150125 19u Groningen voortz HA Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Het hart als akker van het woord De gelijkenis die Jezus vertelt geeft ons een prachtige ingang om na te denken over het belang van ons hart en hoe we ermee om kunnen gaan. Het is voor ons ook daarom een mooi onderwerp omdat wij als gemeente in een protestantste traditie veel verwachten van het Woord, juist ook in samenhang met ons hart. Een onderwerp waar ook vragen over leven: - Een van de vragen die ik in de afgelopen jaren geregeld hebben horen stellen is: ik lees iedere avond, maar er is nog nooit iets gebeurd. Ook als het niet zo extreem gesteld wordt, is er vaak wel de gedachte dat er iets moet gebeuren wanneer je leest. - In samenhang daarmee: heeft het nu nog wel zin om te evangeliseren, of te proberen het Woord van God te verspreiden? Is het niet achterhaald? Ik denk dat deze gelijkenis ons een weg wijst die gaat in de richting van een antwoord. - Kiemkracht van het woord Het eerste dat opvalt in de gelijkenis, is dat het woord van God gewoon goed zaad is. Er zijn veel variabelen in de gelijkenis waardoor er geen oogst komt, maar nergens ligt het aan het Woord van God. Het zaad ontkiemt wel. Dat is een prachtige gedachte. Alles wat van God komt, zijn woorden en zijn daden zijn zo vol scheppende kracht, dat ze als van zelf vruchten laten ontstaan. Alles wat van God komt, het in zich heeft om leven te geven. Dat geldt ook voor het woord van God. Het is als zaad dat gestrooid wordt. Goed zaad, waar je veel van mag verwachten. In Handelingen 6:7 staat het mooi: en het Woord van God groeide. Dat gedeelte maakt duidelijk dat het gaat om het Woord dat je hoort, dat gelezen wordt, en ook dat in de praktijk wordt gebracht door de gelovigen. Het Woord is wat breder dan alleen het gelezen of gesproken woord, maar daar ligt wel de oorsprong: in dat wat God zegt door de mond van de apostelen. 1
Wereldwijd zie je dat ook in de afgelopen 2000 jaar. Een geweldige opbrengst met het Woord van God. In deze gelijkenis staat, tamelijk opvallend, dat satan bang is dat het zaad in een goedbereide akker valt. Hij probeert het zelfs weg te grissen Voor werkers met het Woord: vertrouwen dat wat we in handen hebben gekregen van God, dat datgene wat ons in het Woord is toevertrouwd, ook echt kracht heeft. Het is goed om te weten in onze kerkelijke cultuur, die vol angst en kramp zit. Natuurlijk is het goed om te kijken hoe het woord landt. En over die landingsplaats is veel te zeggen, daarover straks ook wat, bij het nadenken over de akker. Maar fundamenteel is het vertrouwen op de kracht van het Woord. Je kunt te bang zijn dat het niet werkt en daardoor misschien wel net de kern kwijt raken omdat je aanpast; of het te vroeg opgeven waardoor het geen kans krijgt om te kiemen. Voor jezelf: vertrouwen dat het woord je wat doet. Misschien wel anders dan je dacht. We denken misschien aan diepe inzichten, en geestelijke openbaringen. Dat kan allemaal gebeuren. Soms overvalt woord van God je en raak je ontroerd, of krijgt je inzichten die je niet had. Maar het beeld van het zaaien geeft vanavond een andere blik: het gaat om zaad dat in de akker van je hart sterft en zichzelf prijsgeeft, en vervolgens heel voorzichtig gaat groeien. Niemand weet precies hoe. Dingen die langzaam groeien vallen ook niet meteen op. Ook is niet aan te geven wanneer precies het eerste stukje leven uit de aarde omhoog komt. Misschien was je verwachting onder het lezen wel erg eenzijdig. Ga gewon door met het je stellen in het krachtenveld van het Woord. - Beheer je akker Waar Jezus veel nadruk op legt, als een belangrijke factor wat betreft het het al dan niet vruchtbaar worden van het zaad, is de kwaliteit van de akker. Het gaat om je hart! Je kunt dat natuurlijk erg statisch lezen, wat Jezus zegt. Zo is dat ook wel gebeurt, wanneer het ging om de schema’s van soorten geloof. Deze gelijkenis is gebruikt als een soort verklaring waarom sommige
2
mensen afvallen, met de gedachte dat dit een gegeven is waar niets aan te veranderen valt. Het ligt anders, denk ik. Het heeft te maken met het slotvers van de lezing: 15
Het zaad in de vruchtbare grond, dat zijn zij die met een goed en eerlijk hart naar het woord hebben geluisterd, het koesteren en door standvastigheid vrucht dragen.
Daaruit blijkt dat de akker kan worden bewerkt en beheerd. Dat is onze opdracht. En zoals we straks nog we gedetailleerder zullen horen: Jezus werkt ook zelf aan dat hart, dat het verandert. Daarom is er alle reden om het niet als een statisch verhaal te zien, maar, als iets waar we verantwoordelijkheid in dragen. - Het hele harde hart; bij de weg gezaaid. Vanavond houd Jezus ons een spiegel voor: lees je wel, maar laat je je hart dicht? Je speelt met vuur. Ik denk dat we in dit verband ook die raadselachtige situatie in deze geschiedenis moeten duiden, dat Jezus aan de ene kant het heeft over de royale mate waarin er wordt gezaaid en aan de andere kant dat Hij het heeft over het spreken in gelijkenissen, als een vorm van oordeel. Je kunt zo hard worden dat de woorden al raadselachtiger voor je worden en je er steeds verder bij vandaan staat. Stel je hart open, vraag of God je hart opent. - Rotsachtig: welvaartsevangelie; vooral gericht op de voordelen van geloven. Dat kan heel goed materieel zijn, zoals je nu in Afrika wel ziet. Maar het kan ook gevoelsmatig zijn: het moet goed voelen. Als het niet goed voelt, hoeft het niet. Als het op kruisdragen aankomt, hoeft het niet meer. Kan ook plaatsvervangend: als God echt goed is, dan zou er wel niet zoveel narigheid zijn. - Voor ons vooral belangrijk, meest urgent, het onkruid dat groeit. Er zijn verschillende soorten onkruid: Zorgen; de drukte van het leven, met haar sores; ook gewone dingen, zelfs dingen voor de kerk: Lucas 10 41 De Heer zei tegen haar: ‘Marta, Marta, je bent zo bezorgd en je maakt je veel te druk. 42 Er is maar één ding noodzakelijk. Maria heeft het beste deel gekozen, en dat zal haar niet worden ontnomen.’ In een afgeleide vorm: verdriet-onbegrip 24 25 Toen zei hij tegen hen: ‘Hebt u dan zo weinig verstand en bent u zo traag van begrip (letterl: hart) dat u niet gelooft in alles wat de profeten gezegd hebben? Rijkdom – begeerten: 3
Misschien is dit nog steeds wel de grootste bedreiging voor ons hart. In Lucas is het in ieder geval een hoofdonderwerp. Al die dingen verstikken het woord: - Soms in de kiem: je hoofd is zo vol dat het woord geen kans krijgt om te gaan kiemen. Je weet niet eens wat je leest. - Soms later: je wordt meegenomen door de drukte en de aandacht voor het Woord verkwijnt. Juist in onze cultuur is dat een groot probleem. We zetten onze agenda zo vol! Er is zoveel afleiding. We zijn zo geabsorbeerd door onze schermen. Het krijgt geen kans. Zet de schoffel in je hart. Ruim het onkruid op. God helpt Jezus zelf helpt. Hij zet zijn schoffel in de akker van ons hart. Je ziet dat bij Marta en bij de Emmausgangers. Daarmee laat Hij ook zien dat het geen statisch geheel is, maar een juist iets wat moet veranderen. Daar helpt Hij bij ook al dragen wij zelf verantwoordelijkheid in dragen. De mannen die uit Jeruzalem naar Emmaus gingen. Hijzelf reist hen achterna en zet hun hart in brand. 32 Daarop zeiden ze tegen elkaar: ‘Brandde ons hart niet toen hij onderweg met ons sprak en de Schriften voor ons ontsloot?’ Het hart van Lydia wordt geopend. Handelingen 16 14 Een van onze toehoorsters was een vrouw uit Tyatira die in purperstoffen handelde; ze heette Lydia en vereerde God. De Heer opende haar hart voor de woorden van Paulus
- Koester het woord Als je hart op orde is, is er nog iets van het koesteren van het woord, met volharding. Juist als je iets niet meteen begrijpt: Lucas 2 18 Allen die het hoorden stonden verbaasd over wat de herders tegen hen zeiden, 19 maar Maria bewaarde al deze woorden in haar hart en bleef erover nadenken. 2 51 Hij reisde met hen terug naar Nazaret en was hun voortaan gehoorzaam. Zijn moeder sloot alles wat er met hem gebeurd was in haar hart.
4
Voor dat lezen en horen zijn verschillende manieren. Met koesteren wordt iets bedoeld als: liefdevol bewaren, hoopvol bij je houden. Er steeds opnieuw met verwachting naar luisteren. Steeds weer opnieuw door je heen laten gaan. Luther heeft de volgende bijbellees methode afgeleid van een oude kloostertraditie. Het uitgangspunt voor deze methode is dat we de tijd nemen om een gedeelte te overdenken. Vooraf vragen we om de leiding van Gods Geest. Daarna lezen we een of tweemaal het gedeelte. Vervolgens nemen we het gedeelte tot ons aan de hand van een viertal stappen, die beginnen met de letter B. Bedenken: wat zegt het gedeelte eigenlijk. Wat valt mij op. Welke woorden/personen staan centraal in het gedeelte. Bedanken: welke redenen om God te danken komen op uit dit gedeelte. Belijden: welke tekorten en zonden ontdek ik bij mezelf wanneer ik dit gedeelte lees. Bidden: welke dingen wil ik aan God vragen als ik dit gedeelte lees. Het zaad is goed. Het is aan ons hoe we het ontvangen, en zelfs daarin werkt God mee. Maak van je hart een akker, waarin het woord wordt bewaard, zodat het vrucht draagt, zijn naam ter eer. Amen
5
