Milieudefensie. Een wereld te winnen. Waterschap èn Overmaas in jêH
m
p6
2 2 APR. 2013
FRIENDS OF THE EARTH NETHERLANDS POSTBUS
U.nr.
1000 G D
j . c . aan
Ter srfd
Dir.
aan
j5 OnmerKi-igen
Lee
rfir
T 020 6262 620
19199
AMSTERDAM
F 020 5507
310
[email protected] WWW.MILIEUDEFENSIE.NL REKENINGNUMMER
18650
Atgadsan d . d
Uitnodiging informatiebijeenkomst - schaliegas: vloek of zegen? Betreft: uitnodiging informatiebijeenkomst over schaliegas voor gemeenten, provincies en waterschappen Door: Milieudefensie en Stichting Schaliegasvrij Nederland, samen met de Universiteit Utrecht Datum en tijd: Maandag 3 juni van 13.00 tot 17.00 uur Locatie: Universiteit Utrecht, te Utrecht
Amsterdam, april 2013 Geachte heer/mevrouw,
Het kan u haast niet zijn ontgaan: schaliegas is momenteel een veelbesproken onderwerp, ook op gemeentelijk en provinciaal niveau. Veel gemeenten, provincies en waterschappen vragen zich af of zij te maken kunnen krijgen met schaliegasproefboringen, en wat precies de gevolgen daarvan kunnen zijn, voor omwonenden, bodem, water en lucht, het landschap, aardbevingsrisico, e t c - e n hebben daarnaast ook oog voor beleidskwesties en relevante juridische zaken. Graag nodigen wij u uit voor de speciale informatiebijeenkomst voor gemeenten, provincies en waterschappen die wij in samenwerking met de Universiteit Utrecht, diverse gezaghebbende wetenschappers en onder voorzitterschap van Marjan Minnesma houden op maandag 3 juni, te Utrecht. Let op: aanmelden voor de informatiebijeenkomst kan tot 22 mei aanstaande via: www.milieudefensie.nl/schaliegas/aanmelden. Hieronder treft u vast het voorlopige programma van de dag, een verdere toelichting in het vervolg van deze brief. Algemene informatie over schaliegas in Nederland vindt u in de bijlage. Met hartelijke groet,
Geert Ritsema, Milieudefensie Ko van Huissteden, Stichting Schaliegasvrij
(CBF| VOOB
Programma bijeenkomst schaliegas voor gemeenten, provincies en waterschappen • • • •
•
• • •
Ontvangst met koffie en thee vanaf 12.30 uur. 13.00 uur: Welkomstwoord door dagvoorzitter Marjan Minnesma, nummer 1 van de Duurzame 100 van Dagblad Trouw en directeur Urgenda. Inleiding door professor dr. Marko Hekkert, hoogleraar Innovatie en Duurzaamheid en wetenschappelijk directeur van het Copernicus Instituut aan de Universiteit Utrecht. Professor dr. ir. Jan Rotmans, hoogleraar Duurzaamheid en Transities aan de Erasmus Universiteit Rotterdam: "Het effect van de mogelijke winning van schaliegas op de transitie naar duurzame energie". Willem-Jan Atsma, arts-epidemioloog en lid van de klankbordgroep die het onderzoek van het ministerie van EZ naar de risico's van schaliegas begeleidt: "De risico's van schaliegas voor bodem, lucht en water". Mr. drs. Jacqeline Mineur, jurist bestuursrecht en eigenaar J M juridisch advies: "De positie van lagere overheden bij de vergunningverlening voor schalie- en steenkoolgas." 16.00 uur: Afsluiting door Marjan Minnesma. Netwerkborrel
Verdere toelichting informatiebijeenkomst schaliegas O p maandag 3 juni organiseren Milieudefensie en Stichting Schaliegasvrij Nederland in samenwerking met de Universiteit Utrecht een informatiebijeenkomst over de opsporing en winning van schaliegas en het nauw verwante steenkoolgas (samen ook wel aangeduid als "onconventioneel gas"). U krijgt belangrijke informatie over de risico's en mogelijke gevolgen van de winning van schalie- en steenkoolgas. Het gaat daarbij onder meer om de risico's op aardschokken, de kans op watervervuiling en de mogelijke aantasting van natuur en landschap. Ook de juridische aspecten en uw rol als gemeente, provincie of waterschap bij het verlenen van de diverse voor (proefboringen naar schalie- en steenkoolgas benodigde vergunningen komen aan de orde. O p dit moment is er een onderzoek gaande in opdracht van het ministerie van Economische Zaken naar de risico's voor mens en milieu van (de winning van) schaliegas en steenkoolgas. De beslissing die volgt uit de uitkomsten van dit onderzoek kan voor u grote gevolgen hebben. Tijdens de bijeenkomst zult u ook informatie ontvangen over de laatste stand van zaken van dit onderzoek.
Waarom deelnemen •
Het onderwerp van onconventioneel gas is van belang voor alle gemeenten, provincies en waterschappen, zelfs al zij zelf niet over voorraden in de bodem beschikken, omdat het investeringen in duurzame energie kan verdringen en de energietransitie kan tegenwerken, en omdat aspecten als klimaat en milieu (waterkwaliteit, luchtkwaliteit) locatiegebondenheid overstijgen en grote groepen mensen kunnen beïnvloeden. Kosten hiervan vallen wel (deels) op gemeenten en provincies (maatschappelijke ondersteuning bij ziekte en arbeidsongeschiktheid etc). Het behalen van doelstellingen voor reductie van broeikasgassen kost ook geld, en ook dit zal worden tegengewerkt door onconventionele gaswinning.
•
Gemeenten en provincies die geen voorraden bezitten kunnen wel indirect (financiële) last krijgen van schaliegaswinning, door bijvoorbeeld toenemend wegtransport, gasinfrastructuur, concurrentiedruk wat betreft beschikbaarheid van water, schadelijke aspecten van zandwinning (natuurverlies, fijnstof), gezondheidskosten, en voor gemeentes die grenzen aan vergunningsgebieden kan er ook sprake zijn van verlies van toerisme doordat een regio als geheel minder aantrekkelijk wordt door schaliegaswinning.
•
Provincies en veiligheidsregio's zullen bepaalde (milieu)controletaken moeten uitvoeren, daarvoor is kennis van het onderwerp nodig.
•
Veel gemeenten nemen een afwachtende houding aan tot het onderzoek naar de risico's is afgerond. Echter, de gasbedrijven zitten niet stil, en gaan ondertussen gewoon door met
voorbereidende werkzaamheden, zoals in Noordoostpolder. Vooral voor gebieden waar al een opsporingsvergunning voor is verleend geldt dat wanneer gemeenten zich pas gaan verdiepen in het onderwerp als het rijksonderzoek klaar is, ze het risico lopen dat ze ingehaald worden door de werkelijkheid en een boring niet meer kunnen tegenhouden. Voor provincies voor wier gebied een opsporingsvergunningsaanvraag loopt, geldt dat zij gevraagd zullen worden advies uit te brengen, waarvoor slechts een termijn van een paar weken staat. Ook zij doen er dus verstandig aan zich van tevoren al te informeren en zo mogelijk een standpunt te vormen. De waarde van het rijksonderzoek als instrument hierbij dient te worden gerelativeerd: het is, gezien de korte onderzoekstijd, niet meer dan een bureaustudie van bestaande buitenlandse literatuur. Voor wie Schaliegasvrij verklaarde gemeenten Behoort u tot één van deze gemeenten, dan kunt u uw ervaring en kennis delen op deze informatiebijeenkomst. Gemeenten met schaliegas Indien er zich schalie- of steenkoolgas gas in de grond van uw gemeente bevindt is het belangrijk om te weten wat de gevolgen zijn van boringen en van de juridische en bestuurlijke mogelijkheden die u hebt om hier mee om te gaan. Gemeenten zonder schaliegas Is het onbekend of er zich in uw gemeente schalie- of steenkoolgas bevindt of is het niet aanwezig ook dan is deze bijeenkomst interessant. U wordt geïnformeerd over de gevolgen van schaliegaswinning voor de transitie naar duurzame energie en u krijgt de middelen aangereikt om een zinvolle bijdrage te leveren aan de discussies over dit boeiende onderwerp die het komende jaar naar verwachting in allerlei gremia gevoerd zullen worden. Provincies en waterschappen Ook provincies en waterschappen hebben (mogelijk) een rol bij de verlening van vergunningen voor schalie - en steenkoolgasboringen. Bovendien worden ook zij mogelijk geconfronteerd met de negatieve gevolgen van boringen binnen en buiten hun grondgebied. Meer informatie O p de websites www.milieudefensie.nl/schaliegas en www.schaliegasvrij.nl vindt u meer informatie over dit onderwerp. Graag wijzen wij u er op dat er verschillende kaarten van Nederland in omloop zijn waarop gebieden zijn gemarkeerd waar onconventioneel gas (waar schaliegas onder valt) in de grond zou zitten. Deze kaarten zijn niet altijd eenduidig, bovendien betekent het niet, dat als uw bestuursregio niet op de kaart vermeld staat, er geen onconventioneel gas bij u in de grond zit. Ook daarom is het belangrijk om op de hoogte te zijn van wat u kunt doen als blijkt dat ook in uw bestuursregio schaliegas in de bodem aanwezig is. Voor meer informatie over de bijeenkomst kunt u contact opnemen met Milieudefensie 020 6262 620 (ma-do 9.30-16.30). Aanmelden en investering Wij verwelkomen u graag op 3 juni 2013. Wilt u en/of uw collega(e) hierbij aanwezig zijn meldt u zich dan voor 22 mei 2013 aan via www.milieudefensie.nl/schaliegas/aanmelden. De investering voor deze informatieve en inspirerende middag bedraagt - inclusief netwerkborrel en congresmap - 35 euro per persoon. Na aanmelding ontvangt u hiervoor een factuur en de adresgegevens. Graag tot ziens op maandag 3 juni!
Bijlage: kaart van Nederland met schaliegasgebieden
+ N
w
S
Posidonia S c h a l i e Formatie I
I
Geverik Laagpakket (tot 5 km diepte) Groningen Lee
Assen
4
Hoorn
Zwolle
Lelystad
r
Amsterdam
Ape
Enschede
Utrecht
D e n t icidy
Arnhe m Rotterdam Nyme
i enbosch
Breda Middelburg
Tilburg Eindhoven
1 sir
Maastricht
!
25 km I
1
Versie: 9 April 2013
innovation for life
NB: met name in Midden-Nederland komt ook steenkoolgas voor. Bekijk voor gecombineerde kaart ook http://www.schalieqasvrii.nl/kaart. Voor algemene informatie over schaliegas bekijk ook www.milieudefensie.nl/schalieqas.
