Uitdagingen in de grondwaterzuivering
Hygiënisch werken
Ruud Kolpa Anton de Kom Universiteit – Paramaribo Suriname Vrijdag 11 februari 2011
Nieuws 10-02-2011: IDB-lening Bron: de ware Tijd 11-02-11 • US$ 12,3 miljoen • Doelen o.a.: • (vervanging) leidingen • Nieuwe huisaansluitingen • Verbetering efficiëntie en duurzaamheid SWM
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
2
Hygiënisch werken, ‘Zo werken we schoon bij Oasen’ • Ontwikkeling Hygiënecode • Implementatie bij Distributieafdeling • Hygiënecode Productie 2008/2010 • Enkele cases • Afsluiting
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
3
Ontwikkeling Hygiënecode • 1987: Kiwa-mededeling 91 • 2001: Hygiënecode drinkwater (landelijk) (BTO-rapport 2001.175) • 2002: Implementatie bij Hydron-ZH • 2003: Samenvatting “Hygiënisch werken bij Oasen” • 2007: Hygiënecode winning (landelijk) • 2007: Hygiënecode Productie (Oasen) • 2010: Update Hygiënecode Productie (Oasen) • 2010: Update Hygiënecode Distributie (Oasen) 11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
4
BTO-rapport 2001.175 • Ontwikkeld door Kiwa met de Nederlandse drinkwaterbedrijven. • Omvangrijk rapport, maar goed geaccepteerd. • Alleen voor Distributie. • Komt in het Drinkwaterbesluit 2011.
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
5
Indeling Hygiënecode drinkwater (2001) 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Inleiding Algemene richtlijnen Ontwerp Voorbereiding en projectorganisatie Inkoop en logistiek Uitvoering van werkzaamheden aan reinwaterreservoirs 7. Aanleg transportleidingen 8. Vervanging/inbouw transportleidingen 9. Reparatie transportleidingen 10. Handhaving buiten gebruik zijnde transportleidingen 11. Aanleg transportleidingen 12. Vervanging transportleidingen
11-2-2011
13. Reparatie distributieleidingen 14. Handhaving buiten gebruik zijnde dis.leidingen 15. Aanleg aansluitleidingen 16. Reparatie aansluitleidingen 17. Handhaving buiten gebruik zijnde aansluitleidingen 18. Watermeters 19. Hygiëne 20. Preventie verontreinigingen 21.Nooddrinkwatervoorziening 22. Waterkwaliteitsbeoordeling 23. Correctie van verontreinigingen en acties. 24. Periodieke inventarisaties risico’s.
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
6
Hygiëne tijdens het werk 1. 2. 3. 4.
Inleiding Ziekteverwekkende organismen Persoonlijke hygiëne Algemene richtlijnen voor desinfecteren 5. Reinwaterkelders en watertorens 6. Leidingen: aanleg, inbouw, vervanging en reparatie 7. Leidingen: gebruik, schoonmaken en bescherming 11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
7
Uit: Implementatie bij Oasen 2002
Geneeskundig onderzoek
Besmettelijke ziektes
• Voor medewerkers die in aanraking komen met de infrastructuur • Van waterbedrijf en aannemers • Periodiek uitvoeren
• Zie overzichtslijst • Verbod op werkzaamheden als ziekte in de woning v.d. medewerker voorkomt • Meldingsplicht • Opnemen in bestekken.
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
8
Uit: Implementatie bij Oasen 2002
Drinkwater en riolering
Grond- en oppervlaktewater
• Liever niet in één project werken • Praktisch moeilijk uit te sluiten • Dan altijd bemonsteren, bij twijfel kookadvies
• Zijn fecaal besmet • Water onder de buis houden • Leiding isoleren • Bij twijfel kookadvies
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
9
Uit: Implementatie bij Oasen 2002
Desinfectie vooraf • Gereedschappen ontsmetten • Gebruik 75 mg/l chloor • Periodiek desinfecteren
11-2-2011
Desinfectie leidingen • Desinfectie leidingen voor ingebruikname met 20 mg/l chloor en contacttijd 12-24 uur • Daarna afspuien en neutraliseren • Geen standaardwijze, alleen toepassen bij “probleemgevallen”.
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
10
Uit: Implementatie bij Oasen 2002
Ontwerp: veel aspecten • Hygiënische aanleg / materiaalkeuze / ligging / bodemverontreinigingen • Diameterkeuze en vertakte netstructuur • Hygiënisch onderhoud / mogelijkheden voor desinfectie en schoonmaken / voldoende spuisnelheid 11-2-2011
Uitvoering • Tijd tussen aanleg en gebruik kort houden. • Omstandigheden inventariseren. • Uitwisseling ervaringen en communicatie • Evaluatie
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
11
Uit: Implementatie bij Oasen 2002
Materiaal handling • • • • • • •
Schoon en afgedopt aangeleverd Niet afgedopt dan degelijk verpakt Tijdens transport mag verpakking niet beschadigen Ingangscontrole door eigen medewerker Leidingen vrijliggend van de grond opslaan Hulpstukken apart opslaan (in container) Materialen zo kort mogelijk op werklocatie.
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
12
Uit: Implementatie bij Oasen 2002
Uitvoering van leidingwerkzaamheden • Voorkom dat grondwater in de leiding stroomt • Bij verbreking afsluiters niet geheel sluiten, kleine waterstroom houden • Beschadigde verpakkingen herstellen, ontbrekende kappen aanbrengen • Gereedschap in aparte container opslaan • Met afgedopte leidingen in de sleuf • Bij onderbrekingen de leiding afdichten • Bij aanboren: buis en boor ontsmetten • In de sleuf gebruik maken krat t.b.v. moffen en glijmiddel. 11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
13
Uit: Implementatie bij Oasen 2002
Afpersen • Een aangelegde distributieleiding hoeft niet te worden afgeperst. • Een aangelegde transportleiding afpersen voor aansluiting op bestaand net.
11-2-2011
Proppen met zachte proppen • Leiding bij ontstoppingsstukken ontsmetten • Proppen desinfecteren of direct uit steriele verpakking gebruiken. • Na het proppen de waterkwaliteit controleren.
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
14
Uit: Implementatie bij Oasen 2002
Andere aspecten • • • • • • • • •
Kiwa- ATA Juiste gegevens en KLIC-melding Registratie Onderdruk Brandkranen Bij vermoeden van besmetting Na lange tijd geen gebruik Opleiding Voor ingebruikname van leidingen
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
15
Uit: Implementatie bij Oasen 2002
Monstername • Transportleiding • •
1e monster (12-24 uur na afspuien) 2e monster (ca. 24 uur na 1e monster)
• •
1e monster (12-24 uur na afspuien) Optioneel: 2e monster (ca. 24 uur na 1e monster)
• •
Afspuien met >1,5 m/s of Behandelen als distributieleidingen.
• • •
Coli37 (+E-coli) Enterococcen KG22
• Distributieleidingen (na aanleg) • Aansluitleidingen (na aanleg): • Pakket en normen:
: <1 /100 ml : < 1 / 100 ml : < 1000 /ml
• Wijze van bemonsteren: volgens werkinstructie.
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
16
De samenvatting (1)
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
17
De samenvatting (2)
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
18
Hygiënisch werken, ‘Zo werken we schoon bij Oasen’ • Ontwikkeling Hygiënecode • Implementatie bij Distributieafdeling • Hygiënecode Productie 2008/2010 • Enkele cases • Afsluiting
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
19
Hygiëne: de 10 regels - Productie 1. Was je handen … 2. Meld darminfecties … 3. Houd de werkplek schoon … 4. Desinfecteer gereedschappen … 5. Gebruik herkenbare kleding e.d. 6. Voorkom indringen van vreemd water … 7. Desinfecteer te plaatsen onderdelen. 8. Blok het procesonderdeel in. 9. Voorkom insluiseffect … 10.Bij twijfel altijd desinfecteren. 11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
20
Algemene regels procesruimten Vooraf • Betreed procesruimten alleen indien strikt noodzakelijk. • Neem kennis van de geldende regels en (hygiëne)-voorschriften en vraag zonodig een werkvergunning aan. In de tabel van hoofdstuk 3 is aangegeven wanneer dit verplicht is. • Bespreek vooraf welk risico aanwezig is en handel volgens risicoklassen. • Verzamel alle benodigde materialen en gereedschappen en desinfecteer deze. • Trek een nieuwe wegwerpoverall of een speciale overall aan. Gebruik gedesinfecteerde handschoenen en witte laarzen of blauwe overschoenen. Tijdens • Werk volgens de voorschriften, waaronder vallen chemiekaarten van chemicaliën, ARBOInformatiebladen en deze hygiënecode (zie ook hoofdstuk 4). • Niet eten, drinken of roken in procesruimten. • Meld onregelmatigheden aan de operator. Na afloop • Laat geen materialen, gereedschappen en afval achter. • Doe overall, handschoenen en laarzen ter plekke uit, ook voor toiletbezoek of (lunch)pauze. Plaats laarzen en handschoenen in afsluitbare plastic ademende bak. Hang speciale overalls aan het kledingrek. Wegwerpoveralls weggooien. • Zorg voor monstername en beoordeling resultaten.
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
21
Risicoklassen bij Productie Tabel Hygiënisch werken bij Productie: Taak
Omschrijving voorzorgs -
Risico-
maatregel (en voorbereiding )
klasse
-
Peilen winput. Peilen TNO-buizen. Onderhoud peilbuis. Onderhoud winput. Onderhoud monsterpunt .
-
Regeneratie winput. Onderhoud of verwisselen bronpomp.
Schoon werken: Schone kleding en handen, schoon gereedschap, geen olie of smeer.
-
Reinigen torenbeluchter. Reinigen reactor. Filters extern wassen. Reinigen tussenbodem. Reinigen opslag. Reinigen hydrofoor.
Onderdeel inblokken d.m.v. afsluiter. Schoon werken: Witte overal, schone kleding en
-
Reinigen sproeiers. Reinigen sproeivloer. Verwisselen s proeiers. Reinigen sproeiarmen . Reinigen headers / toevoerleidingen . Reinigen cascade. Onderhoud filters. Inspectie tussenbodem. Inspectie opslag / kelders. Onderhoud pomp/afsluiter/ terugslagklep/leiding . Inspectie h ydrofoor
-
Risicoklasse
Schoon werken: Schone kleding en handen, schoon gereedschap,
A
geen olie of smeer.
Afstemming
Monstername
In overleg met operator .
N.V.T.
B
Werkvergunning verplicht
C
Werkvergunning verplicht
2 x monster en wachten op uitslag
handen. Gereedschap en ingebrachte materialen desinfecteren.
Schoon werken: Witte laarzen, handschoenen desinfecteren, wegwerpoverall met capuchon gebruiken. Gereedschappen en ingebrachte materialen
I.o.m operator
desinfecteren.
Toelichting
A
Schoon werken! Geen monstername nodig.
B
Alert zijn op hygiëne! Onderdeel inblokken en 2 x monstername voordat onderdeel weer in productie mag.
C
Hoogste mate van alertheid op hygiëne. Onderdeel inblokken en na werkzaamheden in overleg met operator eventueel controlemonster nemen. Onderdeel na werkzaamheden direct weer in bedrijf.
22
Beheer (1) Puttenveld Beheeracties, op vaste tijdstippen, zijn: • Maandelijkse ronde langs de winputten: Tweemaandelijks winputten peilen door de onderhoudsploeg en tweemaandelijks controleronde door de operator. • Vanwege verversing worden bronnen die niet in het schakelschema zijn opgenomen, 1 keer per 2 maanden handmatig in bedrijf gesteld voor een periode van 2 uur. Ongewenste situaties? Constatering tijdens periodieke controleronden en op elk willekeurig ander moment: • Peilbuizen bij de winput horen afgedopt te zijn en zijn afgewerkt boven het maaiveldniveau rondom de put. • Voor waarnemingsputten in het puttenveld (tot 50m van winputten) geldt hetzelfde. • De putbehuizing (putton of huisje) dient een robuuste waterdichte barrière te zijn. De gehele constructies van stijgbuis en waarnemingsbuis en flensverbindingen dient waterdicht te zijn, behalve de ontluchting van de put op de putflens (ontluchtingsfilter). • De putbehuizing dient vrij te zijn van verontreinigingbronnen: muizen, kikkers, papier, hout, molshopen, slakken en dergelijke. • Er horen geen kadavers (konijn of groter) binnen 5 meter van de put.
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
23
Beheer (2) Procesruimten • Beheersacties zijn: • Laat stilstaande procesonderdelen minimaal 1 x per maand spoelen (2 x de inhoud het onderdeel). • Gebruik olie die goedgekeurd is als voedsel veilige olie (foodolie). • Sluit alle ramen en deuren na verlaten procesruimten.
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
24
Werken aan winmiddelen Werken aan putten • Desinfecteer de inhangleiding en pomp voordat er ingebouwd gaat worden. • Apparatuur en meetlinten die in peilbuis of stijgbuis worden gebruikt horen schoon te zijn. Bij twijfel: desinfecteren. Na gebruik schoon opslaan in een afsluitbare emmer. • Hou de put zoveel mogelijk afgedekt, met visparaplu of zeil. • Let op tijdens werkzaamheden dat er geen ongedierte m.n. slakken in de open leidingen kruipen. • Bewaar uitgebouwde onderdelen ingepakt in plastic en los van de grond. • Verwijder verontreinigingbronnen zoals kadavers of uitwerpselen van de werkplek of dek deze grondig af met matten. • Bodem rond de put afdekken met matten. • Gereedschappen niet op de grond leggen, driepoot schoon boven put plaatsen. • Gebruik olie die goedgekeurd is als voedselveilige olie (food-olie). • Voorkom vee bij de put. Gebruik schrikdraad.
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
25
Werken in de zuivering (1) Nieuwe sproeiers, platen, plaatbeluchter. • Gebruik schone sproeiers. Tijdens aflevering altijd ingangscontrole op zichtbaar vuil en dat de zakken niet beschadigd zijn. • Opslag van de sproeiers en doppen op locatie in zakken. Plaats deze op een vaste plaats. • Dompel de sproeiers voor het plaatsen in de chloorbleekloog. • Reinig de platen van de plaatbeluchter met een doek gedrenkt in chlooroplossing. Reinigen beluchting, cascades, plaatbeluchter. • Reinigen van sproeiers met hogedrukspuit aangesloten op het bedrijfswater. Eerst doorspoelen voor gebruik. • Er hoeft na werkzaamheden niet gespoeld te worden. • Bij gebruik van de hogedrukspuit mag alleen de slang met spuit in de ruimten mee worden genomen. Spoel de slang vooraf goed door. Reinig de slang en spuitkop voor betreden van de ruimte met chloor. • Na het schoonmaken van platen en plaatbeluchters moet er gespoeld worden. Bij schoonmaken sproeiers niet noodzakelijk om te spoelen. Filters en torenbeluchters • Met water en chlooroplossing sproeien. • Pallringen in chlooroplossing dompelen voor plaatsen.
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
26
Werken in de zuivering (2) Extern wassen • Zorg voor een gesloten systeem (slangen en pompen). • Ruimte waarnaar overgespoten wordt dient schoon en zoveel mogelijk afgesloten te zijn. • Wanden schoonspuiten met hoge druk spuit, controleren op dode grindnesten. • Spoeldoppen vervangen. • Nieuwe doppen desinfecteren door onder water met chloor te zetten. Ontharding (+ secundaire systemen). • Controleer na openen van de onthardingsreactor dat de afsluiters niet lekken en dat ze allemaal gesloten zijn. • De wanden reinigen met de hoge druk spuit en daarna chloreren door het vol te zetten met chloorwater. • Altijd spoelen na deze werkzaamheden
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
27
Desinfecteren Materiaal
Desinfectiemiddel
Laarzen
Granulaat
Gereedschappen
Herlisil® Granulaat
Hoeveel- Nazorg heid Spoelen, in bak 75 mg/l ademende plaatsen voor opslag.
Opmerkingen Chloorbak op een zeil plaatsen bij de ingang.
spuitbus Schoonmaken en 75 mg/l droog opruimen.
Procesruimten en Chloorbleekloog * kelders ** Herlisil®
2-5 mg/l Spoelen / 1-3% bemonsteren.
Procesonderdelen Chloorbleekloog * (b.v.leidingen)
2-5 mg/l Spoelen.
*: Om chloorbleekloog voldoende te laten inwerken is een contacttijd van 12 tot 24 uur nodig. **: Voor ingebruikname v an procesruimten en (reinwater)kelders moet het restchloorgehalte bepaald te worden.
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
28
Benodigde hoeveelheid chloor Zuiveringsstation H.I. Ambacht De Hooge Boom De Laak Rodenhuis Reijerwaard De Put De Steeg Lekkerkerk
11-2-2011
Kelders of procesruimten: Dosering chloorbleekloog 15 vol% (max) [liter / 1000 m3]
Nooddrinkwater: Dosering granulaat 65% (max) [g/30 m3]
13,6 44,0 14,9 14,4 21,3 15,7 17,9 16,1
90,4 292,5 98,8 95,7 141,4 104,6 118,8 107,3
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
29
In gebruikname 1. 2. 3. 4. 5.
Verversen Monstername Beoordelen resultaten In gebruikname Registratie.
1.1. •
• •
Monstername
Bij werkzaamheden volgens risic oklasse worden monster genomen, d.w.z.: in risicoklasse B: 2 monsters en wachten op uitslag in risicoklasse C: zonodig 1 monster. Bij werkzaamheden in 1 filter wordt 1 monster genomen en bij werkzaamheden in meerdere filters kan volstaan worden met monster uit de verzamelstroom. Bij gebruik van desinfectiemiddelen (m.n. bij kelders) dient het effluent gecontroleerd te worden op de aanwezigheid van werkzame bestanddelen. Deze stoffen dienen niet aantoonbaar te zijn. Voor chloor geldt hier een richtlijn voor totaal-chloor van <0,4 mg/l; voor H2O2 (o.a. Herlisil) niet aantoonbaar (< 0,1 mg/l). Deze normen zijn overgenomen uit BTO-rapport 2001.175 (ref.2).
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
30
Hygiënisch werken, ‘Zo werken we schoon bij Oasen’ • Ontwikkeling Hygiënecode • Implementatie bij Distributieafdeling • Hygiënecode Productie 2008/2010 • Enkele cases • Afsluiting
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
31
Case 1: Een reinwaterkelder Voorbeeld PWN Distributiekelder Hoofddorp
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
32
Case 2: Roelofsarendsveen sept. 2008 Situatie: • werkzaamheden derden • riool en drinkwater geraakt • diverse malen gespuid • bakt monsters NOK => Probleem blijft aanwezig
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
3
Uitvoering chloordosering Uitgangspunten: • spuistroom 5 m3/h • rest vrij chloor ca. 0,5 mg/l • duur: 16 uur • inhoud leiding 9,8 m3 • aanmaak: 2 l chloorbleek-loog op 130 l demiwater • starten na 17:00 uur
11-2-2011
Materiaal: • extra aanboring bij doseerpunt • doseerunit (geleend van extern) • can chloorbleekloog, demiwater • doseerpunt natriumbisulfiet • tijdelijk leiding naar ringvaart • monsterpunten • monsternemer + chloorkoffer
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
3
Waterkwaliteit – chloorgehaltes
Chloor [mg/l] =>
1,4
1,2
Dosering chloor
1,0
Totaal chloor - doseerpunt
0,8
Vrij chloor - doseerpunt Gebonden chloor doseerpunt
0,6
Totaal chloor - spuipunt
0,4
Vrij chloor - spuipunt
0,2
Gebonden chloor spuipunt
0,0 12:00 -0,2
11-2-2011
0:00
12:00
0:00
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
3
Bedankt voor uw aandacht. • Lees verder:
11-2-2011
Cursus: Uitdagingen in de grondwaterzuivering
36