v? uvv. Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx. ISSN Afgiftekantoor Brussel X. Verschijnt driemaandelijks

ISSN 0772-6627 • Afgiftekantoor Brussel X Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx Verschijnt driemaandelijks 2007 - 24ste jaargang nr. 4

info uvv

Nt-Blg zkt m/v?

UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN VZW HOOFDREDACTIE ondernemingsnummer: 408472839

Anne-France Ketelaer Marina Van Haeren

Federaal Secretariaat

REDACTIEMEDEWERKERS Brand Whitlocklaan 87 Franky Bussche Klaas Nijs

1200 Sint-Lambrechts-Woluwe Sofie Sfingopoulos T 02 | 735 81 92

Sonny Van de Steene Jenoff Van Hulle

F 02 | 735 81 66 LAY- OUT [email protected]

C&L&J GrafiekGroep

www.uvv.be

WORDT GRATIS VERSPREID BINNEN DE VRIJZINNIGE GEMEENSCHAP. REDACTIE VAN

UVV-INFO

CONFORM DE WET TOT BESCHERMING VAN DE PERSOONLIJKE LEVENSSFEER TEN OPZICHTE VAN DE VERWERKING VAN PERSOONSGEGEVENS (8 DECEMBER 1992) DELEN WIJ U MEE DAT EEN AANTAL VAN UW PERSOONSGEGEVENS OPGENOMEN WORDEN IN ONS ADRESSENBESTAND. UVV ZAL , ALS HOUDER VAN DIT BESTAND, UW GEGEVENS VERWERKEN IN HET KADER VAN VOLGEND DOELEIND: VERSPREIDEN VAN PUBLICATIES EN INTERNE COMMUNICATIE. OP SCHRIFTELIJK VERZOEK, GERICHT AAN MEVROUW MARINA VAN HAEREN, SECRETARIS-GENERAAL, BRAND WHITLOCKLAAN 87 TE 1200 SINT-LAMBRECHTSWOLUWE, KAN U EEN OVERZICHT KRIJGEN VAN DE DOOR UVV OVER U OPGESLAGEN PERSOONSGEGEVENS. ONJUISTE GEGEVENS VERBETEREN WIJ OP UW VERZOEK.

UVV- Info DE

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

IS NIET VERANTWOORDELIJK VOOR DE INHOUD

VAN DE DOOR DERDEN GELEVERDE ARTIKELS.

REACTIES OP DIT NUMMER KAN U STEEDS DOORMAILEN NAAR [email protected], DEZE WORDEN, NA OVERLEG EN GOEDKEURING DOOR DE KERNREDACTIE, GEPLAATST OP DE WEBSITE BIJ DE RUBRIEK REACTIES VAN DE DESBETREFFENDE UVV-INFO.

UVV-Info | 24ste jaargang nr. 4 Juli - Augustus 2007 Verschijnt tweemaandelijks Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx

Van de Redactie INhoud LIEFDE... WE

VOELEN HET ALLEN. IEDERE DAG. IN VERSCHIL-

LENDE GRADATIES.

SOMS KOMEN WE IEMAND TEGEN, WAARBIJ HET HART BRANDT, HET HOOFD DUIZELT EN DE GRAAT SIDDERT. HET KAN HEERLIJK ZIJN, ALS BEANTWOORD, HELS, INDIEN NIET… HET GEBEURT NIET ELKE DAG DAT WE TEGEN DÉ LIEFDE AANBOTSEN. IEMAND WAARVAN JE HOUDT. MET HEEL JE HART EN ZIEL . IEMAND WAARVAN JE NIET WIL SCHEIDEN. NA EEN TIJD WILLEN SOMMIGE KOPPELS HUN LIEFDE VEREEUWIGD ZIEN. OPGESCHREVEN. DE ÉÉN OM HET ROMANTISCHE IDEAAL . DE ANDER OM PRAKTISCHE REDENEN. IS HEEL MOEILIJK TE VATTEN.

LIEFDE

CHEMISCHE

REACTIES

GETRIGGERD DOOR ZAKEN DIE OMSTANDERS, INCLUSIEF WETENSCHAPPERS, -NOG- NIET KUNNEN VATTEN.

BELGIË IS WELVAREND. HET HEEFT EEN WELVAART DIE ER IN SOMS TROUWEN NIET-B ELGEN MET B ELGEN ENKEL EN ALLEEN OM VAN DE VOORDELEN VAN DEZE WELVAART TE GENIETEN . VELE GEBIEDEN OP DEZE AARDE NIET IS.

DE

OVERHEID PROBEERT SCHIJNHUWELIJKEN AAN TE PAKKEN VIA

ONDER ANDERE OMZENDBRIEVEN EN WETTEN.

DE WETGEVER ZEGT

DAT HIJ DE PLICHT HEEFT OM HET HUWELIJK ALS INSTELLING TE VRIJWAREN EN MISBRUIKEN MOET POGEN TE VOORKOMEN.

DEZE UVV-INFO

GEEFT ENERZIJDS WEER WAT DE WETTEN EN

OMZENDBRIEVEN INHOUDEN EN TOONT ANDERZIJDS DE GEVOLGEN ERVAN VOOR DE BETROKKENEN IN HET DAGDAGELIJKSE BESTAAN.

WE LATEN DIVERSE PERSONEN MET HUN ZIENSWIJZEN AAN HET WOORD.

DE

MATERIE IS HEEL COMPLEX .

WE

WILLEN U ALS LEZER MET

DIT DOSSIER DOEN STILSTAAN BIJ DE ETHISCHE VRAAG: HOE

BELG WILLEN WORDEN EN DAARVOOR EEN BELG ‘GEBRUIKEN’ VIA HET HUWELIJK OM DIT DOEL TE BEREIKEN. WAAR BEGINT DE INMENGING VAN DE OVERHEID EN WAAR STOPT ZE?

GAAN WE ALS SAMENLEVING OM MET MENSEN DIE

ZOEKT

EEN NIET-BELG ZONDER ENIGE SCHROOM EEN MANNE-

BELG OM BELG TE KUNNEN WORDEN? NIET-BELG EN EEN BELG ENKEL HUN LIEFDE

LIJKE OF VROUWELIJKE

OF

WILLEN EEN

BEZEGELD ZIEN?

VEEL

LEES- EN PEINSPLEZIER MET

NT-BLG

ZKT M/V?.

Sonny Van de Steene

PAGINA

Van de redactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Dossier: Nt-Blg zkt m/v? ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬

Wetgevend kader schijnhuwelijken - Klaas Nijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Cel Schijnhuwelijken - Klaas Nijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Interview met Patrick Dewael - Sonny Van de Steene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Het Vlaams Minderhedencentrum (VMC), de 8 en het Comité Ik Wil A Wel over schijnhuwelijken - Sofie Sfingopoulos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Cultuurgemengde koppels in de praktijk. Interview met Jamila Hamddan Lachkar - Sofie Sfingopoulos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Portret 1: Gert en Virginia - Sofie Sfingopoulos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Portret 2: Miriam en Jan - Sofie Sfingopoulos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Portret 3: Christel en Ahmed - Sofie Sfingopoulos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Failan - Klaas Nijs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Actualiteit ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬

‘Voor een menswaardig levenseinde’ - Sonja Eggerickx en Lut Matheussen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 ‘Persvrijheid is geen vodje papier’ - Sonja Eggerickx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 ‘Elk scharniermoment zijn unieke plechtigheid’ - Freia DeBuck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 ‘Nieuwe stap in humanisering Belgisch gevangeniswezen’ - Sonja Eggerickx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 ‘Kerk en staat’ - Michel Magits. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 ‘Vrouwenemancipatie’ - Sonja Eggerickx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 ‘Iedereen gelijk voor de wet’ - Michel Magits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 ‘Studiedag over samenwerking tussen leerkrachten godsdienst en zedenleer groot succes’ - Paul Gordyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 ‘Het hoofddoekendebat: en wat zouden de moslima’s ervan denken? Of ex-moslima’s?’ - Sonja Eggerickx. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 ‘Hoofddoek’ - Sonja Eggerickx en Michel Magits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Voorzitterswissel Centre d’Action Laïque - Sonny Van de Steene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Opening Antenne Morele Dienstverlening Mol - Ralf Celen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Feestelijke opening van het Centrum Morele Dienstverlening te Jette - Team van het CMD Jette . . . 42 UVV kleurde roze op zaterdag 12 mei - Sonny Van de Steene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 vzw Roma krijgt Arkprijs - Sonny Van de Steene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Prijs Vrijzinnig Humanisme voor Jaap Kruithof - Sonny Van de Steene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Pleidooi voor een waardig levenseinde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Internationaal ¬ Europese Humanistische Federatie viert drie keer feest - Suzy Mommaerts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 ¬ Vrij-on-zinnig – Jenoff Van hulle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Kruiswoordraadsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Jongeren en cultuur ¬ Maak samen met Suske en Wiske je eigen strip! - Sonny Van de Steene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Wanneer je wellicht niet meer kan genezen…

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

Info Vrije Universiteit Brussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Centra Morele Dienstverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Dossier

Wetgevend kader schijnhuwelijken Klaas Nijs consulent-stafmedewerker

D E R AAD

VAN

E UROPA

DEFINIEERT HET SCHIJNHUWELIJK ALS EEN

“ HUWELIJK

VAN EEN ONDERDAAN VAN EEN LIDSTAAT OF EEN

ONDERDAAN VAN EEN DERDE LAND, DIE LEGAAL IN EEN LIDSTAAT VERBLIJFT, MET EEN ONDERDAAN VAN EEN DERDE LAND MET ALS ENIG DOEL DE REGELS BETREFFENDE DE BINNENKOMST EN HET VERBLIJF VAN ONDERDANEN VAN DERDE LANDEN TE MISBRUIKEN EN VOOR DE ONDERDAAN VAN HET DERDE LAND EEN VERGUNNING TOT VESTIGING OF TOT VERBLIJF IN EEN LIDSTAAT TE VERKRIJ GEN .”

M EN

B ELG ,

MET ALS ENIG DOEL HIERMEE DE

M OEILIJK

4

ZOU HET OOK SIMPELER KUNNEN STELLEN NATUURLIJK : ALS JE ALS NIET-B ELG IN HET HUWELIJK TREEDT MET EEN

B ELGISCHE

NATIONALITEIT TE VERWERVEN , DAN IS ER SPRAKE VAN EEN SCHIJNHUWELIJK .

KAN NATUURLIJK OOK EN JURISTEN MOETEN NU EENMAAL HUN BROOD VERDIENEN .

JULI -AUGUSTUS 2007

n dat de hele regelgeving rond schijnhuwelijken niet gemakkelijk is, blijkt snel. Mensen die trouwen met iemand van het buitenland, worden al snel geconfronteerd met een wet, een aantal KB’s en een divergerende administratieve praktijk, afhankelijk van de plaats waar het huwelijk afgesloten wordt. Een vervelende zaak waarschijnlijk voor zij die uit liefde een duurzame juridische band willen aangaan met hun buitenlandse partner, maar een noodzakelijk middel om het instituut van het huwelijk te beschermen volgens de overheid.

E

Een huwelijk met internationale aanknopingspunten is sowieso al geen evidente zaak. De juridische reglementering van het huwelijk, zowel op persoonlijk-, vormelijk- als vermogensvlak zal aan de hand van internationaal privaatrecht moeten toegewezen worden aan één bepaald rechtsstelsel. Dit is een bijzonder gecompliceerde zaak, die onder andere het afsluiten van een huwelijkscontract er niet eenvoudiger op maakt. In België zijn deze verwijzingsregels opgenomen in de artikelen 46-53 Wetboek Internationaal Privaatrecht. Eenmaal dit obstakel overwonnen, is er echter een kans dat men nog steeds niet zomaar kan huwen. Sinds 1 januari 2000 bestaan er immers twee methodes om schijnhuwelijken tegen te gaan. De ambtenaar van de burgerlijke stand heeft een preventieve opdracht in deze en kan een huwelijk uitstellen of zelfs weigeren af te sluiten. Het parket gaat repressief te werk en kan een schijnhuwelijk nietig laten verklaren voor een rechtbank. Daarenboven kan de correctionele rechter ook gevangenisstraffen of geldboeten opleggen.

De eerste filter bevindt zich dus op het administratieve niveau, bij de ambtenaar van de burgerlijke stand, die bevoegd is huwelijken af te sluiten, en desgevallend, te weigeren. Hij moet binnen de twee maanden na aangifte van het huwelijk beslissen deze al dan niet te voltrekken. Hij kan hiervoor voorafgaand een niet-bindend advies van de procureur inwinnen, of waar toepasselijk, het dossier laten onderzoeken door de Cel Schijnhuwelijken (zowel Antwerpen als Gent beschikken over een dergelijke cel en spelen op dit vlak een pioniersrol -zie ook elders in dit nummer). Het dossier moet dan ook overgemaakt worden aan de Dienst Vreemdelingenzaken. Tegen deze weigeringsbeslissing staat wel een beroep open bij de rechtbank van eerste aanleg, zetelend zoals in kort geding. De omzendbrief 10 indicatoren schijnhuwelijk van de minister van Justitie, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 31/12/1999, geeft een niet beperkend overzicht van een aantal factoren die, in combinatie met elkaar, ernstige vermoedens kunnen doen rijzen dat het om een schijnhuwelijk gaat. Zo zijn er enkel evidente indicatoren, zoals wanneer men elkaar niet verstaat zonder hulp van een tolk, beiden elkaars naam niet kennen, er een betaling van een som geld was voor het huwelijk… Ook het uitoefenen van prostitutie door een van beiden of het duurzaam samenwonen met een ander dan diegene waarmee men trouwt, worden beschouwd als ernstige indicatoren van een schijnhuwelijk. Eenmaal deze filter gepasseerd, bestaat er echter nog altijd een kans dat het huwelijk achteraf nietig wordt verklaard, op basis van een vordering

door (één van de) echtgenoten zelf, alle belanghebbende derden of het Openbaar Ministerie. De nietigheidsverklaring heeft retroactieve werking. Het huwelijk heeft dus juridisch zogezegd nooit bestaan en alle gevolgen die eruit voortvloeiden vallen weg. Het vermoeden van vaderschap in geval er kinderen uit het huwelijk zijn voortgekomen blijft echter wel bestaan en de nietigverklaring betekent niet de schrapping van de Belgische nationaliteit van diegene die Belg geworden is na het huwelijk (op basis van de verklaring van artikel 16 Wetboek Belgische nationaliteit). Buiten de nietigverklaring kunnen beide personen die een schijnhuwelijk hebben afgesloten ná 21 februari 2006, echter ook nog veroordeeld worden tot een gevangenisstraf van 8 dagen tot 2 jaar en een geldboete van 26 tot 250 euro, overeenkomstig de bepalingen van de wet van 12 januari 2006 tot aanpassing van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen. De wet voorziet aparte straffen voor zij die gewoon een schijnhuwelijk afsloten, zij die hiervoor geld ontvingen of zij die daarbij zelfs geweld gebruikten. Ook pogingen hiertoe zijn strafbaar. Dat de overheid de hele problematiek rond schijnhuwelijken ernstig neemt, valt dus duidelijk op te maken uit de verschillende wetgevende initiatieven hierover. Het maakt het er anderzijds wel niet gemakkelijker op voor internationale koppels om in België te huwen. Wat een gelukkige gebeurtenis zou moeten zijn, kan zo al snel een administratieve lijdensweg worden…

JULI -AUGUSTUS 2007

5

Dossier

Cel Schijnhuwelijken Klaas Nijs consulent-stafmedewerker

IN

DE STEDEN

G ENT, A NTWERPEN , M ECHELEN

JAREN ADMINISTRATIEVE

S TAND

C ELLEN

EN

K ORTRIJK

ZIJN REEDS ENKELE

ACTIEF DIE DE AMBTENAREN VAN DE

B URGERLIJKE

MOETEN BIJSTAAN IN HUN TAAK OM SCHIJNHUWELIJKEN OP TE SPOREN .

WANNEER

EEN HUWELIJKSAANVRAAG VERDACHT LIJKT, OPENEN DE MEDEWERKERS VAN

DE CEL EEN DOSSIER EN ZULLEN ZIJ EEN ONDERZOEK VOEREN NAAR DE CONCRETE OMSTANDIGHEDEN DIE BIJ DIT HUWELIJK VAN TEL ZIJN .

VAN

HUN BEOORDELING

HANGT VAAK EEN WEIGERING OF GOEDKEURING AF VAN ÉÉN VAN DE BELANGRIJKSTE KEUZES DIE MEN KAN MAKEN IN ZIJN / HAAR LEVEN .

H ET

BELANG VAN HUN ACTIVI -

TEITEN IS DAN OOK NIET GEMAKKELIJK TE OVERSCHATTEN .

e Antwerpse Cel begon als eerste met haar activiteiten, al snel gevolgd door de anderen. Gent richtte haar Cel Schijn huwelijken op in 2001 en het snel groeiend aantal dossiers van deze twee steden doet vermoeden dat we een verdere uitbreiding van deze praktijk zullen zien in de komende jaren, territoriaal zowel als materieel. Om aan te tonen hoe groot de toename van dossiers reeds op dit moment is: in 2006 werd de Dienst Vreemdelingenzaken in 5.474 onderzoeken naar 'verdachte' huwelijken om informatie gevraagd, in 2004 waren dat er nog maar 1.343. Dit jaar werden in de eerste twee maanden al 2.247 onderzoeken opgestart(1).

D

6

JULI -AUGUSTUS 2007

Deze Cellen hebben niet alleen een preventieve werking om schijnhuwelijken te voorkomen maar dienen ook als meldpunt voor mensen die het slachtoffer zijn geworden van een schijnhuwelijk of derden die een dergelijk misdrijf willen aangeven. Als dusdanig vormen zij een instrument dat de belangen van de overheid, derden en slachtoffers dient te bewaken, zonder deze van de huwende partijen zelf te vergeten, uiteraard. Een delicate evenwichtsoefening… en eentje waarvan de gemoederen al snel verhit geraken, getuige de vele reacties die overal te vinden zijn. Niet geheel onlogisch trouwens. Als verliefd koppel met een gemengde

nationaliteit en een huwelijkswens, wordt je gedwongen een heel administratief parcours af te leggen alvorens je zelfs nog maar aan de eigenlijke procedure kan beginnen. Papieren moeten aangevraagd worden in binnen- en buitenland en voor je het weet kan je de weg naar het gemeentehuis blindelings afleggen. Eénmaal die papierberg beklommen, is er een grote kans dat je op gesprek langs moet gaan bij de ambtenaren van de Cel. En daar loopt het voor veel mensen fout. Om na te gaan of je daadwerkelijk een duurzame liefdesband administratief bevestigd wil zien door een huwelijk of eerder op zoek bent naar een gemakkelijke toegangskaart tot de Belgische nationaliteit, zullen de ambtenaren een heleboel vragen afvuren en de waarachtigheid van je relatie diepgaand onderzoeken. Daar horen een heleboel private en in veel gevallen, minder aangename vragen bij. De omzendbrief van 1999 geeft een aantal indicatoren weer die kunnen aanduiden dat het om een schijnhuwelijk gaat, waaronder een gebrekkige kennis van elkaars personalia een groot deel van het vermoeden dat het om een schijnhuwelijk gaat kan vormen. Men gaat echter meestal nog dieper in op de omstandigheden van de relatie, zoals de plaats van ontmoeting, of men samenwoont, wat de families denken van de relatie, maar volgens sommige mensen die de procedure hebben ondergaan zelfs hoe het seksleven van de betrokkenen in elkaar zit, of men veel ex-lieven heeft gehad… De vraag is of men hierbij niet gevaarlijk dicht bij de

schending van het privéleven van deze burgers komt. Ook het feit dat men hier in een administratieve procedure terechtkomt, is niet altijd een voordeel voor de betrokkenen. De mogelijke subjectiviteit van de ambtenaar die de aanvraag moet behandelen, een eventueel beroep en bijstand door een advocaat zijn zaken die in een gerechtelijke procesgang beter omkaderd zijn en succesvol afgedwongen kunnen worden. Want als je een advocaat meeneemt naar ‘een gesprek’ zal het wederzijds vertrouwen hoogstwaarschijnlijk niet toenemen, waar dit al toegestaan is.

ondoorzichtig, met alle nefaste gevolgen vandien. Het recht op huwelijk, zoals gewaarborgd door artikel 12 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, dient hierbij het uitgangspunt te zijn en de controle moet restrictief gevoerd worden, met het

oog op de preventie en bestraffing van misdrijven, niet het voeren van een vermomde asielpolitiek.

Bron (1) Cijfers van De Morgen, 09/03/2007

En over die mogelijke subjectiviteit bestaan veel twijfels. Zo wijken de cijfers van bepaalde steden waar de Cellen actief zijn fel van elkaar af (zie elders in dit nummer) en zullen de interpretaties van bepaalde omstandigheden die gelijkaardig zijn bij verschillende koppels anders gezien worden afhankelijk van het feit of men nu toevallig bij de een of de andere ambtenaar was beland. Dit is onvermijdelijk, maar het is te betreuren dat er geen externe verificatie bestaat om deze wenselijke objectiviteit zo dicht in de praktijk te toetsen en eventueel af te dwingen. Het is duidelijk dat er vanuit politieke en maatschappelijke hoek een verdere uitwerking gevraagd wordt van het huidige kader waarbinnen de Cellen werken. Een objectieve, extern verifieerbare en aan hoger beroep onderworpen procedure op tegensprekelijke basis lijkt hiervoor de meest aangewezen weg. De huidige omkadering van de Cellen is te zeer ad hoc en

JULI -AUGUSTUS 2007

7

Dossier

Interview met Patrick Dewael federaal minister Binnenlandse Zaken onder de paarse legislatuur Sonny Van de Steene consulent-stafmedewerker

IN

EEN DEMOCRATISCH STAATSBESTEL KIEST DE BEVOLKING ZIJN VERTEGENWOORDI -

GERS .

V ERTEGENWOORDIGERS

IDEEËN WAARVOOR ZE STAAN .

DIE IN PRINCIPE GEKOZEN WERDEN OMWILLE VAN DE

D EZE

VERTEGENWOORDIGERS BESTUREN DAAROP HET

LAND, VIA HET PARLEMENT EN DE REGERING .

D IT

DE

REGERING STIPPELT EEN BELEID UIT.

DEED DE VOORBIJE PAARSE FEDERALE REGERING OOK MET BETREKKING TOT DE

PROBLEMATIEK VAN DE SCHIJNHUWELIJKEN . MINISTER VAN

Waarom moeten schijnhuwelijken tegengegaan worden?

PATRICK D EWAEL ,

VOORMALIG FEDERAAL

B INNENLANDSE ZAKEN EN DAARMEE BEVOEGD VOOR HET VREEMDELINGEN -

BELEID, LICHTTE ZIJN VISIE EN BELEID OMTRENT SCHIJNHUWELIJKEN SCHRIFTELIJK TOE .

“Er is geen huwelijk wanneer, ondanks de gegeven formele toestemmingen tot het huwelijk, uit een geheel van omstandigheden blijkt dat de intentie van minstens één van de echtgenoten kennelijk niet is gericht op het tot stand brengen van een duurzame levensgemeenschap, maar enkel op het bekomen van een verblijfsrechtelijk voordeel dat is verbonden aan de staat van gehuwde.”, aldus de wettelijke definitie van een schijnhuwelijk in artikel 146 bis B.W.

Schijnhuwelijken hebben tot doel een legale procedure te misbruiken, voor doeleinden die vreemd zijn aan het doel van een huwelijk. Vanuit de vaststelling dat het misbruiken van het statuut van het huwelijk, en het daaruit voorvloeiend verblijfsrechtelijk voordeel, de Belgische openbare orde verstoren, dient iedere betrokken overheid, waaronder dus ambtenaren van de Burgerlijke Stand, parketten, de Dienst Vreemdelingenzaken, diplomatieke en consulaire posten, de strijd hiertegen aan te binden. Wat gearrangeerde (en zelfs gedwongen) huwelijken betreft, dient men te waken over de naleving van het beginsel dat partners op een vrije en ongedwongen wijze hun toestemming moeten kunnen geven. Tevens is dergelijke permanente een bijzondere aandacht nodig om het ontstaan of de ontwikkeling van netwerken van mensenhandel, waarbij de huwelijksprocedure gebruikt wordt voor migratiedoeleinden, in te dijken. De verschuiving van zuiver illegale migratie naar pseudo-legale migratie is het sterkst merkbaar in het kader van het fenomeen schijnhuwelijken. Samen met de visafraude, het misbruik van het statuut van staatloze en frauduleuze adopties zijn schijnhuwelijken de uitdaging voor de Belgische rechtsstaat op het vlak van de strijd tegen illegale migratie. De ambtenaren van de Burgerlijke Stand, parketten, de Dienst Vreemdelingenzaken, diplomatieke en consulaire posten wijdden dan ook meer en meer aandacht, tijd en middelen aan deze fenomenen.

PATRICK DEWAEL

8

JULI -AUGUSTUS 2007

Is er een profiel van de mensen, koppels, die een schijnhuwelijk aangaan? Het zou verkeerd zijn om een volledige gemeenschap of een bepaalde categorie van personen uit onze samenleving te stigmatiseren, zelfs al blijkt dat voornamelijk psychisch en moreel zwakkeren en mensen die aan

de rand van de maatschappij leven vaak een gemakkelijk slachtoffer zijn voor diegenen die een huwelijk wensen af te sluiten met als enig doel het bekomen van een verblijfsvergunning. In 2006 brachten de verschillende parketten 503 adviezen uit in het kader van visumaanvragen met het oog op een gezinshereniging die werden overgemaakt aan de Dienst Vreemde lingenzaken. In 45% van deze adviezen was het parket van oordeel dat het een schijnhuwelijk betrof. Een meerderheid van deze adviezen betrof visumaanvragen die werden ingeleid door Turkse of Marokkaanse onderdanen. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat de grootste groep van onze huidige allochtone bevolking uitmaken en dat het landen betreffen waar de moslimgewoonte van gearrangeerde huwelijken nog sterk aanwezig is.

Welke initiatieven werden genomen om schijnhuwelijken tegen te gaan vanuit de paarse regering? De exponentiële stijging van het aantal onderzoeken bij de verschillende parketten, het aantal informatievragen bij het Bureau Opsporingen van de Dienst Vreemdelingenzaken en de

terechte aandacht in de pers voor dit fenomeen, hebben een algemene bewustwording in de hand gewerkt die op politiek vlak in een aantal wettelijke en reglementaire initiatieven werd vertaald. Dit resulteerde onder meer in de omzendbrief van 13 september 2005, de wet van 12 januari 2006 en deze van 15 september 2006. Wat houden deze wetten en omzendbrieven in? Reeds enige tijd werd vastgesteld dat illegale vreemdelingen het statuut van het huwelijk misbruikten met als doel er een verblijfsrechtelijk voordeel uit te halen en aan huwelijksshopping deden tussen verschillende Belgische ge meenten, veelal ge meenten die minder ervaren waren in het bestrijden van het fenomeen schijnhuwelijken. De omzendbrief van 13 september 2005 legt de ambtenaren van de

Burgerlijke Stand de verplichting op om elk voornemen tot een gemengd huwelijk te melden aan de Dienst Vreem delingenzaken. De Dienst Vreem delingenzaken treedt in deze op als meldpunt voor de lokale besturen en informeert de verschillende Burger lijke Standen over mogelijk eerder ondernomen huwelijkspogingen. In de praktijk betekent dit dat de Dienst Vreem delingenzaken de huwelijksintentie van de vreemdeling registreert in zijn of haar persoonlijk dossier. De Dienst stuurt daarop de relevante informatie binnen de maand naar de betrokken gemeente. Indien de vreemdeling later een nieuwe poging zou ondernemen in een andere gemeente wordt dit vastgesteld aan de hand van de oude melding in het dossier van de betrokken vreemdeling. Dit feit wordt dan onmiddellijk aan de gemeente, die de nieuwe melding stuurde, ter kennis gebracht. Vanaf 2006 werd in het kader van deze omzendbrief ook een eenvormig formulier in gebruik genomen. Alle gemeenten dienen via eenzelfde meldingsformulier de Dienst Vreemdelingenzaken op de hoogte te brengen. De wet van 12 januari 2006 betreft de strafbaarstelling van zowel de poging tot het afsluiten van een schijnhuwelijk, als het afsluiten zelf. Deze wet maakt het mogelijk om (pogingen tot het sluiten van) schijnhuwelijken te bestraffen met een geldboete of gevangenisstraf. Voor het sluiten van een schijnhuwelijk bijvoorbeeld kan een gevangenisstraf uitgesproken worden van 8 dagen tot 3 maanden. Als er een geldsom betaald werd ter vergoeding van het sluiten van een schijnhuwelijk ligt de gevangenisstraf tussen 15 dagen tot 1 jaar of een geldboete van 50 tot 250 euro. Komt er geweld of bedreigingen aan te pas om iemand te dwingen een schijnhuwelijk te sluiten dan kan de gevangenisstraf oplopen van 1 maand tot 2 jaar of een geldboete van 100 tot 500 euro.

JULI -AUGUSTUS 2007

9

Dossier

De wet van 15 september 2006 wijzigt de bepalingen van de wet van 15 december 1980 betreffende de gezinshereniging tussen de familieleden van niet-EU-onderdanen. De inwerkingtreding van deze laatste is voorzien voor 1 juni 2007. Vooreerst werd de minimumleeftijd van de echtgenoten verhoogd tot 21 jaar, wanneer het huwelijk pas tot stand komt nadat de vreemde echtgenoot België binnenkwam. Dit vanuit het maturiteits- en onafhankelijkheidsoogpunt tegenover de familiale druk. De wetgever stelt hiermee een betere integratie en het vermijden van gedwongen huwelijken met als enig doel het verwerven van een Belgische verblijfstitel voorop. Daarnaast kan het verblijfsrecht ingevolge gezinshereniging geweigerd worden indien er geen sprake (meer) is van een effectieve gezinscel, indien de vreemdeling een gevaar vormt voor de openbare orde, de openbare veiligheid of volksgezondheid of indien er gebruik gemaakt werd van valse documenten, bijvoorbeeld fraude. Als laatste wordt het verblijfs‘recht’ ingevolge gezinshereniging gedurende de eerste 3 jaren beperkt. De Dienst Vreemdelingenzaken beschikt hierdoor over een controleperiode van 3 jaar om na te gaan of de vreemdeling nog aan de gestelde voorwaarden voldoet en dient dus pas na 3 jaar over te gaan tot het verlenen van een definitieve verblijfstitel. Voorheen was er maar een controleperiode van 5 maanden. Kan wanneer een huwelijk als schijnhuwelijk wordt bestempeld, na het voltrokken zijn van het huwelijk, de ‘buitenlandse’ partner zijn Belgische nationaliteit nog kwijtraken? Op welke manier? De aanpassing van de snel-Belg-wet voorziet dit wel. Ik heb hier met succes op aangedrongen. Dit valt echter volledig onder de bevoegdheid van de minister van Justitie. Het huwelijk kan vernietigd worden door een rechtbank van 1ste aanleg,

10

JULI -AUGUSTUS 2007

waardoor het huwelijk geacht wordt nooit te hebben bestaan. Waardoor het ook geen gevolgen in het leven kan geroepen hebben. De verblijfstitel wordt dus ook ingetrokken. Is de mogelijke strafmaat niet te licht als je weet dat mensen veel meer geld willen geven om een schijnhuwelijk aan te gaan? De strafmaat is, zoals ik reeds beschreef, gediversifieerd. De basisstraf is inderdaad niet overdreven zwaar, doch zijn de gevolgen niet te onderschatten: strafbaarstelling werkt namelijk een zekere ontradingspolitiek in de hand. Bovendien hebben slachtoffers van een gedwongen huwelijk nu een effectief middel in handen gekregen om hun rechten te vrijwaren. Naast de opgesomde maatregelen werd er bovendien ook geïnvesteerd in preventie. Dit op het niveau van de Burgerlijke Stand, diplomatieke posten en ambassades. Preventie is nog steeds beter dan repressie. Repressie blijft een noodzakelijke stok achter de deur. Hoeveel steden hebben een Cel Schijnhuwelijken? Wat is de rol van een Cel Schijnhuwelijken? Een Cel Schijnhuwelijken onderzoekt of koppels oprecht zijn in hun huwelijkswens. De Cel gaat dus na of het huwelijk niet enkel en alleen bedoeld is om een verblijfsvergunning te verkrijgen. De Cellen fungeren hierbij als filter naar de parketten toe. Ze kijken of een advies van een parket noodzakelijk is. Ze zijn ook coördinator en ervaringsdeskundige, doordat zij met hun terreinervaring heel snel voelen of er sprake kan zijn van een mogelijk schijnhuwelijk. Het bestraffen van een schijnhuwelijk gebeurt natuurlijk door de rechterlijke macht. Enkel Antwerpen en Gent beschikken over een ‘Cel schijnhuwelijken’ in de strikte zin van het woord. Deze steden beschikken over personeel dat exclusief met deze problematiek belast is. De reden hiervoor zal hoofdzakelijk

van budgettaire aard zijn. Maar in diverse andere steden, zoals Luik, Sint-Gillis, Charleroi, Namen, Bergen, Mechelen…, bestaan er tevens diensten waarbij ambtenaren van de Burgerlijke Stand zich op deze problematiek toespitsen. Het is dan één van de taken die de ambtenaren moeten doen, naast andere. Op welke manier krijgen de diverse Cellen Schijnhuwelijken informatie van elkaar? De Cellen krijgen indirect, via de Dienst Vreemdelingenzaken als doorgeefluik, informatie van elkaar. Dit werd bewerkstelligd via de omzendbrief van 13 september 2005. Andere afspraken betreffende gegevensuitwisseling gebeuren via plaatselijke initiatieven. In de 19 gemeenten van Brussel, in de regio’s van Charleroi, Bergen, Namen en Waals Brabant zijn er tweemaandelijkse werkgroepen voor uitwisseling van informatie en ervaring. Op welke manier steunde de paarse regering en in het bijzonder het ministerie van Binnenlandse zaken de Cellen en de parketten met betrekking tot schijnhuwelijken? Eerst en vooral via, zoals ik reeds vermeld heb, de omzendbrief van 13 september 2005. Daarnaast ook de strafbaarstelling van schijnhuwelijken. Ook de informatiesessies door de Dienst Vreemdelingenzaken per gerechtelijk arrondissement steunt de werking. Er is een duidelijk verschil tussen steden. Bijvoorbeeld Antwerpen en Gent. In 2004 opende Antwerpen stad (445.000 inwoners) 742 dossiers en weigerde in 30 procent van de gevallen het huwelijk te voltrekken. Gent (225.000 inwoners) opende dat zelfde jaar 227 dossiers en weigerde 10 procent. (bron: De Standaard online donderdag 10 november 2005 ‘De illusies over het schijnhuwelijk’) Waaraan wijdt u het grote verschil tussen Gent en Antwerpen? Het verschil in cijfers ligt niet zo zeer

aan een verschil in aanpak op het niveau van de Burgerlijke Stand, maar eerder op het niveau van het parket. Het lijkt mij noodzakelijk dat het ministerie van Justitie eenzelfde prioriteit voor alle parketten hanteert volgens 1 uniforme lijn. Is er een verschil tussen Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest met betrekking tot het beleid inzake schijnhuwelijken? Voor zo ver er verschillen zijn, situeren deze zich op het niveau van het gerechtelijk arrondissement. Biedt trouwen in het buitenland, bijvoorbeeld Frankrijk, een manier om de procedure te ontwijken? Andere landen kunnen een verschillende aanpak inzake het sluiten van een huwelijk hebben, maar indien het koppel zich in België wenst te vestigen, blijven dezelfde voorwaarden gelden voor het bekomen van een verblijfsdocument. Een huwelijk moet in België erkend en tegenstelbaar verklaard worden. Ook huwelijken die in het buitenland gesloten werden kunnen het voorwerp uitmaken van een onderzoek naar een mogelijk schijnhuwelijk met een mogelijke weigering van het visum door gezinshereniging tot gevolg. Is er een overkoepelend Europees initiatief: een wet of meldpunt of een instantie die de lidstaten doet samenwerken met betrekking tot de problematiek? Er bestaat een overkoepelend Europees initiatief op administratief niveau. Het betreft een werkgroep waaraan 11 Lidstaten deelnemen en waarin men het misbruik van administratieve procedures, zoals schijnhuwelijken, verder onderzoekt. Het doel van deze werkgroep is het uitwerken van voorstellen voor Europese maatregelen rond deze problematieken. Ik pleit overigens ook voor een Europese databank, waarin alle voormalige huwelijksaanvragen vermeld

staan, zodat niet elk land opnieuw moet beginnen met een tijdrovend onderzoek naar de beweegredenen van een potentiële huwelijkskandidaat.

Wat is het verschil tussen het stereotiepe beeld van een jonge vrouw die trouwt met een man voor zijn geld en een vreemdeling die trouwt met een Belgische vrouw voor een verblijfsvergunning?

Wat vindt u van een inkomenseis of van een inburgeringsproef als criteria om mensen te laten trouwen?

Iedereen heeft het recht om met een partner te huwen volgens zijn/haar keuze. De individuele vrijheid van de personen in kwestie staat voorop. De motieven zijn persoonlijk. Het is pas wanneer deze motieven de openbare orde raken, zoals het misbruiken van een procedure met het oog op het bekomen van een verblijfsrechterlijk voordeel, dat de bevoegde instanties moeten kunnen optreden. We mogen bovendien ook niet vergeten dat vreemdelingen die een schijnhuwelijk afsluiten, vaak slachtoffers maken en misbruik maken van zwakkeren uit onze samenleving. We moeten deze slachtoffers ook de nodige bescherming kunnen bieden.

Het recht om te huwen is een fundamenteel grondrecht, ingeschreven in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens. Het is dus onbespreekbaar om hieraan inburgerings- of inkomenseisen te verbinden! Als liberale minister ijver ik immers voor een absoluut respect voor de grondrechten en vrijheden van alle burgers. Inburgering is een regionale be voegdheid, mijn collega Marino Keulen levert in dit domein trouwens uitstekend werk. Het is een verhaal van rechten en plichten in een multiculturele samenleving. Integratie zie ik als één van de belangrijkste plichten. Vanuit emancipatorische invalshoek is inburgering de beste manier om mensen kansen te geven, tegen marginalisering, tegen marginaliteit. Ik ben er wel voorstander van om de toekenning van de Belgische nationaliteit aan strikte integratievereisten te onderwerpen: kennis van één van onze landstalen is hierbij een absoluut minimum.

Wat kan, volgens u, nog gedaan worden in de strijd tegen schijnhuwelijken? De prioriteiten voor de toekomst met betrekking tot de problematiek van de schijnhuwelijken liggen volgens mij in het oprichten van een Europese gegevensbank, een uniforme aanpak door het ministerie van Justitie en het stimuleren van de bewustwording van het zelfbeschikkingsrecht bij allochtone vrouwen via het integratiebeleid.

De wet van 21 februari 2006 benadert de problematiek van schijnhuwelijken vanuit het strafrecht. Waarom op die manier? Was dit de beste optie? Indien de Belgische samenleving een krachtig signaal wenst te geven en van mening is dat schijnhuwelijken de openbare orde raken, dan kan dit signaal enkel als dusdanig via een strafbaarstelling ingesteld worden. Het door mij gevoerde beleid heeft bovendien ook steeds de nodige aandacht geschonken aan het voorkomen van het afsluiten van een schijnhuwelijk. Zoals ik reeds zei: preventie liever dan repressie.

JULI -AUGUSTUS 2007

11

Dossier

Het Vlaams Minderhedencentrum (VMC), de 8 en het Comité Ik Wil A Wel over schijnhuwelijken Sofie Sfingopoulos consulent-stafmedewerker

DE

LAATSTE MAANDEN ZIJN SCHIJNHUWELIJKEN EEN HEET HANGIJZER IN MEDIA EN

POLITIEK.

ER

Z O U S P R A K E Z I J N VA N E E N M A N K E W E R K I N G VA N D E

S CHIJNHUWELIJKEN

VAN STEDEN EN GEMEENTEN .

M EN

CELLEN

ZOU DE WEIGERINGEN VAN

HUWELIJKEN TUSSEN CULTUREEL GEMENGDE KOPPELS GEBRUIKEN OM DE MIGRATIE EEN HALT TOE TE ROEPEN .

ER

ZOU EEN STIJGING ZIJN VAN HET AANTAL HUWELIJKS -

WEIGERINGEN , DIE VOORAL IN

HOEVEEL

I S H I E R VA N WA A R ?

A NTWERPEN

HOEVEEL

ERG OPVALLEND IS .

IS OVERDRIJVING?

WE

B E Z I G H O U D E N M E T D E Z E M AT E R I E : H E T M I N D E R H E D E N C E N T R U M D E

12

JULI -AUGUSTUS 2007

EN HET

W

GINGEN TEN

RADE BIJ TWEE KENNISCENTRA EN EEN BELANGENGROEP DIE ZICH ALLEN

V L A A M S M I N D E R H E D E N C E N T R U M (VMC)

at in de verklaringen van de drie belangengroepen op valt, is dat er een opvallend aantal huwelijksweigeringen voorkomt in Antwerpen. De Antwerpse Cel Schijnhuwelijken speelde een pioniersrol en is de langst werkende Cel van het land. Er moet wel rekening gehouden worden met het specifieke karakter van de Antwerpse populatie, die verschillend is van andere steden en gemeenten. Waarom ligt het aantal huwelijksweigeringen in Antwerpen zo hoog? Naar redenen is het gissen, zeggen An Rosiers -jurist verbonden aan het VMC-, Sarah Kerremans -jurist bij de 8- en Frank Cool -van het Comité Ik Wil A Wel.

8,

HET

CO M I T É I K W I L A W E L .

An: “Vorig jaar is in het Tijdschrift voor Vreemdelingenrecht een artikel verschenen met de evaluatie van de laatste jaren in de aanpak van schijnhuwelijken. Hierin is een vergelijking opgenomen tussen de verschillende gerechtelijke arrondissementen. Het staat zwart op wit: in Antwerpen zijn er meer mensen wiens huwelijksaanvraag onderzocht wordt in de preventieve fase die aan het huwelijk vooraf gaat. Er zijn meer mensen die een huwelijksweigering krijgen en er zijn meer mensen die, als ze in beroep gaan na een huwelijksweigering, een negatieve beslissing krijgen van de rechtbank. In Gent bijvoorbeeld zijn er veel meer mensen die in eenzelfde situatie een positieve beslissing krijgen. Dit is alleszins vreemd. Het pijnpunt van de burgerlijke wetgeving en van deze hele materie, is dat je als burgerlijk wetboek of als ambtenaar uiteraard niet in de hoofden en de harten van de mensen kan kijken. Je kan enkel gis-

sen naar hun intenties. De aard van de wettelijke bepalingen maken dat verschillende ambtenaren van de burgerlijke stand en rechters er anders mee omgaan en de bepalingen op een andere manier interpreteren.”

“Er zijn zelfs koppels die al verschillende kinderen hebben, maar die nog steeds niet mogen huwen. Zijn dat dan ‘schijnkinderen’?” An Sarah: “Bij de juridische helpdesk van de 8 krijgt men steeds meer negatieve signalen rond de Cel Schijnhuwelijken van Antwerpen. De toename van het aantal oproepen is significant. De signalen komen zoals vaak gedacht niet van gefrustreerde koppels wiens huwelijksaanvraag geweigerd werd, maar van OCMW’s, vluchtelingenorganisaties, opvangcentra… Er zijn steeds meer slachtoffers van de strenge controle.” Het artikel 146 bis van het Burgerlijk Wetboek stipuleert dat er geen huwelijk kan zijn wanneer uit een geheel van omstandigheden blijkt dat de intentie van minstens één van de echtgenoten niet gericht is op het tot stand brengen van een duurzame levensgemeenschap, maar enkel gericht is op het bekomen van een verblijfsrechtelijk voordeel dat is verbonden aan de staat van gehuwde. Nu zijn alle partijen het erover eens dat het bijzonder moeilijk is om naar iemands intenties te peilen. De uitgangspositie van de

wet is dat het instituut huwelijk niet mag misbruikt worden. Een begrijpelijk uitgangspunt… Maar wat doe je dan met andere vormen van misbruik van het huwelijk?

An: “Er zijn heel wat situaties waarin het instituut huwelijk misbruikt wordt, zoals het huwelijk om financiële redenen. Maar hierover wordt met geen woord gerept. Het wetsartikel 146

JULI -AUGUSTUS 2007

13

Dossier

bis is gemaakt om mensen die een migratievoordeel wilden bekomen via het huwelijk, aan te pakken. Als dit de bedoeling is, moet men hiervoor ook durven uitkomen. Dan moet men niet blijven proclameren dat men het instituut huwelijk wil beschermen. Nog voor de wet er gekomen is, werd in 1994 een

naar de intenties van het koppel, maar het wetsartikel beslaat amper een paar regeltjes. Er is nauwelijks omkadering.” Ook de 8 is vragende partij voor meer omkadering. Het centrum wil iets veranderd zien aan het vage karakter van de Cellen Schijn -

Frank Cool, woordvoerder van het Antwerpse Comité Ik Wil A Wel, hoort zulke verhalen bijna dagelijks. Toen zijn eigen huwelijksaanvraag geweigerd werd door de Cel Schijnhuwelijken, kwam hij in contact met een aantal koppels die zich in dezelfde situatie bevonden: elkaar graag zien, maar de toestemming niet krijgen om te trouwen. Met de steun van het centrum de 8 en een aantal advocaten hebben de gedupeerde koppels zich verenigd in het Comité Ik Wil A Wel. Door samen te zijn is er een band gegroeid tussen de koppels.

“We mogen ook niet naïef zijn, er worden wel degelijk huwelijken verkocht.” An

omzendbrief verspreid die 9 punten omvat die, bij aanwezigheid van 1 of meer van die punten, zouden kunnen doen vermoeden dat het om een schijnhuwelijk gaat. Bijvoorbeeld wanneer één van beide partners in de prostitutie heeft gezeten of wanneer er sprake is van een gebrekkige communicatie. Deze omzendbrief werd naar aanleiding van de wet die het schijnhuwelijk invoerde in het Burgerlijk Wetboek lichtjes aangepast. In de praktijk zien we dat de Cellen Schijnhuwelijken al lang een langere lijst met criteria hanteren. Het is misschien eens tijd voor een duidelijke omzendbrief die nauwkeurig uitlegt hoe de ambtenaar te werk moet gaan in de preventieve fase. Voor alle duidelijkheid: wij vinden het goed dat de ambtenaar die preventieve controlebevoegdheid heeft, maar we krijgen duidelijke negatieve signalen. Ambtenaren zijn trouwens zelf vragende partij voor welomschreven richtlijnen. Er wordt veel van hen gevraagd. Zij moeten peilen

14

JULI -AUGUSTUS 2007

huwelijken en de wetgeving. Ook zij zijn het erover eens dat controle moet bestaan, maar niet noodzakelijkerwijs op de huidige manier. Het is volgens hen duidelijk dat de huidige gang van zaken verwarring zaait. De verhalen van gedupeerde koppels die na de grote liefde te hebben gevonden in hun partner, niet in het huwelijk mogen treden, zijn schrijnend. Sarah: “De Cel Schijnhuwelijken heeft geen duidelijk wettelijk statuut en werkt volgens zelf opgelegde normen. De ambtenaren stellen heel persoonlijke vragen om na te gaan of de relatie meer is dan schone schijn: hoe lang kennen ze elkaar, hoe en wanneer hebben ze elkaar ontmoet, wat zijn de namen en gegevens van allerlei familieleden… Soms gaat het erg ver: wanneer hadden ze voor het laatst seks? Men kan zijn bedenkingen hebben bij de aard van de vragen. Sommige mensen klappen volledig dicht.”

Frank: “Het Comité is iets waar veel van die mensen zich aan optrekken. We steunen elkaar en komen af en toe samen. Ik heb de coördinatie op mij genomen. Er zijn veel slachtoffers van de Cel Schijnhuwelijken. Men is zo gefixeerd op het zoeken van de echte schijnhuwelijken, dat er veel koppels zijn die beschouwd worden als schijnhuwelijk en die de dupe van het gevoerde beleid zijn. Na zes maanden tijd bestaat het Comité al uit een 45-tal koppels. We ondernemen allerlei kleine acties naar de pers toe om het probleem onder de aandacht te brengen. En met succes. Een van de koppels is uiteindelijk toch kunnen trouwen. Maar er zijn er anderen die minder geluk hebben. Die mensen zitten volledig in de put. De buitenlandse partners kunnen niet gaan werken, hebben geen inkomsten en leven voortdurend in de angst en de wetenschap dat ze elk moment opgepakt kunnen worden. Afschuwelijk.” An: “We beschikken niet over accuraat cijfermateriaal, maar aan de hand van signalen uit verschillende hoeken merken we dat die schrijnende toestanden niet sporadisch voorkomen, maar regelmatig. Er zijn zelfs koppels die al verschillende kinderen hebben, maar

die nog steeds niet mogen huwen. Zijn dat dan ‘schijnkinderen’?”

Meer rechtszekerheid Alle drie de organisaties benadrukken voorstander te zijn van controle, maar wel met respect voor de basisrechten van betrokkenen. Hoe kan de situatie dan verbeterd worden? Allereerst moeten de partners goed geïnformeerd worden over het belang van het prikken van een huwelijksdatum. Die datum is erg belangrijk. Nu worden koppels slecht geïnformeerd met desastreuze situaties als gevolg (een aanstaande die het land wordt uitgezet en nooit meer kan terugkeren om te trouwen). Wanneer je een huwelijksaanvraag doet, kan het huwelijk ten vroegste plaatsvinden 14 dagen na de aangifte en het moet in elk geval hebben plaatsgevonden binnen de zes maanden sinds het verstrijken van de termijn van 14 dagen. De ambtenaar heeft de mogelijkheid om de huwelijksdatum maximaal twee maanden uit te stellen. Een probleem dat vaak opduikt, is dat mensen om een of andere reden nog geen afgesproken huwelijksdatum hebben. An: “Het uitstel van twee maanden dat de ambtenaar van de burgerlijke stand kan nemen, begint te lopen vanaf de huwelijksdatum die je gekozen had. Maar heb je nog geen datum gekozen, dan heb je geen startdatum van het uitstel. Ons advies luidt daarom: zorg dat je heel duidelijk een huwelijksdatum op papier hebt staan op het ogenblik van de huwelijksaangifte.”

kent een grote vertraging, want de procedure kan in dat geval niet worden gelanceerd. Wij zijn voorstander van een duidelijk afgebakende maximumtermijn waarbinnen de controle uitgevoerd dient te worden. We vermoeden dat dit een vertragingsmechanisme is van bepaalde steden en gemeenten.”

“Momenteel wordt elk koppel waarbij minstens één van beide niet-Belg is en zeker als één van beide niet-Europeaan is, als verdacht beschouwd.” An Een derde pijnpunt, dat meteen ook significant is, is het verslag van het interview. Wanneer een koppel uitgenodigd wordt op de Cel Schijnhuwelijken voor een ‘verkennend gesprek’, zoals de Cel het zelf noemt, wordt er geen schriftelijke neerslag gemaakt van het gesprek. De ambtenaar van de Cel stelt achteraf, op basis van zijn notities, een verslag op aan de hand van wat hij zich nog herinnert. Het koppel heeft het recht niet om een schriftelijke verklaring te ondertekenen zoals bij een proces-verbaal. De organisaties zijn voorstander van een woordelijk verslag dat ondertekend wordt door alle partijen en waarvan het geïnterviewde koppel een kopie meekrijgt naar huis.

Ten vierde is er een uitdrukkelijk verbod om een advocaat mee te nemen naar het gesprek. Het Vlaams Minderhedencentrum, de 8 en het Comité zijn vragende partij voor bijstand door een advocaat. Advocaten zelf pleiten eveneens om aanwezig te mogen zijn tijdens het interview. Het VMC meldt daarenboven dat als de vraag om een advocaat vandaag gesteld wordt door betrokkenen, dit een reden is voor de ambtenaren om extra wantrouwig te zijn. An: “Er zijn heel wat knelpunten waaraan geremedieerd kan worden. Wat belangrijk is, is dat het algemene wantrouwen ten aanzien van de gemengde huwelijken verdwijnt. Pas op, er zijn zaken die gecontroleerd moeten worden. We mogen ook niet naïef zijn, er worden wel degelijk huwelijken verkocht. Maar dat blijft nog steeds de uitzondering. Momenteel wordt elk koppel waarbij minstens één van beide niet-Belg is en zeker als één van beide niet-Europeaan is, als verdacht beschouwd. Zeker de koppels waarvan één van beide partners geen papieren heeft. Als mensen die misbruik willen maken van het systeem. Natuurlijk krijgen mensen dan de indruk dat ze onder geen enkel beding mogen trouwen van hun stad. Maak dat die indruk verdwijnt. Behandel alle mensen op dezelfde humane manier. Ik vind veel zaken oplosbaar zonder dat er aardverschuivingen moeten gebeuren.” Meer info www.vmc.be en www.de8.be

Een tweede pijnpunt, beamen zowel het Vlaams Minderhedencentrum als de 8, is de controle door de wijkagent. Wanneer je illegaal in België verblijft, beschik je niet over de nodige documenten als bewijs van woonst. In dat geval komt de wijkagent langs om vast te stellen dat de persoon in kwestie effectief woont waar hij beweert te wonen. An: “Zeker in Antwerpen zien we dat het 5 tot zelfs 15 weken kan duren voor de wijkagent langskomt. Dit bete-

JULI -AUGUSTUS 2007

15

Dossier

Cultuurgemengde koppels in de praktijk Interview met Jamila Hamddan Lachkar Sofie Sfingopoulos consulent-stafmedewerker

C ULTUURGEMENGDE

EN LEVENSBESCHOUWELIJK GEMENGDE RELATIES ZIJN VAAK HET

ONDERWERP VAN VOOROORDELEN EN VAN STEREOTYPERING .

L ACHKAR

BESTRIJDT DEZE VOOROORDELEN ZOWEL IN HAAR PRIVÉLEVEN ALS IN HAAR

PROFESSIONELE LOOPBAAN . J AMILA WERD GEBOREN IN RIGE LEEFTIJD NAAR

20

B ELGIË

JAAR SAMEN MET EEN

ACV

V LAMING . Z E

EN IS GASTDOCENTE BIJ HET

JAMILA HAMDDAN LACHKAR

JULI -AUGUSTUS 2007

M AROKKO,

KWAM OP VIJFJA -

IN HET KADER VAN GEZINSHERENIGING EN IS NU BIJNA WERKT ALS DESKUNDIGE DIVERSITEIT BIJ HET

C ENTRUM

I NTERNATIONALE COMMUNICATIE (CIMIC).

16

J AMILA H AMDDAN

VOOR I NTERCULTUREEL

M ANAGEMENT

EN

Cultuurgemengde koppels komen steeds vaker voor, wat logisch is gezien de veranderende samenleving. Er wordt vaak een problematisch beeld geschetst van deze relaties. Het zou niet werken, er zouden simpelweg te veel verschillen zijn tussen beide partners. Eenvoudig is een cultuurgemengde of levensbeschouwelijk gemengde relatie zeker niet. Een ‘gewone’ relatie is al niet simpel. Het hoge aantal scheidingen is daarvan het bewijs. Het samenleven tussen twee individuen is niet evident. Als daarbij nog het verschil in cultuur en religie komt, stelt dit je vaak voor problemen waarbij je als ‘gewoon’ koppel minder snel stilstaat. Dit kan gaan over de positie ten opzichte van de beide families, of over de positie ten opzichte van elkaar. De problematiek wordt scherper naarmate er kinderen bijkomen, heb ik gemerkt. Op dat moment wordt de opvoeding in vraag gesteld. Welke waarde- en normenpatronen wil ik als ouder meegeven, welke religieuze of levensbeschouwelijke waarden? Hoe sterk is mijn religieuze of levensbeschouwelijke bewustzijn? Wat doe ik goed als moeder? Als moslima moeder? Als Marokkaanse moeder? Je hebt ook een aantal culturele tradities die niets met religie te maken hebben, maar die wel een stempel drukken op je bestaan. Jij en je partner staan vaak ook onder druk van de ‘grote’ familie. Dit leidt dan weer dikwijls tot discussies tussen beide partners. Dan moet je pragmatische oplossingen zoeken waarmee waarschijnlijk niet iedereen gelukkig is. Wat belangrijk is, is het sluiten van compromissen. Je moet water bij de wijn leren doen. De moeilijkheden die

wij hebben ondervonden als koppel, hadden niet steeds hun oorsprong tussen ons beiden, maar tussen de twee gemeenschappen, de Marokkaanse en de Belgische. Zij koesteren allebei bepaalde verwachtingen en wij moesten daarmee omgaan. Dat is zwaar beproevend voor je huwelijk. Zijn het vooral de verschillen tussen de beide levensbeschouwingen van de partners die voor moeilijkheden zorgen? De basis van het waarde- en normenpatroon is vaak dezelfde, bij ons is dat ook het geval tussen de katholieke en de islamitische godsdienst. Het omzetten in de praktijk van die normen en waarden daarentegen is erg verschillend. Ik denk dat begrippen als solidariteit en naastenliefde overal aanwezig zijn, maar dat de invulling anders is. Solidariteit bij een traditioneel Marokkaans gezin heeft een totaal andere invulling dan in een Vlaams gezin. Ik behoor bijvoorbeeld niet alleen tot mijn klein gezinnetje maar tot een hele gemeenschap, waardoor het uitdragen van mijn solidariteitsgevoel betrekking heeft tot de hele gemeenschap. Ik behoor ook mensen te helpen die niet tot onze familiekring behoren, maar die tot de grotere gemeenschap behoren. De solidariteit binnen het gezin van mijn partner gaat maar tot de kring van de ouders, de zus en de broer. Dat hangt natuurlijk van gezin tot gezin af, je mag dat niet over één boeg gooien. Maar algemeen gesteld, geldt dat wel. Dit vormt vaak de oorzaak van discussies. Neem nu de financiële solidariteit. Tot waar gaat dit? Het instaan voor anderen die geen werk hebben, of moeilijkheden ondervin-

den om aan werk te geraken, of voor mensen die het gewoon minder breed hebben. In de Marokkaanse gemeenschap wordt dat gecompenseerd door de hulp van familieleden, van buren, van leden van de Marokkaanse gemeenschap. Bij Vlamingen is dat over het algemeen helemaal anders. De Marokkaanse gemeenschap zal voor elkaar instaan. Er wordt hulp geboden onder de vorm van kledij, van eten, zelfs van geld. Er wordt veel sneller geld geleend aan elkaar. Men zet dat ook niet op papier, men plakt daar geen terugbetalingstermijn op. Het is een ongeschreven waarde dat je elkaar helpt, omdat je elkaars broeders bent.

“Wat belangrijk is, is het sluiten van compromissen. Je moet water bij de wijn leren doen.” Wanneer men spreekt of leest over gemengde relaties, komt er vaak ook een ander verschil ter sprake: het verschil tussen de posities van man en vrouw in de beide gemeenschappen. Zorgt dit vaak voor problemen binnen de relatie? Ik denk dat er op dit vlak sowieso een evolutie te zien is. Ik spreek nu over de Marokkaanse gemeenschap, omdat ik die het best ken. Zeker bij de tweede en de derde generatie heeft men dat verwachtingspatroon minder. Het klassieke beeld van de vrouw die thuisblijft en de man die voor het inkomen zorgt, is geen evidentie meer, hoewel dit toch nog steeds

aanwezig is. Moest men over voldoende financiële middelen beschikken, dan zou men het liefst hebben dat de Marokkaanse moeder thuisblijft. Ik ken wel wat koppels waarbij ik zie dat de vrouw deeltijds of niet werkt en de volledige zorg voor kinderen en huishouden op zich neemt. Maar ik zie dat even goed bij Vlaamse vrouwen, die ofwel bewust kiezen om thuis te blijven ofwel de prestatiedruk van de maatschappij niet aankunnen. Zij kiezen er ook voor om deeltijds thuis te zijn. Is dat niet net het verschil? Die vrouw kiest daar op dat moment zelf voor. Is dat ook zo in de Marokkaanse gemeenschap? Het is in elk geval wel zo dat wij merken dat Marokkaanse vrouwen met de paplepel meekrijgen dat zij een slechte moeder zouden zijn moesten ze uithuizig gaan werken. Zelfs de werkende Marokkaanse vrouwen kampen met een schuldgevoel. Dat merken we in gesprekken met jonge tweede en derde generatie Marokkaanse vrouwen. Zij vinden het fijn om te werken, ze vinden het goed voor hun zelfontplooiing, ze zijn blij dat ze financieel onafhankelijk zijn. Ze vinden het aangenaam om andere sociale contacten te hebben dan uitsluitend met hun eigen buurt of gemeenschap. Toch blijven ze met dat schuldgevoel kampen, het blijft een dilemma. Had ik niet beter eerst voor mijn kinderen gezorgd? Dit schuldgevoel zal op termijn misschien minder sterk worden, omdat de nieuwe generaties vrouwen zelf gaan interculturaliseren. Ze zullen hun eigen cultuur in vraag stellen en geconfronteerd worden met de voordelen van de Vlaamse cultuur, maar ik

JULI -AUGUSTUS 2007

17

Dossier

denk dat dit altijd zal blijven bestaan. Ook de Vlaamse vrouwenbeweging sukkelt nog steeds met die problematiek. Hoe combineer je arbeid en gezin? Dat is een van de hete hangijzers in de politiek vandaag. Welke maatregelen kan de politiek voorzien opdat mensen werk en gezin kunnen combineren?

specifieke tak van de hulpverlening. Wij bemerken dat vacuüm al bij de traditionele hulpverlening. Jongere mensen met een biculturele achtergrond die bijvoorbeeld in een identiteitscrisis zitten, kunnen vaak niet terecht in de traditionele hulpverlening van psychologie en psychiatrie. Het probleem ligt voor een deel bij de

van hulpverlening hebben deze specifieke groepen nodig? Dat is de inhoud van de modulaire cursus. Je merkt dat de hulpverleners nood hebben aan deze opleiding. Het klopt effectief dat het opleidingspakket ontoereikend is en niet aangepast is aan de veranderde sociale situatie in ons land. Partners in een interculturele relatie hebben hieraan nood. Mijn partner en ik hebben dat zelf als koppel ook gemerkt. Ik ben ook naar de hulpverlening gestapt tijdens een crisismoment in ons huwelijk. Ik ben bij een aantal psychologen geweest. Zolang het ging over aspecten die zij kenden, omdat die voorkwamen in de profielen waarmee ze werkten, lukte het wel. Maar van het moment dat religiositeit en culturele gegevenheid om de hoek kwamen kijken, moesten zij passen. Voor mij was dat erg frustrerend. Psychologen maken natuurlijk ook deel uit van de Vlaamse gemeenschap en omgeving. Ze hebben een beperkte kennis van wat bepaalde culturen of levensbeschouwingen inhouden. Mensen hebben sowieso vooroordelen en stereotype beelden in gedachten. Dat is normaal. Het opleidingspakket zou hieraan aangepast moeten worden. We zitten met een veranderde Vlaamse realiteit. Onze samenleving wordt steeds diverser. Dat is een heel natuurlijk proces. Mensen worden verliefd. Is dat nu toevallig op iemand met een andere culturele achtergrond… In het begin krijg je de reactie ‘dit is gedoemd om te mislukken’. Bij ons is dat ook gebeurd, langs beide kanten. Men stond heel sceptisch ten opzichte van onze relatie. Is de invloed van de familie in een cultuurgemengde relatie erg groot?

Een kritiek die vaak geuit wordt wanneer het gaat over gemengde relaties, is dat de hulpverlening en de relationele begeleiding onvoldoende inspelen op deze materie en dat zij onvoldoende gespecialiseerd zijn. De relationele begeleiding is al een

18

JULI -AUGUSTUS 2007

vormingspakketten die hulpverleners in opleiding krijgen. In het kader van mijn colleges op CIMIC doceer ik over de impact van migratie op de psyche van de mens. Aan die vorming nemen psychologen in spe, psychologen en psychiaters, verpleegsters en sociaal verpleegkundigen deel. Welke vorm

Ja. Men moet de ander kunnen zien als persoon en niet als lid van een bepaalde gemeenschap. Dat is volgens mij de uitdaging en de moeilijkheid. Dikwijls ziet men enkel de afkomst en houdt men enkel rekening met zijn beperkte kennis over die cultuur of levensbeschouwing. Wij waren vroeger een van de enige

gemengde koppels in Mechelen en wij werden een beetje scheef bekeken. Het was moeilijk voor ons om ons te bewegen in de gemeenschap. In het begin was het erg zwaar. Bij elke beslissing moesten wij ons langs twee kanten verantwoorden. Dat was erg emotioneel. We vroegen ons af of we het wel gingen volhouden, maar dankzij onze koppigheid en ons sterk huwelijk is het gelukt. Wanneer wij crisissen hadden, had dat bijna uitsluitend te maken met de buitenwereld. Dat heeft een zware impact op een intercultureel huwelijk. Men stelt je vragen over de opvoeding van je kind: in welke taal ga je hem opvoeden, wat zal zijn naam zijn… Bij elke stap die je zet, kan je reacties verwachten. Het gaat vaak om stappen die je als koppel graag alleen zet. De geboorte van een kind is daarvan een voorbeeld, de eerste keer naar school. Ik zal je een voorbeeld geven. Mijn oudste zoon is besneden wegens medische redenen, mijn jongste niet. De druk om mijn oudste zoontje te laten besnijden was groot. Maar ik wilde mijn kinderen geen operatie laten ondergaan als dat niet hoefde. Door dat medisch probleem moesten we hem wel laten besnijden. Maar de ouders van Bart hebben er nog steeds met geen woord over gerept. Zij zijn ervan overtuigd dat het ging om een godsdienstige besnijdenis, wat niet het geval was. Dat heeft ons wel gekwetst. Nu staan mensen anders ten opzichte van onze relatie. Er wordt zelfs wat naar opgekeken ‘Goh, dat lukt wel.’ (lacht). Zo zien we dat er steeds meer koppeltjes zijn die met minder problemen dan wij moeten leven. Zij krijgen iets meer ondersteuning vanuit de familie. Toch is er nog steeds wat weerstand en achterdocht. Is het wel de juiste partner voor mijn zoon of dochter? Is dat wel conform de islamitische gebruiken? Je merkt dat de Marok kaanse moeders daarin een belangrijke rol spelen. Je merkt dat de geslaagde voorbeelden heel vaak aangehaald worden. Ik heb er een positief zicht op, dat dit binnen een jaar of 10 à 15 een normale zaak zal

zijn. Je zal uiteraard altijd mensen hebben die vinden dat het niet kan. Dat heb je overal, niet enkel bij de Marokkaanse gemeenschap. Toen Bart voor het eerst thuis zei dat hij verliefd was op een Marokkaans meisje, was dit voor zijn familie ook een schok. ‘Oei, Marokkanen, ze zal

“Ik denk dat begrippen als solidariteit en naastenliefde overal aanwezig zijn, maar dat de invulling anders is.”

wel grotere broers hebben en het zal tot rellen komen.’ Alles wat we vernemen in de media en uit de verhalen die de ronde doen, speelt mee in het beeld dat we hebben van een bepaalde gemeenschap. Mensen reageren dan ook conform. Ze willen hun zoon of dochter vooral beschermen. Ze be schouwen de Marokkaanse gemeenschap en cultuur als één pot nat, terwijl er heel veel verschillen bestaan. Dé Marokkaanse cultuur bestaat niet, dat heeft Barts familie dan ook ontdekt. Er zijn evengoed streekgebonden tradities en rituelen. Denkt u dat een mens sowieso verdraagzamer en opener wordt naar anderen toe wanneer hij zelf een cultuurgemengde relatie heeft? Daar ben ik van overtuigd. Wat wij op microniveau zien, binnen onze interculturele grote familie, dus zowel aan Vlaamse als aan Marokkaanse kant, is dat beide groepen sterk naar elkaar toe zijn gegroeid. Vroeger waren het twee aparte werelden en nu zijn zij zelf ambassadeur ten opzichte van anderen om aan te tonen dat zo’n interculturele relatie wel kan. Op voorwaarde dat je voldoende respect en verdraagzaamheid toont ten opzichte van andere culturen. Er blijven natuurlijk mensen die zeggen dat wij een uitzondering zijn. Maar voor

80% is het toch gelukt om die twee werelden meer open te stellen. Kerstmis bijvoorbeeld wordt bij Barts familie gevierd, maar mijn ouders denken daar wel aan. Het is fijn dat zij erbij stilstaan en even bellen of langslopen. Omgekeerd is dat ook het geval. Bij het offerfeest of het suikerfeest doen de ouders van Bart ook moeite om een cadeautje af te geven of van het vlees te komen proeven. Vroeger was dit niet het geval. Is jullie cultuurgemengde relatie een verrijking geweest? Verrijking klinkt weer cliché. Alles is uiteraard geen rozengeur en maneschijn. Het is niet alle dagen een mooi liedje, dat is in geen enkele relatie zo. Ik bekijk dat erg realistisch. Vooral in onze buurt is er een nieuwe tendens. Er zijn nog enkele cultuurgemengde koppels komen wonen en dat brengt veel feestelijkheden met zich mee. Nu zien we dat veel mensen het heel leuk vinden dat wij er wonen en dat ze een andere kijk hebben gekregen op mensen van een andere afkomst. Wanneer zulke relaties steeds meer voorkomen, zullen de eilandjes die nu nog steeds bestaan, doorbroken worden. Ik hoop dat er stilaan zaken zullen besproken worden en dat men tot dialoog zal komen. Nu is het vaak eenrichtingsverkeer. Door de nieuwe context gaan mensen zich terugtrekken in hun eigen gemeenschap. Die beweging zie je overal. Mensen richten zich terug op wat ze kennen. Men zoekt zijn identiteit opnieuw. Als men in een intercultureel huwelijk zit, speelt dat ook. Je moet zaken loslaten en nieuwe dingen accepteren. Als koppel kan je dat doen door heel veel met elkaar te praten en te communiceren. Soms wordt dat communiceren ook debatteren. Door het feit dat mensen zich met elkaar verbinden, brokkelt die onzichtbare muur die bestaat tussen de gemeenschappen, verder af. Soms bouwt men de muur weer op, soms brokkelt hij af, maar je ziet in elk geval dat het een onstabiele muur is geworden.

JULI -AUGUSTUS 2007

19

Dossier

“Ik wilde niet verliefd worden aan de andere kant van de wereld.” Portret 1: Gert en Virginia Sofie Sfingopoulos consulent-stafmedewerker

STEL

JE VOOR : JE VERTREKT IN HET KADER VAN JE THESISONDERZOEK NAAR

A MERIKA

EN JE WORDT VERLIEFD.

VAN H ECKEN

NAAR

M ANAGUA ,

D IT

IS NIET ONDENKBAAR . I N

DE HOOFDSTAD VAN

TE VERRICHTEN VOOR ZIJN STUDIE AAN DE VRIJWEL OP SLAG VERLIEFD OP OVER EN WEER GEREIS VAN

2005

N ICARAGUA ,

NAAR

U NIVERSITEIT A NTWERPEN . H IJ

N ICARAGUA . H ET

G ERT

OM VELDONDERZOEK

V IRGINIA R IVERA G RANADO. WAT

B ELGIË

VERTROK

Z UID -

WERD ER

VOLGDE WAS EEN

WERD AL SNEL DUIDELIJK

DAT HET GING OM MEER DAN VAKANTIELIEFDE .

Gert: “De eerste weken verbleef ik bij een gastfamilie in Managua. Virginia was de dochter van de familie. Eigenlijk was zij dus mijn ‘zus’ (lacht). De familie woonde in een appartement. Met mij erbij was er te veel volk dus is Virginia een tijdje bij een vriendin blijven slapen. Ze kwam uiteraard regelmatig over de vloer en van het een kwam het ander. We werden goede vrienden, het klikte. We babbelden heel veel. Toen bleek dat Virginia iets meer voelde, wilde ik die gevoelens tegenhouden, want ik was zo ver van huis. Maar ik voelde me zo aangetrokken tot haar, er

was niets aan te doen. Ik wilde niet verliefd worden aan de andere kant van de wereld. Twee vrienden van mij waren ook in Nicaragua voor hun thesisproject. Ook zij hadden een goede band met Virginia. Zij waarschuwden me: ‘Gert, pas op wat je doet, je mag hier echt niet verliefd worden.’ Ik moest mijn gevoelens onder controle houden. Dat is echter niet gelukt. We spraken steeds meer af en we begonnen een relatie. Het was ons geheim. De familie mocht niets weten. Maar zoals steeds het geval is in zulke situaties, had iedereen wel door wat er aan de hand was, haar

moeder ook. Op het einde van mijn twee maanden durende verblijf zijn we samen een paar dagen op reis gegaan. Toen we afscheid namen, hadden we besloten dat we wel zouden afwachten wat de toekomst zou brengen. We wisten niet of we zouden samenblijven of niet. We gingen contact houden, maar ons niet te hard binden aan elkaar. Ik was toen 22 en Virginia 25. Er kon nog zo veel gebeuren.” Gert vertrok onmiddellijk na zijn verblijf in Nicaragua naar het Spaanse Salamanca en zes maanden later ging hij weer naar België. Tien maanden zagen Gert en Virginia elkaar niet. Ze hielden wel contact: ze schreven boeken vol e-mails, belden elkaar elke week, stuurden sms’jes. In juni studeerde Gert af en de beslissing was snel gemaakt: hij ging naar Nicaragua op vakantie. Virginia en Gert wisten niet wat ze konden verwachten. Het was alweer lang geleden sinds ze elkaar nog zagen. Maar het was alsof ze elkaar altijd blijven zien zijn. Ze hebben samen een maand rondgereisd in Nicaragua en daarna hebben ze een maand samengewoond in een appartementje in Managua. Gert werkte toen een maand voor een lokaal ontwikkelingsinstituut en Virginia voor een telecommunicatiebedrijf. De band werd nog sterker. Maar Gert moest opnieuw vertrekken. Virginia: “We wisten gewoon allebei: ‘Dit is het.’ We zijn allebei beginnen uitpluizen hoe we samen konden zijn. Het leek onmogelijk. Op dat moment hadden we echt een vaste relatie. Gert wilde weer naar Nicaragua komen om er te werken, maar er zijn weinig mogelijkheden om dat te doen. We onderzochten alle scenario’s om samen te kunnen zijn, maar we hadden beslo-

GERT EN VIRGINIA

20

JULI -AUGUSTUS 2007

ten dat ik sowieso eerst mijn studie zou afmaken en mijn diploma zou behalen. Maar een maand nadat Gert weer in België zat, werd het duidelijk dat het op die manier niet zou lukken, we wilden zo snel mogelijk samenzijn. We hebben toen besloten dat ik naar België zou komen. Ik kon mijn studie wel een andere keer afmaken. Als kers op de taart vroeg Gert me of ik met hem wilde trouwen (brede glimlach).” Vanaf dat moment begon de administratieve rompslomp. Alle papieren moesten in orde gebracht worden en dat waren er heel wat. Gert deed zijn aanvraag om te trouwen met een niet-Europese op het districtshuis van Antwerpen. De ambtenaren waren erg behulpzaam, veel meer dan hij had verwacht. In maart 2006, vijf maanden later, zou Virginia naar België komen met een toeristenvisum. Ze moest naar de andere kant van Nicaragua om haar geboorteakte te krijgen. De macht van de bureaucratie… Ze verstuurde alle formulieren naar België om ze te laten vertalen. Toen de grote dag aangebroken was, nam Virginia de bus van Nicaragua naar Costa Rica en van daaruit nam ze het vliegtuig naar België. Voordat ze konden trouwen, moesten ze op gesprek bij de ambtenaren van de Cel Schijnhuwelijken van de stad Antwerpen. Een bevreemdende ervaring... Gert: “De ambtenaar was heel zakelijk. Het is sowieso onaangenaam, een volslagen onbekende die je allerlei vragen stelt over je relatie en die zijn neus steekt in je privéleven. Ze vragen je erg persoonlijke dingen: wanneer heb je voor het eerst gekust, welke dag heb je haar ten huwelijk gevraagd… Je bent sowieso zenuwachtig. Het is alsof je voor een controlecommissie vragen moet beantwoorden en je mag je onder geen enkel beding vergissen. Er zijn zaken die wij zelf niet meer weten. We hadden allebei apart een interview dat een half uur duurde. Bij ons zag je gewoon dat we verliefd waren. We hielden elkaar vast in de wachtzaal, bemoedigden elkaar. Een van de voorwaarden om te mogen trouwen, is dat je met elkaar kan communiceren. Ik spreek Spaans en Engels, Virginia ook, dus dat

was bij ons geen enkel probleem. Wij hebben geluk gehad. Er zijn mensen die zoals wij goede bedoelingen hebben, maar die niet mogen trouwen. Ik weet dus niet of de huidige procedure nuttig is. Ik heb er gemengde gevoelens bij. Je krijgt bovendien geen schriftelijke versie van wat er gezegd is tijdens het inter-

“Het is sowieso onaangenaam, een volslagen onbekende die je allerlei vragen stelt over je relatie en die zijn neus steekt in je privéleven.” GERT

view. De bevoegde persoon maakt enkel voor zichzelf wat notities. Ga achteraf maar eens bewijzen wat je juist gezegd hebt. Het zou al iets objectiever zijn moesten er twee personen aanwezig zijn bij het interview. Nu hangt alles af van het inschattingsvermogen van één enkele persoon, die op basis van zijn vermoedens een huwelijksaanvraag kan weigeren. Je kan niet weten wat je te wachten staat wanneer je bij de Cel op gesprek gaat.” Op 19 mei 2006 zijn Gert en Virginia getrouwd, anderhalve maand nadat Virginia in België aankwam en met de toestemming van de Cel Schijnhuwelijken op zak. Het werd een burgerlijk huwelijk. Traditioneel zijn de inwoners van Nicaragua erg gelovig, 93% van de bevolking is rooms-katholiek. Maar Virginia’s gezin niet. De familie Rivera Granado is dus een uitzondering te noemen. In het conservatieve Nicaragua hebben vrouwen weinig te zeggen, mogen maar weinig beslissingen nemen en moet er voor de kerk getrouwd worden. Gert: “Als het voor Virginia belangrijk was, zou ik wel voor de kerk getrouwd zijn. Ik ben niet gelovig, maar ik kan wel begrijpen dat iemand anders daaraan veel belang hecht. Gelukkig heeft dat probleem zich nooit gesteld. Virginia en ik zitten helemaal op dezelfde golflengte. Ze is niet streng katholiek opgevoed, want haar ouders zijn niet

conservatief. Voor hen maakte het ook helemaal niet uit of we voor de kerk trouwden of niet. Na ons huwelijksfeest in België zijn we naar Nicaragua gereisd met mijn ouders, mijn broer en zijn vriendin om daar nog een feest te geven voor de Nicaraguaanse familie en vrienden. Virginia en ik wilden ons huwelijk laten zegenen door een padre, maar door tijdsgebrek is dat niet gelukt. Virginia’s familie was erg blij dat we nog naar Nicaragua zijn gegaan om het huwelijk samen met hen te vieren.” Virginia ondervond niet zoveel problemen om zich te integreren. Ze werd snel aanvaard door Gerts vrienden, heeft een integratiecursus achter de rug en is volop bezig met haar lessen Nederlands. De aanpassingsfase is achter de rug, maar gemakkelijk is het niet altijd. Virginia: “Vooral het feit dat ik geen Nederlands sprak was een probleem. Communicatie is onontbeerlijk. Je komt hier aan, je kent niemand en je kan met niemand praten. Gelukkig is Gerts familie heel open. Zijn familie lijkt erg op die van mij, niet op economisch vlak, maar qua overtuigingen en ideeën. Op voorhand was het moeilijk in te schatten hoe ik me hier zou voelen. In Nicaragua leefden we constant in vakantiestemming. In Nicaragua heerst er een heel andere sfeer, is er een totaal verschillend klimaat en een heel andere mentaliteit. Er weerklinkt altijd muziek, er is altijd lawaai. Maar ik heb me snel aangepast, hoewel ik mijn familie en vrienden heel erg mis. Gert en ik spreken Spaans met elkaar, maar tegenwoordig ook wat meer Nederlands zodat ik kan oefenen. Blijkbaar blijven mensen met elkaar communiceren in de taal waarin ze elkaar hebben leren kennen. De bedoeling is dat ik op termijn even goed Nederlands zal kunnen als hij Spaans.” Gert en Virginia willen graag terugkeren naar Nicaragua om er een tijd te blijven wonen. Waarschijnlijk gebeurt dit binnen het jaar. Gert zou er veldwerk verrichten voor zijn doctoraatsonderzoek en Virginia kan er haar studie bedrijfsmanagement voltooien. Ze zou graag voor een ngo werken.

JULI -AUGUSTUS 2007

21

Dossier

“Twee levensbeschouwingen vallen wel degelijk met elkaar te verenigen.” Portret 2: Miriam en Jan Sofie Sfingopoulos consulent-stafmedewerker

L A D IVA , MET

ZO HEET DE NIEUWE WINKEL DIE

M AROKKAANSE

M IRIAM B OUZID ,

ROOTS , SAMEN MET HAAR ZUS

N ADIA

EEN

OPENDE .

M ECHELSE ZE

HEEFT

HARD GEWERKT OM ZO VER TE GERAKEN EN HET HEEFT DOORZETTINGSVERMOGEN GEKOST .

Z OALS

ZO VELEN IS HAAR VADER IN DE JAREN

MEN OM TE WERKEN ALS GASTARBEIDER . HEEFT ZIJN VROUW MEE NAAR

M IRIAM ,

B ELGIË

IS IN

GEBRACHT .

ZE

NAAR

M AROKKO

B ELGIË

GEKO -

GETROUWD EN

KREGEN VIER DOCHTERS .

DE OUDSTE DOCHTER , HEEFT AL EEN RIJKELIJK GEVULD JONG LEVEN

ACHTER DE RUG .

WE

VERTELLEN HET VERHAAL VAN HAAR SCHIJNHUWELIJK EN

VAN HAAR RELATIE MET J AN

V ERHOEVEN .

“De eerste huwelijksaanzoeken kwamen toen ik 13 à 14 jaar was. In Marokko trouwden de meeste vrouwen toen ze nog erg jong waren, dus die jonge leeftijd was niet ongewoon. Mijn moeder stond op dat ogenblik evenmin te springen voor een huwelijk, maar toen ik zestien jaar oud was, vond ze dat het tijd werd voor mij om te huwen.” Miriam was echter nog niet geïnteresseerd in een huwelijk. Ze wilde eerst een diploma behalen. Van kinds af had ze veel westerse invloeden gehad door haar verblijf in een aantal Belgische kostscholen. Miriam wilde eerst studeren, dan een carrière uitbouwen en vervolgens trouwen en kinderen krijgen. Het vroege huwelijk paste helemaal niet in dat plaatje. “Helaas heeft mijn leven zich andersom afgespeeld. Ik ben uiteindelijk eerst getrouwd en heb toen mijn studies stopgezet. Ik was beschaamd om als getrouwde vrouw weer naar school te gaan. De druk van de Marokkaanse gemeenschap werd te groot en ik kon niet neen blijven zeggen. Ik had toen het gevoel dat mijn moeder van mij af

22

H IJ

’60

JULI -AUGUSTUS 2007

wilde. Ze had immers nog drie andere dochters die ze ‘aan de man moest brengen’ (lacht). Achteraf besefte ik dat mijn moeder handelde naar haar eigen kennis. Ik neem het haar niet kwalijk.” In augustus 1987 kwam een Marokkaanse man met een toeristenvisum naar België om Miriam ten huwelijk te vragen. Tegen haar zin heeft ze toegestemd. De huwelijksakte werd opgesteld op het Marokkaanse consulaat in Brussel, administratief was het huwelijk bezegeld. Miriam had niet willen trouwen, maar nu het zo ver was, wilde ze er toch het beste van maken. Alles werd in gereedheid gebracht voor het grote traditionele huwelijksfeest dat enkele maanden later zou doorgaan. “Mijn man begon raar te doen. Ik had een slecht voorgevoel. Hij verzweeg bepaalde zaken en loog over andere. Ik probeerde over mijn voorgevoelens te praten met mijn ouders, maar zij dachten dat ik onder het huwelijk uit wilde kruipen. Want een paar maanden voor mijn huwelijk had ik dat

immers gedaan. Toen had ik in juli 1987 in Marokko eveneens een huwelijksaanzoek gekregen, ik had uiteindelijk toegezegd, maar heb de verloving onmiddellijk per brief verbroken toen ik weer in België was. Maar deze keer waren we al getrouwd bij huwelijksakte.” Het grote huwelijksfeest heeft nooit plaatsgevonden. Miriams man verdween plots. Ze kreeg geen steun van haar ouders, dus heeft ze zelf de nodige stappen moeten ondernemen. In de veronderstelling dat haar man verloren gelopen was of dat er iets ernstigs gebeurd was, wendde ze zich tot de vreemdelingendienst van de politie om hem als vermist op te geven. Bij de politie kreeg ze te horen dat haar man reeds op een ander adres verbleef. “Alle puzzelstukken vielen in elkaar, mijn slecht voorgevoel bleek gefundeerd te zijn. Mijn man was enkel met mij getrouwd om verblijfspapieren te krijgen. Het ging wel degelijk om een schijnhuwelijk, geheel buiten mijn medeweten. Ik was gekrenkt in mijn eer. Voor hem had ik mijn studies laten vallen. Mijn man had ons al die tijd voorgelogen. Ik nam mijn ouders en schoonouders niets kwalijk, want zij waren evenveel het slachtoffer van het hele verhaal als ik. Onze families waren bevriend. Je had mijn moeder moeten zien, ze was helemaal in haar nopjes. Zo gedreven was ze. Alles stond klaar voor het grote trouwfeest. Ik had twee trouwjurken, ik had een bruidsschat gekregen. Mijn moeder was volop bezig met de organisatie van het huwelijksfeest. Alles viel in het water.” In 1987 was er nog geen sprake van een Cel Schijnhuwelijken van de stad die alle mogelijke schijnhuwelijken

onderzoekt. De toenmalige wijkagent is wel langsgekomen om na te gaan of man en vrouw daadwerkelijk samenwoonden. Voor de rest werd er toen nog niet al te veel aandacht besteed aan het fenomeen. Miriams ouders wilden het huwelijk aanvankelijk nog laten plaatsvinden, maar Miriam weigerde. Ze had al genoeg op het spel gezet. Ze wilde scheiden en verdergaan met haar leven. “Mijn man en ik zijn enkele keren voor de vrederechter moeten verschijnen. Ik heb mezelf toen verdedigd, ik had geen geld om een advocaat te betalen. Ik heb de rechter uitgelegd dat ik dat huwelijk nooit gewild heb, dat mijn man veel ouder was dan ik, dat we zulk een verschillende achtergrond hadden. Het zou tussen ons nooit lukken. Ik wilde een man die me zou aanvoelen en die bij mij zou passen. Uiteindelijk heb ik nog vijf jaar moeten wachten op de definitieve scheiding. Het is een lange strijd geweest, ik ben pas in maart 1993 officieel uit de echt gescheiden.” Miriam bleef niet lang ongelukkig en ging een nieuwe uitdaging aan: ze begon een relatie met Jan, een Belg uit een katholieke familie. Twee levensbeschouwingen vallen wel degelijk met elkaar te verenigen, vindt Miriam. In elke relatie moeten er compromissen gesloten worden, ook bij een gemengde relatie. “Jan en ik zijn nu dertien jaar samen en hebben samen een zoontje van zeven maanden. Uiteraard hebben wij allebei water bij de wijn moeten doen en hebben we compromissen gesloten. Anders werkt het niet. De katholieke godsdienst was mij gelukkig niet vreemd. Zelf ben ik islamitisch opgevoed, maar op de kostscholen waar ik

vroeger zat, ben ik al snel in contact gekomen met het katholicisme. Net als Jan ken ik ook het weesgegroet en het onzevader (lacht). Ik ben niet zo lang geleden 36 jaar geworden. Jan en ik hebben samen een lange weg afgelegd. We bouwen kleine stukjes op elkaar. Hopelijk komen we tot een geheel tegen wanneer we onze kaars uitblazen.” Het vooroordeel dat gemengde relaties geen kans op slagen hebben, veegt Miriam resoluut van tafel. Het heeft allemaal te maken met respect en communicatie. Dat levensbeschouwelijk verschil tussen beide partners geeft de doorslag niet. “Jan gaat al jaren niet meer naar de kerk en ik ga niet meer naar de moskee. Het geloof moet in je hart zitten en het weerspiegelt zich in je daden, daar ben ik vast van overtuigd. Mij kunnen ze niet eender wat wijsmaken. Ik bezit een kritische geest en ik gebruik die graag (lacht). Ons zoontje zal weten wat mijn achtergrond is en wat die van zijn vader is. Wanneer hij oud genoeg is, zal hij zelf wel kiezen welke richting hij uit wil. We zullen de keuze aan hem overlaten. Ik wil niets forceren, dat wreekt zich achteraf.” Tradities houden Jan en Miriam wel graag in ere. De islamitische feestdagen proberen ze zo veel mogelijk in familiale kring door te brengen Ook kerstavond staat elk jaar op het programma en is een gebeurtenis die Miriam voor geen geld zou willen missen. Na de geboorte van haar zoon heeft ze het zevendaagse offerfeest voor haar zoontje gehouden. Dat offerfeest herdenkt de bereidheid van Abraham om zijn zoon voor God te offeren omwille van zijn geloof. Het gaf haar een goed gevoel en Jan res-

pecteerde dat. Ze doen er niet moeilijk over en proberen de twee overtuigingen en de bijhorende tradities met elkaar te verzoenen. Dit is volgens Miriam ook evident. Levensbeschouwingen en godsdiensten vertonen immers veel fundamentele gelijkenissen. “Toch had mijn moeder het in het begin niet gemakkelijk met het feit dat ik met een niet-moslim samen was. Mijn vader, mijn stiefvader, mijn zussen en broers hadden er geen enkel probleem mee. Mijn moeder kon wél scherp uit de hoek komen. Ik vroeg me af of mijn geluk niet belangrijker was voor haar. Uiteindelijk is ze bijgedraaid. Nu ze grootmoeder is, is ze helemaal gelukkig.” Door haar schijnhuwelijk is Miriam enkel sterker geworden. Ze heeft haar diploma van het secundair onderwijs behaald en is een opleiding piloot begonnen. Ze wist duidelijk wat ze wilde en heeft ervoor gevochten. Maar niet iedereen heeft even veel geluk. Schijnhuwelijken kunnen nefast aflopen. Zelf pleit ze voor een herziening van de hele procedure bij de Cellen Schijnhuwelijken. Niemand heeft een glazen bol om de toekomst te voorspellen. Miriam pleit ervoor mensen te laten huwen. Enkel wanneer ze later betrapt worden op een schijnhuwelijk en wanneer aan de hand van objectieve criteria aangetoond kan worden dat het effectief om een schijnhuwelijk gaat, mag men volgens haar overgaan tot straffen. Nu hoort ze regelmatig verhalen over koppels die ondertussen drie kinderen hebben en nog steeds geen toestemming kregen om te huwen. De regelgeving dient volgens haar aangepast te worden om mistoestanden te vermijden.

JULI -AUGUSTUS 2007

23

Dossier

“Er werd ons zelfs aangeraden te verhuizen naar een andere stad om de Antwerpse diensten te omzeilen.” Portret 3: Christel en Ahmed Sofie Sfingopoulos consulent-stafmedewerker

C ULTUREEL

GEMENGDE HUWELIJKEN , HET KLINKT ERG EXOTISCH . J E DROOMT WEG EN

DENKT AAN GEKRUID ETEN , ZOETE DRANKJES , ANDERE GEWOONTES EN GEBRUIKEN , OP BEZOEK GAAN BIJ DE BUITENLANDSE FAMILIE . ANDERS .

H IJ

IS

T URK

EN ZIJ IS

B IJ A HMED

B ELGISCHE . Z E

EN

C HRISTEL

VERLIEP HET

ZIJN AL BIJNA VIJF JAAR GELUKKIG

SAMEN , MAAR ZE KRIJGEN DE TOESTEMMING NIET OM TE TROUWEN .

n november 2003 leerden Ahmed en Christel elkaar kennen via een vriendin van Christel, die in de Turkse buurtwinkel werkte. Op een feestje bij de vriendin thuis leerde ze Ahmed kennen. In het begin hield Christel afstand van Ahmed, zijn Nederlands was op dat moment nog niet wat het moest zijn. Na verloop van tijd besloot ze dat Ahmed een kans verdiende. Het klikte tussen de twee en ze besloten dan ook om samen te gaan wonen in haar appartement. Ahmed ging lessen Nederlands volgen, aangemoedigd door zijn Belgische vriendin. In 2005 vond Christel dat de tijd rijp was en vroeg Ahmed ten huwelijk. Toen keerde hun geluk.

I

“De schriftelijke neerslag van onze verklaring hebben we nooit te zien gekregen.” Christel

“We moesten op gesprek komen bij de Cel Schijnhuwelijken van de stad Antwerpen. De ambtenaar was er al van in het begin van overtuigd dat het ging om een schijnhuwelijk. Hij was zelfs ronduit grof. We hebben een huwelijksweigering gekregen, op basis

24

JULI -AUGUSTUS 2007

van drie argumenten. Ik ben 9 jaar ouder dan Ahmed, ik krijg een invaliditeitsuitkering en ik spreek geen Turks. Waarom zou ik Turks moeten spreken? Wij praten Nederlands thuis. We wonen toch in België, niet in Turkije? De schriftelijke neerslag van onze verklaring hebben we nooit te zien gekregen. We wilden het er niet bij laten en we zijn naar de ombudsman van de stad gegaan. Hij heeft letterlijk tegen mij gezegd dat ik het er maar bij moest laten. Waarom zit er dan een ombudsman? We zijn niet bij de pakken blijven zitten en we zijn in beroep gegaan. Voor de rechtbank van eerste aanleg werd ons verzoek om te trouwen ook

afgewezen. We hebben niet opgegeven en we zijn in hoger beroep gegaan. De rechter was allerminst geïnteresseerd in onze zaak en speelde de hele tijd met zijn pen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat we ook daar een negatief antwoord kregen.” Nochtans was het koppel erg gelukkig. Christel besloot zich te bekeren tot de islam toen ze op vakantie waren in Turkije bij Ahmeds familie. Godsdienst is voor hen nooit een problematische kwestie geweest. Christel was geen praktiserend gelovige en had niet veel moeite om de gewoontes van de islam over te nemen. Net zoals haar vriend eet ze geen varkensvlees en drinkt ze geen alcohol. Enkel de ramadan kan ze niet meedoen wegens gezondheidsredenen.

“De ambtenaar was er al van in het begin van overtuigd dat het ging om een schijnhuwelijk.” Christel Door de verschillende afwijzingen en tegenslagen, kreeg Christel een depressie. Ze zagen de situatie als uitzichtloos. Door hun vorige advocaat zijn ze in contact gekomen met het Comité Ik Wil A Wel, waar ze wat steun vinden. Er werd hen zelfs aangeraden te verhuizen naar een andere stad of gemeente, om de Antwerpse diensten te omzeilen, maar dat willen ze niet. Christels vader woont in Antwerpen en heeft de hulp van zijn dochter nodig. Zij wil hem niet achterlaten. Nog steeds zijn Ahmed en Christel niet getrouwd.

Dossier

Failan (2001, regie: Song Hae-sung) Klaas Nijs consulent-stafmedewerker

ER ZIJN ZO VAN DIE FILMS DIE JE LANGZAAM BESLUIPEN. ZELDZAME PARELS DIE NET ZOALS HUN MINDER SPREEKWOORDELIJKE TEGENHANGERS IN DE NATUUR EEN HELE TIJD LIGGEN TE RUSTEN ALVORENS ZE HUN SCHOONHEID ONTHULLEN. FAILAN IS ZO EEN FILM. EEN ONDERGEWAARDEERD MEESTERWERK , DAT HIER HELAAS EN VOLLEDIG ONTERECHT NOOIT IN DE ZALEN IS GERAAKT EN ENKEL EEN SELECT PUBLIEK VAN

AZIATISCHE FILMLIEFHEBBERS WIST TE BEKOREN VIA IMPORT.

In het begin van het verhaal wordt het hoofdpersonage Kang-Jae (een meesterlijke rol van de Koreaanse steracteur Choi Min-Shik) opgevoerd. Hij is een egocentrisch varken met weinig respect voor zijn omgeving en gefrustreerd door zijn falen om ooit boven het niveau van ordinaire boef uit te stijgen. We zien hoe hij mensen terroriseert met geweld, of hiermee wanhopig respect probeert af te dwingen van de andere bendeleden, en hoe hij op zijn beurt geterroriseerd wordt door zijn eigen baas, een man actief in onder meer mensensmokkel. Hij is een afschuwelijk persoon voor wie je als kijker zo goed als geen sympathie kan hebben, hooguit wat medelijden voor de gewelddadige leegheid van zijn bestaan. Wanneer zijn baas, Yongh-Shik, echter door het lint gaat en hem zelfs eens zwaar aftuigt, begint het besef te dagen dat zijn leven niet veel soeps is. Als Yongh-Shik dan ook nog eens voor zijn ogen iemand van een rivaliserende bende met de blote hand vermoord, zie je als kijker voor het eerst dat er achter deze zielige en egocentrische façade toch nog een ander mens schuilt, een mens die langzaamaan terug tot leven komt door de gruwel van deze daad te moeten aanschouwen. Hierop doet Yongh-Shik hem een voorstel: als hij de schuld op zich neemt en in zijn plaats de gevangenis in gaat,

kan Kang-Jae bij zijn vrijlating terugkeren naar zijn geboortedorp, waar hij een boot zal krijgen en de rest van zijn dagen kan slijten als visser. Ontsteld door wat er gebeurd is, besluit KangJae het aanbod te aanvaarden en maakt hij zich klaar om zich aan te geven. De volgende dag staat de politie echter al aan zijn deur… om hem te melden dat zijn vrouw overleden is. Op dat moment begint de eigenlijke film, het verhaal van Failan (gespeeld door een tevens uitmuntende Cecilia Cheung) en haar plaats in het leven van Kang-Jae. Ze is een Chinees meisje dat de oversteek naar Korea maakte om bij haar tante te gaan wonen na het overlijden van haar moeder, alleen maar om bij aankomst te horen dat haar familie ondertussen verhuist is naar Canada zonder enige contactgegevens achter te laten. Om te kunnen werken, is ze met Kang-Jae getrouwd, zonder hem ooit gezien te hebben. De bende waarvoor hij werkte heeft hem hiervoor betaald om zo alle nodige documenten te verkrijgen. Op weg om haar lichaam te identificeren, krijgt Kang-Jae van de persoon die hem begeleidt (en die hun ‘gekoppeld’ heeft) een brief van haar in zijn handen geduwd. Een brief om hem te bedanken. Hij die met haar trouwde en wie ze nooit gezien had, opdat ze in Korea kon blijven.

Daarna ondergaat de film een transformatie. We krijgen het verhaal van Failan te zien en de moeilijke omstandigheden waarin ze moest zien te overleven in een vreemd land. Hoe ze bij gebrek aan houvast begint te houden van een man die evengoed enkel op papier had kunnen bestaan. En hoe ze uiteindelijk sterft, zonder hem ooit gesproken te hebben. En door het lezen van de brief en de liefde die daaruit blijkt, verandert ook Kang-Jae. Hoe kan iemand, die hij nooit gekend heeft, zoveel van hem houden, hij die nooit gerespecteerd of serieus genomen werd door de anderen in zijn omgeving? Waarom heeft hij zolang zijn lege leven als vanzelfsprekend gevonden? Waarom heeft hij er nooit het beste van proberen te maken? Het is in deze laatste 30-45 minuten dat de film een crescendo bereikt. De confrontatie met wat had kunnen zijn, schokkeert Kang-Jae en doet de grondvesten van zijn bestaan daveren. Hij zal nooit meer dezelfde zijn en besluit een beter leven te gaan lijden. Wat er echter verder gebeurt, moet u zelf ontdekken… Het is zelden dat een film zo oprecht weet te ontroeren. De meesterlijke opbouw van het verhaal, dat troosteloos begint en zich geleidelijk aan met hoop vult, de fantastische acteurs en het fenomenale laatste gedeelte van de film tillen het geheel ver uit boven de prefabpap die tegenwoordig zo vaak de cinemaschermen vult. Het is te hopen dat de volgende keer dat een dergelijke goede film gemaakt wordt, we wél de kans zullen krijgen om hem op het grote scherm te bewonderen. Met een nieuwe doos zakdoeken in de hand als het moet.

JULI -AUGUSTUS 2007

25

Actualiteit

OPINIESTUK

Voor een menswaardig levenseinde DE

ENQUÊTE

DE KIJKER .

‘PALLIATIEVE

UIT

ZORG ’ VAN T EST-AANKOOP PLAATSTE DE MORELE BIJSTAND IN

DE CONCLUSIES BLIJKT DAT ER MEER AANDACHT VEREIST IS VOOR INTER -

DISCIPLINAIRE SAMENWERKING , PSYCHO -SOCIALE EN SPIRITUELE ONDERSTEUNING .

VANUIT

DE VRIJZINNIGE GEMEENSCHAP WORDT DE SPIRITUELE ZORG ( MORELE BIJSTAND ) VERZORGD DOOR MOREEL CONSULENTEN .

HET

VERSTREKKEN VAN DE ZORG ALSOOK HET METEN VAN

DE KWALITEIT VAN DEZE ZORG WORDT BEMOEILIJKT DOOR HET NIET SYSTEMATISCH AANWE ZIG ZIJN VAN MOREEL CONSULENTEN IN ALLE SETTINGS VAN DE PALLIATIEVE ZORG .

rijzinnig humanisten komen op voor de waardigheid en de zinvolheid van het menselijk leven. De mens oordeelt zelf over de inhoud van die waardigheid en zinvolheid. Deze principes gelden eveneens voor het levenseinde. We moeten zorg dragen voor de lijdende mens en zijn omgeving tijdens de laatste levensfase. Een goede zorg bij het levenseinde vereist een goede en volledige informatie op maat van de patiënt. Als de dood voor de patiënt bespreekbaar is, heeft dit ongetwijfeld zijn invloed op het naderend levenseinde en de gemaakte keuzes. Ondanks een goed uitgebouwde palliatieve zorg zal een minderheid toch de vraag naar euthanasie stellen. Vrijzinnig humanisten vinden dat deze vraag legitiem is en dat de autonomie van de patiënt hierin moet gerespecteerd worden. De spirituele zorg mag dan wel systematisch worden vermeld in het palliatief zorgmodel, in de praktijk blijkt zij het moeilijkst te concretiseren. Grosso modo gaat het om hulp aan mensen met existentiële vragen rondom leven, ziekte en dood. Doorgaans wordt deze zorg toevertrouwd aan mensen die vanuit hun levensbeschouwing of

V

26

JULI -AUGUSTUS 2007

geloof aangesteld zijn om mensen in existentiële nood te helpen. Zij doen dit dan ook vanuit en op basis van hun levensbeschouwing of geloof. We zijn van mening dat spirituele zorg dient beschouwd te worden als een onlosmakelijk en geïntegreerd onderdeel van de zorgverlening zoals die verleend wordt in de instellingen en in de thuissituatie. Vanuit de Stuurgroep Morele Bijstand zijn intramuraal slechts een beperkt aantal beroepskrachten als moreel consulent werkzaam. Daarnaast wordt er beroep gedaan op vrijwilligers. De moreel consulenten van de Unie Vrijzinnige Verenigingen zijn professioneel actief in de Centra Morele Dienstverlening en richten zich tot de bevolking in het algemeen en dus ook naar mensen in de thuissituatie. Deze omkadering is ontoereikend om in alle palliatieve initiatieven aanwezig te zijn en een optimale werking uit te bouwen. We betreuren ten zeerste dit tekort aan mensen. Vooral omdat we zien dat waar wel moreel consulenten actief zijn, deze een belangrijke meerwaarde betekenen voor de zorg voor de patiënt en zijn omgeving. De moreel consulent ondervindt tevens

als vrijzinnige vertegenwoordiger moeilijkheden om zijn werking bekend te maken in de diverse instellingen. De onduidelijkheid over de gebruikte terminologie, het niet correct naleven van de regelgeving en de onvolkomenheden ervan hypothekeren de werking. Op deze wijze komen de rechten van de patiënt in het gedrang. In de kamer werd op 16 oktober 2006 door mevrouw Karin Jiroflée een voorstel van resolutie ingediend betreffende de religieuze, filosofische en morele bijstand binnen de murale zorg om de regelgeving te optimaliseren. Er dient werk gemaakt te worden van de integratie van de moreel consulent in de extra- en intramurale palliatieve equipes, waardoor er een systematisch aanbod van morele bijstand kan geboden worden. Wanneer er problemen zijn om het bezoek te krijgen van een moreel consulent in een instelling of wanneer men in de thuissituatie een moreel consulent wenst dan kan men contact opnemen met een Centrum Morele Dienstverlening van de Unie Vrijzinnige Verenigingen (www.uvv.be). Naast het verzorgen van morele bijstand voor de patiënt en zijn omgeving kan men ook een beroep doen op de moreel consulent voor het verzorgen van een vrijzinnige afscheidsplechtigheid en de rouwverwerking. Een goed uitgebouwde palliatieve zorg waarbij nog meer aandacht besteed wordt aan de interdisciplinaire werking en de integratie van de moreel consulenten draagt dan ook bij tot de verdere humanisering van het levenseinde. Sonja Eggerickx voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen Lut Matheussen voorzitter Stuurgroep Morele Bijstand

Actualiteit

OPINIESTUK

Persvrijheid is geen vodje papier

V ORIGE

WEEK DONDERDAG

(18/01/2007)

VIEL IN

B RUSSEL

HET BRONZEN BEELD

VAN DE CONGRESKOLOM DAT DE PERSVRIJHEID SYMBOLISEERDE VAN ZIJN SOKKEL .

O ORZAAK

WAS DE HEVIGE STORM DIE ONS LAND KREEG TE VERDUREN .

V OOR

WIE

DACHT DAT ONDERTUSSEN ALLE GEVAAR WAS GEWEKEN EN WILDE BEGINNEN MET DE NODIGE HERSTELLINGSWERKEN WAS ER GISTEREN AAN VOOR DE MOEITE .

“Ik eis dat u eerbied betuigt voor mijn functie en ontzag en respect toont voor dit huis. Anders kan het niet dat u hier aanwezig bent. Als u op dezelfde manier blijft berichten, bent u niet langer welkom”, stelde prins Filip woensdag op een bijeenkomst van de gestelde lichamen op het koninklijk paleis. Dat de media niet gediend waren met dergelijke uitspraken bleek gisteren. En terecht. Want persvrijheid vormt inderdaad één van de hoekstenen van

onze samenleving (artikel 25 van de Belgische Grondwet). Het wordt zelfs beschouwd als een onvervreemdbaar mensenrecht. Dat niet iedereen hoog oploopt met dit mensenrecht blijkt duidelijk uit het jaarrapport van de International Federation of Journalists met betrekking tot het aantal vermoorde journalisten en anderen werkzaam binnen de media. “Doorheen 2006 telde het IFJ op zijn minst 155 moorden en onver-

klaarbare sterfgevallen van journalisten en mediapersoneel. Hoewel dit aantal het voorwerp is van discussie tussen groepen die ijveren voor persvrijheid, is men het eens over één onweerlegbare waarheid: het was het slechtste jaar tot nog toe”, aldus het rapport. Of dit iets zegt over de Belgische situatie? Bitter weinig want België komt niet voor in de lijst. Maar het zegt wel iets over de waarde die we persvrijheid moeten toedichten. In de Press Freedom Index van Reporters without Borders lezen we een gelijkaardig verhaal. Het dodelijkste jaar sinds 1994 noemen zij het. De grootste schendingen van de vrije meningsuiting vinden we in NoordKorea, Turkmenistan en Eritrea. Europa doet het beduidend beter. De eerste 15 landen in de Index zijn allen lid van de Europese Unie, behalve Noorwegen (6de plaats) en Zwitserland (8ste plaats). België staat op een 14de plaats. Niet slecht als je het op wereldschaal bekijkt, maar zeker niet de beste leerling van de Europese klas. Toch is de Belgische persvrijheid in ieder geval aan de betere hand in vergelijking met vorig jaar toen we ons tevreden moesten stellen met een 18de plaats. Willen we deze tred aanhouden dan is het belangrijk waakzaam te blijven voor toekomstige inbreuken op onze persvrijheid. Het zou niet aangenaam zijn wanneer prins Filip op toekomstige handelsmissies in het buitenland moet gaan vertellen dat de persvrijheid in België wat meer aan banden is gelegd. Laat staan dat hij daar de reden moet voor geven. Sonja Eggerickx voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen

JULI -AUGUSTUS 2007

27

Actualiteit

OPINIESTUK

Elk scharniermoment zijn unieke plechtigheid V ELE

MENSEN HEBBEN ER NOOD AAN OM EEN BELANGRIJK SCHARNIERMOMENT IN

HUN LEVEN NIET ZOMAAR TE LATEN VOORBIJGAAN . OP HET ARTIKEL

‘B IJZONDERE

D E G ENTENAAR

VAN

V

31

G RAAG

HAD IK GEREAGEERD

RITUELEN VOOR HEEL BIJZONDERE MOMENTEN ’ UIT

JANUARI

2007.

aak kiezen mensen bij een geboorte, relatieviering, huwelijk, uitvaart… bewust voor een plechtigheid aangeboden door een levensbeschouwing, omdat die levensbeschouwing hun levensopvattingen weergeeft. Via de vzw Feniks worden, door vrijwilligers en de moreel consulenten van de Centra Morele Dienstverlening, in Oost-Vlaanderen individuele vrijzinnig-humanistische plechtigheden aangeboden.

Een vrijzinnige plechtigheid weerspiegelt steeds het persoonlijke verhaal, de waarden en zingeving van de mensen in kwestie. Ieder moment dat voor een mens als belangrijk in zijn of haar leven wordt beschouwd, kan gevierd worden met een unieke vrijzinnige plechtigheid: relatie, adoptie, een echtscheiding, een uitvaart… De moreel consulent creëert in samenspraak een volledig op maat gemaakte plechtigheid. Omdat er steeds

rekening wordt gehouden met de praktische mogelijkheden en de persoonlijke wensen van de mensen, is iedere viering steeds anders, zowel qua vorm als locatie. Achteraf komen spontane reacties waaruit blijkt dat de mensen de plechtigheid heel ontroerend vonden. Stijlvol, maar niet stijf. Met een glimlach, maar toch plechtig en gemeend. Het is wat een plechtigheid moet zijn: even stilstaan bij het leven. Naast de bovengenoemde individuele plechtigheden, zijn er ook de Lentefeesten voor de 6-jarigen en Feesten Vrijzinnige Jeugd voor de 12jarigen, waar een heleboel kinderen gelijktijdig in het zonnetje worden gezet. Het doel van zo’n feest is om via een creatieve en waardevolle omkadering stil te staan bij een belangrijk overgangsmoment. Deze feesten kennen reeds een lange geschiedenis en ze worden jaarlijks georganiseerd door de vrijwilligers van de plaatselijke afdelingen van de Ouderverenigingen voor Moraal, in samenwerking met de school. Steeds vaker krijgen zij ook professionele ondersteuning door de moreel consulenten. Onze dienstverlening is principieel gratis, vanuit de overtuiging dat voor alle vrijzinnigen die dat wensen, een waardige plechtigheid mogelijk moet zijn. De betrokkenen krijgen er heel veel voor terug. Niet in het minst hún plechtigheid…

Freia DeBuck moreel consulent Plechtigheden

28

JULI -AUGUSTUS 2007

Actualiteit

OPINIESTUK

Nieuwe stap in humanisering Belgisch gevangeniswezen G ISTEREN TRAD HET KONINKLIJK B ESLUIT VAN 25 OKTOBER 2005 HOUDENDE VASTSTEL LING VAN HET KADER VAN DE AALMOEZENIERS EN DE ISLAMCONSULENTEN VAN DE ERKEN DE EREDIENSTEN EN VAN DE MOREEL CONSULENTEN VAN DE

(CVR)

C ENTRALE V RIJZINNIGE RAAD

IN WERKING . I N MENSENTAAL BETEKENT DIT DAT HET RECHT VAN GEDETINEERDEN

OP BELEVING VAN GODSDIENST EN LEVENSBESCHOUWING , ZOALS BEPAALD IN ARTIKEL VAN DE WET

72

D UPONT, EN DE PROFESSIONALISERING VAN GODSDIENSTIGE EN MORELE BIJ -

STAND CONCREET GESTALTE KRIJGEN . E N DAT ZO OPNIEUW EEN BELANGRIJKE STAP WORDT GEZET IN DE HUMANISERING VAN HET GEVANGENISWEZEN .

an de uitvoering van het K.B. ging een lange periode van onderhandelen door de verschillende levensbeschouwelijke gemeenschappen, verenigd in een interlevensbeschouwelijke werkgroep, vooraf. Maar geduld wordt beloond. “Dat die uitvoering zo lang op zich heeft laten wachten, heeft te maken met het op punt stellen van de uitvoeringsmodaliteiten”, vertelt Hans Meurisse, directeur-generaal uitvoering van straffen en maatregelen. “Elke eredienst heeft zo zijn eigen specificiteit wat het niet voor iedereen altijd even gemakkelijk maakte om een vertegenwoordiging in onze Belgische gevangenissen te verzekeren.”

A

De wet Dupont schrijft voor dat de godsdienstige en moreel consulenten de gedetineerden, die daarom vragen, mogen bezoeken in hun verblijfsruimte en met hen een niet aan toezicht onderworpen briefwisseling kunnen voeren binnen de gevangenis. “Het is een positie die te vergelijken is met de commissies van toezicht”, legt Hans Meurisse uit. “Waar de onafhankelijke

positie van de commissies van toezicht zich situeert op de controle van de omstandigheden waarin de gedetineerden dagdagelijks vertoeven, gaat het bij de godsdienstige en moreel consulenten voornamelijk om een persoonlijke relatie met de gevangenen.” “Natuurlijk zijn er verschillen in benaderingswijze tussen een vrijzinnige moreel consulent en een godsdienstige consulent. De eerste zal de gedetineerde vrijer en neutraler benaderen en pogen om in hoofdzaak een klankbord te zijn voor allerhande bekommernissen van de persoon in kwestie. Terwijl de godsdienstige consulent eerder vertrekt vanuit een godsdienstige basis. Op zich maakt dat natuurlijk weinig uit en is het voor mij belangrijk dat de gedetineerde de hulp krijgt waaraan hij of zij nood heeft.” Tot voor kort werd het recht op godsdienstige, geestelijke en morele bijstand behartigd door vrijwilligers. En waar vind je vrijwilligers? “Bij mensen die tijd hebben”, antwoordt Leonard Martens, vrijwillig moreel consulent in de gevangenissen van Gent, Brugge en

Ruiselede. “En wie heeft er tijd? Mensen die gepensioneerd zijn. Jonge mensen werken overdag en ’s avonds gaat hun tijd naar de uitbouw van een gezin. Zij hebben geen tijd om op bezoek te gaan bij gedetineerden. Door de professionalisering van de morele en godsdienstige dienstverlening is dit probleem opgelost.” “Je mag de job natuurlijk niet onderschatten”, voegt Leonard Martens eraan toe. Ons werk is zwaar en vaak niet meer dan een druppel op een hete plaat. Het wordt een moeilijke evenwichtsoefening voor de jonge mensen die morgen in dienst treden. Empathie is een belangrijk kenmerk van onze werking. Maar natuurlijk mag empathie niet verworden tot kopzorgen en slapeloze nachten. Daarom zal elke professionele kracht een vrijwilliger als peter toegewezen krijgen. Op die manier wordt de ervaring, die de vrijwilligers doorheen de jaren hebben opgebouwd, ten dienste van de nieuwe werking gesteld.” Dat met de professionalisering van de morele en godsdienstige bijstand een belangrijke stap is gezet op het vlak van een menswaardige behandeling van gedetineerden, staat buiten kijf. Maar dat hiermee de kous nog niet af is, beseft ook Hans Meurisse. “De wet Dupont is een complex gegeven en de implementering ervan kost veel geld. Het zal er dus op neer komen om de wet in verschillende fases in werking te laten treden.” Wij kijken er in ieder geval met veel ongeduld naar uit. Sonja Eggerickx voorzitter Stichting Morele Bijstand aan Gevangenen covoorzitter Centrale Vrijzinnige Raad

JULI -AUGUSTUS 2007

29

Actualiteit

OPINIESTUK

Kerk en staat

K

urt Martens heeft uiteraard gelijk als hij in Tertio nr. 363 schrijft dat de grondwet de individuele godsdienstvrijheid beschermt en de overheid verbiedt zich te bemoeien met de organisatie van de eredienst. We hebben als vrijzinnige altijd gepleit voor het recht van de gelovige om voor zijn overtuiging op te komen, want de vrijheid van mening is immers evenzeer grondwettelijke gewaarborgd. We verzetten ons evenwel tegen de voortdurende pogingen van de geestelijke leiders, het weze bisschoppen of imams, om bepaalde ethische principes op basis van een goddelijke openbaring op te leggen. De overheid moet bovendien neutraal blijven en bijgevolg geen enkele eredienst of levenbeschouwing bevoorrechten. Ongeveer alle auteurs zijn het er nu over eens dat het sociale nut de financiering van een levensbeschouwing rechtvaardigt. Historische argumenten verklaren weliswaar de vroegere beslissing, maar kan de huidige regelgeving niet beïnvloeden.

Bovendien kunnen we ons bij dergelijke historische verantwoording zelfs vragen stellen. We maken daarbij de abstractie van de fundamentele vraag hoe de kerk(en) hun enorme rijkdom hebben opgebouwd en beperken ons tot de naasting van de kerkelijke goederen. De Franse revolutionairen nationaliseerden bij decreet van 2 november 1789 de kerkelijke goederen en dat op voorstel van de bisschop van Autun. In ruil zou de staat in het onderhoud van de priesters voorzien. In onze gewesten werden de kerkelijke goederen slechts verbeurd verklaard bij besluit van 26 oktober 1797 en verkocht krachtens het besluit van 7 maart 1798. Na zijn staatsgreep heeft Napoleon de kerken bij besluit van 28 december 1799 opnieuw opengesteld en gratis ter beschikking van de priesters gesteld. In de loop van de volgende jaren werden sommige goederen, zowel roerende als onroerende, alsook bepaalde renten en stichtingen aan de kerk teruggeven. We vermelden in dat ver-

Tertio 14/03/2007

30

JULI -AUGUSTUS 2007

band de decreten van juli 1803, oktober 1804, en 30 december 1809. De gevolgen van de verkoop van kerkelijke goederen zijn door de toepassing van de verbeurdverklaringen in onze gewesten derhalve beperkt. De parochiale kerken en kathedralen zijn immers grotendeels ontsnapt aan de gedwongen verkoop. Bovendien is het onderhoud nadien ten laste van de overheid gebleven en heeft deze overheid, vooral in de negentiende eeuw talrijke maatregelen getroffen, waardoor de kerk in staat was opnieuw een groot bezit op te bouwen. De huidige verdeling van de beschikbare middelen voor de erkende erediensten te laten steunen op de naasting van de kerkelijke goederen is niet alleen achterhaald, maar historisch in feite alleen maar van toepassing op de Franse situatie, die trouwens sinds 1905 volledig veranderd is. Michel Magits erevoorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen

Actualiteit

PERSBERICHT

Vrouwenemancipatie

24 april 2007 - Vanmorgen hoorden we op het vrt-radionieuws dat de bisschop R. Vangheluwe (bisdom Brugge) vrouwen en andere leken dichter bij de werking van de katholieke kerk betrekken. Hierover zei Sonja Eggerickx, voorzitter van de Unie Vrijzinnige Verenigingen, het volgende:

"Is het niet godgeklaagd dat vrouwen tot nu hebben moeten wachten om een beetje mee te tellen in hun organisatie? De ‘roepingen’ bij uiteraard mannelijke kandidaten zijn tot een dieptepunt gezakt en ‘dus’ worden vrouwen opgevist. Dat verhaal kennen we ook al van tijdens WO I en II waar vrouwen wél massaal werden ingeschakeld in het productieproces, maar daarna weer naar de haard werden gestuurd toen de mannen terugkeerden van het front. Vrouwen zijn mensen en hebben bijgevolg dezelfde mensenrechten... Het correct toepassen hiervan (wat met deze maatregel nog altijd niet het geval is!) zou een evidentie moeten zijn."

Sonja Eggerickx voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen

JULI -AUGUSTUS 2007

31

Actualiteit

OPINIESTUK

Iedereen gelijk voor de wet Voorwaardelijke vrijzinnige steun voor de bisschoppelijke vraag naar leken A LS

VRIJZINNIGE EN JURIST STA IK GEHEEL ACHTER HET STANDPUNT VAN DE

B ELGISCHE

BISSCHOPPEN DAT EEN EREDIENST EN EEN LEVENSBESCHOUWING ZELF

BESLISSEN OVER DE WIJZE WAAROP DE EREDIENST OF LEVENSBESCHOUWING WORDT GEORGANISEERD .

B IJGEVOLG

KAN DE KATHOLIEKE KERK ZONDER ENIGE

TWIJFEL LEKEN AANSTELLEN VOOR HET VERZEKEREN VAN DE KERKELIJKE DIENSTEN .

De Standaard 25/04/2007

k juich dit zelfs zeer fel toe als daardoor ook vrouwen worden toegelaten, hoewel ik betreur dat ze niet als volwaardige bedienaren worden aanzien, want ze mogen niet alle diensten verrichten. De Belgische bisschoppen vragen dat de volgende federale regering terzake de nodige reglementering uitwerkt.

I

Dit bisschoppelijk verzoek is evenwel grotendeels zonder voorwerp. Die regeling bestaat al met de meer dan driehonderd aangestelde parochieassistenten, weliswaar als een tijdelijke oplossing. Ik vrees echter dat het episcopaat de werkelijke reden van zijn verzoek verdonkeremaant, namelijk het behoud van het huidig kader. Het aantal bedienaren van de roomskatholieke eredienst wordt toegekend op basis van een reglementering uit de napoleontische tijd, waarbij het bevolkingscijfer als referentie werd genomen en aanvaard werd dat iedere inwoner katholiek was. Voor de andere levensbeschouwingen gelden in principe hun reële aanhang. Dit heeft tot gevolg dat de rooms-katholieke kerk meer dan vierduizend lokale gemeenschappen bezit, waaraan een kader van bijna zevenduizend bedienaren is gehecht, terwijl de protestante, de orthodoxe, de joodse en de anglicaanse kerken respectievelijk meer dan 110, 30, 16 en 9 erkende geloofsgemeenschappen tellen, waaraan 119 protestante, 52 orthodoxe, 41 joodse en 13 anglicaanse bedienaren zijn verbonden. Voor de niet-confessionele levensbeschouwing zijn 10 provinciale (en 1 voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest), alsook 44 lokale gemeenschappen erkend, waaraan een kader van 354 personeelsleden is gehecht.

32

JULI -AUGUSTUS 2007

De islam is sinds 1974 erkend, maar tot heden werd geen plaatselijke geloofsgemeenschap erkend en is derhalve nog geen kader voorzien. Deze aantallen stroken niet met de werkelijke representativiteit van de respectieve religie of levensbeschouwing, inzonderheid van de katholieke eredienst. Ook de Commissie van Wijzen, die in november 2006 een lijvig verslag publiceerde over de financiering van de bedienaren van de erediensten, kwam tot de vaststelling dat de huidige verdeling van de beschikbare middelen (en dus kader) niet kan worden gerechtvaardigd wegens de diversiteit en de incoherentie van de onderliggende kwantitatieve verhoudingen. In de periode van het ‘rijke roomse leven’ kon de begunstiging van de katholieke kerk nog enigszins geargumenteerd worden, maar nu is met de secularisering van onze maatschappij het aantal katholieken evenwel sterk geslonken. Op basis van recent wetenschappelijk onderzoek schommelt de aanhang van de rooms-katholieke religie tussen 50 en 65 procent, terwijl de vrijzinnig humanistische levensbeschouwing bij een vijfde tot een kwart van de bevolking aantrekkingskracht heeft. De cijfers voor de kleinere erediensten liggen tussen de 0,1 en 1,8 procent.

te schakelen, niet alleen op het vlak van de financiering (kader, wedden en andere vergoedingen in natura, pensioenen, de arbeidsrechtelijke bescherming), maar ook op velerlei andere gebieden, zoals in het Strafwetboek, het Te Deum, het protocol en de verlofdagen. Een specifieke regeling beslissen en anderen ongemoeid laten, scherpt de ongelijkheid alleen maar aan. Een dergelijke algemene regeling is slechts mogelijk via een samenwerking

met de Gemeenschappen, wat het uiteraard bemoeilijkt, maar is de enige weg naar het herstel van de rechtsongelijkheid. Ik ben ervan overtuigd dat de Belgische bisschoppen vanuit hun evangelische inspiratie dit streven naar een legitieme gelijkheid ten volle zullen steunen.

Michel Magits erevoorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen

De volgende federale regering moet tegemoet komen aan het gerechtvaardigde verzoek van het Belgisch episcopaat om leken aan te stellen als bedienaren van de eredienst, maar tezelfdertijd en vooral werk maken van de gelijke behandeling van de erkende levensbeschouwingen. De volgende federale regering is derhalve verplicht een allesomvattende regeling uit te werken om alle ongelijkheden en begunstigingen uit

JULI -AUGUSTUS 2007

33

Actualiteit

PERSBERICHT

Studiedag

over samenwerking tussen leerkrachten godsdienst en zedenleer groot succes I NSPECTIES LEVENBESCHOUWELIJKE VAKKEN EN K.A. R OESELARE ZORGEN VOOR PRIMEUR OP 10

MEI VOND IN

ROESELARE -VOOR

DE EERSTE MAAL IN

VLAANDEREN-

EEN STUDIEDAG

PLAATS ROND SAMENWERKING TUSSEN DE LEERKRACHTEN VAN DIVERSE GODSDIENSTEN EN NIETCONFESSIONELE ZEDENLEER IN HET

GEMEENSCHAPSONDERWIJS.

Levensbeschouwelijke samenwerking Leerlingen van het Officiëel Onderwijs, (gemeenschaps-, provinciaal en stedelijk onderwijs) hebben de keuze tussen verschillende levensbeschouwingen: 2 lesuren cursus niet-confessionele zedenleer (vrijzinnig humanisme) of één van de 6 erkende godsdiensten (anglicaans, islamitisch, israëlitisch, katholiek, orthodox, protestants). De verschillende inspecties van deze vakken overleggen reeds jaren onderling in verband met de wetgeving en de praktische onderwijsregeling. Nu wederzijds respect en begrip meer dan ooit gewenst zijn, wil men nog een stap verder gaan en de leerkrachten aanzetten tot meer inhoudelijke samenwerking, zowel door gezamenlijk deel te nemen aan algemene schoolprojecten, als door het opzetten van projecten en gezamenlijke lessen rond specifieke levensbeschouwelijke thema’s. Bedoeling is elkaar beter te leren kennen, elkaar meer te respecteren, maar ook bewuster om te gaan met de eigen levensbeschouwing. Deze verrijkende samenwerking betekent immers niet dat er gestreefd wordt naar een samensmelten tot één levensbeschouwelijk vak. Juist door het wederzijds contact, echter beperkt zowel qua frequentie als in tijd, wordt van elk vak de eigenheid duidelijker gemaakt. Om deze samenwerking te verduidelijken en te promoten wil men studiedagen organiseren waaraan leerkrachten van alle levensbeschouwingen deelnemen.

K.A. Roeselare als voorbeeld op eerste studiedag De eerste studiedag richtte zich tot de officiële scholen van West-Vlaanderen en had plaats in Roeselare. Het K.A.

34

JULI -AUGUSTUS 2007

Roeselare nam het grootste deel van de organisatie op zich. Een kleine 100 leerkrachten schreven zich in. Bijna alle inspecties waren aanwezig (katholieke godsdienst, orthodoxe godsdienst, islam, niet-confessionele zedenleer en verontschuldigd wegens ziekte protestants-evangelische godsdienst). Eerst verduidelijkten de inspecties kort hun visie op de samenwerking. Vervolgens vertelden de leerkrachten godsdienst en zedenleer van het K.A. Roeselare – Campus Tant (aso-afdelingen) op welke wijze zij al meer dan 10 jaar samenwerken. Enerzijds organiseren ze gezamenlijke acties (bijvoorbeeld een schrijfactie voor Amnesty International, deelname aan schoolwedstrijden), anderzijds gaan ze samen op pedagogische uitstap en koppelen dit aan gezamenlijke lessen. Naast algemeen maatschappelijke thema’s (bijvoorbeeld psychiatrie of de vervolging door de nazi’s) wordt er ook gewerkt rond de verschillende levensbeschouwingen zelf. De leerlingen maken eerst kennis met het verschijnsel levensbeschouwing (aan de hand van een quiz) en stellen nadien meerdere levensbeschouwingen aan elkaar voor. Ten slotte volgt een ‘Dag van de levensbeschouwingen’: de leerlingen ontmoeten vertegenwoordigers van vier of vijf levensbeschouwingen, op de plaats van eredienst of in het plaatselijk vrijzinnig centrum. De leerkrachten getuigden hoe zo een samenwerking aanvankelijk kan zorgen voor enige onwennigheid, maar beklemtoonden dat, eens je met elkaar vertrouwd bent, je elkaar kan aanvullen en op elkaar inspelen, wat het lesgeven een stuk aangenamer maakt en wat het ook boeiender maakt voor de leerlingen. De studiedag wou echter meer bieden

dan enkel mooie woorden. In de namiddag maakten de aanwezige leerkrachten zelf een verkorte versie mee van zo’n ‘Dag van de levensbeschouwingen’ en gingen op stap in Roeselare voor een ontmoeting met een katholiek priester (in de Sint-Godelieve-kerk), een vrijwilliger uit de protestantse kerkraad (in het protestantse kerkje in de Jan Mahieustraat), 2 moreel consulenten (in het pas geopende Centrum Morele Dienstverlening in de Godshuizenlaan) en een aantal leden van de moslimgemeenschap (in de moskee in de Spinnerstraat). Na een uiteenzetting door de vertegenwoordiger, volgde telkens een kritische vragenronde.

Succes en voorbeeldfunctie De leden van de inspecties spreken over een geslaagde studiedag. De aanwezige leerkrachten stelden concrete vragen aan de leerkrachten van het K.A. Roeselare, maakten interessante opmerkingen en namen enthousiast deel aan de ontmoetingen met de vertegenwoordigers van de verschillende levensbeschouwingen. Er wordt dan ook al gedacht aan een soortgelijke studiedag voor het Gemeenschapsonderwijs Oost-Vlaanderen. Het echte succes zal natuurlijk bepaald worden door de mate waarin de leerkrachten aan de slag zullen gaan met de ideeën bijeengesprokkeld op deze eerste interlevensbeschouwelijke studiedag en dus de mate waarin de scholen effectief zullen overgaan tot vormen van samenwerking in de lessen godsdienst en zedenleer. De inspecties zijn ervan overtuigd en de leerkrachten van het K.A. Roeselare beamen dat het goede voorbeeld van leerkrachten bijdraagt tot de levensbeschouwelijke verdraagzaamheid bij de leerlingen en dus tot een verdraagzame samenleving. Paul Gordyn leraar zedenleer K.A. Roeselare

Actualiteit

OPINIESTUK

Het hoofddoekendebat: en wat zouden de moslima’s ervan denken? Of ex-moslima’s? HET

BEGON MET DE REDE VAN TOM LANNOYE OVER HET VERBOD VOOR MOSLIMA’S OM IN

ANTWERPEN NOG LANGER EEN HOOFDDOEK TE DRAGEN BIJ HET UITOEFENEN VAN BEPAALDE OVERHEIDSFUNCTIES.

DAAROP REAGEERDE ETIENNE VERMEERSCH. WAAR LANNOYE DE BESLISSING OP

ZICH AANVALT, LEGT BAAR IS.

DAN

VERMEERSCH UIT WAAROM ZE IN EEN SECULIERE STAAT PERFECT VERDEDIG-

WERD DE DISCUSSIE DOOR ANDEREN OPGENOMEN EN OPENGETROKKEN.

PLOTS

GING HET NIET MEER OVER HOOFDDOEKEN MAAR OVER WIE DE WIJSHEID IN PACHT HAD, WIE HET VERDRAAGZAAMST IS EN WIE DE EZELSOREN MOET DRAGEN.

DAT HELPT ONS EN DE MOSLIMS DIE

HET DE LAATSTE TIJD AL ERG GENOEG TE VERDUREN GEHAD HEBBEN, GEEN STAP VOORUIT.

GELUKKIG ZETTE ETIENNE VERMEERSCH AL HET ÉÉN EN ANDER RECHT. erst en vooral verheug ik mij dat een krant voor een discussie die zo belangrijk is voor het samenleven ruimte vrijgeeft. Uitwisseling van opvattingen, discussie hierover…, het kan alleen maar het vormen van opinies, het in vraag stellen ervan, het toetsen aan de realiteit (zowel aan die van zichzelf als aan die van de ander) verdiepen. En het vrije woord daar zijn we toch voor? Toch mis ik iets in de oorspronkelijke hoofddoekendiscussie: waar zijn de overtuigde moslima’s die uitleggen waarom ze geen hoofddoek dragen? Waar zijn de ex-moslima’s die ageren tegen het dragen van de hoofddoek? Waarom komen zij niet aan het woord? Ik hoor het u al denken: ze moeten ook maar een bijdrage insturen. Waarvan akte.

E

“Als alle jonge gehoofddoekte vrouwen die ik persoonlijk ken felgebekt zijn, en de meesten onder hen militant feministisch, dan vind ik dit relevanter dan dat de hoofddoek ‘objectief’ zou verwijzen naar een slavernijverleden.”, schrijft Tom Naegels. En ik zou daarop kunnen zeggen:

“Als alle jonge én oude ex-moslima’s die ik persoonlijk ken felgebekt zijn, en zonder uitzondering militant feministisch, en bovendien het wettelijk verbod op het dragen van hoofddoek in openbare ambten onvoorwaardelijk steunen, dan vind ik dit relevanter dan het toelaten van de hoofddoek in naam van een pluralistische of multiculturele samenleving.” We kunnen allemaal om beurten net zoveel vertellen wat we willen. Diegene die het hardst kan roepen en het wildst om zich heen kan slaan zal de anderen wel stil krijgen. De welgekende macht, van welke orde ook en de daaruit voortvloeiende gezagsargumenten waar ieder van ons wel eens gebruik zal van gemaakt hebben. In de kleuterklas bijvoorbeeld. De hele discussie over het dragen van een hoofddoek is intussen zo gevoelsgeladen geworden dat een sereen debat onmogelijk lijkt. Ik aanvaard echt wel dat er moslima’s zijn die de hoofddoek dragen uit oprechte overtuiging en waarachtige vroomheid, maar er zijn er zeker anderen die verplicht worden of voor wie de sociale

druk erg groot is zodat ze niet anders durven. Wanneer mensen (m/v) openlijk verklaren dat ze géén moslims genoemd willen worden, maar dat ze wel afkomstig zijn uit Iran, Irak, SaudiArabië… worden ze bedreigd met de dood. Wanneer jonge meisjes van bijvoorbeeld Algerijnse afkomst in Frankrijk weigeren een hoofddoek te dragen, bedreigd worden door hun broers, vaders, ooms… en wanneer die dreigingen dan ook nog eens in daden worden omgezet, dan kunnen we dat natuurlijk niet toelaten. Wanneer we zowel in de Franse als de Angelsaksische literatuur getuigenissen vinden van vrouwenonderdrukking, dan speelt het dragen van een hoofddoek daar altijd in mee en valt het dus te begrijpen dat ook zonder verwijzingen naar de Koran of de moslimtraditie, zowel pro als contra, men niet alleen aan vroomheid denkt. Laat ik nu maar eens aan zelfkritiek doen in plaats van met het vingertje in de lucht anderen de les te leren. Wij, westerse feministische humanisten hebben meestal de reflex om het recht van de vrouw te verdedigen er gekleed bij te lopen zoals zij dat zelf wilt en daarom verdedigen wij de moslima en haar hoofddoek. Maar in onze ijver vergeten we dat vele meisjes en vrouwen in de islamgemeenschap niet te kiezen hebben en dat het soms belangrijk is de raad te volgen van Maryam Namazie, een Britse van Iraanse afkomst en absolute voorstander van het wettelijke verbod op het dragen van hoofddoeken, en de moed op te brengen mensen te verdedigen tegen hun gemeenschap en zichzelf.

JULI -AUGUSTUS 2007

35

Actualiteit

Ik ben er nog altijd niet uit, en geef dat grif toe: verbieden die hoofddoek of niet? En verbieden we dan ook het keppeltje of de pruik van de joodse vrouwen? En wat dan met de sikhs? En mogen jongens dan hun baseballpetten ophouden, want ook een uiting van verbondenheid? En moeten gezagsdragers of leidinggevenden dan hemden met dassen dragen? Of moeten we lijsten maken van wat iemand wél mag dragen en wat niet? Ik haal het alleen maar aan om aan te tonen dat het niet eenvoudig is. Maar vooral dat we geen enkele stap dich-

36

JULI -AUGUSTUS 2007

ter bij een oplossing komen als we ervan uitgaan dat wij de wijsheid in pacht hebben en de anderen vermolmde denkbeelden achterna hollen. Uiteraard weet ik dat onze samenleving veranderd is. Uiteraard weet ik dat vele andere mensen en opvattingen hier nu leven. Het gaat er niet om of we dit goed vinden of niet. Het gaat er om dat we een middel moeten zoeken om samen te leven. Niet ‘naast’ elkaar, maar ‘met’ elkaar. Elkaar aanvaarden, overtuigd zijn dat de arro-

gantie van het eigen gelijk absoluut niet past, maar tegelijkertijd beseffen dat we de verworvenheden waarvoor we -inderdaad hier in het Westengevochten hebben niet zomaar moeten opgeven. Daar hoort ook bij dat de overheid niet mag/kan toelaten dat er te pas en te onpas aan proselitisme wordt gedaan. Voor mij is de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens nog altijd belangrijk genoeg om na te leven. Sonja Eggerickx voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen

Actualiteit

OPINIESTUK

Hoofddoek

H ET

A NTWERPEN , WAARBIJ EEN HOOFDDOEKENVERBOD VOOR PERSONEELSLEDEN BIJ DE STAD A NTWERPEN WORDT INGEVOERD, HEEFT REEDS HEEL WAT INKT DOEN VLOEIEN . E LECTORALE REDENEN ZIJN DAARAAN WELLICHT NIET VREEMD. N U START BOVENDIEN EEN GROTE AFFICHECAMPAGNE TEGEN HET BESLUIT VAN HET A NTWERPS STADSBESTUUR .

religies, keppels van de joodse godsdienst, hoofddoeken van de islam en fakkels van de vrijzinnige levensbeschouwing zijn dus uit de boze in rechtbanken, bij politiediensten en in de ambtenarij, zeker als ze in contact komen met het publiek.

e hoofddoek is volgens de traditionele mosliminterpretatie van goddelijke oorsprong (Koran, hoofdstuk 3 vers 54). De letterlijke vers "als gij haar om iets vraagt, vraagt het dan van achter het gordijn" is evenwel eeuwenlang bediscussieerd door de islamexegeten, temeer omdat de Hadith een aantal tegenstrijdige voorschriften bevat. De sluier wordt in die visie in verband gebracht met zowel deugdzaamheid als met prestige (oorspronkelijk immers verbonden met het onderscheid tussen vrije vrouwen en slavinnen). Die interpretatiestrijd en de latere opvattingen over de hoofddoek houdt ons niet verder bezig. We volstaan met te zeggen dat de islamitische wereld ook op dit vlak geen monolithisch blok is.

Het respect voor de godsdienstvrijheid moet wijken voor de plicht van neutraliteit opgelegd aan de vertegenwoordigers van het staatsgezag. Bovendien primeert in onze democratie de wereldlijke boven de kerkelijke regelgeving. Deze neutraliteit en de voorrang van de wereldlijke ordening waarborgen de gelijkheid tussen de levensbeschouwingen en die gelijkberechtiging is de onmisbare voorwaarde om samen te kunnen leven in onze multiculturele en multilevensbeschouwelijke maatschappij. We betreuren dat de huidige discussie verschuift naar minder fundamentele zaken en het debat intellectueel oneerlijk maakt voor mensen die niet alleen de regelgeving van de stad Antwerpen willen verdedigen, maar zelfs willen uitbreiden tot het gehele land.

BESTUURSAKKOORD VAN

D

Voor een vrijzinnig humanist gaat de discussie niet over de mogelijke verdrukking van de vrouw en het feminisme noch over een eventuele dominante cultuur, het westers of het islamitisch denken. Voor de vrijzinnig humanist heeft het hoofddoekenverbod ook niets te maken met de vraag naar integratie, emancipatie en/of diversiteit. De vrijheid en de vrije keuze, alsook het recht op meningsuiting en de vrijheid van godsdienst of levensbeschouwing zijn ons inziens het voorwerp van debat. Deze beginselen zijn grondwettelijk verankerd en behoren tot de basisfilosofie van de niet-confessionele levensbeschouwing.

Bijgevolg kan iedereen in zijn of haar persoonlijk leven en sociale relaties zich manifesteren en kleden naar eigen inzicht en diversiteit. Hoe men zich uit als private burger op sociaal, politiek of levensbeschouwelijk vlak gaat niemand aan. Hier heerst de grootst mogelijke vrijheid. De burger mag derhalve als enkeling een hoofddoek dragen. De vrijzinnigen hebben echter vanaf 1830 voortdurend strijd geleverd om de scheiding van kerk en staat daadwerkelijk te verwezenlijken. Vrij traag en zeer laat is de overheersende invloed van de meerderheidsgodsdienst op de staat afgebouwd, hoewel nog een aantal restanten zijn overgebleven, die aan de rooms-katholieke kerk nog een zeker statuut van staatskerk bezorgen (denken we maar bijvoorbeeld aan het protocol). Die strijd ging vooral om de neutraliteit van de overheid. De overheid moet neutraal zijn en ook als neutraal overkomen, wat derhalve tot gevolg heeft dat een drager van gezag (het weze een ambtenaar, een magistraat, een leerkracht...) geen vermoeden van voorkeur voor een of andere religie of levensbeschouwing in de uitoefening van zijn gezag mag doen ontstaan. Dit heeft tot gevolg dat de openbare macht krachtens het grondwettelijk principe van de scheiding tussen kerk en staat geen godsdienstige noch levensbeschouwelijke symbolen mag tonen of gebruiken. Kruistekens of -beelden van de christelijke

Sonja Eggerickx voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen Michel Magits erevoorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen De Standaard

31/05/2007

JULI -AUGUSTUS 2007

37

Actualiteit

Voorzitterswissel Centre d’Action Laïque Sonny Van de Steene consulent-stafmedewerker

O P 17

MAART NAM

GEWEEST VAN HET

P HILIPPE G ROLLET,

NA MEER DAN

C ENTRE D ’A CTION L AÏQUE (CAL),

NAM DE FAKKEL OVER . TE MIDDEN VAN EEN

DE

19

JAAR VOORZITTER TE ZIJN

AFSCHEID .

P IERRE G ALAND

VOORZITTERSWISSEL VOND PLAATS IN HET

300-TAL

F LAGEY- GEBOUW

GENODIGDEN .

Ondanks de eigenheid van het Centre d’Action Laïque stelde en stelt deze zich open naar progressieve katholieken, liberale protestanten en humanistische islamieten. Dit gebeurde door middel van een diepgaande dialoog en acties op basis van gemeenschappelijke punten. De interlevensbeschouwelijke dialoog is gebaseerd op de rechten van de mens. “Ni plus. Ni moins”, aldus Grollet. Dit impliceert, volgens Grollet, dat er geen concessies mogelijk zijn op vlak van gelijkheid en nondiscriminatie, in het bijzonder van de vrouw en holebi’s. Evenmin op de vrijheid van meningsuiting en de scheiding van kerk en staat. Grollet wees op enkele maatschappelijke tendensen, zoals de verkleining van het sociale weefsel, het toenemende geweld, extreemrechts…, die een enorme uitdaging vormen in de toekomst. Grollet gaf daarop de symbolische fakkel letterlijk door aan Pierre Galand. Vanaf heden is hij de voorzitter van het Centre d’Action Laïque en covoorzitter van de Centrale Vrijzinnige Raad (CVR).

PHILIPPE GROLLET EN PIERRE GALAND

n zijn afscheidsrede had Philippe Grollet het over de emancipatiegolf die doorheen ons land is getrokken, waardoor de katholieke hegemonie afbrokkelde en ons land nu behoort tot het hoofdpeloton van de seculiere democratieën. Dit kunnen we volgens hem besluiten als we kijken naar hoe de staat, de laatste decennia, met delicate ethische vragen is omgegaan. Grollet gaat verder en stelt dat we hier zeker de rol van de CAL als katalysator moeten erkennen in het Franstalig landsgedeelte. Daarbij erkende hij de rol van politieke inzet, op ieder niveau.

I

38

JULI -AUGUSTUS 2007

Grollet vatte de politiek die het Centre d’Action Laïque, reeds vanaf haar ontstaan in 1969, voerde in vier woorden samen: pragmatisme, continuïteit, eenheid en onafhankelijkheid. Eenheid ondanks alle interne verschillen: politieke, culturele, territoriale, wijze van aanpak of interesseveld. De initiatieven van het Centre d’Action Laïque hebben bijgedragen aan het doorbreken van het monopolie dat religieuze autoriteiten hadden op zingeving en het morele denken.

Pierre Galand startte zijn rede met de stelling dat vrijzinnigheid een project voor de mens is. Waarbij vrijzinnigheid open staat naar de wereld en er haar waarden uitdraagt. Dit moet op een sociale en politieke manier vertaald worden naar iedere mens op onze planeet. Startend bij ons zelf. Het is een project dat een alternatief vormt voor en lijnrecht staat tegenover dogma’s en fundamentalisme. Galand gaat verder en zegt dat de vrijzinnigheid een ambitieus project is voor vrijheid en vooruitgang. Ze staat

open voor iedereen die zich laat inspireren door de vrijheid van het denken en streeft naar de realisatie van een samenleving gebaseerd op gelijkheid en solidariteit. Het vrijzinnig project staat ook open voor iedereen die samen met ons streeft naar scheiding kerk en staat, voor iedereen die strijdt voor een volledige toepassing van de Verklaring van de Rechten van de Mens en voor zij die de gelijkheid van ieder beogen. Galand benadrukt daarop nog eens dat de vrijzinnigheid openstaat voor ieder die wil werken aan een humane samenleving. “… Je vous l’ai dit, la laïcité est un project pour l’humanité, elle consiste à donner du sens, et en ce sens, oui, nous sommes altermondialistes.”, aldus Galand. Galand stelt dat we anderen, die net als wij streven naar een humane wereld, moeten steunen. Samen-

werken met gelijkgezinden in LatijnsAmerika en Afrika, maar ook in OostEuropa, het Nabije-Oosten en de landen rond de Middellandse zee. Samen strijden voor het verdedigen en promoten van de vrijzinnige waarden. De nieuwe CAL-voorzitter vindt ook dat we ons moeten afvragen waarom bepaalde zaken, zoals asielzoekers, een onveiligheidsgevoel dat ervoor zorgt dat fundamentele rechten in het gedrang komen, de invloed van bepaalde religieuze en politieke ideologieën die de democratische principes bedreigen…, voorkomen in onze samenleving. Hoe pakken we deze zaken aan in ons streven naar een humane samenleving? Galand besluit met “…Projet pour l’humanité, la laïcité est donc très exigeante, mais elle est aussi, pour moi, un extraordinaire, un magnifique défi à relever avec le CAL, et bien sûr avec chacun de vous.”

Philippe Grollet

Pierre Galand

• Geboren te Neuilly-sur-

• Geboren te Ukkel op 28 juli 1940. • Gegradueerde in de Sociale

• • • • • • • •

Seine op 29 december 1950. Licentiaat in de Rechten aan de Université Libre de Bruxelles (ULB). Oudvoorzitter van de Cercle du Libre Examen van de ULB van 1973-1975. Is ingeschreven als advocaat aan de balie in Brussel vanaf 1975. Beheerder van Centre d’Action Laïque sedert 1977. Oudvoorzitter van Bruxelles Laïque van 1980 tot 1986. Mede-oprichter van het advocatenbureau Grollet & Associés in februari 1988. Was voorzitter van de CAL en covoorzitter van de CVR van 1988 tot 2007. Vicevoorzitter van de SMBG.

• • • • • • • •

Wetenschappen (Cardijn Instituut). Licentiaat in de Economische Wetenschappen aan de Université Catholique de Louvain (UCL). Baccalaureus in de Wijsbegeerte aan de Université Catholique de Louvain (UCL). Gewezen docent aan het Institut Supérieur de Culture Ouvrière (ISCO). Lector en raadgever van de coöperatierector (ULB). Van 1967 tot 1996: secretaris-generaal van Oxfam België. Van 1970 tot 1985: voorzitter van het Nationaal Actiecomité voor de Vrede en de Ontwikkelingssamenwerking. Van 1973 tot 1989: voorzitter van het Nationaal Comité Chili. Van 1975 tot 1990: lid van het Secrétariat

Eén van de gastsprekers was UVVvoorzitter Sonja Eggerickx. Zij keek in haar rede terug op de goede samenwerking tussen Philippe Grollet, het Centre d’Action Laïque, en de Unie Vrijzinnige Verenigingen. Ze blikte terug op de talrijke gezamelijke realisaties zoals de wet van 21 juni 2002, de uitdieping van de morele dienstverlening en het voorlopig laatste wapenfeit, namelijk de 13 moreel consulenten verbonden aan de penitentiaire instellingen. Sonja had het over Philippe le Laïque, die samen met vrijwilligers en medewerkers het karakter van de georganiseerde vrijzinnigheid heeft bepaald. De UVV-voorzitter bedankte hem voor alle inzet en verwelkomde en feliciteerde daarop Pierre Galand als nieuwe voorzitter van het Centre d’Action Laïque en covoorzitter van de Centrale Vrijzinnige Raad. Ze benadrukte de wens voor een verdere goede en hechte samenwerking.

•

• • • • • • • •

International de la Sécurité et de la Coopération internationale. Van 1980 tot 2002: lid van het bureau en voorzitter gedurende 8 jaar van het Centre National de Coopération au Développement (CNCD). Van 1982 tot 1985: voorzitter van het Verbindingscomité van de ngo's met de Europese Unie. Sinds 1986: voorzitter van de BelgischPalestijnse Vereniging. Van 1994 tot 2002: voorzitter van het Nationaal Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking (NCOS). Sinds 1998: voorzitter van de Wereldorganisatie tegen Foltering - Europa. Sinds 1999: voorzitter van de Association Belge des Amis du Monde Diplomatique. Sinds 2002: voorzitter van de Fondation Laïcité et Humanisme en Afrique Central. Sinds 19 juni 2003: gecoöpteerd senator. Sinds 17 maart 2007: voorzitter van het Centre d'Action Laïque.

JULI -AUGUSTUS 2007

39

Actualiteit

Opening Antenne Morele Dienstverlening Mol Ralf Celen moreel consulent

SONJA EGGERICKX

WAS

HET DE TIJD VAN HET JAAR ?

Z AT

DE OPWARMING VAN DE AARDE ER VOOR IETS

TUSSEN ? I K WEET HET NIET MAAR IN ELK GEVAL KONDIGDE

4

MEI

2007

ZICH AAN

ALS WARE HET EEN WARME , ZONNIGE ZOMERDAG .

M ET

MINDER ZOUDEN WE OOK GEEN GENOEGEN HEBBEN KUNNEN NEMEN .

IMMERS DE DAG DAT DE

4 M EI

M OLSE A NTENNE M ORELE D IENSTVERLENING (AMD)

WAS

OFFI -

CIEEL HAAR DEUREN OPENDE .

H OEWEL

DEZE

A NTENNE

REEDS VANAF SEPTEMBER VORIG JAAR IN GEBRUIK WERD

GENOMEN , ACHTTE IK HET NUTTIG OM ER PAS OFFICIEEL MEE NAAR BUITEN TE TREDEN WANNEER WE ONS PLAATSJE TUSSEN DE ANDERE OVERTUIGINGEN HADDEN GEVONDEN EN DE

M OLLENAAR

EEN IDEE HAD WAARVOOR EEN

HEID NU EIGENLIJK WEL IS .

AMD

STAAT EN WAT VRIJZINNIG -

lles begon met de kledingzaak ‘Mollig en mooi’ die ‘te huur’ stond in het kleine winkelcentrum aan het Molse Laar. Een winkeltje dat door de vele rekken en ja, zelfs een podium aan de ingang, veel te klein leek om hier het centrum van de Molse vrijzinnigheid neer te zetten. Na enkele bezoeken en wat onderhandelen met de eigenaars werd een goede oplossing gevonden. Al het overtollige werd vakkundig uitgebroken en zo werd het vroegere winkeltje omgetoverd tot de mooie Antenne die ze vandaag de dag is. De centrale ligging ervan is een enorm pluspunt.

A

Geleidelijk aan werd aan de uitbouw gewerkt. Mol had reeds een actieve HV-werking en ook OVM was jaarlijks erg actief met de organisatie van een fakkeltocht en uiteraard het Lentefeest en het Feest Vrijzinnige Jeugd. Mijn prioriteiten lagen er dan ook bij een goede verstandhouding met deze lidverenigingen op te bouwen en hen met raad en daad te ondersteunen bij hun activiteiten. Momenteel vormen ze samen HVV, maar elk met hun eigen specificiteiten.

40

JULI -AUGUSTUS 2007

JOS GEUENS

RENÉ DE BATIST

Gaandeweg groeide deze lidvereniging en met haar ook de Antenne Morele Dienstverlening. De Mollenaar begon zijn weg richting ’t Laar te vinden.

deuren voor het grote publiek. En publiek was er zeker. De bezoekers konden, genietend van een fris drankje, kennismaken met de Antenne, haar werking en de lokale lidverenigingen.

Het was dus tijd om werk te maken van een officiële opening en de eerste vrijdag van mei was het dan ook zover. Naar het goede voorbeeld van grote broer Herentals opende ook de AMD eerst haar

Vanuit de Unie waren er heel wat collega’s met tevens de voorzitter, de secretaris-generaal en adjunct secretarisgeneraal present. Ook meerdere lokale prominenten

RALF CELEN (MET GESCHENK MOLSE LIDVERENIGINGEN)

maakten er hun opwachting. Onder hen eresenator Jos Wynickx. Ter afsluiting van de opendeurdag volgde een gezellige receptie in de tegenoverliggende Taverne. Na speeches van UVV-voorzitter Sonja Eggerickx, bestendig afgevaardigde Jos Geuens, Mols HVV-voorzitter René De Batist en mezelf, verbroederden de talrijk opgekomen genodigden bij een natje en een droogje, muzikaal bijgestaan door pianist Bart Lodewijckx. Voor één keertje lag het centrum van de vrijzinnigheid recht in hartje Mol. Wat eens een blinde vlek was heeft nu een plaatsje gekregen op de Vrijzinnige kaart. Hopelijk is hiermee een solide basis gelegd waarop in de toekomst kan gebouwd worden aan een mooie en vrijzinnige regio.

JULI -AUGUSTUS 2007

41

Actualiteit

Feestelijke opening van het Centrum Morele Dienstverlening te Jette Team van het CMD Jette

SONJA EGGERICKX

H ET

IS ZOVER : HET

C ENTRUM M ORELE D IENSTVERLENING J ETTE

STAAT OPEN VOOR

GANS DE BEVOLKING .

EN DIT HELE EVENEMENT ZAL ZEKER NIET ONGEMERKT VOORBIJ ZIJN GEGAAN IN JETTE . OP DINSDAG 15 MEI ’07 NAMEN DE PERSONEELSLEDEN VOOR HET EERST HUN INTREK IN HET NIEUWE C ENTRUM MORELE D IENSTVERLENING (CMD). NA DE MAANDEN VERBOUWEN EN INRICHTEN KONDEN WE EINDELIJK ONZE INTREK NEMEN IN ONS PAND IN JETTE . OP 25 MEI IN DE NAMIDDAG HIELDEN WE OPEN DEUR . EENIEDER DIE ONS CENTRUM OOK EENS VAN DE BINNENKANT WOU BEKIJKEN EN VAN DE GELEGENHEID WILDE GEBRUIK MAKEN OM MET ONZE WERKING KENNIS TE MAKEN , KREEG RUIM DE TIJD EN UITLEG OM ZICH EEN GOED BEELD TE VORMEN VAN ONZE DOELSTELLINGEN .

25 mei, ’s avonds, vond er in de Erasmus Hogeschool Campus Jette een academische zitting plaats. De aanwezigen werden warm onthaald door JeanMarc Bergiers, de coördinator van de begeleidingsgroep van het CMD Jette. De gelegenheidsprekers werden onthaald en ingeleid door de heer JeanMarc Bergiers, coördinator van de begeleidingsgroep van het CMD Jette. Mevrouw Sonja Eggerickx, voorzitter van de Unie Vrijzinnige Verenigingen, belichtte de rol van de moreel consulenten, zeker in een grootstad met zijn eigen uitdagingen en problemen. Ze lanceerde er het idee dat tussen de

Franstalige en Nederlandstalige Vrijzinnige organisaties leeft om ooit in de Europese Hoofdstad de droom te realiseren van een gemeenschappelijk Europees vrijzinnig centrum. De heer Filip Moeykens, voorzitter van de Instelling Morele Dienstverlening Brussel, haalde als bewijs van de goede samenwerking en de correcte besteding van de middelen, juist de opening van dit al lang verwachte centrum aan. Hij dankte de verschillende overheden voor hun medewerking, maar wees er ook dat de infrastructuur en opvangmogelijkheden over Brussels grondsgebied nog grote leemten vertoont. Hij deed dan ook een dringende oproep aan de

diverse overheden om blijvend mee te werken aan centra waar de vrijzinnige gemeenschap zich kan vinden. De heer burgemeester Hervé Doyen liet zich wegens andere verplichtingen verontschuldigen. Mevrouw Brigitte Depauw, schepen en onder meer verantwoordelijke voor de erediensten, vertegewoordigde de Jetse gemeentelijke overheid. Dat zij voor deze gelegenheid gevraagd werd, getuigde volgens haar van de bijzondere ruimdenkendheid van de vrijzinnige gemeenschap. Voor haar getuigt dit als uitnodiging tot dialoog tussen allen levensbeschouwingen die een evenwaardige behandeling verdienen. En dit geldt zeker voor die levensbeschouwing waarvan de basisopdracht is zich inzetten voor dienstverlening aan de samenleving. De heer Guy Vanhengel, minister in de Brusselse Hoofdstedelijke regering sprak zijn bezorgdheid uit over de grote ethische vraagstukken die onder andere vanuit de geneeskunde op ons afkomen. Hij wees op de pioniersrol die ons land de laatste jaren heeft vanuit het gelijkwaardigheidprincipe en het recht op zelfbeschikking. De minister stelt zich echter niet te tevreden met alleen maar deze huma-

42

JULI -AUGUSTUS 2007

JEAN-MARC BERGIERS

FILIP MOEYKENS

ne principes op papier. Hij verwacht dan ook van instellingen zoals het CMD, dat ze op professionele wijze de bevolking dient te helpen deze wetten te concretiseren. Een CMD kan dit doen door voor te lichten, te bemiddelen, tussen te komen en eventueel door te verwijzen. De minister geeft het Centrum volgende boodschap mee: “Vandaag opent het Centrum Morele Dienstverlening in Jette zijn deuren. Mogen het een open en gastvrij huis zijn, waar immer het licht schijnt, ook in een mens zijn donkerste levensdagen. Een huis, waar men vrij en eerlijk wordt geholpen, waar men te allen tijde écht welkom is, waar men, onbevangen en in alle eenvoud, gehoor vindt en wordt bijgestaan.”

GUY VANHENGEL

Het hele gebeuren werd muzikaal opgeluisterd door pianiste Maï Ogawa van de Muziekacademie Jette. Na de academische zitting volgde een verzorgde receptie die werd opgeluisterd door muziekgroep ‘Bastard Nation’. Op zondag 27 mei werden dan de deuren voor iedereen opengezet en dat tijdens de ‘Met van Jet’. In en rond het CMD organiseerde we een buurtfeest. Je kon er via een foto-expositie een zicht krijgen op onze werking. Wilde je meer weten dan sloot je aan bij de georganiseerde rondleidingen, al dan niet in het Jets. Buiten kon je tijdens een hapje en een drankje genieten van pianist Michel Jaspar die samen met Cloé Horry de chansons van Piaf en Brel lieten herbeleven.

BRIGITTE DEPAUW

king. Temeer eenieder op ons beroep kan doen, leek het ons goed om onze nieuwe buren op een informele manier de kans te geven om met ons kennis te maken. Als CMD willen we instaan voor morele dienstverlening op niet-confessionele basis. In het CMD kan je onder meer terecht voor morele bijstand, voor vrijzinnige plechtigheden en vormingen rond ethische en maatschappelijke vragen. Daarnaast vind je er ook allerlei informatie en documentatie over levensbeschouwelijke thema’s alsook het vrijzinnige verenigingsleven.

Had je intussentijd zin om model te staan of jezelf te wagen aan een pentekening dan werd je daarbij geholpen door de kunstenaars van Beeldenstorm. En als echte Faunaten trokken de Brusselse Open Scouts voor een stadsspel door Jette. Deelnemers die het liever hielden bij ‘Journalist voor één dag’ die konden terecht bij HUJO. Zelf een artikel schrijven, een interview afnemen, een stripverhaal verzinnen… meer dan mogelijkheden om je eens creatief te laten gaan. Het opzet van dit alles was het grote publiek de kans te geven om op een ludieke manier kennis te maken met onze werHET CMD-TEAM: CHRISTOF DE DEYN, TINE BERBÉ EN GAYA VAN BOVEN

MICHEL JASPAR EN CLOÉ HORRY

JULI -AUGUSTUS 2007

43

Actualiteit

UVV kleurde roze op zaterdag 12 mei Sonny Van de Steene consulent-stafmedewerker

H ET

SLOEG IN ALS EEN BOM .

CAMPAGNE

P R A AT AND

DE

L I P P E N VA N D E

‘J E

NIEUWE

BENT NIET ALLEEN .

E R O V E R .’ T I J D E N S D E

G AY P R I D E

DE

O P ZATERDAG

UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN

UVV-

HOLEBI?

BELGIAN LESBIAN 12

MEI

2007.

WA R E N G E G E E R D !

Op zowel de achterkant van de postkaarten als van de stikkers werd duidelijk gemaakt dat het een initiatief betrof van de Centra Morele Dienstverlening van de Unie Vrijzinnige Verenigingen in het teken van morele bijstand.

et begon allemaal ietwat in mineur. De hemel wist niet echt wat hij wilde. Stortbui, zon, motregen, lichte opklaring… Een echt welles nietes spelletje. Maar de sfeer zat er bij de deelnemers van de stoet en de kijklustigen desondanks goed in. De muziek pompte luidt.

H

Alle UVV-medewerkers, enkele personeelsleden en 3 ingehuurde eventmodellen, deelden vlot flyers, in de vorm van postkaarten, en stikkers uit. Op de postkaarten stonden 12 lippen, allen in verschillende flashy kleurcombinaties op zijn Andy Warhols. Analoog met de postkaart waren er 6 soorten stikkers met 1 lip op.

44

JULI -AUGUSTUS 2007

De stikkers met de lippen waren zodanig gegeerd dat na een tijd je overal mensen zag met stikkers op hun kleding. Onmiddellijk kon de link gemaakt worden met onze campagne. Alle UVVmedewerkers in de stoet hadden immers op hun kleding een overvloed aan stikkers gebracht, terwijl ze rond een witte cabrio kever cirkelden. De eventmodellen gingen daarbij een stapje verder en poogden de aandacht nog wat meer op een positieve manier naar de UVV-campagne te brengen. Langs de zijkanten van de kever waren grote lipstikkers aangebracht. In alle kleuren van de regenboog. Op de witte motorkap stond duidelijk een grote fakkel en het opschrift ‘Unie Vrijzinnige Verenigingen’.

UVV was ook vertegenwoordigt op de Belgian Lesbian and Gay Pride met een stand. Affiches met de kleurrijke lippen en het opschrift ‘Je bent niet alleen. Holebi? Praat erover’ maakten de associatie met de auto in de stoet. Op de stand kon iedereen terecht voor meer info over morele dienstverlening, in de vorm van publicaties en deskundige uitleg van UVV-personeelsleden. Net voor het einde van de middag scheen een felle zon. De muziek leek iets luider te pompen dan in het begin. Het enthousiasme van alle aanwezigen was enorm. De aanwezigheid van de Unie Vrijzinnige Verenigingen op de Belgian Lesbian and Gay Pride editie 2007 was een succes. Wanneer iemand, een holebi in het bijzonder, wil praten dan weet hij of zij, mede door deze campagne, dat de moreel consulenten in de Centra Morele Dienstverlening er zijn voor hem of haar.

Prijs Vrijzinnig Humanisme voor Jaap Kruithof

Sonny Van de Steene consulent-stafmedewerker

Sonny Van de Steene consulent-stafmedewerker

DE 57 ARKPRIJS STE

VAN HET

WERD OP WOENSDAG AAN DE

16

VRIJE WOORD

TE

REIKTE HAAR

P RIJS

MEI UITGEREIKT

ANTWERPSE VZW ROMA IN GALERIE

DE ZWARTE PANTER

D E H UMANISTISCH -V RIJZINNIGE V ER ENIGING (HVV)

Actualiteit

vzw Roma krijgt Arkprijs

V RIJZINNIG H UMANISME 2007

UIT AAN PROF. DR . EM . J AAP

K RUITHOF. D E

UIT -

ANTWERPEN. REIKING VOND PLAATS OP

De jury loofde de culturele eerstelijnswerking en het sociale draagvlak dat de vzw heeft uitgebouwd in een verwaarloosde multiculturele wijk, Borgerhout. “De vzw heeft daardoor op een spontane manier alle lagen van de bevolking betrokken bij de maatschappelijke en culturele uitwisseling. Ze heeft al die tijd hoofdzakelijk gesteund op het werk van vrijwilligers, zonder noemenswaardige steun van de overheid.”, aldus de jury. Sinds 1951 wordt de Arkprijs uitgereikt en heeft tot doel geëngageerde, eigenzinnige initiatieven en mensen te bekronen die tegen de stroom inroeien en een maatschappelijke meerwaarde in zich dragen. De Arkprijs is een symbolische prijs waar geen geldbedrag is aan verbonden. De naam van de laureaat wordt gegrift in het zilveren schrijn, dat in het Letterenhuis-AMVC (Archief en Museum voor Vlaams Cultuurleven) bewaard wordt.

Vorig jaar kreeg Marleen Temmerman de prijs. Eerder waren Jef Geeraerts, Hugo Claus, Robbe De Hert, Maurice De Wilde, Leo Apostel, Tom Lanoye, Ludo Abicht, Wim distelmans, Rik Pinxten, Christine Van Broeckhoven… reeds laureaten.

Voor meer info over vzw Roma: www.deroma.be

IN HET

Z UIDERPERSHUIS

21 TE

JUNI , DE I NTERNATIONALE

DAG

VAN HET

H UMAN ISME ,

A NTWERPEN .

Jaap Kruithof krijgt de Prijs omdat hij zich gedurende zijn leven actief inzette en nog steeds inzet voor het vrijzinnighumanisme. In de jaren ’60 was Jaap Kruithof, samen met wijlen Leo Apostel, initiatiefnemer voor de oprichting van de opleiding Moraalwetenschap aan de toenmalige Rijksuniversiteit van Gent (RUG) (nu Universiteit Gent). Via deze opleiding heeft Kruithof enorm veel mensen opgeleid die de vrijzinnige waarden hebben verspreid. Hij ging in zijn cursussen geen taboes uit de weg. Hij legde ook de nadruk op de sociale en ecologische kant van het vrijzinnighumanisme. De mens was niet langer centrum van het heelal. Kruithof was ook actief betrokken bij het opstarten van het Humanistisch Verbond, de voorloper van de Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging. Hij vertolkte op deze manier, gedurende decennia, de progressieve, vrijzinnig-humanistische waarden. Maar ook vandaag nog laat hij zijn invloed en zienswijze gelden in onder andere de publicaties: Het neoliberalisme en Het humanisme.

JULI -AUGUSTUS 2007

45

Actualiteit

Pleidooi voor

een waardig levenseinde N AAR VZW

AANLEIDING VAN DE KOMENDE FEDERALE VERKIEZINGEN NAM PROFESSOR DR .

A CADEMIE L EVENSEINDE

W IM D ISTELMANS

OM EEN NOTA OP TE STELLEN VOOR DE VOLGENDE REGERING .

OM

HET INITIATIEF MET DE

EEN WAARDIG LEVENSEINDE VOOR

IEDEREEN TE KUNNEN GARANDEREN ZIJN MEER MIDDELEN NODIG VOOR PALLIATIEVE ZORG EN IS EEN AANPASSING VAN DE EUTHA NASIEWET GEWENST.

TAL

RIJK AANWEZIG OP HET

VAN BEKENDE

V LAMINGEN

L EVENSEINDE - EVENT

OP

29

WERDEN BEREID GEVONDEN DEZE NOTA TE ONDERTEKENEN . MEI

2007

IN HET PALLIATIEF DAGCENTRUM

T OPAZ

TE

ZE

W EMMEL . O NDER

RUIME PERSBELANGSTELLING BRACHTEN ZE PERSOONLIJKE GETUIGENISSEN EN ONDERTEKENDEN DE VOLGENDE NOTA .

46

JULI -AUGUSTUS 2007

WAREN TAL -

Nota voor de toekomstige regering Een waardig levenseinde is geen gunst maar een recht Wij vragen onder andere het volgende: Geen doorgedreven, zinloos medisch handelen en therapeutische hardnekkigheid die bovendien massaal veel geld kost wat beter besteed wordt aan zorg. Voldoende financiële middelen voor palliatieve zorg. We vragen een verhoging van het jaarlijks budget met 20 miljoen euro. In eerste instantie voor de Rust- en Verzorgingsinstellingen (rvt’s) en de dagcentra. We ondersteunen de verbijsterende conclusie van het eindrapport (2005) van de Federale Evaluatiecel Palliatieve Zorg: “Men kan zich vragen stellen bij een samenleving die geen enkele beperking oplegt aan het aantal behandelingen dat men patiënten mag aanbieden, ook al leiden die niet tot resultaten, terwijl men wél het budget voor palliatieve zorg zeer sterk beperkt.” Bespreekbaarheid van een aanpassing van de euthanasiewet. Onder andere wegwerken van de discriminatie van minderjarige wilsbekwamen, een geldige wilsverklaring niet alleen bij coma maar ook bij onherroepelijke aangetaste hersenfuncties, doorverwijsplicht voor artsen die geen euthanasie willen toepassen (of geen ervaring hebben met palliatieve zorg).

Een financiële vergoeding voor (LEIF)artsen die optreden als verplichte 2de arts bij een verzoek naar euthanasie. Voldoende financiële middelen voor wetenschappelijk onderzoek ter ondersteuning van een waardig levenseinde. Verplichte opleiding in zorg rond het levenseinde in het basiscurriculum van artsen. Het vermijden van een tegenstelling tussen euthanasie en palliatieve zorg, als zou het hier gaan om een of/of verhaal. Vanuit de zorg gedacht en vanuit de bekommernis om een mild levenseinde, blijven beide evenwaardige keuzes van zwaar zieke patiënten. Dat we geen pensenkermissen meer moeten houden. Met de Academie Levenseinde vzw, de ondertekenaars, Dora van der Groen, Tom Barman, Julien Vrebos, Warre Borgmans, Paula Semer, Bart Peeters, Stijn Peeters, Tine Embrechts, Jef Vermassen, Rik Torfs, Johan Verminnen, Bo Decramer, Kathy Lindekens, Réginald Moreels, Marijn Devalck, Hugo Claus, Josse de Pauw, Stef Bos, Kurt Defrancq, Dirk Van Duppen, Herman Schueremans, Mieke Verdin, Janine Bischops, Geert Hoste, Vic Anciaux, Anne Provoost, Marleen Merckx, Jamal Boukhriss, Vincent Rouffaer, Christine Van Broeckhoven, Frank Raes, Rob van Oudenhoven, Jan Hautekiet, Nicole & Hugo, Kaat Tilley, Roger De Neef, Dirk Tuypens, Goedele Liekens, Lydia

Chagoll, Tine Van den Brande, Stijn Conincx, Michaël De Cock, Tom Lanoye, Kris Smet, Walter Zinzen, Guy Mortier, Ben Crabbé, Axel Daeseleire, Lieve Blancquaert, Catherine Kools, Peter Rouffaer, Jan Goossens, Leo De Haes, Herman Brusselmans, Michiel Devlieger, Tom Lenaerts, Marc Uytterhoeven, Ann Ceurvels, Wim Opbroeck, Erik Van Looy, Axl Peleman, Kristien Hemmerechts, Koen De Bouw, Hubert Damen, Sabine De Vos, Tuur De Weert, Tom Van Dyck, Els Dottermans, Paul Jambers, Pol Goossens, Leah Thys, Nic Balthazar, Yasmine, Urbanus Van Anus, Etienne Vermeersch, Guido Van der Groen, Kurt Van Eeghem, Jan Decleir, Tom De Hoog, Peter Van den Begin, Stany Crets, Herbert Flack, Bruno Wijnendaele, Chris Lomme… Academie Levenseinde: Wim Distelmans, Manu Keirse, Marijke Schoefs, Paul Destrooper, Raymond Mathys, Colette Raymakers, Senne Mullie, Etienne De Groot, Tony De Bondt

Je kan dit document mee ondertekenen door te klikken op: www.leif.be/memorandum.html

e

JULI -AUGUSTUS 2007

47

Internationaal

Europese Humanistische Federatie viert drie keer feest Suzy Mommaerts penningmeester Europese Humanistische Federatie

E

én jaar, 15 jaar, 50 jaar zijn mijlpalen, zowel in het leven van een mens als in het bestaan van een vereniging. De Europese Humanistische Federatie (EHF) rekent dit jaar af met alle drie. Op dit moment is David Pollock één jaar voorzitter van EHF. Bereikbaarheid, deskundigheid en présence kenmerken de invulling van zijn mandaat. De zichtbaarheid van de Federatie nam aanzienlijk toe, weliswaar dankzij een weloverwogen en deskundige voorbereiding die eraan vooraf ging. In 2006 werd in Toledo The EHF in Europe, 15th anniversary voorgesteld aan de pers. De tekst verwoordt de verwezenlijkingen van de afgelopen 15 jaar. Toch blijven nog steeds een aantal pijnpunten onopgelost: de kloof tussen de EU en de burger, het uitblijven van een grondwettelijk kader, de lobby van belangengroepen die de scheiding tussen kerk en staat beschouwen als een moreel verval, een te snelle evolutie van de EU, een weinig georganiseerde vrijzinnige beweging in sommige lidstaten zoals Polen... Daarom is meer nodig dan gedrevenheid, idealisme, overredingskracht, vertrouwen en volharding. Ter gelegenheid van de 50ste verjaardag van het Verdrag van Rome stelde EHF op 26 maart de European Dream voor. Via deze publicatie geeft EHF uiting aan haar wens ooit te kunnen ontwaken in een Europa waar humanistische waarden zoals respect, verdraagzaamheid, vrijheid en democratie de basis vormen van een harmonisch samenleven. Op 5 juli zal de tekst overhandigd worden aan Barroso, de voorzitter van de Europese Commissie.

48

JULI -AUGUSTUS 2007

Er is al veel gezegd en geschreven over die humanistische waarden. Ze worden geclaimd door zowat iedereen. Een goed idee dus om deze waarden niet alleen te verwoorden maar ze neer te schrijven in een vademecum voor de vrijzinnige, de Verklaring van Brussel, een tekst die door een miljoen mensen werd ondertekend en als onderdeel van een bredere Visie voor Europa op 26 februari in het Europees Parlement werd overhandigd aan het Duits Europees voorzitterschap. Dit alles is niet onopgemerkt voorbijgegaan. Op hoger Europees niveau dringt het stilaan door dat men een niet onaanzienlijke groep vrijzinnigen niet kan negeren. Belangrijk is het dat Europese Parlementsleden nog meer en talrijker dan ze nu doen ingaan tegen bepaalde invloeden die de democratische onderbouw van de EU bedreigen. De komende periode staan drie belangrijke evenementen op de agenda. Ten eerste zal er na de algemene vergadering van EHF (Turijn, 12 en 13 juni), in samenwerking met IHEU, een colloquium worden georganiseerd:

Secularism, civil rights and neutrality of public institutions: comparison of experiences in an intercultural Europe. Vier modellen zullen worden besproken, het Franse, het Nederlandse, het Italiaanse en het Britse. Van 3 tot 4 oktober zal in het Europees Parlement in Straatsburg een conferentie worden georganiseerd: Convictions et Cohésion Sociale en Europe. Gezien het beperkt aantal plaatsen kan men deze conferentie slechts op uitnodiging bijwonen. En ten laatste zal EHF op vraag van en in samenwerking met de Europese Commissie in november-december een colloquium organiseren. Het onderwerp luidt: La défense des libertés, à l’épreuve des communautarismes politiques et religieux. Het dient echter nog verder uitgewerkt te worden. Meer hierover in een volgende briefing. Concluderend kunnen we stellen dat EHF echt wel een gezicht heeft gekregen. Iets om te bejoebelen, doch niet te luid. Veel valt nog te verwezenlijken vóór die Europese droom werkelijkheid wordt. Maar waar een wil is, is een weg. We werken er aan.

Vrij-oO nN -zinnig

Jenoff Van Hulle

Een nieuwe geloofsrage houdt Hollywood in haar greep - The Secret (Het Geheim). Nicole Kidman is één van haar bekendste volgelingen. Allen geloven ze in The Law of Attraction, de idee dat je eigen realiteit het resultaat is van je denken. De goeroe achter de beweging is de Australische tv-producer Rhonda Byrne. “The Secret is ontstaan uit een eeuwenlange traditie van grote denkers, wetenschappers, artiesten en filosofen”, verklaren de aanhangers op hun officiële website. Een zoveelste mengelmoes van mystiek, spiritualiteit en pseudowetenschap. Niet enkel in de VS is The Secret populair, ook in Europa vinden bijeenkomsten plaats.

Oplossing vorig nummer

Hoe maakt u kans?

Het sleutelwoord dat we zochten was ENGAGEMENT.

Vul snel het kruiswoordraadsel in en stuur het sleutelwoord vóór 23 juli 2007 naar de Unie Vrijzinnige Verenigingen, Brand Whitlocklaan 87 te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe of fax het door op nummer 02/735 81 66. U kan het ook via e-mail aan ons bezorgen: [email protected]. Met evenwel vermelding van ‘oplossing kruiswoordraadsel’ en persoonlijke gegevens.

Winnaars vorig nummer: Uit de juiste inzendingen kwamen volgende vijf winnaars uit de bus:

De oplossing verschijnt samen met de namen van de vijf winnaars in het volgende nummer. Troch Nicole uit Brussel V OORNAAM N AAM

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

G EBOORTEDATUM A DRES

M

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

❏

V

❏

Paerewijck Michel uit Zottegem Monté Willy uit Meise

Kruiswoordraadsel 4

Vijf winnaars krijgen elk een verrassingspakket.

Seron Marie-Jeanne uit Sint-Truiden Buytaert Mieke uit Rijmenam

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zij kregen elk een waardebon van OxfamWereldwinkels.

ANTWOORD: 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

© Puzzelland.com

JULI -AUGUSTUS 2007

49

Jongeren & Cultuur

Maak samen met Suske en Wiske je eigen strip! Sonny Van de Steene consulent-stafmedewerker

KALMTHOUT. V ILLA VANDERSTEEN . J E

KOMT BINNEN EN WORDT BINNEN DE KORTSTE

KEREN LETTERLIJK IN EEN STRIPVERHAAL GEZOGEN . UITVINDING VAN PROFESSOR

B ARABAS ,

Z E G T , D E N K T A U T O M AT I S C H A A N LEIDRAAD DOORHEEN HET

SUSKE

ZORGT DE DIMENSCOOP, EEN

VOOR . I NDERDAAD WIE

SUSKE EN

D AAR

EN

WISKE. ZIJ

W ILLY VANDERSTEEN

VORMEN DAN OOK DE

WISKE - KINDERMUSEUM.

J

e mag plaats nemen in een rode zaal. Sus Antigoon, je weet wel de overoverover…-grootvader van Suske spookt er rond. Hij neemt je mee in de wereld van Suske en Wiske en vertelt over de makers van de strip. Antigoon begint bij Willy Vandersteen en legt daarna uit dat Suske en Wiske tegenwoordig door een team, Studio Vandersteen, worden gemaakt, en dit op de tweede verdieping van het museum. Het klinkt allemaal spannend en veel belovend. Eens de uitleg is gedaan, kan je aan het museumtraject beginnen. Het is opgebouwd uit verschillende kamers: de rode, de groene, de oranje, de gele, de blauwe en de grijze.

In de rode kamer kan je via een computer een strippagina maken. Je maakt je keuze uit 6 beginsituaties, bijvoorbeeld een pretpark, daarop kies je een personage, bijvoorbeeld Suske, jij bepaalt daarop zelf wat Suske meemaakt. Steeds via een keuzemenu. Op het einde krijg je dan je zelfgemaakte pagina uitgeprint. Je gaat verder. Naar de groene kamer. Je wordt via de teletijdsmachine naar een andere tijd geflitst. Je verkleedt je en bepaalt zelf de achtergrond. Je

50

JULI -AUGUSTUS 2007

Een gesprekje in het Suske en Wiske – Kindermuseum E EN

BEGELEIDER IS TIJDENS EEN

BEZOEK

AAN

HET

MUSEUM

STEEDS IN DE BUURT EN STAAT JE BIJ MET RAAD EN DAAD .

E EN

KORT GESPREKJE MET DE DRIE

KINDERMUSEUMBEGELEIDERS N ATHALIE , M ARLEEN

EN

G UY.

H

et museumparcours begint bij Suske en Wiske, waarna het opengetrokken wordt naar Willy Vandersteen. -Het museum is nu eenmaal het vroegere huis van hem. Hier leefde hij.- Om uiteindelijk te komen bij het stripverhaal in het algemeen. De kamers die als thema kleur en compositie hebben, verwijzen daarnaar. Dat zijn trouwens ook zaken die in andere media belangrijk zijn. Ook ander kunstvormen komen in het museum aanbod: zoals film, dans, muziek… Kinderen bezoeken de vele kamers en verwerken alles wat ze gedaan hebben achteraf in een atelier. Dit alles op een voor kinderen zo aantrekkelijk mogelijke manier.

manier. De meeste kinderen vinden het hier heel leuk. Gedurende de drie uur dat de kinderen hier zijn, horen we nauwelijks gezucht omdat ze het te saai zouden vinden. En is er een kamer die ze niet leuk vinden, dan duurt die in het geheel van het bezoek hoogstens 10 minuten. Ze weten zelf dat er een volgende kamer komt, die voor hen misschien leuker zal zijn. Tijd om zich te vervelen of te irriteren hebben de kinderen niet. Het aanbod is heel divers. Er is altijd wel iets dat ze leuk zullen vinden. Het is hier echter geen pretpark. De kinderen steken heel veel op al spelenderwijs. Sommigen zouden er het label ‘edutainment’ opplakken.

We willen de kinderen iets bijbrengen op een toffe

De job van begeleider is heel speciaal. Sommige

“

kiest alle kledingsstukken, accessoires en achtergrond zo dat deze kloppen in de tijd. Bijvoorbeeld een zwaard en een ridderhelm in de middeleeuwen, maar geen zwaard en telefoon in de ruimte. Je moet even stilstaan, liefst in een leuke pose en dan wordt een foto genomen. Dan is het tijd voor de oranje kamer. Via het plaatsen van bordjes leer je

mensen denken dat we de gehele dag spelen. Je moet heel goed met kinderen kunnen omgaan en creatief zijn. Het is bij iedere groep kinderen anders. We leggen de werking van het museum, de kamers, uit, begeleiden tijdens het traject, helpen… Ouders zijn vol lof over, de werking van, het museum. Zelf bij de verjaardagsfeestjes waar je enkel het museumgedeelte hebt en daarna het feestje, dat niet echt educatief is op een paar spelletjes na, zijn ze echt verbaast van hoeveel de kinderen opsteken en hoe hun kind op het museum reageert. Sommige kinderen zijn zo enthousiast dat ze het museum opnieuw en opnieuw en opnieuw willen bezoeken of er hun verjaardag willen vieren.”

hoe een compositie gemaakt wordt in een stripverhaal. Je hebt grote voorwerpen en kleine, het is aan jou om deze op een logische, natuurlijk aandoende manier te plaatsen. Ook in de oranje kamer kom je meer te weten over kleurcompositie. Aan de hand van twee computerschermen kan je zien wat een andere kleurkeuze doet met een beeld. De gele kamer laat je zien hoe je

JULI -AUGUSTUS 2007

51

Jongeren & Cultuur

Voor wie? Het museum is er in de eerste plaats voor jongeren van 8 tot 12 jaar. Het is op maat gemaakt voor groepen kinderen. Dit kunnen klasgroepen zijn van de 2e en 3e graad basisonderwijs of groepen samengesteld door verenigingen, jeugddiensten, particulieren…

tekstballonnen plaatst. Eerst via een huiskamer waar je zelf plaats kan in nemen en een tekstballon op de gepaste plek kan hangen. Even stilstaan en er volgt opnieuw een foto. Daarna kan je plaats nemen op vitamientje, het blauwe autootje. Je gooit je armen in de lucht, een foto volgt, waarna je op de computer tekstballonnen kan toevoegen. Al deze kamers geven je meer inzicht, al spelenderwijs, over hoe een strip opgebouwd wordt. Op een heel leuke en heel actieve manier. Steeds is er een begeleider die je bereidwillig helpt of meer uitleg geeft. Maar het museum is meer dan dat. In de blauwe kamer kom je meer te weten over de persoon Willy Vandersteen. Zijn oorspronkelijke bureau staat er nog. Exact zoals in de tijd dat hij er in werkte. Je kan luisteren via telefoons naar inte-

52

JULI -AUGUSTUS 2007

ressante info. Wist je bijvoorbeeld dat Vandersteen zijn totemnaam in de scouts ‘Sluwe vos’ was? In de laatste zaal, de grijze kamer, zie je alle strips die Willy Vandersteen gemaakt heeft: Bessy, Suske en Wiske, Jerom, De Rode Ridder… Per strip moet je drie vragen oplossen. Een leuk quizje.

Eerst ga je, met de andere kinderen, door de kamers en doe je alle opdrachten met Sus Antigoon als gids. Daarna volgt een workshop. Je past de zaken die je geleerd hebt in de kamers dan toe. Je kan kiezen uit vier toffe workshops: de Verhalenmaker, de Tekstograaf, de Decordenker en de Kleurencomponist. De Verhalenmaker is voor wie graag schrijft. Je verzint een leuk verhaaltje rond één object, plaats of zelfverzonnen figuurtje. Daarna teken je dit in 3 stripvakken uit. De Tekstograaf laat je in één stripvak een ‘gag’ tekenen. Je verzint dus een leuke mop met een stripfiguur. In de Decordenker kan je je stripfiguurtje plaatsen op een leuke achtergrond. De Kleurencomponist is voor hen die graag met kleuren werken. Je laat een stripfiguurtje spreken door middel van kleuren. Op het einde van de dag krijg je dan een koffertje met alles wat je die dag gedaan hebt erin. Per groep kunnen minimum 12 kinderen en maximum 24 deelnemen. Er kunnen meestal twee groepen tegelijkertijd ontvangen worden. Vooraf inschrijven is noodzakelijk. De prijs per kind bedraagt 2,50 euro. Eén begeleider per groep is gratis.

Betekent dit nu dat je enkel met andere leeftijdsgenoten, in schoolverband naar het museum kan gaan? Nee hoor. Op vaste dagen zijn er familiedagen.

Familiedagen Tijdens de familiedagen kan iedereen die dit wenst het museumbezoeken. Dus een volwassene of het gehele gezin kan op die dagen het Suske en Wiske – Kindermuseum bezoeken. Je kan kiezen tussen de voormiddagsessie (van 9u30 tot 12u30) en de namiddagsessie (van 14u00 tot 17u00).

vriendjes en vriendinnetjes een heerlijke dag beleven. Dit kan op woensdagnamiddagen of weekdagen in de schoolvakanties, behalve tussen Kerstmis en Nieuwjaar (dan is het museum gesloten). Je moet dan minimum met 12 en maximum met 15 kinderen van 8 tot 12 jaar zijn en met maximum 5 volwassenen. Dit kost 55 euro.

Voor meer info en reservatie Provinciaal Suske en Wiske - Kindermuseum Beauvoislaan 98 2920 Kalmthout T 03 666 64 85 •F 03 666 64 89 [email protected] www.provant.be/suske&wiske

Let op! Vooraf inschrijven is steeds noodzakelijk. Je kan het museum niet bezoeken zonder afspraak.

Wanneer zijn er familiedagen in 2007? Dinsdag 3 juli Woensdag 4 juli Zaterdag 7 juli Zaterdag 25 augustus Woensdag 29 augustus Donderdag 30 augustus Zaterdag 22 september Zaterdag 20 oktober Zaterdag 15 december De prijs bedraagt 2,50 euro per kind tot 14 jaar en 5,00 euro per persoon vanaf 14 jaar.

Verjaardagsfeestjes! Je kan ook je verjaardag vieren in het museum. Gedurende een 3 uur durend verjaardagsprogramma, waarbij je start met het opdrachtenparcours in het museumgedeelte, kan je met je

JULI -AUGUSTUS 2007

53

Wanneer je wellicht

niet meer kan genezen…

JE

WORDT GECONFRONTEERD MET EEN ERNSTIGE , LEVENSBEDREIGENDE AANDOENING. JE WIL ZO GOED MOGELIJK BLIJVEN GENIETEN VAN

JE LEVEN. THUISBLIJVEN IS EEN OPTIE .

TOPAZ

OMRINGD DOOR JE GELIEFDEN. MAAR LEVEN IS OOK AF EN TOE EENS ANDERE OORDEN OPZOEKEN.

IS EEN UITZONDERLIJK OORD, ENIG IN ZIJN SOORT.

HET

IS EEN PLAATS WAAR ERNSTIG ZIEKE MENSEN , MENSEN MET EEN LEV -

ENSBEDREIGENDE AANDOENING , DRIE DAGEN PER WEEK TERECHTKUNNEN OM EEN ZO AANGENAAM MOGELIJKE DAG TE BE LEVEN , WEG VAN HUN DAGELIJKSE BESLOMMERINGEN .

TOPAZ BIEDT NIET ALLEEN EEN ONTMOETINGSPLAATS IN EEN HUISELIJKE SFEER, DE ‘GASTEN’ KUNNEN ER OOK STEUN VINDEN BIJ LOTGENOTEN, VRIJWILLIGERS EN PROFESSIONELEN. ER WORDEN DIVERSE ACTIVITEITEN EN FACILITEITEN AANGEBODEN DIE VAN DAG TOT DAG KUNNEN VERSCHILLEN.

IN 2007

BESTAAT

TOPAZ 10

JAAR .

HET

DAGCENTRUM KWAM ER OP INITIATIEF VAN HET

WAS HET EERSTE DAGCENTRUM IN ZIJN SOORT IN

TOPAZ

HEEFT HET NIET MAKKELIJK .

VOORTBESTAAN VAN

TOPAZ

NAAST

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS BRUSSEL . HET

BELGIË.

FINANCIËLE BIJDRAGEN VANUIT VERSCHILLENDE INSTANTIES IS DE WERKING EN HET

GEBASEERD OP INDIVIDUELE GIFTEN .

Ook u kan Topaz steunen. Iedere storting met de vermelding ‘giftnr 44501157 Topaz’ op rekeningnr 375-1007077-05 is meer dan welkom en wordt uitermate gewaardeerd. Niet alleen door de medewerkers van het dagcentrum, maar bovenal door alle mensen die er verblijven of zullen verblijven. Vanaf een minimumbijdrage van 30 euro wordt een fiscaal attest voor belangeloze gift gegeven.

VOOR

MEER INFORMATIE:

Topaz Vander Vekenstraat 158 • 1780 Wemmel tel: 02 456 82 02 - fax: 02 456 82 12 email: [email protected] - www.dagcentrum-topaz.be

UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN v. z .w. FEDERAAL SECRETARIAAT Brand Whitlocklaan 87 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe T 02 |735 81 92 - F 02 |735 81 66 [email protected] www.uvv.be

Provinciale Centra Morele Dienstverlening BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST PCMD Brussel Stalingradlaan 18-20 - 1000 Brussel T 02 242 36 02 - F 02 242 56 17 [email protected]

PROVINCIE LIMBURG PCMD Hasselt A. Rodenbachstraat 18 - 3500 Hasselt T 011 21 06 54 - F 011 23 55 16 [email protected]

PROVINCIE VLAAMS-BRABANT PCMD Leuven Brusselsestraat 78 - 3000 Leuven T 016 23 56 35 - F 016 20 75 47 [email protected]

PROVINCIE ANTWERPEN PCMD Antwerpen Jan Van Rijswijcklaan 96 - 2018 Antwerpen T 03 259 10 80 - F 03 259 10 89 [email protected]

PROVINCIE OOST-VLAANDEREN PCMD Gent Coupure Rechts 4 - 9000 Gent T 09 233 52 26 - F 09 233 74 65 [email protected]

PROVINCIE WEST-VLAANDEREN PCMD Brugge Jeruzalemstraat 51 - 8000 Brugge T 050 33 59 75 - F 050 34 51 69 [email protected]

Centra Morele Dienstverlening BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST CMD Jette Jetse laan 362 - 1090 Jette T 02 513 16 33 [email protected] PROVINCIE ANTWERPEN CMD Antwerpen Breughelstraat 60 - 2018 Antwerpen T 03 227 47 70 [email protected] CMD Herentals Lantaarnpad 20 - 2200 Herentals T 014 85 92 90 - F 014 85 44 39 [email protected]

PROVINCIE LIMBURG CMD Genk Bochtlaan 16 bus 6 - 3600 Genk T 089 51 80 40 - F 089 51 80 49 [email protected]

PROVINCIE VLAAMS-BRABANT CMD Halle Molenborre 28/02 - 1500 Halle T 02 383 10 50 - F 02 383 10 51 [email protected]

CMD Maasland Pauwengraaf 63 - 3630 Maasmechelen T 089 77 74 21 - F 089 77 74 22 [email protected]

CMD Vilvoorde Vlaanderenstraat 69 - 1800 Vilvoorde T 02 253 78 54 - F 02 253 57 87 [email protected]

CMD Tongeren Vlasmarkt 11 - 3700 Tongeren T 012 45 91 30 - F 012 45 91 39 [email protected]

PROVINCIE WEST-VLAANDEREN CMD Ieper Korte Torhoutstraat 4 - 8900 Ieper T 057 23 06 30 - F 057 23 06 39 [email protected]

CMD Mechelen O.-L.-Vrouwestraat 29 - 2800 Mechelen T 015 45 02 25 - F 015 43 55 19 [email protected]

PROVINCIE OOST-VLAANDEREN CMD Aalst Koolstraat 80-82 - 9300 Aalst T 053 77 54 44 - F 053 77 97 70 [email protected]

CMD Kortrijk Overleiestraat 15A - 8500 Kortrijk T 056 25 27 51 - F 056 25 27 53 [email protected]

CMD Turnhout Begijnenstraat 53 - 2300 Turnhout T 014 42 75 31 - F 014 42 54 40 [email protected]

CMD Ronse Zuidstraat 13 - 9600 Ronse T 055 21 49 69 - F 055 21 66 68 [email protected]

CMD Roeselare Godshuislaan 94 - 8800 Roeselare T 051 26 28 20 - F 051 26 28 26 [email protected]

CMD Sint-Niklaas Ankerstraat 96 - 9100 Sint-Niklaas T 03 777 20 87 - F 03 777 31 64 [email protected] CMD Zottegem Kastanjelaan 73 - 9620 Zottegem T 09 326 85 70 - F 09 326 85 73 [email protected]

Antennes Morele Dienstverlening PROVINCIE ANTWERPEN AMD Mol Laar 2 bus 3a 2400 Mol T 014 31 34 24 - F 014 31 34 24 [email protected]

PROVINCIE LIMBURG AMD Bilzen Klokkestraat 4 bus 1 3740 Bilzen T 089 30 95 60 - F 089 56 57 94 [email protected] AMD Sint-Truiden Kazernestraat 10/001 3800 Sint-Truiden T 011 88 41 17 - F 011 31 26 45 [email protected]

Unie Vrijzinnige Verenigingen

www.uvv.be