BOURGONDIË ONTKURKT De beste wijn komt uit Frankrijk, vinden de Fransen. Om precies te zijn uit Bourgondië, vinden de Bourgondiërs. En omdat je de gemiddelde Nederlander alles wijs kunt maken - qua wijn - stuurden we een van onze vaste medewerkers naar het land van de wijngaardslak voor een basiscursus Grand Cru. ‘Uitspugen? Ben je gek!’ Nicolline van der Spek proeft wijn.
Bluf. In een restaurant bij elke gang de wijnkaart vragen. Doen we niet. Althans ik niet. Ik laat me altijd maar een huiswijn inschenken. Geen fles – nee, een glas. En daarna nog een. En thuis? Thuis drink ik net als gemiddeld Nederland een slobberwijn, bij voorkeur uit Frankrijk, want dit wijnland blijft favoriet. Goed, Bourgondië. De streek die 100 kilometer onder Parijs begint en de pech heeft nogal eens genegeerd te worden, want de reis gaat immers naar het Zuiden. Jammer, want het land van de Pinot Noir en Chardonnay, en niet in de laatste plaats het Goede Leven, is de moeite waard. Bourgondië is Middeleeuws mooi met hier een klooster, daar een kerkje en heel veel in slaap gevallen dorpjes. Land ook van de kabouterkavels, waar de oogst zingend wordt binnengehaald en fris geschoren jongens in de scooterleeftijd niet achter de meiden aanzitten maar aardbeienjam maken. Aardbeienjam zonder toevoegingen. Schrijf ik dat wel op?! We staan in de keuken van tortelduiven Isabelle en Sylvain Olivier, een stel dat een boerderij runt waar louter streekproducten worden gemaakt, inclusief de onvermijdelijke aardbeidenjam. Ik noteer ijverig en proef me suf. Heb je onze zelfgemaakte créme de cassis al op de foto?, vraagt Sylvain. Achttien procent nostalgie. Hier, proef en neem gelijk een flesje mee voor thuis. Vindt je moeder lekker. Honing maken we trouwens ook zelf. Proeven?
Een professionele ‘neus’ Aan dit handgeplukte imago weigert in het bijzonder één iemand mee te werken: wijnreus George Duboeuf, bedenker van de grootste PR-stunt binnen de wijnindustrie: de Beaujolais Primeur. Alleen al om zijn primeurtjes richting Japan te krijgen is
tweeëneenhalve kilometer trein nodig. En ook wij stinken er elke keer weer met zijn allen in. Alsof die Beaujolais zo lekker is... 'Lijkt wel aangelengd met water', smakt wijnproefmaatje Kees terwijl hij de Chiroubles door zijn mond laat rollen, een van de twaalf Beaujolais-soorten. Onze wijnreis begint in het uiterste zuiden van Bourgondië, waar we worden rondgeleid in Le Hameau En Beaujolais, het privé wijnmuseum van George Dubeouf in Romanèche Thorins, zo'n 400 kilometer onder Parijs. De rondleiding eindigt met een proeverij, mijn allereerste. We krijgen geen water om de smaakpapillen te 'resetten', valt me op, en uitspugen is er ook niet bij, want er staan nergens spuugbakken. De Chiroubles hakt er na 8 uur treinen dan ook flink in. En we zijn nog maar net begonnen. Want een leeg glas later worden de bokalen opnieuw gevuld. Dit keer met een Moulin a Vent, een rode Beaujolais uit 1999. De ene Beaujolais is de andere niet, zal ik maar zeggen, want ik proef het duidelijk. Deze heeft veel meer smaak en is lekker zacht op de tong. Toch zijn de taxateurs in mijn gezelschap na afloop niet erg te spreken over de wijnen van meneer Duboeuf. Ik heb nul verstand van wijn, en vond ze eigenlijk allemaal wel lekker, maar dat zeg ik natuurlijk niet hardop. Sterker, ik fake heel veel kennis in huis te hebben door te stellen dat iedereen eerst aan zijn glas had moeten ruiken, nog voordat de wijn was ingeschonken. Dit had ik toevallig op televisie gezien. Een professionele 'neus' ruikt eerst aan het lege glas en snuift pas dan de geur van de wijn op om hierna het hele alfabet aan bijvoeglijke naamwoorden te declameren. Want dat is wijn proeven vooral: would be poetry. Echt, een beetje wijn bevat meer cliché’s dan alcohol. Wijn is niet zacht, maar ‘fluwelig’, niet lekker maar ‘rond’. En als-ie niet te zuipen is, noemen ze hem ‘schraal’, ‘ruw’ of ‘wrang’. Sorry, maar als nuchtere Nederlander neem ik dit ritueel van walsende glazen en bezongen aroma’s nooit helemaal serieus. Sterker, ik associeer het altijd met een van de eerste afleveringen van Absolutely Fabulous, waarin Eddie en Patsy laveloos in de Provence belanden. Gingen ook wijnproeven, net als ik. 'Hangt goed in het glas'. Wat bedoelen ze daar in godsnaam mee? Een elitaire smoes om dronken te worden. Dat is wijnproeven. Wat de boer niet kent, hoor ik u denken, en gaandeweg mijn wijnreis moet ik u steeds meer gelijk geven, want hoe noordelijker we komen, des te lekkerder (sorry ‘rijker’) de wijn. En des te mooier het landschap! Hoogtepunt vormt la Chäteau du Clos de Vougeot, een door wijngaarden omsloten kasteel aan de Routes des Grands Crus. Neem er net als ik
uitgebreid de tijd voor, en vergeet vooral de diashow niet over het beroemde wijnbroederschap, want hierna word je alles duidelijk. Wijn proeven is voor de Bourgondiër bijna een religie, dronken willen worden blasfemie. Ook ik wil het niet, maar word het vanzelf.
Ben je al dronken? Zo krijgen we in La Chapelle Guinchay elf soorten wijn voor onze kiezen. En ook de bakker en de slager staan te dringen om ons hun streekgerechten te laten proeven: penetrante schimmels en snotgroene rabarbarjam. Heer-lijk. Alleen wel erg puur natuur voor het tijdstip. Mijn reisgenoot krijgt een sms’je. ‘Ben je al dronken?’ grapt haar baas, niet wetende dat hij er niet ver naast zit. Het is 10 uur ’s ochtends. Nog even met de middenstand op de foto en we walmen per huurauto (Bob rijdt) richting Rully voor de wijnen van André Delorme. Dit wijnhuis staat vooral bekend om de Crémant de Bourgogne, een champagnoise waar ik eerlijk gezegd niet zo dol op ben. Mijn voorkeur gaat uit naar de Varot, een chardonnay uit 1990. Het jaar waarin Duitsland wereldkampioen werd, Irak Kuweit binnenviel en Nintendo de allereerste game boy op de markt bracht. Is dat allemaal alweer zó lang geleden? Ja, en het kan nog gekker, want in de kelders van wijngigant Patriarche Père et Fils te Beaune liggen zelfs wijnen uit 1904 opgestapeld. Voor 814 euro per stuk mag u ze afstoffen en soldaat maken. Ook liggen er wijnen achter slot en grendel die pas in 2094 mogen worden geopend. 2094. Dan is mijn zoon… nee, dan is zelfs mijn zoon niet meer. Vraag aan de sommelier: wat moet ik met dit zilverkleurige schaaltje dat u me zo net heeft overhandigd en me sterk aan een asbak doet denken? Blijkt een 'tastevin' te zijn, van het Engelse 'to taste'. Een soort jacobsschelp waar de Bourgondiër zijn wijn uit drinkt met als reden dat het glimmende zilver in de donkere kelders de wijn veel beter weerspiegelt dan glas. En inderdaad, de helderheid van het rood is goed te zien, terwijl je voor de rest geen hand voor ogen ziet in de vijf (!) kilometer lange kelders van de Patriarche. Vier miljoen flessen liggen hier te wachten om ontkurkt te worden, waaronder natuurlijk de Grands Crus. U weet wel, de wijn der wijnen met op het etiket niet de naam van een streek maar die naam van een wijngaard. Voor deze appellation ben ik speciaal naar het land van wijngaardslak afgereisd, dus ik zou zeggen: waar blijft de kurkentrekker.
Ik word op mijn wenken bediend, zet de tastevin aan mijn inmiddels door de alcohol verdoofde lippen (we zijn al een dag bezig) en laat de tannine over mijn tong rollen. Een Clos de Vougeot, afkomstig van een van de beroemdste wijngaarden uit de Bourgogne, bekend van La Confrérie des Chevaliers du Tastevin, een illuster gezelschap van wijnkenners dat jaarlijks in rode pijen toeziet op de kwaliteit van de beste wijn ter wereld. En nee, die spuug ik niet uit. Die slik ik door om voor eens en altijd af te rekenen met het idee geen verstand van wijn te hebben. ‘U wou de wijnkaart nog even zien?’ Graag.
WIJN PROEVEN Hoe moet dat eigenlijk?
Allereerst ruik je aan de kurk. Die mag dus niet naar kurk ruiken. Vul vervolgens een transparant glas voor een derde deel met wijn en houd deze schuin tegen een witte achtergrond. Bekijk de kleur. Kleurloze wijn is heel jong en droog. Is de wijn amberkleurig, dan is hij mogelijk geoxideerd. Wijn moet in ieder geval altijd helder zijn. Volgt het belangrijke onderdeel 'ruiken'. Houd het glas stil en snuif. Draai hierna het glas rond, zodat de wijn met zuurstof wordt verrijkt en er behalve vluchtige ook andere aroma's kunnen vrijkomen. Door vervolgens kleine slokjes in de mond te nemen en deze zo'n 10 tot 12 seconden te laten circuleren, proeven we of de wijn 'elegant', 'koppig' of 'krachtig' is. Uitspugen en tot slot de afdronk definiëren. Die kan 'eerlijk' zijn, maar als je niet oppast ook 'brutaal'.
PRAKTISCH Hoe kom je er? * Auto De A6 vanuit Parijs snijdt door het hart van Bourgondië. De A31 bereikt Dijon vanuit Luxemburg en Maastricht. Voor directe toegang met westelijk Bourgondië neemt u de A77 naar Nevers. * Trein
De TGV brengt u in 100 minuten van Parijs naar Dijon. Slapen - Hotel Restaurant Les Maritonnes, Route de Fleurie D32, F-71570 Romanèche-Thorins, Tel: +33 (0)385355170, www.maritonnes.com Drie sterren-hotel dat wordt gerund door Nederlanders. Met zwembad en een uitstekende keuken. Prijzen: vanaf 100 euro per tweepersoonskamer. Zie ook: REIZEN, no. .. - Hotel de Vougeot, 18 rue du Vieux Château, 21640 Vougeot-Bourgogne, Tel: +33 (0)380620115, www.hotel-vougeot.com Tussen de wijngaarden gelegen hotel aan de Route des Grands Crus met opvallend ruime kamers en uitzicht op het beroemde Chateau du Clos de Vougeot. Prijzen: vanaf 85 euro per twee persoonskamer. Eten en drinken -
Le Jardin de Remparts, 10 rue de l'Hôtel Dieu, 21200 Beaune
Restaurant in pasteltinten met schaduwrijke tuin en de lekkerste tartare de boeuf. -
Castel de Très Girard, 7 rue de très Girard, 21220 Morey-Saint-Denis
Gelegen aan de Route des Grands Crus met een imponerende wijnkaart en kaascollectie. Internet www.vins-bourgogne.fr *** Alles over de wijnen van Bourgondië, inclusief wijnagenda. Minpuntje: English version under construction. www.bourgogne-tourisme.com **** Drietalige site met prachtige foto’s en uitgebreide info over Bourgondië, van waar kookcursussen te volgen tot hoe laat sluiten de musea. www.vineatours.com ** Het adres in twee talen (Frans en Engels) voor korte wijnexcursies van gemiddeld 2.30 uur. Jammer van de tuttige foto’s en opmaak. Wijnreizen - De folder ‘De Vignes en Caves’ (verkrijgbaar bij alle lokale VVV’s) bevat 280 erkende adressen van wijngaarden en kelders waar u wijn kunt proeven en kopen. - De ‘Route des Grands Crus’ (80 km) brengt u van Dijon naar Santenay en voert langs de mooiste wijngaarden en kastelen. De route wordt met boorden langs de weg aangegeven. - Voor de actieve levensgenieter organiseert Els Groot vanuit Nederland speciale wijnwandelreizen, o.a. naar de Bourgogne. (www.wijnwandelreizen.nl)
IS ER BEHALVE WIJN PROEVEN NOG MEER TE DOEN? Beaune Historisch stadje met 23.000 inwoners. Werelberoemd door het Hötel-Dieu des Hospices de Beaune, het museum over het hospitaal voor de armen uit 1443 met mozaïeken dakbedekking. Op woensdag- en zaterdagochtend is er markt op de Place des Halles. La Mourtardie Fallot, een museum over het mosterdzaadje, kunt u overslaan (geeuw). Wel leuk: een stadswandeling maken en neerstrijken op de vele terrasjes van Petit Place Carnot na eerst bij Sonia Rykiel te hebben gewinkeld.
Dijon De hoofdstad van Bourgondië is veel groter dan Beaune. Minder pittoresk, kortom een echte stad met verkeer dat herrie maakt. En dat is best lekker na vier dagen wijn proeven in ingedutte dorpjes. Must-do: SHOPPEN!
- Epoisses is de kaas van Bourgondië - 40.000 hectare wijngebied - 2 % van de oogst is Grand Cru - Bourgognewijnen zijn bijna nooit zwaar
