Utrecht & platteland: De Ziel van Utrecht 2.0 Aanleiding, missie visie & werkwijze
Een initiatief van: netwerk Utrechtse Waarden / netwerk De VIPus
Augustus 2011
Aanleiding Vroeger: De Ziel van Utrecht Utrecht was vroeger een spiritueel centrum in noordwest-Europa waar geloof, macht en waarheid verkondigen centraal stonden. Willibrord, Bonifatius en Liudger uit Ruwiel gingen in de 7e en 8e eeuw vanuit hier op missie om de Friezen, Chamavi en andere Germaanse stammen nieuw licht te brengen. Het kerkenkruis refereert aan het vroegere bolwerk. Maar ook pelgrims kwamen van heinde en ver naar de provincie Utrecht voor het geloof en waarheid. Ten westen van Utrecht lagen de voorposten van de bisschoppen. Het platteland was altijd met de stad verbonden voor de aanvoer van voedsel en grondstoffen. Op de waag in Oudewater konden eeuwen later vermeende heksen uit landen om ons heen een eerlijk weegcertificaat krijgen. De Ziel van Utrecht gaat over de leidende rol van Utrecht in noordwest-europa van 600 t/m 1600 op het gebied van politiek en geloof. Uitdagingen Het instorten van het middenschap van de Dom in 1674 symboliseert het einde van het spiritueel centrum. In 1713 werd de vrede van Utrecht getekend, een belangrijk moment om samenwerking en vrede in Europa te bewerken Na een periode van verval waarbij de politieke macht uit utrecht is vertrokken en Utrecht economisch de weg is kwijtgeraakt, gaat het nu weer bergopwaarts, zelf in economische moeilijke tijden. Utrecht is welvarend en het welzijn wordt door haar bewoners als goed bevonden. Er liggen ook nog grote uitdagingen te wachten die vragen om nieuwe oplossingen om de welvaart en welzijn te behouden en ontstane barrieres op te lossen. Barrieres a.g.v. snelle groei van de stad, infrastructuur, sociale verschllen, overdracht aan volgende generaties en leeftijdsverschillen en vervreemding van het platteland. De koers: De Ziel van Utrecht 2.0 Om te weten waar je naar toe wilt, moeten je weten waar je vandaan komt. Het project De Ziel van Utrecht 2.0 grijpt naar de leidende spirituele en economische rol van Utrecht en haar regio van rond 600 t/m 1400 om zich te laten inspireren voor de toekomst. De oude waarde (macht, overtuiging, geloof) maakten tijdens De Vrede van Utrecht plaats voor nieuwe waarden die leidend worden voor welzijn en welvaart in europa. De netwerken van het project De Ziel
van Utrecht 2.0 zien op basis van deze waarden de kans om Utrecht met een nieuwe spirituele leidende rol in europa op de kaart zetten. Een rol waarbij nieuwe waarden (Utrecht Principles) leidend zijn om grote europese vraagstukken in beweging te brengen vanuit een visie van spiritueel leiderschap en holistisch ondernemerschap. Kansen: UC2018, Utrecht 2040, stad/land, Het bid voor de Culturele Hoofdstad 2018 en de duurzaamheidsvisie Utrecht 2040 zijn aanleiding en financiele impuls om sociale innovatie in Utrecht te versterken. Een nieuwe balans van stad en land vormt hier een belangrijke kans: Stad en platteland kunnen alleen samen die balans vinden, omdat ze complementaire krachten hebben. De cultuur in de stad is die van hart en hoofd en die van platteland van hart en handen. Culturele hoogspanning versus gewoon door- en aanpakken. De dynamiek van de stad en de rust van natuur en land. Breng ze bij elkaar en je vindt innovatie en rust tegelijk. Als de dynamiek van stad en rust van het platteland worden uitgewisseld ontstaat een nieuwe balans waarin nieuwe oplossingen voor vastgelopen sociale vraagstukken kunnen ontstaan.
Kernwaarden, visie en missie: The Utrecht principles Kernwaarden: De Utrechtse Waarden Een beweging kan alleen tot stand komen als de kernwaarden duidelijk zijn. Ziel 2.0 kent een aantal kernwaarden, geïnspireerd op The Utrecht Principles van waaruit maatschappelijke vraagstukken worden benaderd en vastgelopen processen worden losgemaakt: 1: Utrecht leidt een nieuwe cultuur in, niet van macht, angst en overtuigen maar van vertrouwen, bewustzijn en gezond boerenverstand om in een dynamische wereld sociaal, cultureel en economisch sterk te worden. 2: Utrecht verbindt de gemeenschapszin, het historisch bewustzijn en vitaliteit van het platteland met de dynamiek, diversiteit en vernieuwingsdrang van de stad. 3: Utrecht geeft de jonge generatie ruimte om met al hun energie en sociale mediavaardigheden met vertrouwen en passie aan de toekomst te bouwen. 4: Cultuurvernieuwers en -beschermers werken samen en inspireren om via cultuur generaties te verbinden, zodat we beter wortelen in onze leef- en werkomgeving. 5: Utrecht zoekt weer zijn economische, culturele en diepgewortelde spirituele leidersrol bij het zoeken naar oplossingen voor regionale, nationale en internationale vraagstukken. Visie: ruimte voor nieuwe waarden en nieuwe energie Europa en de wereld verkeren in een veranderingsfase. We merken dat aan de creditcrises, de arabische lente en de snel veranderende economische conjuctuur. Grote maatschappelijke vraagstukken lijken vast te zitten en vragen om een nieuwe benadering vanuit waarden om weer beweging te krijgen. Ook de stad en het platteland van Utrecht staan voor grote uitdagingen, die oplossingsrichtingen krijgen door de waarden van stad en land aan elkaar te verbinden. De visie is om waarden van de stad zoals inventief, innovatief snel + korte termijn en jong te verbinden aan waarden van het platteland zoals aanpakken,
slow + lange termijn denken en oude wijsheid aan elkaar te verbinden. Via culturele creativiteit en ondernemers van stad en land onstaat een nieuwe manier van zijn.l Missie: Sociale innovatie Om sociale innovatie te bevorderen moeten we cultuur en creativiteit aanwenden In kaart gebrachte knellende sociale vraagstukken uit Utrecht en regio zijn: - Grote verstedelijking ten koste van kwaliteit van leven - Infrastructurele wurggreep en vervreemding van het land - Bevorderen van marktwerking en innovatie op het platteland - Verlies aan vitaliteit van het platteland
Organisatie VIP-bus en Utrechtse Waarden De ziel van Utrecht 2.0 is een initiatief van het netwerk van De VIPbus (stad) en het Netwerk Utrechtse Waarden (platteland). De VIPbus is sinds 2007 actief met het scouten van om potentiele en latent creatief en cultureel talent om deze vervolgens in te kunnen zetten voor sociale innovatie. Sinds 2009 doet De VIPbus hetzelfde voor het plattelandsgebied De Utrechtse Waarden en helpt met creatieve energie de verbinding stad en platteland vorm te geven. De uitwisseling van waarden hebben geleid tot innovatieve benadering. De samenwerking en de potentie om samen sociale vraagstukken op te lossen zijn belangrijke input geweest voor Ziel 2.0. Achtergrondinfo: www.devipbus.nl http://www.utrechtsewaarden.nl/
Programmering Herfst 2011 Verzamelen middels creatieve europese innovatiereizen input mbt sociale vraag. Jan/feb/maart 2012 • Start plotproject op basis van outcome fase 1. • Start bouw projectenbureau De Energiecentrale op Cartesius en initieren equivalent Wilgenkapel op platteland. Lente 2012 • Uitbreiding van europese reizen met nieuwe creatieve voertuigen. • Nieuwe pilotprojecten op basis van innovatiereizen (ism maatschappelijk verantwoord bedrijfsleven). Zomer 2012 Aanvulling voor bidbook. 2012-2015 Uitspreiden Ziel 2.0 over de provincie en Europa. 2016-2020 • Verdieping van project in stad, regio en europa d.m.v. innovatiereizen.
• Verbinden van instellingen, bewoners, gemeenschappen op basis van sociale innovatie vraagstukken. 2020-2040 • Utrecht als centrum voor uitwisseling van de nieuwe waarden en het waarden gedreven ondernemerschap. • Sociale kapitaal verbinden aan de markt van sociale innovatie.
Actuele agenda:
Schematisch overzicht actuele agenda t/m voorjaar 2012
Fase 1: trekhaakgezocht 2.0 Sociaal vraagstuk onder de loep: creatieve en culturele uitwisseling in europa.
Doelstelling: verdieping en confronteren Utrechtse kernwaarden. Centrale vraagstuk trekhaakgezocht 2.0: De kwaliteit van leven in de stad en provincie Utrecht staat door de grote groei in verstedelijking van Utrecht de komende 20 jaar onder druk. Welke bijdrage kan een nieuwe balans van stad/platteland spelen om het huidige niveau van kwaliteit van leven te borgen of zelfs te verhogen. Omschrijving: Een creatieve en onorthodoxe caravan reist (liften zonder auto op zoek naar een trekhaak) door europa met aan boord een sociaal (Utrechts en Europees) vraagstuk. Markante locaties, instanties en universiteiten op het gebied van de sociale vraag worden bezocht en laten we spiegelen op onze kernwaarden. Doel: Thuiskomen met reflectie op onze waarden (spiegel/verdieping), nieuwe inspiratie, inzichten en mogelijke antwoorden op sociale vraag en lokale deelvragen.
Route: • Creatieve caravansessies in plattelandsegebieden in de provincie Utrecht. Outcome: in kaart brengen van, kracht, uitdaging en lokale sociale vraagstelling. • Route door europa langs locaties en instellingen passend bij sociale (lokale) vragen. • Openspace bijeenkomsten in Denemarken (KaosPilots) en de universiteit van Kalskrone in Zweden. • Huiswaarts met concrete nieuwe, creatieve en culturele inzichten, inspiratie en ideeën. Periode: Okt & nov 2011 Kosten: € 15.000 Mogelijke dekking: Deelname 5 x Plattelandsgebieden (inventariseren lokal socialevraag) € 10.000 Bedrijfsleven (opdrachten, sponsoring) € 5.000
Ontwerp van de creatieve caravan om liftend (zonder auto) door Europa te reizen om met nieuwe antwoorden thuis te komen op enkele sociale vragen.
Fase 2: Aan de slag met The Utrecht Principles Pilotprojecten in stad en land op basis van de europese innovatiereizen Periode: Voorjaar 2012 Omschrijving: Een multidisciplinair team van de nieuwe generatie uit stad, land (regio) en europa gaat op een markant projectenbureau middels een creatief proces aan de slag met de opbrengsten van de europese innovatiereizen. Op 2 deze spraakmakende plekken in zowel de stad als platteland wordt de jonge generatie verbonden aan de gevestigde orde. Dit zijn plekken waar de stadse creatieve energie (hoogspanning) het nuchtere en aardse van het platteland ontmoet (laagspanning) en leidt tot concrete sociale innovatieprojecten.
De EnergieCentrale is een projectenbureau voor sociale innovatie voor stadse creatieve energie.
De Wilgenkapel is het laboratorium op het platteland voor bezinning en reflectie. Een plek om creatieve hoogspanning te aarden. Doel: Komen tot concrete behapbare pilotprojecten die sociale vraagstukken direct in beweging brengen. Werkwijze: • Multidisciplinaire team: stad, platteland, europa. • Jonge generatie aanzet, gesteund door kennis en ervaring oudere generatie. • (Europees) klankbord via social media. • Stadse energie ontmoet aarde en daadkracht van het platteland. Locaties: De EnergieCentrale & De Wilgenkapel 1.) De Energiecentrale is een verbouwde elektriciteitsmast voor nieuwe creatieve energie in de Cartesiusdriehoek. De locatie waar momenteel productie en distributie van energie centraal staat. Het idee van deze elektriciteitsmast is om
deze de komende jaren te ontwikkelen tot projectenbureau voor nieuwe creatieve energie op het gebied van sociale innovatie, Een spraakmakende locatie in teken van: - integratie stad en land - nieuwe energie van nieuwe generatie 2.) De Wilgenkapel De wilgenkapel is het laboratorium voor zelfbezinning en (zelf)onderzoek en projectbureau waar een frisse wind waait door vastgelopen aardse zaken. nodig: 1.) EnergieCentrale: Grond in de Cartesiusdriehoek (TCN) Landschapscultuur (Utrechtse Waarden) Tweedehands mast (NUON) Aanpassingen elektriciteitsmast: € 30.000 Projectbudget sociale vraag € 25.000 Dekking • TCN overweegt grond te leveren voor de energiemast • TCN bemiddelt met Nuon voor 2e handselektriciteitsmast • Utrechtse Waarden levert landschapscultuur op Cartesius • Bedrijfsleven: € 20.000 • Gemeente provincie: € 40.000 2.) Wilgenkapel Grond: pacht bij boeren Groene architectuur: gemeente/provincie Bouw: € 20.000 Projectbureaubudget: € 25.000 Dekking: • Provincie, gemeente bedrijven: € 45.000 nb: Fase 2 = ook andere projecten initieren, bvb. project aarde op het platteland.
Bijlagen themaprojecten Verdieping reflectie en waarderen: Verbinding met de historie van spirituele hoofdstad: waarden (authentiek, zelfwaardering, slow) vaststellen en verdiepen. Uitwisseling waarden op plekken stad-land en elders in Europa. Missie Trekhaak: inspiratiecaravans uitzenden die de kernwaarden toetsen en inspiratie mee terug nemen om de eigen waarden te verdiepen. Uitwisselen generaties met hart, hoofd en handen: Halte Stad & Land projecten in de hele provincie gericht op een mix van ondernemers en jongeren van stad en land die samen projecten doen passend in de kernwaarden.We zoeken bedrijven, religieuze instellingen en dagen ze uit om samen hun ding te doen. Innovatie, kennis en cultuur Spanning en aarde: het maken van plaatsen van hoge en lage spanning, waar stad en platteland samenkomen. Het platteland en de stad richten samen twee
plekken in waar kunst, cultuur en bedrijvigheid samenkomen. De plek in de stad is een plek met hoogspanning (innovatie) waar ook aarde is in de vorm van een plattelandschap. De plek op het platteland is een echte plattelandsplek waar kunst en cultuur komen. Participanten • Netwerk VIP-bus: circa 250 culturele creatieven • Plattelandsgebieden: oa. Streekhuis Kromme Rijn, Utrechtse Waarden. • Utrechtse Waarden Netwerk (300): Poldergast, Hendrickx Communicatie, Gebiedscommissie UW, Onder den Peerenboom, Gehlen, Recreatie Rosenboom, Beloken Land, Streekfonds, van den Pol, • Regie: Dennis Nolte ondersteund door Klaas-Hemke van Meekeren
