Utrecht | 3 Visie Hoofdopgaven Gebieden met concentratie van opgaven van nationaal belang Overige gebiedsopgaven MIRT Onderzoeken Kaarten Project- en programmabladen
Visie Het MIRT-gebied Utrecht omvat de provincie Utrecht. Utrecht is onderdeel van de Noordvleugel en levert een belangrijke bijdrage aan de Nederlandse economie. Utrecht was in 2011 de provincie met het hoogste bruto regionaal product per inwoner: ongeveer € 42.800.Verklaringen voor de sterke economische positie zijn de centrale ligging, de bereikbaarheid per auto en spoor, de aantrekkelijke en gevarieerde woon- en werkmilieus en de aanwezigheid van een jonge en hoogopgeleide bevolking. Utrecht is sterk in de kenniseconomie en scoort hoog waar het gaat om de sectoren creatieve industrie en life-sciences. Daarnaast is de financiële en de zakelijke dienstverlening goed vertegenwoordigd in de regio. Ook de landschappelijke en cultuurhistorische waarden (van onder meer de Limes, de Nieuwe Hollandse Waterlinie en Utrechtse Heuvelrug) dragen bij aan de economische kracht. Vanwege de centrale ligging vormt Utrecht het kruispunt van verbindingen binnen Nederland. In fysieke zin is de Utrechtse regio de draaischijf tussen twee mainports en twee metropolitane regio’s (Amsterdam en Rotterdam/Den Haag), de Brainport Eindhoven, de rest van Nederland en een deel van het Europese achterland. Op de schaal van de Noordvleugel is een gezamenlijke beleids strategie van Amsterdam en Utrecht nodig om nadelige beleids concurrentie te voorkomen en voldoende kritische massa te bereiken zodat bedrijven zich (verder) specialiseren, schaalvoor delen benutten, elkaar aanvullen en door clustering tot de internationale top kunnen (blijven) behoren. Eén van de acties om de samenwerking te versterken is dat Noordwest-Nederland,
Utrecht en het Rijk samen de actualisatie van de gebiedsagenda’s Noordwest-Nederland en Utrecht oppakken. Het streven is om tot één gebiedsagenda met een gezamenlijke visie op de Noordvleugel te komen. In Utrecht is ook het bedrijfsleven betrokken bij de actualisatie van de gebiedsagenda. Dit past bij de vernieuwing van het MIRT waarbij nog meer dan voorheen met alle betrokken partijen aan de gezamenlijke opgaven in een gebied wordt gewerkt.
Hoofdopgaven Door de hiervoor beschreven kwaliteiten liggen de bevolkingsgroei en de mobiliteitsgroei in Utrecht ruim boven het landelijk gemiddelde, een groei die nog tot 2040 zal voortduren. De ruimte om deze groei te accommoderen is beperkt. Een van de belangrijkste Utrechtse opgaven is dan ook de binnenstedelijke woningbouwopgave in combinatie met de wens om de groene ruimte te behouden. De groen-blauwe kwaliteiten van de regio Utrecht zijn immers een belangrijke vestigingsfactor voor bedrijven en maken Utrecht een aantrekkelijke plaats om te wonen en te werken. Een andere belangrijke Utrechtse opgave is de bereikbaarheid. Utrecht is de draaischijf van Nederland en moet goed blijven functioneren.
Woningbouwopgave De hoge ruimtedruk blijft het centrale ruimtelijke vraagstuk voor de komende jaren. Om daarmee om te gaan heeft de regio een aantal scherpe keuzes gemaakt. De belangrijkste is dat de regio – naast het afronden van de omvangrijke Vinex-taakstelling in MIRT Projectenboek 2013 | 131
Leidsche Rijn en Vathorst en het bouwen in Almere – prioriteit geeft aan binnenstedelijk bouwen. Daarbij gaat het vooral om de steden Utrecht en Amersfoort. Stedelijke verdichting draagt bij aan het beter benutten van de (OV-)infrastructuur en het behouden van de landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Om de binnenstedelijke woningbouw mogelijk te maken investeert de regio in relatief kleine projecten voor transformatie of verdichting, aangezien het aantal grote locaties beperkt is. Het Rijk ondersteunt de binnenstedelijke opgave door onderzoek te doen naar nieuwe verdienmodellen, door de inzet van een kantorentransformatieteam en, waar mogelijk, belemmeringen in wet- en regelgeving weg te nemen. Om te voorzien in de Utrechtse en Gooise woningbehoefte wordt er de komende decennia ook circa 15.000 woningen in Almere gebouwd (zie Noordwest-Nederland/RRAAM).
realiseren langs de Lek en de Nederrijn (Ruimte voor de Rivier) en langs de Eem (tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma). Voor primaire keringen en kunstwerken die zijn afgekeurd in de derde toetsingsronde wordt momenteel het nieuwe Hoogwater beschermingsprogramma opgezet. Daarnaast moet een langetermijnstrategie ontwikkeld worden om ook bij hogere rivierwaterstanden en meer extreme weersomstandigheden de waterveiligheid en de zoetwatervoorziening op orde te houden en de gevolgen van wateroverlast, droogte en hitte in een stad te verminderen (deelprogramma’s Rivieren, Veiligheid, Zoetwater en Nieuwbouw en Herstructurering van het Deltaprogramma).
Gebieden met concentratie van opgaven van nationaal belang
Bereikbaarheid
Utrecht
Het is van nationaal belang dat Utrecht als draaischijf van Nederland goed functioneert. Daarom investeren Rijk en regio in de verbetering van het wegennet (o.a. knooppunt Hoevelaken, Ring Utrecht, A27/A1, A28, Noordelijke Randweg Utrecht - NRU) en het spoor (PHS, Randstadspoor), maar ook in de binnenhaven van Utrecht op bedrijventerrein Lage Weide. Deze Nederlandse binnenhaven is als core binnenhaven in het Europese TEN-T opgenomen. Ook werken Rijk en regio samen aan de ontwikkeling van het Lekkanaal/Het Klooster voor de binnenvaart, waar diverse opgaven zoals de uitbreiding van de capaciteit van de Beatrixsluis, aanleg van een binnenhaven, realisatie van ligplaatsen, ontwikkeling van een bedrijventerrein en de Nieuwe Hollandse Waterlinie, samen komen. Het is de gezamenlijke uitdaging voor Rijk, provincie en gemeenten een balans te vinden tussen economische groei, woningbouw, bereikbaarheid en de kwaliteit van de leefomgeving.
Naast de afronding van de Vinex-taakstelling in Leidsche Rijn staat binnenstedelijk bouwen hoog op de Utrechtse agenda. De herontwikkeling van het stationsgebied Utrecht en de OV terminal is in volle gang. Hieraan gekoppeld is de ambitie om op het gebied van regionaal openbaar vervoer (OV) een kwaliteits verbetering te bereiken. De aanleg van een tram naar Utrecht Science Park/De Uithof vormt daarin een belangrijke stap.
Kantoren In Utrecht stond begin 2011 ongeveer 1 mln m2 kantoorruimte leeg (15% van de totale voorraad). De verwachting is dat de leegstand de komende jaren verder zal toenemen. Daarnaast voldoet een belangrijk deel van de voorraad niet meer aan de wensen van de huidige en toekomstige gebruiker. Wanneer deze kantoren leeg komen te staan is het onwaarschijnlijk dat zij nog als kantoor in gebruik zullen worden genomen. Er is dan sprake van structurele leegstand. Begin 2011 werd de structurele leegstand geschat op 400.000 m2, 40% van de totale leegstand. In 2010 hebben Rijk en regio in het landelijk actieplan Leegstand Kantoren afspraken gemaakt over het aanpakken van de leegstand. Provincie en gemeenten willen onderling ook tot een gezamenlijke strategie en afspraken komen over programmering en terugdringen van de planvoorraad. Op basis van een onderzoek naar de kantorenmarkt in opdracht van de provincie Utrecht zal regionaal beleid geformuleerd worden.
Utrecht Science Park is een belangrijke vestigingsplaats voor bedrijven, de Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht en het Utrecht Medisch Centrum. Het is een bron van en voor nieuwe kennis en een belangrijk economisch kerngebied. De koppeling met het stedelijk gebied Utrecht en andere kennisinstellingen in de omgeving zoals TNO, KNMI, RIVM en het Planbureau voor de Leefomgeving kan worden versterkt. De capaciteitsuitbreiding van de A27 kan aangegrepen worden om De Uithof dichter bij de stad te brengen door de passages te verbeteren en aantrekkelijker te maken. Ook zijn er kansen om het cultureel erfgoed beter zichtbaar en beleefbaar te maken. De komende periode zullen betrokken partijen (Rijk, gemeente, provincie) een gezamenlijke agenda opstellen voor het verder in gang zetten van deze gebiedsontwikkeling. Op de langere termijn komt één groter gebied als kansrijke ontwikkellocatie naar voren, namelijk de A12-zone tussen Oudenrijn en Lunetten. Dit is een potentiële transformatie- en verdichtingslocatie van randstedelijk formaat. Voor de A12-zone is in het voorjaar van 2011 een ontwikkelperspectief geschetst dat houvast geeft aan een proces van actief rentmeesterschap tot 2025. Het Rijk zal in dit gebied na 2020 de rijksweg A12 verbreden.
Overige gebiedsopgaven Amersfoort
Wateropgaven inclusief Deltaprogramma Voor deze regio is het van belang om de waterveiligheidsopgave te 132 | Ministerie van IenM - EL&I - BZK
In de regio Amersfoort ligt, naast de afronding van de Vinextaakstelling in Vathorst, de focus op herstructurerings- en
Utrecht | 3
transformatieopgaven in Amersfoort en Soest en verdichtings opgaven in de hele regio. Complexe opgaven zijn de centrum ontwikkeling en de spoorzone in Amersfoort. Bij de woningbouw locaties buiten het bestaand stedelijk gebied is de opgave de uitleggebieden in te passen in de landelijke omgeving van Amersfoort.
Een andere regionale opgave is het behouden en verder ontwikkelen van de kernkwaliteiten van het Groene Hart. In het Westelijke Veenweidegebied zijn de inspanningen gericht op het tegengaan van de bodemdaling en de verzilting, het verbeteren van de watersystemen en -kwaliteit, de versterking van het landschap en de vergroting van de vitaliteit van de landbouw.
Als het gaat om bereikbaarheid voert de regio in aanvulling op de planuitwerkingen voor knooppunt Hoevelaken, A27/A1, A28 een pakket maatregelen uit voor de bereikbaarheid binnen het gebied. In het buitengebied is de opgave om de landbouw duurzaam en vitaal te ontwikkelen, de recreatieve toegankelijkheid te vergroten en de landschappelijke, cultuurhistorische en ecologische kwaliteiten te versterken.
De opgave voor het WERV-gebied (Wageningen, Ede, Rhenen, Veenendaal) is de duurzame ontwikkeling in het kader van Food Valley (topsector agrofood) in een deels verstedelijkte en deels landschappelijk waardevolle omgeving, die in samenhang met de provincie Gelderland (zie Oost Nederland) verder wordt uitgewerkt. Op de Utrechtse Heuvelrug leggen verstedelijking, mobiliteit en recreatie claims op de ruimte en de kwaliteit van het tweede grootste aaneengesloten bosgebied van Nederland. Het terrein van de voormalige vliegbasis Soesterberg wordt herontwikkeld tot natuur- en cultuurlandschap.
Utrecht West en Zuidoost In Utrecht West en Utrecht Zuidoost zijn de ruimtelijke opgaven vooral van landelijke aard.
MIRT Onderzoeken Naam
Aanleiding en doel
Planning
Betrokkenen
Regionaal OV Utrecht
Concretisering van de gezamenlijke opgave uit de gebieds agenda Utrecht 2009. De regio doet samen met het Rijk een MIRT Onderzoek naar de bijdrage die het regionaal openbaar vervoer kan leveren om de bereikbaarheid en leefbaarheid van de Utrecht na 2020 op peil te houden. Hierbij wordt de koppeling gelegd met de verstedelijkingsopgave die voortkomt uit de demografische en economische groei in de regio na 2020.
Uitkomsten bespreken in het bestuurlijk overleg MIRT najaar 2012
IenM, BRU (Bestuur Regio Utrecht, trekker) BRU-gemeenten, provincie Utrecht
MIRT Projectenboek 2013 | 133
Algemeen
Natuur & Landschap
Stedelijke regio met een concentratie van topsectoren
Nationale herijkte Ecologische Hoofdstructuur op land
Gebieden met concentratie van opgaven van nationaal
Cultureel erfgoedgebied op (voorlopige) lijst werelderfgoed
belangOverige gebiedsopgaven
Object of ensemble op (voorlopige) lijst werelderfgoed
Economie Topsectoren
Water Wateroverlast
Creatieve Industrie
Waterveiligheid: waarborgen primaire veiligheid
Agro & Food
Aandachtsgebied zoetwater door bodemdaling
Tuinbouw en Uitgangsmaterialen
Aandachtsgebied G zoetwater door verzilting
Logistiek
Waterveiligheid: piekafvoer
Life Sciences & Health Hoofdkantoren
Energie (Mogelijke) vestigingsplaats elektriciteitsproductie ≥ 500MW
Mainport Schiphol
Hoogspanningsverbinding ≥ 220kV
Greenports
Nieuwe hoogspanningsverbinding (indicatief)
Binnenhaven van nationale betekenis
Buisleidingenstrook
Integrale gebiedsontwikkeling nationale betekenis (nader te bepalen in het kader van de actualisatie van de gebiedsagenda)
Woningbouw Stedelijke vernieuwing
Bereikbaarheid Hoofdwegennet Onderliggend wegennet Hoofdrailnet HOV-net Hoofdvaarwegennet
134 | Ministerie van IenM - EL&I - BZK
Uitleg
Opgaven Utrecht | 3
Regio Amersfoort
Regio Utrecht West
Regio Utrecht Regio Utrecht Zuidoost
MIRT Projectenboek 2013 | 135
PLANUITWERKING pag 1) A27/A1 Utrecht Noord-knooppunt Eemnesaansluiting Bunschoten 138 2) A28 Utrecht-Amersfoort 139 3) A28/A1 Knooppunt Hoevelaken 140 4) Lekkanaal/3e kolk Beatrixsluis 147 5) Ring Utrecht 141 6) Utrecht, tram naar de Uithof 146 REALISATIE pag 7) A2 Holendrecht-Oudenrijn 142 8) Bilthoven, spoorwegovergang Soestdijkseweg 143 9) Lekkanaal, verbreding kanaalzijde/uitbreiding ligplaatsen 148 10) Utrecht Centraal (t.b.v. Nieuw Sleutelproject, VINEX) 144 11) Vleuten-Geldermalsen (incl. Randstadspoor, fase 1) 145
136 | Ministerie van IenM - EL&I - BZK
Projecten Utrecht | 3
P P
»»
»
wegen spoor / OV vaarwegen sluis
* (NWN) * (ONL) * (BRA)
regio-overschrijdende projecten; zie kaart betreffende regio
MIRT Projectenboek 2013 | 137
