Tussen POS en PSY: een vangnet door samenwerking Imke Van Herrewegen Project mogelijk gemaakt met de steun van de provincie Vlaams-Brabant
Overzicht • • • • • • • • •
Inleiding Project LiNK Wat leeft er? Taak Coördinator Probleemstelling Meervoudige gevalsstudie Verticale analyse Horizontale analyse Besluit
1. Inleiding • Ontstaan vanuit de BIJPASS feedbackgroep Vlaams-Brabant en Brussel • Uitwerking project: – Centrum Pleegzorg – CGG PassAnt – Den Distel – De Wissel – Pathways Tienen – Vzw Radar
2. Project LiNK • • •
Doel: LiNKen leggen tussen BJB en GGZ Methode: samenwerken rond casussen Doelgroep: De 'restgroep', 'moeilijk bereikbare, begeleidbare minderjarigen', kinderen en jongeren met ‘(rand)psychiatrische' problematieken. Casussen waarin hulp van beide sectoren nodig wordt geacht. Geen leeftijdsbeperking. • Toekomst: bereiken van bredere werkveld
2. Project LiNK • Voorwaarden: Engagement voor trajecten met – – – – –
Overleg Inbreng van expertise Beperken van de wachtlijsten Streven naar continuïteit Flexibiliteit aan de dag leggen
~ regionale begeleidingsplicht globaal ~ regionale behoudsplicht plan • Zoeken naar ondersteunend omringen versus gedwongen omsingelen
3. Wat leeft er? • Rond de doelgroep: – Denktank moeilijk begeleidbare, bereikbare jongeren (OSBJ) – Jeugdhulpverlening: een recht voor àlle Brusselse jongeren (Brussels overleg jeugdzorg) – Projecten intensieve contextbegeleiding – GIT en GKRB projecten – Regionaal integratieproject “integratie door participatie” – Project ervaringsleren – leerwerkcentrum Gileppe – Projectendienst Arrondissement Turnhout – Onthemende projecten – Eigen kracht conferenties
3. Wat leeft er? • INFORMATIE – Kenmerken van de jongeren (POS, gedragstoornissen, psychiatrische problemen, negatieve HV-ervaringen, geremde ontwikkeling, zwakkere mentale begaafdheid) – Creatief zoeken naar ingang bij jongere – Intensief werken (1 op 1) – Laagdrempelig
• BEPERKINGEN: – Enkel vanaf 12 jaar – Weinig gericht op samenwerking met K-diensten of centra geestelijke gezondheidszorg – Tijdelijk
3. Wat leeft er? • K-diensten geen partner in de integrale jeugdhulpverlening: – Bijpass casusonderzoek (beperking K-diensten)
• Therapeutische projecten (toekomst) • Uniek LiNK: – Geen beperking in leeftijd – Geen beperking in diensten en voorzieningen. De hulpverleners die nodig zijn bij overleg nemen plaats aan tafel – Wel beperking in de samenstelling van de projectgroep – Reeds gestart
4. Taak Coördinator Doel: beschrijvend de gedeelde trajecten zichtbaar maken Focus: analyse van ervarings- en belevingsprocessen 1) Wat faciliteert en wat bemoeilijkt samenwerking? 2) Hoe wordt er met diagnostiek omgegaan? 3) Wat zijn de kenmerken van de casussen? 4) Wat zit er op structureel niveau fout? 5) Welke trajecten worden uitgewerkt? 6) Welke processen vinden plaats op de verschillende niveau's: kind of jongere, begeleiding, instelling (structureel), stuurgroep/visie (LiNK)?
5. Probleemstelling 1) Wat zijn de kenmerken van de aangebrachte casussen? 2) Welke vormen van samenwerking ontstaan? 3) Welke processen spelen zich af in de samenwerking? Wat faciliteert en wat bemoeilijkt de samenwerking?
6. Meervoudige gevalsstudie • Focus op de praktijk – Casussen werden aangebracht door de deelnemende diensten en voorzieningen – Verzamelen van gegevens door interviews bij relevante partners – Overlegmomenten bijwonen – Opvolgen van casussen
• • •
Invoed van de onderzoeker Verticale en horizontale analyse Ethische aspecten
7. Verticale analyse casus 1
OCMW breuk tot stand Bezoek vader
Psychiatrie Agressie nu OK
Privé psychiater opgelegd omwille agressie
Gevangenis
Aziaat
Aziaat
Bezoek onder toezicht
Beschut wonen Loopt goed Destructief Regressie Herstel
3 Leefgroep Begeleidingstehuis Betrokken bgl minder goed in groep
Dermatoloog
Consult Psychiater
Pleeggezin OOOC
CASUS 1 aanmelding • Groot aantal hulpverleners verschillende doelstellingen – Hulpverleners moeder werken naar opnieuw samenbrengen moeder en kind – Begeleidingstehuis weet niet of samenbrengen van moeder en kind een goede oplossing is voor het kind
• Tijdelijke afwezigheid consulent • Geen beschikbare expert die informatie kan geven over wat best is voor het kind • DOEL: duidelijkheid voor het kind
CASUS 1 traject • Zoeken naar kinder- en jeugdpsychiater – Moeilijk te vinden • Overleg organiseren met alle hulpverleners – Consulent niet beschikbaar • Kinder- en jeugdpsychiater gevonden – Vraag van voorziening onduidelijk, mandaat consulent noodzakelijk maar nog steeds afwezig • Overleg met alle betrokkenen – Verschillende standpunten HV ouders en HV kind wordt duidelijk • K-dienst wil bilan opmaken – Nog steeds geen mandaat van de consulent • Consulent aanwezig – Mandaat voor bilan • Beslissingen op basis van bilan
Beschut wonen Aziaat
Aziaat
Werken naar gezinshereniging
3
Begeleidingstehuis
Bemiddelen Expertise
Vraag naar wat beste optie is
K-dienst
Info verzamelen Beslissen
consulent
CASUS 1 conclusie • Consulent is noodzakelijk in overleg • Overleg is noodzakelijk om hulpverleners af te stemmen • Traject is nog maar net begonnen, opvolging is noodzakelijk liefst door dezelfde diensten.
8. Verticale analyse casus 2
AD Verslaving prostitutie
Betrokken Goede SES Drank Spanje betrokken Foute vrienden
K-dienst
Beernem
AD
17
Verslaafde vrienden Spanje betrokken Vanaf 12j 5 voorgaande plaatsingen
Begeleidingstehuis (2 jaar)
Alternatieve dagbezigheid
Verschillende TO
CASUS 2 aanmelding • Vogeltje voor de kat. “Wegloopgedrag, drugsproblematiek, agressie en sluimerende psychiatrische problematiek”. • Verschillende plaatsingen. • Onhoudbaar in de groep, verschillende regels werden meermaals overtreden • DOEL: Een stop zetten aan de verschillende plaatsingen
CASUS 2 traject • Opname in K-dienst is mogelijk – Meisje wil geen opname omwille van slechte ervaring in het verleden
• K-dienst blijft meedenken naar volgende stap – Motivatie van het meisje blijft probleem
• Aanbod van CGG ambulante therapie – Deze optie wordt niet uitgediept
• Vraag naar opname op K-dienst wordt opnieuw gesteld – Meisje is omwille van weigering van de wachtlijst gehaald, langdurige opname niet mogelijk (aanbod twee weken lijkt onvoldoende)
CASUS 2 traject • JR beslist langdurig verblijf in gemeenschapsinstelling op basis van MOF • Opnieuw mogelijkheid opname in K-dienst – Te snel, consulent is niet akkoord • Consulent en gemeenschapsinstelling stellen ontheming voor – Het meisje werd niet weerhouden • Er moet snel een oplossing worden gezocht, het meisje stapt in een project ervaringsleren
thuissituatie
Begeleidingstehuis
K-dienst 17
17
IB
IB
OVERLEG
Info advies
17
IB
Beernem Jeugdrechter Consulent
BESLISSINGEN
GKRB
CASUS 2 conclusie • Jongere zelf is belangrijke partner in beslissingsproces en de uitwerking van het traject • Consulent is belangrijke partner en moet betrokken worden in overleg. • Circulatie zorgt voor meer continuïteit maar is praktisch niet altijd haalbaar
9. Horizontale analyse KENMERKEN • Totaal 8 casussen • KENMERKEN VAN HET KIND – Twee zeer jonge kinderen, vier adolescenten – Twee oudere kinderen op jonge leeftijd geplaatst – Evenveel meisjes als jongens – Drie niet belgische etniciteit – Zeer traumatisch verleden – Agressie, depressie, intelligentie zwak – 2 casussen met lichamelijke klachten – 3 met GGZ verleden – Vragen zorg
9. Horizontale analyse KENMERKEN • KENMERKEN VAN HET GEZIN
– Vier KOPP, twee vraagtekens – Agressie, verwaarlozing, mishandeling, verslaving, prostitutie – Vijf één kind gezinnen – Slechts 1 gezin biologische ouders samen – 1 jonge moeder – 2 moeders zelf uit de hulpverlening – Naar huis werken is moeilijk – Weerstand bij de ouders (thuisbegeleiding) – Gezinscohesie kluwen of los zand – Gebrek aan steunfiguren
10. Horizontale analyse SAMENWERKINGSVORMEN
Ambulant - Ambulant (2)
Gezin Kind
In thuissituatie
Ambulante dienst jongeren begeleider BJB
gezinsbegeleider BJB Overleg
Kinder- en jeugd psychiater
Probleemomschrijving Procesmethodieken Psychiatrische info
Gezin
In thuissituatie
Kind
Thuisbegeleiding
Overleg Afbakenen van domein
Info
Ambulante therapie
Goedkeuring
Consulent Jeugdrechter
10. Horizontale analyse SAMENWERKINGSVORMEN
Residentieel - residentieel (2)
thuissituatie
Begeleidingstehuis
K-dienst 17
17
IB
IB
OVERLEG Jeugdrechter Consulent
BESLISSINGEN
17
IB
Beernem
GKRB
Kind
Thuissituatie K-dienst
OVERLEG
Kind
Pleeggezin
Pleeggezinnendienst
Consulent Jeugdrechter
10. Horizontale analyse SAMENWERKINGSVORMEN
Residentieel - ambulant
Kind
Thuissituatie Begeleidingstehuis OVERLEG
K-dienst Consulent Jeugdrechter Expertise advies
Beslissen obv Onderzoek en info
10. Horizontale analyse SAMENWERKINGSVORMEN
Samenwerken volwassen psychiatrie
Ouder
Volwassen psychiatrie
OVERLEG Afspraken maken Kind
Residentiele voorziening
Consulent Jeugdrechter
Beslissen over contacten
11. Horizontale analyse FACILITEREN – Informele contacten (elkaar kennen); interesse in elkaar – Eerste experiment in samenwerking succesvol – Beide bereid zijn buiten de lijntjes te kleuren (TO) – Gezamenlijke visie ontwikkelen – Zorgcoördinator; opvolgen van de casus – Frequent overleg – Duidelijke vraagstelling – Uitwisseling van terminologie – Bevestigen in elkaars kunnen – Samen denken over mogelijke oplossingen – Anticiperen op crisis – Bereidheid op lange termijn mee op te volgen
11. Horizontale analyse BEPERKEN – Wachtlijsten (tekort K&Jpsychiaters, therapeuten,...); hen langdurige opdracht geven – Evidenties voor de ene zijn dat niet voor de andere – Juiste persoon te pakken krijgen in een dienst – Verschillende/onduidelijke/veranderende doelstellingen – Slechte samenwerking in het verleden – Slechte communicatie – Praktische realiteit in de voorziening (visie, missie, jeugdrechter) – Te veel hulpverleners
Besluit • Ondersteunend omringen, niet gedwongen omsingelen • Om continuïteit te bieden heb je flexibiliteit en engagement nodig: – Zelfde hulpverleners op LT – Acties tijdens wachtlijsten – Mogelijkheid tot aanklampend ambulant werken – Bereikbaarheid GGZ (specialisaties)
Besluit • Nood aan zorgcoördinators. Consulenten hebben grote werkdruk, ze moeten de tijd krijgen hun taak als zorgcoördinator te kunnen uitvoeren. In afwachting hiervan heeft de dienst waar het kind verblijft de verantwoordelijkheid continuïteit op te bouwen en overleg te plannen • Bij moeilijke casussen is er extra zorgcoördinator nodig die dichterbij staat en opvolgt
Besluit • Expertise is zorggestuurd • Nood aan BLIJVENDE opvolging bij jonge kinderen versus wachten op crisis om zo tot positieve hulpverleningservaringen te komen • Eerst veel vragen vanuit BJB, contacten met andere K-diensten, nu ook doorverwijzing van K-diensten naar BJB
Suggesties naar de toekomst • Formule werkt maar praktijk soms moeilijker dan engagement • Minderjarigen en hun context betrekken – Informed consent – Vraag naar hun noden en meerwaarde
• Consulenten maken belangrijk deel uit van de samenwerking en moeten betrokken worden • Meer overleggroepen opbouwen met een blijvend zoeken en blijvende flexibiliteit
Extra voorziening nodig of niet? • NEEN: Het is duidelijk dat de problematiek van deze kinderen of jongeren impliceert dat ze overal verlieservaringen opzoeken. Men kan het niet alleen… • MAAR: niet alle voorzieningen hebben de visie, missie of het engagement om met de jongeren die uit de boot vallen aan de slag te gaan. Voor deze doelgroep is engagement en visieverklaring noodzakelijk.
Met dank aan: • De deelnemende voorzieningen en medewerkers aan de casussen • De feedbackgroep BIJPASS Vlaams-Brabant • Prof. Dr. Grietens • Nathalie Van Meir (stage De Wissel) • De provincie Vlaams-Brabant
