf een ‘verworven recht’ is geworden. Ze waren immers ook nooit écht gedwongen geweest om te vertrekken. Na het bevel hebben ze nooit meer iets gehoord. Dat creëert dan een verwachtingspatroon, wat ook te begrijpen is. Alles draait dan ook rond de vraag hoe krachtdadig een regering moet optreden tegen mensen die hier niet behoren te zijn.


9

Dossier

Waarom starten sommige mensen die hier illegaal zijn nooit een procedure tot regularisatie? Het is belangrijk om eerst te kijken naar de reden waarom iemand naar België is gekomen. Soms is dat om hier asiel aan te vragen. Sommigen van hen komen echter uit landen waarvoor geen plausibele asielaanvraag mogelijk is, bijvoorbeeld Marokko of India. Zij weten dan wel dat asiel vragen zinloos is en opteren ervoor om clandestien in België te verblijven. Hun doel kan zijn om gedurende een bepaalde periode (via zwartwerk) geld op te sturen naar het thuisland. Uiteraard gaat dit soort verblijf in België ook nooit tot regularisatie om humanitaire redenen kunnen leiden, tenzij in zeer specifieke omstandigheden. Wanneer zo iemand toch een aanvraag tot regularisatie wil doen, dan moet hij of zij beseffen dat ie ook boven water komt en voortaan gekend is door de Belgische overheid. Gedwongen verwijderingsmaatregelen loeren steeds om de hoek, vermits een regularisatieaanvraag ook geen enkele bescherming biedt tijdens de procedure. Natuurlijk loopt iemand die louter illegaal rondloopt ook het risico om bij een lukrake controle tegen de lamp te lopen. Het is dus een afweging die de persoon in kwestie moet maken. We stellen niettemin vast dat de meesten effectief een ‘gokje willen wagen’ en blijkbaar vinden dat ze weinig te verliezen hebben. Hebben illegalen die uitgeprocedeerd zijn en in België verblijven nog rechten?

Is hulpverlenen aan illegalen strafbaar? Een tiental jaar geleden veroordeelde een Brugse correctionele rechtbank een vrouw, omdat ze een illegale vriend in huis had genomen. Dat haalde toen de krantenkoppen. Er werd veel schande over gesproken en als ik me niet vergis is die uitspraak hervormd door het

“Steeds moet je samen met die mensen ten strijde trekken tegen de machine. Altijd weer is het een opboksen en optornen tegen dat apparaat.” hof van beroep te Gent. Die uitspraak van die Brugse correctionele rechtbank betrof een verregaande interpretatie van de strafbepalingen in de Vreemdelingenwet, die eigenlijk slaan op mensenhandel en de exploitatie van vreemdelingen, zoals huisjesmelkerij, seksuele uitbuiting… Dat is iets totaal anders dan bijvoorbeeld onderdak verlenen vanuit filantropische overwegingen. Gesteld mag worden dat het in de praktijk geen probleem is om een persoon in onregelmatig verblijf te helpen. Maar de hulp in kwestie mag natuurlijk op zich geen misdrijf zijn (bijvoorbeeld de persoon over de grens helpen). Ikzelf heb in ieder geval nooit enig probleem daaromtrent meegemaakt. Wat denkt u over het kerkasiel?

Zij hebben quasi geen of toch zeer weinig rechten. Wanneer iemand illegaal is en er ook geen Raad van State meer hangende is, dan is er ook geen OCMWsteun meer en is hij of zij financieel volledig op zichzelf aangewezen. Kinderen van illegalen kunnen zich vaak nog wel inschrijven op een school, dat blijkt toch uit de praktijk. Ook hebben personen in onregelmatig verblijf nog steeds het recht op dringende medische zorgen. Het OCMW van de feitelijke verblijfplaats zal dan de facturen van de dokter of het ziekenhuis voor zijn rekening nemen.

10


Er is al veel te doen geweest rond het kerkasiel. Er zijn veel pro’s en contra’s geopperd. Kerkasiel is eigenlijk een manier om de problematiek met betrekking tot bepaalde groepen van personen in onregelmatig verblijf, meestal uitgeprocedeerde asielzoekers, onder de aandacht te brengen. Het is een appel voor menselijkheid en begrip. Door deze mensen in het kerkgebouw onderdak te verlenen betuigt de Kerk haar morele steun. Het zijn opvallende acties die vaak breed in de media worden uitgesmeerd en pre-

cies daarom zijn ze soms zeer doelmatig. De Dienst Vreemdelingenzaken komt immers onder druk van de publieke opinie te staan om een oplossing uit te werken. Het kerkasiel van de Iraniërs in Brussel, enkele jaren geleden, was daar een goed voorbeeld van. Op welke manier komen vreemdelingen (al dan niet in legaal verblijf) bij u terecht? Voornamelijk via mond-tot-mondreclame binnen hun eigen gemeenschap komen mensen bij mij terecht. En anders komen zij via via wel te weten welke advocaten zich met vreemdelingenrecht bezig houden. Het gaat trouwens om een zeer specifieke materie en de specialisten zijn niet dik gezaaid. Vaak sturen confraters een cliënt naar mij door, omdat zij zich zelf onvoldoende beslagen voelen in deze materie. Een andere manier waarop mensen de weg naar mijn kantoor vinden is via de pro-Deowerking. Het Bureau voor Juridische Bijstand hier te Leuven stelt mij regelmatig aan. Iemand komt naar u met de vraag om een verblijfsprocedure te starten, wat gebeurt er dan? Uiteraard moet ik eest polsen naar de redenen waarom en hoelang deze persoon in België is. Welke procedure beoogt hij? Is hij een vluchteling of wil hij familie hier in België vervoegen? Wil hij hier studeren of wil hij werken? Dit is cruciaal. Ik tast in eer en geweten de situatie af en zal zeker nog niets suggereren. Indien hij of zij bijvoorbeeld niet spontaan begint over problemen van vervolging in eigen land, dan zal ik hem ook geen asielprocedure aanbevelen. Eens ik de reden van zijn aanwezigheid ken, pols ik naar eventuele procedurele voorgaanden: loopt er reeds een bepaalde procedure en zo ja hoelang is deze dan al bezig? Mensen consulteren me in de meest uiteenlopende stadia van hun aanwezigheid in België. Soms is alles al uitgeprobeerd en kan ik nauwelijks nog iets doen. Anderen consulteren me dan weer voor ze beginnen aan een procedure, wat nuttiger is.

Aanvaardt u iedere zaak? Iedere advocaat vaart zijn eigen koers binnen de mogelijkheden van het systeem en binnen de grenzen van de deontologie. Zelf ben ik op bepaalde vlakken zeer terughoudend. Ik zal niet zomaar voor iedereen gelijk welke procedure opstarten. Ik ben geen jukebox waarin je een halve euro smijt om eender welk plaatje te horen. Wanneer ik vind dat er niets kan gedaan worden, dan zeg ik dat ook. Dikwijls wordt me dat niet in dank afgenomen en weet ik dat de persoon in kwestie wellicht wel bij een andere advocaat zal aankloppen. Het zij dan maar zo. Ik vind het belangrijk dat de geraadpleegde advocaat een correct en eerlijk advies geeft, ook al gaat dat in tegen de belangen van zijn ‘eigen winkel’. Wanneer alles in de mate van het mogelijke uitgeprobeerd is, dan moet dat ook gezegd worden en moeten er zeker geen bijkomende zinloze procedures opgestart worden. Ik merk dat in die 11 jaar dat ik dit werk doe, mensen deze houding al bij al wel waarderen. Is er een zaak uit uw tot nu toe 11 jaar durende carrière die u bijgebleven is? Verschillende eigenlijk. Een mooie ervaring die me bij gebleven is, heb ik opgedaan ten tijde van de Regularisatiecommissie in de jaren 2000-2001. Een Kosovaars gezin wiens aanvraag voor politiek asiel nog bezig was, wilde absoluut een regularisatieaanvraag bij de toenmalige Commissie opstarten. Hoewel ze juridisch-technisch niet aan alle criteria voldeden stuurden ze hun aanvraag toch in. De interpretatie van de Regularisatiewet was per slot van rekening nog niet echt duidelijk en liet misschien enige spelingsruimte. Maar ik was toch niet al te optimistisch. Zij waren immers nog maar twee jaar in België. Maar hun integratie was opmerkelijk goed. Door het spreidingsplan, waardoor de opvang van asielzoekers over het Belgische territorium werd verspreid, was het gezin (moeder, vader en 3 kinderen tussen 5 en 12 jaar) aan het OCMW van Tremelo-Baal toegewezen. Anders dan vele andere

asielzoekers besloten zij ook effectief in Tremelo-Baal te gaan wonen en niet ergens in een grootstad. Ze kregen een opvangpand van het lokale OCMW. Toen er bij hen uiteindelijk een oproepingsbrief om voor de Regularisatiecommissie te verschijnen in de bus viel, kregen ze onmiddellijk pakken steun van de ‘inboorlingen’ van Baal. Vader was ondertussen immers voetbaltrainer in de plaatselijke club, moeder werkte in de wasserij en de kinderen zaten bij de scouts. De sympathie vanuit die kleine gemeenschap was zo groot dat er een heus steuncomité werd opgericht! Ze vroegen mij of ze met een bus mee naar de Commissie mochten komen om te ‘supporteren’. Er kon echter maar één persoon als vertrouwenspersoon mee, maar die had een dikke petitie bij zich. Het gezin was trouwens ook aanwezig op de zitting, zodat de Commissie kon vaststellen dat dit eigenlijk al halve Belgen waren. Er werd een indrukwekkende stukkenbundel neergelegd. Bij momenten werd het ook echt een ontroerende bedoening, bijvoorbeeld op het moment dat de Commissie duidelijk stelde dat dit gezin bewees dat integratie wel degelijk mogelijk is door zich volledig in te werken in de plaatselijke gemeenschap. De sympathie van de locals bewees dit op overtuigende wijze. Je zag de Commissieleden tijdens die zitting stralen. Ik ben er vrij zeker van dat de zaak juridisch niet helemaal sluitend was (en geweigerd had kunnen worden), maar die mensen zijn er met glans doorgekomen via een motivering die aan duidelijkheid niets te wensen overliet. Zij hadden dat ook volledig aan zichzelf te danken. Deze ervaring was een fikse opsteker die me tot op heden is bijgebleven. Het bewijst dat succesverhalen mogelijk zijn. Inmiddels zijn ze trouwens Belg geworden en wonen ze nog altijd in Tremelo-Baal. Er zijn natuurlijk ook minder prettige ervaringen in deze branche. Ik was bijvoorbeeld betrokken in de zaak Semira Adamu (zij het langs de kant van de verdediging), voor de correctionele rechtbank te Brussel. Dan zie je ook dat er zeer donkere kanten zitten aan heel

het immigratiegebeuren. Dat geldt trouwens ook bij lezing van strafdossiers inzake mensenhandel en mensensmokkel. Je krijgt dan een kijk binnen in de achterkeuken van de wereldmigratie. Wat mensen allemaal moeten doorstaan nog voor ze hier ook maar één poot aan de grond hebben gezet, tart soms alle verbeelding. Maar je krijgt op die wijze ook een mature en volwassen kijk op het gebeuren. Je wordt er genuanceerder in. Wat zijn uw beweegredenen om u te specialiseren in onder andere vreemdelingenrecht? Wat me enorm interesseert in het vreemdelingenrecht is de menselijke verrijking. Je krijgt mensen over de vloer die uit de meest verscheiden culturen en uit alle uithoeken van de wereld komen. Je steekt niet alleen veel op over hun cultuur, taal, politieke situaties…, maar je leert ook persoonlijke verhalen kennen. Het is ook een uitdaging om te trachten met hen op een vlotte en efficiënte manier te communiceren. Steeds moet je samen met die mensen ten strijde trekken tegen de machine. Altijd weer is het een opboksen en optornen tegen dat apparaat. Dat is soms een geestelijke uitputtingsslag, waarin je vaak het onderspit delft. Hoewel het niet makkelijk werken is, geeft het wel ongelofelijk veel voldoening wanneer je toch eens een positief resultaat bereikt. De impact die een dergelijke uitspraak dan heeft op een mensenleven is enorm. Dat weegt voor mij niet op tegen het winnen van een huurzaak of een burenruzie, zonder te willen zeggen dat er daarvoor geen advocaten nodig zijn. Maar het is mijn ding niet. Net zoals in het strafrecht zie ik mijn werk met betrekking tot het vreemdelingenrecht als een soort roeping. De respons en dankbaarheid van de mensen is dikwijls zeer groot. Maar je hebt dan ook dikwijls hun léven zelf in handen. In essentie is ieder asiel- of regularisatiedossier een kleine assisenzaak: het resultaat ervan kan immers de komende tien of twintig levensjaren van de rechtzoekende drastisch beïnvloeden. Dat maakt het dag na dag weer de moeite waard!


11

Dossier

Tewerkstelling en illegalen INTERVIEW MET ADVOCAAT EN ONDERZOEKER JAN BUELENS Franky Bussche hoofd van dienst Studie en Onderzoek

E EN

GESPREK MET J AN

B UELENS ,

ADVOCAAT AAN DE BALIE VAN

ONDERZOEKER VERBONDEN AAN DE

U NIVERSITEIT A NTWERPEN , VOORBEREIDT.

A NTWERPEN

O NDERZOEKSGROEP S OCIAAL R ECHT

EN ALS VAN DE

WAAR HIJ EEN DOCTORAAT OVER ONDERAANNEMING

Via de media vernemen we soms schrijnende verhalen van uitbuiting van illegale mensen die tewerkgesteld worden tegen een hongerloon, in de tuinbouw, in restaurants, met huisvesting in loodsen… Wat wordt eigenlijk bedoeld met illegale tewerkstelling? Het begrip illegale tewerkstelling is misschien enigszins verwarrend. Enerzijds heb je zwartwerk, namelijk werk waarop geen sociale zekerheidsbijdragen betaald worden. Zowel Belgen, legaal verblijvende vreemdelingen, als illegaal verblijvende vreemdelingen kunnen ‘in het zwart’ werken. Het accent ligt hier op het overtreden van de sociale wetgeving. Anderzijds heb je tewerkstelling van mensen zonder legaal (wettig) verblijf. Tewerkstelling van mensen zonder wettig verblijf vormt een inbreuk op de vreemdelingen- en strafwetgeving. Wie controleert ‘illegale tewerkstelling’ en hoe gebeurt dat?

JAN BUELENS

12


Als de nadruk ligt op de sociale wetgeving, gebeurt de controle door de sociale inspectiediensten. Controles kunnen spontaan gebeuren, of gericht naar een sector, of na een klacht. Gaat men specifiek op zoek naar inbreuken op de vreemdelingenwetgeving, dan gebeurt de controle door de Dienst Vreemdelingenzaken. Soms worden de controles gezamenlijk georganiseerd. Wat ik wel problematisch vind, is dat vaak de nadruk gelegd wordt op het illegaal verblijf, terwijl de inbreuken op de arbeidsreglementering genegeerd worden. Zo hebben slachtoffers van mensenhandel, waaronder economische uitbuiting, recht op (tijdelijk) verblijf. Als het parket echter besluit dat het niet om mensenhandel, maar om mensensmokkel gaat, is er geen

bescherming voor het slachtoffer. Het risico om het land uitgezet te worden, is dus groot voor het slachtoffer dat zijn verhaal doet. De bescherming van slachtoffers moet uitgebreid worden en efficiënter worden, wil men dat wantoestanden naar boven kunnen komen. Zijn er voldoende middelen om efficiënt te controleren?

Europese werknemers via ingewikkelde constructies van detachering en onderaannemingen. EU-onderdanen uit de nieuwe lidstaten mogen hier werken. Bij detachering worden de sociale bijdragen betaald in het land van herkomst, bijvoorbeeld Polen. Maar vaak moeten we vaststellen dat er daar geen sociale bijdragen betaald worden.

gebeurt een deel van de betaling in natura of cash en worden bedragen afgehouden om de onkosten van het verblijf van de werknemer te dekken. Werkgevers werken niet graag mee aan het onderzoek van de sociale inspectiediensten en proberen vaak verwarring te scheppen met buitenlandse loonfiches.

Soms worden er maar bijdragen betaald voor deeltijdse tewerkstelling, terwijl er voltijds gewerkt wordt. Belangrijk is ook dat de Oost-Europese werknemer die hier legaal werkt dezelfde loon- en arbeidsvoorwaarden moet krijgen als elke andere werknemer hier in België. Vaak zijn er nochtans inbreuken op het respecteren van deze voorwaarden. Op dat vlak zijn er heel wat constructies en onderaannemingen mogelijk om de regels te omzeilen.

Tevens is het geen sinecure om lonen en achterstallige vergoedingen te recupereren bij deze werkgevers. Vaak gaat het immers om kleine firma’s, die men moeilijk kan identificeren en makkelijk failliet kunnen gaan. Bij deze constructies gaat het hier zeker niet alleen om buitenlandse werkgevers. Deze werkgevers werken vaak in ketens van onderaanneming waar grote firma’s aan de top van de piramide staan en de lakens uitdelen. Door echter zelf niet rechtstreeks OostEuropese mensen of mensen zonder wettig verblijf tewerk te stellen, blijven deze firma’s buiten schot. Daarom dat het belangrijk zou zijn dat de opdrachtgevers ook verantwoordelijk kunnen gesteld worden indien de onderaannemers de loon- en arbeidsvoorwaarden niet respecteren. De vorige regering had beloofd zo’n regeling uit te werken, maar is gezwicht onder druk van de werkgevers.

Ik denk het niet. De sociale inspectiediensten zijn onderbemand en hebben te weinig middelen. De sociale inspectiediensten houden zich bovendien niet alleen bezig met controle op ‘illegale tewerkstelling’, maar ook met alle andere problemen van de tewerkstelling van alle werknemers (zoals het respecteren van loon- en arbeidsvoorwaarden, arbeidsduur…). Wat gebeurt er nadat illegale tewerkstelling is vastgesteld? De sociale inspectiediensten beschikken over verschillende mogelijkheden. Zij kunnen ofwel gewoon een waarschuwing geven ofwel de werkgever opleggen de zaak te regulariseren door betaling van de achterstallige bijdragen. Maar zij kunnen ook een pv opstellen dat naar de arbeidsauditeur (parket bij sociale zaken) gestuurd wordt. De arbeidsauditeur kan kiezen om strafrechtelijk te vervolgen of om niet op te treden, waarna er meestal een administratieve geldboete volgt waartegen de werkgever eventueel beroep kan aantekenen. Zwartwerk van mensen zonder wettig verblijf wordt sneller vervolgd dan allerlei andere inbreuken op de sociale wetgeving. Het is meestal duidelijker dat er een inbreuk is op de wetgeving.

En daar loopt het wel mis met de controle? Uw onderzoek dat in de pers kwam, had met de bouwsector te maken. Betrof het ook ‘illegale tewerkstelling’? In mijn onderzoek gaat het eerder over semilegale tewerkstelling, constructies waarbij men niet goed weet of de tewerkstelling nu legaal of illegaal is. Het betreft de problematiek van de tewerkstelling van voornamelijk Oost-

Deze praktijken vallen inderdaad moeilijk te controleren of te sanctioneren. Vanaf het moment dat iemand naar België gezonden wordt en beschikt over een detacheringsfomulier, moet ons land ervan uitgaan dat er in principe sociale bijdragen betaald zijn. Ook is het zeer moeilijk om na te gaan wat er werkelijk aan loon uitbetaald is. Vaak


13

Dossier

Voor de mensen zonder wettig verblijf is de toestand dus nog slechter? In de meeste gevallen zal aan mensen zonder wettig verblijf nog een lager loon betaald worden. Hun werkgever heeft in feite een dubbele machtspositie: ten eerste oefent hij het gezag uit als werkgever, ten tweede kan hij druk uitoefenen op de mensen zonder wettig verblijf omdat ze geen verblijfsdocumenten hebben. Nu al dreigen werkgevers soms om deze mensen ‘aan te geven’ bij de politie, al riskeren de werkgevers in dat geval zelf ook sancties. Alleszins hanteren werkgevers meer dan eens het onwettige verblijf als een drukkingsmiddel om de mensen het werk sneller, langer en onderbetaald te laten uitvoeren. Kunnen mensen zonder wettig verblijf nooit legaal werken? In principe niet, met de nuance dat dit niet betekent dat men geen arbeidsovereenkomst kan hebben. Volgens de wet is er immers een arbeidsovereenkomst zodra iemand effectief onder het gezag van iemand werkt en daar een -zij het laag- loon voor werd afgesproken. Deze werknemer, ook al heeft hij dus geen wettig verblijf, kan de rechten verbonden aan zijn arbeidsovereenkomst opeisen, zoals loon en veilige werkomstandigheden. In principe kunnen deze werknemers procederen tegen hun werkgever. In de praktijk ligt dat natuurlijk wat moeilijker. Geniet hij dan dezelfde sociale zekerheidsrechten als andere werknemers? Niet echt. Bepaalde sociale uitkeringen, bijvoorbeeld in geval van ziekte en pensioen, geniet hij enkel maar als de werkgever sociale bijdragen heeft betaald, wat zeer uitzonderlijk is. Wat arbeidsongevallen betreft zijn de werknemers zonder wettig verblijf wel verzekerd, onafhankelijk van het feit of er al dan niet sociale bijdragen betaald werden. Het Fonds voor Arbeidsongevallen kan dan tussenko-

14


men. Denk bijvoorbeeld aan de Moldavische man die gekwetst werd bij een arbeidsongeval en door zijn werkgever gedumpt werd aan de rand van de weg of aan de Poolse man die zijn vingers verloren had bij zijn werk als schrijnwerker in Antwerpen.

“Wat ik wel problematisch vind, is dat vaak de nadruk gelegd wordt op het illegaal verblijf, terwijl de inbreuken op de arbeidsreglementering genegeerd worden.”

Wat denkt u van het voorstel van UNIZO Antwerpen-Stad om een pool op te zetten van mensen zonder wettig verblijf om het tekort aan arbeidskrachten op te lossen? Ik ken het concrete voorstel niet. Dergelijke ideeën worden soms gelanceerd in de media, maar worden niet concreet ingevuld. Ik kan me echter niet vinden in het voorstel dat enkel mensen geregulariseerd kunnen worden waar er een tekort is aan arbeidskrachten. Recht op verblijf afhankelijk stellen van een onvoorspelbaar gegeven als de arbeidsmarkt gaat in tegen de rechtszekerheid. De ene dag zijn er veel arbeidskrachten nodig, de volgende niet meer. Bovendien mag men het humanitaire aspect niet vergeten. Men kan niet verwachten dat iedereen werkt. Er moet rekening gehouden worden met de gezinssituatie, leeftijd… Sociale bescherming is er niet alleen voor de werknemers. Wanneer je recht op verblijf uitsluitend linkt aan arbeid, dreigen veel mensen uit de boot te vallen. Het stoort me aan het discours dat gevoerd wordt, dat men het puur bekijkt vanuit wat nodig is voor ‘onze’ arbeidsmarkt. De realiteit is complexer en men kan het niet daartoe herleiden.

Zijn er andere oplossingen? Om de problematiek van de illegale tewerkstelling op te lossen zou men in eerste instantie moeten werken aan een coherent wettelijk kader. Nu zijn er zeer veel dubbelzinnigheden in de regelgeving. Ik denk dat men moet proberen te zorgen dat er een betere bescherming is, meer rechtszekerheid en dat er meer mensen legaal kunnen worden tewerkgesteld. Oranje-Blauw heeft een -tot nu toevaag regeerakkoord, waarbij verblijf zou toegekend worden aan mensen zonder wettig verblijf die een ernstig werkaanbod kunnen voorleggen. Uiteraard zou het goed zijn dat op die manier een groot gedeelte van de mensen zijn onwettig verblijf kan laten regulariseren en kan werken. Dit komt ten goede aan de ganse maatschappij en is positief voor de economie. Geregulariseerd zitten zij in het legaal verblijfs- en arbeidscircuit en zijn hun rechten beter gegarandeerd. Een slotwoord? Illegale tewerkstelling heeft gevolgen voor alle werknemers. Het zorgt voor sociale concurrentie. Om dit tegen te gaan is regelgeving noodzakelijk, die gelijke loon- en arbeidsvoorwaarden voor iedereen verplicht maakt. In werkgeverskringen gaan soms stemmen op voor een getrapt systeem, waarbij werknemers wel gelegaliseerd worden, maar niet dezelfde arbeidsvoorwaarden krijgen. Dat is strijdig met de humanitaire gedachte en regelgeving. De vakbonden zouden hierbij nog meer op de voorgrond moeten treden. Er zijn voorzichtige aanzetten om de problematiek aan te pakken door bijvoorbeeld de mogelijkheid te creëren om lid te worden van de vakbond als illegale of semilegale werknemer. Dit vormt een niet te onderschatten signaal dat men het ook opneemt voor die groep werknemers. Dit is in het belang van alle werknemers.

Dossier

Ze zijn nog altijd

zo lief meneer Sofie Sfingopoulos consulent-stafmedewerker

RODE

LICHTJES, ROOD VELOURS, PROPERE STRATEN .

IN

HET

ANTWERPSE SCHIPPERS-

KWARTIER IS ER NIETS MEER TE MERKEN VAN DE GROEZELIGE SFEER DIE ER ENKELE JAREN GELEDEN NOG HING.

HET

STADSBESTUUR HEEFT DE BUURT ‘OPGEKUIST’.

MOOI

AANGELEGDE

PLEINEN EN STRATEN , MET VITRINES WAAR SCHAARS GEKLEDE DAMES HUN DIENSTEN AANBIEDEN .

DAT

IS DE PROSTITUTIE DIE WE ALLEMAAL KENNEN .

ER

OOK DAMES DIE ONDER ANDERE OMSTANDIGHEDEN MOETEN WERKEN . VALSE VOORWENDSELEN NAAR

B ELGIË

HET TOCH EEN ANDER PAAR MOUWEN TE ZIJN .

H IER

SOLANGE CLUYDTS

ZIJN DAARENTEGEN

DAMES

DIE ONDER

ZIJN GEHAALD OF NAAR HIER ZIJN GEKOMEN IN DE

VERONDERSTELLING DAT ZE SLOTEN GELD ZOUDEN VERDIENEN .

“Steeds meer meisjes prostitueren zich thuis en zitten voor de webcam.”

AANGEKOMEN BLIJKT

Illegaliteit… mensenhandel… prostitutie: begrippen die dikwijls met elkaar geassocieerd worden. Het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding omschrijft ‘mensenhandel’ als een moderne vorm van slavernij die voornamelijk bestaat in de uitbuiting van mensen in diverse sectoren. Onder de slachtoffers van mensenhandel komt seksuele uitbuiting het meest voor (39,6%) volgens een studie van professor Gert Vermeulen van de Universiteit Gent. Het gaat grotendeels om vrouwen. Deze bevindingen worden bevestigd door het jaarverslag van Payoke, een vzw die hulp biedt aan de slachtoffers van mensenhandel. In 2006 telde Payoke overwegend vrouwelijke slachtoffers (118 van 143) onder haar cliënteel. Ook in 2006 bleef het grootste aantal van de cliënten van de vzw het slachtoffer van seksuele exploitatie. Opmerkelijk is dat prof. Vermeulen de professionalisering van deze criminele sector aanhaalt. De vrouwenhandel organiseert zich als een bedrijf. In die mate zelfs dat het beeld dat de modale Belg van illegale prostitutie heeft, achterhaald is. Het gaat hier om het beeld zoals voorgesteld in de populaire televisieserie Matroesjka’s: weerloze meisjes die met veel belovende praatjes naar Vlaanderen gelokt worden en hier tegen hun wil in de prostitutie belanden. 15% van de seksuele slachtoffers werd nog verkocht. Een kwart van de seksuele


15

Dossier

slachtoffers van mensenhandel daarentegen zou op voorhand geweten hebben dat ze in de prostitutie zouden belanden. Solange Cluydts (coördinatrice vzw Payoke): “Aan de ene kant heb je de vrouwen die met de welbekende smoes ‘kom naar België en je zal kunnen studeren of een goede job kunnen krijgen’ naar hier zijn gehaald. Hier aangekomen worden zij gedwongen tewerkgesteld in de prostitutie. Aan de andere kant heb je de vrouwen die in het thuisland reeds actief waren in de prostitutiewereld. Zij worden aangespoord om naar België te gaan, omdat ze hier meer geld zouden verdienen. Ze vergeten er wel bij te zeggen dat de werkwijze helemaal anders is. In het thuisland krijgen de vrouwen het geld ‘handje contantje’, terwijl ze hier afhankelijk zijn van een mensenhandelaar.” Iwan Simons (hoofdinspecteur lokale cel prostitutie van de Antwerpse politie): “Naast deze twee mogelijkheden, is er ook de ‘loverboy-techniek’. Het meisje wordt op een liefdevolle manier benaderd en wordt uiteindelijk verliefd. Ze krijgt allerlei cadeautjes, mooie beloftes, liefdesverklaringen… tot het geld van de jongeman in kwestie zogezegd op is. Hij vraagt haar of ze geld wil gaan verdienen in de prostitutie. Vaak is dat zo subtiel aangepakt dat die meisjes er vanzelf in tuimelen.”

Verborgen koopwaar De vrouwen die het slachtoffer zijn van mensenhandel komen uiteraard niet terecht in de vitrines van de prostitutiebuurten. Uit de studie van prof. Vermeulen blijkt dat de sector verschuift naar onzichtbare oorden (bars, privé, het internet), omdat het lokale beleid steeds repressiever wordt. Het resultaat is dat de politie de slachtoffers van mensenhandel steeds moeilijker vindt. Solange Cluydts: “Dat merken wij inderdaad. De vrouwen die hier in het Antwerpse Schipperskwartier in de vitrines zitten, zijn geregistreerd. Zij hebben verblijfsdocumenten. Wat niet

16


wil zeggen dat er geen slachtoffers van mensenhandel zijn. We zien een opmerkelijke verschuiving door de controles van de politie. Steeds meer meisjes prostitueren zich thuis en zitten voor de webcam. Ze kunnen niet weg, hun paspoort wordt afgenomen. Men heeft geen idee hoeveel vrouwen illegaal in de prostitutie werkzaam zijn.

“Binnen het pakket van maatregelen die de Belgische staat genomen heeft, bestaat er een specifiek statuut voor mensen die het slachtoffer zijn van mensenhandel.” SOLANGE CLUYDTS

Het is een verdoken wereld. Hoe meer controles er uitgevoerd worden, hoe meer het verhuld wordt.” Waar komen deze dames vandaan? Volgens het onderzoek van prof. Vermeulen zijn de vrouwen vooral afkomstig uit Oost-Europa. Bulgarije, Roemenië en Rusland spannen de kroon. Deze drie landen samen zijn goed voor een aandeel van 38,3% van het totaal. Helemaal bovenaan de top 10 van de herkomstlanden staat Nigeria (17,8%), één van de armste landen ter wereld, ondanks haar natuurlijke rijkdommen. Deze trend wordt bevestigd in het jaarrapport 2006 van Payoke en door de politiestatistieken. Iwan Simons: “Die meisjes komen vaak uit een armoedige situatie. De economie van hun thuisland is allesbehalve. Als men dan ziet dat de deur op een kier staat, ja… De laatste tijd zien we dat de meisjes vooral uit Roemenië en Bulgarije komen. De levensstandaard in België is natuurlijk geheel anders. Meestal worden zij met de auto of de bus naar hier gebracht, omdat ze de controle zo het best kunnen ontwijken.”

België, het land van melk en honing Eenmaal aangekomen in het land van melk en honing, blijken de gigantische hoeveelheden geld die hen beloofd werden wel ‘mee te vallen’. Vaak komen deze meisjes met officiële documenten naar hier, maar wordt het paspoort in beslag genomen door de mensenhandelaars, zodat ze nergens heen kunnen. Wanneer deze meisjes beslissen om uit de prostitutie te stappen, kunnen zij terecht bij de Antwerpse vzw Payoke, die de slachtoffers van mensenhandel tracht te begeleiden om voor hen de mogelijkheid te scheppen zich opnieuw volwaardig in de samenleving te integreren en er zich goed te voelen. Payoke is een hulporganisatie die zich richt tot alle soorten slachtoffers van mensenhandel, maar in 2006 was 62% van hun cliënteel het slachtoffer van seksuele exploitatie. Solange Cluydts: “Wij richten ons tot álle slachtoffers van mensenhandel: mannen, vrouwen en kinderen. Het is inderdaad zo dat de meeste van onze cliënten vrouwen zijn. Het merendeel van deze vrouwelijke populatie komt inderdaad ook uit de prostitutie. Wij bieden juridische, administratieve, medische en psychosociale ondersteuning aan deze vrouwen. Het merendeel is van vreemde origine, is geen EU-onderdaan. Binnen het pakket van maatregelen die de Belgische staat genomen heeft, bestaat er een specifiek statuut voor mensen die het slachtoffer zijn van mensenhandel. De procedure loopt als volgt: iemand meldt zich als slachtoffer mensenhandel bij Payoke. Vervolgens organiseren wij een intakegesprek met deze persoon. Wanneer er voldoende elementen zijn die als basis kunnen dienen voor een onderzoek door de gerechtelijke en politionele diensten, bereiden we hem/haar voor om de stap naar de politiediensten te zetten. Wanneer de persoon een verklaring heeft afgelegd bij de politie, krijgt die een verblijfsdocument van de Belgische staat.”

Slachtoffer van mensenhandel? Drie gespecialiseerde centra hebben in ons land het recht verblijfsdocumenten aan te vragen bij de Dienst Vreemdelingenzaken in het kader van de strijd tegen mensenhandel: Payoke (Antwerpen), Pag-Asa (Brussel) en Sürya (Luik). In deze centra worden de slachtoffers van mensenhandel opge-

Solange Cluydts: “De vrouwen komen via allerlei wegen bij ons terecht. Vaak gebeurt het dat de meisjes gaan praten tijdens een politiecontrole. Dan worden zij naar ons doorverwezen door de politiediensten. We krijgen ook meldingen via verschillende sociale diensten. Ik geef maar een voorbeeld: een meisje wordt opgenomen in het ziekenhuis

Op dat moment zijn er twee mogelijkheden: ofwel kan de vrouw terugkeren naar haar thuisland ofwel blijft ze in België. De vrouwen die in België wensen te blijven, bereidt men bij Payoke voor op een zelfstandig leven en helpt men te integreren. Vanaf de eerste dag gaan ze naar de Nederlandse les, ze volgen een computercursus, krijgen les rond budgetbeheer... De Nederlandse les is essentieel in het integratieproces, vandaar ook dat de nadruk hierop ligt. Wanneer de vrouwen er klaar voor zijn, wordt er met hen naar een appartement gezocht. Tegen de datum dat het proces voorkomt, hebben heel wat meisjes al een job gevonden en wonen ze zelfstandig. Alles wordt in het werk gesteld opdat de vrouwen ‘los kunnen worden gelaten’ wanneer ze uiteindelijk geregulariseerd worden. Solange Cluydts: “Wanneer de daders uiteindelijk veroordeeld worden voor mensenhandel, kunnen wij voor onze cliënt de regularisatie van zijn/haar verblijf aanvragen. Soms is het natuurlijk wel zo dat tijdens het gerechtelijk onderzoek blijkt dat de gegeven informatie niet klopt of niet van die aard is dat men er iets mee kan doen. Dan zal het parket het dossier zonder gevolg sluiten. Op dat moment stopt de procedure en verblijft de persoon in kwestie opnieuw illegaal in het land.”

vangen. De slachtoffers krijgen een verblijfsvergunning als zij aan het gerecht nuttige informatie verschaffen over het netwerk van mensenhandelaars dat hen naar België heeft gebracht. Wanneer de daders veroordeeld worden voor mensenhandel, krijgt het slachtoffer in de meeste gevallen definitieve verblijfsdocumenten. De Dienst Vreemdelingenzaken benadrukt dat het niet steeds gaat om slachtoffers van prostitutienetwerken, hoewel dit wel de meest zichtbare en gemediatiseerde vorm van mensenhandel is. De economische uitbuiting in de bouwsector, horeca… is aan een opmars bezig.

met slagen en verwondingen of infecties. Er staan geregeld een paar mannen voor de deur, verder komt er niemand binnen. De verpleging heeft in de gaten dat er iets niet pluis is en wij worden gecontacteerd. Buiten de bezoekuren gaan wij met het meisje praten. Van het moment dat ze ontslagen wordt uit het ziekenhuis, kan ze terecht op het geheim adres van Payoke. Een derde mogelijkheid is dat ze bij ons terechtkomen via een privépersoon, die het niet correct vindt hoe het meisje behandeld wordt. Het gebeurt ook wel eens dat een meisje zelf komt aankloppen.”

Meer info: • Mensenhandel in beeld. Eerste kwantitatieve en kwalitatieve analyse van Belgische slachtofferdata, 2007, Maklu, Antwerpen • www.payoke.be


17

Dossier

Heen en Retour Kinderrechten op de vlucht INTERVIEW MET KINDERRECHTENCOMMISSARIS ANKIE VANDEKERCKHOVE Jenoff Van Hulle consulent-stafmedewerker

OP 1

OKTOBER

LANCEERDE HET

2007,

BIJ HET BEGIN VAN DE

K INDERRECHTENCOMMISSARIAAT

R ETOUR . K INDER RECHTEN

OP DE VLUCHT ’.

V LAAMSE V REDESWEEK , HET DOSSIER

‘H EEN

EN

“Niettegenstaande er geen juridische grond bestaat om die kinderen gevangen te houden, tonen de feiten ons helemaal iets anders.” “Vermoedelijke leven in België duizenden kinderen die uit hun land van herkomst gevlucht zijn”, lezen we in de aanhef van het persbericht dat ter gelegenheid van de publicatie werd verspreid. “Het gaat om kinderen van asielzoekers wiens procedure loopt, kinderen van ouders die een regularisatieaanvraag hebben ingediend, kinderen van uitgeprocedeerde asielzoekers en niet-begeleide minderjarige vluchtelingen. Allemaal leven ze in grote onzekerheid en met vele problemen.” Eén ding staat vast volgens kinder rechtencommissaris Ankie Vandekerckhove: “Voor die kinderen gaat het niet langer over verblijfsrecht of over legaliteit of illegaliteit maar over een domino-effect van kinderrechtenschendingen.” Het Kinderrechtencommissariaat heeft in 2006 gebruik gemaakt van haar bevoegdheid om asielcentra te bezoeken. “Niet dat ik waakhond wil spelen, maar er bestaat gewoon geen enkele vorm van toezicht op de asielcentra. Daarom zijn we zelf polshoogte van de situatie gaan nemen.” En wat waren de bevindingen?

ANKIE VANDEKERCKHOVE

18


Ik herinner me nog heel goed ons bezoek aan het asielcentrum van Merksplas vorige zomer. Het centrum is mooi gelegen in de bossen. Het

© JORGE DIRKX

was prachtig weer die dag. Op de binnentuin bevindt zich een speeltuintje met een glijbaan en een zandbakje. Maar toch was er geen kind te bespeuren. Toen ik vroeg hoe dat kwam, vertelden ze me dat de kinderen twee keer per dag worden gelucht en dat is het. Niet dat ik de mensen die daar werken iets verwijt. Maar alleen al het gebruik van de term ‘luchten’ zegt volgens mij genoeg. Het is een term die ook in het gevangeniswezen wordt gebruikt. Zo sprak men er ook over ‘bewegingen’. Elke deur die opengaat is een beweging en vormt in die zin een veiligheidsrisico. En dan loop je door de

gangen en komt er een kind op je af dat zegt: “Het zijn toetsen op school. Wat zit ik hier te doen?” Het was een kind van 8 à 9 jaar dat hier waarschijnlijk al jaren woont. En zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan. Het probleem van de detentie in asielcentra is niet nieuw. Reeds meermaals werd België ervoor op de vingers getikt. Toch is er blijkbaar weinig bereidheid om iets aan het probleem te doen. Ik begrijp het eerlijk gezegd ook niet goed. Niettegenstaande er geen juridische grond bestaat om die kinderen gevangen te houden, tonen de feiten

ons helemaal iets anders. Natuurlijk verschuilt de politieke wereld zich achter een ander artikel van het Kinderrechtenverdrag dat zegt dat je kinderen niet mag scheiden van hun ouders. Op die manier zijn kinderen natuurlijk niets meer dan accessoires van hun ouders. Is er dan geen enkele stok achter de deur die iets aan die situatie van onwettige vrijheidsberoving kan veranderen? Wij zelf hebben geen rechtspersoonlijkheid. Dus, wij kunnen geen procedures opstarten tegen de overheid. En volgens mij is dat ook gezond. Ik


19

Dossier

wat zo’n comité vertelt. De publieke opinie ligt er immers niet van wakker. Dat is heel frustrerend, maar het is wel de waarheid. Op 15 september 2006 werd de nieuwe Vreemdelingenwet goedgekeurd. Is die nieuwe wet volgens u een goede zaak?

cedure is ook de duur van het onderzoek ingekort. Ook dat vinden wij een goede zaak. Binnen het jaar moet er een beslissing zijn. We betreuren het wel dat die termijn niet in de wet is opgenomen. Indien dat wel zo zou zijn dan gaat de overheid in fout wanneer ze de termijn

met ngo’s of met ons een aantal kritische opmerkingen. Maar wat is het gewicht van dergelijke opmerkingen? In principe heel weinig. Wanneer je ze voorlegt aan de minister in kwestie dan lacht die ze net niet weg. Wat maakt het uit om in diplomatieke bewoordingen te moeten horen dat je niet de beste van de klas bent op het vlak van kinderrechten. Onze agenda verschilt duidelijk van die van politici. Wij proberen zoveel mogelijk uit het Kinderrechtenverdrag in realiteit om te zetten. De taak van politici bestaat eruit politiek succesvol te blijven. Bovendien is er weinig politieke munt te slaan uit

Vroeger waren twee afzonderlijke organen betrokken bij de asielprocedure, de Dienst Vreemdelingenzaken en het Commissariaat-Generaal voor Vluchtelingen en Staatlozen. Voortaan is enkel de laatste bevoegd voor het onderzoek van de asielaanvragen. Het Commissariaat-Generaal is een politiek, neutraal en onafhankelijk orgaan dat oordeelt over zowel het statuut van vluchteling als over de subsidiaire bescherming. Niet alle landen hebben zo’n CommissariaatGeneraal voor Vluchtelingen en Staatlozen. Het is goed dat wij dat wel hebben. Met de nieuwe asielpro-

van een jaar overschrijdt en kan ze de schuld niet meer in de schoenen van de asielzoekers schuiven. De hamvraag is natuurlijk hoe alles zal verlopen. We zitten immers met een achterstand. Vandaar onze oproep om een eenmalige en grootschalige regularisatie door te voeren. Enkel op die manier kan je volgens ons de nieuwe asielwet alle kansen op slagen geven. Kortom, de nieuwe Vreemde lingenwet biedt volgens mij heel wat kansen, maar enkel de tijd zal uitwijzen of dat inderdaad ook het geval is.

© JORGE DIRKX

moet dagelijkse samenwerken met de wetgever. Ik geloof ook niet echt in de weg van confrontatie, wel in die van overleg. Bovendien is er geen sanctiemogelijkheid ingebouwd in het Kinderrechtenverdrag. Het kinderrechtencomité formuleert op basis van een rapport en gesprekken

20


Parallel met de hervorming van de asielprocedure werd ook de opvang tijdens de asielprocedure hervormd. Het resultaat was de nieuwe Opvangwet van 12 januari 2007. Inderdaad. De nieuwe Opvangwet is gebaseerd op de filosofie van de nieuwe Vreemdelingenwet, waarin de korte procedure centraal staat. Asielzoekers, meerderjarigen en minderjarigen, hebben voortaan gedurende de hele procedure recht op materiële steun. De vraag hier is natuurlijk wat je verstaat onder materiële steun. Onlangs kreeg ik te horen van een voogd dat er geen subsidies te krijgen waren om een aantal Afrikaanse asielzoekers te voorzien van warmere kleren voor de koude dagen. Belangrijk is dat het gaat om menswaardige materiële steun. In de samenleving merk je een heel grote solidariteit met mensen die asiel zoeken: hongerstakingen, kerkbezettingen, schoolasiel... Het is een houding die vaak diametraal staat tegenover de positie die de politiek inneemt. Beide werelden lijken elkaar moeilijk te vinden. Dat klopt. De politieke wereld moet natuurlijk vanuit een beleid verantwoordelijkheid opnemen. In de opmaak van het dossier kwamen we meermaals tot de conclusie dat er eigenlijk maar één aanbeveling nodig is, namelijk schaf de asielprocedure af en laat alle mensen naar hier komen. Natuurlijk beseffen ook wij dat zo iets onmogelijk is. Wat natuurlijk niet wegneemt dat het beleid zoals het nu wordt gevoerd niet goed is. Regularisatie of asiel is op dit moment te vaak een kwestie van geluk. Een loterij die de ene wel en de andere niet gunstig gezind is. Daarom kan je mensen moeilijk verwijten dat ze alles proberen om hier te blijven. Wanneer ik problemen heb met mijn huisbaas en ik geen gelijk krijg van de vrederechter dan ga ik ook in beroep. Het is verdomme mijn recht om dat te doen. Daarom vind ik het onrechtvaardig dat dit tegen die

mensen wordt gebruikt. Zo geraak je natuurlijk niet uit de discussie. Daarom denken wij dat het belangrijk is om de situatie eens vanuit het gezichtspunt van die kinderen te bekijken. Zoals ik reeds zei, worden kinderen op dit moment als accessoires van hun ouders bekeken, zowel

“Regularisatie of asiel is op dit moment te vaak een kwestie van geluk. Een loterij die de ene wel en de andere niet gunstig gezind is.” in de asielaanvraag als in de opvang. Op den duur kom je zelfs tot de cynische bemerking dat je er als kind beter aan toe bent wanneer je geen ouders hebt en als niet-begeleide minderjarige naar België komt. Terwijl de belevenissen van een kind op zich perfect een basis kunnen zijn om een gans gezin verblijfsrecht in ons land te geven. En wat is de reactie op dergelijk voorstel? Dezelfde als bij gezinshereniging: ouders kunnen hun kinderen overbrengen, maar niet omgekeerd. Waarom? Wij weten het niet en stellen die logica in vraag. Het argument dat je wel vaker hoort, is dat men het kind zou kunnen misbruiken om hier te blijven? Dat is inderdaad zo. Ook op het kabinet Binnenlandse Zaken is die redenering meermaals naar voor geschoven. Pedagogische gezien vind ik die boodschap nogal cru. Het lijkt me weinig gepast om aan kinderen te vertellen dat ze misbruikt worden door hun ouders en dat ze daarom gevangen zitten. Ook voor de ouders is deze manier van kijken weinig respectvol. Door de omstandigheden verliezen zij sowieso al een groot

deel van hun ouderrol. In het opvangcentrum wordt immers alles voor hen beslist en geregeld. Zij kunnen al bijna geen ouder meer zijn en dan krijgen ze ook dat nog eens naar hun hoofd geslingerd. En ondertussen de deur van de discussie over economische migratie openzetten. Terwijl die kinderen hier naar school gaan en het ook nog niet zo slecht doen. Vindt u het begrijpelijk dat minister Dewael zich niet laat leiden door geïndividualiseerde gevallen? Ja, zeker. Ik ben blij dat ik niet in de schoenen van Patrick Dewael moet staan. Dergelijke acties zijn heel leuk en hartverwarmend. Maar aan de andere kant verschilt het weinig van het argument dat zegt dat alle vreemdelingen naar hun land moeten maar dat mijn buurman mag blijven omdat hij geen schapen in zijn woonkamer houdt en goed geïntegreerd is. Dergelijke redenering gaat natuurlijk voorbij aan de principiële vraagstelling: heeft iemand, ongeacht of hij of zij goed geïntegreerd is of niet, netjes naar school gaat en goede punten haalt of niet, recht op verblijf in ons land en maakt die persoon daardoor ook aanspraak op alle andere rechten, zoals toegang tot onderwijs of gezondheidszorg? Uiteindelijk is het belangrijk een humaan asiel- en uitwijzingsbeleid te voeren. En toestanden, waarbij mensen die al jaren in de procedure zitten toch nog het land worden uitgezet, onmogelijk te maken. Daarom vinden wij het waardevol de zaken eens wat meer door de bril van die kinderen te bekijken. Als wij ergens vier jaar lang in een situatie zitten dan is dat niet zo erg. Het is maar een fractie van ons leven. Een kind van tien jaar dat vier jaar in onzekerheid leeft, dat is de helft van zijn leven. Natuurlijk zal ik nooit ontkennen dat het een moeilijk dossier is. En wanneer minister Dewael een boekje schrijft met de titel Eelt op mijn ziel, dan kan ik best geloven dat er in die titel veel waarheid schuilt.


21

Dossier

Is er een dokter in de zaal? Sofie Sfingopoulos consulent-stafmedewerker

H ET

RECHT OP GEZONDHEIDSZORG IS EEN VAN DE FUNDAMENTELE

MENSENRECHTEN .

D E B ELGEN

HEBBEN NIET METEEN TE KLAGEN .

W IJ

HEBBEN TOEGANG TOT EEN STEEDS VERBETERENDE GEZONDHEIDSZORG .

M AAR

GELDT DIT VOOR IEDEREEN DIE IN ONS LAND VERBLIJFT ?

ANTWOORD IS KORT EN BONDIG : NEEN . INTERNATIONALE ORGANISATIE

U IT

M ÉDECINS

H ET

EEN ONDERZOEK VAN DE DU

M ONDE

BLIJKT DAT

MENSEN ZONDER PAPIEREN DE WEG NAAR DE GEZONDHEIDSZORG MAAR MOEILIJK VINDEN IN ONS LAND , TERWIJL IN

B ELGIË 99%

VAN

DE MENSEN ZONDER PAPIEREN THEORETISCH GEZIEN RECHT HEEFT OP MEDISCHE HULPVERLENING .

22


“Mensen zonder papieren die aan zorg willen geraken, moeten zich eerst en vooral kenbaar maken.”

E

ind september 2007 publiceerde de internationale medische organisatie Médecins du Monde een rapport met de resultaten van een onderzoek naar de toegang tot de gezondheidszorg voor mensen zonder papieren. Het onderzoek vond plaats in 7 verschillende Europese landen: Spanje, Griekenland, Frankrijk, Italië, Portugal, het Verenigd Koninkrijk en ook België. In totaal werden 835 illegalen ondervraagd die de medische centra van de organisatie bezochten. In België werd de bevraging in Brussel uitgevoerd. En wat blijkt? De weg naar de gezondheidszorg is ook in ons land geplaveid met vele obstakels. Dat beseft ook Artsen Zonder Grenzen (AZG). “Daarom hadden we projecten in Antwerpen, Brussel en Luik met het oog op een structurele oplossing”, zegt Gert Devolder, coördinator van het Antwerpse project. “In België is er een KB dat de toegang tot zorg voor mensen zonder papieren regelt en dat die verantwoordelijkheid bij het OCMW legt.” In Luik werden de gestelde doelstellingen bereikt, het AZG-centrum werd gesloten in december 2005. In Brussel zien we een gelijkaardig verloop: het AZG-centrum is volop in sluiting. In deze twee steden werd er naar een structurele oplossing gezocht die het bestaande vacuüm heeft opgevuld. In Antwerpen daarentegen staan de zaken er anders voor. Men zal er ten vroegste eind 2008 sluiten.

© JORGE DIRKX

Ik zen zot van A “Het doelpubliek van ons project is erg specifiek in Antwerpen”, vertelt Devolder. “Tien jaar geleden hadden we nog een relatief grote groep autochtone Belgen die omwille van financiële of verzekeringsproblemen bij ons terechtkwamen voor een medische consultatie. De laatste jaren is het aantal mensen zonder papieren echter exponentieel toegenomen.” In 2006 deed het Antwerpse centrum van AZG 3.500 consultaties bij 1.400 verschillende patiënten, waarvan 70% mensen zonder papieren.

“De criteria die gehanteerd moeten worden door het OCMW worden in Antwerpen ongelooflijk restrictief toegepast.” Nochtans heeft 99% van de mensen zonder papieren in ons land recht op medische hulpverlening, via de regeling ‘Dringende Medische Hulp’ (DMH). Slechts 13,9% van deze mensen doet effectief ook beroep op de

medische hulpverlening. Waarom beroepen deze mensen zich dan niet meer op dit recht? Volgens het rapport van Médecins du Monde zijn er twee belangrijke factoren: de uitvoering van de wet die het recht op DMH garandeert hangt af van de goodwill van elke OCMW afzonderlijk én de mensen zonder papieren zijn niet voldoende op de hoogte van hun rechten. “Het KB van Dringende Medische Hulp van 1996 zegt dat mensen zonder papieren die op het grondgebied verblijven onder bepaalde voorwaarden recht hebben op gezondheids-


23

Dossier 24

zorg. Die zorg kan zowel preventief als curatief zijn”, legt Gert Devolder uit. “Het komt erop neer dat het OCMW van de effectieve verblijfplaats bevoegd is om de kosten van de gezondheidzorg te dragen. In de praktijk betekent dat de betaling van sommige medicatie, consultatie bij

delijke doel is de sluiting van het AZG-centrum”, aldus Devolder. “Wanneer we met het project stoppen, zouden we graag een aantal verwezenlijkingen zien. Allereerst zouden we een organisatie willen zien die toezicht houdt op de procedure, een watchdog dus.

de huisarts of de specialist… De arts moet zelf bepalen of het gaat om DMH. De patiënt moet behoeftig zijn, er moet een sociaal onderzoek door het OCMW gevoerd worden en men moet effectief ook op het grondgebied van de stad verblijven. Dit zijn de criteria die gehanteerd moeten worden door het OCMW, maar we zien dat deze in Antwerpen ongelooflijk restrictief toegepast worden.” Mede hierdoor is het aantal mensen dat de weg naar de gezondheidszorg niet vindt groot. Om het bestaande vacuüm op te vullen, zorgt AZG in haar huurpand in de Van Maerlantstraat 56 in Antwerpen voor open consultatiemomenten op dinsdagvoormiddag en donderdagnamiddag en voor consultaties op afspraak tijdens de rest van de week. De knelpunten die de medewerkers ter ore komen, worden tijdens veelvuldig lobbywerk aangekaart bij de verantwoordelijke diensten. Artsen Zonder Grenzen probeert een lobbymachine op gang te krijgen, zodat mensen zonder papieren in de toekomst gemakkelijker bij de gezondheidsdiensten terechtkomen. “Het uitein-

Ten tweede een organisatie die mensen kan doorverwijzen naar de artsen, die artsen ondersteunt in de administratie die zij verschuldigd zijn aan het OCMW en die erop toekijkt dat de terugbetalingstermijnen door het OCMW gerespecteerd worden. Momenteel zijn alle puzzelstukken in Antwerpen aanwezig, maar ze moeten nog gelegd worden. Dat blijkt veel moeilijker te zijn dan aanvankelijk gedacht werd.”


Impasse Het Antwerpse AZG-centrum maakt geen reclame om haar diensten bekend te maken bij de doelgroep. Dat is ook niet nodig, want de dienst wordt nu al overstelpt door mensen met gezondheidsproblemen. De cliënten worden doorverwezen naar AZG door verschillende sociale diensten, maar ook door mensen binnen de eigen gemeenschap. Bekendheid is dus geen probleem op lokaal vlak. Wat de mensen zonder papieren afschrikt, is de hele administratieve mallemolen en de angst om hun identiteit prijs te geven. “Het is uiteindelijk het OCMW dat beslist of je toegang hebt tot de proce-

dure of niet”, stelt Gert Devolder. “Wij verwijzen de mensen die bij ons op de stoep staan dus door naar het OCMW. Daar moeten ze uitleggen dat ze onwettig op het grondgebied verblijven en dat ze te kampen hebben met een medisch probleem. Op dat moment begint de administratieve molen te draaien. Het neemt ongelooflijk veel tijd in beslag vooraleer ze uiteindelijk bij de huisarts terechtkomen.” Na de vele vergaderingen met het OCMW, zijn de ontmoetingen en de discussies uitgemond in een basistekst Gezondheidszorg voor OCMW-cliënteel, waaronder mensen zonder papieren. De tekst werd goedgekeurd door de raad van het OCMW in juni 2005, maar wordt tot op heden nog steeds niet toegepast. Volgens Devolder is het OCMW bang dat het te attractief zou worden, dat half Oost-Europa naar België zal komen voor medische zorgen. “Dat is natuurlijk niet het geval. We zien in Brussel en Luik dat dit niet gebeurt.” Angst speelt in dit verhaal een grote rol. “Mensen zonder papieren die aan zorg willen geraken, moeten zich eerst en vooral kenbaar maken. De mensen die bij ons over de vloer komen, kennen de reputatie van Artsen Zonder Grenzen en doen dat met een gerust hart. Wanneer wij deze mensen doorverwijzen naar het OCMW, is er een ruim percentage dat besluit die stap niet te zetten. Uit angst of wantrouwen om traceerbaar te zijn. Nochtans zijn de gegevens die deze mensen verstrekken vertrouwelijk.” De klok tikt ondertussen rustig verder. Wat gebeurt er als de vooropgestelde doelstellingen niet bereikt worden? “Artsen Zonder Grenzen kan geen structurele dienstverlening blijven bieden. De laatste 6 maanden hebben wij een lobbyoffensief ingezet op verschillende niveaus om er zeker van te zijn dat we werkelijk alles geprobeerd hebben wanneer we er noodgedwongen mee moeten stoppen. We zullen uiteindelijk nog een laatste oproep doen naar de stad en naar het OCMW. Vroeg of laat zal het OCMW moeten bewegen.”

Dossier

“One day. One Day, Honey!” Ellen Denolf moreel consulent in de penitentiaire instellingen van Brugge en Ruiselede en verbonden aan de Stichting voor Morele Bijstand aan Gevangenen.

HET HEEFT GEEN ZIN OM EEN KLAAGZANG TE BRENGEN OVER HET SCHIELIJK LOT VAN ILLEGALEN OF VAN GEDETINEERDEN OF VAN BEIDE CATEGORIEËN IN ÉÉN .

DIT

IS DAN OOK NIET WAAR DIT SCHRIJVEN OVER GAAT.

r zijn wetten in dit land, en de rechter oordeelt, beschikkend over de resultaten van een goed gevoerd onderzoek. Het is niet mijn bedoeling om aan justitie van binnenuit te tornen, maar het is wel mogelijk om gegeven onze ervaring een aantal visies op justitie aan te passen. Ik ben werkzaam als moreel consulent in de gevangenis. Dit is een greep uit mijn ervaringen.

E


25

Dossier

Elk gesprek is een ontmoeting. Het is het ontmoeten van de ander in al zijn of haar bijzonderheden. De voorwaarde om tot een gesprek te komen is een open houding, en die houding valt vrij letterlijk te nemen op het ogenblik dat ik aan Rose wordt voorgesteld. Twee open armen en een

(de oudste is 20 jaar, de jongste 9) en woont buiten België in één van de Schengenlanden. Haar man is gestorven. De kinderen wonen zelfstandig, maar er is ondersteuning van verschillende diensten. Rose spreekt gebroken Engels met soms Nederlandse woorden tussen.

niet meteen het licht op groen om haar naar haar kinderen te laten terugkeren.

brede glimlach nemen mij in ontvangst. Ik zie niet gewoon een vrouw met zwarte huidskleur, nee, voor mij staat heel Zwart-Afrika met haar woestijnen en vruchtbare oorden. Ik mag van dan af doorheen dat land reizen waarvan ik de hartslag nooit eerder van zo nabij kon horen.

Ondanks het feit dat ze pratikerend moslim is, wenst ze toch beroep te doen op de morele bijstand. Vaak formuleert ze zelf uitspraken die erg doen denken aan een vrijzinnig humanisme, maar even vaak zie ik haar door het luikje van haar cel bidden. Ik begeleid haar week na week op het ogenblik dat ze in aanmerking komt om in vervroegde vrijlating (VI) gesteld te worden. De VI-datum wordt steeds vooruit geschoven, omdat haar specifieke situatie zeer complex is. Zo mag ze na haar vrijlating niet in België blijven, maar het Schengenland zet

wordt bedoeld? Ik vergeet nooit meer die gelatenheid in haar blik terwijl ze aanschuift om haar avondmaal in ontvangst te nemen de dag dat ze dit bericht vernam. Haar pro-Deoadvocaat kan dit plan op de valreep beletten. Er wordt verkregen dat ze een visum kan ophalen om na vrijlating binnen de maand België te verlaten en terug te keren naar haar kinderen.

Rose werd opgepakt voor het in bezit hebben van een ongeldige pas van een andere vrouw. Hiervoor werd ze veroordeeld tot een gevangenisstraf van >3 jaar voor mensenhandel. Haar gezin dat bestaat uit zeven kinderen

26


Aanvankelijk wordt voorgesteld om Rose ‘gewoon’ terug te sturen naar het Afrika dat ze 20 jaar eerder verliet. Zou dit zijn wat met ‘reclassering’

De morele bijstand aan haar in het bijzonder houdt in dat ik getuige ben van alle emoties die haar in die periode doorwoelen. Desondanks zie ik een

sterke vrouw, die steeds positief ingesteld blijft naar de beambten, de directie, de medegedetineerden, naar zichzelf en mij toe. “O-Honey, never, neverever, but one day, One Day, I walk, I go”, zegt ze met dat mooie timbre. In die periode sterft ook haar moeder. Haar kinderen durven het haar pas vertellen als de moeder al begraven is. Niet alleen het specifieke van het statuut als illegaal is een item dat vaak aangesneden wordt, ook alle bijzonderheden van het gevangenisleven worden besproken, evenals haar droefenis dat ze haar moeder niet meer heeft kunnen zien. Haar familie gelooft al lang niet meer dat ze werkelijk vrij zal komen: ze verschijnt aan hen als volstrekt leugenachtig als ze probeert uit te leggen dat ze nog even, een maandje, zullen moeten wachten. Dat maandje wordt een jaar. Ook zijzelf kan nauwelijks nog geloven in wat mensen haar vertellen. De dag dat ik haar het nieuws over haar komende vrijlating mag vertellen, zie ik geen euforische vrouw, geen vrije vrouw, maar iemand die mij niet gelooft. Het heeft tijd nodig om tot haar door te dringen. Ik bezoek haar een aantal maal kort na elkaar op diezelfde dag. Telkens heeft ze andere kleren aangetrokken. Ze weet zich geen raad met dit positief besluit. Ze biedt me een banaan aan om het goede nieuws te vieren. Ze vraagt of ik haar wil begeleiden naar de ambassade en wil helpen kijken voor een ‘fast-train’. Zowel de SMBG (Stichting Morele Bijstand aan Gevangenen) als de directie van de strafinrichting stemmen daarin toe. Van dan af volg ik de procedure op de voet. Twee dagen voor haar vrijlating besluit de Dienst Vreemde ling enzaken haar zelf van het grondgebied te zullen verwijderen. Sindsdien heb ik van haar niets meer vernomen. Ondertussen had ik vanuit mijn functie gesprekken met verschillende gedetineerden die in de illegaliteit leefden. Op het regime afgaand valt

binnen de gevangenis niet te oordelen of iemand al dan niet illegaal is. Enerzijds komen illegalen in de gevangenis terecht doordat ze dóór de illegaliteit meer kwetsbaar werden om strafbare feiten te plegen en anderzijds komen zij er terecht omdat ze strafbare feiten pleegden die in wezen niets met hun illegaal statuut te maken hebben. Sommigen van hen zijn moeder geworden via het ongestoord bezoek met een Belgische man in de gevangenis. Het is pijnlijk om te zien dat de persoon en moeder waarmee je talloze gesprekken hebt gehad, op cruciale momenten herleid wordt tot ‘iemand zonder pas’, iemand die naar men zegt het kind en de zwangerschap misbruikt om zichzelf te kunnen legaliseren. Loodrecht daar tegenover staat mijn ervaring als moreel consulent, dat het geluk, de trots, de angsten van deze moeder in niets verschillen van die van zovele legale moeders. Dan valt het op dat er een conflictueuze situatie is aan de ene kant tussen het hebben van het recht om een kind te verwekken en aan de andere kant het niet hebben van het recht dit kind verder op te voeden binnen een stabiele gezinssituatie, zelfs als die mogelijkheid er mits legalisering kan zijn. Ik ben getuige van verhalen waarin door ambtenaren van de burgerlijke stand geweigerd wordt om het kind de naam van de vader te laten dragen, ook als die vader niets liever wil dan zijn eigen kind erkennen. Ik hoor over mondelinge bedreigingen dat de gedetineerde niet terug gebracht wordt naar de gevangenis vooraleer ze het papier heeft ondertekend dat het kind haar naam zal dragen. Het waar of onwaar zijn van deze zaken hoeft niet in de eerste plaats mijn bekommernis te zijn. Belangrijk is dat de ruimte gecreëerd wordt waar de gedetineerde op verhaal kan komen en zijn of haar emoties kan ventileren, bij iemand die níet oordeelt. Ik kan niet ontkennen dat deze verhalen toch steeds als een schok door me heen gaan en dat de zin om waarheid van onwaarheid te onderscheiden in

meer of mindere mate zich als een ongenodigde gast aan me opdringt. Andere keren krijg ik de schriftelijke respons van officiële instanties onder ogen, waar de vraag naar een huwelijk gepareerd wordt met een verwijzing naar de strafbaren feiten of door te vermelden dat de personen elkaar hebben leren kennen in de periode dat één van beide partners werkzaam was in de prostitutie. Ook al heeft de ene partner de andere uit de prostitutie geholpen, deze feiten worden aangevoerd als argumenten contra. Ik leer omgaan met deze uitzichtloze situaties die niet mijzelf maar wel mijn cliënten overkomen. Wennen doet het niet. Het gaat in tegen mijn aard, die van redelijkheid houdt. Om het conflict in mezelf met een metafoor nader te verklaren: Justitie is een logge koe, en het is überhaupt niet mijn taak om haar horens te vatten, ook al zou ik dat graag willen, mocht ik dat kunnen. Mijn zaak is het om mij telkens weer te begeven in het no man’s land, the free zone die van niemand is en waar mijn cliënten in vertrouwen kunnen spreken. Daar geef ik mijn vooroordelen op om werkelijk te luisteren naar wat de persoon voor me doormaakt. Aannemend dat elke persoon de capaciteit heeft om te groeien, worden praktische problemen en existentiële vragen onder de loep genomen. Voor mij zit een mens met een bepaalde bagage, wat zowel kan staan voor ervaring als last. In die rugzak zitten de werktuigen die zorgvuldig uitgepakt en getest worden, en die de persoon in kwestie verder zullen brengen in het leven. Telkens weer laat ik aspecten van mijn ego los om aanwezig te zijn bij dit groeiproces. Eén van ons mag dan wel illegaal zijn, we tasten de grenzen af waarbinnen we ons bevinden. Dat is onze vrijheid. Ik mag dan wel over een geldige pas beschikken, soms vertrekt het land waardoor ik reis. [Rose is een pseudoniem]


27

Actualiteit

OPINIESTUK

Steven Vanackere bekeert zonnekindjes

p vrijdag 12 oktober ontvingen alle scholiertjes tussen 6 en 8 jaar een speciaal themanummer van Zonnekind. Het initiatief ging uit van Steven Vanackere, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. In een persbericht van donderdag 11 oktober verwoordde de minister het doel van dit project: “Alle kinderen tussen 6 en 8 jaar op kindermaat bewust maken van de relatie tussen verschillende generaties.” Het ging in totaal over 180.000 exemplaren waarvoor 29.000 euro werd uitgetrokken.

O

boodschap. Zonnekind is een publicatie van Uitgeverij Averbode. Op hun website lezen we dat zij “door middel van een aangepaste en kwaliteitsvolle communicatie met christelijke inspiratie op blijvende wijze wil bijdragen tot de vorming en ontplooiing van jongeren tot evenwichtige en verantwoordelijke volwassenen.” In Zonnekind krijgt die “communicatie met christelijke inspiratie” concreet gestalte in een speciaal daartoe voorziene rubriek rond godsdienst in het algemeen en christelijk geloof in het bijzonder.

Op zich is er natuurlijk niets mis met de intentie om kinderen kennis te laten maken met de verschillende generaties en zodoende de leefwereld van jongeren en ouderen dichter bij elkaar te brengen. Wat wij echter niet begrijpen is dat uitgerekend Zonnekind moet doorgaan als de drager van die nobele

Niettegenstaande die rubriek ontbreekt in het nummer dat de kinderen vrijdag in hun handen kregen, lijkt het ons moeilijk te verdedigen dat het hier zou gaan om een onschuldig initiatief van minister Vanackere, bedoeld om 180.000 ‘lieve kindjes’ intergenerationele solidariteit bij te brengen. De gratis

De Standaard 16/10/2007

verspreiding van Zonnekind, als ware het een speciaal themanummer, komt neer op het aanbevelen van een tijdschrift van christelijke signatuur en kan allerminst als ‘levensbeschouwelijk neutraal’ worden omschreven. Dat Steven Vanackere zijn initiatief verkoopt in het begin van het schooljaar en het overgiet met een altruïstisch sausje, maakt de zaak alleen maar erger. De minister weet goed dat heel wat kinderen de oren van hun ouders zullen afzagen om zo een abonnement te verkrijgen. En dat de volgende boekjes die de kinderen in hun handen zullen krijgen niet meer zullen worden ingevuld door de overheid maar door Uitgeverij Averbode zelf. Zonnekind is en blijft een christelijk geïnspireerde publicatie ook al wordt voor één keer de illusie gewekt dat het niet zo zou zijn. Als minister van de Vlaamse regering dient Steven Vanackere zich levensbeschouwelijk neutraal op te stellen. En dat geldt ook voor het onderwijs dat ingericht wordt door de Vlaamse overheid. Daarom is het ongehoord dat minister Vanackere overheidsgeld aanwendt om kinderen die niet naar het katholiek onderwijs gaan, te bestoken met in wezen tendentieuze literatuur. Wij denken dat er andere en neutrale wegen bestaan om kinderen alsnog iets bij te brengen over de verhouding tussen verschillende generaties. Wij stellen ons dan ook de vraag waarom minister Vanackere koos voor Uitgeverij Averbode en niet voor een levensbeschouwelijk neutrale uitgeverij. Sonja Eggerickx voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen Leander De Cauter voorzitter Humanistische Jongeren

28


LEZERSBRIEF

Waarom Klasse wel en Zonnekind niet

Geen geloof in enquête Tertio

G

isteren publiceerden ver-

schappelijk onderzoek wordt gepresen-

schillende

de

teerd aan de lezer. Los van het feit dat

enquête van Tertio en

het daarbij gaat om leuke weetjes, is

op tegen dat de Vlaamse overheid via

Dimanche Express die peilde naar de

het volgens ons moeilijk om ook maar

een publicatie de leefwereld van kin-

religieuze overtuiging van de 150

enige meerwaarde te hechten aan wat

deren en jongeren dichter bij elkaar

leden van de nieuwe federale kamer.

Tertio in haar onderzoek beweert. Wij

poogt te brengen. Dat de Vlaamse

Niettegenstaande maar 43 procent

vinden het dan ook jammer dat de

overheid een levensbeschouwelijk

van de bevraagde kamerleden rea-

media het tegengestelde signaal gaf.

gekleurd blad betaalt hiervoor, vind ik

geerde, stelt Tertio dat de lage res-

principieel in strijd met de scheiding

pons “niet betekent dat deze enquête

Sonja Eggerickx

tussen kerk en staat. Er zijn andere

geen interessante gegevens oplever-


mogelijkheden om dit te doen. Het

de.” Hoewel een non-respons van 57

agentschap onderwijscommunicatie

procent te hoog is om ook maar één

van de Vlaamse overheid heeft reeds

interessante conclusie te trekken,

pluralistische publicaties gericht naar

leken de verschillende kranten de

specifieke

van

stelling van Tertio te onderschrijven

onderwijsparticipanten, zoals Yeti,

wanneer ze gisteren de nietszeggen-

Klasse voor leerkrachten, Klasse voor

de cijfergegevens en staafgrafieken

Ouders en Maks. Een eenmalige uitga-

klakkeloos overnamen.

V

oor alle duidelijkheid. Zoals ik schreef in m’n opiniestuk (16/10/07) heb ik er niets

leerlingengroepen

kranten

Actualiteit

LEZERSBRIEF

De Standaard 25/10/2007

ve vanuit dit agentschap voor de leerlingen van 6 tot 8 jaar met als thema

Het is natuurlijk niet aan ons om te dic-

intergenerationele solidariteit was

teren wat Tertio of kranten mogen of

meer opportuun geweest.

moeten publiceren. Maar we beschouwen het wel als onze taak pseudowe-

Sonja Eggerickx

tenschap te ontmaskeren, zeker als die


onder het mom van objectief weten-


29

Actualiteit

OPINIESTUK

Gewetensbezwaar niet heilig

OP

EEN INTERNATIONAAL CONGRES VAN KATHOLIEKE APOTHEKERS VERKLAARDE PAUS

B ENEDICTUS XVI

VORI -

GE WEEK DAT APOTHEKERS HET RECHT HEBBEN OM GEWETENSBEZWAAR IN TE ROEPEN WANNEER HET GAAT OVER

DE VERSTREKKING VAN MEDICIJNEN DIE ABORTUS , EUTHANASIE OF ANDERE ‘ IMMORELE ’ UITWERKINGEN HEBBEN .

E

vident, vindt apotheker Paul Vannes uit Ruisbroek volgens een artikel in De

Morgen (DM 03/11/2007). “Ik ben katholiek, dus ik moet zo handelen”, zegt hij in een gesprek met de krant. Dat een katholiek wil leven en handelen volgens de voorschriften van de katholieke leer willen we best begrijpen. Maar uitlatingen zoals die van apotheker Vannes zijn volgens ons toch wel heel erg kort door de bocht en vragen dat het probleem in zijn context wordt geplaatst.

Het

recht

op

gewetensbezwaar

vormt een onderdeel van het recht op vrijheid van mening, bewustzijn en religie en wordt onder andere erkend in artikel 9 van de European Convention on Human Rights (ECHR) en artikel 18 van het International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR). Maar zoals zovele 30


rechten vormt ook het recht op

van 14 december 2005 brandhout

Aan de andere kant staat er dat de

gewetensbezwaar geen absoluut

maakte van het Ontwerpverdrag.

apotheker de aflevering van het

recht waarvoor alle andere rechten

Meer bepaald was zij van oordeel

geneesmiddel niet mag weigeren

moeten wijken. Een bewijs hiervan

dat het recht op gezondheidszorg en

om redenen die verband houden met

is de rechtspraak van het Human

-omdat het hier gaat over diensten

de persoon van de patiënt of de aard

Rights Commit tee, een orgaan van

waarop

beroep

van het product. Een lezing van

onafhankelijke experten dat de

doen- de rechten van de vrouw in

beide bepalingen impliceert dat de

implementatie van het International

het

wanneer

apotheker minimaal moet doorver-

Covenant on Civil and Political

medisch personeel zomaar beroep

wijzen wanneer hij met een gewe-

Rights opvolgt. Volgens dat orgaan

zou kunnen doen op gewetensbe-

tensprobleem worstelt. Iets wat apo-

kan het recht op gewetensbezwaar

zwaar. In het geval van abortus oor-

theker Vannes duidelijk niet doet

een basis vormen voor de toeken-

deelde zij dat “het recht op gewe-

wanneer hij aangeeft dat aan zijn

ning van een uitzondering aan een

tensbezwaar, in omstandigheden

raam een A4 is geplakt met daarop

bepaalde groep wanneer daardoor

waar abortus wettelijk bepaald is,

de mededeling dat er geen anticon-

geen fundamentele rechten van

op zo’n manier moet geregeld wor-

ceptiva, geen producten voor eutha-

derden worden ge schonden.

den dat geen enkele vrouw gehin-

nasie, geen morning-afterpil… te

derd wordt in haar toegang tot abor-

verkrijgen zijn in zijn zaak.

vooral

gedrang

vrouwen

kwamen

Dus, ook het recht op gewetensbe-

tus.” Maar abortus is niet het enige

zwaar is begrensd. Tot die conclusie

domein waar zo een regeling nood-

Rekening

kwam ook het Network of Independent

zakelijk is. Ook op het vlak van

aanbevelingen van het Network of

Experts on Fundamental Rights wan-

euthanasie of praktijken van apothe-

Inde pendent Experts on Funda -

neer zij in 2005 het Ontwerpverdrag

kers,

apotheker

mental Rights betekent dit concreet

tussen de Heilige Stoel en de Republiek

Vannes, is dergelijk criterium nood -

dat de overheid apotheker Vaness

Slowakije met betrekking tot het recht

zakelijk, aldus het Net werk.

zou moeten verplichten om zijn

zoals

die

van

houdend

met

de

cliënten door te verwijzen naar

op gewetensbezwaar analyseerde. Artikel 7 van dat Ontwerpverdrag

De Belgische Code van farmaceuti-

iemand die niet gebukt gaat onder

stelt dat de Republiek Slowakije het

sche plichtenleer voorziet in een

gewetensbezwaar met betrekking

recht erkent om te gehoorzamen aan

gewetensclausule zolang geen af -

tot bepaalde praktijken.

zijn of haar geweten overeenkomstig

breuk wordt gedaan aan de rechten

de principes en morele voorschriften

van de patiënt, aan de continuïteit

van de katholieke leer. Ongehoord

van de zorgen en aan de uitvoering

Sonja Eggerickx

vond het Netwerk dat in haar opinie

van het voorschrift.

voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen JANUARI - FEBRUARI 2008

31

Actualiteit

Opening Antenne Morele Dienstverlening Bilzen Esther Meuwis moreel consulent AMD Bilzen M ESTHER MEEUWIS

OM

• SONJA EGGERICKX • JOHAN SAUWENS M

T E G E M O E T T E KO M E N A A N

D E V R I J Z I N N I G E W E N S E N VA N DE

BILZENAREN

DE

EN MENSEN UIT

OMLIGGENDE

R I E M S T , H O E S E LT

GEMEENTEN EN

VOEREN

B E S TA AT E R N U I N H E T H A R T J E VA N

BILZEN

EEN

ANTENNE

MORELE DIENSTVERLENING. DE AMD B I L Z E N VA N

HET

IS EEN AFDELING

CENTRUM MORELE

DIENSTVERLENING TONGEREN. 32


M GUY PANSAR

• HUGO DUFOUR • MARINA VAN HAEREN M

ankzij de ondersteuning van

D

werkte. Regelmatig bleven mensen

Het werd een leuke namiddag met

Davy Dupont uit CMD Genk kon

stilstaan, de foto’s nadenkend bestude-

nieuwe en vertrouwde gezichten. Naar

AMD Bilzen reeds vanaf 2 mei

ren. Door de etalage heen hoorde we

de avond toe groeide ook de drukte. De

2007 actief bezet worden. Wat later, in

mensen speculeren over de nieuwe

tijd ging snel en we spoedden ons naar

september, nam Esther Meuwis het

dienst in dit gebouw.

Bilzen Café, klaar voor de receptie. De

roer van Davy over.

“Wat dat hier voor iets is, dat weet ik

mensen stroomden binnen en al gauw

Op vrijdag 12 oktober brachten Het

niet.” “Een fotograaf? Iets met trouwen?

waren we met meer dan 100 aanwezi-

Belang van Limburg en 2 plaatselijke

En waar is onze oude vertrouwde kruide-

gen. Een fijn, warm gevoel dat er

kranten een bezoek aan de Antenne

nierswinkel naar toe?” Misschien waren

zoveel genodigden mee de opening

Morele Dienstverlening. Dit gaf aan dat

de mensen opgelucht om na weken te

van AMD Bilzen kwamen vieren.

er iets belangrijks in Bilzen gebeurde. De

ontdekken wat dit allemaal te beteke-

Antenne werd die dag officieel geopend,

nen had. Via de briefjes in hun brieven-

Aanmoedigende toespraken werden

met opendeurdag en receptie.

bus of door de etalage die eindelijk wat

gegeven door Sonja Eggerickx, voorzit-

meer duidelijkheid bracht.

ter van de Unie Vrijzinnige Ver-

De mooie foto’s van plechtigheden in

Alle buurtbewoners, nieuwsgierigen en

enigingen; Johan Sauwens, burge-

de etalage van de Antenne trokken al

sympathisanten waren welkom tijdens

meester van Bilzen; Guy Pansar, coördi-

weken lang de aandacht van voorbij-

de opendeurdag op 12 oktober vanaf

nator begeleidingsgroep; Hugo Dufour,

gaande marktbezoekers, schoolkinde-

13uur 30. Voor info over vrijzinnigheid,

voorzitter van de Instelling voor Morele

ren, wandel- en winkelaars. Bewust

een kleine rondleiding en het uitwisse-

Dienstverlening Limburg; en Marina

hing er verder weinig informatie op,

len van telefoonnummers, een gesprek

Van Haeren, secretaris-generaal van de

over wie en wat we waren, om zo de

bij een drankje en hapje was je bij ons

Unie Vrijzinnige Verenigingen en inte-

nieuwsgierigheid op te wekken. Het

aan het goede adres.

rim hoofd van dienst Limburg.


33

Actualiteit

Dubbel feest in Brugge Els Goderis hoofd van dienst West-Vlaanderen

M PAUL BREYNE

IN

AANWEZIGHEID VAN TALRIJKE PROMINENTEN , WAARONDER GOUVER -

NEUR

BER

IN

B REYNE

2007

VAN

IN DE

B RUGGE ,

W EST-V LAANDEREN ,

R AADSZAAL

VAN HET

GREEP OP ZATERDAG

P ROVINCIAAL H OF

13

OP DE

OKTO -

M ARKT

HET FEEST VAN DE VRIJZINNIGE GEMEENSCHAP PLAATS .

Het Provinciaal Centrum Morele Dienstverlening en het Vrijzinnig Centrum De Sleutelbrug vierden respectievelijk hun 25ste en 20ste verjaardag. Twee redenen dus om een feestje te bouwen. En een waar feest is het geworden. Prachtig, stijlvol en uitbundig! Rudy Petit, voorzitter van het Vrijzinnig Centrum De Sleutelbrug, opende de feestelijke zitting. Daarna kwamen achtereenvolgens Sonja Eggerickx, voorzitter van de Unie Vrijzinnige Verenigingen; prof. dr. Dominique Verté, vakgroep Agogiek aan de Vrije Universiteit Brussel; Etienne Vercarre, voorzitter van de Federatie Vrijzinnige Centra; en Francis Moeykens, voorzitter van de Instelling voor Morele Dienstverlening West-Vlaanderen, aan het woord. De historiek van de georganiseerde Brugse vrijzinnige gemeenschap kwam er uiteraard aan bod, maar ook enkele fundamentele filosofische beschouwingen met het oog op de toekomst. Ten slotte werd deze academische zitting afgesloten door Els Goderis, moreel consulent-hoofd van dienst West-Vlaanderen, die tevens van de gelegenheid gebruik maakte om Franky Bussche in de bloemetjes te zetten en hem te bedanken voor de jarenlange inzet voor en uitbouw van het PCMD Brugge.

34


• SONJA EGGERICKX • DOMINIQUE VERTÉ M • FRANCIS MOEYKENS • FRANKY BUSSCHE M

M RUDY PETIT M ETIENNE VERCARRE

HET PCMD-TEAM: ELS GODERIS, ILSE ROTSAERT, INES JOTTIER, KATHLEEN LASOEN, BRIGITTE CATRY EN MAGALI DE JONGHE M

Tussendoor kon men luisteren naar het koor Contrapunt dat enkele fel gesmaakte betekenisvolle liederen ten gehore bracht. De officiële feestviering werd met een grootse receptie bourgondisch afgerond in de benedenzaal van het Provinciaal Hof, vrolijk opgeluisterd door de Dockside Jazzband. De zeer talrijk opgenomen aanwezigen keerden wellicht, net zoals het volledige PCMD–team -Ilse Rotsaert, Ines Jottier, Kathleen Lasoen, Brigitte Catry, Magali de Jonghe en Els Goderis- en de medewerkers van het VC De Sleutelbrug heel voldaan naar huis terug.


35

Actualiteit

25 jaar PCMD Gent: verzilvering van 25 jaar herinneringen, realisaties en dromen… Chris Van Maele hoofd van dienst Oost-Vlaanderen M DE GENTSE BELLEMAN M M CHRIS VAN MAELE M

25

JAAR GELEDEN OPENDE HET

G ENT

C ENTRUM M ORELE D IENSTVERLENING

VOOR HET EERST HAAR DEUREN OM EEN OP HUMANISTISCH VRIJ -

ZINNIGE LEEST GESCHOEIDE MORELE DIENSTVERLENING AAN TE BIEDEN

AAN DE

HET

O OST-V LAAMSE

(P)CMD G ENT

BEVOLKING .

EN

OMDAT DE MEDEWERKERS VAN

NIET ONGEVOELIG ZIJN VOOR BELANGRIJKE SCHAR -

NIERMOMENTEN IN HET LEVEN , LEEK HET HEN EEN PRIMA GELEGENHEID

OM DAAR EVEN BIJ STIL TE STAAN .

EN

OM TE FEESTEN , NATUURLIJK .

en zilveren jubileumfeest, dus. In het schitterende Het Pand, een tot cultureel- en congrescentrum van de Universiteit Gent omgebouwd voormalig dominicaner klooster in het historische centrum van de stad. Met verhalen van toen, nu en straks, door verschillende vertellers en sprekers. En uiteraard met muziek en een feestelijke receptie.

E

Het was de Gentse Belleman zelf die het feest officieel inluidde. Daarna konden de aanwezigen genieten van een concert door Dirk Blanchart, die voor de gelegenheid een selectie bracht uit eigen en andermans repertoire.

36


M FREDDY EVERS

• ROLAND COOLS • GERTJIE HENDRICK M • SONJA EGGERICKX • LEO PONTEUR M

M FRIEDA VAERNEWYCK

Chris Van Maele verwelkomde namens het hele team het talrijk opgekomen publiek en introduceerde de verschillende sprekers van de avond. Aan 4 mensen, die zelf mee aan de wieg stonden van het UVV-project van de morele dienstverlening, werd gevraagd om iets te vertellen over ‘de tijd van toen’. Freddy Evers, Roland Cools, Gertjie Henderick en Frieda Vaernewyck blikten elk op eigen wijze terug op de beginjaren. Door hun verhaal kwam het verleden weer tot leven en kregen de aanwezigen een beeld van hoe het vroeger was. Zij werden uitdrukkelijk bedankt voor hun inzet en hun steun en de belangrijke rol die zij gespeeld hebben in het ‘scheppingsver-

haal’ van de morele dienstverlening. UVV-voorzitster Sonja Eggerickx richtte vervolgens de schijnwerpers op het heden. Zij schetste de werking van het Gentse centrum en wees op de belangrijke rol die het speelde en nog speelt in de uitbouw van de professionele morele dienstverlening zoals we dit vandaag kennen. Leo Ponteur ten slotte bracht een verhaal voor de toekomst. Het verhaal van de morele dienstverlening en van onze centra is immers niet af. Vóór ons ligt een brede waaier aan uitdagingen en valkuilen. Een goed onderbouwde visie en een goed gecoördineerde samenwerking van alle betrokkenen in de toekomst zullen dus nodig zijn.

Want voor morgen hebben we zonder meer de opdracht nieuwe geschiedenis te schrijven! Dirk Blanchart besloot met een speciaal voor de gelegenheid geselecteerd nummer: “It’s about time the future begins!’ De muzikanten van Douce Ambiance zorgden daarna voor jazz, swing en blues tijdens de gezellige receptie. Hapjes en drankjes werden verzorgd door het emancipatorisch project van het OCMW Gent. Een ‘fikkert’ met het opschrift ‘vurig vrijzinnig’ werd aan alle aanwezigen meegegeven ter blijvende herinnering aan dit historisch moment!


37

Actualiteit

Festival van de Vrijheid 2007 Jan Van den Brande moreel consulent

D E U NIE V RIJZINNIGE V ERENIGINGEN B RUXELLES L AÏQUE

TERORGANISATIE

11

NOVEMBER

2007

V RIJHEID . Z OALS

F RANSTALIGE B RUSSELSE

ORGANISEERDEN VAN

DE ZESDE EDITIE VAN HET JAARLIJKSE

31

ZUS -

OKTOBER TOT

F ESTIVAL

VAN DE

IN DE VOORGAANDE EDITIES HADDEN WE DIT JAAR OOK EEN

CENTRAAL THEMA , NAMELIJK

H OEWEL

EN HAAR

‘ CULTUREN

HEBBEN GEEN MUREN ’.

FILM DE HOOFDBROK VORMDE , WAS HET MÉÉR DAN EEN FILMFESTIVAL :

HET PROGRAMMA BESTOND UIT EEN WAAIER VAN UITEENLOPENDE CULTURELE EN INFORMATIEVE EVENEMENTEN , DIE ALLEMAAL OP ÉÉN OF ANDERE WIJZE MET HET CENTRALE THEMA TE MAKEN HADDEN . GROOT . HET

M EER

F ESTIVAL

DAN

VAN DE

15.000 V RIJHEID

TIMEDIALE EVENEMENTEN IN

N OOIT

WAS DE BELANGSTELLING ZO

MENSEN BEZOCHTEN

PATHÉ PALACE ,

WAARDOOR

IS UITGEGROEID TOT ÉÉN VAN DE GROOTSTE MUL -

B RUSSEL .

Opening Het festival werd op woensdag 31 oktober officieel ingehuldigd met toespraken van Marie Arena, minister-president van de Franstalige Gemeenschap; Freddy Thielemans, burgemeester van de Stad Brussel; Marina Van Haeren, secretaris-generaal van de Unie Vrijzinnige Verenigingen; en de voorzitters van het Centre d’Action Laïque en Bruxelles Laïque. Allen legden er de nadruk op dat de georganiseerde vrijzinnigen zich wensen te profileren als een vereniging voor wie de vrijheid van de mens een kostbaar en tegelijkertijd kwetsbaar gegeven is: vrijheid is nooit definitief verworven, vereist zowel een permanente inzet, als een actief verzet tegen al wat haar bedreigt. Onze secretaris-generaal wees ook op het bijzonder belang om in het huidig politiek tijdsklimaat nog een multicommunautair en tweetalig festival te kunnen organiseren, waarbij de grote diversiteit van culturele en linguïstische gemeenschappen in Brussel zich niet voor elkaar afsluiten, maar zich voor elkaar openen. Het festival fungeert dan ook als een platform waar mensen elkaar op een vrije en ongebonden manier kunnen ontmoeten. Bovendien onderstreepte zij dat de gemeenschap vanuit het vrijzinnig humanisme dient te worden opgevat als een bouwwerf waarin éénieder een plaats heeft en vorm kan aan geven... Haar toespraak werd door de talrijke aanwezigen bijzonder gewaardeerd en zelfs een aantal keren onderbroken met een warm applaus.

Film Voor de tweede keer organiseerde het Festival van de Vrijheid een internationale filmcompetitie. Het filmprogramma bestond uit 31 nog nooit eerder ver-

38


toonde documentaires. De film die het meest overeenkomt met de vooropgestelde doelstellingen van het festival zal worden gelauwerd en een distributie krijgen in België. Het is onmogelijk om hier een beschrijving te geven van alle films die werden getoond, maar één van de documentaires die op het

van Molenbeek. Naar aanleiding van deze opvoering verscheen er een uitgebreid artikel in De Morgen.

Esposito, die een overzicht gaf van de manier waarop zijn denken zich over het thema van de gemeenschap en het politieke heeft ontwikkeld. Volgens deze auteur kan het ‘gemeenschappelijke’ door niemand toegeëigend worden en betekent deze etymologisch niets meer dan cum (“met anderen in gemeenschap zijn”) en munus (“de gift, maar ook de schuld en de verplichting ten aanzien van anderen”). In dit opzicht wordt de gemeenschap door de Italiaan niet beschouwd als een territorium dat we hebben te verdedigen en af te sluiten van iedereen die hier geen deel van uitmaakt, maar als de opening die ons blootstelt aan de anderen. Esposito besloot zijn uiteenzetting met een reflectie over de biopolitiek, die hij op andere manier wenst te articuleren dan zijn Italiaanse collega’s Agamben en Negri. De voordracht werd gevolgd door een vraaggesprek met de Nederlandstalige professor en filosoof Ignaas Devisch uit Gent. Het welslagen van deze lezing en debat werd gegarandeerd door Ann Van Sevenant. Door haar meertaligheid en filosofische achtergrond, wist zij op een adequate manier de gedachtegang van Esposito te vertalen -in de twee betekenissen van het woord- naar het grote publiek.

Lezingen

Debatten en een tentoonstelling

Ook werden er meerdere lezingen georganiseerd. De lezing van de Argentijnse filosoof en psychoanalyticus Benasayag, die tegenwoordig in Parijs leeft, droeg als titel ‘Lofrede van het conflict’. Voor deze spreker betekent het negeren van conflicten, die voortvloeien uit de diversiteit van een gemeenschap, tevens een afwijzing van de rijkdom die dezelfde diversiteit aan het samenleven schenkt. Wij danken voor de hulp bij het presenteren van deze lezing in het bijzonder onze vriend Johny Lenaerts, die overigens het boek Résister, c’est créer van Benasayag onder de titel Verzet als scheppende kracht vertaalde in het Nederlands.

Meerdere van onze geprogrammeerde films werden gevolgd door een debat. Het is onbegonnen werk hiervan verslag uit te brengen. Toch dient opgemerkt dat ook in deze editie van het festival veel aandacht werd besteed aan het gevangeniswezen. Zo werd hierover in samenwerking met ART WITHOUT BARS en de Stichting voor Morele Bijstand aan Gevangenen binnen Pathé Palace een tentoonstelling georganiseerd. Centraal binnen deze expositie stonden reproducties van graffiti, die werden gemaakt door gedetineerden uit Belgische gevangenissen. Daarnaast werd er een gevangeniscel gereconstrueerd, waarin twee permanente projecties werden geïntegreerd. De eerste toonde de originele beelden van het Stanford

Jongeren. Een ander muzikaal evenement dat op zeer veel publieke belangstelling kon rekenen, was de buurtopera La marche des Anges. Dit is een intercultureel, multidisciplinair en intergenerationele productie uit 2007, die georkestreerd, gespeeld en gezongen werd door de bewoners uit een wijk

PATHÉ PALACE

publiek een grote indruk maakte, was ongetwijfeld Hijos de la guerra, een ontluisterende documentaire over het ontstaan, functioneren en bestrijden van de Mara Salvatrucha, die algemeen wordt beschouwd als de gevaarlijkste gang van de Verenigde staten en Centraal-Amerika...

Concerten en een opera Daarnaast vonden er op het festival meerdere concerten plaats, met onder andere optredens van Abd AL Malik, Seun Kuti § Egypt’ 80, Ozark Henry, Ojos de Brujo, die allen ruim op voorhand waren uitverkocht. Maar er werden in de grote bar van Pathé Palace ook Free concerts gepland. Zo was er het ensemble Mongoose met de bijzonder getalenteerde en sympathieke zangeres Joy, die we natuurlijk ook kennen van Beeldenstorm en Ellen Acy, de Brusselse band rond rock-’n-roll poëet H. Bleyen, die in zijn beroepsleven werkt bij de Humanistische

Een ander interessante lezing was deze van de Italiaanse filosoof Roberto


39

Actualiteit

prison experiment; de tweede projecteerde de film Repetition van de Poolse kunstenaar Arthur Zmijewski, waarin Zimbardos experiment dit keer werd herhaald met zeventien jonge, werkloze Polen. Bovendien kon de bezoeker via telefoons interviews beluisteren met gevangenen.

Brede school

TENTOONSTELLING ART WITHOUT BARS

BEELDENSTORM WORKSHOP IN HET KADER VAN HET STANFORD EXPERIMENT

In het Nederlands werden deze afgenomen in de gevangenis Leuven-centraal door onze collega Sam de Troyer van de Stichting voor Morele Bijstand aan Gevangenen, waarvoor onze welgemeende dank.

de tentoonstelling over het gevangeniswezen. In de namiddag werden er onder begeleiding van Beeldenstorm vzw multimediale workshops georganiseerd over dit thema. De leerlingen kregen allemaal een gevangenisplunje en werden verdeeld in verscheidene ateliers: graffiti, een geluidsband maken, visuele uitbeeldingen… De bedoeling is dat het resultaat wordt gecompileerd op een dvd en aan de gevangenen wordt getoond als boodschap van de leerlingen en als wederdienst voor de interviews die we van hen mochten afnemen.

In het kader van het 10-jarig bestaan van het Internationaal Observatorium voor gevangenissen (België) was er een receptie en vernissage van deze tentoonstelling op vrijdag 9 november ‘07. De genodigden kregen daarna een vrijkaart voor de première van Nisida. Grandir en prison van Lara Rastelli, een film die door de gedetineerden van Vorst werd geselecteerd. Hierna werd er een grondig debat gevoerd over detentie, wat nog steeds de kern is van ons strafbeleid. Deelnemers hieraan waren onder andere Delphine Paci (voorzitter OIP België), Philippe Lacroix (ex-gedetineerde), Sonia Snacken (prof. dr. criminologie Vrije Universiteit Brussel), Valérie Lebrun (directrice gevangenis Namen) en Dirk Janssens (directeur gevangenis Mechelen).

40


In de rand van het festival organiseerden we op 5 november ook een dag voor de leerlingen uit de Kunsthumaniora van Laken. In de voormiddag kregen deze in Pathé Palace de film Das experiment (2OO1) van Oliver Hirschbiegel te zien. Vervolgens kregen ze een rondleiding in

Pathé Palace De locatie voor dit festival was een evenement op zich. Ooit behoorde dit gebouw uit 1913 tot de grootste variété filmzalen van het land, waar in de beginjaren van de film ooit nog producties van de gebroeders Lumière werden vertoond. Van de oorspronkelijke zaal in Weens Jügendstill, van de hand van Paul Hamesse -een leerling van Paul Hankar- blijft er vandaag de

dag niets meer over. Ondanks de ingrijpende verbouwingen van 1950 en 1997 kun je in Pathé Palace hier en daar toch nog een glimp opvangen van de oorspronkelijke grandeur van dit gebouw. Zo is er de beschermde voorgevel met bow-window en de gerestaureerde foyer.

Geen wonder dat dit gebouw eind jaren ’90 de twistappel van de Vlaamse en Franstalige gemeenschap werd. Uiteindelijk is het de Franstalige gemeenschap die de eigendom van het gebouw kon verwerven zonder dat men er een definitieve bestemming voor had gevonden. Die nieuwe bestemming is er nu wel: Pathé Palace zal binnenkort een nieuw project van de gebroeders Dardenne -een heus Centrum voor de Europese Film- huisvesten. Hiervoor gaan eind dit jaar de eerste verbouwingen van start. Vanaf volgend jaar gaat het Festival van Vrijheid op zoek naar een andere locatie. Wij hebben alvast ons oog laten vallen op het Flageygebouw in Elsene, nog zo’n architectonische parel van de hoofdstad.

BEELDENSTORM WORKSHOP GRAFFITI

Actualiteit

HVV-campagne ‘Humanist zonder dat ik het wist’ Björn Siffer woordvoerder HVV

D E H UMANISTISCH -V RIJZINNIGE V ER ENI -

mentalisten, maar ook de tegenstanders van de verlichting, die een religieus radicalisme voorstaan. Een aanzet tot actualisering van het verlichtingsideaal, omdat dit de enige haalbare en heilzame oplossing is om duurzaam en vredig samen te leven in de postindustriële en cultureel-religieus gemengde maatschappij die Europa nu is. Laten we de mens als een zebra leren zien: met zeer grote gelijkenissen tussen mensen, maar met even belangrijke kleinere verschillen. HVV nodigt iedereen uit om mee te werken aan het nieuwe vrijzinnig humanistische project. Geïnteresseerd om mee te werken? www.zonderdatikhetwist.be!

G ING IS GESTART MET HAAR CAMPAGNE

‘H UMANIST D EZE

ZONDER DAT IK HET WIST ’.

CAMPAGNE SPOORT SAMEN MET DE

PROMOTIE VAN HET BOEK VAN DE ZEBRA .

N AAR

DE

STREPEN

EEN STRIJDBAAR

VRIJZINNIG HUMANISME VAN HVV-VOOR ZITTER

R IK P INXTEN .

De campagne wil het vrijzinnig humanisme in Vlaanderen nieuw leven inblazen en meteen ook nieuwe inhoud meegeven. We doen dit met drie soorten banners, een folder met de test ‘Kan u vrij denken?’ gekoppeld aan de website www.zonderdatikhetwist.be. Op de website staan een vijftiental wegen om aansluiting te vinden bij HVV en de vrijzinnig humanisten. Op die manier willen we vooral niet-leden in contact brengen met het vrijzinnig humanisme in het algemeen en onze organisatie in het bijzonder.

HVV geeft met deze campagne een voorzet aan iedereen die de vrijzinnig humanistische levensbeschouwing een kans wil geven om volwassen te worden. Gedaan met anti, anti en nog eens anti te zijn. Waar zijn we eigenlijk voor? Wordt het niet eens tijd om een seculiere moraal te ontwikkelen die ongelovigen kan begeesteren? HVV pleit voor meer redelijkheid, voor zachte waarden, voor empathie in plaats van agressie. Voor meer humanisme en minder vuilbekkerij. Rik Pinxten bekritiseert in zijn boek de verlichtingsfunda-

(nvdr.: Het boek ‘De strepen van de zebra’ kwam tot stand in het kader van de Leerstoel Calewaert. De Leerstoel Calewaert wordt ingericht door de Vrije Universiteit Brussel onder auspiciën van de Unie Vrijzinnige Verenigingen. Ieder academiejaar wordt de Leerstoel toegekend aan een binnenlandse of buitenlandse personaliteit met als doel onderwijs te verschaffen over en het verspreiden van het vrijzinnig ideeëngoed. Concreet wordt de Leerstoel ingevuld door het geven van een inaugurale lessenreeks, waarvan de inhoud in boekvorm wordt uitgegeven.)


41

Actualiteit

Julie Renson Stichting een gids in de geestelijke gezondheidszorg Sabine van Tichelt coördinator

IK

VOEL ME AL GERUIME TIJD DOWN .

NIET MEER .

M IJN

M IJN

HOBBY ' S INTERESSEREN ME

WERK , GEZIN … ALLES IS ME TEVEEL EN IK WIL ALLEEN

MAAR IN BED LIGGEN . ' S

N ACHTS

PIEKER IK EN KAN DE SLAAP NIET VAT -

TEN . I K VOEL ME ELLENDIG EN RUSTELOOS .

WAT

KAN IK DOEN OM HIER

UIT TE GERAKEN ?

M IJN

ZOON HEEFT EINDELIJK INGESTEMD MET EEN OPNAME IN EEN PSY -

CHIATRISCHE DIENST.

NA

VIER INTENSE , HELSE EN ANGSTIGE JAREN IS ER

WEER RUST IN HUIS . I K BEN MOEGESTREDEN .

Z IJN

ER NOG FAMILIES DIE

HETZELFDE MEEMAAKTEN EN MET WIE IK EENS KAN PRATEN ?

M IJN

VRIEND EN IK WONEN NU DRIE JAAR SAMEN , MAAR VOOR DE MEEST

BANALE ZAKEN MAKEN WE RUZIE .

WE

ZIEN ELKAAR WEL GRAAG , MAAR

IK VOEL DAT WE LANGZAAM UIT ELKAAR GROEIEN .

B ESTAAT

DIENST WAAR WE TERECHT KUNNEN VOOR EEN BABBEL ?

ER EEN

elgië behoort tot een van de welvarendste landen ter wereld. Toch baart de geestelijke gezondheid ons heel wat zorgen! Het lijkt alsof dit de tol is die we moeten betalen voor onze ontwikkeling. België staat dan ook aan kop voor wat betreft het aantal zelfmoorden…

B

Hierbij mag niet vergeten worden dat onze samenleving ook een grote verandering heeft ondergaan met betrekking tot het maatschappelijk draagvlak. De hechte banden van familie en buurtgemeenschap zijn ten opzichte van een paar decennia geleden gewoon afgebrokkeld. Gecombineerd met de druk om te presteren en consumeren en het grotendeels wegvallen van (de impact van) religie, brengt dit meer onzekerheid, vervreemding en isolement teweeg. Ondanks het feit dat één Belg op vier tijdens het leven geconfronteerd wordt met minstens één mentale stoornis, zoals een depressie of angststoornis, weten weinig mensen waar geschikte hulp of begeleiding kan gevonden worden. Enerzijds heerst er nog steeds een taboe op alles wat met psychiatrie en geestelijke gezondheid te maken heeft en drukt dit een stempel op de betrokkenen. Anderzijds helpt het onoverzichtelijke kluwen van verschillende soorten opvangstructuren met hun specifieke toegangen de patiënt allerminst om een duidelijk beeld te vormen van de hulpverleningsmogelijkheden.

Informatiedienst ‘InfoGGZ’ In de afgelopen 25 jaar hebben de informatiediensten van de Julie Renson Stichting (InfoGGZ en Info Santé Mentale) een uitgebreide gegevens-

42


bank samengesteld rond psychische hulpverlening aan kinderen, volwassen en senioren in België. Alle residentiële en ambulante diensten binnen het brede terrein van de geestelijke gezondheidszorg en aanverwante sectoren (bijvoorbeeld psychiatrische ziekenhuizen, therapeutische gemeenschappen, Centra Geestelijke Gezondheidszorg, initiatieven beschut wonen, zelfhulpgroepen, opvanghuizen, Jongeren Advies Centra…) werden uitgenodigd om informatie te verstrekken omtrent hun werking, doelpubliek, aangeboden therapieën… Aangevuld met gegevens verkregen via bijvoorbeeld vaktijdschriften en persoonlijke contacten geeft dit een helder beeld van het hulpverleningslandschap! Bovendien beschikt de dienst ook over uitgebreide documentatie rond therapeutische opleidingen, vormingen en cursussen die georganiseerd worden vanuit het psychosociale terrein. Iedere geïnteresseerde (patiënten, familieleden, studenten, hulpverleners, journalisten) kan een beroep doen op deze infodienst voor doorverwijsadressen en achtergrond met betrekking tot de geestelijke gezondheidszorg. Men ontvangt dan een gepersonaliseerd antwoord in de vorm van adressen, pistes, details, aanvullende informatie, namen, ideeën… bij de verslaving van een vriend, schoolmoeilijkheden van de kinderen, oriëntering van een patiënt, het maken van een eindwerk rond een onderwerp in geestelijke gezondheidszorg…

www.theseas.be: informatiesysteem in geestelijke gezondheidszorg THESEAS.BE is een gratis zoeksysteem op het Internet ontworpen om de gebruiker te gidsen door de doolhof van centra en diensten naar de meest gepaste opvang. Er kan gezocht worden in het Nederlands of Frans, maar de eigenlijke inhoud van de resultaten verschijnt steeds in de officiële taal van de instelling.

De ‘eenvoudige zoekfunctie’ werkt aan de hand van twee gekozen criteria. In een eerste stap wordt steeds gevraagd binnen welk grondgebied de hulpverlening moet worden gezocht. Dit betekent een afbakening volgens regio, provincie of gemeente die dan kan geselecteerd worden uit de lijst die tevoorschijn komt. In de tweede stap is er keuze uit zes zoekcriteria: • naam of afkorting; • type van hulpverleningsstructuren; • taal die gehanteerd wordt; • de leeftijdsgroep; • behandelde stoornis of problematiek; • de aangeboden therapie of activiteit waarbinnen dan ook weer één waarde kan gekozen worden. Enkel bij het eerste criterium kan de naam of afkorting van de te zoeken dienst zelf ingegeven worden. Bijvoorbeeld: een selectie van ‘Antwerpen’ binnen het criterium ‘provincie’ en ‘kinderen’ uit de lijst ‘leeftijdsgroepen’ houdt in dat alle centra, diensten of groepen gaan gezocht worden in de Antwerpse provincie die zich onder andere of uitsluitend richten tot kinderen. Vanuit de opsomming van het resultaat is een gemakkelijke overgang voorzien naar de details van elke dienst, met achtergrondinfo over wie precies wat doet en voor wie, met toevoeging van een aantal praktische gegevens. Om de duidelijkheid te verhogen, worden ook verklaringen geboden van termen die in de sector worden gehanteerd.

Julie Renson Stichting De Julie Renson Stichting is een Stichting van Openbaar Nut die in 1957 werd opgericht volgens de wilsbeschikking van mevrouw Renson om bij te dragen tot de verbetering van de geestelijke gezondheidszorg in België. Informatie vormt dus de rode draad in de werking van deze nationale vereniging en is bedoeld voor zowel hulpverlener als geïnteresseerde. Buiten het inrichten van studiedagen en congressen, het coördineren van werkgroepen, het publiceren van informatiebrochures, verleent de Stichting ook

haar medewerking aan verschillende projecten. Kernthema's hierbij zijn het wegwerken van het taboe en het daaraan verbonden stigma; sensibiliseren en preventie. Bovendien kent de Julie Renson Stichting elke twee jaar een bedrag van €5.000 toe ter promotie en/of ondersteuning van een innoverend project dat als voorbeeld kan dienen en een sneeuwbaleffect kan geven binnen de brede sector van de geestelijke gezondheidszorg. Om de huidige werking van de Julie Renson Stichting beter te profileren, werden in 2005 op basis van intensief overleg binnen de raad van bestuur twee missies onderscheiden waarbinnen de activiteiten gekaderd worden. Een eerste krachtige missie is de ‘vermaatschappelijking’ met als bedoeling de geestelijke gezondheidszorg dichter bij patiënt en zijn omgeving te brengen via thuiszorg, psycho-educatie, een verbeterde eerstelijnszorg… De tweede missie handelt rond ‘rechten van de psychiatrische patiënt’, waarbij respect voor de patiënt gevraagd wordt, evenals kwaliteit van zorg en de correcte naleving van de wet op de patiëntenrechten.

50-jarig bestaan In het kader van het 50-jarig bestaan van de Stichting in 2007, werden jubileumevenementen en een aantal gedecentraliseerde activiteiten georganiseerd. Het doel was onder andere de taboesfeer rond geestelijke gezondheidszorg te doorbreken en de zichtbaarheid van de Julie Renson Stichting over het hele land te bevorderen. Een uitgebreid overzicht van al wat de Stichting presteerde in de afgelopen 50 jaar kunt u vinden op de website www.julierenson.be.

Contact Julie Renson Stichting-Dienst InfoGGZ Lombardijestraat 35 - 1060 Brussel Tel.: 02 538 94 76 Fax: 02 534 38 64 www.julierenson.be [email protected] www.theseas.be [email protected]


43

Actualiteit

BOEK

TOPAZ Recepten voor een beter levenseinde Franky Bussche hoofd van dienst Studie en Onderzoek

H ET

DAGCENTRUM

TOPAZ

BIEDT EEN TWEEDE THUIS AAN MENSEN MET EEN LEVENS -

BEDREIGENDE AANDOENING TIJDENS EEN MOEILIJKE PERIODE IN HUN LEVEN .

H ET

IS

EEN PLAATS WAAR ZE TERECHTKUNNEN OM EEN ZO AANGENAAM MOGELIJKE DAG TE BELEVEN , WEG VAN HUN DAGELIJKSE BESLOMMERINGEN .

aar aanleiding van het tienjarig bestaan van TOPAZ, dagcentrum voor supportieve zorg, werd een boek gemaakt. Tijdens een druk bijgewoonde persconferentie werd op 8 november 2007 de publicatie TOPAZ. Recepten voor een beter levenseinde voorgesteld. Het oorspronkelijk idee van een kookboek werd verlaten en het werd een boek met veel ingrediënten. Naast recepten krijgen we de verhalen van de talrijke gasten die in het dagcentrum verbleven. Het boek vormt een kleurrijke collage van het leven in het dagcentrum met al degenen die er aanwezig zijn: de gasten, de vrijwilligers, het verzorgingsteam, de naasten… We krijgen naast de klassieke kookboekrecepten ook andere recepten voor een beter levenseinde: getuigenissen, interviews, visieteksten, opiniestukken, gedichten, foto’s… Het boek is een aanrader voor iedereen en zet aan tot nieuwe ideeën om in waardigheid om te gaan met ongeneeslijkheid, met het levenseinde en met afscheid. De opbrengst van het boek gaat volledig naar het dagcentrum.

N

Het boek is te verkrijgen in de boekhandel. TOPAZ. Recepten voor een beter levenseinde. Antwerpen: Uitgeverij Houtekiet 2007, 224 p., ISBN 97890 8924 0118, €19,95 Het boek kan ook verkregen worden bij TOPAZ tegen de prijs van €15 (+ €5 verzendingskosten). TOPAZ Vander Vekenstraat 158 - 1780 Wemmel tel.: 02/456 82 02 - [email protected] www.dagcentrum-topaz.be

44


Actualiteit

BOEK

Schaakmat of aan zet? Monitor voor lokaal ouderenbeleid in Vlaanderen Franky Bussche hoofd van dienst Studie en Onderzoek

N

iettegenstaande ouderen een steeds groter deel uitmaken van de Belgische bevolking

worden ze nog al te vaak niet gehoord wanneer het beleid van een gemeente of een stad wordt uitgewerkt. Hieraan wordt verholpen door het nieuwe boek Schaakmat of aan zet? waarin de auteurs Dominique Verté, Nico De Witte en Liesbeth De Donder de resultaten weergeven van het ouderenbehoefteonderzoek dat ze hebben ontwikkeld. Reeds meer dan 35.000 Vlaamse senioren werden bevraagd over tal van thema’s, zoals huisvesting, mobiliteit, onveiligheid en gezondheid. De publicatie kreeg heel wat aandacht in de media en vormde het onderwerp van een studienamiddag te Brugge. In ons volgend nummer van UVV-info gaan we in een interview met prof. dr. Dominique Verté uitgebreid in op dit boek en de resultaten van het ouderenbehoefteonderzoek.

Schaakmat of aan zet? Monitor voor lokaal ouderenbeleid in Vlaanderen Dominique Verté, Nico De Witte en Liesbeth De Donder Brugge: Vanden Broele, 2007, 223 p., ISBN 978 90 8584 701 4; €39


45

Internationaal

BHA-conferentie 2007: ‘Learning from each other’ Freddy Boeykens hoofd van dienst Antwerpen

“P RACHTIG ”, “O NWAARSCHIJNLIJK HET

W ALTON H ALL H OTEL

V ERBOND (BHA)

AND

MOOI ”…

C OUNTRY C LUB

D AT TE

ZIJN MAAR ENKELE VAN DE WOORDEN DIE VIELEN BIJ DE AANBLIK VAN

W ARWICK ,

HAAR CONFERENTIE OVER PLECHTIGHEDEN

ALWAAR OP

20

EN

21

OKTOBER HET

(BHA C ELEBRANTS C ONFERENCE )

LANDELIJKE KADER WERD EXTRA IN HET ZONNETJE GEZET DOOR HET PRACHTIGE HERFSTWEER . DIE WERD GEORGANISEERD DOOR EN VOOR DE ‘ OFFICIANTS ’ VAN DE LIJKS EN VONDEN PLAATS AAN DE UNIVERSITEIT VAN TERE CONFERENTIE

( TWEE

WARWICK . S INDS


HIELD .

H ET

SUBLIEME

WAS DE ZESDE CONFERENTIE

VORIGE CONFERENTIES WAREN TWEEJAAR -

DIT JAAR KOOS MEN VOOR EEN JAARLIJKSE , MAAR KOR -

DAGEN , ÉÉN OVERNACHTING ) IN EEN COMFORTABELER SETTING .

DE VLAAMSE DELEGATIE: KATHLEEN VAN STEENKISTE, FREDDY BOEYKENS, ELKE BECKERS, INES JOTTIER EN VLADIMIR SARTOR

46

BHA. D E

H ET

B RITSE H UMANISTISCH

Hoewel de conferentie in principe een nationale aangelegenheid is, worden sinds enkele jaren op vraag van de European Humanist Profes sionals (EHP) ook buitenlandse collega’s uitgenodigd. Zo waren er naast de deelnemers uit alle gebieden en uithoeken van het Verenigd Koninkrijk ook delegaties uit Noorwegen, Nederland, IJsland en Vlaanderen. In totaal namen een tachtigtal participanten aan de conferentie deel. De doelstellingen: (a) een forum bieden aan de geaccrediteerde ‘celebrants’ van de BHA om hun ‘best practices’ met elkaar te delen en knelpunten te bespreken; (b) een actualisering van de informatie met betrekking tot het BHA ‘Plechtigheden netwerk’; en (c) om op een gestructureerde wijze mogelijkheden te bieden tot permanente vorming en ontwikkeling. De conferentie ging dan ook heel toepasselijk door onder het motief: ‘Leren van elkaar’. Naast een aantal algemene inleidingen en lezingen waren de talrijke workshops het belangrijkste werkinstrument. Kenmerkend voor de goede organisatie en zorg was de ernst waarmee deze laatste waren voorbereid. Elke specifieke workshop was grondig voorbereid door een verantwoordelijke en kreeg eigen specifieke leerdoelen mee. Hoewel net als in de omringende landen ook de BHA het hele scala aan plechtigheden aanbiedt (geboorteplechtigheden, relatievieringen…), stonden toch weer de uitvaartplechtigheden -die ook in Groot-Brittanië numeriek veruit het belangrijkst zijn- centraal. Volgende thema’s kwamen ondermeer aan bod. Het gebruik van

poëzie (geleid door een professionele voordrachtkunstenaar!); het omgaan met je eigen competenties (en het gebrek eraan) en die van anderen; jezelf promoten als voorganger van plechtigheden en het belang van netwerken; het uitbouwen van een positieve samenwerking en relatie met begrafenisondernemers; werken met ‘moeilijke’ families; voorstelling van de resultaten van een beperkt marktonderzoek bij begrafenisondernemers en de daaruit af te leiden actiepunten voor de humanistische uitvaartbegeleiders; het hanteren van emotioneel zware uitvaartplechtigheden; het werken als voltijdse uitvaartbegeleider… Ook de European Humanist Professionals (EHP) kreeg de ruimte om in een aparte workshop de gelijkenissen en verschillen in aanpak tussen de landen van de onderscheidene

deelnemers aan bod te laten komen. Een boeiende ervaring voor de talrijke participanten van deze workshop. Uitschieters: aan de ene kant quasi ongeloof over de ruime financiële overheidssteun in België en de mogelijkheden op vlak van PR, professionalisering… die daaruit voortvloeien. Aan de andere kant het aarzelende begin van de humanistische uitvaartbegeleiding in IJsland met zeven gemotiveerde vrijwilligers en de steun voor hen van de humanistische vrienden van Noorwegen. De Vlaamse delegatie genoot van dit congres. Er werd heel wat informatie uitgewisseld die best bruikbaar was voor de eigen werking in de respectievelijke provincies. De deelnemers kregen zin en energie om aan de slag te gaan met hernieuwde inzichten. De talrijke ontmoetingen met de vele boeiende mensen werkten verrijkend en voedend voor de eigen praktijk.

Vrij-oO nN -zinnig

Jenoff Van Hulle

Zaterdag 10 november 2007 won pater Jean-Philippe, alias Philippe Renders 25.000 euro bij een schattenjacht georganiseerd door het krantje Passe-Partout. Zijn klooster had net een factuur van 25.000 euro in de bus gekregen. Toeval? Volgens pater Jean-Philippe niet. Want voor hem was duidelijk dat de heilige Theresa de hand had in die heuglijke gebeurtenis. “Elk jaar vieren we haar feestdag op 1 oktober. Iedereen die wil, mag hier dan een brief binnengeven waarin hij de onmogelijkste dingen vraagt.” Op zijn eigen verlanglijstje stond 25.000 euro voor een nieuwe toren. Bovendien was de titel van het evangelie van die dag ‘God en het geld’. Het geloof in God als verrijking voor de mens. Het bewijs weze geleverd, althans voor pater Renders. Bron: De Morgen


47

Kruiswoordraadsel 1

Vijf winnaars krijgen elk een verrassingspakket.

Oplossing vorig nummer

Hoe maakt u kans?

Het sleutelwoord dat we zochten was HULPVERLENING.

Vul snel het kruiswoordraadsel in en stuur het sleutelwoord vóór 26 januari 2008 naar de Unie Vrijzinnige Verenigingen, Brand Whitlocklaan 87 te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe of fax het door op nummer 02/735 81 66. U kan het ook via e-mail aan ons bezorgen: [email protected]. Met evenwel vermelding van ‘oplossing kruiswoordraadsel’ en persoonlijke gegevens.

Winnaars vorig nummer: Uit de juiste inzendingen kwamen volgende vijf winnaars uit de bus:

De oplossing verschijnt samen met de namen van de vijf winnaars in het volgende nummer. De Riemaecker Héli uit Wingene V OORNAAM N AAM

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

G EBOORTEDATUM A DRES

M

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

❏

V

❏

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Leenders Hubert uit Sint-Truiden Bambust Andréa uit Kalken Beysen Jeanne uit Aartselaar Heeb Madeleine uit Antwerpen Zij kregen elk een verrassingspakket.

ANTWOORD: 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

© Puzzelland.com

48


Jongeren & Cultuur

“Wat een mooie tekening!” Boekbespreking De snoepjes van Aisha Sonny Van de Steene consulent-stafmedewerker

M ET

DE ZIN

“WAT

VAN

A ISHA . D E

EEN MOOIE TEKENING !” BEGINT HET PEUTERBOEKJE

ZIN VERWIJST NAAR DE TEKENING DIE

EN OPA , OMDAT HET SUIKERFEEST IS . PEUTERS MET DIT FEEST.

DE

H ET

A ISHA

DE

SNOEPJES

MAAKT VOOR HAAR OMA

BOEKJE IS BEDOELD ALS KENNISMAKING VAN

ZIN KAN ECHTER EVENGOED VERWIJZEN NAAR DE MOOIE

TEKENINGEN IN HET BOEKJE ZELF.

inderen maken reeds vanaf heel jonge leeftijd kennis met leeftijdgenootjes die er vaak niet alleen anders uit zien dan hen, maar ook andere gebruiken en gewoonten hebben dan zij zelf. De multiculturaliteit in baby- en peutergroepen wordt ook steeds groter. Dat is dan ook het uitgangspunt van dit boekje. Op een herkenbare manier via een eenvoudig mooi geïllustreerd verhaaltje peuters kennis laten maken met een religieus feest.

K

Kennismaking met iets anders is altijd als positief te beschouwen. Niet alleen leer je iets nieuws bij, je eigen oude vertrouwde inzichten worden erdoor in vraag gesteld. Steeds kom je verrijkt uit de kennismaking. De tekeningen zijn fijn om naar te kijken. Aantrekkelijk met felle snoepkleurtjes waar nodig. Het hoofdpersonage (Aisha) en haar broer (Salim) zijn getekend op een manier dat ieder kind zich met hen kan identificeren. Dit geldt ook voor het verhaaltje: kinderen maken een mooie tekening voor de grootouders en krijgen daarvoor snoepjes terug. Het is niet alleen iets dat bij een suikerfeest hoort, het kan evengoed gaan over bij voorbeeld het vieren van nieuw jaar of een andere (levens beschouwelijke) feestdag. De peuter die dit boekje meeleest met de leidster, leerkracht of ouder, zal zich zeker kunnen inleven. Maar deze

ELLY VAN DER LINDEN

sterkte is tevens de zwakte van het boekje. De peuter komt niets over het suikerfeest an sich te weten. Er zal dus waarschijnlijk wat duiding bij moeten gegeven worden door de ouders of leerkrachten. Jammer genoeg ontbreekt duiding voor volwassenen in het boekje. Meer dan een summier paar regels over het suikerfeest vind je niet. De snoepjes van Aisha is dus een mooi, kleurrijk geïllustreerd verhaaltje. Geschikt voor peuters met ouders en leerkrachten die een ruime kennis hebben van het suikerfeest.

De snoepjes van Aisha Elly van der Linden illustrator: Suzanne Diederen Isbn: 978 90 448 0759 2 Prijs: €10,95 Leeftijd: vanaf 24 maanden Clavis Uitgeverij www.clavis.be


49

Jongeren & Cultuur

Vermommingen werken echt! Dit en nog veel meer ontdek je in Technopolis Sonny Van de Steene consulent-stafmedewerker

MENSEN OP EEN RIJ .

W IE

VAN HEN IS BETROKKEN BIJ EEN JUWELENDIEFSTAL ?

GETUIGE PROBEERT DE JUISTE PERSOON TE IDENTIFICEREN . VERMOMD WAS ?

O NDERTUSSEN

Z AL

M AAR

E EN

WAT ALS DE DIEF

HET GEHEUGEN VAN DE GETUIGE ZICH ALLES JUIST HERINNEREN ?

KRAAKTE JE DE KLUIS IN HET APPARTEMENT VAN ÉÉN VAN DE VERMOE -

DELIJKE DIEVEN .

ER

STAK VEEL GELD EN EEN BRIEF IN .

BRIEF VOL WARTAAL .

W OORDEN

DIE GEEN WOORDEN ZIJN .

CODE ?

HEEFT DE BRIEF GESCHREVEN ? Z OUDEN ER VINGERAFDRUKKEN OP TE VIN -

W IE

WAT

E EN

KUNNEN ZE BETEKENEN ?

E EN

© TECHNOPOLIS • TOP SECRET POSTKAART

7

GEHEIME

DEN ZIJN ? I S ER MEER AAN DE HAND ?

ls in een film word je mee gezogen in een wereld van geheimen en intriges, waar niets is wat het lijkt. De tentoonstelling Top Secret in Technopolis leert je alles wat je moet weten om zelf een spion te worden. Je ontdekt zelf via de doe-opdrachten hoe wetenschap op verbazingwekkende manier toegepast wordt in de spionagewereld. Je zoekt, denkt na en handelt. Inleven in de ander, een goed geheugen en opmerkzaamheid zijn de belangrijkste eigenschappen die je moet hebben om een goede spion te worden.

A

De (replica van) de BMW uit de James Bond-film Tomorrow never dies verwelkomt je op de tentoonstelling. Een hightech auto volgepropt met slimme trucs waarmee James Bond zich steeds kreukvrij uit de meest benarde situaties wist te redden. Een leuke gimmick die tot enthousiasme aanzet! De interactieve tentoonstelling Top Secret is verdeeld in 5 gebieden: de © TECHNOPOLIS

50


luchthaven, het politiekantoor, de geheime dienst, het kantoor en de straat.

Het volgende niveau brengt je naar het hoofdkwartier van de geheime dienst. Vanuit een controlekamer kan je verschillende camera’s bedienen die over de gehele tentoonstelling verspreid staan. Je kan inzoomen, bezoekers volgen, beelden opnemen… Daarna leer je hoe je geheime codes moet breken.

Nu kom je aan in het politiebureau. Daar leer je hoe je misdadigers kan opsporen aan de hand van vingerafdrukken, bandensporen, kogels… Je leert er misdadigers afluisteren. Jammer genoeg pikken de verstopte microfoons zoveel omgevingslawaai op dat je aan de slag zult moeten met fil-

Uiteindelijk leer je op de straat de laatste vaardigheden die je nodig hebt om een volwaardige spionageexpert te worden. Je moet er extra op je hoede zijn. Je gaat naar één van de telefooncellen en meld je aan met je vingerafdruk. Vanuit het supergeheime hoofdkwartier krijg je

© TECHNOPOLIS • KRAAK DE BRANDKAST

dan zal het toestel ook biepen. In Top Secret staat ook zo een ding en je mag het zelf gebruiken. Je kan ontdekken op welke voorwerpen die toestellen nog allemaal reageren. Naast een metaaldetector staat er ook een bagagescanner. Je kan er al je spullen laten doorlichten. Uiteindelijk moet je ook langs de grenscontrole. Je hebt een koffer meegekregen, die niet de jouwe is. De inhoud heb je reeds voor je de luchthaven binnenkwam grondig bekeken. Daarop heb je de identiteit van de eigenaar overgenomen. Aangekomen bij de grenscontrole worden je allerlei vragen, waaronder strikvragen, door de ambtenaar gesteld. Mag je door of krijg je de veiligheidsdienst achter je aan?

ters. Zal het je lukken te achterhalen wat ze zeggen? In het politiebureau ontdek je ook of je een specialist bent in het ontmaskeren. Je krijgt een reeks foto’s van verdachten en van dezelfde verdachten in vermomming. Jij krijgt de taak om doorheen de vermomming te zien en zo de juiste foto’s bij elkaar brengen. Daarna breek je in in een kantoor. Daar kraak je een kluis. Je hebt 1 kans op 258 om juist te zijn. Wanneer je de juiste combinatie indrukt, gaat de brandkast open. Je vindt een brief met een geheime boodschap. Jij moet deze eruit halen. Oog voor detail is in het kantoor een zaak van leven of dood. Je bent ingebroken in het kantoor om het bureau van een mogelijke spion te doorsnuffelen. Heel vlug geef je je ogen de kost, want tijd heb je niet. Je opdrachtgever stuurde je er immers naartoe met een doel. Hij wil antwoorden op zijn vragen. Ook hangen er verborgen camera’s in het kantoor. Om in je missie te slagen moet je deze op tijd zien en ontmantelen.

© TECHNOPOLIS • STUIFMEELANALYSE

Wanneer je op reis gaat en je neemt het vliegtuig, dan zal je in de luchthaven steeds doorheen een metaaldetector moeten. Een toestel bedoeld om wapens op te sporen. Wanneer je echter iets als een metalen riem draagt,

In de geheime dienst onderzoek je ook op welke manier je via de telefoon een terroristennetwerk kan blootleggen. Net voor een aanslag belden vele mensen met elkaar. De meesten gewoon toevallig, maar sommige bellers moeten terroristen zijn geweest. Jij zoekt of er een patroon in zit, jij zoekt wie de spin in het net is.


51

Jongeren & Cultuur

een persoonlijke missie. Wanneer je alle opdrachten goed uitvoert, zal je erkend worden als een volwaardig agent. Alle doe-opdrachten zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Sommige opstellingen zijn beter uitgewerkt en meer fascinerend dan de

wikkelde de voormalige Oost-Duitse staatsveiligheid zelfs een condoom met wurgdraad.

De tentoonstelling Top Secret kan je bezoeken tot 1 juni 2008 en is inbegrepen in de normale toegangsprijs.

Ook kan je gaan kijken naar de boeiende show Top Secret en de demo Strikt Geheim. In de show Top Secret loodst een edutainter je doorheen de wereld van geheimagenten en ontmaskert hij

Want Technopolis biedt meer dan enkel de tentoonstelling Top Secret. Aan de hand van verschillende thema’s, zoals water, lucht, woning…, zijn er heel wat opstellingen en doe-opdrachten te beleven. Ideaal voor de onderzoekende jongere!

Open

© TECHNOPOLIS • SPIONAGESATELLIET

Technopolis is het hele jaar open van 9u30 tot 17u, behalve op 1 januari, op 25 en 31 december en tijdens de eerste volledige werkweek van september.

Naast het beleven van de interactieve tentoonstelling kan je ook kijken naar de vele spionage-objecten. Allen stimuleren ze de verbeelding en zetten ze je aan tot denken. Heel wat zaken werden bijvoorbeeld in de loop der tijd gebruikt als vermommingen van fototoestellen. Je ziet een handtas, een armband, een schoen, een tandkroon en zelfs een das (met juweeltje als lenskap) die elk een fototoestel herbergen. Sieren gebruiksvoorwerpen zijn ook handig om microfoontjes in te verstoppen. Zo zie je een cocktailglas, een olijfje, een boek en een schilderij die allesbehalve onschuldig zijn. Onder het motto niets is wat het lijkt ont-

52


of zij allerlei kneepjes van het spionagevak. Ook de demo Strikt Geheim onthult heel wat vertrouwelijke informatie. Wie van plan is een loopbaan uit te bouwen in de spannende wereld van de spionage, verklapt best aan niemand wat ie hier gezien heeft!

© TECHNOPOLIS • GEHEIME CODES BREKEN

andere. Niet alles is ook even geschikt voor iedere jongere. Bege leiding, afhankelijk van de opdracht, is veelal opportuun. Info is summier te vinden op de apparaten zelf. De uitleg kan eventueel wel op (eigen) vraag aangevuld worden door één van de aanwezige edutainers.

Prijs • Volwassenen en kinderen (vanaf 12 jaar): €9,50 • Kinderen (3 tot en met 11 jaar): €7,00 • 55-plussers: €8,50 • Andersvaliden volwassenen: €8,50 • Andersvaliden kinderen: 5,50 euro • Kinderen onder 3 jaar: gratis Meer info Technopolis Technologielaan 2800 Mechelen T 015 34 20 00 [email protected] www.technopolis.be

UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN v. z .w. FEDERAAL SECRETARIAAT Brand Whitlocklaan 87 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe T 02 |735 81 92 - F 02 |735 81 66 [email protected] www.uvv.be

Provinciale Centra Morele Dienstverlening BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST PCMD Brussel Stalingradlaan 18-20 - 1000 Brussel T 02 242 36 02 - F 02 242 56 17 [email protected]

PROVINCIE LIMBURG PCMD Hasselt A. Rodenbachstraat 18 - 3500 Hasselt T 011 21 06 54 - F 011 23 55 16 [email protected]

PROVINCIE VLAAMS-BRABANT PCMD Leuven Brusselsestraat 78 - 3000 Leuven T 016 23 56 35 - F 016 20 75 47 [email protected]

PROVINCIE ANTWERPEN PCMD Antwerpen Jan Van Rijswijcklaan 96 - 2018 Antwerpen T 03 259 10 80 - F 03 259 10 89 [email protected]

PROVINCIE OOST-VLAANDEREN PCMD Gent Coupure Rechts 4 - 9000 Gent T 09 233 52 26 - F 09 233 74 65 [email protected]

PROVINCIE WEST-VLAANDEREN PCMD Brugge Jeruzalemstraat 51 - 8000 Brugge T 050 33 59 75 - F 050 34 51 69 [email protected]

Centra Morele Dienstverlening BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST CMD Jette Jetse laan 362 - 1090 Jette T 02 513 16 33 [email protected] PROVINCIE ANTWERPEN CMD Antwerpen Breughelstraat 60 - 2018 Antwerpen T 03 227 47 70 [email protected] CMD Herentals Lantaarnpad 20 - 2200 Herentals T 014 85 92 90 - F 014 85 44 39 [email protected]

PROVINCIE LIMBURG CMD Genk Bochtlaan 16 bus 6 - 3600 Genk T 089 51 80 40 - F 089 51 80 49 [email protected]

PROVINCIE VLAAMS-BRABANT CMD Halle Molenborre 28/02 - 1500 Halle T 02 383 10 50 - F 02 383 10 51 [email protected]

CMD Maasland Pauwengraaf 63 - 3630 Maasmechelen T 089 77 74 21 - F 089 77 74 22 [email protected]

CMD Vilvoorde Vlaanderenstraat 69 - 1800 Vilvoorde T 02 253 78 54 - F 02 253 57 87 [email protected]

CMD Tongeren Vlasmarkt 11 - 3700 Tongeren T 012 45 91 30 - F 012 45 91 39 [email protected]

PROVINCIE WEST-VLAANDEREN CMD Ieper Korte Torhoutstraat 4 - 8900 Ieper T 057 23 06 30 - F 057 23 06 39 [email protected]

CMD Mechelen O.-L.-Vrouwestraat 29 - 2800 Mechelen T 015 45 02 25 - F 015 43 55 19 [email protected]

PROVINCIE OOST-VLAANDEREN CMD Aalst Koolstraat 80-82 - 9300 Aalst T 053 77 54 44 - F 053 77 97 70 [email protected]

CMD Kortrijk Overleiestraat 15A - 8500 Kortrijk T 056 25 27 51 - F 056 25 27 53 [email protected]

CMD Turnhout Begijnenstraat 53 - 2300 Turnhout T 014 42 75 31 - F 014 42 54 40 [email protected]

CMD Ronse Zuidstraat 13 - 9600 Ronse T 055 21 49 69 - F 055 21 66 68 [email protected]

CMD Roeselare Godshuislaan 94 - 8800 Roeselare T 051 26 28 20 - F 051 26 28 26 [email protected]

CMD Sint-Niklaas Ankerstraat 96 - 9100 Sint-Niklaas T 03 777 20 87 - F 03 777 31 64 [email protected] CMD Zottegem Kastanjelaan 73 - 9620 Zottegem T 09 326 85 70 - F 09 326 85 73 [email protected]

Antennes Morele Dienstverlening PROVINCIE ANTWERPEN AMD Lier Antwerpsestraat 148 (1ste verdieping) 2500 Lier T 03 488 03 33 - F 03 488 03 33 [email protected]

PROVINCIE LIMBURG AMD Bilzen Klokkestraat 4 bus 1 3740 Bilzen T 089 30 95 60 - F 089 56 57 94 [email protected]

AMD Mol Laar 2 bus 3a 2400 Mol T 014 31 34 24 - F 014 31 34 24 [email protected]

AMD Sint-Truiden Kazernestraat 10/001 3800 Sint-Truiden T 011 88 41 17 - F 011 31 26 45 [email protected]

Unie Vrijzinnige Verenigingen

www.uvv.be

uvv Illegaal maakt onbemind Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx ISSN Afgiftekantoor Brussel X Verschijnt tweemaandelijks

Recommend Documents